Oud worden en gezondheid in de regio Nijmegen Een kwestie van (eigen) regie en meer weten over kwetsbaarheid

Oud worden en gezondheid in de regio Nijmegen Een kwestie van (eigen) regie en meer weten over kwetsbaarheid

Oriëntatiestudie op het aanbod aan preventieve ouderengezondheidszorg en de rol van gemeenten en daarvan afgeleid de GGD regio Nijmegen Advies aan de bestuurscommissie van de GGD regio Nijmegen

Bijlagen Susan Rietveld, NIGZ Roel Hazelaar, GGD regio Nijmegen Els Meeuwsen, UMC St Radboud Annego Fokker, NIGZ Marcel Olde Rikkert, UMC St Radboud Gerard Molleman, GGD regio Nijmegen

Colofon Titel: Oud worden en gezondheid in de regio Nijmegen - Een kwestie van (eigen) regie en meer weten over kwetsbaarheid Oriëntatiestudie op het aanbod aan preventieve ouderengezondheidszorg en de rol van gemeenten en daarvan afgeleid de GGD regio Nijmegen Advies aan de bestuurscommissie van de GGD regio Nijmegen Bijlagen I. Verslagen van de gesprekken in de regio Nijmegen II. Overzicht aanbod preventief ouderenbeleidregio Nijmegen, per gemeente III. Overzicht interventies GGD’en rond preventieve ouderengezondheidszorg IV. Overzicht projecten Zowel NN Auteurs:

Susan Rietveld, NIGZ Roel Hazelaar, GGD regio Nijmegen Els Meeuwsen, UMC St Radboud Annego Fokker, NIGZ Marcel Olde Rikkert, UMC St Radboud Gerard Molleman, GGD regio Nijmegen Uitgave: gezondheidsinstituut NIGZ, Woerden Bestelwijze: Deze uitgave is te bestellen bij het NIGZ, afdeling Klantenservice. Adres: Telefoon: , E-mail: NIGZ-code: ZO112594 De review is gratis te downloaden via de website van het NIGZ: www.nigz.nl/producten. Een uitdraai kunt bestellen via NIGZ Klantenservice en kost € 15,- exclusief verzendkosten.

 NIGZ, Woerden, GGD Nijmegen en UMC St Radboud, maart 2011. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming worden overgenomen. Verzoeken tot overname van beeld of tekst kunnen schriftelijk worden gericht aan Uitgeverij NIGZ, Postbus 500, 3440 AM Woerden, e-mail: [email protected]

Bijlage 1

Verslagen van de gesprekken in het kader van het preventieve ouderenbeleid in de regio Nijmegen

25 november 2010 GGD Regio Nijmegen Roel Hazelaar Inleiding In het kader van het preventieve ouderenbeleid in de regio Nijmegen zijn in de periode vanaf 20 oktober tot en met 24 november 2010 achttien gesprekken gevoerd met eenentwintig partijen in de regio Nijmegen. Met de volgende partijen zijn gesprekken gevoerd (in chronologische volgorde): 1. Swon, seniorennetwerk Nijmegen 2. gemeente Nijmegen 3. Seniorenraad gemeente Nijmegen 4. Stichting Voormekaar (Druten en West Maas en Waal) 5. gemeente Druten en West Maas en Waal 6. gemeente Ubbergen 7. GGz Nijmegen 8. Huisarts Wim van Beurden (Hatert, Nijmegen) 9. gemeente Wijchen en Stichting MEER Welzijn Wijchen 10. gemeente Beuningen 11. Stichting Welzijn Groesbeek 12. gemeente Groesbeek en Millingen aan de Rijn 13. ZZG Zorggroep 14. Zorg voor Ouderen en Welzijn Netwerk Nijmegen 15. gemeente Heumen 16. Malderburch, centrum voor welzijn, wonen en zorg (Heumen) 17. Gezondheidscentrum de Kroonsteen- de Vuursteen Malden 18. Stichting Perspectief (Beuningen) De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van een vragenlijst. Steeds werden drie blokken aan de orde gesteld: • Welke interventies en doelgroep • Wat is de rol van de gemeente • Wat is de rol van de GGD Conform de opbouw van de vragenlijst zijn de verslagen opgesteld.

Verslag gesprek met Swon, het seniorennetwerk (Nijmegen) Datum: 20 oktober 2010 Aanwezig: Caroline Kooij (directeur), Conny van Aalsvoort (allochtone ouderen en mantelzorgondersteuning), Mirjam Pepels (beleid en kwaliteit), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Swon is alle senioren en hun mantelzorgers. Swon heeft geen leeftijdsgrens. Via de website van Swon en een informatiemap die wordt uitgedeeld zijn alle activiteiten van Swon in beeld. Bevindingen: - Swon vindt eenzaamheid op zich geen thema. Het gaat er vooral om senioren aan te zetten tot actief bezig zijn (participatie) en andere mensen te ontmoeten om op deze wijze indirect iets aan eenzaamheid te kunnen doen. - Swon is bezig om groepsgewijze voorlichting over gezondheid te geven in de wijk (vb. aan allochtonen). - Swon is op zoek naar de samenhang (wie is waar mee bezig, vb bewegen). - Swon geeft informatie en advies over wonen, welzijn en zorg. De kern is welzijn. Wonen zit vooral bij de woningcorporaties. Via de woongids geeft Swon wel voorlichting. - Het coördinatiepunt mantelzorgondersteuning is sinds 1 juni 2010 bij Swon ondergebracht. Swon heeft ook een taak in de regievoering. - Swon heeft geen aanbod in de valpreventie. Wel zit Swon in het regionaal valpreventienetwerk Nijmegen. - Swon zit ook een aantal stadsdeeloverleggen voor. Daarin participeren ook veel vormen van informele zorg in de stadsdelen (vrijwilligers, bewonersgroepen e.d.) - Swon zit ook in het regionale dementie netwerk. Dat netwerk wordt ondergebracht bij Zowel NN. maar dementie blijft wel een herkenbaar thema. - Swon zit in de kerngroep van Zowel NN. Plaats Swon in het kader: - Swon kom je op bijna elke plek in het kader tegen (vb mantelzorg in groep 3, bewegen zit in de dagopvang. Swon heeft affiniteit met alle doelgoepen die in het kader worden genoemd. Per doelgroep heeft Swon diverse diensten en activiteiten. Rol gemeente - De gemeente Nijmegen moet regie voeren en ook intern zorgen voor een goede afstemming. De communicatie daarover moet beter. - Nijmegen moet in het licht van de scheiding van wonen en zorg meer faciliterend optreden. - Het welzijnsbezoek (aanbod voor 75-jarigen) is een gezamenlijk project van Nijmegen en Swon. Dat loopt goed. - De pakketmaatregel in de AWBZ is desastreus voor de dagopvang. Er verdwijnen een hoop mensen uit de dagopvang. Ook krijgen minder mensen een indicatie van het CIZ. Vraag aan de gemeente is of er dan een stijging is van het aantal mensen dat een beroep doet op individuele voorzieningen. Swon wil dat Nijmegen dat in beeld brengt. - De gemeente heeft Swon gevraagd een project te starten over depressiepreventie, met name voor allochtone ouderen (gemeente, Swon en GGZ Nijmegen). - De gemeente moet er in het kader van het preventieve ouderenbeleid voor zorgen dat basale voorzieningen (bv vervoer) overeind blijven zodat ouderen mobiel kunnen blijven. Vervoer is een groot probleem in Nijmegen. De informatie daarover is een probleem. Swon wil dat in beeld brengen. - De gemeente Nijmegen participeert in het Zowel netwerk, maar zit niet in de kerngroep. Dat zou eigenlijk wel moeten. Rol GGD - De ouderenmonitor is bij de Swon bekend. Swon wil graag in de klankbordgroep bij de nieuwe ouderenmonitor 2010- 2011. - Op het gebied van leefstijlinterventies zou de GGD groepsvoorlichting kunnen geven over leefstijlthema's.

- Wat betreft signalering bij ouderen wil de Swon vrijwilligers inzetten, want die komen achter de voordeur. Swon wil dat graag samen met de GGD opzetten. - Het Zowel netwerk moet na afloop van het Nationaal Programma Ouderenzorg worden gebruikt voor verdergaande netwerkvorming op de gebieden welzijn - preventie - zorg. Wellicht kan de GGD daar tzt een rol in spelen. - Wat betreft medische milieukunde liggen er geen lijntjes naar Swon. Wat betreft OGGZ wel: één ouderenadviseur heeft contact met het meldpunt bijzondere zorg.

Verslag gesprek met gemeente Nijmegen Datum: 25 oktober 2010 Aanwezig: Kristine Mourits (ambtenaar zorg en welzijn), Leonie Braks (ambtenaar WMO-beleid), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van de gemeente Nijmegen is alle ouderen met het accent op ouderen in aandachtswijken (allochtone ouderen en ouderen met lage SES). Via de website van de gemeente Nijmegen en een aantal nota's zijn de meeste activiteiten in beeld. Aan het door ons gepresenteerde kader moet de groep ouderen worden toegevoegd die niet kwetsbaar is (0-groep). Bevindingen: - De gezondheidsnota, de vergrijzingsnota, het WMO-beleidsplan en Sportservice vormen het kader voor de gemeente Nijmegen wat betreft het ouderenbeleid. - De gezondheidsmakelaars die bij de GGD werken vloeien voort uit de gezondheidsnota. Zij richten zich specifiek op overgewicht, voeding en bewegen. Ouderen kunnen daarbij tot de doelgroep behoren. - In de gezondheidsnota zijn de volgende speerpunten mbt ouderen geformuleerd: bewegen, gezonde voeding, valpreventie, depressiepreventie en middelengebruik (slaap- en kalmeringsmiddelen). Nijmegen heeft mbt het middelengebruik nog geen specifieke acties ondernomen. Wel zijn er in Dukenburg pilots geweest met huisartsen. - Belangrijk is dat de functie begeleiding naar gemeenten komt. Daarnaast speelt de AWBZpakketmaatregel (dagopvang, dagbesteding). - Als kwetsbare ouderen uitgangspunt zijn rijst de vraag of we dan iedereen bereiken. - Sinds augustus 2010 is Vérian in Nijmegen gestart met een consultatiebureau voor ouderen. Het is wellicht goed om met het CB een gesprek aan te gaan. Plaats Nijmegen in het kader: - Nijmegen zit in veel velden in het kader (mobiliteit, welzijn, leefstijlinterventies) en richt zich vooral op de niet-kwetsbare ouderen (0-groep), de ouderen met tijdelijke kwetsbaarheid en ouderen waarbij uitstel van kwetsbaarheid van belang is (via WMO). Rol gemeente - Nijmegen heeft veel regie- en coördinatietaken op het gebied van het ouderenbeleid. Ook is de gemeente faciliterend en worden veel activiteiten uitgezet. - Specifiek richt Sportservice Nijmegen zich op allochtone ouderen (sporten en bewegen). - Nijmegen subsidieert een beweegprogramma dat is opgezet in samenwerking met Dekkerswald en UMC St Radboud gericht op ouderen met COPD. - Mbt eenzaamheid worden veel activiteiten verricht door de Swon. - Nijmegen participeert in het Zowel netwerk (niet in de kerngroep, maar dat hoeft ook niet). - Op intramurale voorzieningen die AWBZ-gefinancierd zijn heeft de gemeente geen invloed. Wel worden met instellingen gesprekken gevoerd (bijv. ZZG Zorggroep) en ook met het Zorgkantoor. - Door de extramuralisering en het scheiden van wonen en zorg heeft de gemeente te maken met meer ouderen die zelfstandig wonen, omdat ze van het verzorgingshuis naar woonzorgcomplexen (appartementen) gaan. Bij deze ontwikkeling speelt Stichting Maat een belangrijke rol. - Nijmegen legt wel verbindingen tussen het welzijnsbeleid en het gezondheidsbeleid zoals verwoord in de Wet Publieke Gezondheid (signaleren, monitoren). Zo zijn er bij de welzijnsbezoeken voor 75plussers die door Swon worden uitgevoerd te weinig gezondheidsaspecten aan de orde.

- In het kader van de WMO verstrekt de gemeente individuele voorzieningen. - Ook in het kader van de WMO is er het Kantelingsproject gericht op participatie en zelfstandig wonen, waarbij de gemeente de regie voert. - Artikel 5a van de WPG regelt de ouderengezondheidszorg. Op dat terrein gebeurt al veel, bijv, de vier speerpunten van de gezondheidsnota en participatie in het Zowel netwerk. Ook is er het regionale valpreventienetwerk. Het is de taak van de gemeente de groep ouderen te benoemen in de nota's die gemaakt worden. - Verkleinen van sociaal economische gezondheidsverschillen heeft prioriteit, maar daar moet je als gemeente eerder mee beginnen en niet pas als mensen al 50 jaar zijn. - Iedere gemeente heeft WMO-beleid. Hoe kun je thema's regionaal oppakken? Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Nijmegen gebruikt de gegevens als input voor het ouderenbeleid. - Nijmegen heeft de stadspeiling die iedere 2 jaar wordt uitgevoerd. In combinatie met de ouderenmonitor is er een redelijk beeld van de groep ouderen. - De GGD moet vooral signaleren en adviseren en leemtes opvullen als die worden geconstateerd. - Leefstijlinterventies moeten vooral gericht zijn op gezondheidsthema's in specifieke zin zoals valpreventie en medicijngebruik. - De GGD hoeft geen contact met de doelgroep te hebben, maar wel met de instellingen die dat wel hebben (ZZG Zorggroep, Swon). - De GGD zou de ouderenadviseurs van Swon kunnen instrueren om gezondheidsaspecten mee te nemen in de welzijnsbezoeken. - Wat betreft medische milieukunde kan gedacht worden aan het binnenklimaat (ouderenadviseur) en woonservicegebieden (bouwen van woningen). Wat betreft OGGZ is er waarschijnlijk geen lijn, want ouderen zijn geen specifieke doelgroep.

Verslag gesprek met de Seniorenraad (Nijmegen) Datum: 25 oktober 2010 Aanwezig: Lout Bots (voorzitter), An Heyde (voorzitter werkgroep zorg), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De seniorenraad adviseert het college van B&W van de gemeente Nijmegen over het ouderenbeleid. Doelgroep is alle ouderen met daarbinnen prioriteit voor kwetsbare ouderen die nog zelfstandig wonen. Via de website zijn de activiteiten van de seniorenraad in beeld. Aan het door ons gepresenteerde kader moet de groep ouderen worden toegevoegd die niet kwetsbaar is (0-groep). Bevindingen: - Het preventieve ouderenbeleid moet vooral gericht zijn op de ouderen die nog niet kwetsbaar zijn (0groep) en op de ouderen met tijdelijke kwetsbaarheid (groep 1). - De seniorenraad heeft geadviseerd de vergrijzing in Nijmegen te onderzoeken, waarna het rapport vergrijzing in Nijmegen is verschenen. - De seniorenraad heeft ook geadviseerd over de gezondheidsnota. Daarbij is aangegeven dat alcoholgebruik als speerpunt wordt gemist. - De seniorenraad heeft veel contacten in het veld. Directe relaties zijn er met de huisartsen, woningcorporaties, ZZG Zorggroep en alle WMO-aanbieders. - De voorzitter van de seniorenraad zit in het doelgroepenpanel van Zowel NN. - Via Zowel NN wordt gepoogd verbinding te leggen tussen zorg, welzijn en wonen. Zowel NN wil bestaande grenzen openbreken. - Ook wil de seniorenraad bekijken wat de consequenties zijn van de extramuralisering en van de scheiding tussen wonen en zorg. - Voor ouderen is ook zingeving belangrijk. Daar richt het Centrum voor ouderen en levensvragen zich op. Zingeving zorgt voor welbevinden en is ook preventie.

Plaats seniorenraad in het kader: - De seniorenraad is vooral gericht op de ouderen die nog niet kwetsbaar zijn (0-groep) en de kwetsbare ouderen die nog thuis wonen (kunnen in alle groepen zitten, maar vooral groep 1 en deels groep 2). De adviezen kunnen over alle thema's gaan. Rol gemeente - De gemeente Nijmegen moet zich vooral richten op de ouderen die niet kwetsbaar zijn en op de kwetsbare ouderen die nog thuis wonen. Daar ligt de meerwaarde van de gemeente en daarover wil Zowel NN met de gemeente afspraken maken (vroegsignalering). - De gemeente moet de regie voeren. Regie is dan kijken of alle zorgaanbod aanwezig is en zorgen dat dingen gebeuren: - adequaat zorgaanbod voor allochtone ouderen - bij scheiden wonen- zorg: woonaanpassingen in het kader van de WMO - Nijmegen heeft ook een belangrijke rol mbt vrijwilligers (ondersteunen en stimuleren), ook als deze intramuraal werken. In dit verband is de Hulpdienst Nijmegen van belang (daar zijn circa 300 vrijwilligers actief). - Verder is de mantelzorgondersteuning belangrijk (coördinatiepunt is ondergebracht bij de Swon). - De gemeente moet voorzien in de lacunes die vallen door de AWBZ-pakketmaatregel. - De gemeente moet veel aandacht hebben voor de wijkgerichte aanpak (voor oud en jong samen), want bij de verbinding tussen AWBZ, zorgverlening, WMO, wonen en welzijn is de wijkaanpak het kruispunt. - Aan medicijngebruik (slaap- en kalmeringsmiddelen) is nog niets gedaan. De gemeente moet dat oppakken. Rol GGD - Een belangrijke rol van de GGD is de ouderenmonitor. - Een andere GGD-rol is preventief ouderenbeleid (regie en signaleren van lacunes). - Het Zowel netwerk moet als netwerk beklijven. De GGD moet daarin een centrale rol spelen in de toekomst, want de GGD is als instelling toegankelijk voor burgers. - Het is een leemte dat de GGD Regio Nijmegen geen uitvoerende taken verricht in het preventieve ouderenbeleid. Daar moet naar gekeken worden. - In het kader van de ouderengezondheidszorg (artikel 5a WPG) is het belangrijk dat de GGD iets doet mbt preventie van eenzaamheid. - In Nijmegen is er sinds augustus 2010 een consultatiebureau voor ouderen. De seniorenraad zet daar de nodige vraagtekens bij, omdat alleen gezonde ouderen worden bereikt. De GGD zou in de preventie voor het CB moeten gaan zitten onder regie van de gemeente.

Verslag gesprek met Stichting Voormekaar (Druten en West Maas en Waal) Datum: 28 oktober 2010 Aanwezig: John Keunen (directeur), Ans Kuppen (ouderenadviseur), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Stichting Voormekaar zijn de ouderen die behoren tot de WMO-doelgroep (alle ouderen die gecompenseerd moeten worden). Stichting Voormekaar hanteert geen specifieke leeftijdsgrens. Via de website van Stichting Voormekaar zijn alle activiteiten in beeld. Stichting Voormekaar is de brede welzijnsinstelling die werkt voor de gemeenten Druten en West Maas en Waal. Bevindingen: - De gemeenten voeren de regie en stellen de kaders. Stichting Voormekaar voert uit. Druten besteedt de gehele uitvoering van het ouderenbeleid uit aan Stichting Voormekaar. West Maas en Waal regelt een deel van de uitvoering van het ouderenbeleid rechtsstreeks met de seniorenverenigingen en besteedt de rest uit aan Stichting Voormekaar. - Druten en West Maas en Waal zijn plattelandsgemeenten met veel industrie. Er wonen veel laagopgeleide arbeiders. Onderwerpen als zingeving zijn daarom hier niet zo voor de hand liggend.

- In de gemeenten is sprake van een toename van de vergrijzing en ook een toename van dementie. Een project dementieketen wordt opgezet in West Maas en Waal. Deelnemers aan dit project zijn Stichting Voormekaar, ZZG Zorggroep en het Zorgcentrum. - In Druten is een goed lopend Alzheimercafé. Veel samenwerking op het terrein van dementie is nodig. - Er is sowieso behoefte aan meer netwerken en meer samenwerking. Binnen de ouderenzorg is een keten nodig die zaken omvat vanaf oriëntering en signalering t/m het bieden van zorg. - Huisartsen willen praktijkondersteuners ouderenzorg inzetten ook voor psychosociale problematiek. - Eenzaamheid is een belangrijk thema. Er is behoefte aan een onderzoek onder 75-plussers. - De AWBZ-pakketmaatregel zorgt voor problemen in de dagopvang. West Maas en Waal wil iets doen in de vorm van een soos. Druten denkt hier nog over na. - Het sociaal cultureel werk heeft een cursus valpreventie georganiseerd. Plaats Stichting Voormekaar in het kader: - Stichting Voormekaar zit in alle groepen en in veel velden (welzijn, signalering kwetsbaarheid). Rol gemeente - Gemeenten moeten duidelijk op de stoel van de regisseur gaan zitten en visie en beleid ontwikkelen. Stichting Voormekaar moet dat beleid uitvoeren. - Nu ontwikkelt Stichting Voormekaar visie en beleid. De gemeenten moeten dat doen. Integraal ouderenbeleid wordt gemist. - Het ouderenwerk kan beter. Beleid mbt vrijwilligers en mantelzorgers begint te komen. - Het is een goede zaak dat West Maas en Waal een stuurgroep wonen/welzijn/zorg heeft. Druten is daar mee bezig. - Druten heeft wat meer de regierol. De uitvoering wordt uitbesteed. - West Maas en Waal gaat wat meer richting visie- en beleidsontwikkeling. Deze gemeente maakt ook beleid, maar bemoeit zich ook met de uitvoering. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. De GGD moet zorgen dat de communicatie daarover goed op orde is. Gemeenten moeten de stichtingen welzijn ouderen daarbij betrekken. - De GGD zou een onderzoek onder 75-plussers uit moeten voeren in Druten en West Maas en Waal. - De GGD participeert in de begeleidingscommissie Bureau Gezonde Leefstijl in West Maas en Waal. De GGD moet dat straks ook in Druten doen.

Verslag gesprek met gemeente Druten en gemeente West Maas en Waal Datum: 28 oktober 2010 Aanwezig: Remco Zwartkruis (ambtenaar zorg en welzijn Druten), Masjel van Ooijen (ambtenaar zorg en welzijn West Maas en Waal), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De gemeenten Druten en West Maas en Waal richten zich op alle ouderen. De websites van de gemeente geven weinig informatie over het ouderenbeleid, behalve via de nota's gezondheidsbeleid en WMO-beleid. Bevindingen: - Druten noemt expliciet dat het ouderenbeleid integraal onderdeel uitmaakt van het WMO-beleid van de gemeente en dat het ouderenbeleid wordt uitgevoerd door Stichting Voormekaar. - Druten en West Maas en Waal subsidiëren Stichting Voormekaar voor het uitvoeren van het ouderenbeleid. Daarnaast subsidieert West Maas en Waal ook de seniorenverenigingen voor een deel van de uitvoering. Plaats Druten en West Maas en Waal in het kader: - De gemeenten zitten overal in het kader (alle velden en alle groepen).

Rol gemeente - West Maas en Waal geeft de regierol vorm dmv de Stuurgroep wonen, welzijn en zorg. In die stuurgroep vindt overleg plaats met betrokken instanties (o.a. gemeente, Stichting Voormekaar, thuiszorg, verpleeeg- en verzorgingshuizen, woningcorporaties, MEE). - Druten heeft een stuurgroep wonen, welzijn en zorg gehad en is nu bezig deze weer nieuw leven in te blazen. - Beide gemeenten hebben een WMO-raad en een cliëntenraad die een adviesfunctie hebben. - In beide gemeenten hebben het WMO-loket en Stichting Voormekaar een signaleringstaak. - West Maas en Waal heeft de volgende leefstijlinterventies: - bewegen (seniorenvereniging) - valpreventie (Kringberaad seniorenvereniging) - veiligheid en brandpreventie (Kringberaad seniorenvereniging) - eenzaamheid (preventief welzijnsbezoek achter de voordeur) - project Bureau Gezonde Leefstijl - Druten besteedt de uitvoering (dus ook mbt leefstijlinterventies) uit aan Stichting Voormekaar. - Druten geeft de ouderenbonden ook subsidie. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. De GGD moet de resultaten van de ouderenmonitor aan laten sluiten bij de verwachtingen van de gemeenten. - De GGD moet samenwerken met welzijnsinstellingen zoals Stichting Voormekaar. - De GGD moet projecten uitvoeren met de zorginstellingen.

Verslag gesprek met gemeente Ubbergen Datum: 28 oktober 2010 Aanwezig: Lion Boeijen (ambtenaar gezondheidsbeleid en WMO), Mariëlle van Heertum (ambtenaar welzijn en ouderen), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep Ubbergen richt zich op alle ouderen. Via de website van Ubbergen zijn de meeste activiteiten van Ubbergen in beeld. Bevindingen: - Ubbergen heeft geen stichting welzijn ouderen. - Ubbergen heeft een Totaalvisie Welzijn en Zorg. Dat geeft het algemene kader aan. Daarbinnen is een verdiepingsslag nodig. Zo moeten de gezondheidsnota en een ouderennota nog gemaakt worden, maar daarvoor heeft Ubbergen weinig ambtelijke capaciteit. - De gemeente Ubbergen is vooral praktisch bezig en voert ook veel overleg (bijv. met woningcorporaties). Plaats Ubbergen in het kader: - Ubbergen zit in alle velden en richt zich vooral op de eerste twee groepen. Rol gemeente - Ouderen moeten zo lang mogelijk thuis kunnen wonen. Daarom richt de gemeente zich vooral op mobiliteit en op woonzorgzones (openbare ruimte). Dat laatste in eerste instantie in de drie grootste kernen (Beek, Ooij en Leuth). - De dagopvang zit nu nog in de AWBZ. Vanwege de pakketmaatregel gaat de dagopvang uit de AWBZ. Ubbergen denkt dan aan een huiskamerproject (er zal daartoe een behoefteonderzoek plaats vinden). Ook mantelzorgondersteuning is belangrijk in dit verband. - In het kader van het WMO-beleid en gericht op mobiliteit heeft Ubbergen een regiotaxi. - Op bestuurlijk niveau (wethouder) is er overleg met Oosterpoort (woningcorporatie). - Momenteel staan de plannen voor extramuralisering in de ijskast omdat er thans geen overleg meer is tussen de wethouder en de directie van verpleeghuis Kalorama. - Ubbergen is in gesprek met ZZG Zorggroep over wijkverpleegkundige inzet. ZZG levert ook de thuiszorg.

- In 2009 is door de klantmanagers van de gemeente een onderzoek gedaan naar 85-plussers. Dat is gedaan door huisbezoeken. Uitkomst is dat de gemeente zorg heeft voor de bereikbaarheid van voorzieningen en het beter kenbaar maken van de diverse gemeentelijke regelingen. - In Ubbergen worden de volgende projecten uitgevoerd: - preventie eenzaamheid - bridgeproject (denken en doen) - bewegen voor ouderen (door de ouderenbonden; gemeente geeft subsidie) - De seniorenraad adviseert het college van B&W en fungeert ook als klankbordgroep. - Meer aandacht is besteed aan sociale contacten/netwerken volgens de Kantelinggedachte binnen de WMO. In het kader van leefbaarheid en sociale samenhang gaan de welzijnswerkers, wijkverpleegkundigen en klantenmanagers naar de kernen. - De gemeente krijgt veel signalen en verstrekt veel informatie. Ubbergen heeft de ambitie om met een pragmatische insteek op de signalen te reageren (bijv. op aanbevelingen uit de ouderenmonitor). Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Deze kan handvatten geven voor beleid en activiteiten, afhankelijk van de uitkomsten.

Verslag van het gesprek met GGz Nijmegen Datum: 3 november 2010 Aanwezig: Maarten Meulbroek (clustermanager geriatrie), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van GGz Nijmegen wordt gevormd door ouderen (65+) met psychische en psychiatrische problematiek. Via de website is enige informatie beschikbaar over de activiteiten van het cluster ouderen en van de afdeling preventie. Van laatstgenoemde afdeling konden geen medewerkers bij dit gesprek aanwezig zijn. Bevindingen: - Het cluster ouderen van GGz Nijmegen heeft 68 klinische bedden en circa 1100 ambulante cliënten. Het cluster richt zich vooral op tweede lijns problematiek. - Vanuit het cluster ouderen vindt consultatie plaats van dementerenden bij verpleeg- en verzorgingshuizen en bij thuiszorgteams. - In het kader van Preventiekracht dicht bij huis vindt ondersteuning van mantelzorgers van dementerenden plaats. Dat gebeurt in samenwerking met ZZG Zorggroep. Het gaat om ondermeer de volgende activiteiten: - opzet en participatie van Alzheimercafés - huiskamerprojecten voor allochtonen (daarbij gaat het niet alleen om dementie, maar ook om het bespreekbaar maken van psychische klachten en toeleiding naar zorg). - cursussen en themabijeenkomsten voor mantelzorgers - Een project kleurmakers (gericht op allochtonen) is in voorbereiding. - Door de afdeling preventie GGz wordt een depressiepreventieproject uitgevoerd (samen met de gemeente Nijmegen en de Swon) gericht op allochtone ouderen. - De afdeling preventie GGz gebruikt bij bepaalde activiteiten ook mensen van het cluster ouderen. - In het algemeen zijn de contacten tussen het cluster ouderen en de afdeling preventie GGz spaarzaam. er is twee keer per jaar overleg. Dat is te weinig. - GGz Nijmegen participeert in de volgende netwerken: - Zowel NN (cluster ouderen en preventie GGz) - Regionaal valpreventie netwerk Nijmegen (cluster ouderen en preventie GGz) - Regionaal dementie netwerk Nijmegen (cluster ouderen) - Geriatrisch netwerk Nijmegen (cluster ouderen) - Uit het regionaal dementie netwerk komt de zorgtrajectbegeleiding dat gericht is op het uitstellen van opnames en het ontlasten van mantelzorgers. Daaraan doen naast GGz Nijmegen ook de Swon en ZZG Zorggroep mee. - Uit het regionaal dementie netwerk komen ook de projecten vroegdiagnosticering en toeleiding naar zorg. Deze zijn gericht op huisartsen en vrijwilligers. Ook de Swon zit daar in.

- Veel projecten werken preventief naar de mantelzorgers toe. - Wat betreft leefstijl is voor GGz Nijmegen vooral eenzaamheid een item. - In het geriatrisch netwerk Nijmegen zitten naast GGz Nijmegen ook het UMC St Radboud en het CWZ. Dit netwerk is vooral een bespreekplaats voor casussen (praktisch niveau). - GGz Nijmegen voert met ergotherapie van het UMC een project uit gericht op dementerenden thuis. Dit is een "los" project (geen raakvlakken met Zowel NN). - In het kader van depressiepreventie heeft de afdeling preventie GGz nog een aantal cursussen voor 50-plussers, zoals "In de put, uit de put", "Op zoek naar zin" en "gespreksgroep verder na partnerverlies". Plaats GGz Nijmegen, cluster ouderen, in het kader: - Cluster ouderen is vooral gericht op de groepen 2 en 3 en de velden zorg en signaleren van kwetsbaarheid Rol gemeente - De gemeente moet zich meer richten op allochtone ouderen en OGGZ-klanten, want de WMO verschraalt en projecten kalven af. Dat kan bijvoorbeeld via wijkteams. - De gemeente moet in gesprek gaan met het Zorgkantoor (AWBZ) en/of Zorgverzekeraars (Zorgverzekeringswet). Daarbij moet de GGD ook aanschuiven. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Vooral eenzaamheid is een item. - De GGD heeft een neutrale positie en is laagdrempelig. Daardoor kan de GGD gemakkelijker mensen bereiken dan de GGZ die een hoge drempel heeft. - De GGD moet zich laten zien in netwerken, bijv. met Swon, ZZg Zorggroep en GGz Nijmegen, en ook in het Zowel NN.

Verslag gesprek met Wim van Beurden (huisarts in Nijmegen) Datum: 3 november 2010 Aanwezig: Wim van Beurden (huisarts), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van de huisarts is alle ouderen van 65 en ouder. De Huisartsenkring Nijmegen en omgeving, waar Wim vice-voorzitter van is richt zich vooral op kwetsbare ouderen (duidelijk kwetsbare en latent kwetsbare ouderen). Bevindingen: - Namens de Huisatrsenkring zit Wim in het Zowel NN. - Als huisarts in Hatert doet Wim mee aan de Tweetraps Ouderen Screening (TOS), een project van Zowel NN. Hij beoordeelt ouderen van 70 en ouder op kwetsbaarheid (eerste trap). Wijkverpleegkundigen van ZZG Zorggroep, werkzaam in het kader van Zichtbare Schakel, verzamelen aanvullende informatie op het gebied van gezondheid en welzijn (tweede trap). - Via TOS kun je als huisarts meer te weten komen over de groep die nooit bij de huisarts komt en daardoor niet in beeld is. - De meeste huisartsenzorg is ziektegebonden (diabetes, hart- vaatziekten, verlies nierfunctie). - Er zijn projecten, door de gemeente gefinancierd, die zich richten op groepen mensen met diabetes. Deze projecten worden uitgevoerd met diëtisten en fysiotherapeuten en richten zich op afvallen en bewegen. Daardoor bereik je meerdere terreinen (bijv. participatie, tegengaan van eenzaamheid). - Als huisarts constateert Wim dat problemen op andere terreinen (bijv. wonen, welzijn) vaak vertaald worden in een zorgprobleem. Door oog te hebben voor de samenhang tussen wonen, welzijn en zorg kun je daar beter mee omgaan. - TOS is screening. De volgende stap is dan hoe je de problemen oplost. Het gaat om samenhangende zorg. Het project Zorg en Welzijns Standaard ZWS) gaat over hoe je de problemen oppakt. - Het is belangrijk dat projecten geborgd worden. Daarover moe gepraat worden met de gemeente en de zorgverzekeraars.

- Als huisarts is Wim tegen de opkomst van consultatiebureaus voor ouderen. Zij bereiken de kwetsbare ouderen niet en frustreren het proces van samenhangende zorg. - Wim maakt ook deel uit van de eerstelijnsateliers. Daarin is de wijkverpleegkundige de centrale schakel in het verbinden van zorg en welzijn. Plaats huisarts in het kader: - de huisarts zit vooral in de velden van signaleren van kwetsbaarheid en preventie in zorg, maar kan ook in de andere velden een rol spelen (bijv. adviseren over leefstijlinterventies). De huisarts ziet alle groepen kwetsbare ouderen. Rol gemeente - Als regisseur moet de gemeente het veld betrekken bij het beleid. - De gemeente moet bekijken wat er moet gebeuren, ervoor zorgen dat dit in samenhang gebeurt en daarop sturen. - De gemeente moet in gesprek gaan met de AWBZ-aanbieders. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Deze geeft inzicht in wat er speelt. - De GGD moet ook de gezondheidsproblemen in de wijk in kaart brengen. - De GGD kan een meerwaarde hebben in de samenwerking tussen preventie en curatie. Daarbij is van belang aan te geven hoe je preventie in de eerstelijn aanpakt.

Verslag gesprek met gemeente Wijchen en Stichting MEER Welzijn Wijchen Datum: 11 november 2010 Aanwezig: Sylvia Lambrichs (ambtenaar ouderenbeleid en gezondheidsbeleid), Luciënne Smals (teamleider ouderenwerk Stichting MEER Welzijn), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Wijchen en Stichting MEER Welzijn is zelfstandig wonende ouderen (65-plus), mensen met een beperking en mantelzorgers. Via de website van Wijchen en Stichting MEER Welzijn, nota's en folders zijn de meeste activiteiten in beeld. Bevindingen: - Stichting MEER Welzijn krijgt subsidie van de gemeente Wijchen en voert het ouderenbeleid uit, waarbij er een grote mate van wisselwerking is met Wijchen. - Vraagwijzer Wijchen is het loket voor alle soorten ondersteuning. De gemeente Wijchen verricht voor Vraagwijzer beleidsadviserende taken. - Stichting MEER Welzijn en Vraagwijzer van de gemeente Wijchen werken nauw samen om het ouderenbeleid en het voorzieningenbeleid vorm te geven (door geven van voorlichting en het brengen van informatiebezoeken). - Stichting MEER Welzijn werkt nauw samen met de ouderenbonden. Stichting MEER Welzijn sluit aan bij wat de oudenbonden bieden. De ouderenbonden zijn heel actief (vb informatiemiddagen). - De seniorenwijzer is een samenwerkingsproject van de gemeente en Stichting MEER Welzijn. Er worden door Stichting MEER Welzijn informatiebezoeken afgelegd aan 70-plussers. - Wijchen heeft een WMO-team. Wijchen heeft in het kader van de WMO een traject de kanteling. Dit betreft de uitwerking van de netwerkgedachte: eerst zelf doen, dan de omgeving (mantelzorg) en in laatste instantie pas voorzieningen. - Het bureau gezondheidscheckups (een speerpunt in de nota lokaal gezondheidsbeleid van Wijchen) komt er niet. De ouderenbonden zijn hier tegen. - Er is een gezondheidsinformatiepunt in de bibliotheek (o.a. internetcafé voor 55-plussers). - Stichting MEER Welzijn voert activiteiten uit in het kader van het beweegprogramma (oa cursus valpreventie). - Stichting MEER Welzijn heeft projecten ter bestrijding van eenzaamheid (activering, ontmoeten, bijv. eetgroepen). - Wijchen subsidieert een traject met de HAN (sociale netwerkanalyse) waarin vorm wordt gegeven aan informele netwerkondersteuning. Daarvoor worden studenten van de HAN ingezet die bij mensen

thuis komen (laagdrempelig). In dit traject doen ouderen mee, maar het is niet specifiek op ouderen gericht. Plaats Wijchen en Stichting MEER Welzijn in het kader: - De gemeente Wijchen kom je op bijna alle plaatsen in het kader tegen, zowel wat groepen als velden betreft. Stichting MEER Welzijn richt zich ook op alle groepen en vooral op de velden welzijn, signalering en leefstijlinterventies. Rol gemeente - Wijchen heeft als gemeente een regierol. Deze rol wordt voornamelijk opgevat als faciliteren, daar waar nodig sturen en stimuleren van samenwerking met betrokken partijen. - Als gemeente doet Wijchen wat mogelijk is. Daarbij fungeert Sticting MEER welzijn als een soort hoofdaannemer. - Wijchen heeft een cliëntenraad voor ouderen die de gemeente adviseert. - Het ambitieniveau mbt de ouderengezondheidszorg is niet hoog. De insteek is vooral kijken of het goed gaat met wat Wijchen al doet. De financiële middelen voor taken erbij ontbreken. - Wat betreft de AWBZ-pakketmaatregel zijn partijen uitgenodigd om te inventariseren wat nodig is. De dagopvang vindt plaats in de verzorgingshuizen. Maaltijden aan huis worden omgezet (gekanteld) in maaltijden en ontmoeting. - Vraagwijzer richt zich vooral op de kwetsbare ouderen. Stichting MEER Welzijn richt zich op alle ouderen. - De gemeenteraad heeft drie woonservicegebieden benoemd. Dmv een intentieverklaring wordt samengewerkt door betrokken partijen (oa gemeente, woningcorporaties, verzorgingshuizen) op de terreinen wonen, welzijn en zorg. - In het Zowel netwerk zitten geen regiogemeenten. Wijchen wil wel meedoen in de "tweede schil". Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Wijchen gebruikt de gegevens. Wijchen zou wel graag wijkgerichte informatie willen, maar dat is waarschijnlijk te duur. - Aan het monitoren door de GGD wordt veel waarde gehecht, want monitoren is belangrijk. - De GGD moet een samenwerkingspartner zijn wanneer dat nodig is. - Wat betreft ouderen heeft Wijchen graag inzicht in het bereik van de risicogroepen. De volgende groepen ouderen behoren in Wijchen tot de risicogroepen: ouderen met een laag inkomen, ouderen met overgewicht en eenzame ouderen. - Wijchen wil graag weten welke interventies iets opleveren en welke niet, met andere worden wat is goed preventiebeleid. - Er is spanning tussen individuele verstrekkingen en algemene voorzieningen. Hoe krijg je maatwerk in de vingers? - Kan de GGD een rol spelen bij voorlichtingsactiviteiten en cursussen? (Deze vraag kwam van Stichting MEER Welzijn; de overige opmerkingen kwamen van de gemeente Wijchen).

Verslag gesprek met gemeente Beuningen Datum: 11 november 2010 Aanwezig: Yvonne Kuijpers (ambtenaar wonen, zorg, welzijn en senioren), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Beuningen is alle ouderen (65-plus). De website van Beuningen geeft weinig informatie over ouderenbeleid. Wel is er informatie via de nota's lokaal gezondheidsbeleid en WMObeleid. Bevindingen: - Beuningen heeft het ouderenbeleid geïntegreerd in het WMO-beleid. - Vanaf 1 oktober 2009 heeft Beuningen een consultatiebureau voor senioren (60-plus). Het CB is ondergebracht bij Stichting Perspectief. Het CB wordt voor een periode van 3 jaar door de gemeente gefinancierd. Het CB levert informatie over de problematiek die voorkomt. Binnenkort zijn de cijfers van het eerste jaar beschikbaar. De huisartsen vinden met name het zorggedeelte van het CB lastig.

- Beuningen heeft een klankbordgroep wonen, zorg en welzijn. Daarin participeren naast de gemeente vele partners zoals Perspectief, ZZG Zorggroep, woningcorporaties. In de klankbordgroep vindt informatieuitwisseling plaats en worden relevante zaken voor het ouderenbeleid in kaart gebracht. - Door ouderenadviseurs (vrijwilligers) worden 80-plusbezoeken afgelegd. - De seniorenbonden richten zich ook op de 50 - 65 jarigen. Er is een inloophuis gericht op zaken als eenzaamheid. - Er is een cliënt zorg overleg met oa de thuiszorg (ZZG Zorgroep en Zorggroep Maas en Waal) over zorgvragers met complexe problematiek (vooral ouderen). - Er is ook veel overleg met de intramurale zorg over afstemming (Perspectief, thuiszorg, verzorgingsen verpleeghuizen). - De volgende leefstijlinterventies vinden plaats: - meer bewegen voor ouderen (Perspectief) - valpreventie (Perspectief) - eenzaamheid (vrijwilligers) - mobiliteit>>vervoer (niet bekend of hier iets speciaals voor gebeurt) - alcohol en ouderen (staat op de actielijst>>samen met Iriszorg) Plaats Beuningen in het kader: - Beuningen kom je tegen in bijna alle groepen en velden. Rol gemeente - De gemeente heeft de regierol. Voor de uitvoering daarvan wordt gebruik gemaakt van de klankbordgroep wonen, welzijn en zorg. - Beuningen bepaalt het ouderenbeleid en subsidieert Stichting Perspectief voor de uitvoering. - Inzage in de gegevens van de problematiek onder ouderen loopt via het Consultatiebureau voor senioren. - De seniorenbonden (er zijn er 4, in elke kern 1) hebben tweemaal per jaar overleg met de gemeente. De bonden worden door Beuningen gesubsidieerd. - Wat betreft de AWBZ-pakketmaatregel is de dagopvang en dagverzorging ondergebracht bij Perspectief. - Beuningen mist het contact met de zorgverzekeraars. De gemeente vindt dat dit regionaal moet worden opgepakt. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. De uitkomsten uit de vorige monitor waren de aanleiding om een consultatiebureau op te starten. - Effectmetingen kunnen eventueel in regionaal verband plaats vinden. - Beuningen doet veel zelf en zal nieuwe interventies in eerste instantie zelf oppakken (bijv. via Perspectief). De GGD moet geen activiteiten verrichten die extra moeten worden ingekocht.

Verslag gesprek met Stichting Welzijn Groesbeek Datum: 15 november 2010 Aanwezig: Ineke Brok (manager afdeling ouderenwerk), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Stichting Welzijn Groesbeek wordt gevormd door zelfstandig wonende ouderen van 55 jaar en ouder. Via de website en folders zijn de meeste activiteiten van Stichting Welzijn Groesbeek voor wat betreft ouderen in beeld. Bevindingen: - Groesbeek zit qua aantal ouderen boven het landelijk gemiddelde. - Stichting Welzijn Groesbeek heeft diverse locaties beschikbaar voor dagbesteding. - Ouderen kunnen een gesprek hebben met een ouderenadviseur. Deze komt langs op verzoek van de ouderen. - Door voorlichtingsactiviteiten en door ouderenadviseurs worden ouderen gewezen op mogelijkheden die er zijn om zelfstandig te blijven wonen.

- Ouderen worden bereikt met publiciteit (Groesbeeks weekblad, maandelijks praatje op radio Groesbeek). - Stichting Welzijn Groesbeek heeft een Trefpunt voor ontmoetingsactiviteiten. - Er is een winterprogramma dat wordt uitgevoerd door Stichting Welzijn Groesbeek, de seniorenbonden en woningbouwcorporatie Oosterpoort. - Stichting Welzijn Groesbeek heeft samen met GGz Nijmegen een zorgbegeleidingstraject dementie. - De dagverzorging wordt uitgevoerd met ZZG Zorggroep. ZZG levert de zorg en Stichting Welzijn Groesbeek de activiteiten. - Sociaal culturele activiteiten zijn voorbehouden aan de ouderenbonden. - Stichting Individueel Welzijn Ouderen Groesbeek (SIWOG) krijgt subsidie voor ouderenbezoek van 75-plussers. SIWOG is een éénmansbedrijf. - De bezoek- en vervoersdienst zorgt voor echte vervoersbegeleiding. - Een consultatiebureau voor ouderen is er niet in Groesbeek. De seniorenraad heeft dit wel eens aangekaart. - Het is belangrijk om mensen te stimuleren dingen zo lang mogelijk zelf te doen (zelfredzaamheid staat centraal). Leeftijd is geen criterium, maar de capaciteit van mensen. Wat kunnen mensen zelf nog. Pas als mensen dingen niet meer kunnen wordt hulp geboden. - Stichting Welzijn Groesbeek gaat een zogenaamde "eigen kracht groep" oprichten voor mensen die uit de AWBZ vallen omdat ze geen CIZ-indicatie meer hebben. Plaats Stichting Welzijn Groesbeek in kader: Stichting Welzijn Groesbeek heeft affiniteit met alle doelgroepen en zit vooral in de velden welzijn, signalering en leefstijlinterventies. Rol gemeente - De gemeente Groesbeek heeft de regie niet en dat moet wel. - Samenwerkingsverbanden tussen instellingen zijn er formeel niet, maar men weet elkaar wel te vinden. - Momenteel wordt gekeken naar nieuwe samenwerkingsvormen. De gemeente is daar niet structureel bij betrokken en dat zou wel moeten. Nu schuift het WMO-loket af en toe wel aan. - Stichting Welzijn Groesbeek wordt door de gemeente gefinancierd. - De gemeente praat wel met de seniorenraad, die naar de gemeente toe een adviesrol heeft. - De seniorenraad, de ouderenbonden en Stichting Welzijn Groesbeek komen twee keer per jaar bijeen als klankbordgroep. - Tussen de gemeente en Stichting Welzijn Groesbeek bestaat een structureel overleg (één keer per maand). - De gemeente moet vooral kwetsbare ouderen prioriteit geven. Rol GGD - De ouderenmonitor is bij Stichting Welzijn Groesbeek niet bekend. De GGD zou deze actiever kunnen verspreiden (ook naar stichtingen welzijn ouderen). - De GGD kan voorlichting geven over bepaalde thema's (bijv. veiligheid, hygiëne, gezonde woning).

Verslag gesprek met gemeente Groesbeek en gemeente Millingen aan de Rijn Datum: 15 november 2010 Aanwezig: Nicole Tijhuis (ambtenaar zorg voor Groesbeek en Millingen aan de Rijn), Carl te Riele (ambtenaar WMO-beleid), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van de gemeenten is alle ouderen (65-plus). De websites van de gemeenten geven weinig informatie over het ouderenbeleid, behalve via de WMO-nota's. Bevindingen: - Voor zowel Groesbeek als Millingen aan de Rijn zit het ouderenbeleid in het WMO-beleid. - Groesbeek heeft wel een ouderennota waarvan de actiepunten gekoppeld zijn aan de WMOactiepunten. - Het realiseren van woonservicezones is daarbij voor Groesbeek een kapstok.

- Groesbeek wil ook een hospice realiseren om ouderen in de laatste levensfase te kunnen laten verblijven. - Initiatieven van ouderen moeten uit de doelgroep zelf komen. - Gezondheidsbeleid moet in Groesbeek nog onderdeel van de WMO-nota worden. - In Millingen aan de Rijn is lokaal gezondheidsbeleid onderdeel van het WMO-plan. - Millingen aan de Rijn heeft een nota mantelzorgbeleid en een nota vrijwilligersbeleid. Beide nota's zijn vanwege gebrek aan geld niet geoperationaliseerd. - Het is lastig voor de gemeenten om met de huisartsen om de tafel te gaan. - Zorgbelang (provincie Gelderland) voert in Groesbeek een project uit om kwetsbare groepen in beeld te brengen. Plaats Groesbeek en Millingen aan de Rijn in het kader: - De gemeenten zitten overal in het kader (alle velden en alle groepen). Rol gemeente - Millingen aan de Rijn heeft geen geld voor ouderenbeleid anders dan via het WMO-beleid en subsidiëring van de Stichting Welzijn Ouderen Millingen aan de Rijn (SWOM). - Onderstaande opmerkingen komen vanuit Groesbeek. - De gemeente moet de regievoering weer oppakken. Dat betekent zorg dragen voor samenwerking en afstemming met de belangrijkste partners. Naast de Stichting Welzijn Groesbeek, de ouderenbonden en de seniorenraad gaat het vooral om het regelen van samenwerking met ZZG Zorggroep, Plureijn en de woningbouwcorporaties. Nu verlopen de contacten voornamelijk bilateraal. Een en ander moet leiden tot een samenwerkingsverband met een werkgroep. - Stichting Maat is in Groesbeek actief met de uitvoering van beleid, maar er is geen afstemming met de gemeente. Het betreft gescheiden circuits. - De seniorenraad adviseert het college van B&W. Met de ouderenbonden en Stichting Welzijn Groesbeek bestaat een subsidierelatie. - Groesbeek wil dat kwetsbare ouderen ondersteund worden. De gemeente wil samen met Stichting Welzijn Groesbeek criteria voor kwetsbaarheid ontwikkelen. - Groesbeek wil preventiemaatregelen versterken. Daartoe is er overleg tussen de wethouder zorg en welzijn en het Zorgkantoor om te kijken wat je kunt doen aan preventie om te voorkomen dat mensen in de AWBZ instromen. - Groesbeek heeft geen expliciete rol naar de intarmurale zorg. Wel is bekend dat Dekkerswald bezig is om sterk te extramuraliseren. - Er lopen in Groesbeek veel projecten. Dat moet leiden tot integraal WMO-beleid. Nu zijn veel zaken vooral op het proces gericht. Ketensamenwerking krijgt langzaam vorm. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Cijfers op gemeenteniveau zijn gewenst. - De GGD moet de geleverde informatie vertalen in managementinformatie. - De verdere rol van de GGD op het gebied van de preventieve ouderenzorg is afhankelijk van de wensen van de gemeenten.

Verslag gesprek met ZZG Zorggroep Datum: 17 november 2010 Aanwezig: Marcel de Groot (programmadirecteur eerstelijn), Monique Jansen (coördinator projecten eerstelijn, verpleegkundige wijkteams), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van ZZG Zorggroep is kwetsbare ouderen (65-plus). Via de website van ZZG Zorggroep en bestaande plannen zijn de meeste activiteiten van ZZG Zorggroep in beeld. Bevindingen: - Bij de doelgroep is de zorgvraag uitgangspunt. Ongeveer 80% van de cliënten zijn kwetsbare ouderen van 70 jaar en ouder. - ZZG is bezig om de eerstelijnszorg programmatisch in samenhang te brengen.

- ZZG is ook bezig om de traditionele verzorgingshuizen af te bouwen en te komen tot woonzorgcentra. - Met Zichtbare Schakel, een project dat wordt gefinancierd door Zon MW, zijn wijkverpleegkundigen van ZZG actief in de wijk Hatert. De wijkverpleegkundigen zijn laagdrempelig en komen achter de voordeur. - Met de eerstelijnsateliers wordt gepoogd samenhang op wijkniveau tot stand te brengen in de eerstelijnszorg. Momenteel zijn er eerstelijnsateliers in Hatert, Nijmegen Noord en Malden. Er staan eerstelijnsateliers op stapel in Groesbeek en Beuningen. - In het programma Preventiekracht Dicht bij Huis, ook gefinancierd door Zon MW, wordt door ZZG samengewerkt met GGz Nijmegen (mantelzorgondersteuning dementie) en GGD Regio Nijmegen (o.a. valpreventie). - ZZG zit samen met GGz Nijmegen en de Swon in een zorgtrajectbegeleiding dementie. - ZZG doet mee aan TOS, ZWS 1 en 2 en ZWIP. Dat zijn projecten die door Zowel NN worden uitgevoerd in het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg. ZZG zit in de kerngroep van Zowel NN. - Ook binnen de thuiszorg worden preventie en vroegsignalering steeds belangrijker. De thuiszorgteams richten zich ook op preventie. - De thuiszorgteams zien veel ongezonde mensen (vb overgewicht, alcoholproblemen). Het is moeilijk om daar structureel invloed op uit te oefenen. mensen moeten worden gemotiveerd om iets aan hun gezondheid te doen. - Qua leefstijlinterventies geeft ZZG cursussen gezonde voeding, gezond gewicht en stoppen met roken. - In samenwerking met woningbouwvereniging Talis zijn ontmoetingsruimtes gecreëerd in wooncomplexen. - Samen met de GGD is een wijkanalyse-instrument ontwikkeld. - Voor de diensten van ZZG zijn mensen een eigen bijdrage verschuldigd. De cliënten die een beroep doen op ZZG zijn dus gemotiveerd. Alleen de functie AIV (Advies, Instructie, Voorlichting) is gratis. - ZZG probeert de zorgvraag helder te krijgen. Er wordt gestreefd naar afstemming met huisartsen. Plaats ZZG Zorggroep in het kader: - ZZG Zorggroep bereikt alle groepen kwetsbare ouderen en zit in alle velden behalve welzijn. Rol gemeente - Gemeenten moeten zorgen voor visie-ontwikkeling, ideëen, samenhang en samenwerking. - Belangrijk is de afstemming tussen zorg en welzijn. Gemeenten moeten de welzijnskant regelen. - Gemeenten moeten in het kader van mobiliteit ook zorgen voor adequaat vervoer. - Gemeenten moeten de huishoudelijke verzorging (WMO-taak) zo regelen dat kwetsbare ouderen niet worden gemist. - Gemeenten zouden moeten proberen de mogelijkheden van mensen om elkaar te ontmoeten aantrekkelijk te maken (bijv. door financiering). - Gemeenten zouden ervoor moeten zorgen dat uitkomsten uit projecten (bijv . de TOS-screening) geborgd worden. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. De GGD moet prioriteit blijven geven aan epidemiologisch onderzoek (bijv. datasets, wijkanalyse). - De GGD moet de verbinding leggen tussen wat landelijk gebeurt en wat regionaal mogelijk is. - De GGD moet een preventielobby starten. - De GGD moet haar voorlichtingsmateriaal aanpassen voor de doelgroep ouderen.

Verslag gesprek met Zorg voor Ouderen en Welzijn Netwerk Nijmegen (Zowel NN) Datum: 22 november 2010 Aanwezig: Minke Nieuwboer (coördinator Zowel NN), Els Meeuwsen (geriatrie UMC, Zowel NN), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD)

Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Zowel NN is kwetsbare ouderen. Via de inventarisatie van Els Meeuwsen zijn de meeste projecten van Zowel NN in beeld. Bevindingen: - Zaken in het zorgaanbod zijn niet goed geregeld. Er is sprake van veel versnippering. Zorgverleners zijn vaak te weinig pro-actief, te geïsoleerd bezig. Doel van Zowel is ondermeer om de onderlinge afstemming beter te regelen. - Ook zorg en welzijn is niet op elkaar afgestemd. Zowel is bezig vanuit de zorg de verbinding te leggen naar welzijn. - De projecten die Zowel uitvoert in het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) zijn veelal praktijkprojecten waarin wordt gepoogd de problematiek van de kwetsbare ouderen beter in beeld te brengen om zodoende in een vroeg stadium oplossingen te kunnen bieden via een integrale aanpak. - Voorbeelden van Zowel-projecten zijn de Tweetraps ouderenscreening (TOS), Zorg - en Welzijns informatiepas (ZWIP) en Zorg en Welzijnsstandaard (ZWS). - Screenen is al een vorm van preventie (vroegsignalering) en is bij de Zowelprojecten een hot item. - Geconstateerd wordt dat het moeilijk is om zorgmijdende ouderen te bereiken. - In de netwerkbijeenkomsten van Zowel staan vaak thema's centraal, zoals welzijn, allochtone ouderen, vrijwilligerswerk. - De komende periode gaat Zowel casuïstiekbesprekingen organiseren. - Doelstelling van Zowel is ook informatie-uitwisseling. - Na afloop van het NPO moeten de netwerken worden geborgd. - Leefstijlonderwerpen zitten in de zorgprogramma's voor chronische zieken (veel chronische zieken zijn ouderen). Het gaat om de ziekten hartfalen, COPD, CVRM en diabetes. De leefstijlonderwerpen zijn roken, voeding en bewegen. - Zowel participeert in het beweegprogramma gericht op COPD van de gemeente Nijmegen. Dit programma wordt door de gemeente Nijmegen gesubsidieerd en uitgevoerd samen met Sportservice. - In het kader van de WMO (de kanteling) wordt een project gestart met de gemeente Nijmegen waarin keukentafelgesprekken worden gevoerd (integrale aanpak). - Integrale aanpak is binnen het UMC St Radboud uitgangspunt bij Zowel (geriatrie) en bij eerstelijnsgeneeskunde. - Minke Nieuwboer is ook coördinator bij de kennisateliers eerstelijn. In dat verband is preventie ook een onderwerp. De eerstelijnsateliers functioneren momenteel in Hatert, Lent en Malden. - Vraag is hoe het zit met preventie bij gezonde ouderen. Het thema van de consultatiebureaus speelt daarbij, maar de discussie daarover "zweeft". Plaats Zowel NN in het kader: - Zowel NN zit bij alle groepen kwetsbare ouderen en in alle velden behalve woningen, infrastructuur. Rol gemeente - De gemeente heeft een onafhankelijke positie en moet van daaruit dingen aanjagen, kijken waar de hiaten zitten. - De gemeente moet een inhoudelijk beeld neerzetten (dat was er eerst niet). - De gemeente is geen zorgaanbieder, maar kan Zowel wel steunen. - Zowel praat twee keer per jaar met de wethouder zorg en welzijn van de gemeente Nijmegen. - Zowel wil kijken naar meer betrokkenheid van de regiogemeenten. Rol GGD - De ouderenmonitor van de GGD is bekend. Zowel heeft van de vorige ouderenmonitor gebruik gemaakt en daarbij ook het ouderenpanel geraadpleegd (oa over dementie). Voor de ouderenmonitor 2010 heeft Zowel de vragen besproken met het doelgroeppanel. - De GGD moet inhoudelijke kennis overbrengen naar de gemeenten. - De GGD is voor gemeenten een partner en aanjager. - De onderzoeksfunctie is belangrijk (ouderenmonitor, wijkanalyses, zoals in Hatert). - De GGD moet zich positioneren als professionele dienst rondom preventieve interventies gericht op ouderen.

Verslag gesprek met gemeente Heumen Datum: 22 november 2010 Aanwezig: Ivo Hendriks (ambtenaar zorg en welzijn), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke doelgroep/interventies De gemeente Heumen richt zich op alle ouderen. Via de website en de nota WMO/gezondheidsbeleid zijn de meeste activiteiten in beeld Bevindingen: - Voor de gemeente Heumen is het WMO-beleid de basis voor het ouderenbeleid. - De belangrijkste samenwerkingspartners voor de gemeente mbt het ouderenbeleid zijn Malderburch en de ouderenbonden. Zowel Malderburch als de ouderenbonden worden door Heumen gesubsidieerd. - De gemeente Heumen heeft een afstemmingsoverleg met vele partners over wonen, welzijn en zorg. Dit overleg vindt tweemaal per jaar plaats. Deelnemers zijn naast de gemeente Heumen Malderburch, de ouderenbonden, ZZG Zorggroep, woningbouwcorporatie Oosterpoort, steunpunt vrijwilligerswerk, gezondheidscentrum de Kroonsteen, NIM, MEE, Pluryn, de Burgeradviesraad (BAR), RIBW, Dichterbij, Zorgkantoor Nijmegen en, sinds kort, ook de GGD. Heumen organiseert en faciliteert dit overleg. - Onder dit overleg hangen een aantal werkgroepen. Vervoer op maat is in 2010 een belangrijk onderwerp. Voor 2011 staan ondermeer passend wonen en ontmoeting in de wijk op de rol. - De gemeente heeft samen met de ouderenbonden een project ouderenadviseurs. - Er is een project opplussen gedaan over hoe woningen levensloopbestendig te maken. - Mantelzorgondersteuning en vrijwilligerswerk hebben prioriteit. De gemeente faciliteert dit. - Heumen kent de Vraagwijzer: dat is 1 loket voor welzijn, wonen en zorg. Daarin werken de gemeente, Malderburch, de ouderenbonden en Oosterpoort samen. het loket wordt tzt uitgebreid met de NIM en MEE. - Ook ambtelijk streeft de gemeente naar integratie van zorg en welzijn met WMO en sociale zaken. - Heumen subsidieert ouderensport. Na het GALM-project is de vereniging Old Socks ontstaan. - Nav de vorige ouderenmonitor heeft Heumen een project eenzaamheid gedaan. - Er is een project over roken samen met de gemeente, de Kroonsteen en de GGD. - Ook de Tweetraps ouderenscreening (TOS) wordt uitgevoerd door Malderburch (welzijn) en ZZG Zorggroep (zorg). Plaats Heumen in het kader: - heumen richt zich op alle groepen ouderen en op alle velden. Rol Gemeente - De gemeente moet vooral initiëren en faciliteren. Maar ook verbinden is een belangrijke taak (vb het afstemmingsoverleg wonen, welzijn en zorg). - De gemeente moet zorgen voor een goede afstemming van wonen en zorg (vb passend wonen). - De gemeente moet zorgen voor voldoende en adequate voorzieningen. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Deze wordt gebruikt als basis voor beleidskeuzes. - De onderzoekstaak is van groot belang (epidemiologie). - De GGD kan verdieping geven op de inhoud op het gebied van de preventieve ouderenzorg.

Verslag gesprek met Malderburch, centrum voor welzijn, wonen en zorg Datum: 22 november 2010 Aanwezig: Agnes Schaap (directeur), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Malderburch wordt gevormd door alle ouderen (55-plus) en mensen met een beperking. Het gaat vooral om kwetsbare ouderen. Via de website van Malderburch zijn alle activiteiten in beeld.

Bevindingen: - Malderburch is een centrum voor welzijn, wonen en zorg dat verpleeghuiszorg in huis heeft (somatisch en psychogeriatrisch), maar ook de stichting welzijn ouderen. Deze is indertijd overgenomen. Dat was een strategische goede zet, want de lijnen zijn kort (samenhang welzijn en zorg). Malderburch heeft alle ouderenfuncties in huis van intramuraal tot extramuraal. Malderburch heeft ook een wijkcentrumfunctie. - Malderburch voert het ouderenbeleid van de gemeente Heumen uit in samenwerking met de gemeente en de ouderenbonden. - Malderburch participeert in Vraagwijzer, het loket van de gemeente voor wonen, welzijn en zorg. - Eenmaal per drie maanden is er overleg tussen Malderburch en de ouderenbonden. - Malderburch heeft samen met de gemeente en Oosterpoort de aanzet gegeven tot het afstemmingsoverleg wonen, welzijn en zorg dat tweemaal per jaar bijeenkomt en waarin vele partijen participeren. - Onder dat afstemmingsoverleg hangen werkgroepen die concrete producten opleveren. Eén ervan is vervoer op maat dat binnenkort van start gaat. Met dit project worden mobiliteit, participatie en bestrijden van eenzaamheid als doelstellingen nagestreefd. - Sinds 1 januari 2010 heeft Malderburch een klussendienst. Deze is van groot belang om ouderen langer zelfstandig te kunnen laten wonen. - Malderburch heeft ook mantelzorgondersteuning. - De ouderenadviseurs van Malderburch doen ook het wachtlijstbeheer. - De behoefte aan personenalarmering neemt toe onder zelfstandig wonende ouderen. Dat is ook preventie. - Malderburch draait samen met GGz Nijmegen en het RIBW een project beschut wonen. - Voor bestrijding van eenzaamheid wordt een signaleringskaart gebruikt. - Het adagium voor Malderburch is samenwerking, vooral nu met de toenemende vergrijzing en de op stapel staande bezuinigingen. - Zelfredzaamheid is prima, maar dat moet wel met verantwoordelijkheid worden nagestreefd en niet doorslaan naar "mensen aan het lot overlaten" vanwege de bezuinigingen. Plaats Malderburch in het kader: - Malderburch zit overal in het kader (in alle groepen en alle velden). Rol gemeente - De gemeente moet vooral initiëren, stimuleren en zorgen voor samenwerking en afstemming. De gemeente Heumen pakt dat goed op. Rol GGD - De oudernmonitor is bekend. - De GGD moet vooral samenwerking zoeken op basis van deskundigheid. - De GGD is goed in preventie. Voorlichting geven over bijvoorbeeld alcohol, voeding, roken is belangrijk.

Verslag gesprek met gezondheidscentrum de Kroonsteen-de Vuursteen Datum: 22 november 2010 Aanwezig: Nancy Stensen (manager), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van gezondheidscentrum de Kroonsteen-de Vuursteen omvat alle ouderen (65-plus). Via de website is enige informatie beschikbaar over de activiteiten van het gezondheidscentrum mbt de preventieve ouderenzorg. Bevindingen: - Het gezondheidscentrum participeert in het afstemmingsoverleg wonen, welzijn, zorg van de gemeente Heumen. - Het gezondheidscentrum doet mee aan de eerstelijnsateliers die zijn opgezet door ZZG Zorggroep. - Samen met de gemeente Heumen en de GGD doet het gezondheidscentrum mee in een project gericht op stoppen met roken. Volgend jaar komt er een project valpreventie.

- Het gezondheidscentrum doet mee aan het Zowel-project ZWS (Zorg en Welzijnsstandaard). Daarin laat het gezondheidscentrum praktijkondersteuners meedraaien. - Preventief ouderenbeleid moet breed worden opgezet (wonen, welzijn en zorg). - In het kader van de ouderenzorg heeft het gezondheidscentrum twee programma's: - er is een maandelijks overleg tussen huisartsen, wijkverpleegkundigen en ouderenadviseurs gericht op afstemming van hulp voor ouderen waar verschillende hulpverleners bij betrokken zijn. - sinds het voorjaar 2010 is er een project gericht op kwetsbare ouderen waarin huisartsen, fysiotherapeuten, apotheek, ZZG Zorggroep en ouderenadviseurs participeren. De wijkverpleegkundige gaat in gesprek met ouderen die als mogelijk kwetsbaar zijn aangemerkt. Daarbij worden alle leeftgebieden in beeld gebracht. Plaats gezondheidscentrum de Kroonsteen-de Vuursteen in het kader: - Het gezondheidscentrum richt zich op alle groepen ouderen en op de velden zorg, signaleren van kwetsbaarheid en leefstijlinterventies. Rol gemeente - De gemeente moet zaken goed faciliteren. Het afstemmingsoverleg wonen, welzijn, zorg is daarvan een goed voorbeeld. Dat overleg heeft een meerwaarde, omdat deelnemende partijen een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben. - De gemeente moet geld beschikbaar stellen voor de concrete uitwerking van activiteiten. - De gemeente moet de banden met de eerstelijnszorg aanhalen en versterken. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. De GGD moet partijen betrekken bij het opstellen van aanbevelingen. - De GGD moet meer contact leggen met de eerstelijn (afstemming preventie - curatie). - De GGD heeft een rol op het gebied van epidemiologisch onderzoek. Maast de monitor gaat het om wijkanalyses, HIS). - De GGD moet blauwdrukken maken voot preventiecampagnes voor ouderen. Dat kan in de vorm van menukaarten zoals dat gebeurt bij Gezonde School.

Verslag gesprek met Stichting Perspectief (Beuningen) Datum: 24 november 2010 Aanwezig: Will Reichgelt (directeur), Ans Jansen (ouderenwerker). Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Perspectief wordt gevormd door alle ouderen (55-plus). Via de website zijn nagenoeg alle activiteiten van Perspectief in beeld. Bevindingen: - Bij de uitvoering van de ouderenzorg werkt Perspectief samen met de gemeente Beuningen en de seniorenverenigingen. - De gemeente Beuningen subsidieert Perspectief voor de uitvoering van haar activiteiten. - De doelstelling van Perspectief is ouderen helpen om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. - Het consultatiebureau voor senioren is bij Perspectief ondergebracht. Daar komen veel ouderen die nog actief zijn. Die ouderen krijgen preventieve adviezen. Veel welzijnsactiviteiten hebben een preventieve uitwerking (bijv. ontmoeten, bewegen). De zorgadviezen worden geleverd door verpleegkundigen van ZZG Zorggroep en Zorggroep Maas en Waal. - Al sinds 2002 legt Perspectief huisbezoeken af bij 75-plussers. Het gaat daarbij om het vroegtijdig signaleren van mogelijke problemen en om het geven van voorlichting en advies (bijv. over voorzieningen en gemeentelijke regelingen). De ouderenadviseur is heel laagdrempelig. - Perspectief heeft ook een BOS-project (Bezoek en Opvangservice voor chronisch zieke ouderen). - Perspectief heeft een steunpunt mantelzorg en een vrijwilligersinformatiepunt. - Per kerkdorp (Weurt, Beuningen, Ewijk en Winssen) zijn er vrijwilligersgroepjes. - Perspectief geeft voorlichting aan vrijwillige ouderenadviseurs over thema's (angst en depressie, alcohol en medicijngebruik, ouderenmishandeling, bewegen, valpreventie).

- Perspectief geeft verschillende cursussen en activiteiten (bijv. meer bewegen voor ouderen). - Perspectief heeft ook ondersteunende diensten (personenalarmering, maaltijdservice, klussendienst). - Perspectief levert ook dagbesteding thuis en dagverzorging. - Perspectief probeert verbinding te leggen tussen zorg en cultuur (educatieve activiteiten). - Er is ook samenwerking met Zonnebloem. - Perspectief probeert verbinding te leggen met vrijwilligers in het intramurale circuit. - Het Zowel netwerk is bekend. Perspectief zit ook in het project ZWIP (Zorg- en WelzijnsInfoPas). Plaats Perspectief in het kader: - Perspectief zit in alle groepen en in alle velden behalve wonen. Rol gemeente - De gemeente is het enige orgaan dat publiek gecontroleerd beleid maakt. Dat moet beter. Een strakke regierol is nodig. - De gemeente moet de uitvoering van het beleid overlaten aan de instellingen. - Contact met het intramurale circuit is er niet, want gemeenten hebben daarover geen zeggenschap. Er zou wel contact moeten zijn (samenwerking en afstemming). - De gemeente moet veel aandacht aan ouderen besteden. Beuningen doet dat ook. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Het monitoren is een belangrijke taak van de GGD. - De GGD is deskundig in het bereiken van mensen. Dat moet via samenwerking en participatie in lokale netwerken. - De GGD moet haar inhoudelijke deskundigheid op het gebied van preventie inbrengen. - De GGD moet thema's neerzetten en daarover voorlichting geven (bijv over voeding, valpreventie).

Bijlage II Overzicht aanbod preventief ouderenbeleid regio Nijmegen, per gemeente

Kolom 1 van de tabel geeft de betreffende gemeente met daarbij de belangrijkste activiteiten van de gemeente zelf. In kolom 2 worden verschillende organisaties die in de betreffende gemeente actief zijn genoemd en daarachter in kolom 3 staan de verschillende activiteiten die door de organisaties worden verzorgd/uitgevoerd. 1

Organisaties die deel uit maken van Zowel NN.

Gemeente

Organisaties

Preventieve activiteiten / interventies voor ouderen

Beuningen -regierol-

-Stichting Perspectief (Niet alleen gericht op ouderen)

Welzijnsinstelling voor zorg, welzijn, sociaal en cultureel werk -meedoen in de samenleving -opvoeden en opgroeien -persoonlijke ontplooiing en cultuur Ondersteunende diensten voor ouderen -de personenalarmering, -de maaltijdservice -de klussendienst -sport senioren/ meer bewegen voor ouderen adviesfunctie -het steunpunt mantelzorg -de ouderenadviseur.

-Zorggroep Maas en Waal

-Wonen met zorg (ook woonzorgarrangementen) -Dagbehandeling -Dagverpleging (in samenwerking met Stichting Voormekaar) -Zorg bij u thuis: Verzorging en verpleging Huishoudelijke zorg Personenalarmering Maaltijdvoorziening -Ontspanning en recreatie (oa internetcafé, bridge)

-Stichting Voormekaar (Niet alleen gericht op ouderen)

Welzijnsinstelling -Dagverzorging -Dagverpleging -Mantelzorgondersteuning -Dagbesteding Thuis -Zorgboerderij -Maaltijdvoorziening -Vrijwilligerscentrale -Personenalarmering -Ouderenadviseur -Plusbus -Klussendienst

-ouderenbeleid in WMO beleid -financier consultatiebureau ouderen (60-plus) -participatie in klankbordgroep wonen, welzijn, zorg -subsidieert seniorenbonden -subsidieert stichting perspectief

Druten / West Maas en Waal -regierol-WMO raad -clientenraad -Stuurgroep wonen, welzijn, zorg (west Maas en Waal) -ouderenbeleid onderdeel WMO beleid -subsidieert stichting voormekaar

-Thuisadministratie -Belastinginvulhulp -Seniorenplatform -Senior(en)wijzer -Open eettafelprojecten -sociaal culturele activiteiten

-subsidieert seniorenverenigingen/ ouderenbonden -project gezonde leefstijl ouderen -Zorggroep Maas en Waal

Groesbeek (combinatie met Millingen aan de Rijn)

-Stichting Welzijn Groesbeek (Niet alleen gericht op ouderen)

-regierol-ouderenbeleid in het WMO beleid -ouderennota -subsidieert ouderenbonden -subsidieert stichting welzijn Groesbeek

Millingen aan de Rijn (combinatie met Groesbeek)

-ouderenbeleid in het WMO beleid -subsidieert stichting welzijn ouderen millingen ad Rijn

-Stichting Welzijn Ouderen Millingen aan de Rijn

-Wonen met zorg (ook woonzorgarrangementen) -Dagbehandeling -Dagverpleging (in samenwerking met Stichting Voormekaar) -Zorg bij u thuis: Verzorging en verpleging Huishoudelijke zorg Personenalarmering Maaltijdvoorziening -Ontspanning en recreatie (oa internetcafé, bridge) gericht op ontmoeten, opgroeien en samenleven Afdeling ouderenwerk -Alarmering -Dagverzorging ouderen -Dagbesteding thuis -Zorgtrajectbegeleiding bij dementie -Vervoer- en bezoekdienst -Klussendienst -Ouderenadviseur -Tafeltje Dekje -Open eettafel -Computerlessen -Activiteiten in het Trefpunt (Meent) -Steunpunt Mantelzorg -vervoersdienst -maaltijdvoorziening -personenalarmering -ouderenbezoekster -ouderenbezoekgroep -klussenservice -computercursus -kookcursus

Heumen -initiëren, faciliteren en verbinden-WMO beleid basis voor ouderenbeleid -subsidieert Malderburch -subsidieert ouderenbonden -afstemmingsoverleg wonen, welzijn, zorg -vervoer op maat -project ouderenadviseurs -facilitatie mantelzorgondersteuning en vrijwilligerswerk -subsidieert ouderensport

Nijmegen -regie en coördinatietaken-

-Malderburch

Centrum voor welzijn wonen en zorg -thuiszorg -alarmeringssysteem -maaltijdvoorziening - nieuwe woonvormen -activiteiten -steunpunt mantelzorg -dientstverleningsarrangementen (totaal pakket om ouderen zolang mogelijk thuis te laten wonen)

-Gezondheidscentrum de Kroonsteen-de Vuursteen (Niet alleen gericht op ouderen)

Binnen beide gezondheidscentra werken huisartsen, apothekers, fysiotherapeuten en andere hulpverleners nauw samen. Het gezamenlijke doel is het leveren van goede én samenhangende zorg aan de bewoners van de gemeente Heumen en Mook & Middelaar. -specifieke zorgprogramma’s tav een aandoening -project kwetsbare ouderen (mogelijk kwetsbare oudere wordt door wijkverpleegkundige bezocht om in kaart te brengen)

-Vraagwijzer (Niet alleen gericht op ouderen) 1 -SWON

Informatiepunt voor alle vragen over ondersteuning die verband houden met welzijn, wonen, zorg en inkomen

-gezondheidsnota -vergrijzingsnota -WMO beleidsplan -sportservice -Speerpunten, bewegen, gezonde voeding, valpreventie, depressiepreventie,terugdringen medicijngebruik accent ouderen in aandachtswijken (allochtonen, lage SES)

-Seniorenraad

Dagbesteding: -dagopvang -dagbesteding thuis Hulp en ondersteuning Zelfstandig en veilig thuis met een beetje extra hulp -ouderenadviseurs -personenalarmering -klusservice -plusservice -mantelzorgondersteuning Maaltijdservice (uit en thuis) Cursussen en activiteiten adviescommissie die gevraagd en ongevraagd het college van burgemeester en wethouders adviseert over het ouderenbeleid. Belangrijke onderwerpen zijn wonen, zorg, welzijn, de WMO, minimabeleid en mobiliteit, vanuit het perspectief van de ouderen. Werkgroepen

-gezondheidsmakelaars -subsidieert beweegprogramma -participatie Zowel NN -verbindingen leggen tussen gezondheidsbeleid en welzijnsbeleid -regie kantelingsproject; participatie en zelfstandig wonen

-Zorg -Welzijn, inkomen en veiligheid -Wonen, woonomgeving en mobiliteit -allochtone ouderen (ad hoc) -Centrum voor ouderen en 1 levensvragen 1

-Hulpdienst Nijmegen

-bezoek en wandelhulp -boodschappen -vervoer en begeleiding -kleine klusjes in huis en tuin -administratieve hulp -hulpdienst mantelzorg

In kader preventie activiteiten ouderen ZOWEL NN Regionaal dementie netwerk Regionaal valpreventienetwerk -woonservice gebieden; levensloop bestendige woningen -vergrijzing in Nijmegen 2008’ -Loket zorg en inkomen -gratis openbaar vervoer

Gespreksmiddagen Wijkbijeenkomsten

-Sportservice Nijmegen (Niet alleen gericht op ouderen)

-Sportservice had voorheen een scheiding tussen 50-65 jaar (sport voor ouderen) en 65plus (meer bewegen voor ouderen). Nu worden de leeftijdsgrenzen losgelaten en is vooral de mate van mobiliteit belangrijk. -Aanbod seniorensport: -Wekelijks sport- en beweegaanbod in wijkcentra en sportzalen -Wekelijks intramuraal aanbod in verzorgingstehuizen/dagopvang -groepen sport voor ouderen -Programma bewegen en gezondheid voor 65-plus met informatie over voeding, medicijngebruik, valpreventie, veiligheid in huis en weerbaarheid -Uitgave Beweegwijzer 50-plus met een overzicht van alle sport- en beweegactiviteiten voor senioren in Nijmegen (jaarlijks) -Verenigingsondersteuning op het gebied van seniorensport -Speciale projecten (bv. NASB, Malderborgh)

-Het Inter-lokaal -In opdracht van Sportservice doet Interlokaal een onderzoek naar bewegingsbehoefte van allochtone ouderen. -Interlokaal heeft een zorgconsulent eerstelijn voor allochtone ouderen die intermedieert tussen huisarts en patiënt en optreedt als bemiddelaar en (kortdurende) begeleider. De zorgconsulent heeft ook een signaleringsfunctie. -Interlokaal ondersteunt verschillende culturele groepen met veel ouderen (bv. Turks, Marokkaans).

-Burenhulp centrale -Buurthulp

een initiatief van de Vrijwilligerscentrale. Vrijwilligers bieden hulp in de wijken Meijhorst, Zwanenveld, Tolhuis en Lankforst project in Waterkwartier, Willemskwartier, Wolfskuil en Neerbosch-Oost

Ubbergen -praktisch, signaleren en informeren-

-Preventie eenzaamheid -Bridgeproject (denken en doen) -Bewegen voor ouderen

-totaalvisie welzijn en zorg -mobiliteit -woonzorgzones -WMO beleid -subsidie bewegen voor ouderen Wijchen -regierol, faciliteren, sturen en stimuleren-

-personenalarmering -maaltijdvoorziening -seniorenraad -servicepunt Ooij -ouderenadviseurs -onderzoek onder inwoners van 85 jaar en ouder (2009) -seniorenwijzer, informatiebezoeken aan 70-plussers -beweegprogramma -activiteiten en cursussen (bewegen/ontmoeten/internetcafé) -administratieve ondersteuning -boodschappen/begeleidingsdienst -hulpdienst voor eenvoudige klussen -personenalarmering -vervoer -mantelzorgondersteuning -informatie en advies

-subsidieert stichting meer welzijn -seniorenwijzer, samenwerkingsproject -WMO team-traject de kanteling -gezondheidsinformatie punt cliëntenraad voor ouderen -woonservicegebieden

-Stichting MEER welzijn Wijchen

-Vraagwijzer Wijchen

informatieloket voor bijna alle soorten ondersteuning die iemand nodig kan hebben, voorlichting/informatiebezoeken ouderenadviseurs (vrijwilliger KBO)

Regionaal

1

-GGz Nijmegen (niet alleen gericht op ouderen)

Cluster ouderen -bevorderen van de geestelijke gezondheid van cliënten met een leeftijd van 65 jaar en ouder met ernstige psychische of psychiatrische problemen -ambulante begeleiding -deeltijdbehandeling -klinische behandeling en verpleging De afdeling Preventie helpt mensen om psychische problemen in een zo vroeg mogelijk stadium zelf te onderkennen (en zelf aan te pakken) en biedt steun en informatie aan mensen die van dichtbij te maken krijgen met psychiatrische ziekten.

1

-ZZG Zorggroep (niet alleen gericht op ouderen)

-NIM (maatschappelijk werk) (niet alleen gericht op ouderen) -MEE (Niet alleen gericht op ouderen) Huisartsenkring Nijmegen en 1 omstreken (Niet alleen gericht op ouderen) 1

-GGD regio Nijmegen (Niet alleen gericht op ouderen)

-cursussen, -begeleiding van ondersteuningsgroepen, -thuiszorg -wonen met zorg -huishoudelijke hulp -domoticazorg -herstelhotel (begin 2012) -organisatie activiteiten, cursussen/bijeenkomsten -dagbehandeling -verpleeghuiszorg thuis -voedingsvoorlichting en dieet advisering -zorg- en welzijnsspreekuur Preventieprogramma roken, overgewicht, COPD, allochtonen, ouderen, chronisch zieken, mantelzorgers (onderzoeksprogramma, start 2010) NIM heeft buddyzorg voor ondersteuning aan mensen met chronische ziekten. Daaronder vallen veel ouderen. Maatschappelijk werkers met taakgebied ouderen -informatie en advies, ondersteuning en belangenbehartiging aan mensen met een beperking, daaronder vallen ook veel ouderen. beleidsvorming en visieontwikkeling op het gebied van samenwerking, kwaliteit organisatieontwikkeling vertegenwoordiging van huisartsen in diverse overlegsituaties in de regio. -Ouderenmonitor (eenmaal in de 4 jaar) -Participatie in Zowel NN -Participatie in afstemmingsoverleg wonen, welzijn, zorg (Heumen) -Participatie in begeleidingsgroep project bureau gezonde leefstijl (West Maas en Waal) -Samenwerking met ZZG in Preventiekracht dichtbij huis (inventarisatie valpreventie) -Participatie in eerstelijnsateliers -Project roken in samenwerking met de gemeente Heumen en Gezondheidscentrum de Kroonsteen in Malden -Participatie in werkgroepen door gezondheidsmakelaar in Hatert (oa preventie van eenzaamheid onder ouderen) -Thema's Medische Milieukunde (MMK): -Quick scan binnenmilieuproblematiek in seniorenwoningen -Uitvoering nationaal hitteplan (nog geen specifieke aandacht voor ouderen)

Regionaal Valpreventie Netwerk Nijmegen (RVNN)

- Regionaal Samenwerkingsverband van bonden voor ouderen in het Rijk van Nijmegen (RSBO-N):

1

-Zorgbelang Gelderland (Niet alleen gericht op ouderen) 1

-Kalorama

1

-UMC St Radboud (Niet alleen gericht op ouderen) -Canisius Wilhelmina 1 Ziekenhuis (Niet alleen gericht op ouderen) 1 -Stichting De Waalboog

-Hogeschool Arnhem 1 Nijmegen (Niet alleen gericht op ouderen)

Project van ZZG zorggroep en GGD regio Nijmegen Netwerkpartners: Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, GGz Nijmegen, Huisartsenkring Nijmegen e.o., SWON, St Maartenskliniek/Sport Medisch Centrum, UMC St Radboud, Ergotherapeuten regio Nijmegen, Zorgbelang Gelderland, Zorggroep Zuid-Gelderland -een overlegplatform. -doel: de samenwerking tussen de aangesloten partners te bevorderen en de belangenbehartiging op een aantal beleidsterreinen vorm te geven. De aangesloten partners zijn de lokale ouderenbonden in de regio Nijmegen. -De beleidsterreinen waarop belangenbehartiging plaats vindt zijn: • Verkeer en vervoer • Wonen en veiligheid • Zorg en welzijn • Ouderenadvisering -consumentenorganisatie voor gebruikers van zorg en welzijn -Ondersteunen belangenbehartigers -adviseur voor gemeentelijke overheden en netwerkpartners in wonen, welzijn en zorg. gevarieerd zorgaanbod (verpleeghuizen) zorg aan huis begeleiden van mensen in hun laatste levensfase Zorg Onderwijs Onderzoek Zorg Onderwijs Onderzoek Professionele zorg in huiselijke sfeer. Zorgvoorzieningen en aanvullende diensten, zoals: -Verpleeghuiszorg: zorg dementerenden, somatische zorg, palliatieve zorg, zorg jong dementerenden -Woonzorgcentra -Dagbehandeling -Alarmering Onderwijs onderzoek

1

-Stichting Maat (Niet alleen gericht op ouderen)

-Provincie Gelderland

Zowel NN

1

is een samenwerkingsinitiatief van diverse aanbieders van woon-, welzijns- en zorgdiensten in de regio Nijmegen. Vier hoofactiviteiten -inrichting van de samenwerking van de MAAT-organisaties op het gebied van wonen, welzijn en zorg; -inrichting van servicewijken vanuit klantperspectief; -het ontwikkelen van zorg- en dienstenprogramma's; -het bevorderen van facilitaire samenwerking tussen de MAAT-organisaties (De Driestroom, Dichterbij, Inter-Lokaal, Koninklijke Kentalis, MEE Gelderse Poort, NIM, Oosterpoort, Portaal Nijmegen, Pluryn, RIBW Nijmegen & Rivierenland, Swon het seniorennetwerk, Talis, Tandem Welzijnsorganisatie, ZZG Zorggroep) Het ouderenbeleid is erop gericht het zelfstandig wonen van ouderen zoveel mogelijk te bevorderen. -Regeling Kleinschalige Woonvoorzieningen -Thuiszorg/mantelzorg -Maatschappelijk werk /opvang Het Zorg voor Ouderen en Welzijn Netwerk Nijmegen wil zorg en welzijn voor kwetsbare ouderen verbeteren. Daartoe wil Zowel NN de ouderen zoveel mogelijk zelf de regie in handen geven: ouderen aan het stuur van hun eigen zorg waarin zij samen sterk staan met hun hulpverleners. Thema’s -de verbetering van diagnose en informatie -de verbetering van communicatie en samenwerking -het ontbreken van samenhang tussen medische zorg en welzijnszorg Onderzoeksprojecten Easycare-TOS, Zorg- en WelzijnsInfoPas (ZWIP), De Zorg- en WelzijnsStandaard (ZWS), Somatisch Onverklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) bij kwetsbare ouderen, Senior Stap Studie, Thuisgeven in Gelderland

Bijlage III.

Overzicht interventies GGD’en rond preventieve ouderengezondheidszorg

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Verslavingen

Mishandeling

GGD Hollands Noorden

De GGD heeft een notitie gemaakt met aanbevelingen voor ouderen als specifieke doelgroep; dit komt voort uit de Ouderenmonitor.

De GGD heeft een ouderenmonitor uitgevoerd, naar aanleiding hiervan is beleid geformuleerd.

geen info

geen info

geen info

geen info

geen info

geen info

GGD Zaanstreek Waterland

De GGD adviseert gemeenten over beleid. Er zijn nog geen nota´s, maar de verwachting, is, dat er een apart deel over senioren in de nota’s wordt opgenomen.

GGD heeft de ouderenmonitor samengesteld. De resultaten zijn beschreven in factsheets.

De GGD voert nog geen regie, maar heeft wel alle gemeenten benaderd met het voorstel een lokale algemene inventarisatie uit te voeren omtrent interventies voor ouderen.

Adviesrapport De GGD is over valpreventie projectleider is geschreven. Op ‘Bewegen op recept’ basis daarvan wordt bepaald of valpreventie actiever wordt ingezet.

GGD participeert in een project depressiepreventie van de GGZ.

geen info

geen info

GGD Den Haag

Op verschillende afdelingen van de GGD vormen ouderen een aparte doelgroep. Ook in de Gezondheidsnota vormen ouderen een specifieke doelgroep. Verder is er een speciale ouderennota: ´Oud en wijs genoeg´.

De gezondheidsmonitor is recentelijk uitgebracht. Dit ligt momenteel stil wegens vertrek van de contactpersoon.

geen info

De GGD voert het De GGD voert het project project ‘Meer Valpreventie uit. bewegen voor ouderen’ en ‘Fittest’ uit.

De GGD is momenteel bezig met een plan voor komend jaar. Op basis daaarvan wordt bekeken welke interventies ontwikkeld gaan worden.

Alcoholcampa gne Den Haag: 'frisse blik op alcohol'. Deelcampagn e is ‘ouderen en alcohol’. In samenwerking met verzorgingsteh uizen.

Training aan professionals en VETC’ers over signalen en risicofactoren van ouderenmisha ndeling. In samenwerking met Stichting Precura (uitvoering).

Overig

Hittepreventie: Tips aan zorginstellingen over hittepreventie. Ook over binnenmilieu (campagne ‘gezonde zomer’).

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

GGD De GGD doet vooral aan Kennemerland beleidsadvisering. De doelgroep ouderen is echter nog geen prioriteit bij gemeenten.

De ouderenmonitor heeft in 2007 plaatsgevonden.

De GGD heeft n.a.v. de ouderenmonitor een expertmeeting georganiseerd voor lokale organisaties en gemeenten in regio. Een factsheet is samengesteld waarin een beleidsadvies is gekoppeld.

geen info

Beweegkuur (niet specifiek voor ouderen).Daarnaast participeert de GGD in het 'Actief Plusproject' van Universiteit Maastricht (onderzoek naar het beweeggedrag van volwassenen van ouderen met gratis individueel beweegadvies). Ook wordt GALM in de regio uitgevoerd door de sportservicepunten.

GGD ZuidHolland West

De gegevens uit de ouderenmonitor worden verwerkt tot factsheets waarin op bepaalde thema’s de belangrijkste cijfers en daaraan gekoppeld aanbevelingen.

Coördinatie van programma’s en lokale preventiestructuren. Informatievoorziening naar gemeenten.

geen info

geen info

Dit jaar is de GGD begonnen met een programma gericht op senioren, n.a.v. van de WPG. Interne oriëntatie omtrent de doelgroep ouderen.

Verslavingen

Mishandeling

Overig

GGD geeft advies aan geen info ambtenaren voor beleid, de GGZ is op dit thema uitvoerder.

geen info

Het nationale hitteplan wordt in de zomer wel door de GGD uitgevoerd, deze is voornamelijk op ouderen gericht. Ook de jaarlijkse griepcampagne is voornamelijk ook op ouderen gericht.

Project Integrale depressiepreventie in Delft. GGD is hier actief bij betrokken. GGD organiseert een Maatschappelijk café met alle sociale partners en gemeenten in de regio gericht op de doelgroep senioren.

geen info

Ongezond binnenmilieu, met name in woningen, kindercentra en scholen. Hitteplannen specifiek gericht op ouderen.

geen info

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Verslavingen

Mishandeling

Overig

GGD Amsterdam

In de gemeentelijke gezondheidsnota wordt melding gemaakt van de oudere doelgroep, niet in de WMO nota.

Inventariserend onderzoek naar Preventief Gezondheidsonderzo ek voor ouderen. De ouderenmonitor wordt gecombineerd met volwassenen doelgroep. De gegevens worden vertaald naar nieuwe activiteiten.

De GGD coördineert en faciliteert het Preventie Netwerk Ouderen Amsterdam, waarin vele partners zijn vertegenwoordigd.

Project Sta Stevig! In twee stadsdelen. Hierbij wordt samengewerkt groot aantal partners.

Bestaande bewegingsactiviteiten worden per stadsdeel in in kaart gebracht waarna verbeterpunten worden aangebracht. De GGD heeft hierin de regiefunctie. Daarnaast werkt de GGD samen met Meer Bewegen voor Ouderen (MBvO).

Project ´Kleurrijke Dagen´ gericht op allochtone 50plussers, op initiatief van GGZ inGeest/Prezens in nauwe samenwerking met de GGD.

geen info

geen info

Project ‘diabetes voorkomen’. Onderzoek naar het resultaat van de cursus en de beweeglessen, uitvoering door Cordaan Thuiszorg. Voorlichtingsserie 'gezond wonen'.

GGD RotterdamRijnmond

Ouderen vormen geen speciale doelgroep. De zorgregie is niet specifiek voor ouderen opgezet, maar veel ouderen maken er gebruik van. Zorgregie omvat het zicht hebben op de gezondheidsvoorzieningen; de organisatie van de zorg, overleg met partijen. Onderdeel hiervan is het beweegprogramma 'Van klacht naar kracht'.

Er is geen ouderenmonitor of algemene gezondheidsmonitor.

Samenwerking rond project Wijkaanpak: versterking sociale omgeving van ouderen

geen info

Beweegprogramma Van 'Klacht naar Kracht'

geen info

geen info

geen info

De GGD heeft Steunpunten mantelzorg

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Verslavingen

GGD ZuidHolland Zuid

In veel programma’s van de GGD wordt de doelgroep ouderen meegenomen in de algemene bevolking. In het overleg met de gemeente komt het thema ‘ouderen’ wel specifiek aan de orde. Ook worden ouderen pecifiek genoemd in de gemeentelijke gezondheidsnota / WMO nota.

In de Gezondheidsenquête voor volwassenen zijn vragen specifiek voor ouderen opgenomen. GGD heeft een informatietaak (sociale kaart) naar gemeenten.

De GGD voert steeds meer de regie en heeft een coördinerende rol. De GGD heeft de regie, de coordinatie en monitort de kwaliteit van het project 'kunst van het ouder worden' en organisert scholingen rond herkennen van signalen (voor professionals).

De GGD voert dit niet meer actief uit. Wel in het verleden als onderdeel van het uitvoeringsprogra mma ouderen o.a. aandacht voor valpreventie (‘In Balans’).

Nu niet meer, wel in het verleden als onderdeel van het uitvoeringsprogramma ouderen o.a. aandacht Senioren gezondheidstestdage n i.s.m. GGZ en thuiszorg, een voorloper van het consultatiebureau ouderen. Wordt nu door de thuiszorg aangeboden.

De GGD coördineert geen info het uitvoeringsprogramma depressiepreventie, gericht op (o.a.' ouderen. ‘De kunst van het ouder worden’, scholingen voor professionals en vrijwilligers voor signalering). Project Veerkracht in drie wijken van Leiden

geen info

GGD Hollands Midden

De GGD werkt vooral samen bij interventies specifiek voor ouderen.

Gezondheidsmonitor bij ouderen. Andere gegevens komen uit het onderzoek door het LUMC rond gezondheidsscreenin gs van ouderen (en het project Actief Plus?)

GGD coördineert en houdt het contact met de gemeente over het project Actief Plus.

geen info

De GGD participeert in bewegingsactiviteiten in de buurt voor o.a. ouderen, een initiatief van het netwerk Leiden Gezond en wel. De GGD coòrdineert en participeert in het project Actief Plus (ism Universiteit Maastricht).

De GGD voert een huiskamertraining uit over ouder worden, somberheid, vergeetachtigheid. De GGD is lid van ht geriatrisch netwerk. Verder een project eenzaamheid in drie gemeenten. In het verleden heeft de GGD meegewerkt aan een proefproject van het Trimbos Instituut. Ten slotte Wijkgericht werken depressiepreventie onder ouderen.

Het onderwerp Signalering ouderenmisha ndeling is ondergebracht bij coordinator huiselijk geweld van de GGD.

Er is een interventie Vroegsignaleri ng alcoholproble matiek bij ouderen

Mishandeling

Overig

Algemeen beleid

Dataverzameling

GGD Midden Nederland

De GGD is bezig met een omslag van uitvoering naar beleidsadvisering. De samenwerking met gemeenten omtrent ouderen: gebeurt steeds meer n.a.v. het nieuwe wetsartikel. De GGD is zich aan het beraden hoe hiermee om te gaan, ook vanwege alle bezuinigen.

GGD Gooi en Vechtstreek

Tot nu toe richtte het beleid zich niet op ouderen. Enkele speerpunten zijn uit de analyse voorgekomen. De GGD wil eerst een scan doen onder de ouderen. De gemeente bepaalt wat aan de ouderen wordt gedaan.

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Verslavingen

Mishandeling

Er is een omslag van Er is een Gezondheidsmonitor. uitvoering naar beleidsadvisering In 2010 gaat er weer een nieuwe ouderenmonitor starten. Met die cijfers gaat de GGD naar de gemeente, en aan de hand van die cijfers wordt de gezondheidsnota geschreven.

De GGD adviseert gemeenten over dit thema. Er zijn momenteel geen specifieke projecten op dit thema, wel samenwerkingsve rbanden met uitvoerders van projecten.

De GGD geeft beleidsadviezen. Soms is de GGD projectleider. Voorheen was er het pilotproject 'Bewegen valt goed', dit loopt nog steeds.

De GGD inventarissert wat er al gebeurt op dit thema. Wil partijen bij elkaar brengen om samen dingen op te pakken. Andachtspunt is de verbinding zoeken met de eerste lijn

Specifiek voor senioren is er op dit thema niet heel veel, maar het wordt wel meegenomen bij het medicijngebrui k en bij valpreventie.

Ouderenmonitor. Uit de analyses zijn enkele speerpunten geformuleerd

Valpreventie is geen info een speerpunt in de Gezondheidsnota.

Depressieeenzaamheid is een speerpunt in de Gezondheidsnota.

Aanpak geen info alcoholprevent ie is speerpunt (met name interventie via internet)

Overig

GG&GD Utrecht

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Vanuit de technische hygiënzorg worden ook verpleeghuizen en verzogingshuizen geinspecteerd. Vanuit infectieziektebestrijding geeft de GG&GD bij infectieuitbraak in instellingen voor ouderen passend advies zonodig op locatie. De GGD besteedt in de nieuwe nota geen specifieke aandacht aan de oudere doelgroep, hoewel ouderen wel worden meegenomen in de interventies. De GGD orienteert zich momenteel omtrent deze doelgroep. De afdeling DMO (Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling) van de gemeente doet wel veel met de oudere doelgroep.

Iedere twee jaar wordt de gezondheidspeiling Volwassenen en ouderen uitgevoerd. Iedere vier jaar komt de Volksgezondheidsmo nitor Volwassenen en ouderen uit. Als er aanleiding is vind er verdiepend onderzoek plaats of een extra analyse.

geen info Qua voorzieningen hebben we in Utrecht inmiddels 1 woonvoorziening voor oudere dak-en thuislozen die extra zorg behoeven aan de Jaap Edendreef voor 22 cliënten (45 plus).

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Verslavingen

a) Beweegprogramma GROSSO voor ouderen met beweginsarmoede en psychosociale problematiek. b) Gezondheidsvoorlichti ng gericht op de eerste generatie allochtone ouderen.

geen info Veel aandacht voor psychosociale gezondheid voor volwassenen en ouderen; intensivering depressiepreventie ouderen in nota Volksgezondheid Gebruikte methodieken onder andere GROSSO en gids Levenslust en cursus ouder worden in Nederland.

Mishandeling

Overig

geen info

a)Wijkgezondheid swerk organiseert samen met prganisaties/instel lingen voor ouderen, bijeenkomsten en themadagen. b) Mantelozrgprogra mma waaronder vallen 1)het steunpunt mantelzorg, 2) bezoekdienst voor dementerende ouderen en chronisch zieken, 3)ontwikkelen van mantelzorgbeleid binnen zorginstellingen van ouderen en 4)programma voor allochtone ouderen en mantelzorger

GGD Fryslân

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

De GGD wordt voornamelijk ingezet worden voor beleid, afstemming en coördinatie. De verwachting is dat de uitvoering voor de GGD geheel gaat vervallen. De GGD zorgt voor afstemming en coördinatie van de verschillende projecten.

De GGD voert de gezondheidsmonitor voor ouderen uit. De resultaten worden bekend gemaakt aan de gemeenten, de cijfers worden meegenomen in het overleg.

De financiering omtrent depressieprojecten is lastig. De GGD houdt het thema onder de aandacht: agendasetting bij de gemeente.

Beweegkuur De GGDcoordineert het valpreventienetwe rk. Van daaruit zijn verschillende interventies, zoals Voorlichtingsbijee nkomst 'Voorkom vallen! Zelf aan de slag'.

Depressie / Eenzaamheid samenwerking rond cursussen, preventieve activiteiten, o.a. Cursus: In de put? Uit de put!

Verslavingen

Mishandeling

Overig

De GGD ontwikkelt of participeert in diverse programma's op het gebied van dementie: informatiestand, Alzheimer Café, vrijwilligersbijeenk omsten, wegwijzers dementie, gespreksgroepen en ketenzorg programma (netwerk).

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Verslavingen

Mishandeling

Overig

GGD Groningen

De GGD participeert in een samenwerkingsprogramma ´Zorgen voor Morgen´ een integraal onderdeel van het gemeentelijke beleid. Hierin participeren 27 partijen waaronder woningcorporaties, welzijnsinstellingen, zorginstellingen en patiëntenbelangenorganisatie. Doel is om ouderen en mensen met een beperking zolang mogelijk zelfstandig te laten wonen. Dit is gelieerd met WMO beleid.

De GGD voert een Ouderenmonitor uit. Daarnaast zijn er ook andere gegegevensbronnen van het CBS-RIVM en het CAK. De GGD Groningen participeert voor een aantal gemeenten in een WMO-monitor. De uitkomsten worden i.k.v. het lokaal gezondheidsbeleid besproken met en gebruikt door Groningse gemeenten.

De GGD participeert in ouderennetwerken en heeft de uitvoeringsregie over OGGz netwerken waar zorgmijdende ouderen ook onderdeel van uitmaken. De GGD heeft contact en periodiek overleg met een verschillende adviesorganen, waaronder de ouderenraad en de Samenwerkende Ouderen organisaties Groningen.

geen info

De GGD organiseert de cursus Beweeg je fit! 55+.

geen info

geen info

De GGD participeert vanuit in de keten van vroegsignaleri ng en toegeleiding naar hulpverlening bij huiselijk geweld tegen ouderen.

Project Interculturele mantelzorgonders teuning.

GGD Drenthe

De GGD zelf heeft op dit moment geen interventies voor ouderen.

De GGD doet momenteel onderzoek naar de opzet voor een consultatiebureau voor ouderen.

De GGD neemt deel aan een integraal platform waarin een aantal aanbieders zitten. De GGD is voorzitter / coördinator.

Interventies op het gebied van valpreventie, worden uitgevoerd door thuiszorgorganisa ties en welzijnsstichtinge n

geen info

geen info

geen info

geen info

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

GGD IJsselland

D GGD voert geen interventies uit op het gebied van ouderengezondheidszorg. GGD ambieert wel een adviesfunctie.

De GGD voert de 4jaarlijkse ouderenmonitor uit. De bevindingen worden besproken met de gemeenten.

De GGD voert geen regie; de bestaande partijen hebben elkaar al gevonden en werken samen. De GGD voert wel de regie bij de OGGZ.

GGD Flevoland

De GGD heeft een aantal projecten gericht op ouderen verrricht.

De GGD voert een onderzoek uit naar sterftecijfers Lelystad, een ouderenmonitor/ seniorenenquête. Verder een Sociale kaart en activiteiten rond datamanagement: 'Flevoscoop'. De GGD participeert in het project Actief Plus; ism Open Universiteit en Universiteit Maastricht. De GGD zorgt voor de gegevens uit de basisinformatie.

geen info

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Verslavingen

Aanbevelinge n uit de vorige ouderenmonit or was het onderbrengen van meldpunt ouderenmisha ndeling bij het meldpunt huiselijk geweld.

Er worden i.s.m. zorgverzekeraars interventies tbv preventie van eenzaamheid uitgevoerd, ook specifiek voor ouderen. De GGD is betrokken bij pilots in twee wijken in Zwolle

geen info

De GGD participeert in het Project Actief Plus; ism Open Universiteit en Universiteit Maastricht, gericht op meer bewegen voor 50+ ; online advies n.a.v. vragenlijst in wijken in Lelystad.

geen info

Mishandeling

inventarisatie rond alcoholproject in Zeewolde; plan klaar voor volgend jaar

onderzoek naar ouderenmisha ndeling uitgevoerd.

Overig

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Verslavingen

Mishandeling

GGD Regio Twente

De GGD doet aan agendasetting. Er is een ideeënboek over ouderengezondheidszorg met concrete voorbeelden. De respons is nog niet groot.

De GGD voert begeleidend onderzoek uit naar Consultatiebureau voor ouderen in Losser en Eigen Kracht huisbezoeken in drie gemeenten

De GGD geeft adviezen aan gemeenten en zoekt contact met welzijn ouderen.

geen info

geen info

geen info

geen info

geen info

GGD GelreIJssel

De GGD wil ondersteuning aan gemeenten op het terrein van ouderen meer vorm geven. De GGD is deelnemer van NPO (Zonmw programma) academische werkplaats, vooral gericht op eenzaamheid van ouderen.

Ouderenmonitor wordt nu uitgevoerd. Sociale kaart eenzaamheid/depres sie op persoonlijk niveau.

GGD heeft de regie bij project ´Halt u valt´, ism lokale partijen; lokaal wordt organisatie steeds aangepast.

De GGD voert het geen info project ´Halt u Valt´ uit, een lokale variant van de landelijke interventie van Consument & Veiligheid Participanten zijn thuiszorg, WMO loket, apotheek, fysiotherapeuten.

De GGD participeert in het pilot project van Agora (Academische Werkplaats) over eenzaamheid: ´Voor elkaar in de buurt´. Vitale ouderen worden gestimuleerd om zich voor buren in te zetten. Voorlichting en training van vrijwilligers

geen info

geen info

Hulpverlening Gelderland Midden

De GGD is vooral beleidsmatig betrokken bij het onderwerp ouderen: als adviseur van het bestuur:

De GGD verzamelt epidemiologische gegevens.

De GGD heeft een Folder over notitie gemaakt; deze valpreventie. is aangenomen door het bestuur. Verder participeert de GGD in eerstelijns overleggen twee gemeenten. Alleen uitvoering als dit blijft liggen.

geen info

geen info

geen info

geen info

Overig

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Verslavingen

GGD Hart voor Brabant

Geen info

De GGD heeft een onderzoek rond hitteplan bij ouderen uitgevoerd.

geen info

geen info

geen info

De GGD participeert geen info in een samenwerkingsproject depressie bij ouderen met de GGZ in een gemeente. Verder heeft de GGD t.b.v. een 'In Balans' project over eenzaamheid het aanbod rond eenzaamheid in kaart gebracht.

geen info

GGD Brabant Zuidoost

De GGD voorziet voorlichters, Geen info zelf 55 plus, van informatie. Deze voorlichters geven voorlichtingsbijeenkomsten over verschillende gezondheidsonderwerpen.

De GGD ondersteunt gezondheidsvoorlichti ng voor en door senioren dmv voorlichtingsbijeenko msten.

De GGD voert een valpreventieprojec t uit ism stichting welzijn: dit wordt nu overgedragen.

De GGD ondersteunt voorlichtingsbijeenko msten over dit onderwerp.

geen info

geen info

geen info

Mishandeling

Overig

Steunpunt mantelzorg

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

GGD WestBrabant

De ouderen worden in de nota’s specifiek genoemd als doelgroep.

De GGD voert de ouderenmonitor uit. Deze cijfers worden gepresenteerd aan de gemeenten.Daar komen dan projecten uit voort.

De GGD voert de regie op het project 'Samen is wijs' uit. Met ouderenbonden, gemeenten, welzijn en thuiszorginstellingen.

GGD Zeeland

De GGD voert geen interventies uit. De GGD is wel beleidsmatig actief ter ondersteuning van gemeenten op ouderenbeleid. In de nota’s wordt in alle gemeenten van Zeeland de doelgroep ouderen genoemd. N.a.v. artikel 5a gaat er wel hernieuwde aandacht naar uit komend jaar.

De GGD doet momenteel een inventarisatie van het preventief ouderenbeleid bij de verschillende instanties. Er wordt gebruik gemaakt van ouderenmonitor. De resultaten worden gekoppeld aan de inventarisatie waaruit een advies voor de gemeenten volgt.

geen info

Valpreventie

geen info

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Blik op Gezondheid (fittest gezondheidschecks) en programma Gezond en Vitaal; Voeding en beweging.

Samen is wijs: Door middel van huisbezoeken, door vrijwilligers, worden zelfstandig wonende ouderen geïnterviewd over eenzaamheid en sociaal isolement. Hulpvragen worden in kaart gebracht en indien nodig wordt de oudere doorverwezen naar lokale organisaties.

geen info

geen info

Verslavingen

Mishandeling

geen info

geen info

Overig

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Verslavingen

Mishandeling

GGD Rivierenland

De GGD heeft beleid geformuleerd aan ambtelijk overleg; geen extra inspanning nodig. De GGD is actief in coordinatie en monitoring/ geen uitvoering

De GGD heeft een ouderenmonitor uitgevoerd. Ook is er contact met een grote eerstelijnspraktijk in Tiel, die beleid wil maken op ouderen. De GGD praat mee in de klankbordgroep

De GGD het opdrachtgeverschap voor de pilots rond eenzaamheid, monitort de voortgang en coacht op goede presentaties.

geen info

geen info

Er is een aantal pilots geen info gestart rond eenzaamheid project, Welzijn op recept (huisarts verwijst naar specifieke coach op buurtniveau) en depressiepreventie (ism. GGZ Indigo).

geen info

GGD Regio Nijmegen

inventarisatie ihkv beleidsbepaling door bestuurscommissie gevraagd aan GGD

ouderenmonitor 2010 uitgezet

GGD Limburg Noord

De GGD heeft specifieke aandacht voor ouderen op de website gezet.

De GGD heeft een 55-plus Monitor uitgevoerd; daarmee worden zowel de gezondheidssituatie als de wensen en de behoeften op het gebied van welzijn en zorg van 55-plussers in beeld gebracht.

geen info

geen info

coordinatie ism thuiszorg rond activiteiten in de regio geen info

geen info De GGD voert een programma 'Gezond Verder' uit, hierbij staan voeding en beweging centraal

geen info

Overig

GGD Zuid Limburg

Algemeen beleid

Dataverzameling

Regie voeren op ouder worden

Valpreventie

Lichamelijke activiteit

Depressie / Eenzaamheid

Verslavingen

Mishandeling

De GGD houdt zich bezig met de advisering en bewustwording bij gemeenten omtrent de oudere doelgroep. De GGD pleit voor een apart ouderenbeleid, specifieke aandacht voor senioren staan op de website.

De GGD voert de ouderenmonitor uit en ondersteunt gemeenten met cijfermateriaal. Dit wordt besproken met gemeente.

De GGD heeft de regie over het project Gezond en Vitaal ouder worden. Dit is een (effectieve) interventie gericht op lichamelijke activiteit, overgewicht en eenzaamheid.

De GGD ondersteunt gemeenten op het thema valpreventie.

De GGD voert het project Gezond en Vitaal ouder worden uit.

De GGD voert het project Gezond en Vitaal ouder worden uit.

geen info

geen info

Overig

Bijlage IV.

Overzicht projecten Zowel NN

Easycare-TOS: tweetraps ouderen screening kwetsbaarheid Doel: identificeren van kwetsbare ouderen Doelgroep: alle ouderen van 70 jaar en ouder

Iedere oudere van 70 jaar of ouder wordt door de huisarts op doelmatige wijze op basis van reeds bestaande informatie (bv. HIS gegevens) beoordeeld: kwetsbaar, niet kwetsbaar, onduidelijk (eerste trap). Ouderen die kwetsbaar zijn of waarvan het nog onduidelijk is komen in de zogenaamde ‘tweede trap’. In deze tweede trap wordt aanvullende informatie verzameld door een praktijkondersteuner/ wijkverpleegkundige. Dit wordt gedaan aan de hand van een beperkte maar gestructureerde vragenlijst naar de aard en ernst van de aanwezige problematiek. Deze vragenlijst is afgeleid van het EASYcare instrument, en hierbij komen gezondheid- en welzijnsaspecten aan bod. De praktijkondersteuner/wijkverpleegkundige en de huisarts vormen vervolgens samen een uiteindelijk oordeel over de oudere, dat in de volgende categorieën kan passen: niet kwetsbaar, kwetsbaar maar geen complexe zorgsituatie, kwetsbaar en in een complexe zorgsituatie. Raakvlak preventie: door de kwetsbare ouderen in beeld te hebben is bekend waar preventie van de meest voorkomende gezondheidsproblemen (vallen, delier, sociale crisis, ondervoeding) het meest doelmatig en doeltreffend is.

Easycare De Easycare-methode is ontwikkeld om in de eerste lijn de zorg voor de oudere patiënt te optimaliseren. Deze methode helpt wijkverpleegkundigen, praktijkondersteuners en huisartsen om gezamenlijk pro-actief en gestructureerd problemen bij kwetsbare ouderen in kaart te brengen. Hiermee wordt een passend (preventief) zorg- en behandelplan opgesteld. Ziekte- en zorgdiagnostiek gebeurt onder andere via het Easycare-instrument. Met dit instrument kan men snel de zorgbehoefte en zorgwens in kaart brengen van een kwetsbare oudere op lichamelijk gebied en op het gebied van stemming, geheugen, welzijn en wonen. Door problemen sneller te herkennen, diagnoses vroeger te stellen en adequater te reageren op zorgvragen, kan het leven van deze groep ouderen verbeteren. Raakvlak preventie: door te starten vanuit het EASYcare assessment heeft men direct een goede ingang naar voorkeuren en motivatie voor preventie targets. Dit geldt zowel

welzijn als zorg. Het Easycare instrument kan ook in delen worden gebruikt gekoppeld aan een specifieke preventie actie bv verbetering van onveiligheid.

Zorg- en WelzijnsInfoPas (ZWIP), onderdeel Nationaal Programma Ouderenzorg. Doelen: 1. Preventie van tekorten in regie en onvoldoende sturing van dienstverlening op de doelen van de kwetsbare ouderen door meer informatie hierover beschikbaar te maken bij alle betrokkenen

2. de samenwerking tussen de bij kwetsbare ouderen betrokken hulpverleners te verbeteren en de mogelijkheden voor zelfmanagement door kwetsbare ouderen te verbeteren. Doelgroep: kwetsbare ouderen van 70 jaar en ouder

De verwachting is dat kwetsbare ouderen het meeste baat hebben bij de ZWIP, daarom begint de ZWIP studie met het identificeren van deze doelgroep, met de twee-traps ouderen screening (TOS).

De ZWIP is een geïndividualiseerde (via internet toegankelijke) gegevensset voor kwetsbare ouderen (70 jaar en ouder). De ZWIP bestaat uit drie onderdelen: (1) Een gedeelde dataset met actuele informatie over de gezondheid, het functioneren en de sociale situatie van kwetsbare ouderen. (2) Een communicatiemodule, die hulpverleners, ouderen en hun mantelzorgers de mogelijkheid biedt om in een afgeschermde omgeving met elkaar te communiceren. (3) Een voorlichtingsdeel voor de oudere en de mantelzorger. Raakvlak preventie: door de community rond ouderen in beeld te hebben wordt het rendement van en draagvlak voor preventie acties vergroot. De andere partners kunnen tegelijkertijd hun pijlen op hetzelfde richten. De GGD/preventiemedewerker kan tijdelijk deel gaan uitmaken van de community in ZWIP.

De Zorg- en WelzijnsStandaard Dit project heeft als doel om kwetsbare ouderen op de best mogelijke manier te ondersteunen en indien nodig te behandelen. Uitgangspunt is integraal het welzijn, de gezondheid en de zelfstandigheid van de oudere te bevorderen door te werken vanuit een gedeeld zorgmodel. Eerstelijnszorg

Doel: kwetsbare ouderen en hun mantelzorgers steunen en behandelen om functionele / cognitieve achteruitgang zoveel mogelijk te voorkomen of af te remmen en eventuele opname in ziekenhuis of verpleeghuis te voorkomen of zo lang mogelijk uit te stellen. Doelgroep: kwetsbare ouderen van 70 jaar en ouder.

In de huisartsenpraktijk wordt vastgesteld om welke patiënten het gaat, de groep kwetsbare ouderen wordt in kaart gebracht (TOS-Easycare). Daarna wordt samen met oudere en mantelzorger een actieplan opgesteld met individuele doelen. Er is een zogenaamd basisteam van huisarts, wijkverpleegkundige en geriatrisch expert. Deze zijn betrokken bij de behandeling en begeleiding van de oudere met de mantelzorger. Afhankelijk van het actie/behandelplan per patiënt kunnen welzijnswerkers, fysiotherapeuten, apothekers en anderen gespecialiseerd in ouderen, worden toegevoegd aan het team. Ook vrijwilligers kunnen een rol spelen. Wanneer de oudere moet worden opgenomen in het ziekenhuis is een goede overdracht belangrijk om onnodige problemen te voorkomen, hiervoor wordt een overdrachtsplan ontwikkeld. De gemeente is partner in dit project. Tweedelijnszorg Doel: voorkómen van functionele / cognitieve achteruitgang en het optreden van delieren en ondervoeding tijdens/door opname in een ziekenhuis. Doelgroep: ouderen van 70 jaar of ouder die langer dan 48 uur worden opgenomen in het ziekenhuis, ouderen jonger dan 70 alleen als ze in een verzorgingshuis of verpleeghuis wonen of de diagnose dementie hebben.

Bij opname in het ziekenhuis vindt een eerste screening door een regulier verpleegkundige plaats om vast te stellen of een patiënt kwetsbaar is of niet, dit gebeurt mbv een zgn. screeningsbundel: De VMS-indicatoren Kwetsbare ouderen (Veiligheid Management Systeem) - De patiënt wordt gescreend op (verhoogd risico) op delirium -De patiënt wordt gescreend op verhoogd risico op vallen -De patiënt wordt gescreend op (verhoogd risico op) ondervoeding - De patiënt wordt gescreend op bestaande fysieke beperkingen

Het Veiligheidsmanagementsysteem (VMS) vormt het systeem waarmee ziekenhuizen continue risico’s signaleren, verbeteringen doorvoeren en beleid vastleggen, evalueren en aanpassen. Het is daarmee de verankering van patiëntveiligheid in de praktijk. Het ziekenhuis kan met het VMS risico’s voor de patiënt beheersen en (onbedoelde) schade aan de patiënt verminderen. Binnen dit systeem vormt de kwetsbare oudere een apart aandachtspunt (peiler in het programma)

Indien op één van de 4 bovenstaande punten positief wordt gescoord wordt een patiënt als kwetsbaar aangemerkt en volgt er een consult door een geriatrisch verpleegkundige die probleem gebieden van de patiënt in kaart breng, aandachtspunten opstelt en aanbevelingen geeft. De geriater voert bovendien een medicatiereview uit.

In het ziekenhuis wordt voor alle kwetsbare ouderen een individueel geriatrisch zorgplan opgesteld en uitgevoerd, gericht op het behoud en herstel van functioneren, autonomie en kwaliteit van leven. Om te voorkomen dat patiënten minder mobiel worden tijdens de opname, vallen, een delier krijgen, ondervoed raken of zich eenzaam voelen, worden vrijwilligers ingezet. Met als doel om de oudere zo gezond en zelfstandig mogelijk weer naar huis te kunnen laten gaan. Door middel van een Zorg- welzijn actieplan volgt er bij ontslag een gedegen overdracht naar de huisarts/verpleeghuisarts. Dit individuele plan wordt na een inventarisatie van de problemen en wensen van de oudere, rondom zorg en welzijn, opgesteld en uitgevoerd. Raakvlak preventie: door de kwetsbare ouderen in beeld te hebben kan secundaire en tertaire preventie aan de zorg worden gekoppeld en kan primaire preventie van nieuwe problemen bv in aansluiting op de opname door welzijn/ gemeente gericht worden ingezet. Preventie gaat zo deel uitmaken van de integrale zorg (zorgzame wijk).

Somatisch Onverklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) bij kwetsbare ouderen Doel: systematisch bekijken van somatisch onverklaarde lichamelijke klachten en hiervoor een behandeling ontwikkelen.

Artsen zien vaak klachten waarvoor zij geen medische verklaring kunnen vinden. Als een klacht langer dan drie maanden blijft bestaan zonder dat hiervoor een medische verklaring te vinden is, wordt er gesproken van een somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijk klacht. Bij de huisarts blijft 30 á 50 % van de lichamelijke klachten medisch onverklaard; de meeste klachten gaan spontaan over in de loop van enkele weken. Echter, bij ouderen worden in ongeveer 4% van de gevallen de klachten chronisch. Dit heeft een negatieve invloed op de kwaliteit van leven.

In totaal worden in dit project 150 ouderen via de SOLK methode in kaart gebracht en vergeleken met een controlegroep waarbij geen gebruik is gemaakt van SOLK. Ook is SOLK gekoppeld aan de Tweetraps Ouderen Screening (TOS) waarin ouderen worden gescreend op kwetsbaarheid. Raakvlak preventie: door de somatiserende oudere in beeld te hebben wordt onnodige en potentieel schadelijke zorgconsumptie voorkomen.

Senior Stap Studie Doel: voorkomen / verminderen van valincidenten bij ouderen en de autonomie op dit gebied bevorderen. Doelgroep: thuis of in een verzorgingshuis wonende ouderen boven de 70 jaar Vallen is een groot probleem bij ouderen. Letsels en valangst verminderen de mobiliteit met als gevolg sociaal isolement en verminderde zelfredzaamheid en zelfstandigheid bij ouderen. De Senior Stap Studie richt zich op het verminderen/voorkomen van valincidenten bij ouderen en gaat na hoe ouderen zichzelf maximaal vooruit kunnen helpen. De oudere gaat zelf (onder begeleiding van onderzoekers), in zijn eigen leefomgeving, zijn mobiliteit en valrisico meten én verbeteren. Op dit moment zijn er onvoldoende mogelijkheden voor ouderen om zelf hun valrisico te beoordelen en te verminderen. De Senior Stap Studie wil kennis verzamelen over hoe ouderen zelf het voortbewegen kunnen bevorderen. Raakvlak preventie: door de vallende ouderen in beeld te hebben is bekend waar preventie gericht op voorkomen van vallen het meest doelmatig en doeltreffend is. De seniorstap studie is in feite een preventief gericht project.

Thuisgeven in Gelderland Doel van dit project is de geriatrienetwerken in Gelderland stimuleren en te faciliteren. Daartoe werkt Zowel NN samen met de Provincie Gelderland die via het programma Thuisgeven regionale zorgnetwerken wil ondersteunen bij het uitwerken en implementeren van innovatieve ideeën. Doelgroep: regionale dementie-geriatrienetwerken in Gelderland

Geriatrienetwerken in de provincie Gelderland krijgen hulp in de vorm van een ondersteuningprogramma dat als doel heeft het ondersteunen bij de opzet, verdere ontwikkeling en het goed functioneren van Gelderse regionale geriatrische netwerken. De criteria voor een perifeer geriatrienetwerk van het Nationaal Programma Ouderenzorg zijn hierbij het uitgangspunt: • Kennisdeling over de ontwikkeling van netwerken gericht op verbetering van zorg en welzijn voor ouderen met complexe problematiek. • Producten en kennis over geriatrische methodieken gebruiksklaar aanbieden. • Op maat ondersteuning bieden bij regiogebonden vraagstukken om netwerken tot stand te brengen dan wel goed te laten werken. Raakvlak preventie: Door het stimuleren en faciliteren van netwerken wordt kennis en kunde gedeeld waardoor deze sneller en in een vroeg stadium in de praktijk kan worden gebruikt ter verbetering van zorg en welzijn. Netwerk vorming in de regio’s creëert zo ook mogelijk preventief gerichte netwerken.

Older Peoples Relevant Outcome of Care Score: één samengestelde uitkomstmaat (OPROCS) Het OPROCS project heeft als doel het ontwikkelen van een meetinstrument dat kan bepalen of de zorg die ouderen ontvangen tot verbeteringen leidt en dus nut heeft. Op dit moment bestaat een dergelijk instrument nog niet en wordt er gebruik gemaakt van verschillende meetinstrumenten. Een groot nadeel van deze instrumenten is dat zij geen rekening houden met wat ouderen zelf belangrijk vinden. Raakvlak preventie: Dit instrument kan gebruikt gaan worden om preventieve maatregelen die worden toegepast te evalueren en indien nodig aan te passen of te verbeteren.

Landelijke Database ten behoeve van Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO-LDB) Het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) richt zich op verbetering van de zorg voor ouderen met complexe problematiek. In de vorm van transitie-, onderzoeks- en implementatieprojecten zullen netwerken van organisaties betrokken in de ouderenzorg deze verbeteringen gaan realiseren en onderzoeken. Voorwaarde voor honorering van bijna alle projecten (in ieder geval transitie- en onderzoeksprojecten) is het hanteren van de Minimale Data Set (MDS). Met behulp van de MDS worden de achtergrondgegevens en uitkomsten verzameld die nodig zijn om vast te stellen in hoeverre de zorgvernieuwingen meerwaarde voor de ouderen en hun mantelzorgers realiseren. Het landelijk bijeen brengen van deze op regionaal niveau verzamelde MDS gegevens heeft belangrijke meerwaarde. Raakvlak preventie: Door landelijk inzicht te verschaffen in achtergrondgegevens en uitkomsten wordt inzichtelijk gemaakt of preventieve maatregelen meerwaarde hebben en mogelijk ook waar eventuele knelpunten liggen. Deze gegevens zijn ook te analyseren in relatie tot de door de GGDs af genomen ouderenmonitor.

Geen onderdeel van ZOWEL NN maar toch relevant om in dit kader te noemen is het project getiteld: Gezonder Brein met de Brain Aging Monitor (BAM)

Doel van het Gezonder brein project is het beantwoorden van ten eerste, een belangrijke maatschappelijke vraag gezien het vergrijzen van de beroepsbevolking,namelijk hoeveel ruimte er is voor verbetering van de risicofactoren die gerelateerd zijn met het in stand houden van cognitieve prestaties van ouderen vanaf 50 jaar. De tweede vraag die beantwoord moet worden is, welke (combinaties van) lifestyle aanpassingen (op grotere schaal in deze populatie) uitvoerbaar, effectief en doelmatig kunnen zijn om verbetering van cognitieve prestaties te realiseren en of deze mogelijk ook tot een verbeterd welbevinden van deze ouderen kunnen leiden. Verder wordt gekeken of het mogelijk is om met behulp van een ‘online’ BAM (‘healthy brain aging’) het profiel van mogelijk te verbeteren leefstijl factoren inzichtelijk te maken en ouderen te stimuleren hier vroegtijdig en langdurig mee aan de slag te laten gaan. Preventie in optima forma dus..

Doelgroep: 50 jaar en ouder

Achtergrond: Het is bekend dat meerdere schadeprocessen, zowel uit het domein life style als ziektegerelateerd, de structuur en functies van het gezonde brein aantasten. Met het stijgen van de leeftijd neemt de heterogeniteit van de laesies in het brein toe. Het meest prominent is waarschijnlijk het met de leeftijd optreden van vasculaire schade. Uit verschillende studies blijkt dat lifestyle factoren beschermend kunnen werken (scholing, voldoende lichamelijke beweging, beperkt gebruik van alcohol, uitvoeren van sociale activiteiten), maar ook de kans op cerebrale schade kunnen vergroten ( roken, hoog alcohol gebruik en trauma). Recent is uit fundamenteel onderzoek bekend geworden dat slaaptekort breinschade oplevert. Er is ook bewijs voor de negatieve effecten voor bepaalde medicamenten (anticholinergica) en aandoeningen (diabetes, hartfalen, nierfalen, cerebrovasculaire ziekte). Lifestyle aanpassingen en betere behandeling van chronische aandoeningen kunnen mogelijk in belangrijke mate bijdragen aan healthy brain aging. Voor verschillende van deze interventies is bewijs verzameld (o.a.. bewegen, medicatie vermindering, reductie alcohol gebruik), maar er is nog geen bewijs voor interventie op meerdere risicofactoren tegelijk. Raakvlak preventie: door de ouderen in beeld te hebben met een hoger risico op cognitieve schade en na te gaan welke factoren modificeerbaar zijn, is bekend welke preventie gericht op voorkomen/vertragen van dementie het meest doelmatig en doeltreffend is. De BAM studie is in een preventief gericht project.