oud Rijswijk praktische aandachtspunten en ideeen voor een beter Oud Rijswijk
toekomst beeld
Inhoud
Inleiding Geschiedenis en uitstraling Entrees Herenstraat-Haagweg Herenstraat-Ruysdealplein Toegangen of zij-ingangen Willemstraat Kerklaan Stegen Poortje van Verlaan Torenstraat
Herenstraat ter hoogte van kerk 1913
Parkeerplan Bereikbaarheid Toegankelijkheid Verblijf Fasering Uitvoering Extra Conclusie
Entree Herenstraat 1925
2
Inleiding
Norma van der Geijn en Jelke Fokkinga hebben mij gevraagd om te kijken naar de entrees van oud Rijswijk, dit naar aanleiding van de uitkomst van het werkatelier oud- Rijswijk. Dit werkatelier is gehouden naar aanleiding van ongerustheid geuit vanuit o.a. de winkeliersvereniging, Stichting Winkelcentrum Historisch Rijswijk (SWHR). Zij merkten oa problemen als leegstand en de terugname van het aantal klanten. In het werkatelier is besloten dat er iets gedaan moet worden aan de entrees van oud Rijswijk zodat oud Rijswijk beter herkenbaar en vindbaar wordt. Om iets te kunnen zeggen over de entrees van oud Rijswijk is het belangrijk om eerst iets meer te weten over oud Rijswijk. Ik zal beginnen om iets te vertellen over de locatie, het ontstaan en de vorm van oud Rijswijk. Daarna zal ik uitleggen waarom het belangrijk is dat oud Rijswijk anders behandeld wordt dan bijvoorbeeld het winkelcentrum de Bogaert. Hierna zal ik ingaan op de entrees en hun verschillende problematiek en de mogelijke oplossingen hiervoor. Ook bespreek ik de ingangen en stegen die leiden naar de Herenstraat, het parkeren, de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het centrum met nadruk op het fietsen en de voetganger en het verblijf. Ik leg uit waarom het slim is om te faseren en hoe men het kan doen en geef een lijst met aktiepunten. Tot slot nog wat extra punten waar aan gedacht zou kunnen worden en mijn conclusie.
3
Geschiedenis en uitstraling
Om iets over de entrees van oud Rijswijk te kunnen zeggen is het in mijn ogen belangrijk om ook een beetje te weten over het ontstaan van Rijswijk en zijn geografische positie. Rijswijk is ontstaan op een oude strandwal die parallel loopt met de zee. Op deze zandrug zijn door de eeuwen heen vele landgoederen aangelegd. In de uitloper van deze landgoederen zone is het dorp Rijswijk ontstaan. Het winkelcentrum oud Rijswijk bestaat voornamelijk uit deze oude dorpskern. Door de vorm van de zandrug is de bebouwing hierop van oudsher voornamelijk lintbebouwing langs een hoofdstraat. Deze hoofdstraat is nog steeds de belangrijkste straat in oud Rijswijk, de Herenstraat, ze volgt voor een groot deel de vorm van de zandrug. In een deel van oud Rijswijk is deze historie nog voelbaar. Juist dit historische karakter maakt winkelcentrum oud Rijswijk zo bijzonder.
Deel stafkaart, plattegrond uit 1913, waarop de Herenstraat en het verlengde hiervan te zien is en alle landgoederen er omheen. Kerk
De gemeente Rijswijk heeft meerdere winkelcentra, de Bogaert en oud Rijswijk zijn daarvan de belangrijkste. Oud Rijswijk is een heel ander winkelcentrum dan de Bogaert. Oud Rijswijk is kleiner en er zijn minder trekkers aanwezig dan in de Bogaert. Ik denk dat het in het belang van de gemeente Rijswijk is om de verschillen tussen deze centra te versterken. Het heeft in ieder geval geen zin om van oud Rijswijk een soort kleine Bogaert te maken, want waarom zou je dan niet 5 minuten verder rijden en naar de grote gaan? Het is nodig om de krachtpunten die oud Rijswijk heeft als oude dorpskern verder te versterken, hiermee kan de gehele gemeente worden verrijkt. Oud Rijswijk heeft kwaliteiten die de Bogaert nooit zal hebben. Allereerst liggen hier de “roots” van Rijswijk, als oude dorps kern vertegenwoordigd het het ontstaan en daarmee het bestaan van Rijswijk. Bovendien heeft het de potentie om op een natuurlijke manier knusse gezelligheid uit te stralen, zonder dat daar heel veel moeite voor hoeft te worden gedaan. Om te maken dat oud Rijswijk kan overleven zal de gemeente extra aandacht moeten geven aan oud Rijswijk en de aanwezige maar ondergesneeuwde kwaliteiten naar boven moeten halen. Hiervoor is een duidelijk beleid nodig speciaal voor oud Rijswijk. (Het monumentenplan en beeldkwaliteitsplan moeten hierbij worden gebruikt)
4
Entrees
In de jaren 50 zijn grote delen van de oude kern gesloopt en vervangen door nieuwbouw met een andere, grootschaligere uitstraling en opzet. Dit is ook het geval voor de belangrijkste entrees van oud Rijswijk. De “kop” en “staart” van de Herenstraat. Deze entrees hebben niet meer de uitstraling die past bij het oude dorp dat Rijswijk was en daarmee zijn ze niet representatief voor het winkelcentrum oud Rijswijk. Mensen worden hierdoor niet uitgenodigd en nieuwsgierig gemaakt om er eens een kijkje te gaan nemen. Dit is erg jammer omdat het winkelcentrum erg charmante stukjes heeft, het is echt een verborgen pareltje.
Schets van de herenstraat met kop en staart.
Men heeft nu op 3 plekken vlaggenmasten met vlaggen geplaatst om te verduidelijken waar de entrees van oud Rijswijk zich bevinden. De plekken hiervoor zijn, de kruising Haagweg-Herenstraat, kruising HerenstraatRuysdaelplein, en de kruising Lindenlaan-Willemstraat. Het idee van de vlaggen is dat ze moeten verduidelijken waar oud Rijswijk zich bevind. In de lente en zomer helpen ze een beetje maar ze zijn dan al niet echt goed zichtbaar, door de veelheid aan aanwezige prikkels. (bv.verkeersborden, niet handig vormgegeven gevels, niet handig vormgegeven reclames en luifels met inferieure materialen) Maar nu de dagen korter worden en het vroeger donker is vallen ze nog minder op. Bovendien moet men zich afvragen of de vlaggen de juiste uitstraling geven aan een oude dorpskern. De vlaggen geven de associatie met een tankstation of een tuincentrum. Het zou beter zijn als er een oplossing komt met meer allure. Men kan meer vlaggen plaatsen, maar ik denk niet dat het totaal beeld er beter/aantrekkelijker/uitnodigender van gaat worden. Het is een beetje zonde van het geld en de energie. Als men dan toch iets wil doen is het slimmer om in deze donkere tijden letterlijk een licht te laten schijnen en op die manier de natuurlijke gezelligeheid van oud Rijswijk te versterken. (bv dmv kerstverlichting)
5
Entree Herenstraat-Haagweg
De entree van de Herenstraat aan de Haagweg kant heeft niet de uitstraling en toegankelijkheid om een goede hoofdentree van oud Rijswijk te zijn. Er zijn verschillende factoren die hierin een rol spelen. Zichtbaarheid. Oud Rijswijk is niet zichtbaar vanaf de Haagweg. De Haagweg is een erg drukke weg die van de Hoornbrug door Rijswijk naar Den Haag gaat. Men ondervind veel overlast van deze weg door geluid, stank en algemene verkeersdrukte. Op dit moment ervaar je entree van oud Rijswijk, de kop van de Herenstraat niet als je over de Haagweg er langs gaat. Je bent oud Rijswijk al voorbij voordat je er erg in hebt. De oversteekbaarheid van de Haagweg. De Haagweg is ter hoogte van de Herenstraat erg moeilijk oversteekbaar. Er is maar 1 zebrapad en mensen moeten erg lang wachten bij de lichten. En doordat het niet voldoende vlak is, is het moeilijk oversteekbaar met bv. een rollator of kinderwagen. De enige voetgangersoversteekplaats Haagweg
De staat van de tunnel en tunnelopgang. Er is in de jaren 60 een tunnel gemaakt om veilig oversteken te garanderen. Deze tunnel is alleen erg slecht onderhouden, hij is vies en kapot en donker en daardoor niet prettig om te gebruiken. Bereikbaarheid met het openbaarvervoer. Tram 1, 10 en 15 en bus 23 hebben een halte op de Haagweg ter hoogte van de Herenstraat. Het is erg goed dat je met het openbaarvervoer zo dicht bij het winkelcentrum kunt komen. De tramhaltes zijn alleen wel erg smal, slechts 80 centimeter breed. Mensen kunnen nauwelijks uitstappen en elkaar passeren, met 2 kinderwagens of rollators wordt het helemaal moeilijk.
Mogelijke voetgangersoversteekplaats Haagweg
6
Entree Herenstraat-Haagweg
De gebouwen aan de entree hebben niet de juiste uitstraling. Het pand dat aan de kop van de Herenstraat staat, waar de Aldi zich gevestigd heeft, een typisch jaren 60 pand met acht lagen, heeft niet de uitstraling van een oud dorp met allure. Het pand past niet bij de achterliggende dorpskern, maar erger nog dan dit, is de staat waar het pand zich nu in bevindt. Het pand heeft een shabby uitstraling. De luifel is erg lelijk afgewerkt met trespa. De reclame aanduidingen zijn lomp en lelijk. En de rode vlakken in de raampartijen helpen ook niet om een statige uitstraling te krijgen. Verder is de vormgeving op straat niveau die van een achterkant. Verlichting. Aan deze kant van de Herenstraat is de straat verlicht met aan hoge masten gehangen lampen die ongeveer op 6 meter hoogte hangen. Dit geeft een onpersoonlijke, snelweg-achtige verlichting.
Entree Herenstraat vanuit Haagweg
Ruimte gebruik in de straat. Door de massieve vormgeving en de ruimte die de tunnelopgang in neemt in de kop van de Herenstraat wordt de entree van de Herenstraat als het ware dicht geknepen. Meteen achter de tunnelopgang bevinden zich twee vaste terrassen, als kleine bunkers, deze zetten de massiviteit van de tunnelopgang nog eens verder door de Herenstraat in. In het midden van de Herenstraat entree bevinden zich nu ook nog 3 parkeerplekken. Dit is een nogal prominente plek voor iets zo banaals als een parkeerplaats. Uitstraling. Een shabby gevel en achterkant sfeer van een goedkope supermarkt, de tunnelopgang van een verwaarloosde kapotte en vieze tunnel, parkeerplekken midden in de weg, een woud van borden en reclame en ook nog extra geplaatste welkomsvlaggen. De bewegwijzering van een provinciale weg is zeer prominent aanwezig. Kortom, een chaotisch beeld waar iets aan gedaan moet worden.
Entree Herenstraat verder de Herenstraat in
7
Aanpak entree Herenstraat-Haagweg
Tunnel. De tunnel dient zo snel mogelijk te worden schoon gemaakt en gerepareerd waarbij ook de verlichting verbeterd dient te worden. Men zou kunnen overwegen om de muurtjes van de tunnelopgang die boven het maaiveld uitsteken in de Herenstraat (de andere opgangen zijn niet direct noodzakelijk) te vervangen door een mooi elegant hek dat past bij de allure van een oud dorp. Dit hekwerk zorgt voor meer licht in de tunnels en is minder massief in uitstraling dan de bestaande kapotte muren. Later als de Haagweg goed oversteekbaar is, is de tunnel niet meer noodzakelijk en kan deze worden dicht gemaakt waardoor er meer ruimte ontstaat in de Herenstraat. Ruimte gebruik. Men zal met een nieuwe regelgeving moeten komen voor de aanwezige terrassen zodat vaste terras “bunkers” niet meer mogelijk zijn. Hierbij kan men dan mooi aansluiten op openheid en elegantie van het nieuwe hekwerk. De parkeerplaatsen in het midden van de Herenstraat dienen te worden verwijderen. En het straat profiel kan rechtdoor worden getrokken ook voor fietsers. Hierdoor zal meer rust en duidelijkheid ontstaan in de straat.
Vieze tunnelopgang en niet echt flateus kunstwerk op muurtje tunnelopgang
Beschadigde bestrating tunnel
Aldi Het gebouw waar de Aldi zich in heeft gevestigd moet volgens mij een betere/ chiquere uitstraling krijgen. Vooral de luifel en het beganegrond niveau. Door elegantere en verfijndere details aan te brengen met betrekking tot de luifel, de reclames en de gevels, kan men veel bereiken. Hierbij dient ook de straat rondom de Aldi aangepakt te worden om de achterkant problematiek te verhelpen.Dit kan helemaal goed uitgevoerd worden als de tunnelopgang er niet meer is.
8
Aanpak entree Herenstraat-Haagweg
Oversteekbaarheid. De oversteekbaarheid van de Haagweg ter hoogte van de Herenstraat moet worden verbeterd. Dit kan meteen al, door een extra zebrapad aan te brengen aan de Aldi kant. Op de langer termijn zal met de herinrichting van de hele Haagweg ook de oversteekbaarheid verder kunnen worden verbeterd. De Haagweg zou ter hoogte van de Herenstraat kunnen worden vormgegeven als een plein, dit kan trouwens onafhankelijk van de herinrichting van de hele Haagweg gebeuren.
Entree Herenstraat vanuit de Haagweg met ingeschetste aanpassingen
Zichtbaarheid. Het aanbrengen van een pleindrempel op het kruispunt van de Haagweg met de Herenstraat zal ook helpen bij de zichtbaarheid van oud Rijswijk. Deze pleindrempel wordt breder dan alleen het kruispunt vormgegeven, waardoor er een royaal plein ontstaan, waarop de Herenstraat uitmond. Dit vormt dan ook een entree naar de Herenstraat. Je wordt je meer bewust dat hier iets anders aan de hand is, je komt letterlijk op een ander niveau. Ook zou je vanuit de Herenstraat het ritme van de bomen en de lichtmasten door kunnen voeren tot in het begin van de Herenstraat, net als vroeger. Dit kan helemaal goed uitgevoerd worden als de tunnelopgang er niet meer is. Het plaatsen van een lichtbaken aan de Haagweg bij de entree van de Herenstraat, zou de zichtbaarheid nog verder kunnen vergroten. Verlichting. Door zij-armaturen aan de lichtmasten te bevestigen op 3,5 meter hoogte die de stoepen verlichten, krijgt de straat een aangenamere uitstraling. Bereikbaarheid openbaarvervoer. Bij de aanpak van de Haagweg zal er meer ruimte moeten worden gereserveerd voor de tram en bushaltes zodat deze breder en bruikbaarder worden. Uitstraling. Zoals te zien in het toekomst beeld is de bewegwijzering van een provinciale weg hier nog zeer prominent aanwezig. Het zou goed zijn om naar alternatieven te zoeken, dan wel qua plaatsing van de borden, dan wel qua vormgeving.
Voorbeeld perspectief entree Herenstraat-Haagweg
9
Entree Herenstraat-Ruysdaelplein
De entree van de Herenstraat aan de Ruysdaelplein kant heeft niet de uitstraling en toegankelijkheid om een goede hoofdentree van oud Rijswijk te zijn. Er zijn verschillende factoren die hierin een rol spelen. Zichtbaarheid. Oud Rijswijk is niet zichtbaar vanaf het Ruysdaelplein. Het Ruysdaelplein is vormgegeven als een groot verkeersplein, waarbij het lijkt of het onderdeel is van een enorme verkeersader, waarvan de Herenstraat een zeer nietige zijstraat is. Je rijdt de entree van de Herenstraat voorbij zonder te merken dat hij zich daar bevindt.
Ruysdealplein met evenement inrichting
Vaste luifels en lelijke gevelreclames. Aan de gevels aan de entree van de Herenstraat zitten erg lelijke vaste luifels met reclames erop, deze luifels hebben de uitstraling van een goedkoop winkelcentrum uit de jaren 80 dat op z’n retour is. Deze luifels zijn waarschijnlijk in de jaren 80 aangebracht met het idee om een modern winkelcentrum te maken, hierbij is toen der tijd niet gekeken naar de oorspronkelijke identiteit van oud Rijswijk. Ook op andere gevels bevinden zich erg lelijke reclames die niet de uitstraling geven van een mooi oud dorp. Borden Er staan erg veel borden in deze entree van de Herenstraat, dit geeft een wat rommelig beeld. Het is de vraag of alle borden werkelijk nodig zijn.
Verkeersplein Ruysdealplein richting entree Herenstraat
10
Entree Herenstraat-Ruysdaelplein
De gebouwen aan de entree hebben niet de juiste uitstraling. De gebouwen rondom de entree van de Herenstraat hebben niet het allure dat past bij het oude dorp. Ze hebben een typische jaren 80 architectuur, dit wekt de verkeerde indruk over de rest van oud Rijswijk en wat het zou kunnen zijn. Ruimte gebruik in de straat. In het begin van de Herenstraat zijn erg veel vaste terrassen geplaatst. Deze terrassen komen te ver de openbare weg op, waardoor ze de doorgang blokkeren. Ze geven een rommelige indruk, met een veelheid aan kleuren en materialen. Ook hebben ze een erg massieve uitstraling, zeker de gene die ook nog een overkapping hebben. Als privé paviljoens domineren ze de openbare weg. De Herenstraat dreigt dichtgebouwd te worden en dit is zeker niet bevorderlijk voor de entree functie die de Herenstraat hier heeft.
Entree Herenstraat
Verder is de positie van de terrassen op dit punt van de Herenstraat erg vreemd gekozen. Het valt op dat er een zone van anderhalve meter is vrij gehoudende direct aan de gevel. In theorie is dit dan openbare weg, maar in praktijk gebruiken passenten deze zone niet. In mijn ogen is dit ruimte verspilling op een plek waar het straatprofiel toch al erg smal is. Wellicht is deze situatie ontstaan door onhandige regelgeving uit het verleden. Bereikbaarheid met het openbaarvervoer. Je kunt niet makkelijk met het openbaarvervoer bij deze entree van oud Rijswijk komen. Er stoppen geen bussen of trams in de buurt.
Terras in Herenstraat, minder dan de helft is nog open als doorgang
Entree dicht gezet met terrassen.
11
Aanpak entree Herenstraat-Ruysdaelplein
Zichtbaarheid. Oud Rijswijk is vanaf de Rembrandtkade, Ruysdaelplein en Steenlaan niet merkbaar, voelbaar of ervaarbaar. Deze zichtbaarheid kan worden verbeterd door het maken van een pleindrempel, ter hoogte van de kruising HerenstraatRuysdaelplein. Het is verstandig om deze zo breedt te maken dat deze wordt vormgegeven tot aan de Schoolstraat, waardoor deze hele zone kan worden aangepakt en betrokken bij deze face lift. Nog later zou er een herinrichting kunnen komen waarbij het Ruysdaelplein echt als een plein wordt vormgegeven. Hierbij kan/moet ook worden gekeken naar het herstellen van de relatie/verbinding tussen de Herenstraat en de landgoederen er achter.Nu is het vooral belangrijk dat er een loop/fietslijn wordt geaccentueerd in het verlengde van de Herenstraat naar de landgoederen er achter, bv. dmv verlichting en groen. (zie tekening)
Entree Herenstraat vanuit Ruysdealplein
Uitstraling luifels en gevels. De problematische luifels zijn waarschijnlijk nu in privé bezit. Al is het interessant om te achterhalen waar de erfgrens zich bevindt. (het zou kunnen dat de luifel over de openbare weg is geplaatst en dat de gemeente hier wel degelijk iets over te zeggen heeft) Het verwijderen van de vaste luifels en het restaureren van de gevel er achter is een goed idee. De gemeente zal door middel van strengere regelgeving vanuit de welstand de verbeteringen van de gevels en luifels moeten afdwingen, maar dit zal tijd kosten omdat er dan alleen invloed uitgeoefend kan worden als de eigenaar een aanpassing aan de gevel wil doen. Het is het proberen waard of er in overleg met de eigenaren, al eerder iets gedaan kan worden aan deze luifels en gevels. Borden Het verwijderen van het te veel aan (verkeers)borden, waardoor het minder chaotisch oogt en er meer gebruiktsruimte over blijft. Sommige borden kunnen worden verplaatst, waardoor ze minder het beeld bepalen maar wel nog aanwezig zijn met de juiste informatie.
Voorbeeld perspectief opgeschoonde entree Herenstraat
12
Aanpak entree Herenstraat-Ruysdaelplein
Uitstraling gebouwen. Het is niet zo makkelijk om structurele wijzigingen te doen aan de architectuur van de gebouwen rondom de entree, want dit zou neerkomen op slopen en nieuw bouwen. Wel zouden door middel van kleinere aanpassingen, schilderen, verwijderen lelijke reclames van trespa panelen en luifelbakken, al afzienbare verbeteringen kunnen worden aangebracht in de uitstraling van deze gebouwen. Ruimte gebruik in de straat. Door middel van regelgeving zal het gebruik van de openbare weg voor terrassen aan banden moeten worden gelegd. Het moet mogelijk zijn om een terras te hebben, maar de terrassen moeten voldoen aan zo danige regels dat de openbare ruimte er geen hinder aan ondervindt. De Herenstraat moet een open en uitnodigende uitstraling hebben, je moet er prettig en makkelijk kunnen voortbewegen.
Mooi eenvoudig terras in de Herenstraat.
foto : Marga van Strien
In de bestrating is nu al wel een zonering aangegeven van straat(rode steen), stoep(gele steen) en zit/verlichtings (grijze steen) zone. Als deze zou worden gehandhaaft zou dit al een enorme verbetering opleveren ten opzichte van de huidige situatie. Waarbij de straat dan geheel vrij wordt gelaten van terrassen en uitstallingen. Bereikbaarheid met het openbaarvervoer. Het is een goed idee om een busroute langs/aan het Ruysdaelplein (of iig daar erg in de buurt) te maken, zodat ook deze kant van oud Rijswijk ook goed wordt ontsloten met het openbaarvervoer.
Voorbeeld mogelijke zones voor terrassen.
13
Ingangen
Willemstraat De Willemstraat mondt uit in het brede deel van de Herenstraat. Ook in de Willemstraat zijn nog veel winkels met gevels die niet de juiste uitstraling hebben. In dit deel van het winkelcentrum mag je met de auto komen en parkeren. Het is nu eigenlijk een parkeerterein met winkels er omheen. Dit is het drukste deel van oud Rijswijk, er wordt gelopen, gefietst en gereden met de auto. Auto’s rijden hier over het algemeen gelukkig erg rustig, maar zoals het nu is vormgegeven ligt de nadruk te veel op de auto. De auto krijgt erg veel van de schaarse ruimte en de voetganger en fietser komen in de verdrukking. De loper is koper, maar die krijgt eigenlijk niet genoeg plek. Kerklaan De Kerklaan mondt uit in het romantisch deel van de Herenstraat, precies ter hoogte van de Kerk en het kerkplein. Dit is ook de plek waar het oude stadhart zich bevond met de pomp. Voor een groot deel is deze toegang van het oude Rijswijk al van oudsher vormgegeven als een entree, alleen is het in recente jaren een beetje dichtgeslibt door een veelheid aan verschillende bestratingsmaterialen, bordjes, paaltjes en niet handig geplaatste fietsenrekken. Foto Willemstraat richting Herenstraat
Foto Kerkstraat richting Herenstraat
Tollensstraat en Kerkstraat Ook de Tollensstraat en de Kerkstraat monden uit in de Herenstraat, zij bevinden zich naast de kerk en vormen nu vooral toegangen vanuit de parkeerplaatsen, Tuinstraat en Schoolstraat. De vormgeving van deze toegangen is al vrij rustig gehouden en hier zal niet veel hoeven worden aangepast.
14
Aanpak
Willemstraat Door het kruispunt Herenstraat-Willemstraat vorm te geven als een pleintje wordt het makkelijker over te steken en makkelijker te gebruiken voor voetganger. Ook wordt hierdoor dit deel van de Herenstraat meer een eenheid met de Willemstraat. Er ontstaat dan eigelijk een T-vormige parkeerplaats met winkels eromheen. Deze kan nog verder worden verbeterd door het op meer plekken mogelijk te maken om over te steken zonder je tussen geparkeerde auto’s door hoeft te schuiven. Door het aanbrengen van fietsenstallingen aan te grijpen om oversteekpunten te maken kan direct ook het tekort aan fietsenstallingen worden getackeld. Verder is het ook hier van belang dat de lelijke gevelreclame en trespa luifelbakken en gevels met niet de juiste uitstraling worden aangepakt en gerenoveerd.
kerklaan blinde muur met fietsenstalling ervoor
willemstraat
Kerklaan Deze ingang dient te worden opgeschoond zodat het weer tot zijn recht kan komen. Opschonen kan door de volgende acties: Het verwijderen van het te veel aan(verkeers)borden. Het verplaatsen van de fietsenstallingen uit het straatprofiel en verplaatsen naar de blinde muur links. Het laten begroeien of beschilderen van de blinde muur.De paaltjes voor de elektronische autosluis,beter plaatsen en vervangen door minder lompe exemplaren.
Mogelijke inrichting Kerklaan en Willemstraat
15
Stegen Poortje van Verlaan Het poortje van Verlaan is de steeg die loopt vanuit de parkeer plaats, Mallegat naar de Herenstraat. Het is goed dat deze doorgang bestaat omdat je daardoor makkelijk van het Mallegat in de Herenstraat kunt komen. Doordat het poortje afsluitbaar is, is er mogelijk minder overlast ‘s avonds. Het steegje is mooi vormgegeven, het is oa bestraat met mooie blauwe hardstenen delen. Hier is allure. Een dergelijk allure zou je ook in de Torenstraat willen.
Poort van Verlaan vanuit Heren straat en verop in het Poortje van Verlaan.
De parkeerplaats het Mallegat is toe aan een facelift. De bestrating is verzakt. Het groen ziet er niet goed uit en is erg versnipperd. Met raar geplaatste stoepen en randjes groen. De indeling is vreemd met het “schuin parkeren”. Ook is de plaatsing van het openbaar toilet midden op de zichtlijn vanaf het Poortje van Verlaan uiterst vreemd gekozen. Het Mallegat heeft een algemene achterkant problematiek. Torenstraat Torenstraat is de steeg tussen de parkeerplaats Schoolstraat en de Herenstraat. Het is goed dat deze doorgang bestaat, want je kan hierdoor makkelijk van de Schoolstraat parkeerplaats naar de Herenstraat komen, maar de doorgang en het parkeerterein missen allure. Het parkeerterrein achter de Torenstraat, de Schoolstraat is toe aan een facelift of herinriching.
P
P
Parkeerplaats Malle Gat richting Poortje van Verlaan.
Schets oude centrum met parkeerterreinen Schoolstraat en Mallegat.
16
Aanpak stegen en parkeerplaatsen
Poortje van Verlaan Het is een goed idee om de relatie tussen het Poortje van Verlaan en het Malle gat te versterken. Dit zou men kunnen doen door de mooie blauwe hardstenen delen die nu zijn ingestraat in het poortje van Verlaan door te trekken tot op het Mallegat, waardoor er meer eenheid ontstaat. Torenstraat In de Torenstraat kan bv. extra aandacht worden besteed aan de openbare verlichting en bestrating waardoor de algehele sfeer beter wordt in deze steeg. Malle Gat achterstallig onderhoud
Algemeen geldt dat de parkeerterreinen, Tuinstraat, Schoolstraat en Mallegat toe zijn aan een facelift. Ze hebben nu een armoedige verwaarloosde (achteraf)uitstraling. Ook dit zijn visitekaartjes van oud Rijswijk en hebben daarmee een entree functie. Op deze terreinen is een soort achterkanten probleem ontstaan. De parkeerterreinen dienen eenvoudig maar met allure te worden vormgegeven, als mooie pleintjes. Over het parkeerterrein Mallegat kan nog extra genoemd worden dat de omgeving en voet van de bejaarde flat (Ruysdaelflat) aandacht verdient. Vooral de achterzijde zou in overleg met de woningbouwvereniging kunnen worden verbeterd, waarbij hun terrein wellicht meer visueel kan worden afgesloten. In deze oplossing kunnen dan wellicht meteen ook een betere plek voor het openbaar toilet en het travohuisje worden gevonden.
Malle Gat openbaar toilet.
P
P P
P
P P
Tuinstraat
Schets oude centrum met parkeerterreinen en stegen, hier is een extra mogelijke doorgang aangegeven tussen de Tuinstraat en de Herenstraat.
17
P P
P
P
P P
18
Parkeerplan
Behalve het kijken naar de entrees is mij ook gevraagd om een betere bewegwijzering voor het parkeren te maken. Om een goede bewegwijzerig te kunnen maken is het handig als er een parkeerroute is. De parkeerroute loopt langs de verschillende parkeerplaatsen. Via de parkeerroute vindt men dan altijd een parkeerplek. Hierbij zal onderscheid moeten worden gemaakt tussen gratis parkeren en betaald parkeren en hierbinnen kan dan weer goedkoop en duurder worden onderscheiden. Gratis parkeren zal alleen mogelijk zijn verder van het centrum, daarna zal er een zone zijn met betaald parkeren goedkoop en dan betaald parkeren duur, naarmate men dichter bij het centrum komt. Om bewoners een parkeerplek te kunnen garanderen zullen op sommige plekken zones moeten worden gemaakt met parkeren voor vergunninghouders. Dit is vooral van belang op de grens gebieden tussen gratis en betaald parkeren. Door middel van duidelijke bordjes wordt de parkeerroute aangegeven, waarbij men ook nog een onderscheid kan aangeven voor betaald en gratis parkeren, bv. dmv kleur. (rood betaald, groen gratis) Verder is het een goed idee als er parkeerplattegronden worden gemaakt, waarop de parkeerroute wordt aangegeven, deze kunnen bv door winkeliers worden uitgedeeld aan hun klanten.
Voorbeeld van mogelijk parkeerplan Laan hofrust twee richtings verkeer, maar met zelfde profilering.
De oude bewegwijzering Een goede bewegwijzering is zeker nodig, samen met een parkeerplan en parkeerroute. (dit bordje staat zelfs in de verkeerde richting)
19
Bereikbaarheid.
Een goede bereikbaarheid is belangrijk voor een winkelcentrum, zowel te voet, als met het openbaarvervoer, met de fiets en met de auto. Als men voor het vervoermiddel auto kiest is het belangrijk dat men de auto kwijt kan en dan makkelijk naar de gewenste winkel kan lopen. Dit lukt al in het geval van het deel van de Herenstraat dat aan de Haagweg grenst, hier is betaald parkeren. Over het algemeen zijn parkeerplekken weer snel vrij en is er dus altijd wel een parkeerplaats als je hem nodig hebt. Verder wordt er in dit deel van de Herenstraat en Willemstraat rustig geregen, waardoor er niet echt gevaarlijke situaties ontstaan. Er is erg veel levendigheid op straat onder andere doordat mensen even langs komen met de auto. Dit is positief, echter de auto is op dit moment wel erg dominant aanwezig, deze neemt rijdend en geparkeerd erg veel van de al schaarse ruimte in.
Je kan in het brede deel van de Herenstraat voor de deur van de winkel parkeren, er is veel plek voor de auto maar niet erg veel om bv. te lopen.
De tramhalte aan de Haagweg heeft veel te smalle perrons, elkaar passeren is bijna niet mogelijk.
Het zou goed zijn als de auto een minder prominente rol krijgt en de voetganger en fietser een veel dominantere rol. De loper is tenslotte koper. Om dit te bereiken moet de ruimte voor de voetganger worden vergroot en de oversteekbaarheid ook. Ook moeten er meer fietsenstallingen komen. Sommige parkeerplekken zullen moeten vervallen om plaats te maken voor fietsenstallingen of oversteekplekken.
Het brede deel van de Herenstraat fungeerd als een parkeerplaats met winkels er omheen, auto’s rijden er rustig.
20
Toegankelijkheid
Fiets: Fietsen en Stallen Voor de bereikbaarheid is het zeer belangrijk dat de fietser en voetganger extra aandacht krijgt in oud Rijswijk. De fietser is voornamelijk een publiek dat met van een radius van 2 kilometer rondom de betreffende plek woont. Fietsers komen vaker dan automobilisten, soms wel meerdere keren op een dag en daarmee zorgen ze dus voor levendigheid op straat wat weer belangrijk is voor de algemene sfeer in het centrum. Een milieubewuste stad is een fiets-stad, want fietsen is minder vervuilend voor het milieu en goed voor de gezondheid van de burgers omdat deze meer beweging krijgen. Op dit moment is er een enorm tekort aan fietsenstallingen, hierdoor staan fietsen overal en nergens in de weg. Als je je fiets niet goed kwijt kan stimuleerd dit niet om de fiets te pakken.
Onhandig geplaatste fietsenstallingen in de Kerklaan, deze blokkeren de doorgang naar de Herenstraat. (foto vanuit Herenstraat richting Kerklaan.)
Aanpak? Hoe kan oud Rijswijk meer een “fietsstad” worden. Er moeten veel meer fietsenstallingen worden geplaatst en een paar dienen te worden verplaatst (zoals bij de toegang bij de Kerklaan). In het brede deel van de Herenstraat en in bv de Willemstraat is het mogelijk om extra fietsenstallingen te maken door parkeerplekken te verwijderen en vervangen voor fietsenstallingen. Door deze plekken worden deze straten makkelijker oversteekbaar, men kan tussen de verschillende fietsenstallingen doorlopen. De fietsenstallingen dienen zo te zijn vormgegeven dat er voldoende manoeuvreer-ruimte is ook als men met een fietskarretje, kinderzitjes, of een apparte maat fiets fietst. Belangrijk is ook dat het prettig veilig fietsen is over de toevoerswegen naar oud Rijswijk, zodat men er makkelijk en veilig kan komen, zonder bv. enorm lange wachttijden bij stoplichten.
Op marktdag is er duidelijk veel behoefte aan fietsenstallingen.
21
Toegankelijkheid
Lopen De loper is koper Het moet makkelijker worden om over te steken, al de niet rechtdoor of diagonaal. Er is meer ruimte nodig voor voetgangers, onder andere op de stoepen. De loop afstanden van de parkeerplek naar de winkels, kunnen in sommige gevallen worden verkort, vooral bij het niet auto luwe deel van de Herenstraat moet er verder gelopen worden naar de Tuinstraat of naar het Park. Aanpak? Door het verwijderen of aan banden leggen van vaste terrassen, hierdoor worden terrassen minder als on door dringbare bunkers en nemen ze niet meer dus danig veel ruimte in dat er niet meer genoeg openbare weg overblijft. Het niet auto-luwe deel van de Herenstraat beter oversteekbaar maken, met korte looplijnen. Dit kan bv. bereikt worden door het maken van een pleindrempel van de kruising Willemstraat-Herenstraat. Verder is er op sommige plekken meer ruimte nodig om tussen geparkeerde auto’s door te kunnen lopen. Dit kan bereikt worden door sommige parkeerplekken op te offeren. Voetganger moeten overal voorrang krijgen, de rest moet wachten. (soort winkelerf) Extra doorgangen, stegen aanbrengen waardoor er een fijnmaziger netwerk ontstaat. bv. ter hoogte van het brede deel van de Herenstraat ter hoogte van de kerk daar.
Onhandig geplaatste fietsenstallingen in de Kerklaan, deze blokkeren de doorgang naar de Herenstraat. (foto vanuit Herenstraat richting Kerklaan.)
22
Verblijf
Zitten Op zo veel mogelijk plekken in het centrum dienen prettige en bruikbare openbare zitgelegenheden te zijn. Dit nodigd uit tot langer verblijf. Bovendien vergroot de aanwezigheid van voldoende zitgelegendheid de actieradius ook voor oudere en mensen die slecht ter been zijn. Aanpak? Voor de kerk staat een plataan met rondom een bankje, dit bankje wordt erg veel gebruikt en functioneert geweldig. Zouden er nog meer van dit soort plekken kunnen worden gemaakt? Het plaatsen van extra openbare bankjes (kaartje met mogelijke plekken) Voor de semi-openbare zitgelegenheden geldt dat deze vooral geen overlast mogen veroorzaken voor de openbare ruimte. Vooral in het smalle deel van de Herenstraat is het verstandig om andersvormige terrassen te introduceren,(zoals bv op oude gracht) smalle terrasjes tegen de gevel aan. De gebruiker van het terras krijgt hierdoor rugdekking en de terrassen komen minder ver de straat op, waardoor er genoeg ruimte overblijft om te bewegen op de openbare weg. De terrassen die er zijn dienen een mooie rustige uitstraling te krijgen. Uitnodigend maar met stijl. Ze mogen niet te veel opvallen en dienen demontabel zijn zoals bijvoorbeeld op de grote markt in Delft. De terrassen dienen dan ook aan het eind van de dag te worden verwijderd door de eigenaar.
Onhandig geplaatste fietsenstallingen in de Kerklaan, deze blokkeren de doorgang naar de Herenstraat. (foto vanuit Herenstraat richting Kerklaan.)
23
Fasering
Het princiepe van werk met werk maken is dat je in een stad altijd onderhoud moet plegen om je stad heel en schoon te houden. Door een plan van aanpak te schrijven van aanpassingen die op korte en op langer termijn wenselijk zijn kun je de vormgeving van je stad ook tijdens het onderhoud van het oude centrum al doorvoeren. Op het moment dat de onderhouds situatie zich aandient kan men meteen met de juiste/ wenselijke vormgeving reageren. (ipv dat een onderdeel op de oorspronkelijk, al aanwezige maar misschien niet altijd handige manier wordt teruggebracht) Op deze manier kun je zonder veel extra kosten je stad repareren en meteen ook ontwerptechnisch verbeteren en mooier maken. Hierdoor sla je twee vliegen in een klap. Een dergelijk plan moet een praktisch en handteerbaar werk zijn dat makkelijk bruikbaar is voor de mensen van stadsbeheer. Zowel voor verkeers maatregelen als voor de onderhoudswerkzaamheden zijn richtlijnen nodig, gericht op een goed bruikbare vormgeving met allure. (Voorbeeld van hoe het niet moet: herinrichting en bestrating bij AH, die gaat al kapot terwijl het er net in ligt) De puntvormige bestrating om het “kerkplein”, met veel gehakte stenen is erg kwetsbaar. De ingrepen die gedaan kunnen worden dmv het stadsbeheersplan zijn meestal incidenteel, toevallig en erg geleidelijk. Mocht er meer geld beschikbaar zijn kan men in een keer grotere herstructureringen doorvoeren en de stad sneller op een nieuw en beter niveau trekken.
24
Uitvoering
Wat moet er meteen gebeuren? Wat is er echt noodzakelijk om een begin te maken aan de verbetering van oud Rijswijk en dit centrum al meteen aantrekkelijker te maken? Er zijn heel veel dingen die gedaan kunnen worden en die ook noodzakelijk zijn, ik kan alleen nu niet overzien van welke het mogelijk is om ze al meteen te doen, omdat ik de politiek-financiele situatie niet genoeg ken. • •
• • • • •
• •
• • • •
Het schoonmaken en repareren van de tunnel en het verbeteren van de verlichting in de tunnel. Het verwijderen van het stenen muurtje van de tunnelopgang boven maaiveld, netjes afwerken en vervangen voor een elegant transparant hekwerk als doorval beveiliging. Een hekwerk dat past in een oud dorp met allure. Het verwijderen van de parkeerplaatsen in het midden van de Herenstraat ter hoogte van de entree. Het straat profiel dient men hier weer zo veel mogelijk rechtdoor te laten lopen. Het gebouw waar de Aldi zich in heeft gevestigd een facelift geven. Dit dient minimaal de luifel en de begane grond te omvatten. De rest van dit gebouw dient uiteindelijk ook te worden aangepakt. De achterkant sfeer rondom de Aldi entree aanpakken, dmv vormgeving stoepen, oversteekplek, parkeren, glasbakken, enz. Een herinrichten met meer allure. Extra oversteekplek maken op de kruising Haagweg-Herenstraat, ter hoogte van de Aldi. In de Herenstraat aan de Haagweg-kant extra armaturen bevestigen aan de zijkant van de al aanwezige lichtmasten op ongeveer 3,5 meter hoogte. Dit kan eventueel uiteindelijk ook gedaan worden in het winkeldeel van de Willemstraat. Winkeliers vragen hun winkels ‘s nachts verlicht te laten. Alle shabby of anders lelijke gevels door bv luifels en/of reclame uitingen in de beide hoofdentrees (liefst in heel oud Rijswijk) aanpakken, door de gevels op te knappen en verder gebruik van inferieure materialen verbieden. Gevels in oud Rijswijk dienen te voldoen aan strenge regels ten aanzien van gevelreclame, vormgeving luifels en gevelpuien. Individuele panden accentueren en mooier maken. Het verwijderen van de vaste luifels bij de entree aan de Ruydealpleinkant van de Herenstraat en het opknappen van de gevels erachter. De terrassen zo aanpassen dat ze voldoen aan strenge regels qua plaatsing, maat en uitstraling. Het te veel aan (verkeers)borden verwijderen.
25
Uitvoering • • • • • •
• • • •
• • •
Het aanbrengen van lichtbakens bij de twee belangrijkste entrees. Het maken van een parkeerplan met parkeerroute en goede bewegwijzering. Het opknappen van de parkeerplaatsen, Mallegat, Tuinstraat en Schoolstraat, op een eenvoudige manier met allure, bv dmv het planten van bomen op de Tuinstraat.( hoe is hierbij zeer belangrijk) De bestrating en de verlichting van de Torenstraat verbeteren om de verbinding tussen de parkeerplek Schoolstraat en de Herenstraat aangenamer te maken. Het aantrekkelijker maken van blinde muren, zoals de blinde muur bij de entree van de kerklaan, deze kan bijvoorbeeld worden begroeid of beschilderd. Korte doorsteken maken naar de winkels vanuit de parkeerplaatsen, waar nog niet aanwezig. bv. Het maken van een extra doorgang van de Tuinstraat naar de Herenstraat ter hoogte van de kerk daar. Het verplaatsen van de AH naar een prominentere plek in het centrum waar al parkeergelegenheid aanwezig is en de trekkersfunctie meer kan worden uitgenut. Het dichtmaken van de tunnelopgang en het plaatsen van bomen en armaturen zodat het ritme vanuit de Herenstraat mooi wordt doorgezet.(dit kan alleen als de Haagweg goed oversteekbaar is) Verbetering van voorzieningen voor voetgangers, gehandicapten, ouderen en kinderwagens en dergelijke. Het brede deel van de Herenstraat beter oversteekbaar maken voor voetgangers, op zo’n manier dat mensen niet tussen geparkeerde auto’s door hoeven te schuiven. Dit kan bereikt worden door parkeerplekken op te offeren om oversteken mogelijk te maken. Dit kan weer goed gecombineerd worden met het plaatsen van extra fietsenstallingen. Verbetering van voorzieningen voor fietsers met voldoende ruimte voor zijtassen, fietskarren en dergelijke. Het maken van extra fietsenstalling op strategische plekken, zodat het komen op de fiets meer wordt gestimuleerd. Op het eigen terrein van het textiel museum binnen de hekken, zou een goede plek kunnen zijn voor meer fietsenstalling. Mogelijk zouden er ook op het kerkterrein fietsenstallingen gemaakt kunnen worden. Overdag zijn de hekken dan open zowel voor de kerk als voor het museum en zijn de stallingen bruikbaar. ‘s Avonds zijn de hekken dicht en kan je de stalling niet gebruiken.
•
•
• •
Het instraten van blauwe hardstenen stoepdelen bij de entree van ieder openbaargebouw. Winkeliers dienen de mogelijkheid te krijgen, (tegen betaling)om deze zelfde blauwe hardstenen stoepdelen in de stoep bij de entree van hun winkel ingestraat te krijgen. Meer gebruik maken van het voorterrein van het Textielmuseum, dit is een mooie plek met veel mogelijkheden voor oud Rijswijk. Dit is extra semiopenbare ruimte midden in het centrum. bv. Plek voor extra fietsenstalling of een mooi terrras. De prachtige boom die voor het Textielmuseum staat zou extra kunnen worden benadrukt door de bestrating aldaar aan te passen rondom de boom. Het aanbrengen van details van bladgoud op prominte plekken, zoals de punten van het hekwerk van het Textielmuseum, zodat dit soort plekken wat meer allure krijgen.
26
Extra
Rondje om de kerk Het zou heel goed zijn als je echt een rondje om de kerk kan lopen. Hiervoor moeten er extra poorten gemaakt worden in het hek van de kerk. De kerk zal dan ook vaker geopend moeten worden, of iig de tuin. Hierdoor moet het mogelijk worden om vanuit de Tollensstraat direct in de kerktuin te komen, als de kerk open is overdag. Het is dan mogelijk voor mensen om hier bv. even van de rust van de tuin te genieten en een boterham te eten. Het maken van een echt ruimtelijk plein van het Ruysdaelplein. Dit zou dan een mooi groen plein kunnen zijn passend bij een dorp/stad met veel landgoederen, zoals Rijswijk. Het plein vormt dan een beeindiging van de singel met bomenlanen en de straat van de Herenstraat wordt dan ook een kop. Dit nieuwe plein is vooral vormgegeven voor fietsers en voetgangers, met goede fietsenstallingen. De auto wordt hier gedoogd want deze is slechts te gast. De auto rijd hier dus stapvoets, de hele vormgeving is hier ook op afgestemd met vlakke bestrating die als een grote drempel in de weg ligt. Een verhoogt plein zonder stoepranden en met veel bomen en zitgelegenheid om de ruimtelijkheid te versterken. De stadspomp functioneert niet, wel zijn er lichtlijnen in de straat en is er met veel moeite een glasplaat geplaatst waardoor het verleden zichtbaar moet worden. De glasplaat is glad waardoor extra maatregelen zijn genomen om te voorkomen dat mensen uitglijden en de lichtlijnen zijn kapot (gemaakt). Een heroverweging is nodig voor deze prominente plek. Vroeger was de pomp het centrum van het dorp hier ontmoete men elkaar. Het weer laten functioneren van de pomp zou een goed idee kunnen zijn voor een nieuw impuls in stijl, relatief eenvoudig en met allure. De glasplaat boven de waterput kan dan worden verwijderd. De speelplek naast de kerk vraagt om een goede eenvoudige vormgeving, iig aandacht, misschien kan dit in de toekomst in overleg met omwonenden en een architectenbureau verbeterd worden. Ook het gebiedje/voorpleintje voor het textiel museum is een interressante plek. Dit bied mogelijkheden. Deze plek zou extra benadrukt kunnen worden door de bestrating rondom de boom daar aan te passen. Een prima plek voor een terras vanuit het museum en een goede plek voor extra fietsenstalling. De hekken worden open gezet en de punten op het hek met bladgoud versierd.
27
Conclusie
Er zijn in de afgelopen 20 jaar heel veel plannen gemaakt voor oud Rijswijk en er is heel veel gepraat. In de nota uit 2002 “de Herontdekking van oud Rijswijk” worden veel van deze verschillende ambitieuze plannnen genoemd. Wat opvalt is dat eigenlijk alleen de herbestratingsplannen zijn uitgevoerd, de bestrating rondom de kerk en het brede stuk van de Herenstraat, ook heeft later het Ruysdealplein een herbestrating gekregen. Voor het Malle Gat, Tuinstraat en verschillende bouwblokken hier in de buurt zijn uitgebreide bouwplannen, met woningbouw, trekkers op verdieping en parkeren. Voor de Haagweg zijn er door de jaren heen vele plannen gemaakt. Ook nu zijn er ambitieuse plannen voor het aanpakken van de Haagweg. Als ik door Rijswijk loop valt het op dat juist de plekken waarvoor de meest ambitieuze plannen zijn gemaakt het meest verwaarloosd zijn. Het maken van plannen is heel goed, maar het moet niet zo zijn dat algemeen onderhoud dan steeds wordt uitgesteld en men stap in de valkuil: “het komt wel als de plannen worden gerealiseerd.” Oud Rijswijk heeft nu onderhoud en reparatie nodig onafhankelijk van de gemaakte of nog te maken plannen. Men zal de ingrepen die men doet eenvoudig en doeltreffend moeten laten zijn. Zoals bv. het schoonmaken van de tunnel onder de Haagweg of het onderhouden van de parkeerplekken bij het Malle Gat en de Tuinstraat.
28
