ORTHOPEDISCHE IN DIT NUMMER O.A.: OUD-VOORZITTER BENOEMD TOT ERE-LID VAN DE NVOS JO HANSSEN NIEUWE ROERGANGER NVOS

IN DIT NUMMER O.A.: OUD-VOORZITTER BENOEMD TOT ERE-LID VAN DE NVOS

JO HANSSEN NIEUWE ROERGANGER NVOS

3D CAD/CAM IN DE ORTHOPEDISCHE SCHOENTECHNIEK

ORTHOPEDISCHE

JAARGANG 18

FEBRUARI 1998

NO 1

Groothandel in Orthopedische artikelen

sinds 1893

b.v. Portsmuiden 17, 1046 AH Amsterdam Postbus 80474, 1005 BL Amsterdam

AGENTUREN - IMPORT - EXPORT

Telefoon 020 - 611 84 55* Telefax 020 - 611 53 88

Voorraadhoudend o.a.: Degussa: Degaplast schuim/gietharsen Noba Verbandmittel Danz: Elasta/Noba/Rurhstern Triumph gipszwachtels F.W. Kraemer: Steunzolen en toebehoren Caroli: Peroneusveren, pasdelen en orthesen Ipos: Kousmaterialen, ipocon hielkussens Centri: Handschoenen en vulhanden Vaupel: Metalen pasdelen Deutsche Sporflex: ”Sporlastic” medische bandages Bissell: Aluminium Loophulpen Dimalo: Houten loop- en hulpmiddelen Langer: PPT plaatmaterialen Freudenberg: ”Luna” plaatmaterialen Zotefoams: Plastazote en Evazote S.P.A.C.: Pulman schoeisel Molinari: S.O.S. Schoeisel Markell: Dennis Browne schoentjes Saba: Lijmen Diverse fabrikaten: Kurkplaten Diverse fabrikaten: Kunststofplaten Diverse fabrikaten: Thermoplastische plaatmaterialen Diverse fabrikaten: Stansmaterialen Diverse fabrikaten: RVS bandstaal en platen

,

ZORGVERZEKERAARS

ORTHOPEDISCHE

COLOFON Februari 1998 Officieel orgaan van de Nederlandse Vereniging van Orthopedisch Schoentechnici te Nieuwegein. Redactiecommissie: H.J.M. Diepstraten, Maarssen O.J.A. Toornend, Amsterdam R.N.M. Busscher, Zwolle P.J.A. ten Hengel, Baarn Correspondentie: Redactie Orthopedische Schoentechniek Postbus 25 3430 AA Nieuwegein Tel.: 030 - 605.19.16 Abonnementsprijs: f 75,– per jaar, excl. 6% BTW. Administratie: Orthopedische Schoentechniek, Postbus 25, 3430 AA Nieuwegein Tel.: 030 - 605.19.16 Annulering van abonnementen dient schriftelijk drie maanden voor het eerstvolgende kalenderjaar te geschieden. Advertentie-verkoop: Secla B.V. Postbus 25, 3430 AA Nieuwegein Tel.: 030 - 605.19.16 Telefax: 030 - 605.15.58 Uitgave: Stichting Voorlichting Orthopedische Schoentechniek te Nieuwegein. Vormgeving en druk: Karstens drukkers/designers Hooigracht 35, 2312 KN Leiden Postbus 164, 2300 AD Leiden Tel.: 071 - 514.32.44 Telefax: 071 - 514.35.49 Niets uit dit blad mag op welke wijze dan ook worden overgenomen dan met schriftelijke toestemming van de uitgeefster.

et afgelopen jaar is er veel gebeurd op het gebied van overeenkomsten met zorgverzekeraars. Het meest uniek was de overeenkomst met de Zilveren Kruis groep in oktober 1997. Uniek omdat het, voorzover ik weet, nog niet eerder gebeurde dat een nieuwe overeenkomst tussen de NVOS en een zorgverzekeraar c.q. groep van zorgverzekeraars, op zo'n officiële manier werd bezegeld. Waarom noem ik dit gebeuren bijzonder? Welnu, het is toch niet te geloven dat het 6 jaar heeft moeten duren vooraleer er een nieuwe overeenkomst tussen een zorgverzekeraar en een relatief kleine groep zorgverleners tot stand kon komen. Het is dan ook overbodig te melden dat met name in het Rotterdamse, waar onze collegae hoofdzakelijk voor Zilveren Kruis werken, in de financiële problemen begonnen te geraken. Na het steeds maar weer aan de bel trekken door de NVOS, lukte het uiteindelijk om partijen weer aan tafel te krijgen op 14 oktober 1996. Vanaf dat moment kwamen er gestructureerd concrete plannen op tafel. De delegatie van het Zilveren Kruis maakte kenbaar: • dat bij Zilveren Kruis de intentie bestond om het nieuwe contract te sluiten • dat Zilveren Kruis het contract compleet wenste uit te onderhandelen met de NVOS delegatie • dat de nieuwe UVO als basis zou dienen • dat aan een ieder die op dat moment leverde een contract zou worden aangeboden, mits men voldeed aan kwalitatieve objectief toetsbare eisen • dat de kwalitatieve eisen geënt zouden worden op eisen die de NVOS aan haar leden stelt • dat dit vastgelegd zou worden in een protocol tussen Zilveren Kruis en NVOS Op 11 november 1996 werd gestart met besprekingen ten aanzien van de nieuwe overeenkomst. Het werd al snel duidelijk dat de geplande einddatum niet haalbaar zou zijn, gezien de complexiteit van de materie. Op 21 april 1997 werd besloten om alvast de nieuwe NVOS systematiek te gaan gebruiken aangaande de tarieven lijst, waarmee in elk geval op dat vlak een grotere eenheid in het land ontstond. Er kwam een nieuwe lijst voor A-schoenen, B-schoenen als ook voor de O.V.A.K.. Dat was reeds een duidelijke verbetering ten opzichte van het verleden. Blijft staan, dat we in het land moeten werken met 9 verschillende uurtarieven. Uurtarieven die pas na eindeloos onderhandelen tot stand komen. Het is niet verkeerd om eens even stil te staan bij de kosten die daarmee gemoeid zijn bij zowel de leden van de NVOS als ook bij de diverse zorgverzekeraars. Ik praat dan niet alleen over de vacatiegelden en de reiskosten, maar ook over voorbereidende werkzaamheden en administratieve kosten verband houdend met zo'n overleg. Vervolgens praat ik dan over de extra noodzakelijke administratieve kosten in alle bedrijven in Nederland die noodgedwongen geconfronteerd worden met zoveel verschillende prijslijsten en afspraken met evenzoveel verschillende regionale zorgverzekeraars. Dit is naar mijn weten nog nooit berekend, maar dat zal misschien honderdduizend(en) guldens zijn, zo niet meer. Vindt u het dan vreemd dat ik hunker naar de tijd toen we met de V.N.Z. nog landelijke afspraken konden maken? Over kostenbeheersing gesproken. Daarna gingen de delegaties driftig aan de slag met besprekingen rondom de nieuwe overeenkomst. Nog nooit was deze zo uitgebreid. Wij hebben geprobeerd zo compleet mogelijk te zijn door nagenoeg alles te omschrijven tot en met pasvorm- en kwaliteitsrichtlijnen, levertijden, enzovoort. Zelfs zal er in de toekomst, in het kader van de kostenbeheersing, nadrukkelijker gekeken worden of leveranciers voldoende de mogelijkheden benut hebben om een verantwoorde verschuiving te laten plaats vinden van O.S. naar S.O.S. of O.V.A.K. Het lijkt allemaal gecompliceerd, maar als men daar eenmaal mee vertrouwd is geraakt heeft het voor alle partijen voordelen en is dit o.a. een prima aanloop voor onze toekomstige erkenningsregeling. De officiële ondertekening van het protocol tussen beide partijen vond plaats tijdens een mini-symposium op 27 oktober 1997 door: de heer R.L. Kamermans, directeur Zorg, Zilveren Kruis en ondergetekende. Wij, als NVOS delegatie, hebben er een prettig gevoel aan over gehouden.

H

,

Jo Hanssen, voorzitter NVOS

INHOUD Oud-voorzitter benoemd tot ere-lid Jo Hanssen nieuwe roerganger NVOS Tjerkje Kooistra-De Vries. Eerste vrouwelijke bestuurslid NVOS Ron Schiedon “De toekomst biedt tal van uitdagingen” Diploma-uitreiking 13 december 1997 Foeke Kuiper “Zelfkennis speelt een sleutelrol in onderhandelingen” Een kromme poot, ons dagelijks brood 3D CAD/DAM in de orthopedische schoentechniek

ORTHOPEDISCHE SCHOENTECHNIEK

6 8 12 16 18 21 24 28 3

4

5

,

OUD-VOORZITTER

BENOEMD TOT ERE-LID

De ledenvergadering van 15 november 1997 zou geen gewone ledenvergadering worden. Het was de vergadering waarin de voorzitter, de heer J.F.T. Bredie, na 22 jaar afscheid zou nemen als voorzitter van de NVOS.

Door: K.G.J. Koemans

6

E

en extra oproep aan de leden had zijn uitwerking niet gemist; geen enkele stoel in de grote vergaderzaal van Hotel Heidepark te Bilthoven bleef onbezet. De vergadering kende zoals gebruikelijk vele belangrijke, boeiende en lastige onderwerpen. Gelukkig bleef er genoeg tijd over voor het meest indrukwekkende gedeelte: afscheid van de voorzitter. Vooraf had de voorzitter al aangegeven geen prijs te stellen op enige 'poespas'. De voorzitter vermoedde natuurlijk al wel wat, toen zijn vrouw en kinderen de zaal in kwamen lopen. Na de for-

mele procedure van (her)verkiezing en de benoeming van de heer J.W. Hanssen tot nieuwe voorzitter van de NVOS, sprak de heer Bredie zijn slotrede uit. Mooie woorden van een échte verenigingsman. Vervolgens nam de nieuwe voorzitter het woord. In een indrukwekkende speech, er is immers veel te vertellen over 22 jaar voorzitterschap, werd gerefereerd aan de oprichting van de OFOM, het OSC, internationale contacten met de IVO, de fusie in 1970 en de naamsverandering van de NVOS in 1978. Vele activiteiten en initiatieven waar altijd de heer Bredie als voorzitter zeer nauw bij betrokken was.

Tot slot werd de oud-voorzitter benoemd tot ere-lid van de vereniging. Er volgde een zéér langdurig applaus dat niet leek op te houden. En als laatste verrassing was er na afloop een receptie georganiseerd voor de scheidende voorzitter. Vrienden, familie, collega's, oudwerknemers, afgevaardigden van de opleiding, internationale organisaties, zorgverzekeraars, TNO, OFOM, beroepsorganisaties en dergelijke kwamen allemaal de oud-voorzitter de hand schudden. Tot ver na 18.00 uur bleef het druk in Hotel Heidepark. Op bijgaande foto's ziet u hiervan een korte impressie.

7

,

JO HANSSEN

NIEUWE ROERGANGER NVOS IN STORMACHTIGE TIJDEN

Na 25 jaar treedt bij de NVOS de derde voorzitter aan. Na drie jaar Reumkens en 22 jaar Bredie is het nu de beurt aan Jo Hanssen. Hij neemt het roer over op een moment, dat de NVOS voor grote veranderingen staat.

Door: R.N.M. Busscher

8

V

ijfentwintig jaar geleden bundelden de drie grootste Nederlandse branche-verenigingen hun krachten. Mooie tijden dienden zich aan. Vakbroeders sloegen de handen ineen en met een enorme bevlogenheid tilde men het beroep van orthopedisch schoentechnicus naar een hoog niveau. De inkomens werden verbeterd, het vak kreeg een toekomst. Nu de twintigste eeuw voor de deur staat, liggen de kaarten anders op tafel dan een kwart eeuw geleden. Het vak staat nu op een hoog niveau, is gebouwd op een solide fundament, maar de druk op de prijzen neemt toe. Aan Jo Hanssen de taak om de vereniging ongeschonden door roerige tijden vol veranderingen te koersen. De nieuwe voorzitter is 55 jaar oud en kwam in 1958 op 16-jarige leeftijd bij zijn vader in de zaak. Aan ervaring zal het hem niet ontbreken. Sinds jaar en dag leidt hij zijn bedrijf Hanssen Orthopedische schoentechniek. Het bedrijf biedt werk aan 55 man en telt zes vestigingen. Tevens maakt het onderdeel uit van CSO in Moergestel. Jo Hanssen had vóór zijn aantreden als voorzitter de functie van vice-voorzitter. ,,Drie jaar geleden gaf Jan Bredie mij te kennen dat hij zich niet verkiesbaar zou stellen. En omdat ik vice-voorzitter was, heeft hij mij gevraagd zijn taak over te nemen. Ik heb daar eerlijk gezegd wel even over moeten nadenken. Je gaat niet zomaar op de stoel zitten van iemand die al 22 jaar zo'n duidelijke stempel op de vereniging drukt. Bovendien, Jan Bredie heeft een aantal jaren geleden zijn zaak van de hand gedaan en had daardoor zijn handen vrij voor de NVOS. Zoveel tijd als hij in het voorzitterschap heeft gestoken zal ik nooit kunnen, want ik heb nog steeds een eigen zaak. Daar komt bij dat ik met mijn 55 jaar ook niet meer piepjong ben en zo waren er nog wel een aantal redenen om eerst goed bij mezelf te rade te gaan voor ik toestemde.

Aan de andere kant vind ik het werk van de NVOS heel belangrijk en voel ik mij sterk verbonden met onze vereniging, helemaal in deze tijd van grote veranderingen. Daar komt bij dat ik wel de ambities heb om deze uitdaging aan te gaan en de nodige kennis heb opgedaan bij de ISPO waar ik vijftien jaar lang in het bestuur heb gezeten. Maar de voornaamste reden om de uitdaging van het voorzitterschap aan te gaan, is de volledige steun die ik van de leden heb gekregen. Wel heb ik als voorwaarden gesteld dat mijn benoeming voor één periode is en dat het bestuur moet worden uitgebreid. Ik vind uitbreiding absoluut noodzakelijk, wil het bestuur op een verantwoorde wijze invulling geven aan zijn taken.'' ,,De belangrijkste taak die ik mijzelf gesteld heb, is te komen tot een nauwere samenwerking met Orthobanda. Ik denk dat dit belangrijk is voor onze branche. Ons toekomstperspectief is voor een groot deel hiermee verbonden. Als een federatieverband met Orthobanda tot stand komt, zal ik tevreden terugkijken op mijn voorzitterschap.'' SAMENWERKING MET ORTHOBANDA ,,De federatievoorbereiding met Orthobanda vergt veel werk in het voortraject. Het is goed om de zaken tot in de kleinste details goed uit te werken. Zaken als; hoe ga je samenwerken - en als je samenwerkt - hoe liggen dan de stemverhoudingen, moeten vooraf goed op schrift worden vastgelegd. Maar ook simpele zaken, als het bepalen van de naam voor deze nieuwe belangenorganisatie, vergt veel tijd en overleg. Bovendien moet je niet vergeten dat zo'n eventueel ,huwelijk' ook emotioneel wat losmaakt. Als er een fusie tot stand zal komen en de NVOS gaat op in deze nieuwe structuur, dan zal de NVOS niet langer een zelfstandige club zijn. Althans naar buiten toe. Dat roept bij een aantal leden bepaalde emoties op. Die willen de NVOS niet

zomaar kwijt, heel begrijpelijk. Tenslotte heeft de NVOS in het verleden altijd goed de belangen van haar leden zelfstandig kunnen behartigen. In een federatieverband ben je niet langer zelfstandig, je maakt dan deel uit van een grotere club. Kunnen we dan nog onze belangen zo goed behartigen? Levert een voorgenomen samenwerking met Orthobanda ons voldoende op om het verlies aan zelfstandigheid te compenseren? Dat zijn reële vragen waar eerst een helder antwoord op verkregen moet worden voor je verdere stappen tot samenwerking onderneemt. Toch ontkom je naar mijn mening niet aan een nauwere samenwerking, wil je de belangen van je leden goed blijven behartigen. Persoonlijk zie ik wel het voordeel van een nauwe samenwerking. Het maakt ons sterker in de onderhandelingen. Als we eenmaal tot één club behoren, zullen we elkaar snel genoeg leren kennen en elkanders problemen leren te begrijpen. Daar ben ik wel van overtuigd. We zullen beseffen, dat we allemaal met hetzelfde bezig zijn. We hebben allemaal dezelfde belangen, dezelfde opdrachtgevers en dezelfde financiers. Beide verenigingen hebben zoveel grote raakvlakken, daar kun je eenvoudigweg niet om heen. Samen maken we een groot deel uit van het pakket kunst- en hulpmiddelen.'' OVERKOEPELENDE FEDERATIE ,,Zoals het er nu gaat uitzien, zal de nieuwe organisatie een structuur krijgen waarin alle vier de secties vertegenwoordigd zijn. Er komt een overkoepelende federatie voorbereidingscommissie die een adviserende taak krijgt. Overigens zijn deze adviezen niet bindend. Daaronder vallen de twee bestaande verenigingen Orthobanda en de NVOS waaronder weer vier secties met de verschillende clusters hangen, bijvoorbeeld de cluster opleidingen, cluster onderhandelingen, et cetera. In die clusters zal het concrete werk worden verricht.'' TAAK VAN DE NIEUWE FEDERATIE ,,Nu de gezondheidszorg geconfronteerd wordt met forse bezuinigingen, is het heel belangrijk dat je als doelgroep waakt voor ondoordachte bezuinigingen. Het mag niet zo zijn dat wij orthopedisch schoentechnici de dupe worden van die groeperingen binnen de gezondheidssector die de afgelopen jaren hun budget fors

Foto: Rob Nelisse, Hedel

hebben overschreden. Het is daarom van belang inzicht te krijgen in welk uitgavebudget bij welke groep hoort. Nu wordt alles op een grote hoop gegooid en als de kosten voor medische kunst- en hulpmiddelen in zijn totaliteit stijgt, dan hebben we allemaal gezondigd in de ogen van de overheid. Deze visie vinden wij pertinent onjuist. De afgelopen jaren is het totaalbudget voor de kunst- en hulpmiddelen overschreden met de factor vijf, terwijl wij als orthopedisch schoentechnici kunnen aantonen dat wij met onze sector net op factor twee zaten. Want onze branche heeft de afgelopen jaren al heel wat maatregelen genomen om zuiniger en efficiënter te werken. Het is van groot belang om dat ook inzichtelijk te maken.'' ,,Om die reden is het belangrijk dat wij als bestuur van de NVOS van al onze

leden het juiste cijfermateriaal aangeleverd krijgen. Helaas stuiten wij op dit punt nog steeds op veel weerstand. Enerzijds wel begrijpelijk, niemand laat zich graag in de portemonnee kijken, maar zonder die cijfers kunnen wij als bestuur geen vuist maken. We kunnen dan niet aantonen dat onze branche heel verantwoord omspringt met het geld uit de zorgsector, dat we het goed doen.'' KLEINE BEDRIJVEN KRIJGEN HET MOEILIJK ,,Wat het besturen van de NVOS moeilijk maakt, is dat de branche uit enkele grote en vele kleine bedrijven bestaat. Juist in deze tijd, waarin de druk om te bezuinigen groter is dan ooit, wordt duidelijk dat je op termijn forse investeringen moet plegen om over tien jaar goed en goedkoop te 9

10

produceren. Denk maar aan CAD/CAM. En denk als ondernemer nu niet: het zal mijn tijd wel duren. Die gedachte is volledig achterhaald. Over een paar jaar zal de zorgverzekeraar keihard stellen: zoveel betaal ik voor een paar orthopedische schoenen en geen cent meer. Tegelijkertijd komt de overheid met keiharde eisen op het gebied van de arbeidsomstandigheden, het milieu, de premiedifferentiatie van de WAO, de privatisering van de sociale verzekeringen, de nabestaandenwet, noem maar op. En vergeet ook niet de gevolgen voor ons beroep die de opheffing van de vestigingswet met zich meebrengt. Wie aan alle huidige bedrijfseisen wil voldoen wordt geconfronteerd met ingrijpende investeringen. Heb je dan als ondernemer nog geen maatregelen getroffen, dan wordt het lastig voor de toekomst. Gelukkig zie je dat meer en meer kleinere bedrijven daadwerkelijk de krachten bundelen. Of ze zijn hierover in gesprek met elkaar. Dat is een hele goede zaak. Maar ik zeg in alle eerlijkheid dat ik de toekomst somber in zie voor diegenen die niet met deze ontwikkelingen meegaan. Er komt dan een moment dat zij niet langer in staat zijn om de achteruitgang van hun marges op te vangen. Dan kun je nog maar twee dingen doen; ophouden met bestaan of je bedrijf verkopen.'' PROJECT KOSTENBEHEERSING ,,Op dit moment loopt het project Kostenbeheersing van het ministerie van VWS op zijn eind en zal het rapport spoedig worden gepresenteerd. Hierin zijn alle kunst- en hulpmiddelenleveranciers 'gescreend'. Vanuit het ministerie heeft men met alle sectoren apart om tafel gezeten. Men heeft gekeken wat men per sector zoal doet, hoe men invulling geeft aan de eigen taken en welke kosten hiermee gemoeid zijn. Vervolgens heeft men zich geconcentreerd op de kosten en gekeken naar mogelijkheden om deze te beheersen. Daarvan hebben de betrokken ambtenaren een verslag gemaakt, vervolgens een voorstel met kostenbesparende maatregelen geschreven en de adviezen doorgegeven aan minister Borst. Die zal op haar beurt in januari met een rapport naar de tweede kamer komen. Hierover ben ik heel voorzichtig positief. Want tijdens de gesprekken met de betrokken ambtenaren hebben wij als orthopedisch schoentechnici goed kunnen aantonen dat

wij al jaren achtereen kostenbesparend werken; dat wij op dit gebied al heel wat werk verzet hebben zonder dat zij dit ons hadden gevraagd. De orthopedisch schoentechnici waren een van de weinigen binnen de groep kunst- en hulpmiddelen die een rapport konden overhandigen met daarin de gerealiseerde bezuinigingen van de afgelopen jaren én met voorstellen voor verdere bezuinigingen. Zie hier de kracht van de NVOS. De NVOS heeft altijd ver vooruit gekeken. Niet afwachten maar zelf initiatieven nemen. Op die manier blijf je de veranderingen die op je af komen een stap voor en heb je er veel meer grip op. En dat blijkt ook. De adviezen uit ons rapport zijn door de ambtenaren die de minister moeten adviseren nagenoeg geheel overgenomen. Dus dat aangaande ben ik voorzichtig positief. Met de nadruk op voorzichtig, want in de politiek weet je het maar nooit.'' VERDERE BEZUINIGINGEN ,,Wat betreft de voorstellen voor verdere bezuinigingen, op dit punt hebben wij het volgende verteld: Wij maken liever minder producten tegen een goede prijs, dan dezelfde hoeveelheid producten tegen een lagere prijs. Wanneer je onze uurtarieven gaat aanpassen naar beneden, kom je als orthopedisch schoentechnicus onherroepelijk met je marges in de knoei. Dus aan dat uurtarief moet je niet sleutelen. Dus hebben we voorgesteld om de gebruiksduur van orthopedisch schoeisel te verlengen van twaalf naar vijftien maanden. In maanden gerekend is dat een bezuiniging van 25%, maar in de praktijk is dit veel minder. Want je komt niet aan de leeftijdsgroep van kinderen beneden de zestien jaar en niet aan de groep ouderen boven de 75 jaar. Dus de groep tussen de 16 en 75 jaar moet dan drie maanden langer met zijn schoenen lopen. Uitgezonderd diegenen met een medische indicatie. In de praktijk kom je dan nooit aan die 25%, ik denk dat dit percentage hooguit vijftien procent zal bedragen. Overigens doen wij dit al bij de zorgverzekeraars in het zuiden van het land, de VGZ en CZ. En dat blijkt in de praktijk goed te werken.

andere schoen te hangen, de zogeheten thematische schoen. Feitelijk is dit schoeisel al op de markt. Dit zijn schoenen die verbonden zijn aan een bepaald thema, een bepaalde diagnosegroep. Denk hierbij aan schoeisel voor reuma-patiënten en diabetici. Deze schoenen zitten niet in het ziekenfondspakket omdat het geen officiële semi-orthopedische schoen is. Het enige wat aan de schoen ontbreekt is het benodigde stempel waardoor deze wordt aangemerkt als semi-orthopedische schoen. Dat is ook de reden waarom er zo weinig semi-orthopedisch schoeisel is. Wil een schoen in aanmerking komen voor het predikaat semi-orthopedisch schoeisel, dan moet het worden gekeurd door het TNO, wat al snel zo'n tienduizend gulden kost. Als je die dure keuring nu achterwege laat en een commissie van deskundigen samenstelt waarin zowel orthopedisch schoentechnici als technisch adviseurs van de zorgverzekeraars zitten, die een lijst van schoenen maakt die in aanmerking komen als thematische schoen, dan kun je met veel minder kosten je cliënten bedienen. Veel afwijkingen die nu orthopedisch schoeisel krijgen, krijg ik ook in een thematische schoen. Op dit moment loopt er in het noorden van ons land een proef met thematisch schoeisel en de resultaten daarvan lijken zeer bevredigend. Op zo'n wijze kun je een enorme besparing bewerkstelligen terwijl het werk voor onze branche gewaarborgd blijft. Zo zullen we in de toekomst steeds mee moeten groeien met de veranderende wereld om ons heen. Zolang we wakker en alert blijven en we blijven de veranderingen steeds een stap voor, dan heeft ons beroep óók in de volgende eeuw nog een prima toekomst.''

THEMATISCH SCHOEISEL Een ander idee om binnen onze branche te bezuinigen, maar hierover wordt nog gesproken, is om onder de semi-orthopedische schoen nog een 11

,

TJERKJE KOOISTRA-DE VRIES

EERSTE VROUWELIJKE BESTUURSLID NVOS

In het ruim vijfentwintig-jarig bestaan van de NVOS, treedt voor het eerst een vrouw aan als bestuurslid. Waarmee maar weer eens is bewezen dat de orthopedisch schoentechnische branche een mannenwereld bij uitstek blijkt te zijn. Desondanks kon ze bij haar verkiezing in het bestuur rekenen op een brede steun vanuit de leden. En dat heeft niet alleen te maken met het feit dat zij een vrouw is.

Door: R.N.M. Busscher

12

H

oewel ze nooit de opleiding van orthopedisch schoentechnicus heeft doorlopen, kent het vak voor haar geen geheimen. Met haar komst in het bestuur erkent de NVOS dat het vak van orthopedisch schoentechnicus meer inhoudt dan alleen maar schoenen maken. Bedrijfsvoering is daar vandaag de dag een onlosmakelijk deel van geworden.

Tjerkje Kooistra - de naam verraadt het al - komt uit Friesland. Samen met haar man geeft ze leiding aan het Orthopedisch Schoentechnisch Centrum J.Y. Kooistra BV. Het bedrijf is opgericht in 1914 en is daarmee een van de oudste orthopedisch schoentechnische bedrijven die ons land rijk is. De oorsprong van het bedrijf ligt in Bolsward, maar is in de zeventiger jaren verhuisd naar Leeuwarden. Tegenwoordig is het Orthopedisch Schoentechnisch Centrum gehuisvest in een modern pand op een steenworp afstand van het Medisch Centrum Leeuwarden. In het bedrijf werken vijftien mensen en samen met haar man vormt zij de directie. Haar werk is haar passie. Ze kent alle specifieke in- en outs van een orthopedisch schoentechnisch bedrijf en kan dit aangaande veel bijdragen in het bestuur. ,,Een orthopedisch schoentechnisch bedrijf is tegenwoordig veel meer dan alleen een werkplaats waar schoenen in elkaar worden gezet. Rondom deze kernactiviteit heb je tegenwoordig zoveel andere bedrijfszaken, dat kan een schoentechnicus alleen niet meer bolwerken. In heel veel bedrijven binnen ons vakgebied zie je dan ook dat de man zich uitsluitend en alleen bezighoudt met de technische zaken; hij meet de schoenen aan en maakt ze. De rest van de werkzaamheden worden vaak door zijn vrouw gedaan. Hoog tijd om hier eens meer aandacht aan te besteden, want deze ,nevenactiviteiten' zijn de laatste jaren uitgegroeid tot een waar beroep.''

ADMINISTRATIE - MEER DAN EEN REKENING VERSTUREN ,,Vroeger bestond de administratie voornamelijk uit het schrijven en versturen van de rekeningen. Dat is tegenwoordig wel anders. Neem ons eigen bedrijf: daar zorg ik naast de facturering ook voor de inkoop van schoenen en materialen. Ik leid het personeel, coördineer hun werk en vrije dagen, verzorg de uitgave van een informatiebulletin voor onze cliënten én een uitgave voor artsen en voorschrijvers, ik coördineer de reclame, houd het klantenbestand bij, neem de telefoon aan, ik geef voorlichting aan onze cliënten over allerlei zaken, verkoop semi-orthopedisch schoeisel, vang cliënten op wanneer afspraken uitlopen, beheer het computersysteem, zorg voor regelmatig onderhoud aan het pand, regel de afspraken voor de aanmeters, zorg voor de aankleding van de zaak en ben aanspreekpunt voor iedereen. Als mijn man dit alles er bij zou moeten doen, kwam er geen schoen meer klaar. En ik denk, dat in heel veel bedrijven binnen onze branche de zaken op deze wijze worden geregeld. De mannen maken de schoenen, de vrouwen regelen de rest. Maar daar hoor of lees je nooit iets over.'' MEER AANDACHT VOOR ONDERNEMERSZAKEN Als het aan mevrouw Kooistra ligt, komt hier verandering in. ,,Kijk maar eens naar de opleidingen die de NVOS biedt. Meer dan 90% van alle modules betreft louter technische zaken. Ik vind dat te beperkt. In deze tijd van bezuinigingen is het voor een orthopedisch schoentechnicus van essentieel belang dat hij naast een goed vakman ook een goed ondernemer is. Al ben je de beste schoentechnicus van Nederland, als je je ondernemerszaken niet goed geregeld hebt, heeft je bedrijf geen toekomst. Daarom vind ik dat je naast al

die technische opleidingsmodules best meer aandacht mag besteden aan ondernemerszaken en administratieve aangelegenheden. Neem een willekeurig orthopedisch schoentechnisch bedrijf. Daar is behalve een orthopedisch schoentechnicus, altijd een administratieve kracht werkzaam. Deze taak is dus kennelijk net zo belangrijk als die van de schoentechnicus. De een kan niet zonder de ander. Toch wordt aan administratie geen aandacht besteed in de opleiding.'' ADMINISTRATIEVE OPLEIDINGSMODULE Het gebrek aan opleidingsmodules specifiek voor ondernemerszaken zorgt ervoor dat mevrouw Kooistra haar administratieve personeel zelf moet opleiden. Een taak die niet alleen veel inzet vereist, maar ook zeer tijdrovend is. ,,Hele voor de hand liggende zaken als: hoe ga je met je cliënten om, hoe neem je een telefoon op, hoe presenteer je jezelf, hoe is jouw relatie met de jongens in de werkplaats, het zijn allemaal zaken die het administratieve personeel moet leren zodra het hier gaat werken. En dat kost elke keer weer tijd. Natuurlijk heb je algemene administratieve opleidingen, maar de administratie voor de orthopedische schoentechnische branche vereist toch haar eigen specifieke vaardigheden. Het is allemaal wat gecompliceerder dan bij een ander bedrijf, heb ik het idee. Ik heb in ieder geval het gevoel dat ik elke nieuwe administratieve kracht, ook al heeft ze een administratieve opleiding, toch zelf moet bijscholen. Daarom ben ik blij dat het personeelsverloop bij ons heel klein is. Wie hier eenmaal is gewend, blijft vaak jaren werken. Voor mij is dat een teken dat men het hier kennelijk naar zijn zin heeft. Dat is erg belangrijk. Maar dit gaat niet vanzelf. Óók het administratieve personeel in een orthopedisch schoentechnisch bedrijf heeft op zijn tijd een schouderklopje nodig. Je moet de mensen een stukje verantwoording geven en hen belonen als ze het werk goed doen.'' UITWISSELEN VAN ERVARING ,,Toch zou ik graag eens willen praten met andere collega's. Zoiets doe je veel te weinig. In feite moet je zelf steeds het wiel uitvinden, terwijl de oplossing voor een bepaald probleem bij een ander bedrijf wellicht zo voor het oprapen ligt. Uitwisseling van

ervaringen kan heel zinvol zijn. Werken jullie nog met een planbord? Hebben jullie nog een kaartenbak? Of zit alles in de computer? Met welke software werken jullie dan. Welke gegevens archiveer je, wat gooi je weg? Het zijn voor het bedrijf heel belangrijke zaken. Maar ik moet de orthopedisch schoentechnicus die over dit soort zaken nadenkt nog tegenkomen. Die ziet alleen maar de schoen en de techniek.'' VROUWEN IN DE WERKPLAATS ,,Een punt waar de NVOS ook helemaal aan voorbij gaat is de vraag hoe je met vrouwen omgaat in de werkplaats. De werkplaats is nog altijd een mannenwereld. En het is voor een vrouw lang niet altijd prettig om daarin te werken. Mannen maken soms grapjes die een vrouw niet begrijpt. Dat leidt tot onzekerheid en kan af en toe heel kwetsend zijn. Tegenwoordig zie je in veel bedrijven vrouwen werkzaam in de werkplaats. Het wordt hoog tijd dat daar eens meer tijd aan wordt besteed. Mannen dienen te beseffen dat bepaalde uitspraken of bepaald gedrag in een gemengd gezelschap kwetsend kan zijn. Omgang met collega's van het andere geslacht is iets wat kennelijk meer aandacht behoeft. Het is goed dat ik als vrouw nu in het bestuur zit. Als vrouwen werkzaam in onze branche met bepaalde problemen zitten, hebben ze nu een bestuurslid waar ze met hun specifieke problemen terecht kunnen. Dat is een goede zaak.'' VELE KLEINE BEDRIJVEN GEVEN DE BRANCHE EEN KLEUR

Die hebben nu eenmaal meer financiële reserve. In deze ontwikkeling schuilt het gevaar dat de kleine bedrijven straks nauwelijks meer het hoofd boven water kunnen houden. Met als gevolg dat ze verdwijnen. Dat is slecht voor onze cliënten. Die moeten kunnen kiezen of ze bij een groot of een klein bedrijf hun schoenen laten maken. Als al die kleine bedrijven verdwijnen, wordt de branche een stuk kleurlozer. Het gevaar bestaat dat het met de kleine ondernemers net zo afloopt als met de kruidenier van vroeger. Die bestaat ook niet meer. Je bent als consument aangewezen op die grote massale winkels waar geen enkel persoonlijk contact meer is. Je bent al blij als de caissière je een goedemorgen wenst. In onze branche is het niet anders.''

Als bestuurslid wil mevrouw Kooistra zich vooral inzetten voor de kleinere bedrijven binnen de branche. ,,De laatste jaren zie je dat de grote bedrijven steeds groter worden. Hun marktaandeel groeit maar door. Het is een ontwikkeling die niet tegen te houden is, maar je moet hierbij de belangen van de kleine bedrijven niet uit het oog verliezen. De bezuinigingen die onze branche van boven af worden opgelegd raken de kleine bedrijven in verhouding veel harder dan de grote.

,,Ik denk dat de kleine bedrijven een stukje meerwaarde hebben in de vorm van persoonlijke aandacht voor de cliënt. Je kent je klanten bij naam en toenaam en zij kennen jou. Juist voor onze cliënten is dat zo belangrijk. Want het zijn toch vaak de wat oudere mensen die wij helpen. Die leven niet meer zo snel, die hebben meer behoefte aan een praatje en een kopje koffie. Noem het maar ouderwetse gezelligheid. Daar hebben kleine bedrijven veel meer oog voor. En ik blijf ervan overtuigd 13

ISPO 98

Meet in Amsterdam IXth World Congress of THE INTERNATIONAL SOCIETY FOR PROSTHETICS AND ORTHOTICS June 28 – July 3, 1998 Amsterdam, The Netherlands 1 theme 4 topics 5 social events 6 days 8 ’state of the art’ lectures 34 symposia

98 ISPO 40 instructional courses

500 free papers & posters 3000 m2 exhibition

free Amsterdam City transport world wide participation

Important dates: Deadline for submission of presentations Notification of acceptance of presentations Deadline hotel reservation Deadline for early fee registration Opening ceremony ISPO’98

Information: CONGREX HOLLAND BV PO Box 302, 1001 AH Amsterdam The Netherlands Phone: + 31 20 5040201 Fax: + 31 20 504 0225 E-mail: [email protected] http://www.congrex.com/ispo98/

14

February 1, 1998 April 1, 1998 April 15, 1998 May 1, 1998 June 28, 1998

dat juist dit persoonlijke contact de kwaliteit van de schoenen ten goede komt. Want door jezelf meer tijd te gunnen voor een praatje met je klant, krijg je die extra informatie die in een zakelijk gesprek vaak achterwege blijft. Bij grote bedrijven werkt dat niet zo. Daar is snelle afhandeling en efficiency juist heel belangrijk.'' KLEINE BEDRIJVEN IN DE TOEKOMST ,,Binnen onze branche hoor je steeds maar weer dat kleine bedrijven geen toekomst hebben. Is dat wel zo? Ook voor de kleine ondernemer is er wel een plaats, mits hem die gegund wordt en hij op een verstandige wijze zijn bedrijfje runt. Ik ken orthopedisch schoentechnici die zeggen: Ik wil alleen orthopedisch schoeisel maken. Einde discussie. Tja, dan overleef je waarschijnlijk niet. Maar als je bijvoorbeeld ook een stukje inkomen probeert te halen uit een stukje verkoop van semi-orthopedisch schoeisel of comfort-schoenen, of andere zaken als therapeutische kousen, wie zegt dan dat je geen boterham kunt verdienen? Je zult dan nooit miljonair

worden, oké, maar dat hoeft toch ook niet iedereen? Om weer even terug te komen op die kruidenier. Die is helemaal verdwenen. Maar naast de grote supermarkten zie je nu weer de kleine speciaalzaakjes terug komen in het straatbeeld. Een dergelijke ontwikkeling is ook heel goed mogelijk in onze branche. Bovendien kun je als klein bedrijf bepaalde zaken gezamenlijk regelen met collega's. Bijvoorbeeld de inkoop of de reclame, hiervan zijn voorbeelden genoeg. Maar wat dat aangaat hebben orthopedisch schoentechnici blijkbaar een beetje koudwatervrees. Want ik zie het nog veel te weinig gebeuren. Dat vind ik wel jammer. Het kan je als kleine ondernemer zoveel voordeel opleveren. En vergeet niet dat de grote jongens ook op deze manier groot zijn geworden.''

15

,

RON SCHIEDON

”DE TOEKOMST BIEDT TAL VAN UITDAGINGEN”

De geboren optimist Ron Schiedon (41) completeert het nieuwe NVOS bestuur. Elke ondernemer die zich grote zorgen maakt over de toekomst van zijn orthopedisch schoentechnisch bedrijf, doet er goed aan om eens een half uurtje met Schiedon te praten. Want waar anderen somber praten over de dreigende bezuinigingen, jubelt Ron Schiedon over de kansen die er voor ons vak in het verschiet liggen. Met zijn grote passie voor techniek lijkt zijn toekomstvisie op ons vak af en toe op een Jules Verne - verhaal. Maar deze bevlogen orthopedisch schoentechnicus weet heel goed waar hij over praat.

Door: R.N.M. Busscher

16

I

k zit mijn hele leven al tussen de schoenen. Je kunt wel zeggen dat ik bijna letterlijk geboren ben op de machine. Mijn vader heeft dit bedrijf opgezet en als vijfjarig hummeltje hielp ik hem al in de zaak. Prachtig vond ik dat toen. En dit gevoel is tot op de dag van vandaag gebleven. Ik houd van dit vak. Het heeft alles in zich. Het ene moment ben je bezig met ambachtelijk handwerk, het andere moment met high tech. Je werkt met je handen, je werkt met je geest. Ons vak is veelzijdig een heeft alles in zich. Kan het nog mooier?''

”

DE KRACHT VAN DE EENHEID De toekomst voor Ron Schiedon stond al bij zijn geboorte vast. Op zestienjarige leeftijd ging hij naar de vakschool en in 1984 behaalde hij zijn diploma. In zijn bedrijf in Amstelveen werken zeven personen. Hard werken is voor hem geen probleem, zolang hij maar tijd over heeft voor zijn hobby's hardlopen en de triatlon en zijn gezin. Als NVOS-bestuurder wil hij zich vooral inzetten voor verdere samenwerking. ,,De NVOS is altijd een hechte club geweest. Dat moet zo blijven. Het gevaar bestaat dat we door de bezuinigingen in de zorgsector meer concurrenten dan collega's van elkaar worden. Daar moeten voor waken. De successen die de NVOS de afgelopen decennia heeft geboekt, komen voor een belangrijk deel voort uit het feit dat we naar buiten toe altijd als een hechte eenheid zijn opgetreden. Dat zal voor de toekomst ook bepalend zijn. Iedere ondernemer in onze branche, of deze nu groot of klein is, is gebaat bij een hechte vereniging. Dit betekent ook dat we naar elkaar toe open moeten zijn, dat we elkaar ook moeten kunnen bekritiseren. Zo vind ik bijvoorbeeld dat - met name ook de jonge ondernemers in ons vak zich meer open moeten stellen voor onvermijdelijke ontwikkelingen. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het CAD/CAM-ge-

beuren, ik denk aan gezamenlijk inkopen, samen investeren. Veel collega's deinzen bijvoorbeeld terug voor de hoge investeringskosten die met CAD/CAM gemoeid zijn. Fout. Het is van evident belang dat je met de ontwikkelingen meegroeit. Dus deel die kosten samen met enkele collega's. Wees niet op voorhand argwanend, ga nu samenwerken, ga dat risico nu gewoon aan. Zonder risico's kom je nergens.'' TEGENOVER BEZUINIGINGEN STAAT MEER WERK ,,Als je nu kijkt naar onze markt zie je een paar duidelijke ontwikkelingen. De meest in het oog lopende ontwikkeling is de golf van bezuinigingen die over ons wordt afgeroepen. Dat is vervelend, maar het mag je als ondernemer niet afschrikken. Want daar tegenover staat, dat de groep hulpbehoevenden groeit. Die hele generatie naoorlogse babyboomers staat over een paar jaar bij ons op de stoep. Het ligt toch voor de hand dat de overheid ons tot bezuinigen maant? De generatie die nu de welvaartskosten moet opbrengen is relatief klein, de groep hulpbehoevenden relatief groot. Dus wat moeten we? We moeten mét de kennis die wij in onze gouden jaren hebben opgedaan, zoeken naar middelen om voor minder geld een kwalitatief gelijkwaardige zorg te bieden. Nou, dat zie ik niet als een probleem. Dat kunnen we met zijn allen. We zullen alleen anders te werk moeten gaan. Nu is het voor de meesten onder ons nog zo, dat de hoofdmoot van onze inkomsten wordt gehaald uit orthopedisch schoeisel. Dit zal veranderen. Want orthopedisch schoeisel is nu eenmaal duur. Zorgverzekeraars dringen aan op goedkopere alternatieven. Dus worden de voorwaarden voor orthopedisch schoeisel aangescherpt. En zullen wij als orthopedisch schoentechnici eerst moeten kijken of wij onze cliënten kunnen helpen met semi-orthopedisch schoeisel of Cschoeisel.''

MINDER PRODUKTEN MAKEN, MEER PRODUKTEN AANPASSEN ,,Tegelijkertijd is het aan ons om de produktiekosten waar mogelijk verder omlaag te schroeven. Want als de behoefte aan ons werk toeneemt, maar de geldelijke middelen hiervoor niet langer in ruime mate aanwezig zijn, is dit naar mijn mening de enige oplossing. En ik zie niet in waarom dit bezwaarlijk is. Zolang men niet aan ons uurtarief komt, kunnen we óók voor de toekomst, als hoogwaardige technici onze boterham goed verdienen. We zullen dan alleen zelf minder schoenen maken en meer schoenen aanpassen. Is dat nu zo erg?'' PRIJSCONCURREREND WERKEN ,,Wat betekent die veranderende markt nu concreet voor ons? Op de eerste plaats zullen wij ons - meer dan in het verleden - moeten ontpoppen als ondernemer. Dat hebben wij veel te weinig gedaan. Maar waarom zouden we ook? De NVOS bedong jaarlijks een goede vergoeding bij de zorgverzekeraars en het werk kwam even zwart-wit gezien - zomaar aanwaaien. Het is niet zo dat wij het als beroepsgroep straks slecht krijgen, nee, wij hebben het als beroepsgroep altijd heel goed gehad. De situatie waar we nu naar toe groeien, waarin we prijsconcurrerend moeten werken, waarin we zelf afspraken moeten maken met de zorgverzekeraars en telkens weer moeten zoeken naar een zo goedkoop mogelijke oplossing voor elk voetprobleem, dat is in het gewone bedrijfsleven heel normaal.'' VOLVO-NIVEAU ,,Persoonlijk zie ik veel heil in de techniek. Dat kan ons werk op lange termijn eenvoudiger én goedkoper maken. Veel werk wat nu nog handmatig gebeurt, kan straks worden overgenomen door een machine. Natuurlijk, er is een grens. Een bepaald deel van ons werk blijft handwerk. En dat is maar goed ook. Maar wat ik graag wil, is dat we het vak naar het ,Volvo-niveau' tillen. Volvo was in het verleden een fabriek waar veel handelingen handmatig werden verricht. Tot men tien jaar geleden besloot om het roer radicaal om te gooien. Men heeft daar enorm geïnvesteerd in automatiseringsprocessen en nu plukt men daar de vruchten van. Volvo is in veel opzichten een

van de modernste fabrieken ter wereld en kan daardoor goed overleven in de automarkt waar de concurrentie moordend is. Zo'n ontwikkeling is in onze branche ook heel goed denkbaar. We moeten maximaal gebruik maken van de moderne technieken die ons ter beschikking staan.'' ONZE KRACHT ZIT NIET IN HET MAKEN VAN SCHOENEN ,,Op termijn zal dit betekenen dat wij als orthopedisch schoentechnici straks zelf geen schoen meer maken. Wij meten een voet op - of laten dit zelfs doen door een driedimensionale scanner - en laten met behulp van die gegevens schoenen machinaal vervaardigen. Ik zie niet in waarom dit over tien of twintig jaar niet kan. De techniek kan al heel veel op dit gebied. Ja, hoor ik velen dan roepen, zo prijs je jezelf uit de markt. Dat denk ik niet. Want wij orthopedisch schoentechnici zijn technisch hoogwaardige vaklieden. Iedereen kan een schoen maken, daar hoef je geen hoogwaardig technicus voor te zijn. Wat ons onderscheidt van de rest, is dat wij een schoen individueel kunnen aanpassen. Wij kunnen iemand beter laten lopen. Dát, en dát alleen, is onze kracht. Dát maakt ons zo uniek. Dát is het stukje kennis wat alleen wij hebben en niemand anders. Dat verdwijnt ook niet, het aanpassen blijft handwerk. Individuele aanpassing, van een schoen, dat is de kern van ons vak. Waarom geef je een bepaalde correctie, wat is de gedachte daarachter. Dit soort denkwerk kan onmogelijk door een machine worden gedaan. Wie dan vervolgens de

schoen aan de hand van onze gegevens in elkaar zet, is dan eigenlijk niet meer van belang.'' ZORG VOOR DE KOMENDE GENERATIE ORTHOPEDISCH SCHOENTECHNICI Met het oog op de techniek denkt Ron Schiedon dat op termijn de opleiding er een paar modules bij moet krijgen. ,,Het onderwijssysteem is sinds kort helemaal modulair. Daardoor is het ook heel goed mogelijk om de laatste vaktechnische ontwikkelingen aan het onderwijs toe te voegen. Een goede zaak. Het maakt de opleiding flexibel. De student kan heel gericht te werk gaan en doordat de hoeveelheid kennis in kleine pakketjes, de modules, wordt aangeleverd, heeft deze ook steeds zicht op afronding. Ik denk dat het heel zinvol is om een module te maken, waarin alvast wordt gekeken naar toekomstige technieken. Computertechnieken, industrie-gerichte orthopedie. Want hoe eerder je vertrouwd bent met dit soort zaken, des te beter ben je op je toekomst voorbereid. Daar ligt naar mijn mening een belangrijke taak voor de NVOS. Wij, de huidige generatie orthopedische schoentechnici, moeten onze opvolgers zo goed mogelijk voorbereiden op de toekomst. Zodat niet alleen wij, maar ook zij kunnen genieten van de schoonheid en de kracht van ons vak.''

17

,

DIPLOMA-UITREIKING

13 DECEMBER 1997

Zaterdag 13 december 1997 vond in het Orthopedisch Schoentechnisch Centrum (OSC) de feestelijke diploma-uitreiking plaats aan de geslaagden van de opleiding tot Orthopedisch Schoentechnicus. Ondanks het feit dat er maar vier geslaagden waren stroomde vanaf 14.00 uur het OSC helemaal vol met geslaagden, familie, vrienden, werkgevers, consulenten, docenten, bestuur en secretariaat van de NVOS. De koffie en het gebak stonden al klaar.

Door: Mr M.A.J. van Oostrum

18

D

e heer J.F.T. Bredie, directeur van het OSC, verwelkomde de aanwezigen. Een video van en over de NVOS toonde de diverse activiteiten van de vereniging en wat de vereniging voor haar leden kan betekenen. Daarnaast benadrukte de video dat het leveren van een bijdrage aan de (re)integratie van de minder valide mens in de maatschappij is wat het beroep van de orthopedisch schoentechnicus zo boeiend maakt. De opleiding tot Orthopedisch Schoentechnicus is een zeer kostbare en langdurige aangelegenheid. De studie duurt minimaal zes jaar. Dit keer zijn er elf mensen opgegaan voor het examen en zijn er maar vier geslaagd. Dit geeft wel aan hoe moeilijk het ambacht en de opleiding hiervoor is. De NVOS werkt onder andere samen met het Koning Willem I College in Den Bosch. Daar vindt de theoriedag en demonstratieve praktijk plaats. De leerlingen hebben tegenwoordig de mogelijkheid om drie maal stage bij een ander bedrijf te lopen. Zij maken op deze wijze kennis met andere bedrijven en werkmethoden. Deze groep geslaagden is de

eerste groep die van de stage gebruik heeft gemaakt. De komende jaren worden er veel schoentechnici bij verwacht, er bevinden zich op dit moment namelijk 40 leerlingen in de eindfase. Het is daardoor mogelijk dat niet iedereen op de door hem of haar begeerde plaats terecht komt. Er vindt namelijk een concentratie van bedrijven plaats, die nodig is om je als bedrijf staande te houden; onder andere in verband met de technische ontwikkelingen. Ook de wetgeving wordt steeds complexer en ingewikkelder. De NVOS volgt de ontwikkelingen op de voet en behartigt daarbij de belangen van haar leden. De zorgverzekeraars zijn niet meer verplicht met elk orthopedisch schoentechnisch bedrijf een contract af te sluiten. De NVOS ondersteunt de onderhandelingen met zorgverzekeraars. Al deze ontwikkelingen zijn van invloed op het vak van orthopedisch schoentechnicus en als gevolg hiervan zal er over tien jaar een heel ander orthopedisch schoentechnisch bedrijf zijn. Het is daarom goed dat de geslaagden een gedegen opleiding hebben genoten en sterk in hun schoenen staan.

Na de videofilm "toekomstig ondernemen" gaf de heer Bredie het woord aan de heer Van de Lest, directeur opleidingen van de SVGB. Hij vertelde over een bijeenkomst bij het HBA, waar onder andere oud staatssecretaris mevrouw Ginjaar-Maas aanwezig was. Zij heeft gezegd dat vanuit het ministerie meer geld voor dit onderwijs zou moeten komen. Het wordt namelijk als zeer positief ervaren dat vanuit diverse branches het initiatief tot een opleidingscentrum is genomen. Zulke initiatieven moet de regering ondersteunen. Er is nog geen definitieve toezegging gedaan, maar volgens de heer Van de Lest komt er een zak geld aan! Na deze hoopvolle woorden volgde de officiële diploma-uitreiking door de voorzitter van NVOS de heer J.W. Hanssen.

De heer Bredie sloot daarna deze bijeenkomst af door iedereen te bedanken en alvast goede feestdagen te wensen. Tevens nodigde hij iedereen uit voor een hapje en een drankje. De geslaagde Orthopedisch Schoentechnici: ◆ ◆ ◆ ◆

de heer J.M. Heetkamp de heer W. Hoevers de heer G. In de Maur de heer C. Santulli

19

Ter versterking van ons team zijn wij op zoek naar een

Adspirant of Assistent Orthopedisch Schoentechnicus Wij zoeken iemand met: een grote mate van zelfstandigheid, motivatie en flexibiliteit. Ervaring heeft de voorkeur. Wij bieden gevarieerd, individueel werk in een bedrijf wat zich sterk heeft toegelegd op modieuze orthopedische schoenen. U kunt uw sollicitatie en CV richten aan dhr. G. Knuvers, De Bunders 148, 5467 JX Veghel, telefoon 0413-365555 20

w met u n e em probl

....? en.... k r e rw onde

g nsvlu e g e i l het v t k a ma Start voor meer inlichtingen bel of schrijf naar;

START onderwerkmakerij boskampsbrugweg 1b 7971 CL Havelte Tel.: 0521-341459 0521-343111 Fax 0521-343235

,

FOEKE KUIPER

”ZELFKENNIS SPEELT EEN SLEUTELROL IN ONDERHANDELINGEN”

Zelf heeft hij nog nooit een paar schoenen in elkaar gezet. Voor Foeke Kuiper (56), de eerste NVOS-bestuurder zonder schoentechnische achtergrond, vormt dit geen enkele belemmering om leiding te geven aan de OIM-groep.

Door: R.N.M. Busscher

V

an origine is hij landbouwkundig ingenieur, raakte echter verzeild in de levensmiddelenindustrie en ontwikkelde zich daar tot manager pur sang. In 1987 werd hij aangesteld als algemeen directeur bij OIM in het noorden van het land, toen nog uitsluitend een orthopedisch instrumentmakerij. Twee jaar later besloot hij met zijn bedrijf ook de markt van orthopedisch schoeisel op te gaan. ,,Het beroep van orthopedisch schoentechnicus en orthopedisch instrumentmaker hebben veel raakvlakken'', constateerde hij nuchter en laat zien dat beide ambachten goed kunnen samenwerken binnen één organisatie. Zijn afwijkende achtergrond zorgt voor een frisse kijk op onze branche. ,,Persoonlijk interesseert het mij om te zien hoe orthopedisch schoentechnici en instrumentmakers met hun cliënten om gaan. Want ze hebben een technische opleiding gevolgd en gaan er op voorhand vanuit dat hun produkt goed is. Als technici bekijken ze hun cliënten puur zakelijk. Echter, wat de ene maatnemer van de ander onderscheidt, is het communicatieve vermogen. Een deel van je cliënten komt met tegenzin bij je in de zaak, dat is nu eenmaal een feit. Voor hen is het vreselijk dat ze zijn aangewezen op orthopedische hulpmiddelen. Voor een technicus is het niet altijd eenvoudig om hiermee om te gaan. Neem bijvoorbeeld een jonge vrouw van 25 jaar oud die bij een ongeval haar voet heeft verminkt. Ze komt bij de orthopedisch schoentechnicus voor een paar schoenen. Die schoenen moeten haar niet alleen van haar lichamelijke probleem verlossen. Ze moeten in haar optiek vooral modieus ogen, o wee als men ziet dat het orthopedische schoenen zijn. Ga daar als technicus maar aan staan. Deze heeft meestal in één oogopslag al gezien wat zo'n jonge vrouw nodig heeft. Nu moet hij haar vertellen dat haar

schoenen er anders zullen uitzien dan zij hoopt. Zoiets vergt sterke communicatieve vaardigheden. Het omgaan met emoties, met huilende patiënten, met stiltes, het vinden van de juiste woorden op de juiste momenten, dat vereist nogal wat van een technicus. Zoiets moet van nature in je zitten. Soms is het ook het geval dat een cliënt een orthopedisch schoentechnicus gedurende een periode vaker ziet dan de behandelend arts. Dan wordt de orthopedisch schoentechnicus voor zijn cliënt al snel een vertrouwenspersoon en krijgt hij vragen voorgelegd die eigenlijk aan de arts moeten worden gesteld. Als de orthopedisch schoentechnicus een hulpbiedende instelling heeft, bestaat het gevaar dat deze soms meer vragen beantwoordt dan hij eigenlijk zou moeten doen. Een orthopedisch schoentechnicus moet niet op de stoel van de arts gaat zitten, al was het alleen maar om te voorkomen dat hij valse hoop schept. Binnen ons bedrijf zagen enkele van onze medewerkers het als een tekortkoming wanneer ze bepaalde medische vragen niet konden beantwoorden. Ik op mijn beurt zeg dan nee, dat is geen tekortkoming, maar een fout van de vraagsteller. Deze stelt jouw vragen die eigenlijk aan de medicus gesteld moeten worden. Het is zowel voor de cliënt als voor de orthopedisch schoentechnicus prettig om binnen dat hele medische traject dat de cliënt doorloopt, de plaats van de orthopedisch schoentechnicus duidelijk af te bakenen. Dit zijn mijn taken, dit kan ik voor u betekenen. Hier liggen mijn grenzen.'' WARM VOORSTANDER VAN FUSIE MET ORTHOBANDA Het is voor het eerst dat in het bestuur van de NVOS iemand zitting neemt die maar weinig af weet van schoentechnische zaken. Voor Foeke Kuiper is dat geen enkel probleem. ,,Om die reden ben ik ook niet voor deze functie benaderd. Technische 21

zaken laat ik wijselijk aan anderen over.'' De kwaliteiten van Foeke Kuiper liggen dan ook op een ander terrein; besturen, beleid bepalen, belangen behartigen en overleg voeren. Vóór zijn verkiezing in het bestuur deelde hij de ledenvergadering onomwonden mee dat hij groot voorstander is van een fusie tussen de NVOS en Orthobanda. Met name op dit punt wil hij zich inzetten. ,,Een fusie ligt voor de hand. Orthopedisch schoentechnici en orthopedisch instrumentmakers hebben veel overeenkomsten en raakvlakken. Beiden helpen mensen met een handicap, vallen onder het budget van de zorgverzekeraars en werken in het verlengde van verwijzers. Zowel Orthobanda als de NVOS zijn te klein om een grote vuist te maken naar buiten toe. Wat let je dan om samen je belangen te verdedigen.'' HUIDIGE KWALITEIT ALS NORM VOOR DE TOEKOMST Als bestuurder heeft Kuiper de nodige ervaringen. Momenteel heeft hij zitting in een bestuur van een ziekenhuis, een bestuur van een revalidatiecentrum en een bestuur van een organisatie op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg. Druk genoeg om te bedanken voor een bestuursfunctie binnen de NVOS. Toch ziet hij de bestuursfunctie voor de NVOS als een uitdaging. ,,Wat mij in deze vereniging bijzonder aanspreekt, is de betrokkenheid van de leden en de enorm hoge organisatiegraad van 96%. De NVOS heeft de afgelopen decennia mede hierdoor heel wat bereikt. Maar: als je niet oppast, kan het succes ook tegen je keren. En dat dreigt in deze tijd van bezuinigingen te gebeuren. Nederland is wereldwijd toonaangevend op het gebied van de orthopedische schoentechniek. Dat is een verdienste, maar deze medaille kent ook een keerzijde. We zijn duur. In de ons omringende landen is het orthopedisch schoeisel goedkoper en je moet van goede huize komen om die hoge vergoeding die orthopedisch schoentechnici hier in Nederland krijgen, goed te onderbouwen. Daarom moeten we met zijn allen steeds blijven kijken naar mogelijkheden om te bezuinigingen, zonder daarbij onze winstmarges aan te tasten. Binnen OIM zien wij het als volgt: wij zijn als orthopedisch schoentechnici veroordeeld tot de zorgverzekeraar, maar evengoed kan de zorgverzekeraar ook niet zonder ons. Dus moet je zoeken naar een win-win situatie. Wat kun22

nen we veranderen, waar kunnen we nog bezuinigen, hoe kunnen we met zijn allen nóg efficiënter werken om te komen tot een situatie waarin we met minder financiële middelen toch een produkt kunnen leveren volgens onze huidige, hoge kwaliteitsnorm. Want ik denk dat we er in ieder geval voor moeten zorgen dat de kwaliteit van ons werk gehandhaafd blijft. Dat is in het belang van alle betrokkenen; die van de cliënt, die van de zorgverzekeraars en natuurlijk ook de onze.'' ONDERHANDELINGEN MET DE ZORGVERZEKERAARS ,,Sommigen denken dat een zorgverzekeraar de druk op onze beroepsgroep maximaal opvoert teneinde het orthopedisch schoeisel zo goedkoop mogelijk in te verkrijgen. Ik vind dat wat zwart-wit gezien. Uiteindelijk is de zorgverzekeraar ook gebaat bij een goed draaiende orthopedisch schoenentechnische branche. Tenslotte verlenen wij een stuk zorg voor zijn verzekerden. Indien hij voor die schoenen een té lage prijs bedingt, dan loopt een zorgverzekeraar het gevaar dat hij op een bepaald moment voor zijn verzekerden geen orthopedisch schoeisel meer kan inkopen. Met andere woorden: geen zorg kan verlenen. Dat is wel het laatste wat een zorgverzekeraar wil. Daarom zijn we tot elkaar veroordeeld. Natuurlijk verlangt de zorgverzekeraar een zo efficiënt mogelijke produktie en een transparante prijs, maar dan wel binnen de grenzen van het redelijke. Ik ga wat dat betreft de onderhandelingen met de zorgverzekeraars - ook in de toekomst - met vertrou-

wen tegemoet. Bovendien zijn wij er als bestuur om er voor te zorgen dát die onderhandelingen goed verlopen. Daar kun je als NVOS een heel eind in sturen, mits je over de juiste informatie beschikt én een heldere visie voor de toekomst hebt bepaald. Tot op heden heeft de NVOS aangetoond ver vooruit te kunnen zien. Wil je echter deze beleidslijn voort blijven zetten, dan vergt de huidige tijd méér inspanning van haar leden. En dan doel ik met name op het gebied van informatie-overdracht van de bedrijven naar de vereniging.'' GEBREK AAN ZELFKENNIS IS GEVAARLIJK. ,,Wat mij binnen de NVOS opvalt, is dat we zo weinig van ons zelf weten. En daar bedoel ik de volgende zaken: hoeveel paren orthopedisch schoeisel gaan er door onze handen heen, hoeveel paren semi-orthopedisch schoeisel. Wat is de omzet aan paren A en paren B per verzekeraar? Ik vind het zo jammer dat we dit niet weten, want dit gemis aan kennis kán leiden tot grote problemen. Want straks zitten we met de zorgverzekeraars om tafel die gebudgetteerd zijn en niet langer de huidige vergoeding willen betalen. Zonder het juiste cijfermateriaal zit je dan in een zeer zwakke positie. Want als de zorgverzekeraar zegt: het budget van de orthopedische schoenen is het afgelopen jaar met 15% gestegen, en wij hebben ondertussen niet onze eigen omzet anoniem berekend, dan hebben wij geen weerwoord. Een kwaadwillende zorgverzekeraar drukt de prijs dan naar beneden zonder dat je daar iets aan kunt doen.''

,,Daarom ben ik er een groot voorstander van om zoveel mogelijk gegevens voor ons zelf vast te leggen. Dit kan van doorslaggevend belang zijn bij de onderhandelingen. Wij moeten per verzekeraar weten wat er in de branche omgaat. Wij moeten anoniem turven dat firma A bij zorgverzekeraar B in 1997 X paren A-schoenen voor die prijs en Y paren B-schoenen voor die prijs heeft geleverd. Al die leveranciers van die ene zorgverzekeraar worden vervolgens bij elkaar opgeteld. Dan weten we tijdens de onderhandelingen mét die zorgverzekeraar precies wat wij met zijn allen hebben geleverd en tegen welke prijs. Wij moeten dan de zorgverzekeraar vertellen wat wij het afgelopen jaar voor hem aan werk hebben verricht, niet andersom. Alleen dan zit je als gelijkwaardige partners aan tafel. Er zullen altijd ondernemers blijven die huiverig zijn om dit soort gegevens aan de vereniging door te spelen. Maar die

angst is ongegrond. Bedrijfsinformatie valt heel goed anoniem te peilen, daarvoor heb je tenslotte accountantsbureaus. We moeten niet alleen kwaliteit leveren in schoenen, ook in onderhandelingen.'' KOSTENBEHEERSING CONTRA KOSTENBEZUINIGING ,,Goede informatie is niet alleen van belang voor de onderhandelingen met de zorgverzekeraars. Ook bij de onderhandelingen met de overheid is dit van essentieel belang. Ik zal proberen een beeld te geven van hoe men in Den Haag denkt: In totaal wordt jaarlijks zo'n 60 miljard gulden aan de gezondheidszorg besteed, waarvan ongeveer één miljard aan hulpmiddelen. Het aandeel van orthopedisch schoeisel hierin bedraagt naar schatting zo'n 100 miljoen gulden. Dat is veel geld, aan de andere kant wordt nog wel eens geredeneerd van '' Ach, wat is nou 100 miljoen op een totaal

van zestig miljard? '' Dat is niet veel, maar zo denkt men niet in Den Haag. Daar kijkt men naar de jaarlijkse stijgingspercentages per onderdeel. En het vakgebied van de orthopedische schoentechniek kent stijgingspercentages van dubbele cijfers, meer dan tien procent. De beleidsmakers op het ministerie denken dan: waarom is dat stijgingspercentage bij de orthopedisch schoentechnici zo hoog? Een hele redelijke vraag en het is aan ons om daar een bevredigend antwoord op te geven. Om dit te kunnen is het essentieel dat je als branche de kosten helder inzichtelijk kunt maken. En dat kan alleen wanneer de leden van de vereniging deze informatie doorgeven aan de NVOS. Alleen dan kun je als bestuur tegengas geven aan de bezuinigingsdrift van het ministerie. Kostenbeheersing? Oké, kostenbezuiniging? Neen. Daarmee wordt het belang van de branche niet gediend en tasten we uiteindelijk ook de kwaliteit van de voorziening aan. En dat is toch uiteindelijk iets waar geen enkele partij

Specialist in leder en rubber voor de orthopedie en schoenherstellers

Heine orthopedische schoentechnieken sinds1899

Wij zijn op zoek naar een

Hopperzuigerstraat 35 • Industriegebied Poldervlak 1333 HM • Almere-Buiten Tel.: +31 (0)36 - 549 02 58 • Fax: +31 (0)36 - 549 02 60

Uitgebreide overleer-collectie o.a.: ✔ ✔

Assistent-Orthopedisch Schoentechnicus ter versterking van ons enthousiaste team.

✔ ✔ ✔

Voering o.a.: ✔ ✔

Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met dhr. W. Heine, tel. 075-6281257.

✔

Allergievrije Calfsvoering Buffel Calfsvoering Freudenberg Calfsvoering (geperforeerd/ ongeperforeerd)

Plaatmaterialen o.a.: ✔

Uw sollicitatie, voorzien van c.v. kunt u richten aan: Heine Orthopedische Schoentechnieken Weiver 11-13 1561 XA Krommenie

Molan Nubuck/Carbas gevet Nubuck Narai Soft Calfs 1.1-1.3 mm Ghibli Soft Calfs 0.8-1.0 mm Fuga Calfssuede Freudenberg Boxcalfs/Impala/Dervo/Orthosoft

✔ ✔ ✔

Vibram slijtvaste lichtgewicht rubber platen Vibram opbouwmaterialen Freudenberg plaatmaterialen Continental plaatmaterialen

Maak geheel vrijblijvend een afspraak met Tom Willebrandts. Hij is gaarne bereid u volledig te informeren over de mogelijkheden van Footwork voor uw bedrijf.

23

,

EEN KROMME POOT,

ONS DAGELIJKS BROOD

Ter gelegenheid van het lustrum van de Nederlandse I.S.P.O. afdeling is in november vorig jaar een feestelijke bijeenkomst gehouden. Op deze bijeenkomst was de heer Toornend uitgenodigd om, met een knipoog, een historische verhandeling over de orthopedische schoentechniek te brengen. Hier volgt de inhoud van zijn presentatie.

S

ex-symbool, martelwerktuig, mode-artikel of gewoon een hulpmiddel om je zonder pijnlijke voeten te krijgen gemakkelijk te kunnen verplaatsen. Niets heeft, zo lijkt het wel, door de jaren heen ons leven zo weten te beheersen als de schoen. Miljarden zijn er gemaakt. Van eenvoudige exemplaren van wat touw en stevig gras tot ware kunstwerken, rijkelijk bezet met gouddraad en edelstenen. De meeste vonden na verleende diensten hun einde tussen het vuilnis, voor veel archeologen veelal nog steeds één van de belangrijkste schatkamers voor hun werk. Wat eens achteloos werd weggegooid, wordt nu na een opgraving zorgvuldig geconserveerd en waar mogelijk gerestaureerd. Op die manier zijn we heel wat te weten gekomen over de geschiedenis van de schoen.

zijn poulaines aan de voeten: zogenaamde snavelschoenen die soms wel 50 centimeter lange punten hadden. Hoe langer ze waren, hoe mooier en hoe meer indruk kon worden gemaakt op de omstanders. Dat was de kerkelijke bestuurders echter te gortig. De punten werden als een fallus-symbool gezien en daarom verboden. De heren moesten dus voortaan hun mannelijkheid maar op een andere wijze tonen! EROTISCHE SCHOENEN

SCHOENEN ALS SYMBOOL VAN MACHT

Door: J.L.A. Toornend, Rede ter gelegenheid van het I.S.P.O. Lustrumcongres 1997

24

De eerste exemplaren waren puur en alleen ter bescherming van de drager of draagster. Een stuk huid of wat gevlochten gras moesten de voeten behoeden voor verwonding door scherpe rotsen of gloeiend hete woestijngrond. Al gauw begon men echter andere waarden aan het schoeisel te geven. Schoenen werden als onderdeel van de voeten gezien. En met die voeten had de mens contact met de aarde. Dus met de grond die hem voedde, die hem welstand kon geven. Die redenering leidde er toe dat voeten - en dus ook het schoeisel - een symbool van vruchtbaarheid, bezit en macht werden. Rangen en standen kon men al snel aflezen van het schoeisel. Hoe fraaier de schoen, hoe hoger in rang de drager of draagster. Hoe meer edelstenen op de voet, des te belangrijker de eigenaar. De pronkzucht van de drager uitte zich echter niet alleen in het aantal edelstenen. Begin 15e eeuw kon zich een zichzelf respecterende man eigenlijk niet vertonen zonder

Maar ook voor de vrouwen werd de ontwikkeling van de schoen steeds meer een erotisch avontuur, zij het dat dit door haar doorgaans veel minder aan de buitenwereld kon worden getoond dan bij de man. Een uitzondering hierop vormden de voeten van de Chinese vrouw. Door haar voeten af te binden en daardoor kunstmatig te vervormen, of beter gezegd te verminken, tot slechts de helft van de normale omvang, liep of strompelden miljoenen Chinese vrouwen door huis en over straat. En dat alleen maar om de man te behagen. Voor hem was het ultieme genot zo'n

blote lotusvoet te mogen aanraken. Hoewel tegenwoordig officieel verboden, worden er nog steeds Chinese vrouwenvoeten op die manier verminkt. Kon iedereen dus zo zien of een Chinese vrouw de fel begeerde lotusvoeten had, in het westen moest men veelal gissen naar de vorm van de vrouwenvoet. Die zat onder lange rokken verborgen en door de jaren heen was dit deel van het vrouwelijk lichaam taboe voor een buitenstaander. Op schilderijen uit die tijd zie je dan ook vrijwel geen vrouwenvoet afgebeeld. Dat gaf geen pas. Niet zo verwonderlijk dan ook dat veel mannen in extase raakten als ze, al dan niet per ongeluk, toch een vrouwenvoet zagen. Niets is nu eenmaal, dat weten we nog wel van uit onze jeugd, zo heerlijk om te doen, als het eigenlijk niet mag. Dat verboden terrein voor de heren der schepping werd al gauw een obsessie. Schoenen van de draagster werden door hem besnuffeld en aanbeden, hele lofzangen werden gewijd aan één enkel damesschoentje of pantoffeltje. VERZAMELWOEDE De dames vonden dat prima, getuige de mode-ontwikkelingen van met name de laatste twee eeuwen. Damesschoenen waren een gewild mode-artikel, maar tot begin deze

eeuw bleven er onder de lange rokken van de dames toch nog meer schoenen verborgen dan er getoond weren. Toen de dames echter hun voeten aan de buitenwereld mochten gaan tonen was het meteen goed raak. Van sommige meer welgestelde dames maakte zich een ware verzamelwoede meester. Bij elke jurk, jas of rok moesten bijpassende schoenen komen. Bekende excessen bij die verzamelwoede voor schoenen waren Marlene Dietrich, Jane Mansfield en Joan Crawford. Die waren ieder goed voor een paar honderd paar schoenen in hun klerenkast. Maar degene die iedereen versloeg was wel Imelda Marcos, echtgenote van de Filippijnse president. Na de overhaaste vlucht uit hun land bleek Imelda vele honderden paren schoenen te hebben achtergelaten in hun paleis. SCHOENMAKER ALS PRESIDENT De meeste dames doen het heel wat kalmer aan bij hun bezoek aan de schoenenwinkel, maar toch is de schoen veelal een noodzakelijk accessoire bij hun kleding. Dat kan nu ook, want door de opkomst eind 19e eeuw van machines in de schoenmakerswereld konden schoenen relatief goedkoop worden aangeboden. Daarvóór was iedere schoen maatwerk. Maatwerk, dat veel vakkennis vereiste. Al in de 12e en 13e eeuw verenigden de schoenmakers zich in ons land in gilden, hechte beroepsgroepen die hoge eisen stelden aan het vakmanschap van hun leden. Schoenmaker was een vak waar tegenop werd gekeken. Ook in het buitenland was het een vak met aanzien. Schoenmakers uit die tijd waren dan ook zeer kundige mensen. Niet alleen in hun eigen vakgebied overigens, maar soms ook daarbuiten. Twee schopten het zelfs tot paus, één tot president van de

Verenigde Staten en ander tot president van Frankrijk. In Nederland bleven de schoenmakers doorgaans wat meer bij hun leest. De rechte leest dan wel te verstaan. Want heel lang zat er geen verschil tussen de linker- of rechterschoen. De leest waarop een schoen werd gemaakt was recht en bleef dat tot eind vorige eeuw. Je kon de welgestelden uit die goeie ouwe tijd dan ook geen ongelijk geven dat zij hun schoenen het liefst door hun personeel lieten inlopen. Dat scheelde heel wat pijn en blaren! Wat pijn en blaren aan de voeten betreft konden misdadigers overigens soms ook meepraten. Balthasar Gerards kreeg na zijn arrestatie een paar gloeiend hete metalen schoenen aan zijn voeten toen hij ondervraagd werd over zijn motieven voor de moord in 1584 op Willem van Oranje. Schoenen bleken dus ook nog zeer goed als martelwerktuig gebruikt te kunnen worden. DE EERSTE ORTHOPEDISCH SCHOENMAKER Zoals gezegd, begon men pas eind vorige, begin deze eeuw van de kromme leest gebruik te maken. Eerst voor de heren, daarna voor de dames. Kinderen waren de laatsten waarvoor een afzonderlijke linker- en rechterschoen werd ontwikkeld. Een groep, waarvoor goed passend schoeisel juist een eerste vereiste is! Die late ontwikkeling van scheve leesten voor jeugdigen staat in opvallend contrast met de ontwikkeling van orthopedisch schoeisel voor jongeren. Die groep, zo blijkt uit de geschiedenis, werd juist als een der eerste bediend door vakmensen. Mensen met een handicap werden aanvankelijk wel terwille gestaan door schoenmakers uit hun tijd, maar specifiek orthopedisch maatwerk werd pas eind 18e eeuw door de Engelse John Pounds afgeleverd. Geboren in 1766 in Portsmouth leek hij aanvankelijk voorbestemd om zijn leven als dokwerker te slijten in deze havenplaats. Na een ernstige val werd hij echter invalide, een beroep in de haven kon hij verder wel vergeten. Hij besloot zijn heil te zoeken in het schoenmakersvak. Toen hij geconfronteerd werd met een kreupel neefje besloot hij voor hem passend schoeisel te maken. Na dit neefje klopten nog meer mensen met een handicap bij hem aan. Ook die werden geholpen en daarmee was de eerste specialist in orthopedisch schoeisel geboren. 25

Ortho Comfort

Om een blijvende kwaliteit en service te kunnen garanderen zijn wij op zoek naar een enthousiaste en gekwalificeerd:

Orthopedisch schoentechnicus Specialist in modern orthopedisch schoeisel maakt momenteel een stormachtige groei door. Begrippen als kwaliteit en service staan hoog in ons vaandel. Onze trouwe klanten

die voornamelijk belast zal gaan worden met de voorkomende paskamer werkzaamheden, het houden van spreekuren met de specialisten alsmede het uitbouwen van de activiteiten van de onderneming. Wij vragen : ■ ervaring op het gebied van orthopedisch schoeisel ■ goede contactuele eigenschappen ■ initiatief, flexibiliteit en zelfstandigheid

weten dat te waarderen en steeds meer mensen met voetklachten weten de weg naar Ortho Comfort te vinden.

Wij bieden: ✔ een uitstekend salaris met prima secundaire arbeidsvoorwaarden ✔ alle mogelijkheden om door te groeien ✔ een leuke werksfeer in een hecht team en lop er k lek

Ortho Comfort is en nd o gevestigd op loopz ge afstand van het centraal station en het gezellige centrum. Heeft u interesse?

Schrijf vandaag nog uw sollicitatiebrief met c.v. naar: Ortho Comfort, T.a.v. Mw. G.H. Riepen, Gonnetstraat 7, 2011 KA Haarlem. Bellen voor meer informatie mag ook: ☎ 023 531 92 75.

26

DOORBRAAK VOOR ORTHOPEDISCHE SCHOENTECHNIEK Dit specialisme leidde in de jaren daarop een sluimerend bestaan. Eigenlijk pas na de Tweede Wereldoorlog vond de belangrijke doorbraak plaats. Voor de honderdduizenden ongelukkigen die verminkt uit de oorlog kwamen, was speciaal schoeisel vereist om in hun verdere leven nog zo mobiel mogelijk te kunnen zijn. Samen met de vraag van degenen met (tussen aanhalingstekens) "normale" afwijkingen en later van een toenemende stroom verkeersslachtoffers leidde dit tot een enorme ontwikkeling in orthopedisch schoeisel. In ons land wordt thans - naar voorzichtige schattingen - zo'n 50.000 paar orthopedische schoenen per jaar gemaakt met een gemiddelde prijs van 1800 gulden per paar. Daarmee zijn zo'n 140 bedrijven, die werk geven aan zeven à achthonderd man, dagelijks bezig. De gemiddelde prijs van een paar orthopedische schoenen lijkt hoog, maar eigenlijk valt die nog mee als je

bedenkt dat er zo'n 18 uur werk zit voor zo'n paar, gemeten vanaf het spreekuur van de orthopedisch schoenmaker tot de aflevering. Het overgrote deel, dat wil zeggen meer dan 80 procent, van het orthopedisch schoeisel wordt - mede dank zij een nauwe samenwerking tussen de behandelende artsen en de schoenmakers - via revalidatiecentra en ziekenhuizen afgeleverd. Ons land is, direct gevolgd door Duitsland, dan ook toonaangevend in de wereld als het gaat om orthopedisch schoeisel. Niet in de laatste plaats is dat te danken aan de ruime vergoedingen die zorgverzekeraars aan hun klanten geven, alhoewel ook hier de laatste tijd de bezuinigingen voelbaar worden. Orthopedisch schoenmaker wordt je niet zomaar. Dat vereist tenminste 6 jaar hard studeren en alle praktische vaardigheden aanleren. En dan nog kun je je eigenlijk nog geen vakman noemen. Dat duurt nog eens een paar jaar, zo leert de praktijk. Gemiddeld ben je al tien tot twaalf jaar aan het

leren voor je zelfstandig op je patiënten kunt worden losgelaten. En ook dan nog moet je je vakkennis blijven bijspijkeren. Nieuwe materialen, nieuwe technieken of andere inzichten in de medische wetenschap blijven je werk bepalen. Maar het is en blijft een mooi vak, ik zou er zo weer voor kiezen!

27

,

3D CAD/CAM

IN DE ORTHOPEDISCHE SCHOENTECHNIEK

In de zomer van 1996 hebben wij bij Centrale Schachten- en Onderwerkmakerij het Shoemaster 3D CAD/CAM-systeem van Clarks aangekocht. Door de ervaringen die we hebben opgedaan gedurende het SELECT 1 en 2 project, wisten we vrij goed waar het systeem wel en niet toe in staat was. Dit stelde ons in de gelegenheid een redelijke inschatting te maken van de risico's die we zouden lopen bij de aanschaf van een pas ontwikkeld programma. Alhoewel de basis afkomstig is van het beproefde industriële Shoemaster CAD/CAM, zijn er talloze veranderingen doorgevoerd om het kwalitatief bruikbaar te maken voor de orthopedische schachtenmakerij.

Door: F. van der Linden, CSO Moergestel

28

D

at een splinternieuw programma kinderziektes met zich meebrengt laat zich niet moeilijk raden. Maar daar staat tegenover dat een 3D-systeem wel de fundering is voor een verdere automatisering binnen de schoentechniek. Dan denk ik met name aan gescand maatnemen, leestselectie, leestmodificatie, het frezen van leesten en supplement-produktie. Deze toekomstige mogelijkheden waren voor ons doorslaggevend en daarom werd een 2D systeem verder niet op haalbaarheid onderzocht. DE HAALBAARHEID

Voordat de handtekening definitief onder aan het contract wordt gezet moeten er vele zaken grondig worden onderzocht en voorbereid. Zo is het belangrijk te weten welk type grondpatroon in hoog / laag en eenvoudig of complex gemaakt kan worden. En hoeveel tijd is daarvoor nodig? Bij welke hoeveelheid schachten ligt het 'break even point' en hoelang beloopt de totale terugverdientijd, zodat de investering economisch te verantwoorden is? Met hoeveel verlies aan manuren moet je rekening houden voordat het systeem echt goed functioneert? Voldoet het bedrijf aan de personele- en organisatorische eisen om de implementatiefase succesvol te doorlopen en daarna het systeem operationeel te houden? Komen we op ons pad nog onvoorziene technische problemen tegen? Met dit soort vragen kan ik nog wel even doorgaan. Maar de meest belangrijke vraag (die in de regel nogal eens over het hoofd wordt gezien) is of alle medewerkers binnen het bedrijf er klaar voor zijn. Hebben zij vertrouwen in de visie van het management en ervaren zij de automatisering niet als een bedreiging? Stop maar gerust als dit niet goed geregeld is, want het wordt dan een fiasco. Velen zijn U al voorgegaan en de kasten staan vol met apparatuur!

DE VOORBEREIDINGEN Naast de vragen die bij het haalbaarheidsonderzoek beantwoord dienen te worden is er nog een aantal andere zaken die aandacht vragen. Hierbij denk ik aan de voorbereidende training van de toekomstige bedieners van de CAD- en CAM-apparatuur. Deze moeten de Engelse taal beheersen, ervaring hebben met computers en bekendheid met Cad-programma's is erg wenselijk. Er moet rekening gehouden worden met behoorlijke produktie uitval tijdens de Shoemaster-opleiding, deze bedraagt zo'n 3 - 4 weken voor de modelleurs. De weken liggen wel wat verspreid, maar de benodigde tijd voor het intern oefenen mag niet worden vergeten! De bediener van de snijtafel heeft een minder intensieve training nodig en redt het met een paar dagen. In de ruimtes waar de apparatuur moet komen te staan is een voorbereiding voor elektriciteit, communicatie (ISDN), verlichting, ventilatie en kabels noodzakelijk. De ruimte mag niet in een lawaaierig gebied liggen en een doorloop van allerlei medewerkers is ook niet bevorderlijk voor de concentratie. Let gelijk even op de ARBO richtlijnen anders blijft het slopen. Het is raadzaam om van tevoren goede afspraken te maken met de leveranciers Jos America, Clarks en Torielli over service en onderhoud. Vooral in de beginperiode is snelle hulp belangrijk om de continuïteit van het leerproces te garanderen (anders slaat de demotivatie toe) en later is deze hulp nog zeker zo belangrijk anders ligt het systeem plat. Last but not least is het ook even handig om naar de liquide middelen te kijken of om even met de bank te babbelen. HET MOMENT SUPRÈME De eerste opleidingsweken zijn achter de rug en het HP-werkstation, de digiteertafel en allerlei randapparatuur

staat op zijn plaats. Zo ook de Zund snijtafel met PC en het daaraan gekoppelde Torielli projectiesysteem. Alle benodigde software (en dat is wat) is geïnstalleerd en wij zijn dus klaar voor het moment suprème. Als eerste in de wereld wordt het 3D Shoemaster-systeem bij C.S.O. operationeel ingezet. En u gelooft me waarschijnlijk wel als ik vertel dat het niet gelijk optimaal werkte. EEN JAAR ERVARINGEN Na de eerste week trainen en experimenteren volgden de resterende opleidingsweken. Deze werden deels in Nederland en deels in Engeland gegeven, waar het ondertussen ook al winter was geworden. Langzaam maar zeker kreeg de modelleur grip op de oneindig vele mogelijkheden van het programma. Omdat de leestdigitiser (leestscanner voor een 3D-input) nog niet in de experimentele fase zat en wij al wel ervaring op wilde doen, zijn we de werking van het systeem gaan verkennen met een 2D-input. Dit was overigens ook vanaf het begin de planning. Hiervoor werden in het bestand enkele 3D moedermodellen aangemaakt. De moedermodellen moeten met een grote zorgvuldigheid worden gemaakt. Dit geldt voor alle lijnen die in het (moeder) grondpatroon zitten en voor alle instellingen die je in moet geven voor bijvoorbeeld omboek, spannaden, inzwik, op- en onderleg enz. Vanuit dit moedermodel vindt de style-transfer plaats naar de ingevoerde leestkopie. Als er ook maar een klein foutje zit in de programmatuur of de instellingen staat er een berg krulspelden op het scherm in plaats van een grondpatroon. Het invoeren van de leestkopie gebeurde met behulp van een digiteertafel. In de daaropvolgende maanden zijn er vele uren besteed aan het opsporen en oplossen van allerlei fouten en het daarna aanbrengen van verbeteringen door de programmeurs van Clarks. Een moeizaam proces dat niet zonder slag of stoot verliep, mede omdat men er vanuit ging dat er nog veel bedieningsfouten werden gemaakt. In de tussentijd werd er hard gesleuteld aan de snijtafel. Deze weigerde het leer uit te snijden waar de operator de detailpatronen had geprojecteerd en vastgelegd. Daarnaast is er een vaste verbinding gemaakt tussen de snijtafel en het werkstation, want het leek ons niet zinnig om met een

schijfje op en neer te rennen. De installatie van de door ons gekochte puncher-plotter, perforator heet dat in het Nederlands, vertraagde doordat de software nog niet klaar was. Los van deze kleine snijtafel-perikelen werkt dit nu allemaal naar wens, zo'n tafel snijdt als een trein. LENTE Uiteindelijk werd het lente en het lukte redelijk om een style-transfer uit te voeren en een grondpatroon op het beeldscherm te krijgen. Deze moest dan nog wel op meerdere plaatsen worden aangepast omdat er nog vervormingen in zaten en lijnen niet volledig waren doorgetrokken. Met regelmaat waren mensen van Clarks samen met ons bezig om deze vervormingen te voorkomen c.q. op te lossen, maar het uitvoeren van deze correcties aan de grondpatronen kostte erg veel tijd. Daarna gaf het grondpatroon soms geen goede detailpatronen weer op het scherm, waardoor het spel deels opnieuw kon beginnen. In de programmatuur bleven er hoofdzakelijk twee problemen spelen, namelijk de style-transfer werkte niet naar behoren en het met 2D werken in een 3D-programma bleek te storingsgevoelig. Dit kwam mede naar voren toen de programmeurs zelf mee kwamen kijken waar het systeem bleef haperen. Daarnaast dient het programma gebruikersvriendelijker te worden, zodat er sneller mee gewerkt kan worden. In een ronde tafel bespreking met Clarks en America werd het roer stevig omgegooid. Er werd definitief omgeschakeld op 3D-input (met behulp van een handdigitiser) en er kwam een vaste programmeur een aantal dagen per maand meewerken. De programmeurs van Clarks timmerden de afgelopen tijd weer volop aan de weg om al deze wensen in vervulling te laten gaan. Op de IVO-vakbeurs in Brussel was de nieuwe versie aanwezig met onder andere de verbeterde style-transfer. Hier heb ik samen met de programmeur een uur mee zitten werken en de eerste globale indruk die ik had was positief en gaf mij een tevreden gevoel. Ook kreeg ik de verzekering dat de 2Dinput nu een goede koppeling had met de 3D-software, zodat wij met de leestkopie en digiteertafel weer aan de slag konden gaan. Daarnaast wordt er met man en macht gewerkt aan het optimaliseren van de leestdigitiser.

Dit waren de indrukken daar ter plekke, dus het moet in de praktijk nog worden getest en dat gaan wij de komende weken graag doen. Vooralsnog blijven we elke week een aantal paren met het systeem produceren, ondanks de te lange werktijd die op dit moment nodig is. Deze paren volgen daarna een experimentele geautomatiseerde routing. Zij worden allereerst door de snijtafel gesneden en daarna gestikt. Daarna wordt de schacht voorbereid voor het zwikken en machinaal lijmgezwikt. CONCLUSIE Het vallen en opstaan duurt langer dan wij hadden verwacht en het afgelopen jaar is het dan ook best tegengevallen. Het programma is tot nu toe op een aantal punten niet optimaal waardoor het niet in de organisatie valt te implementeren en het alleen bij testen blijft. Dat de leestdigitiser zo lang op zich laat wachten is niet bevorderlijk voor de efficiëntie van het systeem, gewoon omdat er geen snelle en zuivere input mogelijk is. Er verschijnen langzaam maar zeker meer lichtpuntjes aan de horizon, maar het zal nog wel even stoeien blijven voordat alles werkt. Zoals ik al zei, is iedereen hard aan het werk om oplossingen aan te dragen en het systeem te perfectioneren. Wij blijven van mening dat ondanks alle tegenslagen al deze inspanningen de moeite waard zijn, want het 3Dsysteem is de basis voor een verdere automatisering van onze produktieprocessen. En wij sterken ons aan het motto: Wie niet bereidt is in zijn toekomst te investeren zal ook geen toekomst hebben.

29

30

31

R E EL D

I N D U S T R I E W E G 4 0 5 1 4 5 P V WA A LW I J K P O S T B U S 5 9 5 1 4 0 A B WA A LW I J K TELEFOON 0416 - 335031 FA X 0 4 1 6 - 3 3 1 6 5 8

V LE

ER

AN

R CIE

VA

D RLE

N:

ER

E ER D E OV L ING R E ER D E VO L OL R DE ZO E L NK EN A D L N B A NR E IJM HO L C E S TEN ËIN A S L P CA OF T S TEN ST A N E L KU CH KP S R I ST KU A L P MO LEN R A E I TH N TER A RE E M V N NG E KE L K E G HA N E LEN UT O O H NZ U E ST TEN S E LE

G. A. MA AS LEDER BV S I N D S 1 9 2 6