insp
irati e boek je
Opvoeden met minder stress Breng wat vertraging in je gezin
Relaxed n! opvoede Dit inspiratieboekje is voor jou, van Loes namens 13 gemeenten in Twente. Ga even lekker zitten en lees de tips van andere ouders over opvoeden met minder stress. Wil je na het lezen van dit boekje nog meer weten? Op www.loes.nl vind je 24 uur per dag allerlei tips die je kunt gebruiken bij de opvoeding van je kind(eren). Met deze informatie kun je zelf weer verder.
COLOFON Concept en tekst: Stichting De Family Factory – Jan Willem Roseboom Alle ouders die hun tips hebben gedeeld: bedankt! Vormgeving: Studio Vrolijk Dit boekje is gemaakt voor de Week van de Opvoeding 2015 © 2015 Uitgeverij De JeugdZaak
Heb je een steuntje in de rug nodig bij het opvoeden met minder stress? Stel je vraag aan Loes via de telefoon of online via www.loes.nl/contact. Liever een persoonlijk gesprek? Kom langs bij een Loes-inlooppunt bij jou in de buurt. Veel leesplezier!
de week van g im d oe v op
TopTip 1 Vertragen
1
Lopen jullie even door? Fiets nou eens wat sneller! Papa gaat alvast naar huis… Er zijn maar weinig kinderen die uit zichzelf begripvol een stapje harder zetten als jij haast hebt. Terwijl de tijd en jijzelf maar doorgaan kuieren zij totaal onthaast achter je aan, met meer oog voor een lieveheersbeestje dan voor jou. Wat vertraging op z’n tijd doet iedereen goed. Dat je er even naast gaat zitten als ze tv kijken of in bad gaan in plaats van een snel opruimrondje. Dat zij het tempo mogen bepalen in de winkel, onderweg uit school of bij het eten. Door je tempo soms wat aan te passen, geef je iedereen de kans om ook zelf net even wat meer te vertragen. En van het leven en van elkaar te genieten. Dat je dat tijd kost, dat is zeker. Dat het je een heleboel oplevert ook.
vertragen
TopTip 2 Veel te doen en toch niet druk Wat is het heerlijk als je op een dag waarop je veel te doen hebt ook echt een heleboel dingen van je lijstje kunt afstrepen. Want meestal doe je met een druk gezin juist minder dan je zou willen. Zo helpen andere ouders het geluk een handje: • Ik doe eerst de dingen waar ik het minste zin in heb. Dan ben ik er maar vanaf. • Kinderen op bed? Snel een opruimsprintje. In een half uur bereik ik dan superveel. • Maak af wat je aan het doen bent. Degene die me die tip ooit gaf ben ik nog steeds dankbaar. • Ik check twee keer per dag mijn telefoon. Anders raak ik er te veel tijd mee kwijt. • Ik schrijf alles op wat ik moet doen, en vink af wat ik gedaan heb. Daar word ik een stuk rustiger van. • Ik doe mezelf soms overdag wat uurtjes oppas cadeau. Dat verdient zich dubbel en dwars terug. • Speelafspraken slim plannen levert ook een boel op.
TopTip 3 Prettig weekend
TopTip 4 Ja en nee
Betrap je jezelf erop dat je vrij zijn soms vermoeiender vindt dan werken? Is er bij jullie in het weekend wat te veel gehang en gemopper? Maak dan met elkaar een bucketlist met dingen die je kunt doen om van je weekend een feestje te maken.
‘Jassen horen aan de kapstok’, ‘Zet je fiets in de schuur’, ‘Jongens, doe de bril van de wc omhoog.’ Kinderen luisteren maar zelden in één keer, dat is volkomen normaal. Maar het wordt heel vermoeiend als je iedere boodschap elke dag vier keer moet herhalen. Soms is het nodig dat alles weer wat duidelijker wordt. Dat ja en nee ook weer echt ja en nee betekenen. Maak er een project van: spreek af dat je met elkaar extra gaat letten op één regel of afspraak. Doe dat drie weken lang, iedere dag. Want zo veel tijd kost het meestal voor de knop écht om is. Soms helpt het om een beloningssysteem’ te maken, maar het kan ook zonder.
Verzin dingen die avontuurlijk, leuk of gezellig zijn. Je kunt bijvoorbeeld op de bonnefooi in de trein stappen. Je kunt vliegtuigen kijken op Schiphol of zeeschepen in de haven. De hele dag in je pyjama films kijken of kamperen in de tuin. Of kook met de kinderen een echt ‘dineej’ voor opa en oma. Ook leuk: ga langs bij de garage voor een proefrit in een echte sportauto. Alleen van het maken van de lijst word je al vrolijk. En dan is er nog de voorpret als het bijna zover is: ‘Mama, over hoeveel nachtjes komen opa en oma in ons restaurant?’ Misschien ben je op maandagmorgen niet minder moe dan anders. Maar je had wel een prettig weekend…
4
Sta elke dag even stil bij hoe het gaat, zodat de afspraak niet verwatert. Gewoon omdat het fijn is als de jassen aan de kapstok hangen, de wc-bril droog blijft, de fietsen het tuinpad niet blokkeren en je (dus) niet meer zo veel op elkaar moppert. Lekker duidelijk!
afspreken
TopTip 5 Happy Hour
5
Als iedereen groter wordt, zijn er dagen dat je elkaar soms bijna niet spreekt. Komt de één laat thuis, is de ander alweer sporten… ‘Daarom hebben we sinds een tijdje elke vrijdag om half zes ‘Happy Hour’. Iedereen probeert erbij te zijn. Voor de hapjes, maar vooral omdat het gewoon gezellig is, een leuk begin van ons weekend. En handig, want we kijken ook altijd even naar wat er allemaal aankomt. We trekken lootjes voor Sinterklaas of spreken af hoe we een verjaardag gaan vieren. Iedereen krijgt dan z’n zakgeld. En als de kinderen zelf ook iets willen bespreken, dan kan dat natuurlijk. Soms slaan we een paar weken over, maar dan vragen de kinderen er toch weer om. Gewoon omdat het té leuk is om niet te doen.’
feest vieren
TopTip 6 Jij kiest Het is helemaal niet erg om je handen vol te hebben aan dingen waar je zelf voor kiest. Maar de hele dag het gevoel hebben dat je geleefd wordt, kan heel vermoeiend zijn. Als je het gevoel hebt dat iedereen iets van je wil, is de vraag: wat wil je zelf graag? Soms moet je even terug naar start: dat je jezelf hebt voorgenomen een actieve vader te zijn bijvoorbeeld. Of dat je er echt wilt zijn als de kinderen uit school komen. Met die gedachte in je achterhoofd frustreert het net wat minder als het tijd is om de computer dicht te doen en je dat belangrijke mailtje vanmiddag dus niet meer afkrijgt. Natuurlijk is alles dan niet ineens makkelijk en leuk. Maar als je zelf koers bepaalt, kun je gewoon net wat meer hebben.
TopTip 7 Slim: plannen
TopTip 8 Tijd voor elkaar
Ontdek jij pas op zondagavond dat zoonlief maandag op kamp gaat? Lees je in de krant dat het concert waar je graag heen wilde een succes was? Misschien helpt dit om de boel net wat slimmer te plannen:
Gezin zijn is meer dan zo dicht mogelijk langs elkaar heen leven. Zo zorgen andere gezinnen dat ze elkaar niet uit het oog verliezen:
• Voor veel ouders werkt een wekelijkse regelavond goed. Even tijd om de mailbox te legen en te kijken wat er de komende twee weken op het programma staat. Wanneer is er oppas nodig? Voor wie moet je een cadeautje kopen? En wie heeft wanneer de auto nodig? • Met een online agenda of papieren family planner, vergeet je minder. Zet alles waarvoor dat kan er voor het hele jaar in, zoals studiedagen op school en tandartsbezoekjes. • Plan leuke dingen voor jezelf ook ver vooruit, anders komt het er niet van. En regel meteen oppas. • Zorg je vandaag voor de kinderen? Maak dan een dagprogramma. Als iedereen weet wat er komt, is het vaak gezelliger.
8
• Nu mijn zoon in de brugklas zit, whatsappen we veel. Superleuk! Contact 2.0, zeg maar. • Als de kinderen een weekend bij mij zijn, probeer ik vooral de gewone dingen met aandacht te doen. Dan hebben we meer contact dan wanneer ik een druk programma verzin. • Eens per jaar ga ik met mijn kinderen apart op stap. Zij kiezen wat we gaan doen. • Sinds een paar weken doen we na het eten een spel met elkaar. Dat is supergezellig. Ik kom ervan bij en de kids gaan vrolijker naar bed. • Op oudejaarsavond kijken we onze foto’s van het afgelopen jaar terug. Dan beleven we alles nog een keertje.
contacten
TopTip 9 Zelf doen
9
Natuurlijk wil je graag goed voor je kinderen zorgen. Maar tot hun 18e de complete catering, alle was en een uitgebreide opruimservice voor je rekening nemen is misschien wat overdreven. Maak een weekrooster zodat de kinderen om beurten tafeldekken, fietsen buiten zetten en stofzuigen. Fruit en drinken mee naar school? Zelfbediening! En bij thuiskomst ruimt iedereen zijn tas ook zelf weer even op. De meeste kinderen kunnen vanaf een jaar of acht prima hun schone was in de kast leggen (dan is het maar een tikkeltje rommeliger). Als je twee bent kun je best zelf eten. En als je drie bent kun je al heel aardig je eigen brood smeren. Het gaat niet eens om de tijd die het jou oplevert. Veel mooier is nog dat je kinderen leren verantwoordelijk te zijn voor zichzelf en te zorgen voor elkaar. Super toch?
meehelpen
TopTip 10 Aanvallen of aanvullen Het is fijn als je samen voor de kinderen zorgt. Maar soms zou je het liever even alleen doen… ‘Het lijkt wel of mijn vriendin en ik echt overal anders over denken. Uitersten trekken elkaar aan, maar sinds we kinderen hebben zijn onze verschillen niet alleen maar leuk. Hebben we net de regel ingesteld dat we ’s ochtends geen tv meer kijken, gaat zij toch weer overstag. Zij staat erop dat de kinderen hun bordje leegeten, ik vind dat ze niet meer hoeven te eten dan nodig. We kregen over steeds meer discussie. Ook met de kinderen erbij. Dat wilden we niet langer. We hebben afgesproken dat we elkaar nooit afvallen waar de kinderen bij zijn. En over een aantal onderwerpen hebben we vaste afspraken gemaakt. Toegegeven: ik voel me er niet altijd lekker bij als ik voet bij stuk houd tot hun bord leeg is. Maar uiteindelijk bespaart dit iedereen een heleboel stress.’
TopTip 11 Zie je mij?
TopTip 12 Rommel
Zin in een leuk experiment? Probeer ’s avonds eens te bedenken hoe de afgelopen dag voor je zoon of dochter geweest is. Hoe voelde hij of zij zich vandaag? Was hij of zij vrolijk, verdrietig, uitbundig… ? Wat waren de leukste momenten? Wat is er op school gebeurd?
Wat kun je doen om die alsmaar groeiende berg rommel wat kleiner te krijgen?
Weet je het? Mooi! Geen idee? Bedenk dan hoe je je morgen iets beter in je kind kunt inleven. Bijvoorbeeld door af en toe gewoon een tijdje naar hem te kijken. Of door je eigen werk even uit je handen te laten vallen en lekker even bij te kletsen. Vertelt je kind uit zichzelf maar weinig over zijn belevenissen? Stel dan eens gekke vragen: Hoe was het humeur van de juf vandaag? Hoe vaak ben je naar de wc geweest? Welk stukje van de dag wil je nog een keer meemaken? Dan raak je vanzelf wat meer aan de praat. We verlangen er allemaal naar dat iemand ons echt ziet. Probeer dus oog te houden voor je oogappel.
12
• Maak af wat je aan het doen bent en ruim op voor je aan het volgende begint. Dat geldt natuurlijk ook voor de kinderen. • Zet op elke kamer een hippe rommeldoos waarin je alle rondslingerende spullen verzamelt. Aan het einde van de dag moet de doos weer leeg zijn. • Een heen-en-weer mand bij de trap scheelt heel wat retourtjes. • Tijd voor de tv? Als je kamer en je speelgoed zijn opgeruimd mag hij aan. • Bijna iedere ouder vindt dat er te veel spullen in huis zijn. Wat ga jij weggooien? • Zet niet te veel speelgoed binnen handbereik maar bewaar een deel op zolder of in de kast. Dan wordt het niet zo snel een rommeltje. En door speelgoed af te wisselen blijft het interessant. • Selecteer voordat Sinterklaas langskomt met je kind het speelgoed dat je niet meer gebruikt en breng het (samen) naar de Kringloop.
opruimen
TopTip 13 Tradities
13
Weet je nog hoe je als kind werd wakker gemaakt op je verjaardag? Of hoe het ging op oudejaarsavond? Als je het gevoel van toen kunt terughalen, dan weet je hoe mooi en belangrijk zulke tradities zijn. Wat zijn jullie gezinstradities? Een paar ideeën van andere ouders: • Logeer op kerstavond met elkaar een nachtje onder de kerstboom. • Geef de kinderen ontbijt op bed op de eerste dag van het nieuwe schooljaar. • Voor het eerst ongesteld of toe aan je eerste scheerbeurt? Dan mag je shoppen met mama of uit eten met papa. • Onweer? Joepie, iedereen op het grote bed! • Schrijf ieder jaar een brief voor de verjaardag van je kind. • Maak jaarlijks op hetzelfde moment op dezelfde plek dezelfde gezinsfoto. • Ga eieren zoeken op paasochtend. Ieder kind een eigen kleur. Sommige gezinnen doen dat nog steeds terwijl de kinderen al volwassen zijn. Niks hoeft natuurlijk. Maar waarom zou je het níet doen?
herinneren
TopTip 14 Eet smakelijk Een groot deel van je gezinsleven breng je door aan de eettafel. Hoe zorg je dat het dan ook écht gezellig is? • Betrek je kinderen om de beurt bij het koken, dan zitten ze anders aan tafel. • Maak er een gewoonte van de tafel netjes te dekken. Dat helpt echt. Geef een seintje als het eten bijna klaar is. Dan komt iedereen sneller als de maaltijd begint. • Zorg voor duidelijke ‘tafelregels’. Bijvoorbeeld over je bord leegeten of van tafel gaan. • Naar elkaar luisteren lastig? Maak een dobbelsteen met op ieder vlak een naam. Als jouw naam boven ligt, krijg jij het woord. • Wordt het maar niet rustig aan tafel? Laat het dan één minuut even helemaal stil worden. Elke keer als iemand geluid maakt begint de tijd opnieuw. Je voelt dan langzaam de stilte neerdalen. Eet smakelijk!
TopTip 15 Hoogspanning
TopTip 16 Storm in huis
Een vol programma is helemaal niet erg. Wat stress hoort er ook gewoon bij met een druk gezin. Omdat die leuke baan nou eenmaal wel wat van je vraagt, en die leuke kinderen van je ook. Stress kan je zelfs helpen om even flink aan te pakken. Maar van te veel drukte wordt niemand wijzer.
Soms is iedereen zó onrustig dat er de hele tijd herrie en gedoe is. Zo zorg je dat de storm in kracht afneemt:
Een deel van de stress kun je wel makkelijk vermijden. Moet je echt nog snel het hele huis stofzuigen als opa en oma even langskomen? Laat je je weekend toch weer vollopen met bezoekjes en feestjes terwijl je liever thuis wilt zijn? Als je de lat zo hoog legt voor jezelf doe je misschien wel meer, maar of het er allemaal leuker van wordt is de vraag. En is het deze week gewoon even razend druk en merk je dat iedereen daardoor een wel erg kort lontje heeft? Leg dat dan uit aan elkaar. Het geeft jullie allemaal weer lucht.
16
• Voorkom een overdosis geluid. Zet de tv alleen aan als er echt gekeken wordt en zet je telefoon op de trilstand. • Laat iedereen even flink uitrazen. Vijf minuten buiten springen en dansen tot je echt niet meer kunt. Daarna moet het rustiger zijn. • Laat niet alle kinderen in dezelfde ruimte spelen. Als het spel steeds uit de hand loopt heeft niemand er wat aan. • Vraag iedereen echt iets te kiezen om te doen en spreek af voor hoe lang. Dan houden ze dat spelen vaak beter vol. • Geef het goede voorbeeld en zorg dat je zelf geen onruststoker bent. Ga gewoon eens ergens zitten met een kop thee en de krant. Op die manier creëer je vanzelf wat rust. • Vaak helpt het ook als kinderen even apart aandacht krijgen. Doe om beurten een spelletje met ze, help bij het huiswerk of kijk mee als ze op de computer mogen.
uitrazen
TopTip 17 Het nieuwe huishouden
17
TopTip 18 Vrolijke boel!
Deze tips maken het zorgen voor een druk gezin net iets makkelijker:
Doe af en toe iets wat niemand verwacht. Daar wordt iedereen blij van:
• Zorg voor een potje waar altijd contant geld in zit. Handig voor de glazenwasser, de oppas of de collectant. • Zorg zowel boven als beneden voor tandenborstels. Dat spaart tijd. • Boodschappen doen kan zó veel handiger. Als je het slim plant kun je eens per week alles inslaan. En op een doordeweekse avond gaat het veel sneller dan op zaterdag. • Groot gezin? Geef de kinderen dan allemaal een eigen kleur. Iedereen krijgt dan een brooddoos, beker, tas, tandenborstel en slippers in die kleur. Lekker duidelijk! • Eens per week dubbele porties koken levert ook veel tijd op. • Gebruik verschillende wasmanden per wassoort (kleur/zwart/wit) en leer je kinderen zelf hun vuile goed te sorteren. Een kind kan de was doen. • Maak een cadeautjes-la. Koop leuke cadeautjes als je die toevallig tegenkomt, dan hoef je niet voor elk feestje naar de winkel.
• Teken borden op een papieren tafelkleed en serveer daar het eten op. • Schrijf met elkaar een moppenboek. Koop een schrift waar iedereen elke dag één mop in schrijft. Aan tafel lees je de oogst van die dag aan elkaar voor. • Zet je gezin ’s ochtends onaangekondigd in de auto voor een ontbijtpicknick in het bos. Dan is je dag meteen geslaagd. • Organiseer een Playback Show. Zou papa zijn Michael Jackson-act nog kunnen? • Kijk gekke filmpjes op YouTube. Laat iedereen er een paar kiezen en laat elkaar zien wat je gevonden hebt. • Maak grappige foto’s van elkaar met hulp van de verkleeddoos. • Laat de kinderen een dag de baas zijn in huis. Zij kiezen wat jullie gaan doen en wat er op tafel komt. En koken doen ze ook zelf natuurlijk…
huishouden
TopTip 19 Goedemorgen
TopTip 20 Ik verveel me
Een rustige start van de dag, dat scheelt een stuk! Vijf tips voor een soepele ochtendspits:
Je zou er bijna jaloers op worden. Terwijl jij nog zó veel moet doen, vervelen je kinderen zich als nooit tevoren. Gek eigenlijk: zij doen niets en jij wordt er doodmoe van…
• Sta wat eerder op dan de kinderen. Dan kun je rustig wakker worden en loop je niet zo achter de feiten aan. • Zorg dat de ochtend voor de kinderen altijd op dezelfde manier verloopt. Bed opmaken, aankleden, haren doen, tas klaarmaken, aan tafel, tandenpoetsen en dan nog even lezen tot het tijd is. • Geef ieder kind een wekker. Zodat vroege vogels weten hoe laat ze eruit mogen en de langslapers op tijd wakker worden. • Leg ’s avonds alle kleren klaar en dek alvast de tafel. Dat scheelt weer. • Begin op tijd aan de jas-tas-schoenen zoektocht. En vertrek vijf minuten eerder van huis dan echt nodig is.
Maak een verveelpot en vul die met kaartjes. Laat de kinderen het hele huis doorgaan en op ieder kaartje één ding schrijven wat je kunt doen. Kijk welke vergeten spellen er allemaal in de kast liggen, check de zolder en de schuur of zoek op internet naar leuke knutselprojecten.
20
Weten ze niets om te doen? Mooi! Dan mogen ze drie kaartjes uit de pot trekken en er daar eentje van uitkiezen. Of twee tegelijk: verkleed knikkeren of een hut bouwen en daarin memory spelen is misschien wel extra leuk. O, en trouwens: af en toe mogen kinderen zich best even vervelen. Uit onderzoek blijkt dat ‘lege momenten’ kinderen eigenlijk heel goed doen.
spelen
www.loes.nl
Opvoeden met minder stress Papa kan geen pap meer zeggen. Moeder is de overtreffende trap van moe. Dit is de drukste tijd van je leven en dat is aan alles te merken. Hoe zorg je voor wat minder stress en voor wat meer vertraging in je gezin? Die vraag hebben we aan honderden ouders gesteld. De meest mooie en creatieve ideeën zijn gebundeld in dit
inspiratieboekje.
netwerk van ouders
