Opvang tegen Uitval Inventarisatie voorzieningen voor mogelijke voortijdige schoolverlaters Stedendriehoek

‘Opvang tegen Uitval’ Inventarisatie voorzieningen voor mogelijke voortijdige schoolverlaters Stedendriehoek

Jorike Smeitink Jaap Terpstra Januari 2010 Rapport 09-0825 l JorSm l JaaTe l av

Inhoud

Inleiding .........................................................................................................................1 Bevindingen naar aanleiding van de inventarisatie………………………………………………….. .5 Inventarisatie voorzieningen .........................................................................................................7 Onderwijs en zorg 1. Oscar .........................................................................................................................7 2. Onderwijs Zorg Centrum Zutphen ...............................................................................11 3. Coach in Deventer .......................................................................................................13 4. BOP-Academie ............................................................................................................15 5. Rentray Onderwijs ......................................................................................................17 6. Hoenderloo Groep .......................................................................................................19 7. ROC Aventus ...............................................................................................................21 8. Het Dagelijks Bestaan ………………………………………………………………………25 9. Jonge moeders……………………………………………………………………………… 27 Werk 1. 2. 3. 4. 5.

Klussenbus ..................................................................................................................29 Jongerenrestaurant/lunchroom 180 graden ................................................................31 Pactum Daghulp ..........................................................................................................33 Jongerenwerk Brede School van De KIJ .....................................................................37 Klaar voor de klus…………………………………………………………………………… 39

Wonen 1. 2. 3.

Wonen met kansen ......................................................................................................41 Wat vinden ouders en jongeren van opvangvoorzieningen? ......................................43 Interessante voorbeeldprojecten .................................................................................45

Inleiding

Vraag van het Schoolverlatersoffensief Stedendriehoek Vanuit het Schoolverlatersoffensief Stedendriehoek is de vraag aan Spectrum gesteld om een inventarisatie te maken van de voorzieningen die jongeren met leer- en/of gedragsproblemen extra ondersteunen om zo te voorkomen dat zij het onderwijs definitief verlaten en geen dagbesteding meer hebben. Doel van de regio is het realiseren van een verhoging van het aantal (door leerplicht/RMC) herplaatste jongeren. Het RMC heeft in de regio Stedendriehoek de bestuurlijke taak om jongeren te begeleiden en te volgen totdat zij 23 jaar zijn. De regio vindt het verder belangrijk om het accent te leggen op het begeleiden naar onderwijsvoorzieningen om ervoor te zorgen dat jongeren toch nog zoveel mogelijk een startkwalificatie behalen. Ontwikkelingen zoals de Wet Werk en Bijstand (WWB), Wet Investeren in Jongeren (Wet WIJ) en het nieuwe actieplan Jeugdwerkloosheid sluiten hier nauw bij aan en hebben als doel het aanbieden van leerwerktrajecten en uitval te voorkomen. De regio is vooral benieuwd naar het aantal voorzieningen, hoeveel leerlingen hier gebruik van maken, de doelgroep en of de voorzieningen aansluiten bij de behoeften van de regio. Kortom, welke en wat voor soort voorziening mist men. Dit, om er voor te zorgen dat er een constante begeleidingsmogelijkheid is voor jongeren tot 23 jaar. Voor u ligt het rapport waarin de verschillende voorzieningen zijn uitgewerkt. De notitie laat een sterke focus zien op onderwijsgerelateerde voorzieningen die voldoen aan de vraag en een belangrijke bijdrage leveren in het terugdringen van het aantal voortijdige schoolverlaters. Opvallend is dat de voorzieningen nauw samen werken met relevante partners maar los ten opzichte van elkaar functioneren. Er is met andere woorden geen regionaal samenhangend beleid. Verder valt op dat er met uitzondering van de BOP Academie niet echt sprake is van een wachtlijst.

Wie zijn de gebruikers Soms gaat het niet meer goed op school. Dit kan zijn vanwege problemen thuis, met de leraar of medeleerlingen. Situaties die gepaard kunnen gaan met ernstige gedragsproblemen waardoor het gewoon volgen van de lessen veelal niet meer gaat. Tijdelijk schorsen of naar huis sturen was in het verleden nog wel eens een optie maar men is gaan inzien dat dit niet helpt en vaak tot langdurig thuis zitten leidt omdat ook andere scholen deze jongeren niet willen. Een tijdelijke opvangvoorziening helpt om de problemen in kaart te brengen en stelt samen met de leerling en ouders een plan op dat voorziet in de nodige hulp en voorzetting van de schoolloopbaan. Het programma sluit aan bij de mogelijkheden van de leerling en biedt ondersteuning bij het realiseren van de eigen doelen. Probleemkenmerken van leerlingen die op een tijdelijke opvangvoorziening zitten zijn o.a.: • Dreigende schooluitval; • Complexe leer- maar vooral gedragsproblematiek (bijvoorbeeld provocerend gedrag, niet om kunnen gaan met gezag, lage frustratietolerantie); • Meervoudige problematiek op basis van indicatie van Bureau jeugdzorg; • Soms delinquent/crimineel gedrag.

Spectrum, CMO Gelderland

|

Opvang tegen Uitval

1

De verwijzingen vinden plaats vanuit de onderwijsvoorzieningen zelf (ZAT’s), Bureau Jeugdzorg, Leerplicht/RMC en anderen.

Opvangvoorzieningen In een opvangvoorziening worden leerlingen met leer- en of gedragsproblemen tijdelijk opgevangen door middel van een geïntegreerd programma van onderwijs en/of werk en hulpverlening waarbij de onderwijscomponent wordt uitgevoerd door docenten die gespecialiseerd zijn in de omgang met gedragsproblematische leerlingen. De hulpverlening wordt uitgevoerd door medewerkers van jeugdzorgorganisaties en de werkcomponent via reintegratiebedrijven. Als het gaat om opvang om voortijdig schoolverlaten te voorkomen blijft de leerling gedurende het verblijf op de opvangvoorziening veelal ingeschreven op de huidige school. Het onderwijsprogramma gaat gedurende de onderwijsopvang onder verantwoordelijkheid van de school door. Verzoek om plaatsing gaat uit van de school. Voor de Jeugdzorgcomponent is een indicatiestelling voor Jeugdzorg noodzakelijk. Het kan ook zijn dat een jongere als voortijdig schoolverlater niet meer naar school gaat en geen werk heeft. Zo’n jongere moet weer terug naar school of naar de arbeidsmarkt geleid worden. De regio Stedendriehoek kent een aantal varianten van opvangvoorzieningen. De voorzieningen variëren omdat jongeren vanwege hun achtergrond niet in één voorziening onder te brengen zijn. Het doel van een opvangvoorziening is om leerlingen met (gedrags) problemen na een intensief programma terug naar school te krijgen of via een speciaal traject alsnog van de nodige competenties te voorzien. Wat betreft de schoolloopbaan hebben de jongeren vaak teleurstellende ervaringen achter de rug. Daarom is het behalen van succes en het geloof in eigen kunnen van belang en om dit te bereiken hanteert men veelal de volgende uitgangspunten: • Leerlingen doen zo veel mogelijk positieve ervaringen op; docenten en begeleiders stimuleren en waarderen; met succes gezette stappen worden geëxpliciteerd • Leerlingen worden zo veel mogelijk op hun individuele niveau aangesproken; • In de opklimming van moeilijkheidsgraad van taken en bijbehorende vaardigheden worden kleinen stappen gezet; de vaardigheden en de leerattitude staan daarbij steeds centraal; • Prestaties en groei in persoonlijk functioneren worden bijgehouden in een leerlingvolgsysteem; dit systeem vormt de leidraad bij nieuwe stappen in het leerproces; • Het onderwijsaanbod sluit aan bij het aanbod dat de leerling op de school van herkomst aangeboden heeft gekregen.

Ontwikkelingen binnen dit kader In alle regio’s zijn ontwikkelingen gaande die gericht zijn op het voorkomen van schooluitval en het bestrijden van jeugdwerkloosheid. De inventarisatie van uitvalvoorzieningen laat zien welke voorzieningen er in de regio zijn om jongeren met beperkingen een passend traject te bieden. Het gaat om arrangementen die de positie van deze groep moet versterken om hen zo meer kansen te bieden. Het gaat om de volgende ontwikkelingen.

2

Opvang tegen Uitval

|


Voorkomen van voortijdig schoolverlaten Alle gemeenten en schoolbesturen in de regio hebben met het Ministerie van OCW een convenant afgesloten waarin is afgesproken om het aantal voortijdige schoolverlaters gedurende vier jaar, jaarlijks met 10% terug te dringen. Daarnaast voeren gemeenten samen met het onderwijs het Schoolverlatersoffensief Stedendriehoek (SOS) uit. Actieplan jeugdwerkloosheid Met het actieplan jeugdwerkloosheid wil de overheid in deze tijd van crisis, snel maatregelen nemen om te voorkomen dat jongeren langdurig aan de kant komen te staan. Het kabinet heeft alle regio’s gevraagd plannen in dienen waarin werkgevers, gemeenten en het onderwijs afspraken met elkaar maken die er op gericht zijn om jongeren op de juiste plekken te krijgen. Wet WIJ Met ingang 1 oktober 2009 is de Wet investeren in jongeren (Wet WIJ) van kracht. De Wet WIJ vervangt voor jongeren tot 27 jaar het recht op algemene bijstand door het recht op een werkleeraanbod. Dit kan een baan zijn, een vorm van scholing of een combinatie van beide, afgestemd op de situatie van de jongeren. Een werkleeraanbod kan ook bestaan uit voorzieningen die nodig zijn voor een betere arbeidsinschakeling, zoals een sollicitatietraining, een cursus gericht op de ontwikkeling van werknemersvaardigheden, een stageplaats, schuldhulpverlening, sociale activering. De inhoud van het werk-leeraanbod is veelal terug te vinden in de verordening, en in de beleidsplannen rondom Werk en Inkomen en de aanpak Voortijdig Schoolverlaten (voor jongeren tot 23 zonder startkwalificatie). Als zij werk accepteren krijgen de jongeren een salaris van de werkgever. Bij acceptatie van het leerwerkaanbod krijgen ze waar nodig een inkomen dat even hoog is als de bijstandsuitkering.

Leeswijzer In deze notitie hebben we de verschillende opvangvoorzieningen voor jongeren met ernstige gedragsproblemen op een rij gezet. Deze voorzieningen zijn bedoeld om jongeren te herplaatsen en om te voorkomen dat zij geen dagbesteding meer hebben. De opvangvoorzieningen zijn onderverdeeld in de volgende drie categorieën • Onderwijs en Zorg • Werk • Wonen Om zicht te krijgen op de verschillende voorzieningen hebben we interviews gehouden met relevante sleutelfiguren en leerplichtambtenaren. Met hen is gekeken naar de opzet van de voorziening, doelgroep, aanmelding, organisatie, capaciteit en belangrijke knelpunten. Het gaat hierbij uitdrukkelijk om voorzieningen van waaruit jongeren zo veel mogelijk terug geleid kunnen worden naar onderwijs en of werk. Onze belangrijkste bevindingen naar aanleiding van de inventarisatie zijn verwoord direct na de inleiding. Hierbij gaat het om zaken die door de respondenten zijn aangereikt of thema’s die vanuit het streven naar meer samenhang en afstemming meer aandacht moeten krijgen.


|

Opvang tegen Uitval

3

4

Opvang tegen Uitval

|


Bevindingen naar aanleiding van de inventarisatie

•

•

•

•

• •

• •

• •

• • • •

Het RMC bevindt zich op het snijvlak onderwijs/arbeid en zorg. Om deze reden is het van belang dat het RMC zich focust op begeleidingstrajecten. Wat is nodig en wat zijn de hiaten in het aanbod? Het gaat vooral om de regie op vraag en aanbod. Nu is er weinig samenhang in de aanpak. Dit vraagt om een outreachende taak van leerplicht en RMC. Het RMC is maar tot 23 jaar. Vooral de leeftijdsgroep 23 tot 27 staat onder druk doordat zij niet meer vanzelfsprekend een uitkering krijgen maar moeten werken. Er zijn weinig/geen voorzieningen voor hen. Het gaat bijvoorbeeld om een groep jongeren uit het speciaal onderwijs (uitkeringsgevaar). Zij krijgen in verband met WWB geen uitkering, maar er zijn voor hen na 23 onvoldoende trajecten meer die aan een verder perspectief werken. Volgens een aantal geïnterviewden zijn er onvoldoende voorzieningen voor 18plus jongeren. Het gaat om een complexe doelgroep waarvoor in de regio onvoldoende opvang is. Meer deeltijdtrajecten opzetten voor snelle hulp. Onderwijs en leerplicht moeten elkaar vooral zien als ketenpartners in plaats van ‘concurrenten’. Beide functies hebben complementaire doelstellingen en kunnen hier winst uit halen. Het onderzoek van Ingrado laat zien dat risicojongeren veel te laat bij leerplicht worden gemeld en daardoor onnodig lang thuis zitten. Jongeren die thuis zitten worden nu onvoldoende bereikt. Jongeren die niet meer thuis kunnen wonen verlaten vaker ook voortijdig de school. En jongeren op kamers lopen meer risico om schulden op te bouwen. Daarom is het belangrijk om de woonopvangvoorzieningen in de regio, waarin begeleiding en zorg een belangrijke rol speelt, nog eens onder de loep te nemen. Het is de vraag of het CJG voor de doelgroep 18-23 jaar straks een aansprekend hulpaanbod heeft. Er is behoefte aan een regionaal beleidskader opvang voorzieningen risicojongeren met daarin aandacht voor samenwerking en afstemming. Hierin ook aandacht besteden aan de noodzakelijke preventieve en outreachende functie van leerplicht/RMC. Deze komt nu nog onvoldoende uit de verf en vraagt om de noodzakelijke voorwaarden. Ook de samenwerking tussen gemeenten en jeugdzorg moet meer aandacht krijgen. Er is meer bemoeizorg nodig voor kwetsbare jongeren zonder BJz-indicatie. Een aantal instellingen geeft te kennen bepaalde voorzieningen/trajecten te missen. Communicatie over wat er wel en niet is, is daarom belangrijk. Heeft ook met de regiefunctie van het RMC en beleidskader te maken. RMC-medewerkers moeten gefaciliteerd zijn om maatwerk te realiseren. Zij ‘worstelen’ nu met de term maatwerk. Meer communicatie tussen opvangvoorzieningen en het onderwijs is gewenst. Dit blijft een aandachtspunt. De overgang VO/VMBO – MBO. Dit blijft ondanks de goede inzet van De Overstap een punt van aandacht. Vervolgfinanciering voor verschillende voorzieningen (Leerlingzorgloket, BOP-academie). Vaak gaat het om tijdelijke gelden en is niet duidelijk hoe dit er op termijn uit gaat zien.


|

Opvang tegen Uitval

5

6

Opvang tegen Uitval

|


Inventarisatie voorzieningen

Onderwijs en Zorg

1. Oscar Het Onderwijs Service Centrum Apeldoorn en Regio (OSCAR) is in 2002 ontstaan en heeft de kennis en expertise van het voormalige SVO LOM gebundeld. Inmiddels is OSCAR gegroeid naar een volwaardig OPDC: een orthopedagogisch en –didactisch centrum en is daarmee een onderwijslesplaats voor kinderen die behoefte hebben aan extra ondersteuning op het gebied van leren en gedrag. De toegang tot de verschillende ondersteuningstrajecten verloopt via het onderwijszorgloket. Doelgroep Het leerlingzorgloket richt zich op leerlingen in het voorgezet (speciaal) onderwijs die extra zorg vragen vanwege gedrags- en/of psychiatrische problematiek. Dit loket verzorgt verschillende indicatietrajecten en trajectbegeleiding bij verwijzing en verplaatsing. Aanmelding Wanneer leerlingen vastlopen of dreigen vast te lopen binnen het regulier voortgezet onderwijs, kunnen scholen advies vragen bij het leerlingzorgloket VO. Tijdens de wekelijkse vergadering bespreken de partijen met elkaar welk zorgtraject voor een leerling in gang gezet moet worden. In het LeerlingZorgloket VO werken de volgende partijen nauw samen: • REC cluster 4-scholen, inclusief de Trajectklassen • Stichting Leerlingzorg Apeldoorn en Regio (SLAR) • Orthopedagogisch en Didactisch Centrum OSCAR • Bureau Jeugdzorg, regio Apeldoorn • Pactum Jeugdzorg Integrale Dagbehandeling • Afdeling Leerplicht van de gemeenten in de regio Organisatie Het loket kan de leerlingen in de volgende trajecten plaatsen: • Indicatie voor plaatsing in een school voor REC cluster 4. • Aanvraag indicatie bij de commissie voor indicatiestelling. • Verkrijgen Leerlinggebonden Financiering (LGF) via indicatie. • Inzet ‘rugzakje’ voor extra zorg in het voorgezet onderwijs. • Indicatie Bureau Jeugdzorg. • Plaatsing Orthopedagogisch Didactisch Centrum Oscar. • Dit is onderwijs op maat met specifieke zorg. Het merendeel van de leerlingen gaat na één of twee jaar weer terug naar het regulier voortgezet onderwijs. Binnen OPDC is examinering VMBO-TL mogelijk. • Plaatsing in de Determinatiegroepen (observatie en diagnostiek) van de SLAR. Dit is een tijdelijke plaatsing binnen Oscar (SLAR) voor observatie en diagnostiek gericht op terugkeer naar eigen school of een verwijzing naar andere vormen van regulier en speciaal onderwijs.


|

Opvang tegen Uitval

7

•

• •

• •

• •

• •

•

Plaatsing Speciaal Onderwijs cluster 4 Via Oscar kan men adviseren om een leerling te plaatsen binnen het Speciaal Onderwijs Cluster 4. Hiervoor is een indicatie van de Commissie voor Indicatiestelling nodig. Cluster 4 scholen in de regio zijn: • De Ambelt (Apeldoorn/Zwolle) • De Bolster (Voorst) • Hoenderloo College (Hoenderlo) • Rentray (Deventer/Eefde) • De Stichting Speciaal Onderwijs Twente en Oost Gelderland (SOTOG) verzorgt in Zutphen (OZC) en Lochem het cluster 4 onderwijs. Plaatsing op de Rails (volgen cluster 4 programma zonder indicatie cluster 4 indicatie). Op de rails helpt leerlingen die dreigen te ontsporen. Omdat ze in eerste instantie niet voldoen aan de criteria voor Speciaal Onderwijs cluster 4, maar er wel sprake is van een reële bedreiging van de veiligheid binnen school, wordt de leerling in het project ‘Op de rails’ geplaatst. De leerling volgt ca. één jaar een programma op een school voor cluster 4. Daarna volgt herplaatsing op een passende school. Plaatsing in een trajectklas van het Hoenderloo College (Hoenderloo Groep). In Apeldoorn zijn binnen het Edison College en het Sprengeloo trajectklassen van het Hoenderloo College gevestigd. De trajectklassen verzorgen de eerste opvang en ondersteuning van geïndiceerde jongeren om de uitval van deze jongeren te voorkomen. Zie rapportage verderop. Plaatsing in een herstartprogramma (voor langdurige thuiszitters). Dit is een traject dat door de afdeling leerplicht in gang gezet kan worden wanneer een leerling langer dan 4 weken geen school bezoekt. Op verzoek kan deze leerling binnen Oscar of Pactum gedurende 6 à 8 weken in een traject geplaatst worden met als doel om de onderwijsrelatie te herstellen. Plaatsing in een reboundprogramma. De reboundvoorziening biedt een leerling met gedragsproblemen en/of de veiligheid bedreigt een tijdelijke opvang van ongeveer 3 maanden. Het programma is gericht op gedragverandering en terugplaatsing binnen de eigen school of regulier voortgezet onderwijs. Plaatsing hulpverleningstraject Pactum. Pactum biedt in samenwerking met Oscar dagbehandeling niet schoolgaande jeugd en nasschoolse dagbehandeling schoolgaande jeugd. De daghulp wordt aangeboden op de locatie aan Ruys de Beerenbroeckstraat te Apeldoorn. Zie ook de rapportage van Pactum.

De school van herkomst blijft verantwoordelijk voor de plaatsing van de leerling en het dossier. De school levert de gegevens aan en het leerlingzorgloket draagt zorg voor de dossiervorming. Vervolgens brengt het loket een advies uit voor het te volgen traject. Een trajectbegeleider van het loket zal de school en ouders hierin verder begeleiden. Capaciteit Bij Oscar zijn 175 leerlingen ingeschreven voor een traject (OPDC en opvangvoorzieningen). Daarnaast begeleidt Oscar 40 VO-scholen in de regio. Financiën Het leerlingzorgloket wordt gesubsidieerd door de gemeente Apeldoorn en gelden vanuit het onderwijs.

8

Opvang tegen Uitval

|


Welke voorzieningen ontbreken/Wat kan beter? • In het kader van herplaatsing mist Oscar in de regio voorzieningen met speciale problematiek (o.a. in het autistisch spectrum). • De verschillende voorzieningen sluiten niet goed op elkaar aan. Er is een dubbel aanbod van trainingen zoals trainingen sociale vaardigheden en faalangsttrainingen, maar er worden ook zaken gemist zoals trainingen voor kinderen met autisme. Gezamenlijk meer kijken van wat er is en wat er gemist wordt. Ook de methodiek van een aantal trainingen zou wat meer tegen het licht gehouden moeten worden. Kortom, de regio zou hier een kwaliteitsslag kunnen maken. Het OPDC Lumein in Zwolle heeft bijvoorbeeld een heel trainingsaanbod rondom autisme. De regio kan hier gebruik van maken. Meer informatie Voor meer informatie kunt u kijken op de website: www.leerlingzorgloketvo.nl


|

Opvang tegen Uitval

9

10

Opvang tegen Uitval

|


2. Onderwijs Zorg Centrum Zutphen (OZC) Bij sommige leerlingen zijn er problemen waardoor zij vastlopen op school. Dit uit zich in hun gedrag zowel op school, thuis als elders. De school van de leerlingen kan niet altijd zelf voor een geschikte oplossing zorgen. Het Onderwijs Zorg Centrum (OZC) biedt (tijdelijke) hulp aan leerlingen met problemen op school en thuis om te voorkomen dat ze definitief vastlopen op school. Kenmerk van het OZC is de gezamenlijke aanpak door onderwijs- en zorgpartijen. Deze aanpak helpt de leerling perspectief voor zichzelf te creëren. De uitvoering vindt plaats door de Stichting Speciaal Onderwijs Twente en Oost Gelderland, Pactum Jeugdzorg & Educatie en Lindenhout Jeugdzorg Gelderland en Overijssel. Doelgroep Het OZC richt zich op leerlingen van het Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Zutphen en omgeving. Aanmelding Het OZC is vertegenwoordigd in de ZAT’s van de scholen in het samenwerkingsverband en in de Permanente Commissie Leerlingenzorg (PCL). Het ZAT kan een leerling naar het OZC doorverwijzen. Organisatie Het samenwerkingsverband bestaat uit negen scholen (Zutphen, Dieren en Vorden) en daarbij gaat het om ongeveer 8000 leerlingen. In 2006 is het OZC gestart als driejarig project en per 2009 is het een structurele voorziening geworden. Het OZC heeft samenwerkingsafspraken gemaakt met scholen uit het samenwerkingsverband, ROC Aventus, de leerplichtambtenaren, Bureau Jeugdzorg, Pactum, Lindenhout, GGnet, Tactus, AMW en REC Oost-Nederland. Het OZC kent drie trajecten: • kortdurende ambulante begeleiding • schakelklas • integrale daghulp Kortdurende ambulante begeleiding wordt ingezet voor leerlingen die in de problemen dreigen te komen, maar nog wel binnen hun eigen school onderwijs kunnen volgen. Gemiddeld duren deze ondersteuningstrajecten ongeveer zes weken. Verder heeft het OZC twee schakelklassen van elk maximaal acht leerlingen. Gemiddeld zitten de leerlingen hier drie maanden. Zij volgen hun eigen reguliere lesprogramma en krijgen extra begeleiding. Tegelijkertijd kan er onderzoek worden gedaan naar eventuele gedrags- en/of leerproblemen. In deze periode wordt ook bekeken of de leerling naar zijn/haar oude school terug kan keren of dat er een andere vorm van onderwijs gezocht moet worden. Ook biedt het OZC integrale daghulp aan. Dit wordt ingezet voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs die op school en thuis problemen ervaren en gebeurt op basis van een indicatie van Bureau Jeugdzorg. In die indicatie staat de ‘leervraag’ die Bureau Jeugdzorg samen met de ouders en de jongere heeft opgesteld. Leerlingen komen na schooltijd een paar dagen per week naar het OZC en daar volgen zij een programma tot ongeveer 20.00 uur. Groepen bestaan uit maximaal acht jongeren per dag. De duur van het traject is gemiddeld één jaar. Naast de drie genoemde trajecten biedt het OZC ook de mogelijkheden voor observatie en diagnostiek, consultatie en advies en crisisinterventie.


|

Opvang tegen Uitval

11

Uitgangspunten van het OZC zijn dat ouders en school gezamenlijk verantwoordelijk voor de leerling blijven, dat de leerling indien mogelijk terugkeert naar de school van herkomst en dat de school van herkomst meewerkt door het beschikbaar stellen van leermiddelen en expertise voor de leerling. Indien nodig biedt het OZC nazorg bijvoorbeeld door de inzet van ambulante hulp, plaatsing bij de integrale daghulp, schoolondersteuning, coaching van de jongere of door de inzet van hulp door externe instanties. Capaciteit Het OZC heeft twee schakelklassen met elk maximaal acht leerlingen. De leerlingen verblijven gemiddeld ongeveer drie maanden in de schakelklas. Op jaarbasis kunnen ongeveer zestig leerlingen in de schakelklas opgevangen worden. Daarnaast voert het OZC ongeveer zestig ambulante trajecten uit voor leerlingen die nog wel op hun eigen school onderwijs kunnen volgen. De groep integrale daghulp bestaat uit acht jongeren per dag die allemaal enkele dagen per week naar het OZC komen. Gemiddeld worden per week ongeveer twaalf jongeren opgevangen. Omdat zij ongeveer een jaar blijven, kunnen op jaarbasis ongeveer twaalf jongeren aan de integrale daghulp deelnemen. Financiën Het OZC wordt gefinancierd met reboundgelden vanuit het samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Zutphen en omgeving. Welke voorzieningen ontbreken/wat kan beter? • Het OZC wil graag nog meer inzetten op het bieden van hulp en onderwijs aan (hoog)begaafde jongeren met problemen in het autistisch spectrum en het bieden van naschoolse opvang voor BSO 12+ (jongeren met een laag IQ). Verder beschikt het OZC niet over de mogelijkheid om praktijklessen te verzorgen. Deze moeten dus zoveel mogelijk op de school van herkomst gevolgd worden. • Punt van aandacht blijft de communicatie met scholen binnen het samenwerkingsverband. Scholen hebben (soms) moeite met het op tijd aanleveren van de benodigde materialen en toetsen voor de leerlingen in de schakelklassen. Problemen zijn al sterk verminderd maar blijven een punt van aandacht. Meer informatie Voor meer informatie kunt u kijken op de website www.ozc-zutphen.nl

12

Opvang tegen Uitval

|


3. Coach in Deventer Coach is het vangnet voor Deventer jongeren van 12-23 jaar die kampen met meervoudige problematiek. Vertrouwen, toegankelijkheid, flexibiliteit en vasthoudendheid staan centraal in de benadering van de jongeren. De aanpak is integraal, concreet, activerend, doortastend, onorthodox en effectief. In relatief korte tijd is Coach erin geslaagd een stedelijk vangnet te creëren en een succesvolle aanpak te ontwikkelen. Reden voor de participerende instellingen en de gemeente Deventer om Coach als structurele voorziening voort te zetten. Doelgroep en doelstelling Coach richt zich op jongeren van 12 tot 23 jaar die wonen binnen de gemeente Deventer en die kampen met meervoudige problematiek. Dat wil zeggen problematiek op verschillende leefgebieden tegelijk: onderwijs, huisvesting, werk, financiën, relaties, gezondheid en veiligheid. De doelstelling is vraag en aanbod van de hulp- en dienstverlening aan deze jongeren optimaal op elkaar af te stemmen en daarmee de kwaliteit te verbeteren. Dit om te voorkomen dat de doelgroep verder tussen wal en schip belandt. Aanmelding Jongeren worden op verschillende manieren aangemeld. Vaak door instellingen, scholen en ouders. Sommige jongeren komen binnen via een vriend, of melden zich zelf aan. Er volgt een wederzijdse kennismaking. Een coach maakt met de jongere een eerste inventarisatie van de problemen en legt de werkwijze uit. Daarna bespreekt en beslist het Coachteam of jongere in aanmerking komt voor een Coachtraject. Zo ja, dan kijkt het team welke coach het meest geschikt is om deze jongere te begeleiden, en volgt de ‘match’. Organisatie De kern van Coach bestaat uit professionals van de participerende instellingen, de coaches. Samen met de coördinator en de officemanager vormen ze het Coachteam. Dit team ontleent haar kracht aan de bundeling van expertise uit de sectoren onderwijs, zorg, jeugdzorg, werk & inkomen, vrije tijd, politie & justitie en integraal jongerenwerk. Daardoor ontstaan een multidisciplinaire benadering en een integrale aanpak in de begeleiding van de jongeren. De coaches komen éénmaal per week bij elkaar voor overleg, verder werken ze vanuit hun eigen instelling. Daardoor benutten ze zowel de kracht van het netwerk als de expertise en mogelijkheden van de eigen organisatie optimaal. Coach komt in beeld zodra de problematiek van een jongere vraagt om een multidisciplinaire aanpak. De coach ontwikkelt in samenspraak met de jongere en de betrokken instellingen een plan van aanpak en ziet toe op de uitvoering. Daarnaast is de coach alert op lacunes in de aanbodstructuur. Dit komt aan de orde in het gezamenlijk overleg. Het Coachteam probeert hier oplossingen voor te vinden. Soms overstijgt de problematiek de mogelijkheden of reikwijdte van het gezamenlijk vangnet en/of zijn beleidsaanpassingen nodig. In die gevallen doet de coördinator door de praktijk onderbouwde voorstellen aan de gemeente en/of de beleidsmakers van betreffende instellingen. Een coach besteedt gemiddeld 50 uur aan een individueel traject. In die tijd inventariseert en structureert hij de problemen van de jongere en stelt hij, in nauwe samenspraak met de jongere, een Coachplan op. Daarna start de uitvoering. De coach neemt geen taken over van maatschappelijke instellingen: hij werkt aanvullend en ondersteunend op het bestaande


|

Opvang tegen Uitval

13

aanbod. Zijn primaire taak en focus zijn integrale zorg-, scholings- en/of dienstenarrangementen op maat te organiseren en te begeleiden. De coach kijkt over de muren van de eigen sector heen, benadert problemen in samenhang en stimuleert en stuurt het oplossingsproces. Hij doet dat op een bevlogen, inventieve en soms onorthodoxe wijze. Vooraf vraagt hij de jongere toestemming om binnen het Coachteam informatie uit te wisselen. De jongere geeft toestemming door een privacyverklaring te ondertekenen. Hoe vaak de jongere en de coach elkaar zien, hangt af van de aard en ernst van de problematiek, de vorderingen in het traject en de fase waarin het traject zich bevindt. In het begin is er intensief contact, in de afrondende fase wordt het contact geleidelijk afgebouwd. Het Coachtraject is afgerond als de vooraf geformuleerde doelstellingen bereikt zijn. Bijvoorbeeld dat er een schuldenregeling getroffen is, dat de jongere een baan en/of (deeltijd)opleiding heeft, een (legaal) inkomen en een vast en prettig onderdak. Capaciteit Jaarlijks maken gemiddeld 100 jongeren gebruik van de ondersteuning en begeleiding van Coach Deventer. Financiën De instellingen leveren vanuit eigen middelen hun Coach-uren, de gemeente Deventer voorziet in de kosten voor overhead. De coördinatie van Coach is in handen van jongereninstelling de KIJ. Welke voorzieningen ontbreken/wat kan beter? In de regio mist men een voorziening voor 18+ jongeren. Na jeugdzorg zijn er geen trajecten die voldoende zijn toegesneden op deze complexe doelgroep. Meer informatie Voor meer informatie kunt u kijken op de website www.coachdeventer.nl

14

Opvang tegen Uitval

|


4. BOP-Academie De BOP-Academie is een dagvoorziening, ook voor niet schoolgaande jeugd. De academie helpt jongeren om meer structuur in het leven te krijgen. Vaak hebben ze problemen thuis en is de school niet afgemaakt. De voorziening is gedurende het hele jaar van 8.00 tot 20.00 uur open en jongeren ontbijten en koken gezamenlijk en zijn ook verantwoordelijk voor een deel van de huishouding. Het is een toeleiding naar onderwijs of werk en het zoeken naar een vrijetijdsbesteding in de vorm van sport. Het is een voorziening op vrijwillige basis, maar vraagt wel om een eigen inzet. De BOP-Academie is geen hulpverlenende instantie, maar werkt wel samen met andere zorginstellingen. Rentray is een belangrijke partner. Het is een voorziening voor de hele Stedendriehoek. Doelgroep De BOP-Academie is bedoeld voor jongeren vanaf 12 tot ongeveer 19 jaar. Het doel van de BOP-Academie is om jongeren zodanig te kwalificeren dat zij direct op de arbeidsmarkt inzetbaar zijn of door te stromen naar een vervolgopleiding, of terug kunnen naar het reguliere onderwijs. Belangrijke hulpmiddelen hierbij zijn het individuele plan waarin de eigen doelen en ambities zijn uitgewerkt. Iedere student gaat vervolgens met dit plan aan de slag. Daarnaast legt iedere leerling een eigen portfolio aan waarin de ontwikkelde competenties worden vastgelegd. Aanmelding Jongeren melden zich aan of dit gebeurt via de scholen of gemeenten (ROC, trajectklassen, leerplicht, Rentray, Ambelt, etc.). Organisatie De BOP-Academie is geen gewone school en jongeren die hier verblijven zijn gedurende 12 uur per dag bezig met onderwijs, werkervaring en vrije tijd. Het programma is niet vrijblijvend en vraagt veel inzet van de jongeren en is vooral gericht op het bieden van structuur. Het dagprogramma ziet er globaal als volgt uit: • Arbeidsmarktvoorbereiding • Onderwijs • Groepsbijeenkomst • Sport en activiteiten • Taken en zelfstandigheidstraining Iedere student volgt een passend onderwijsprogramma op VMBO-, HAVO- of VWO-niveau en/of beroepsopleiding. Het onderwijs is op individueel niveau en er wordt zo veel mogelijk deelgenomen met de regionale en landelijke examens. De onderwijsinstelling (Hoenderloo College) ondersteunt op afstand. Het doel van de BOP-Academie is ook het krijgen van een baan. Direct bij de start zijn de activiteiten hierop gericht. Bij de BOP-Academie leren zij een aantal vakvaardigheden en hoe zich staande te houden in een bedrijf. De vaardigheden kunnen zij intern alsook bij een bedrijf op doen. Bij de start op de Academie krijgt iedere student een trajectbegeleider aangewezen die individuele begeleiding biedt. Studenten die in een leerwerkbaan aan de slag gaan krijgen daarnaast ook een bedrijfsmentor toegewezen die zorgt voor begeleiding op de werkvloer. De verblijfsduur is ongeveer 6 maanden à een jaar.


|

Opvang tegen Uitval

15

Er is samenwerking met Bureau Jeugdzorg, Jeugdreclassering, Pactum, RIBW, ROC’s, VO/VMBO, leerplicht. De samenwerking met andere instellingen is voor de BOP-Academie van belang omdat het slagen van traject mede afhankelijk is van de hulp in de thuissituatie of jeugdreclassering. Capaciteit Er worden op dit moment 32 jongeren opgevangen en er staan 6 op de wachtlijst. De capaciteit van de BOP-Academie is ongeveer 30 jongeren. Financiën De financiering op de langere termijn is voor de BOP-Academie zorgelijk. Nu vormen zij onderdeel van de jeugdzorggelden (de zogenaamde campusgelden) van het Programmaministerie voor Jeugd en Gezin. Welke voorzieningen ontbreken/wat kan beter? De BOP-academie ziet graag dat de financiering op lange termijn geregeld wordt. Men mist voor deze moeilijke doelgroep het brede integrale beleidskader waar de financiering aan opgehangen kan worden. Meer informatie Voor meer informatie kunt u kijken op de website: www.bop-academie.nl

16

Opvang tegen Uitval

|


5. Rentray Onderwijs Rentray Onderwijs is een school voor Voortgezet Speciaal Onderwijs voor Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen (VSO/ZMOK). Zij is verbonden aan Rentray, een instelling voor jongeren met gedragsproblemen. De jongeren volgen een algemene opleiding of leren een vak. De school biedt daarvoor aangepaste scholingsprogramma’s aan en verzorgt de arbeidstoeleidingsprogramma’s van Work-Wise. Behalve aan interne leerlingen wordt ook onderwijs gegeven aan externe leerlingen. Deze leerlingen volgen onderwijs op locatie in Deventer of volgen een leerwerktraject in het arbeidstrainingscentrum. Daarnaast zijn er trajectklassen voor een preventieve aanpak om schooluitval te voorkomen. Doelgroep De trajectklassen van Rentray Onderwijs zijn bedoeld voor jongeren vanaf 12 tot 17 jaar. Een trajectklas vormt een schakel tussen het reguliere en speciaal voorgezet onderwijs. Ze biedt een goede manier om snel een groep leerlingen met ernstige- en daardoor leerproblemen op te vangen, zonder dat drastische maatregelen als schorsing of verwijdering nodig zijn. Daarmee kan schooluitval worden voorkomen. Bovendien vormt de klas voor leerlingen, die al uitgevallen zijn en voor een aantal ZMOK-leerlingen een sluis terug naar het reguliere onderwijs. Aanmelding Leerlingen kunnen op twee manieren worden aangemeld voor een trajectklas: • Vanuit de basisschool. In dit geval kan de leerling alleen worden aangemeld als hij een cluster 4-indicatie heeft. Aanmelden kan bij de intern begeleider van de trajectklassen van Rentray. Deze overlegt vervolgens met de school waar de leerling geplaatst kan worden en op welke manier de leerling het beste begeleid kan worden. • Vanuit het voortgezet onderwijs. Dit gebeurt door de zorgcoördinator of de teamleider van de school waar de leerling naartoe gaat, en in overleg met de intern begeleider van de trajectklassen. Voordat de leerling wordt aangemeld, bespreken de zorgcoördinator of de teamleider van de school van de leerling eerst het hele traject met de ouders voor. Organisatie De trajectklas is een samenwerkingsverband tussen Rentray- Onderwijs en het regulier voortgezet onderwijs. Het is een verbrede cluster 4 voorziening – met de daarbij behorende expertise – binnen het regulier voortgezet onderwijs. De trajectklas is een integraal onderdeel van het voortgezet onderwijs. De groepsdocent participeert daar waar mogelijk mee in reguliere lessen, waar één of meerdere leerlingen van de trajectklas zitten. Hij helpt de docent van het VO met de begeleiding van de leerling(en). De trajectklas werkt als volgt. Voor aanvang van de lessen komt de leerling naar de Trajectklas. De leerling gaat vervolgens naar de gewone lessen of heeft les in de Trajectklas. De leerlingen brengen in principe de pauzes in de Trajectklas door. Verder volgt de leerling het rooster van het VO. Soms is er sprake van een individueel rooster en lessen worden dan afwisselend in de Trajectklas of de gewone klas gevolgd. Wekelijks is er een voortgangsbespreking van alle leerlingen en een Individuele Handelingsplan Bespreking (IHB). Bij deze bespreking is het trajectklasteam, psycholoog en een maatschappelijk werker aanwezig.


|

Opvang tegen Uitval

17

Vanuit preventief oogpunt zijn de medewerkers van de trajectklas aanwezig bij de leerlingbespreking van het regulier onderwijs. Dit heeft als voordeel dat leerlingen snel geplaatst kunnen worden. Ook is men betrokken bij de instroom van leerling in het VO. Deventer: • Etty Hillesum • Etty Hillesum • Etty Hillesum • Etty Hillesum • Etty Hillesum

Lyceum. Locatie Lebuinuslaan, bovenbouw Lyceum. Locatie Boerhavelaan, onderbouw Havo/VWO Lyceum. Locatie De Keurkamp, onderbouw Lyceum. Locatie Het Stormink, onderbouw Lyceum. Locatie Het Vlier, bovenbouw Havo/VWO

De trajectklassen werken nauw samen met Bureau jeugdzorg, leerplicht en cluster 4 partners zoals de Ambelt en de Bolster. Verder heeft Rentray nog een JeugdzorgPlus aanbod voor jongeren die soms ernstig vastlopen binnen het gezin of hun dagelijkse omgeving. Het gaat dan om een plaatsing in een gesloten setting die valt onder het Programma Ministerie voor Jeugd en Gezin. Capaciteit Een trajectklas biedt plaats aan 16 à 20 leerlingen. Er zijn geen wachtlijsten. Financiën Rentray heeft een subsidierelatie met verschillende ministeries zoals Justitie, VWS, OCW, Programmaministerie voor Jeugd en Gezin, provincie Gelderland en Flevoland, zorgverzekeraars, etc. Wat kan beter? Rentray wijst op de noodzaak om de overgang van het VO/VMBO naar het MBO goed te volgen omdat hier de grootste risico’s zitten. Beide partijen moeten zich hier goed bewust van zijn. Via het project (Beroepskolom Stedendriehoek) is men hier al mee bezig. Meer informatie Voor meer informatie over de Rentray Onderwijs kunt u kijken op de website van Rentray: www.rentray.nl

18

Opvang tegen Uitval

|


6. Hoenderloo Groep De Hoenderloo Groep biedt 24-uurszorg aan jongeren met (complexe) gedragsproblemen. De organisatie biedt een programma op maat dat behandeling, onderwijs en vrijetijdsactiviteiten aan elkaar verbindt. Onderwijs wordt geboden via het Hoenderloo College. Doelgroep Jongeren van 12-16 met (complexe) gedragsproblemen. Aanmelding Om aangemeld te kunnen worden is een indicatiebesluit van Bureau Jeugdzorg nodig. Alle aanmeldingen van jongeren voor de Hoenderloo Groep komen binnen bij het plaatsingsbureau. Dit bureau begeleidt en coördineert de procedure van aanmelding tot plaatsing. Organisatie De Hoenderloo groep biedt onderwijs via het Hoenderloo College. Dit is een cluster IV school (VSO ZMOK) met vmbo-trajecten en kent vier locaties: • Gangel (Hoenderloo) • Beets (Hoenderloo) • De Sprint (Wezep) • Trajectklassen (Apeldoorn) De Gangel, Beets en de Sprint zijn onderwijslocaties op één van de terreinen van de Hoenderloo Groep. De trajectklassen zijn speciale afdelingen van het Hoenderloo College en zijn ondergebracht op drie scholen voor voortgezet onderwijs in Apeldoorn, namelijk het Edison College en het Sprengeloo.

a.) Gangel Het onderwijs op de Gangel bestaat uit leerstof van het basisonderwijs en de basisvorming. De school biedt extra aandacht en begeleiding omdat leerlingen in kleine klassen zitten. De leerstof wordt aangepast aan de leerlingen en de leerkrachten zijn gewend om met problemen om te gaan. Leerlingen doen hier vooral basiskennis op en werken aan hun sociale vaardigheden. Verder kunnen zij zich oriënteren op opleiding en beroep.

b.) Beets Bij Beets volgen leerlingen na het tweede jaar basisvorming een beroepsopleiding. Daarbij kunnen zij uit verschillende vmbo-richtingen kiezen. De opleiding wordt afgesloten met een diploma waarna leerlingen kunnen doorstromen naar het ROC. De klassen zijn klein want er zitten ongeveer tien leerlingen in een klas. De docent heeft daardoor de mogelijkheid om leerlingen individuele begeleiding te bieden.


|

Opvang tegen Uitval

19

c.) De Sprint Leerlingen die op de Sprint komen hebben zeer ernstige groepsgebonden gedragsproblematiek. Het gaat om problemen die niet zo ernstig zijn dat zij naar een justitiële jeugdinrichting moeten, maar bij de behandeling zijn wel vrijheidsbeperkende maatregelen noodzakelijk. Op de Sprint moeten de jongeren leren weer een zinvolle dagbesteding te krijgen. Zij hebben vaak al een periode geen of weinig onderwijs gevolgd. Elke jongere volgt vanaf het begin van de behandeling een op maat toegesneden onderwijstraject (vmbo) met als doel doorstroming naar vervolgopleiding of baan.

d.) Trajectklassen Apeldoorn De trajectklassen verzorgen de eerste opvang en ondersteuning van geïndiceerde jongeren uit het voortgezet onderwijs. Hiermee wordt geprobeerd voortijdige schooluitval uit het reguliere onderwijs zoveel mogelijk te beperken. Leerlingen volgen zoveel mogelijk het gewone rooster. Als dit niet lukt (bijvoorbeeld door gedrag of didactische achterstand) dan volgt een jongere die les in de Trajectklas. De trajectklas is ook voor leerlingen uit één van de locaties van de Hoenderloo Groep die toe zijn aan reïntegratie in het regulier onderwijs. Zij krijgen zo de kans om onder begeleiding te wennen aan een nieuwe schoolsituatie. Zie ook de omschrijving van de trajectklassen bij Rentray-Suringarschool. Capaciteit Per oktober 2008 bood de Hoenderloo Groep plaats aan 418 jongeren. Financiën Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap financiert de onderwijsactiviteiten die De Hoenderloo Groep uitvoert. De jeugdzorgactiviteiten van De Hoenderloo Groep worden gefinancierd door het programmaministerie Jeugd en Gezin. Meer informatie Meer informatie over de Hoenderloo Groep kunt u vinden op de website: www.hoenderloogroep.nl

20

Opvang tegen Uitval

|


7.

ROC Aventus

Het onderwijs van ROC Aventus is competentiegericht. Dat betekent dat studenten een belangrijk aandeel hebben in het ontwikkelen van de kennis, houding en vaardigheden die zij nodig hebben in hun toekomstige beroep. Zij maken hiervoor een persoonlijk ontwikkelingsplan en kunnen daarnaast rekenen op begeleiding van docenten, coaches en leertrajectbegeleiders. De praktijkcomponent is een belangrijk onderdeel van het leerproces. Ook Aventus heeft te maken met risicoleerlingen die zonder diploma het onderwijs voortijdig dreigen te verlaten. Om deze uitval tegen te gaan heeft Aventus allerlei maatregelen genomen die gericht zijn op specifieke begeleiding en opvang van risicoleerlingen aantal van deze maatregelen zijn onderdeel van het SchoolverlatersOffensief Stedendriehoek. Doelgroep De opvang- en begeleidingsmaatregelen van Aventus richten zich op studenten variërend in de leeftijd van 16 tot 23 jaar. Het gaat om deelnemers die vanuit het VO/VMBO het ROC instromen en waarvan op het overdrachtsformulier, in het kader van de doorgaande zorglijn, is aangegeven dat extra hulp noodzakelijk is. De leertrajectbegeleider (LTB-er) en de ambulante begeleider bespreken samen hoe de hulpvraag verder op te pakken. Dit geldt ook voor jongeren die gedurende het schooljaar aangeven extra hulp nodig te hebben. Hieronder bevinden zich ook jongeren met een leerlinggebonden financiering/rugzak. Dit zijn jongeren met een cluster 1, 2, 3 en 4 indicatie. Het doel van speciale opvang en begeleiding binnen Aventus is om te voorkomen dat studenten voortijdig afhaken en hen in de gelegenheid te stellen via een eigen traject een startkwalificatie te halen. Organisatie Hieronder volgt een overzicht van de opvangvoorzieningen binnen ROC Aventus.

a) Expertiseklas Aventus In de Expertiseklas van de afdeling Horeca en Toerisme werken twee ambulant begeleiders fulltime vanuit één van de cluster 4 scholen. Eén begeleider vanuit een externaliserende en één vanuit een internaliserende achtergrond. Beide begeleiders vangen alle cluster 4 geïndiceerde deelnemers op. De begeleiders werken zowel deelnemer (gedrag) als systeem (lesstof) gericht. Voor hun activiteiten kunnen zij terugvallen op en zijn verantwoordelijk voor afstemming met andere organisaties zoals de cluster 4 scholen, Bureau Jeugdzorg, zorgloket Apeldoorn, leerplicht en politie. De expertiseklas zal naast cluster-4 leerlingen ook bestaan uit leerlingen die deze indicatie niet hebben maar na overleg met de Zorgcoördinator voor deelname zijn aangemeld. Vervolgens is de werkwijze en procedure dezelfde als voor de cluster-4 leerlingen. Doelgroep en doelstelling Het doel van de Expertiseklas is om leerlingen opvang en begeleiding te bieden zolang dit nodig is zodat zij zich cognitief alsook sociaal-emotioneel goed kunnen ontwikkelen. Hiermee wil HT&R voortijdig schooluitval tegen gaan en leerlingen in de gelegenheid stellen om op een voor hen haalbare manier een startkwalificatie te halen. De meerwaarde van de E-klas is dat er direct actie kan worden ondernomen en er snel naar een oplossing wordt gezocht. Deelnemers die naar de E-klas worden doorverwezen krijgen een


|

Opvang tegen Uitval

21

kort gesprek en na overleg met de LTB-er en de sectorcontactpersoon wordt er een plan uitgewerkt. Ondertussen blijft de deelnemer actief betrokken bij het onderwijsproces en gaat alleen terug naar de E-klas om opdrachten uit te werken en gesprekken te voeren. Ook worden de ouders direct bij de plannen betrokken. Capaciteit Het aantal jongeren dat gebruik maakt van de Expertiseklas varieert van 40 tot 50. Bij de overige sectoren van Aventus verlenen de ambulant begeleiders vanuit de clusterscholen directe ondersteuning aan de docenten en studenten. Op basis hiervan worden er maatwerktrajecten afgesproken.

b) Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent (AKA opleiding) De AKA-opleiding is een beroepsopleiding op niveau 1. De opleiding is geplaatst in het geheel van beroepsopleidingen in de beroepskolom. Daardoor zijn ook de wettelijke doorstroommogelijkheden aangegeven. In principe geldt voor de AKA-opleiding dan ook, dat het behalen van het diploma AKA ‘recht geeft op’ doorstroom naar een verwant niveau 2 opleiding. Doelgroep en doelstelling De doelgroep van AKA zijn risicojongeren die waarschijnlijk zonder specifieke hulp geen startkwalificatie zullen behalen. Het zijn deelnemers die een minder succesvolle schoolcarrière achter de rug hebben. Deze deelnemers zijn minder te motiveren voor schoolse activiteiten. Eigen keuzes kunnen maken, wel beperkt, biedt deelnemers de kans om die dingen aan te pakken, die motiveren. De kern van de AkA-opleiding is opleiden tot het kunnen uitvoeren van eenvoudige werkzaamheden onder directe aansturing. Het gaat om de juiste instelling en houding en algemene werknemersvaardigheden. Nog geen direct vakmanschap, maar eerst als assistent.

c) Voorwerk Voorwerk is een traject gericht op voortijdige schoolverlaters met als doel om hen alsnog een startkwalificatie te laten halen. Deelnemers krijgen een leer-werktraject gedurende een bepaalde periode dat zich richt op beroepen in de zorg. De opleiding is vooral bedoeld voor jongeren die extra risico lopen.

d) Servicecentrum Het Servicecentrum kent de volgende activiteiten/voorzieningen die bedoeld zijn om het voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Loopbaanoriëntatieprogramma METROc Het METROc programma biedt hulp bij het zoeken naar het beroep of opleiding dat het beste past.

22

Opvang tegen Uitval

|


Loopbaanoriëntatiecursus Estrade De cursus is bestemd voor (jong)volwassenen die vanwege psychiatrische of psychische problemen belemmerd worden bij het kiezen van een opleiding en/of beroep. Individuele loopbaanbegeleiding Individuele loopbaanbegeleiding met de daarbij behorende thuisopdrachten, kan jongeren helpen om te bepalen welk beroep en/of opleiding goed bij hen past. Training WorkSkills In deze training leren jongeren hun eigen vaardigheden beter te benoemen en te benutten. Samen met andere jongeren en twee trainers kijken waar ze goed in zijn. Iedereen stelt eigen doelen op en gaat hiermee direct mee aan de slag. De training duurt in totaal 1 week. Mentoringprogramma Dit programma is bedoeld om studenten extra te ondersteunen bij het maken van keuzes die voor hun verdere loopbaan van belang zijn. Een mentor uit het bedrijfsleven kan een luisterend oor bieden, meedenken en aanmoedigen. Financiën Het Ministerie van OCW stelt jaarlijks subsidie beschikbaar. Welke voorzieningen ontbreken/Wat kan beter? Het uitvalpercentage bij de AKA is ondanks intensieve intakeprocedure behoorlijk groot en er is dan ook sprake van een ingewikkelde doelgroep. Het probleem is dat er na uitval uit de AkA geen opvangvoorziening meer is. Voor deze jongeren is het vaak de laatste keus en na uitval komen zij bij de leerplicht of het RMC terecht. De conclusie is dat leerplicht partner van het onderwijs is en niet ‘de concurrent’/de boeman of bonnenschrijvers. ROC en leerplicht/RMC moeten elkaar zien als ketenpartners. Er liggen een aantal wettelijke maatregelen die dit standpunt rechtvaardigen. Het ROC is probleemeigenaar en RMC/gemeente heeft het onderwijs nodig om haar beleid uit te kunnen voeren. Dit vraagt om nauwe afstemming en inzet.

Meer informatie Meer informatie over de activiteiten van ROC Aventus kunt u vinden op de website www.aventus.nl


|

Opvang tegen Uitval

23

24

Opvang tegen Uitval

|


8. Het Dagelijks Bestaan

Het Dagelijks Bestaan is een kleinschalige leer-ervaringsplek in Zutphen. Vaardigheden als initiatief nemen, samenwerken en zelfstandigheid worden voortdurend aangemoedigd. Doelgroep In principe richt het Dagelijks Bestaan zich op de leeftijdsgroep 15 tot18 jaar. Het gaat om jongeren die behoefte hebben aan een time-out in hun leven. Zij zijn wel gemotiveerd om een vervolgstap te zetten maar hebben daarvoor tijd of ondersteuning nodig. Soms gaat het om leerlingen die na het behalen van hun eindexamen behoefte hebben aan wat extra bedenktijd voordat zij de vervolgstap kunnen maken. Aanmelding Als een school of een leerplichtambtenaar voor een jongere uit het samenwerkingsverband VO Zutphen e.o. een geschikte plek zoekt, dan meldt deze de jongere aan bij het Onderwijs Zorg Centrum (OZC) Zutphen. Bij het OZC volgt een intake en een verwijzing voor een traject binnen het OZC zelf of bij het Dagelijks Bestaan. Als een jongere bij Het Dagelijks Bestaan komt, wordt gezamenlijk gekeken op welke competenties de jongere zich wil ontwikkelen. Het is heel belangrijk dat een jongere zelf achter het uitgezette traject staat en dat het systeem rondom de jongere meewerkt. Organisatie Jongeren verblijven in principe één blok van drie maanden bij Het Dagelijks Bestaan. Als dat niet genoeg is, dan is een verlenging mogelijk. Jongeren doen eerst een dagen nachtritme op en ‘leren’ er de hele dag te zijn. Iedereen is aanwezig van 9.00 tot 15.30 uur. Daarnaast leren jongeren ook weer onderdeel van een team te zijn. Het is belangrijk dat zij zich geborgen en veilig voelen in de groep. Meestal begint de dag met een vorm van lichaamsbeweging en vervolgens wordt er gewerkt aan zelf gekozen projecten. Dat kan in principe van alles zijn, afhankelijk van de capaciteiten en interesses van de jongeren (koken, techniek, in de tuin). ’s Middags wordt gezamenlijk gegeten en daarna is er tijd voor cognitieve ontwikkeling (eigen werkstuk, scholing, coaching). Daarnaast is er binnen het Dagelijks Bestaan ruimte voor maatschappelijke en culturele vorming. Daarom worden ook regelmatig mensen uitgenodigd wat over hun beroep/bezigheden te vertellen. Iedere jongere heeft zijn eigen coach met een zorg- of pedagogische achtergrond. Dat zijn betaalde krachten die ongeveer 1 uur in de week de jongere begeleiden. Daarnaast maakt het Dagelijks Bestaan gebruik van veel vrijwilligers voor hulp bij dagelijkse activiteiten. Het verschilt in die zin van het OZC dat er veel meer sprake is van een huiskameridee. Het Dagelijks Bestaan staat verder van het naar school gaan af. Bij het OZC zijn jongeren meer bezig met de terugkeer naar hun eigen of een andere school. Capaciteit De capaciteit van het Dagelijks Bestaan hangt af van het soort vragen en problemen van de jongeren die er verblijven. Als het gaat om jongeren met veel sociaal- emotionele problemen dan is 8-10 jongeren het maximum. Op het moment dat er veel jongeren met ‘keuzevragen’ zijn dan is de capaciteit ongeveer 15 jongeren in een groep. Er wordt in ieder geval gestreefd naar een zo heterogeen mogelijke groep jongeren.


|

Opvang tegen Uitval

25

Financiën Het samenwerkingsverband beheert de reboundgelden en via deze weg ontvangt het Dagelijks Bestaan financiële middelen om jongeren drie maanden een traject aan te kunnen bieden. Soms ontvangt Het Dagelijks Bestaan ook particuliere gelden, bijvoorbeeld ouders die dit traject betalen vanuit de PGB-gelden van het kind. Ook kan het voorkomen dat het ROC financiële middelen meegeeft voor een deelnemer die een time-out komt nemen. Daarnaast komen er soms giften binnen. Het Dagelijks Bestaan is verder op zoek naar andere/nieuwe financieringsmogelijkheden. Welke voorzieningen ontbreken? Vanuit het Dagelijks Bestaan wordt een vorm van begeleid kamer wonen in Zutphen en omgeving gemist. Het gaat om een vorm van opvang tussen thuis wonen en de stap om zelfstandig te wonen. Er zijn wel mogelijkheden in Apeldoorn of Deventer maar dat is voor jongeren uit Zutphen en naaste omgeving te ver weg. Daarnaast zijn de mogelijkheden om verslavingszorg in te zetten voor jongeren rond de zestien jaar te beperkt. Verslavingszorg is voor het grootste gedeelte toegespitst op de oudere doelgroep. Voor meer informatie Voor meer informatie over Het Dagelijks Bestaan kunt u kijken op de website: www.hetdagelijksbestaan.nl

26

Opvang tegen Uitval

|


9. Coördinatiepunt Tienermoeders

De hulp aan jonge aanstaande moeders is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de gemeente en alle betrokken hulp- en dienstverlenende instellingen in Apeldoorn. Iedere instelling vervult eigen taken ten behoeve van deze doelgroep. Doelgroep Het coördinatiepunt richt zich op meiden tot en met 23 jaar, die zwanger zijn of één of meerdere kinderen hebben en kampen met problemen op twee of meerdere leefgebieden. Dit kan zijn huisvesting, inkomen, schulden en het zoeken naar werk. Organisatie De taken van het coördinatiepunt zijn: • De zorg voor de doelgroep coördineren; • Omvang en aard van de doelgroep c.q. de problematiek in beeld bvrengen; • Signaleren van tekorten en gebreken in zorgaanbod, indicatiestelling en financiering; • Toegankelijkheid van de instellingen voor de doelgroep vergroten. Het coördinatiepunt is organisatorisch onder gebracht bij het Cliënten Service Bureau van de RIBW in het Portaal te Apeldoorn. Het coördinatiepunt werkt samen met alle partijen die een aanbod hebben op de verschillende leefgebieden. Aanmelding Het coördinatiepunt vervult een tweedelijnfunctie en alleen professionals kunnen cliënten aanmelden. Bij de aanmelding wordt er een warme overdracht verwacht. Criteria voor aanmelding zijn: • meervoudige problematiek, waarbij meerdere instanties betrokken zijn, zodat trajectbegeleiding/coordinatie van zorg nodig is; • En/of er sprake is van een crisissituatie waarbij opvang nodig is; • En/of de problemen zijn niet op te lossen door de eerstelijnsvoorzieningen. Financiën De gemeente Apeldoorn subsidieert de kosten van de coördinatie. Meer informatie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het Cliënten Service Bureau van het RIBW te Apeldoorn.


|

Opvang tegen Uitval

27

28

Opvang tegen Uitval

|


Werk

1. Klussenbus

Klussenbus/J-team Als jongeren zich bij het jongerenloket melden worden zij door de medewerkers van het jongerenloket verder geholpen. De Klussenbus/J-team is één van de trajecten om jongeren verder te laten groeien naar opleiding en/of werk. Aanmelden Jongeren met een uitkering die op zoek zijn naar werk kunnen zich melden bij Interstap of bij de medewerkers van het jongerenloket. Felua Groep Interstap is een professioneel re-integratiebedrijf dat ongeschoolden, laaggeschoolden en MBO-ers begeleidt naar werk. Iedereen kan aan de slag op een van de leerwerkplekken of binnen het uitgebreide netwerk van bedrijven in de regio Veluwe/Stedendriehoek. Eén van de projecten die Felua Groep Interstap begeleidt is Direct Werk. Een actueel jongerentraject is de Klussenbus. Doelgroep Doelgroep zijn jongeren van 16 tot 27 jaar. Voor jongeren in de leeftijd 18+ geldt dat zij hun uitkering kunnen behouden als ze voor de klussenbus aan het werk gaan. Jongeren moeten eerst twee maanden proefdraaien en daarna krijgen ze een contract. Het is de bedoeling dat zij na negen maanden weer uitstromen. Eigen verantwoordelijk en initiatief is binnen het J-team erg belangrijk. Jongeren zorgen zelf zoveel mogelijk voor het aannemen van klussen en het verzorgen van publiciteit. De jongeren worden wel in ondersteunende zin begeleid. Deze werkervaring vormt een opstap naar het volgen van een studie en het vinden van een baan. Het doel van dit project is om de eigenwaarde en zelfvertrouwen van jongeren te stimuleren en weer vertrouwen in de toekomst te krijgen door het vinden van een baan en/of het starten met een opleiding. Organisatie Het project J-team is in het voorjaar van 2007 gestart en is een samenwerking tussen de gemeente Apeldoorn en Feluagroep Interstap bv. Hiervoor is een voormalige stadsbus ingericht als rijdende werkplaats waarmee jongeren klussen verrichten. Daarbij valt te denken aan sloopwerk, onderhoud groenvoorziening, straatwerk, schilderwerk, opbouwen podium voor evenementen. De klussenbus is er voor jongeren die een dagbesteding en structuur nodig hebben, niet weten wat ze willen qua opleiding en werk en geen startkwalificatie hebben. Samenwerken met andere partijen zorgt ervoor dat iedereen weer snel aan de slag kan. Capaciteit 10 jongeren per jaar.


|

Opvang tegen Uitval

29

Financien De gemeente Apeldoorn subsidieert dit project. Meer informatie Voor meer informatie kunt u kijken op de website: www.deklussenbus.nu. Voor meer informatie over de activiteiten van de Felua-groep kijkt u op de website www.felua-groep.nl

30

Opvang tegen Uitval

|


2. Jongerenrestaurant/lunchroom 180 graden

Als jongeren zich bij het jongerenloket melden worden zij door de medewerkers van het jongerenloket verder geholpen. Het jongerenrestaurant Lunchroom 180º is één van de trajecten om jongeren verder te laten groeien naar opleiding en/of werk. Het project jongerenrestaurant is in het voorjaar van 2007 gestart en is een samenwerking tussen de gemeente Apeldoorn en Sodexo (catering en facilitaire dienstverlening). Het jongerenrestaurant is gevestigd in het Activerium en is een bedrijfsrestaurant voor de ongeveer 500 medewerkers van het bedrijfsverzamelgebouw Het Portaal en het Werkplein Activerium voor werk en inkomen. Werkloze jongeren zonder startkwalificatie werken in dit restaurant. Zij worden begeleid en krijgen de gelegenheid om verder te groeien naar werk en/of opleiding. Het is onbetaald werken, dus met behoud van een eventuele uitkering. Jongeren komen in dienst bij Sodexo. De doelgroep voor dit jongerenrestaurant is jongeren van 18 tot en met 27 jaar. Steeds werken er ongeveer zeven jongeren. Na een half jaar wordt samen met de jongeren gekeken hoe zij hun toekomst verder vorm kunnen geven. Hierdoor ontstaan voortdurend nieuwe werkplekken in het restaurant. Capaciteit Ongeveer 14 jongeren per jaar.


|

Opvang tegen Uitval

31

32

Opvang tegen Uitval

|


3.

Pactum Daghulp

Dagbehandeling niet schoolgaande jeugd Dagbehandeling niet schoolgaande jeugd richt zich op jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar (met de mogelijkheid hulp te verlengen tot de leeftijd van 21 jaar) die geen dag besteding hebben in de vorm van onderwijs, stage of werk. Bij deze jongeren is vaak sprake van problemen op meerdere leefgebieden (de sociaal-emotionele ontwikkeling, de relaties in het gezin, de relaties in het sociale netwerk, de onderwijssituatie en de vrije tijd), waardoor ze onvoldoende mogelijkheden ontwikkelen om tot volledige deelname in de samenleving te komen. Waaruit bestaat de hulp? De dagbehandeling biedt deze jongeren een alternatief voor bestaande onderwijsvormen. Terugkeer naar het regulier onderwijs is in de meeste gevallen niet meer mogelijk, maar vaak bestaat wel de mogelijkheid alternatieve vormen van onderwijs toe te passen. Ambulante gezinsbehandeling is een belangrijk onderdeel van de dagbehandeling. Doelstelling De hoofddoelstelling van de dagbehandeling is jongeren een programma-aanbod te doen, waarin elementen uit hulpverlening en onderwijs zijn samengebracht, dat: • aansluit bij de mogelijkheden van de jongere; • leidt tot een haalbaar perspectief van de jongere om een concrete invulling aan zijn toekomst te geven op het gebied van scholing, werk en maatschappelijk en persoonlijk functioneren; • de persoonlijke ontwikkeling van de jongere stimuleert (zelfvertrouwen, zelfwaardering, weerbaarheid, sociale vaardigheid etc.); • het gezin de krachten laat ontdekken om de jongere in zijn eigen ontwikkeling te steunen, dan wel de jongere een netwerk te laten ontwikkelen dat voor hem een belangrijke hulpbron in de toekomst kan zijn. Het Daghulpcentrum kent drie verschillende afdelingen: Leerwerkplaatsen • de leerwerkplaats Algemene Technieken (hout, metaal en schilderen) • de leerwerkplaats Grafische Technieken • de leerwerkplaats Consumptief Scholingsunits Het programma van de scholingsunits richt zich vooral op de terugkeer naar het onderwijs.

Dagritmetrainingsgroepen In deze groepen worden jongeren geplaatst, die vanwege hun complexe problematiek een duidelijke structuur en intensieve begeleiding behoeven. Ze krijgen een zeer gevarieerd lesprogramma. Wanneer ze voldoende zijn toegerust, kunnen ze doorstromen naar één van de leerwerkplaatsen of de scholingsunit van de daghulp.


|

Opvang tegen Uitval

33

Aanmelding De jongeren worden aangemeld door leerplicht, school of een andere verwijzende instantie zoals de GGZ of BJz. Er is een indicatie van Bureau Jeugdzorg nodig. Waar Daghulp niet schoolgaande jeugd wordt in Apeldoorn (Ruys de Beerenbroecksraat) in samenwerking met Oscar aangeboden. Capaciteit Er is een opvangcapaciteit van negen plekken. In principe zijn er geen wachtlijsten en probeert men jongeren zo snel mogelijk te plaatsen in gedeeltelijke of flexibele trajecten.

Naschoolse dagbehandeling schoolgaande jeugd De naschoolse dagbehandeling van Pactum biedt ondersteuning en begeleiding aan jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar die onderwijs volgen of werken. Hierbij is de gezinssituatie alleen niet in staat om deze jongeren een adequate opvoeding te geven. De jongeren ondervinden op een of meerdere gebieden (gezin -school - vrije tijd) problemen. De contacten van de jongeren met leeftijdsgenoten en volwassenen zijn verstoord. Uitsluitend ambulante hulpverlening is ontoereikend om de problemen van deze jongeren op te lossen. De hulpverlening De hulpverlening van de Naschoolse Opvang is erop gericht de jongere te helpen weer een positief zelfbeeld te krijgen en een realistisch toekomstperspectief te ontwikkelen. De hulpverlening richt zich op de gebieden gezin, school, vrije tijd en persoonlijkheid. De begeleiding kan zich bijvoorbeeld richten op huiswerktraining, invulling van de vrije tijd, ontwikkeling van sociale vaardigheid en gezinsbegeleiding. De individuele vraagstelling van de jongere vormt hiervoor uitgangspunt. Doelstelling? De geboden hulpverlening binnen de Naschoolse Opvang wil voor de jongere het volgende bereiken: " Herstel van de relaties in de thuissituatie op een zodanige wijze dat de ouders weer in staat zijn de opvoeding volledig op zich te nemen of bij de keuze tot een uithuisplaatsing dat de jongere en de ouders zich hierbij kunnen neerleggen”. • Een realistische en voor de jongere positieve school- of werksituatie. • De jongere heeft geleerd om te gaan met conflicten met volwassenen en leeftijdsgenoten en heeft enig inzicht gekregen in zijn eigen gedrag. • Een positieve invulling van de vrijetijdsbesteding. • De jongere heeft meer zelfvertrouwen en zelfwaardering gekregen en heeft een positief toekomstbeeld. Waar De naschoolse dagbehandeling wordt geboden in Apeldoorn, Deventer en Zutphen. De daghulp naschoolse opvang in Apeldoorn vindt plaats aan de Ruys de Beerenbroeckstraat te Apeldoorn. Dit is in samenwerking met Oscar. De naschoolse dagbehandeling in Deventer vindt plaats op de locatie Wittestein.

34

Opvang tegen Uitval

|


Dezelfde opvang wordt in Zutphen geboden in samenwerking met het Onderwijs Zorg Centrum (OZC). Capaciteit Het aantal opvangplekken in Deventer (Wittestein) is 14 Het aantal opvangplekken in Apeldoorn is 12 Het aantal opvangplekken in Zutphen is 12

Ambulante gezinsbegeleiding in samenwerking met De KIJ In Deventer wordt in samenwerking met de KIJ (jongerenwerk brede school) voor jongeren op het Etty Hillesum Lyceum (Het Stormink en Het Slatink) ambulante gezinsbegeleiding georganiseerd. Dit is een ontwikkeltraject en is vooral bedoeld om het voortijdig schoolverlaten tegen te gaan en de problemen in de thuissituatie te verbeteren. Zie hieronder de activiteiten van De KIJ. Waar Ambulante gezinsbegeleiding wordt in samenwerking met Pactum ontwikkeld voor het Etty Hillesum Lyceum ( Het Stormink en Het Slatink). Financiën De activiteiten van Pactum ten behoeve van jongeren tot 18 jaar worden gefinancierd vanuit jeugdzorggelden. Welke voorzieningen ontbreken/wat kan beter? • Een belangrijk knelpunt voor de regio is het ontbreken van een hulpaanbod voor 18 plus jongeren. Nu worden er soms allerlei constructies bedacht om jongeren langer in een hulptraject te houden maar waardoor het werkelijk probleem niet op tafel komt. Dit is een punt dat de regio gezamenlijk zou moeten oppakken. • Verder vindt Pactum het van belang om in de regio met elkaar te kijken hoe voor jongeren sneller deeltijdtrajecten opgezet kunnen worden. Dit betekent dat je er snel bij moet zijn en niet moet wachten tot de jongere niet meer te handhaven is. Het voordeel is dat jongeren gedeeltelijk op de eigen school kunnen blijven. • Tot slot pleit men voor meer regionale beleidsontwikkeling met betrekking tot dit soort opvangvoorzieningen. Geldstromen zijn versnipperd en er is veel bureaucratie. Gemeenten en jeugdzorg zouden veel nauwer moeten samenwerken, zeker met het oog op het toekomstig Centrum voor Jeugd en Gezin. Meer informatie Voor meer informatie over Pactum kijkt u op de website www.pactum.org


|

Opvang tegen Uitval

35

36

Opvang tegen Uitval

|


4.

Jongerenwerk Brede School van De KIJ

Het Jongerenwerk Brede School van de KIJ heeft een vaste plek binnen het Etty Hillesum en de zorgstructuur. Samenwerkingspartners zijn het Etty Hillesum Lyceum, Coach, Raster, Leerplicht, RIAGG, Bureau Jeugdzorg, Pactum, Politie, AMK, Raad van de Kinderbescherming, ouders, sportverenigingen. Doelgroep De doelgroep wordt gevormd door leerlingen in het voortgezet onderwijs die te maken hebben met problematiek en/of achterstand op meer dan drie leefgebieden. Het gaat om constant aanwezige problematiek, zoals een cognitieve achterstand, pesten, problemen in de thuissituatie, met vrienden, psychische problemen, middelengebruik, seksualiteit, de digitale snelweg en bij allochtone leerlingen de integratieproblematiek. Het doel van de activiteiten van KIJ is het bijdragen aan het tegengaan van voortijdig schoolverlaten en het vergroten van de kans op een startkwalificatie. Organisatie Het Jongerenwerk Brede School (JWBS) voert de volgende activiteiten uit: Straathoekwerk op school Jongerenwerkers van de KIJ zijn actief in onder meer de gangen, de kantine, de fietsenstalling en de straten rondom school. Daar observeren ze groepjes en individuele leerlingen en leggen op een informele manier contact met ze. Ze maken een praatje, tonen interesse en informeren welke vragen, behoeften of problemen er spelen. Zo ontstaat een sfeer van kennen en gekend worden die de basis is voor verder contact en/of begeleiding. Schoolhuis: inloop en activiteiten Het Schoolhuis is een vaste plek binnen de school. Aanvankelijk werd deze ruimte vooral gebruikt als huiskamer, voor een vrije inloop voor alle leerlingen, laagdrempelig en op vaste tijden. In de loop der tijd is de functie veranderd. De ruimte is nu gereserveerd voor gerichte groepsactiviteiten met leerlingen die een langere periode extra aandacht nodig hebben. Daarnaast is er nog een inloopactiviteit die wel voor alle leerlingen toegankelijk is. Ambulant werk In het verlengde van het straathoekwerk op school, bezoeken werkers groepjes en individuele jongeren in de eigen leefomgeving. Bijvoorbeeld in de wijk, het winkelcentrum, de moskee, de kermis, het voetbalstadion, of op een hangplek in de binnenstad. Zo tonen werkers interesse en krijgen ze beter zicht op het systeem waarin de jongere zich beweegt. Waar zitten de beïnvloedingsfactoren, hoe sluit je het best aan bij leerling, ouders, omgeving en wie kun je inschakelen bij eventuele begeleiding? Werkers zijn ook aanwezig bij buitenschoolse activiteiten, introductieweken en tijdens vakantieweken. Daar leggen ze onder meer contact met leerlingen die net van de basisschool komen. Een deel van hen kennen ze al: het broertje of zusjes van een leerling, of kinderen uit gezinnen die bekend zijn bij de trajectbegeleiders of de supportersbegeleider van De KIJ. Zo wordt vaak al een binding aangegaan voordat de eerste schooldag begint. Afstemming en aanmelding Alle activiteiten van het JWBS vinden plaats in nauwe afstemming en samenspraak met het Etty Hillesum Lyceum. In overleg met de zorgcoördinator of leerlingbegeleider, mentor en ouders,


|

Opvang tegen Uitval

37

kan een individuele leerling, maar ook een (deel van een) klas worden aangemeld bij het JWBS. Ook andere partners in de Schoolzorgstructuur, met name mentoren, brengen signalen in waarop besloten kan worden dat actie vanuit het JWBS gewenst is. Vormen van begeleiding De begeleiding die volgt kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de aard van de problematiek en/of de vragen en mogelijkheden van de doelgroep. • ‘Lichte activiteiten’, zoals voetballen of knutselen, die gericht zijn op ontspanning en kennismaking. • Gerichte Groepsactiviteiten (GGA), voor een groep of klas. De inhoud en ‘zwaarte’ verschilt. Doel is om het vertrouwen in elkaar en het groepsgevoel te vergroten. Soms gaat het verder en heeft de activiteit een begeleidend of hulpverlenend karakter, bijvoorbeeld bij trainingen op het gebied van bewustwording, identiteit, omgang met elkaar, assertiviteit, enzovoort. • Individuele Trajectbegeleiding (ITB) voor leerlingen met problemen op verschillende leefgebieden voor wie de groepsaanpak niet geschikt of genoeg is, maar die een intensievere, individuele aanpak nodig hebben. Deze aanpak is individueel, maar het JWBS probeert altijd de ouders erbij te betrekken. Verder worden bij ITB alle personen en instanties (de stedelijke vangnetstructuur) ingeschakeld die een bijdrage kunnen leveren aan de oplossing van de meervoudige problemen. Pactum ontwikkelt hier samen met De KIJ een aanbod ambulante gezinsbegeleiding. Financiën De activiteiten van het Jongerenwerk Brede School worden gefinancierd door de gemeente Deventer. De samenwerkingspartners hebben eigen subsidierelaties. Meer informatie Voor meer informatie over Jongerenwerk Brede School van De KIJ kijkt u op de website: www.kij.nl

38

Opvang tegen Uitval

|


5. Klaar voor de Klus

Het kringloopcentrum 2Switch wordt door de samenwerkende partijen (gemeente Zutphen, Kringloopcentrum 2Switch en ROC Aventus sector Educatie Zutphen) ingezet als assessmentcentrum en arbeidsoriëntatie- en trainingscentrum waardoor jongeren uit de doelgroep in een werkomgeving kunnen oefenen. Doelgroep Er zijn bij Klaar voor de Klus eigenlijk twee doelgroepen, namelijk de 16 tot 18 jarigen die als voortijdig schoolverlaters worden aangemerkt en 18 tot 23 jarigen die een uitkering kregen via de gemeenten maar nu een leerwerkaanbod aangeboden krijgen. Het zijn vaak jongeren die een behoorlijke afstand tot de arbeidsmarkt hebben en die behoefte hebben aan een goede structuur en een juist dagritme. Aanmelding De 16 tot18 jarigen die voortijdig de school hebben verlaten kunnen via de leerplicht/RMC in de gemeente Zutphen aangemeld worden voor Klaar voor de Klus. De overige jongeren komen via de afdeling Sociale Zaken van de gemeente Zutphen (Werkplein). Aanmelding vindt plaats bij ROC Aventus. Organisatie Iedere jongere die voor Klaar voor de Klus bij ROC Aventus aangemeld wordt, volgt na een intakegesprek met de trajectbegeleider een assessmentprogramma van twee weken bij Kringloopcentrum 2Switch. Er worden verschillende testen afgenomen om samen met de deelnemer inzicht te krijgen in zijn of haar mogelijkheden. Het gaat om de volgende testen: • leercompetenties onderzoek; • Beroepsbeeld en functie-interesse onderzoek; • Zelfbeeld verheldering; • Werkhouding en arbeidstraining in de praktijk. Bij het Kringloopcentrum is een coach van ROC Aventus aanwezig die aan de hand van de uitslag van het assessment de trajectbegeleider informatie geeft over (de vaardigheden van) de deelnemer. Daarnaast wordt met de deelnemer besproken of er nog andere zaken zijn die opgelost moeten worden voordat de jongeren aan de slag kan (wonen, schuldenproblematiek, sociaal-emotionele problematiek). De informatie die hieruit naar voren komt is mede bepalend voor het vervolgtraject. De tweede fase bestaat in uit een arbeidsorientatie- en arbeidstrainingsprogramma van zes tot acht weken bij Kringloopcentrum 2Switch. Het aantal te werken dagdelen is afhankelijk van het afgesproken programma dat ook theoretische componenten en sportieve activiteiten bevat. Door voortdurend overleg en begeleiding wordt er na deze periode een trajectplan opgesteld voor het vervolg. Dit trajectplan is sterk afhankelijk van de persoonlijke situatie van de deelnemer, maar het is de bedoeling dat deelnemers in de derde fase doorstromen naar een stage bij een ander bedrijf en daarnaast een leeraanbod bij ROC Aventus aangeboden krijgen. Tijdens deze stage wordt de deelnemer nog steeds begeleid door de trajectbegeleider via ROC Aventus. Het is de bedoeling dat deelnemers na het doorlopen van fase 1 tot en met 3 terecht komen op de arbeidsmarkt of verder gaan met een beroepsopleiding. Als dit niet haalbaar is wordt gekeken naar andere mogelijkheden.


|

Opvang tegen Uitval

39

Capaciteit Het gaat om twintig volledige begeleidingstrajecten. Echter omdat er bij iedere deelnemer sprake is van maatwerk kan het zijn dat meer jongeren per jaar op traject worden gezet maar dat zij niet allemaal een volledig traject nodig hebben. Welke voorzieningen ontbreken/wat kan beter? Het is belangrijk dat er een soort ‘voorvoorziening’ is waar jongeren eerst kunnen oplossen wat nodig is (o.a. schulden, sociaal emotionele problemen) voordat ze weer terug naar school of de arbeidsmarkt gaan. Bij zo’n voorziening moeten jongeren gedurende het hele jaar kunnen instromen wanneer dat voor hen nodig is (flexibele instroom). Een dergelijke voorziening zorgt ervoor dat je jongeren gelijk op kunt nemen, dat er sprake is van maatwerk en dat jongeren zelf ook het idee hebben dat ze belangrijk gevonden worden. Er zijn nu te weinig plekken voor deze jongeren. Meer informatie Meer informatie over de activiteiten van ROC Aventus kunt u vinden op de website www.aventus.nl

40

Opvang tegen Uitval

|


Wonen

1. Wonen met kansen Kamers met Kansen is een concept met als rode draad dat partners uit verschillende branches samenwerken aan een gezamenlijk doel, namelijk meer jongeren op weg helpen naar een solide toekomst. Kamers met Kansen bestaat uit de pijlers wonen, leren, werken en coaching. Begin 2008 opende woningcorporatie De Goede Woning in Apeldoorn ‘Switch’ een voorziening voor tijdelijke huisvesting. Dit wordt geleidelijk gerealiseerd in een bestaand en bewoond appartementengebouw. Een deel van ‘Switch’ is gereserveerd voor jongeren. Dit is gerealiseerd in samenwerking met de gemeente Apeldoorn en Iriszorg. Met dit project bieden de samenwerkende partijen jongeren van 16 tot 27 jaar de kans om te werken aan hun toekomst. De gemeente (jongerenloket) zorgt voor de eerste selectie van de jongeren en de afspraken op het gebied van wonen, leren en werken inclusief het inkomen van de jongeren. Met de andere partners (woningbouw, Iriszorg) wordt gekeken of de geselecteerde jongere ook daadwerkelijk in het gebouw past. Jongeren krijgen tijdens het wonen een minimale begeleiding van Iriszorg. Na maximaal twee jaar heeft de jongere zijn leven weer op de rit. Iedere jongere die het vooraf afgesproken leertraject met succes heeft afgerond is in staat een volgende stap te maken naar de reguliere arbeids- en woningmarkt. Zij krijgen een woning aangeboden van de woningcorporatie. Meer informatie Voor meer informatie kijkt u op de website www.kamersmetkansen.nl


|

Opvang tegen Uitval

41

42

Opvang tegen Uitval

|


2.

Wat vinden ouders en jongeren van opvangvoorzieningen?

De ervaring leert dat jongeren over het algemeen niet zitten te wachten op plaatsing in een speciale opvangvoorziening. In het begin is er dan ook veel weerstand. Wanneer de jongeren samen met de ouders uiteindelijk akkoord gaan met de plaatsing en de jongeren merken dat het beter gaat ontstaat er ook meer tevredenheid. Dit laatste heeft vooral te maken met de individuele aandacht en de manier waarop de voorziening aansluiting zoekt bij de mogelijkheden van de jongere, aldus Jan Paul Rop, locatieleider Pactum Jeugdzorg dagbehandeling. Essentieel bij de behandeling is dat deze voor de jongeren niet te lang mag duren en zij terug kunnen keren naar de eigen school of een passend alternatief. Jongeren willen niet apart gezet worden. Daarnaast vinden ouders het belangrijk dat zij goed betrokken worden in het hulptraject en hierbij ook ondersteund worden. Voor ouders is het van belang dat zij instrumenten krijgen aangereikt om ook in de thuissituatie tot een kansrijke verhouding te kunnen komen. Uit het onderzoeken van de Expertiseklas van Aventus gaven leerlingen ouders het volgende te kennen. Jongeren: • Het rustig in kleine groepen kunnen werken. • Durven meer voor zichzelf op te komen en ontwikkelen meer zelfvertrouwen. • Individuele aandacht en aansluiting zoeken bij het tempo en mogelijkheden van de leerling. • Samen met de leerling wordt gekeken hoe het gedrag te verbeteren en hoe in bepaalde situaties te handelen. • De aanpak geeft duidelijkheid voor de verdere (school)loopbaan.

Ouders: • Aparte opvangvoorzieningen voor jongeren met leer en gedragsproblemen zijn nodig, anders redt je het niet. • Ouders worden betrokken bij de aanpak en dit heeft zijn effect op de thuissituatie. • Het gaat om snel hulp bieden en niet te lang wachten. • Er moet één aanspreekpunt of loket zijn. • Ook de klas(school) van herkomst moet vroegtijdig in het traject betrokken worden. Door docenten intensief te ondersteunen kan plaatsing in een opvangvoorziening gedeeltelijk voorkomen worden.


|

Opvang tegen Uitval

43

44

Opvang tegen Uitval

|


3.

Interessante voorbeeldprojecten

Voor de regio Stedendriehoek kunnen de volgende projecten een toegevoegde waarde hebben. •

Voorziening voor uitgevallen jongeren gericht op sport. Denk aan Graafschap helpt Scoren, of Scoren door Scholing in Arnhem.

Scoren door scholing Groepen van ongeveer 10 jongeren gaan een traject van 10 weken in bij Vitesse. Zij tekenen een contract met een speler van Vitesse. De weken zijn gericht op het krijgen van zelfvertrouwen, het op een rijtje krijgen van de persoonlijke situatie, het maken van een studie en/of beroepskeuze en het opdoen van werknemersvaardigheden tijdens een stageperiode van vijf weken bij één van de bedrijven die zijn aangesloten bij de Vitesse businessclub. •

Vorm van bemoeizorg voor jongeren die geen jeugdzorgindicatie hebben, maar wel even geholpen moeten worden om hun (school) leven weer op de rails te krijgen.

EHBS regio Achterhoek Eerste Hulp bij Schoolverzuim is een vorm van ambulante hulpverlening (bemoeizorg) voor jongeren die problemen hebben met naar school gaan. Er is bijvoorbeeld sprake van schoolverzuim, een jongere komt stelselmatig te laat en gesprekken op school hebben geen effect. Voor de school is het niet altijd duidelijk wat de reden is van het schoolverzuim. Scholen nemen dan contact op met EHBS. De hulpverlener legt direct contact met jongere en ouders en bespreekt wat de oorzaken zijn van schoolverzuim. Vervolgens wordt gezamenlijk gekeken wat er nodig is. In principe duurt de hulp via EHBS zes weken. EHBS wordt uitgevoerd door Lindenhout. Deze organisatie werkt samen met de scholen voor voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs, gemeentelijke leerplichtambtenaren en zorginstellingen. Aanmelden Wanneer de leerkrachten en het Zorgadviesteam vaststellen dat er extra hulp en zorg nodig is voor een jongere, neemt de vertegenwoordiger van de school contact op met EHBS. Dit kan telefonisch van 8.00 tot 16.00 uur. De melding vanuit de school kan ook in samenspraak met de jongere zelf, de ouders en/of de leerplichtambtenaar plaats vinden. Meer informatie Voor meer informatie over EHBS kunt u per mail terecht bij [email protected] of www.lindenhout.nl


|

Opvang tegen Uitval

45

Opvang tegen Uitval Inventarisatie voorzieningen voor mogelijke voortijdige schoolverlaters Stedendriehoek

Recommend Documents