Opsluiting brengt heel wat vragen en problemen met zich mee ... ook voor hen die achterblijven
Informatiebrochure voor familieleden en naastbestaanden van gedetineerden
uitgave van: Justitieel Welzijnswerk Turnhout in samenwerking met gevangenis Merksplas
1. INLEIDING Iemand uit je naaste omgeving verblijft in de gevangenis van Merksplas. Het kan je zoon, vader, partner,... zijn. We zullen hem in deze brochure de gedetineerde noemen. Misschien leven er ook voor jou nog veel vragen en onduidelijkheden: hoe kan ik op bezoek gaan, wat gebeurt er op gerechtelijk vlak, wat is een VI of een uitgangsvergunning? Deze vragen willen we in deze brochure proberen te beantwoorden. 2. VERVROEGDE INVRIJHEIDSTELLING De vervroegde invrijheidstelling (VI) bestaat uit het vervroegd vrijlaten van gedetineerden, eventueel mits naleving van bepaalde voorwaarden. Deze beslissing wordt genomen door de Strafuitvoeringsrechtbank (SURB). Dit is een onafhankelijke rechtbank die beslissingen neemt op basis van advies van de Procureur des Konings en van de gevangenisdirectie. 2.1. De voorlopige invrijheidstelling voor straffen tot 3 jaar geldig voor gedetineerden (met verblijfsrecht) met een effectieve gevangenisstraf tot en met 3 jaar De beslissing tot voorlopige invrijheidstelling (VLV) voor straffen tot 3 jaar wordt genomen door de directie van de gevangenis. Momenteel worden veroordeelden die opgesloten worden voor één of meerdere gevangenisstraffen, waarvan de totale strafduur de 6 maanden niet overschrijdt, onmiddellijk in voorlopige vrijheid gesteld.
Veroordeelden met een straf kleiner dan 1 jaar worden voorlopig vrijgesteld na: - 1 maand voor straffen tot 7 maanden - 2 maanden voor straffen tot 8 maanden - 3 maanden voor straffen tot 1 jaar Veroordeelden met straffen van méér dan 1 jaar tot en met 3 jaar kunnen voorlopig worden vrijgesteld na: één derde (ook bij een veroordeling mét wettelijke herhaling) Noot: Bij gedetineerden zonder verblijfsrecht kan de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) beslissen dat zij bij vrijstelling België moeten verlaten binnen een beperkte termijn (meestal 5 dagen). Maar de DVZ kan ook bevelen dat zij na de datum van vrijstelling voor hun straf, voor een periode van 15 tot 30 dagen verder worden vastgehouden in de gevangenis, met het oog op eventuele repatriëring. In dit geval is het wel mogelijk dat zij in die periode worden overgebracht naar een (gesloten) Centrum voor Illegalen. 2.2. De voorwaardelijke invrijheidstelling (VI) voor straffen langer dan 3 jaar geldig voor gedetineerden (met verblijfsrecht) met een effectieve gevangenisstraf van méér dan 3 jaar Veroordeelden met een straftotaal van méér dan 3 jaar kunnen voorwaardelijk vrijgesteld worden wanneer: straffen uitgesproken zonder wettelijke herhaling: voor één derde voldaan zijn met een minimum van 3 maanden (voor levenslange straffen: 10 jaar voldaan) straffen uitgesproken mét wettelijke herhaling voor twee derde voldaan zijn met een minimum van 6 maanden (voor levenslange straffen: 16 jaar voldaan)
Indien de straf van de gedetineerde binnen de tijdsvoorwaarden valt, moet hij een reclasseringsplan indienen. Hiervoor kan hij hulp vragen aan de psychosociale dienst (PSD). In het reclasseringsplan moet hij duidelijk aangeven waar hij gaat wonen, waar hij gaat werken, door wie of door welke dienst hij eventueel zal begeleid worden, wat zijn houding is t.o.v. eventuele slachtoffers en t.o.v. het betalen van burgelijke partijen (schadevergoedingen), enz. De gedetineerde verschijnt dan achtereenvolgens voor de directeur en de Strafuitvoeringsrechtbank. De Strafuitvoeringsrechtbank beslist uiteindelijk of de gedetineerde al dan niet vrij kan gaan, en zo ja, onder welke voorwaarden. 2.3. De Voorlopige Invrijheidstelling met oog op verwijdering van het grondgebied geldig voor gedetineerden zonder verblijfsrecht met een effectieve gevangenisstraf van méér dan 3 jaar Gedetineerden zonder recht op verblijf en met een effectieve gevangenisstraf van meer dan 3 jaar, kunnen een aanvraag indienen voor “voorlopige invrijheidstelling met terbeschikkingstelling van de Dienst Vreemdelingenzaken” wanneer zij binnen de tijdsvoorwaarden (zelfde als VI, zie 2.2.) vallen. Zij moeten dan bewijzen dat zij onderdak hebben in hun eigen land (best met een attest van woonst, eventueel werk, briefwisseling met familie). De directeur zal ook rekening houden met de inspanningen die werden geleverd tot het betalen van de burgelijke partij. De gedetineerde verschijnt dan achtereenvolgens voor de directeur en de Strafuitvoeringsrechtbank. Deze laatste beslist uiteindelijk of de gedetineerde al dan niet vrij kan gaan, en zo ja, onder welke voorwaarden. Vaak wordt effectieve repatriëring opgelegd als één van de voorwaarden. Men moet na invrijheidstelling in elk geval het land verlaten. Bovendien kan de Dienst Vreemdelingenzaken
(DVZ) bevelen dat zij na vrijstelling voor een beperkte periode (in principe 15 tot 30 dagen) verder worden vastgehouden in de gevangenis, met het oog op een eventuele repatriëring. Het is ook mogelijk dat zij tijdens die periode worden overgebracht naar een (gesloten) Centrum voor Illegalen. 2.4. Extra gunstmaatregelen: penitentiair verlof, uitgangsvergunning en onderbreking van de strafuitvoering De toelating voor penitentiair verlof, de uitgangsvergunning en de onderbreking van de strafuitvoering wordt door het Ministerie van Justitie in Brussel verleend (en dus niet door de SURB). Tijdens het Penitentiair verlof (PV) mag de gedetineerde de gevangenis verlaten gedurende max 36 uren, dit is geldig eenmaal per 3 maanden. De gedetineerde kan dit verlof 12 maanden voor de VI-datum aanvragen. De aanvraag dient 2 maanden voor de toelaatbaarheidsdatum van het PV ingediend te worden. Gedurende de aanvraag gebeurt meestal een maatschappelijke enquête, dit wil zeggen dat een justitie-assistente een gesprek doet met de mensen bij wie de gedetineerde zijn verlof wil doorbrengen. De gedetineerde kan ook een Uitgangsvergunning (UV) aanvragen. Dit geeft hem de kans om de gevangenis gedurende een aantal uren (maximum 16 uren) te verlaten om specifieke redenen (bv. voor een overlijden, voor een huwelijk,...) of om zijn reclassering voor te bereiden (bv. voor een afspraak VDAB, intake CGGZ,...). De gedetineerde kan deze UV 2 jaar voor de VI-datum aanvragen. Noot: Deze gunstmaatregelen gelden NIET voor vreemdelingen zonder recht op verblijf.
3. INTERNERING
Bijstand.
Indien iemand geïnterneerd wordt, spreekt het vonnisgerecht geen definitieve gevangenisstraf uit, d.w.z. dat het een maatregel van onbepaalde duur is. De geïnterneerde kan om de 6 maanden voor de Commissie ter Bescherming van de Maatschappij (CBM) verschijnen. De CBM kan telkens beslissen om de detentie te verlengen, om de persoon door te verwijzen naar een psychiatrisch ziekenhuis of om de persoon vrij te stellen op proef of definitief. Zij kan ook het stelsel tot beperkte vrijheid of verlof toestaan.
Indien je hierover meer informatie wenst, kan je dit bekomen bij: Bureau voor Juridische Bijstand Gerechtshof Kasteel Kasteelplein 1 2300 Turnhout Tel. 014/42.22.77. (openingsuren ma en vr van 11.30.u. tot 13.00.u.)
4. ANDERE MOGELIJKHEDEN STRAFUITVOERING
6. HOE MET DE GEDETINEERDE CONTACT HOUDEN?
De gedetineerde kan ook Onderbreking van de Strafuitvoering, Beperkte Detentie of Electronisch Toezicht aanvragen. Indien je hierover meer informatie wenst dan kan je je richten tot PSD of JWT.
Briefwisseling Gedurende de periode van hechtenis kan men de gedetineerde schrijven:
5. DE ADVOCAAT De gedetineerde kan zich laten bijstaan door een advocaat naar keuze (beschikbare lijst zie Gouden Gids, rubriek 5487) of een pro deo advocaat aanvragen via de griffie van de gevangenis. De advocaat heeft vrije toegang tot de gevangenis en mag de gedetineerde bijstaan en pleiten tijdens de opeenvolgende verschijningen voor de rechtbank, SURB,... Indien de familie van de gedetineerde over onvoldoende financiële middelen beschikt maar toch een advocaat wil, kan zij eveneens een pro deo advocaat aanvragen. Dit doe je door een “aanvraag voor kosteloze bijstand” te richten tot het Bureau voor Juridische
Strafinrichting Merksplas Naam van de gedetineerde + mouwnummer Steenweg op Wortel 1 2330 Merksplas Binnenkomende brieven (behoudens deze voorzien in het Algemeen Reglement) worden om veiligheidsredenen geopend. Er wordt gekeken of er zich geen verboden voorwerpen in bevinden (vb geld). Bezoek Iedere gedetineerde heeft recht op 3 uren bezoek per week. Volgende personen kunnen op bezoek komen: bloed- en aanverwanten in de rechte lijn, de voogd, de echtgenoot, broers, zussen, ooms en tantes. Alle andere personen kunnen enkel op bezoek komen als de gedetineerde dit vooraf schriftelijk aanvraagt aan de directie. De directeur laat dan weten of het nodig is een
bewijs van goed gedrag en zeden mee te brengen. Bezoeken die niet aangevraagd zijn of waarvoor de directie zijn toestemming niet gegeven heeft, worden zonder meer geweigerd, zelfs wanneer de bezoeker zich aan de poort aanmeldt. Per bezoek zijn maximum 3 personen toegelaten (kinderen jonger dan 12 jaar worden niet meegeteld). Het is noodzakelijk steeds uw identiteitsbewijs bij te hebben. Als je iemand komt bezoeken, moet je jezelf aanmelden (met je identiteitsbewijs) bij de portier. Nadat hij een foto van je heeft genomen, schrijft de portier je in voor het bezoek. Vervolgens moeten handtassen, gsms en dergelijke opgeborgen worden in een kastje dat je kan afsluiten met een muntstuk van 2
Bezoekuren Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag
bezoek
van
tot
tot
12.30.u.
13.30.u.
inschrijving 13.00.u.
van
tot
tot
Woensdag
euro. Deze kastjes bevinden zich in de inkomhal.
bezoek
12.30.u.
13.30.u.
inschrijving 13.00.u.
Probeer ook zo weinig mogelijk metalen voorwerpen (oorbellen, armbanden, aanstekers, broeksriemen,...) bij je te hebben, want je moet door een metaaldetector gaan.
bezoek
14.30.u.
16.00.u.
inschrijving 15.15.u.
van
tot
tot
15.45.u.
inschrijving 15.15.u.
De bezoekregeling voor veroordeelden/geïnterneerden is enigszins anders dan deze voor beklaagden. De verschillen situeren zich op volgend niveau: Regelgeving bezoek Merksplas aan veroordeelden/geïnterneerden De veroordeelden en geïnterneerden kunnen maximum 3 uren bezoek per week ontvangen. Op zaterdag kunnen ze 2 uren bezoek ontvangen voor zover ze in de week die vooraf ging, slechts 1 uur bezoek ontvingen (let op de verrekening van de woensdagnamiddag). Regelgeving bezoek Merksplas aan beklaagden Onder “beklaagde” verstaan we de nog niet definitief veroordeelde gedetineerde. De beklaagde kan dagelijks bezoek ontvangen op de uren door de inrichting bepaald.
Zaterdag
bezoek
8.30.u.
Zondag Op zondag is er geen bezoek, uitgezonderd het maandelijks begeleide kinderbezoek van 14.30.u. tot 16.00.u. Het kinderbezoek wordt georganiseerd voor kinderen tot 18 jaar. Via affiches wordt het kinderbezoek bekend gemaakt in de gevangenis. Noot: In uitzonderlijke omstandigheden kan door de directie ook beslist worden om voor een bepaalde tijd bezoek achter glas te
geven. Er is ook een mogelijkheid om Ongestoord Bezoek (OB) aan te vragen. Modaliteiten en procedures dienen door de gedetineerde aangevraagd te worden aan de directie. Geld storten Het is mogelijk geld te storten voor de gedetineerde zodat hij kantine (toiletgerief, schrijfgerief, rook- en etenswaren, telefoon,...) kan aankopen. Dit kan: − op rekeningnummer BE18 6792 0055 4065 (BIC: PCHQ BEBB) t.a.v. Strafinrichting Massa der gedetineerden, 2330 Merksplas (duidelijk de naam van de gedetineerde en eventueel ook het mouwnummer op de mededelingenstrook vermelden) − of per postmandaat. U verstuurt de postwissel naar: Naam van de gedetineerde, Strafinrichting Merksplas, 2330 Merksplas. Het is ook hier handig als u op de achterzijde de mouwnummer van de gedetineerde kan vermelden, dan kan de rekendienst dit sneller verwerken. Telefoneren De gedetineerde mag eenmaal per dag telefoneren op eigen rekening. Men kan de gedetineerde niet zelf opbellen.
7. FINANCIEN Indien de gedetineerde voor zijn detentie stempelde, kan hij dit na zijn gevangenschap opnieuw doen, mits voorlegging van een attest van gevangenschap. Indien je zelf stempelt en je enige kostwinner van het gezin bent, kan je aan de vakbond of hulpkas het statuut van werklozegezinshoofd aanvragen. Je stempelgeld wordt dan verhoogd. Indien je dit tot op heden nog niet deed gezien je niet op de hoogte was, dan is het belangrijk dit zo snel mogelijk alsnog in orde te maken. Indien de gedetineerde een ziekte-uitkering van de mutualiteit ontvangt, dan blijft hij die verder ontvangen zolang het ziekenfonds de arbeidsongeschiktheid erkent en indien zij in het bezit is gesteld van een attest van gevangenschap. Wanneer de gedetineerde personen ten laste heeft, ontvangt hij/zij het volledige bedrag. Alleenstaanden (of samenwonenden bij wie de partner meer dan 805,06 euro verdient) ontvangen de helft. Als je ingeschreven bent als persoon ten laste van de gedetineerde blijf je in regel als je de mutualiteit een attest van gevangenschap bezorgt. Daarnaast dien je gewoon je bijdragen aan het ziekenfonds door te betalen, zoals dit voordien het geval was. Voor de invaliditeitsuitkering van de mutualiteit gelden dezelfde regels (erkenning door de Geneeskundige Raad is wel noodzakelijk). De mindervaliditeitsuitkering van het Ministerie van Sociale Voorzorg (Zwarte Lievevrouwestraat) ontvangt men niét tijdens de periode van opsluiting in de gevangenis. De gevangenis is verplicht zorg te dragen voor de gezondheid van de gedetineerde en verzorgt dus een doktersconsultatie indien nodig.
Een gedetineerde kan echter ook een dokter naar eigen keuze laten komen. De gedetineerde of zijn familie moet die arts zelf contacteren, welke op zijn beurt toestemming moet vragen aan de directie. Kosten hiervan zijn geheel voor eigen rekening.
TOT SLOT
Uitkeringen die een gedetineerde ontving ten gevolge van een arbeidsongeval of beroepsziekte worden verder betaald door de verzekeraars of door het Fonds voor Beroepsziekten of Arbeidsongevallen. Ofwel volledig, ofwel gedeeltelijk, afhankelijk van de gezinslast.
Met al die vragen kan je bij ons terecht, bvb ivm praktische zaken, de opsluiting en haar gevolgen, de angst en onzekerheid die de detentie met zich meebrengt,... U kan ons steeds vrijblijvend contacteren en indien u een gesprek wenst, maken we graag een afspraak bij u thuis of op de dienst.
De gedetineerde blijft het recht op kinderbijslag behouden. Hij dient op het einde van zijn detentie, of eerder indien het kinderbijslagfonds hierom vraagt, een attest van gevangenschap over te maken aan de dienst.
Justitieel Welzijnswerk Turnhout
Indien de gedetineerde pensioengerechtigd is, wordt het pensioen gedurende het eerste jaar gewoon doorbetaald. Daarna wordt het geschorst tot einde detentie. Eén maand voor de invrijheidsstelling kan men het pensioen terug aanvragen. Indien je als naastbestaande totaal zonder inkomen valt, kan je steeds terecht bij de sociale dienst van het OCMW van uw (deel) gemeente. Je hebt recht op leefloon. Dit bedrag varieert naargelang je situatie. Als je zelf voor de kinderen zorgt , de huur of verwarmingskosten niet kan betalen,... kan je bijkomende steun vragen aan het OCMW. De voorwaarden die het OCMW hieraan stelt, verschillen van gemeente tot gemeente.
Opsluiting brengt heel wat vragen met zich mee, niet enkel voor de gedetineerde maar ook voor de naastbestaanden.
Nele Janssens/Liesbeth Beukeleirs Stationstraat 82, 4e verdieping 2300 Turnhout Tel 014/43.80.88. Wij zijn elke werkdag bereikbaar van 9 tot 17 uur.
U kan met uw vragen of bezorgdheden ook bij de Psychosociale Dienst van de gevangenis (PSD) terecht, welke telefonisch bereikbaar is op het nummer 014/47.33.11. De gedetineerde zelf kan voor hulp en ondersteuning ook terecht bij PSD, ofwel bij de Trajectbegeleider van Justitieel Welzijnswerk (JWT). Noot: In deze brochure houden we rekening met de regelgeving zoals ze geldt in december 2009.
