Opsluiting brengt heel wat vragen en problemen. met zich mee.... ook voor hen die achterblijven

Opsluiting brengt heel wat vragen en problemen met zich mee ... ook voor hen die achterblijven

Informatiebrochure voor familieleden en naastbestaanden van gedetineerden

uitgave van: CAW De Kempen afdeling Justitieel Welzijnswerk Turnhout in samenwerking met gevangenis Wortel

1. INLEIDING Iemand uit je naaste omgeving verblijft in de gevangenis van Wortel. Het kan je zoon, vader, partner, ... zijn. We zullen hem in deze brochure de gedetineerde noemen. Misschien leven er ook voor jou nog veel vragen en onduidelijkheden: hoe kan ik op bezoek gaan, wat gebeurt er op gerechtelijk vlak, wat is een VI of een uitgangsvergunning? Deze vragen willen we in deze brochure proberen te beantwoorden.

2. VERVROEGDE INVRIJHEIDSTELLING 2.1. De voorlopige invrijheidstelling voor straffen tot 3 jaar, afgekort VLV De beslissing tot voorlopige invrijheidstelling (VLV) voor straffen tot 3 jaar wordt meestal genomen door de directie van de gevangenis. Als het echter over zedenfeiten gaat, moet er ook toestemming zijn van DDB (Dienst Detentiebeheer in Brussel). Veroordeelden met een straf kleiner dan 1 jaar worden voorlopig vrijgesteld na:  15 dagen voor straffen t.e.m. 4 maanden  1 maand voor straffen t.e.m. 7 maanden  2 maanden voor straffen t.e.m. 8 maanden  3 maanden voor straffen t.e.m. 1 jaar In de praktijk worden veroordeelden met een gevangenisstraf van minder dan 6 maanden meestal onmiddellijk vrijgelaten. Thuisdetentie – via spraakherkenning of een enkelbandje – kan dan toegepast worden. Veroordeelden met straffen van meer dan 1 jaar tot en met 3 jaar kunnen voorlopig worden vrijgesteld na één derde (ook bij een veroordeling mét wettelijke herhaling). Momenteel komen veroordeelden die opgesloten worden voor één of meerdere gevangenisstraffen, en die ten hoogste twee maanden verwijderd zijn van hun VLV-datum, in aanmerking voor thuisdetentie. Dit is een vorm van elektronisch toezicht via spraakherkenning. De veroordeelde moet zich houden aan een weekschema dat wordt opgesteld. Hij wordt dan regelmatig opgebeld om te kijken of hij zich hier wel aan houdt. De minimale voorwaarden zijn een adres (domicilie- of verblijfsadres) en het recht op verblijf in België. Noot: Bij gedetineerden zonder verblijfsrecht kan de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) beslissen dat zij België op eigen kracht moeten verlaten binnen een termijn van (meestal) zeven dagen na hun voorlopige invrijheidstelling. Maar DVZ kan ook bevelen dat de datum van voorlopige invrijheidstelling met hoogstens tien dagen wordt uitgesteld. In die tien dagen kan de vreemdeling gerepatrieerd worden, ofwel overgebracht naar een (gesloten) Centrum voor Illegalen. Een derde mogelijkheid is dat DVZ de vreemdeling ten vroegste twee maanden voor de VLV-datum repatrieert of overbrengt naar een Centrum voor illegalen.

2.2. De voorwaardelijke invrijheidstelling voor straffen langer dan 3 jaar, afgekort VI geldig voor gedetineerden (met verblijfsrecht) met een effectieve gevangenisstraf van meer dan 3 jaar De vervroegde invrijheidstelling (VI) bestaat uit het vervroegd vrijlaten van gedetineerden, mits naleving van bepaalde voorwaarden. Deze beslissing wordt genomen door de Strafuitvoeringsrechtbank (SURB). Dit is een onafhankelijke rechtbank die beslissingen neemt op basis van advies van de Procureur des Konings en van de gevangenisdirectie. Veroordeelden met een straftotaal van meer dan 3 jaar kunnen voorwaardelijk vrijgesteld worden wanneer:  straffen uitgesproken zonder wettelijke herhaling: voor één derde voldaan zijn  straffen uitgesproken met wettelijke herhaling: voor twee derde voldaan zijn Noot: Voor straffen van 30 jaar of levenslang gelden langere termijnen en strengere procedures! Indien de straf van de gedetineerde binnen de tijdsvoorwaarden valt, dan kan hij voorwaardelijke invrijheidsstelling aanvragen (6 maanden voor VI-datum die op de moederfiche van de gedetineerde vermeld staat). De psychosociale dienst (PSD) zal een advies schrijven voor de directeur van de gevangenis. De PSD zal hiervoor het reclasseringsplan dat door de gedetineerde wordt ingediend, bekijken. Om dit plan vorm te geven, kan hij de hulp inroepen van PSD of de trajectbegeleider (TB) van Justitieel Welzijnswerk (JWT). In het reclasseringsplan moet hij duidelijk aangeven waar hij gaat wonen, waar hij gaat werken, door wie of door welke dienst hij eventueel zal begeleid worden, wat zijn houding is t.o.v. eventuele slachtoffers en t.o.v. het betalen van burgelijke partijen (schadevergoedingen), enz. De gedetineerde verschijnt dan achtereenvolgens voor de directeur en de Strafuitvoeringsrechtbank. De Strafuitvoeringsrechtbank beslist uiteindelijk of de gedetineerde al dan niet vrij kan gaan, en zo ja, onder welke voorwaarden.

2.3. De Voorlopige Invrijheidstelling met oog op verwijdering van het grondgebied, afgekort VILO geldig voor gedetineerden zonder verblijfsrecht met een effectieve gevangenisstraf van méér dan 3 jaar Gedetineerden zonder recht op verblijf en met een effectieve gevangenisstraf van meer dan 3 jaar, kunnen een aanvraag indienen voor “voorlopige invrijheidstelling met terbeschikkingstelling van de Dienst Vreemdelingenzaken” wanneer zij binnen de tijdsvoorwaarden (zelfde als VI, zie 2.2.) vallen. De PSD stelt een advies op voor de directeur van de gevangenis. De gedetineerde moet bewijzen dat hij onderdak heeft in zijn eigen land (met een attest van woonst, eventueel werk, briefwisseling met familie). Er zal ook rekening gehouden worden met de inspanningen die werden geleverd tot het betalen van de burgerlijke partij. De gedetineerde vreemdeling verschijnt dan achtereenvolgens voor de directeur en de Strafuitvoeringsrechtbank. Deze laatste beslist uiteindelijk of de gedetineerde al dan niet vrij kan gaan, en zo ja, onder welke voorwaarden. Vaak wordt effectieve repatriëring opgelegd als één van de voorwaarden. Men moet na invrijheidstelling in elk geval het land verlaten. Bovendien kan de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) vragen dat de voorlopige invrijheidstelling met ten hoogste tien dagen wordt uitgesteld. In die tien dagen kan de vreemdeling gerepatrieerd worden ofwel overgebracht naar een (gesloten) Centrum voor Illegalen.

3. EXTRA GUNSTMAATREGELEN: UITGANGSVERGUNNING

PENITENTIAIR

VERLOF

EN

De toelating voor penitentiair verlof en de uitgangsvergunning wordt door de Dienst Detentiebeheer in Brussel (DDB) verleend. Tijdens het penitentiair verlof (PV) mag de gedetineerde de gevangenis verlaten gedurende driemaal 36 uur per trimester. De gedetineerde kan dit verlof aanvragen vanaf 12 maanden voor de VIdatum. Het penitentiair verlof telt mee als straf. De aanvraag kan 2 maanden voor de toelaatbaarheidsdatum van het PV ingediend te worden. Gedurende de aanvraag gebeurt meestal een maatschappelijke enquête, dit wil zeggen dat een justitie-assistent op gesprek gaat bij de mensen bij wie de gedetineerde zijn verlof wil doorbrengen. De gedetineerde kan een uitgangsvergunning (UV of UP) aanvragen. Dit geeft hem de kans om de gevangenis gedurende een aantal uur (maximum 16 uur) te verlaten. Dit kan vanaf 2 jaar voor de VI-datum om zijn reclassering voor te bereiden (bv. voor een afspraak VDAB, intake CGG, ...). Uitzonderlijk kan de gedetineerde gedurende de hele detentie om specifieke redenen (bv. voor een overlijden, voor een huwelijk, ...) een occasionele UV aanvragen. Noot: Deze gunstmaatregelen worden vreemdelingen zonder recht op verblijf.

bijna

nooit

toegekend

aan

4. ANDERE MOGELIJKHEDEN STRAFUITVOERING De gedetineerde kan ook onderbreking van de strafuitvoering, beperkte detentie of elektronisch toezicht aanvragen. Indien je hierover meer informatie wenst dan kan je je richten tot PSD of JWT. 5. DE ADVOCAAT De gedetineerde kan zich laten bijstaan door een advocaat naar keuze (beschikbare lijst zie Gouden Gids, of www.advocaat.be) of een pro deo advocaat aanvragen via de griffie van de gevangenis (door middel van een rapportkaartje). De advocaat heeft vrije toegang tot de gevangenis en mag de gedetineerde bijstaan en pleiten tijdens de opeenvolgende verschijningen voor de rechtbank, SURB, ... Indien de familie van de gedetineerde over onvoldoende financiële middelen beschikt maar toch een advocaat wil, kan zij eveneens een pro deo advocaat aanvragen. Dit doe je door een “aanvraag voor kosteloze bijstand” te richten tot het Bureau voor Juridische Bijstand. Indien je hierover meer informatie wenst, kan je dit bekomen bij: Bureau voor Juridische Bijstand Gerechtshof Kasteel Kasteelplein 1 2300 Turnhout Tel. 014/ 42 22 77 (openingsuren ma., woe. en vr. Van 11.30 u tot 13.00 u)

6. HOE MET DE GEDETINEERDE CONTACT HOUDEN? Briefwisseling Gedurende de periode van hechtenis kan men de gedetineerde schrijven: Strafinrichting Wortel Naam van de gedetineerde Kolonie 17 2323 Wortel 03/ 340 45 11 Binnenkomende brieven (behalve deze voorzien in het Algemeen Reglement) worden om veiligheidsredenen geopend. Er wordt gekeken of er zich geen verboden voorwerpen in bevinden (bv. geld). Bezoek Iedere gedetineerde heeft recht op 4 uur bezoek per week. Volgende personen kunnen op bezoek komen: bloed- en aanverwanten in de rechte lijn, de voogd, de echtgenoot, broers, zussen, ooms en tantes. Alle andere personen kunnen enkel op bezoek komen als de gedetineerde dit vooraf schriftelijk aanvraagt aan de directie. De directeur laat dan weten of het nodig is een bewijs van goed gedrag en zeden mee te brengen. Bezoeken die niet aangevraagd zijn of waarvoor de directie zijn toestemming (nog) niet gegeven heeft, worden zonder meer geweigerd, zelfs wanneer de bezoeker zich aan de poort aanmeldt. Bij twijfel, contacteer de portier van de gevangenis op het nummer 03/ 340 45 11. Per bezoek zijn maximum 3 volwassen personen toegelaten (+ maximum 2 kinderen jonger dan 14 jaar). Het is noodzakelijk steeds jouw identiteitsbewijs bij te hebben. Als je iemand komt bezoeken, moet je jezelf aanmelden (met je identiteitsbewijs) bij de portier. Nadat hij de eerste keer een foto van je heeft genomen, schrijft de portier je in voor het bezoek. Je maakt een keuze of je voor 1 of 2 uur op bezoek komt. Vervolgens moeten handtassen, gsm's en dergelijke opgeborgen worden in een kastje dat je kan afsluiten met een sleutel die je kan vragen aan de portier. Deze kastjes bevinden zich in de inkomhal. Probeer ook zo weinig mogelijk metalen voorwerpen (oorbellen, armbanden, aanstekers, broekriemen, ...) bij je te hebben, want je moet door een metaaldetector gaan.

Bezoekuren Aangezien de bezoekuren in de gevangenis kunnen wijzigen, zijn ze niet opgenomen in deze brochure. Voor de correcte uren kan je contact opnemen met:  de gevangenis van Wortel op het nummer 03/340 45 11  JWT op het nummer 014/43 80 88 Opgelet! In Wortel is bezoek enkel mogelijk na reservatie! Reservatie kan telefonisch, of ter plaatse bij de portier. Bezoekers moeten zich ten laatste een half uur voor aanvang van het bezoek aanmelden. Op weekdagen kan pas worden ingeschreven vanaf 14.10 u. Kinderbezoek Elke eerste woensdag van de maand is er op bepaalde uren een kinderbezoek. Dit bezoek vindt plaats in de gewone bezoekzaal, tijdens het gewone bezoek. Elke gedetineerde vader, die op dat moment bezoek krijgt van zijn gezin, heeft die week 2 uur extra bezoek. Tijdens dit bezoekmoment wordt er voorzien in gezelschapsspelletjes en een gratis drankje. De gedetineerde moet hiervoor niet op voorhand inschrijven. Bezoekers moeten hiervoor reserveren met de mededeling 'kinderbezoek'. Dit kan telefonisch, of ter plaatse bij de portier. Voor de correcte uren kan je contact opnemen met:  de gevangenis van Wortel op het nummer 03/340 45 11  JWT op het nummer 014/43 80 88 Maandelijks er ook nog een thematisch kinderbezoek georganiseerd op zondag. Het kinderbezoek wordt georganiseerd voor kinderen tot 18 jaar. Via affiches wordt het kinderbezoek bekend gemaakt in de gevangenis. Iedere gedetineerde die in aanmerking komt, ontvangt een uitnodiging waarna hij zich schriftelijk dient in te schrijven. Elke gedetineerde vader heeft die dag recht op 2 uur extra bezoek. Hiervoor moeten bezoekers niet reserveren, gedetineerden dienen hiervoor op voorhand in te schrijven bij JWT. De eigen (klein)kinderen van de gedetineerde (of de kinderen waarmee de gedetineerde een gezin vormt/gaat vormen) mogen deelnemen aan het kinderbezoek. Er worden maximum 2 volwassen begeleiders toegelaten. Inschrijven: 14.10 u Bezoek: van 14.30 u tot 16.30 u

Bezoek achter glas In uitzonderlijke omstandigheden kan door de directie beslist worden om voor een bepaalde tijd bezoek achter glas te geven. Ongestoord bezoek Er is ook een mogelijkheid om Ongestoord Bezoek (OB) aan te vragen. Modaliteiten en procedures dienen door de gedetineerde aangevraagd te worden aan de directie. Geld storten Het is mogelijk geld te storten voor de gedetineerde zodat hij kantine (toiletgerief, schrijfgerief, rook- en etenswaren, belwaarde, ...) kan aankopen. Dit kan: 

Op rekeningnummer BE93 6792 0055 4267 (BIC: PCHQ BEBB) t.a.v. Strafinrichting Wortel, 2323 Wortel (duidelijk de naam van de gedetineerde vermelden)

 Per post: Je verstuurt de postwissel naar 'Naam van de gedetineerde, Strafinrichting Wortel, Kolonie 17, 2323 Wortel'. Telefoneren De gedetineerde mag eenmaal per dag telefoneren op eigen rekening. Men kan de gedetineerde niet zelf opbellen. Hoe bereikbaar met het openbaar vervoer? Je vertrekt vanuit het station van Turnhout. Hier neem je bus nr. 430, dit is de lijn Turnhout – Meerseldreef. Na een rit van (ongeveer) 21 minuten stap je af in Wortel-Neerven. Je volgt de Langenberg even te voet richting Kolonie, dit is de eerstvolgende straat. Het is ongeveer 20 minuten wandelen tot aan de gevangenis (1400 meter totaal). Voor meer info: zie www.delijn.be of www.nmbs.be

7. FINANCIËN Gedetineerde Indien de gedetineerde voor zijn detentie stempelde, kan hij dit na zijn gevangenschap opnieuw doen, mits voorlegging van een attest van gevangenschap. Indien de gedetineerde een ziekte-uitkering van de mutualiteit ontvangt, dan blijft hij die verder ontvangen zolang het ziekenfonds de arbeidsongeschiktheid erkent en indien zij in het bezit is gesteld van een attest van gevangenschap. Wanneer de gedetineerde personen ten laste heeft, ontvangt hij het volledige bedrag. Alleenstaanden ontvangen de helft. Voor de invaliditeitsuitkering van de mutualiteit gelden dezelfde regels (erkenning door de Geneeskundige Raad is wel noodzakelijk). De mindervaliditeitsuitkering van het Ministerie van Sociale Voorzorg (Zwarte Lievevrouwestraat) ontvangt men niet tijdens de periode van opsluiting in de gevangenis. De gevangenis is verplicht zorg te dragen voor de gezondheid van de gedetineerde en verzorgt dus een doktersconsultatie indien nodig. Een gedetineerde kan echter ook een dokter naar eigen keuze laten komen. De gedetineerde of zijn familie moet die arts zelf contacteren, welke op zijn beurt toestemming moet vragen aan de directie. Kosten hiervan zijn geheel voor eigen rekening. Uitkeringen die een gedetineerde ontving ten gevolge van een arbeidsongeval of beroepsziekte worden verder betaald door de verzekeraars of door het Fonds voor Beroepsziekten of Arbeidsongevallen. Ofwel volledig, ofwel gedeeltelijk, afhankelijk van de gezinslast. De gedetineerde blijft het recht op kinderbijslag behouden. Hij dient op het einde van zijn detentie, of eerder indien het kinderbijslagfonds hierom vraagt, een attest van gevangenschap over te maken aan de dienst. Indien de gedetineerde pensioengerechtigd is, wordt het pensioen gedurende het eerste jaar gewoon doorbetaald. Daarna wordt het geschorst tot einde detentie. Eén maand voor de invrijheidsstelling kan men het pensioen terug aanvragen. Als de gedetineerde een pensioen aan het gezinsbedrag kreeg, dan blijft zijn echtgenote wel haar deel van het pensioen behouden gedurende de volledige detentie.

Wanneer er afbetalingen moeten gedaan worden, probeer deze uit te stellen of het bedrag ervan te verlagen, zonder bijkomende kosten. Tracht hierover een overeenkomst te sluiten met de schuldeisers. Het is goed als je daartoe zelf het initiatief neemt, dit vergemakkelijkt de onderhandelingen. Indien je dit echter moeilijk vindt, kan je steeds beroep doen op de trajectbegeleider in de gevangenis (JWT) of het OCMW van je gemeente. Naastbestaande Indien je zelf stempelt en je enige kostwinner van het gezin bent, kan je aan de vakbond of hulpkas het statuut van werkloze-gezinshoofd aanvragen. Je stempelgeld wordt dan verhoogd. Indien je dit tot op heden nog niet deed omdat je niet op de hoogte was, dan is het belangrijk dit zo snel mogelijk alsnog in orde te maken. Als je ingeschreven bent als persoon ten laste van de gedetineerde blijf je in regel als je de mutualiteit een attest van gevangenschap bezorgt. Daarnaast dien je gewoon je bijdragen aan het ziekenfonds door te betalen, zoals dit voordien het geval was. Indien je als naastbestaande zonder inkomen valt, kan je steeds terecht bij de sociale dienst van het OCMW van jouw gemeente. Je hebt recht op leefloon. Dit bedrag varieert naargelang je situatie. Als je zelf voor de kinderen zorgt, de huur of verwarmingskosten niet kan betalen, ... kan je bijkomende steun vragen aan het OCMW. De voorwaarden die het OCMW hieraan stelt, verschillen van gemeente tot gemeente. Als jouw echtgenoot een pensioen aan het gezinsbedrag kreeg, dan blijf jij wel jouw deel van het pensioen behouden gedurende zijn volledige detentie.

8. TOT SLOT Opsluiting brengt heel wat vragen met zich mee, niet enkel voor de gedetineerde, maar ook voor de naastbestaanden. Met al die vragen kan je bij ons terecht, bv. i.v.m. praktische zaken, de opsluiting en haar gevolgen, de angst en onzekerheid die de detentie met zich meebrengt, ... Je kan ons steeds contacteren en indien je een gesprek wenst, maken we graag een afspraak bij jouw thuis of op de dienst.

Justitieel Welzijnswerk Turnhout team Familie en Onthaal Begijnendreef 25 2300 Turnhout Tel 014/ 43 80 88 [email protected] Van maandag tot en met donderdag zijn we bereikbaar tussen 9.00 u en 16.00 u. Op vrijdag kan je bij ons terecht tot 15.00 u.

De gedetineerde zelf kan voor hulp en ondersteuning ook terecht bij de trajectbegeleider van Justitieel Welzijnswerk (JWT). Noot: In deze brochure houden we rekening met de regelgeving zoals ze geldt op 1 januari 2014.

Justitieel Welzijnswerk is een afdeling van