OPLEIDING INTENSIVE CARE KINDERVERPLEEGKUNDIGE

OPLEIDING INTENSIVE CARE KINDERVERPLEEGKUNDIGE

1.

Deskundigheidsgebied van de intensive care kinderverpleegkundige

blad 2 van 13

2.

Eindtermen voor de opleiding intensive care kinderverpleegkundige

blad 8 van 13

LRVV Deel 2: Opleiding Intensive Care Kinderverpleegkundige

november 2001; blad 1 van 13

OPLEIDING INTENSIVE CARE KINDERVERPLEEGKUNDIGE

De opleiding tot intensive care kinderverpleegkundige heeft tot doel de cursist de vereiste kennis en vaardigheden eigen te laten maken, die hem / haar in staat stelt verantwoordelijkheid te kunnen dragen voor de verpleegkundige zorg voor opgenomen kinderen en de begeleiding van de ouders/verzorgers op de afdeling intensive care kinderen. De cursist dient aan het einde van de opleiding te voldoen aan het gestelde in het deskundigheidsgebied, zoals nader uitgewerkt in de eindtermen.

Deskundigheidsgebied van de intensive care kinderverpleegkundige De beschrijving van het deskundigheidsgebied van de intensive care kinderverpleegkundige is ten dele ontleend aan het functieprofiel van de Intensive Care Verpleegkundige (mei 97) van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care Verpleegkundigen (NVIC-V) en het functieprofiel Kinderverpleegkundige (april 1999) van de Vereniging Van Kinderverpleegkundigen (VVKV). Het deskundigheidsgebied van de intensive care kinderverpleegkundige is vastgesteld door het College Verpleegkundige Vervolgopleidingen Ziekenhuizen (februari 2001) en kent een geldigheid van 3 jaar.

1.

De handelingscontext

De intensive care kinderverpleegkundige (ICK verpleegkundige) zorgt voor kinderen met een dreigende of aanwezige ernstige stoornis van één of meerdere vitale functies. Een dreigende of aanwezige ernstige stoornis van één of meerdere vitale functies veroorzaakt bij het kind een grote diversiteit aan problemen. Deze problemen liggen op het fysieke en psychosociale vlak en op het gebied van groei en ontwikkeling. Ook heeft de ICK verpleegkundige te maken met ouders en gezinsleden. Voor beiden heeft zij1 een specifieke verantwoordelijkheid, omdat kind en ouders / gezin een onlosmakelijke eenheid vormen. De zorg strekt zich uit van kinderen van 0 tot 18 jaar. Een belangrijk kenmerk hiervan is dat een ICK verpleegkundige te maken heeft met individuen die in ontwikkeling zijn, waarbij elk ontwikkelingsniveau een eigen benadering vraagt. Het ontwikkelingsniveau van het kind is mede bepalend voor de zorg. Ieder kind heeft een eigen beleving en interpretatie van de werkelijkheid en geen of onvoldoende verbale vermogens. Een kind reageert op zijn eigen wijze op ziek zijn en dit komt tot uiting op zowel psychisch, somatisch als sociaal vlak. Een bijzonder aspect is tevens dat aandoening, behandeling en ziekenhuisverblijf een impact kunnen hebben op de verdere ontwikkeling van het kind. Hierdoor is het streven naar beperking van achterstand in c.q. continuering en stimulering van het normale leef- en ontwikkelingsritme van essentieel belang. Een kind heeft totale zorg of ondersteuning in de zorg nodig, aangepast aan diens ontwikkelingsniveau en mate van zelfredzaamheid. Bij een kind op een intensive care voor kinderen (ICK) doet zich een buitengewone verscheidenheid aan (verpleeg)problemen en combinaties van (verpleeg)problemen voor, tot uiting komend in verschijnselen die kenmerkend zijn voor het levensbedreigende karakter van de situatie.

1

In deze tekst kan het woord "zij" (de ICK verpleegkundige) vervangen worden door "hij", tevens kan het woord "ouders" vervangen worden door "ouder" of "verzorgers".



Voor het vaststellen van (verpleeg)problemen, heeft de ICK verpleegkundige naast haar eigen waarneming, kennis en inzicht in wat voor de patiënt normaal is, de beschikking over een uitgebreid instrumentarium. Gegevens afkomstig van de aan het kind aangesloten apparatuur, uit het frequente overleg met (zo mogelijk het kind zelf), de ouders, en multidisciplinair overleg, verschaffen de ICK verpleegkundige een gedetailleerd beeld van één of twee patiënten. ICK verpleegkunde is onderdeel van de intramurale gezondheidszorg en vindt plaats in academische ziekenhuizen (last resort). Een specifieke terrein is de verpleegkundige begeleiding van het inter klinisch intensive care transport. Onder het inter klinisch transport wordt verstaan: • transport van het ernstig zieke kind tussen academische centra; • het stabiliseren van het ernstig zieke kind voor transport in een niet academisch ziekenhuis en het transporteren naar een academisch ziekenhuis. De handelingscontext, specifieke eisen voor functie-uitoefening en methodische beroepsuitoefening zijn hierbij van toepassing. Met dien verstande dat de handelingscontext binnen een niet academisch ziekenhuis en tijdens het transport nauwere grenzen met zich meebrengt. De ICK verpleegkundige moet zich met klinische excellentie bewegen binnen deze grenzen. Gespecialiseerde artsen en verpleegkundigen vormen op een ICK de kern van het behandelend team. Voor een optimale behandeling en verzorging zijn daarnaast ook ouders / gezinsleden en andere in het kind gespecialiseerde disciplines bij de zorg betrokken. Kenmerkend voor de ICK is de aanwezigheid en het gebruik van uitgebreide technische voorzieningen. Kenmerkend is ook de aanpassing van de omgeving aan de leeftijd en ontwikkelingsfase van het kind, waarbij ernaar gestreefd wordt dat deze voor het kind herkenbaar, betrouwbaar, veilig en acceptabel is. De beperkingen die voortvloeien uit de conditie van het kind vragen om interventies, waarbij vaak gebruik gemaakt wordt van specifieke apparatuur, hulpmiddelen en methoden aangepast aan de leeftijd en ontwikkelingsfase van het kind. Verpleegkundige activiteiten bij intensive care behoeftige kinderen kunnen alleen verantwoord worden toegepast, indien effecten van deze procedures kunnen worden gecontroleerd. De vitale functies van het kind worden op de ICK bewaakt, ondersteund en/of overgenomen. De lichamelijke toestand van het kind is vaak (potentieel) instabiel. De kans op onverwachte complicaties met ernstige gevolgen is groot. Gegevens, afkomstig uit verschillende bronnen dienen continu geanalyseerd te worden om subtiele veranderingen in de toestand van het kind bijtijds te signaleren. De voortdurende observatie, diagnostisering en interventies zijn noodzakelijk om de conditie van het kind te stabiliseren en te optimaliseren, welzijn te bevorderen en complicaties te beperken en voorkomen. Daarnaast is een continue observatie noodzakelijk vanwege de grote risico's, die de toegepaste therapieën met zich meebrengen. Een snelle toepassing van de geselecteerde interventies is noodzakelijk, omdat de toestand van het kind vaak geen of te weinig ruimte laat voor uitstel. Het is duidelijk dat binnen de geschetste handelingscontext de beroepsspecifieke vaardigheden, zoals verworven door een initiële of andere specialistische vervolgopleiding ontoereikend zijn. Intensive Care Kinderverpleegkundigen worden geacht te beschikken over specifieke kennis en vaardigheden.

2.

De specifieke eisen om als ICK verpleegkundige te kunnen functioneren

Het specifieke karakter van deze gespecialiseerde verpleegkundige functie, waarmee verschillen met initieel en andere gespecialiseerde opgeleiden geduid kunnen worden, is gelegen in de kennis van de pathofysiologie van groei en ontwikkelingsstoornissen, fysieke en psychosociale problemen. Daarnaast wordt het specifieke karakter gekenmerkt door



kennis van verschijnselen bij kinderen als gevolg van ernstige stoornissen in vitale functies en de toepassing van deze kennis op de onderscheiden aspecten van het verpleegkundig handelen. De zorg voor de ICK patiënt vereist een gespecialiseerde verpleegkundige, die kan omgaan met acute en onvoorspelbare veranderingen in de lichamelijke toestand van het kind. Een ICK verpleegkundige dient situaties snel te kunnen overzien en efficiënt en flexibel te reageren. Zij is in staat in complexe, voortdurend veranderende situaties geschikte procedures te kiezen of te creëren en toe te passen. Zij is in staat mee te denken in (en uitvoering te geven aan) de ontwikkeling van nieuwe procedures, tactieken en strategieën, zowel op micro- als op meso-niveau. De ICK verpleegkundige dient, binnen de grenzen van haar eigen deskundigheid, bevoegdheid en bekwaamheid, de verantwoordelijkheid te kunnen nemen en dragen voor het totale zorgproces van kinderen op een ICK (en tijdens inter klinisch transport) Dit houdt in dat een ICK verpleegkundige de competenties heeft om: • voortdurend gegevens over het kind, afkomstig uit verschillende bronnen, te verzamelen en te interpreteren; • bij snelle en onverwachte veranderingen in de toestand van het kind te komen tot een juiste prioriteitsstelling; • de zorg van de haar toegewezen kinderen te coördineren; • bepaalde leeftijd en patiëntencategorieën op een specifieke wijze te benaderen, toegespitst op de groei- en ontwikkelingsfase en belevingswereld waarin zij verkeren; • zowel (verpleeg)problemen op het fysieke vlak als (verpleeg)problemen op het psychosociale en groei en ontwikkelingsvlak te onderkennen en daarin ook de ouders en het gezin te betrekken; • de eigen emotionele belasting en emotionele belasting van anderen te bewaken en te bespreken; • om in een multidisciplinaire aanpak zorg te verlenen aan het kind en ouders/gezin; • op constructieve wijze te communiceren met eigen en andere disciplines, die bij de zorg voor het kind betrokken zijn; • bij alle ICK patiënten observatietechnieken, technische uitvoering, materiaal en apparatuurgebruik toe te passen; • voorstellen te doen en uitvoering te geven aan verbetering van de algemene kwaliteit van zorg op de ICK.

3.

Specifieke kenmerken van de zorg

Refererend aan ‘Gekwalificeerd voor de Toekomst’ (1996) wordt met gebruikmaking van onderstaande clusters van activiteiten en interventies van verpleegkundigen gewezen op specifieke kenmerken van een Intensive Care Kinderverpleegkundige.

3.1

Methodische beroepsuitoefening

3.1.1 Verzamelen en interpreteren van gegevens De ICK verpleegkundige volgt (veranderingen in) de lichamelijke, psychosociale en groei en ontwikkelingstoestand van het kind en diens reactie op de zorg / behandeling nauwlettend op basis van analyse en interpretatie van gegevens verkregen van ouders, uit anamnese, observatie, apparatuur, laboratoriumuitslagen, overdracht, rapportage. De ICK verpleegkundige stelt aan de hand van de verzamelde gegevens vast welke (verpleeg) problemen van de patiënt behandeling behoeven. Deze Kinderverpleegkundige vaardigheid krijgt zijn specifieke karakter tegen de achtergrond van (snel) veranderende gezondheidssituaties van patiënten en de noodzaak van snel en adequaat handelen. Het specifieke karakter is ook te ontlenen aan de diversiteit van informatiebronnen en interpretatiemogelijkheden.



3.1.2 Plannen van zorg De ICK verpleegkundige maakt afspraken met de patiënt, ouders / verzorgers over activiteiten in het kader van de zorg en behandeling. Zij stelt het te bereiken resultaat, de daarvoor benodigde interventies en evaluatiemomenten vast. Zij plant interventies, gericht op het welzijn van het kind binnen het behandelplan. Deze verpleegkundige vaardigheid krijgt zijn specifieke karakter door de handelingscontext van de ICK verpleegkundige, waarin snel, flexibel en efficiënt handelen een belangrijk kenmerk is. 3.1.3 Uitvoeren van zorg en bewaking Naast de gangbare acties en interventies van kinderverpleegkundigen, worden die van de ICK verpleegkundigen gekenmerkt door de beschikking over en toepassing van een groter arsenaal aan verzorging- en bewakingstechnieken. In de uitvoering van zorg, onderscheiden naar somatische, psychische, sociale, ethische en omgevingsfactoren zijn onderstaande activiteiten specifiek voor een ICK verpleegkundige: • -

Somatische aspecten: ondersteuning bieden bij het recht van het kind op medische verzorging; gevoelens en vragen van het kind rond seksualiteit en voortplanting serieus nemen; alert zijn op signalen van mishandeling.

• -

Psychische aspecten: de harmonische ontwikkeling van de persoonlijkheid van het kind stimuleren, er voor zorg dragen dat, met uitzondering van omstandigheden, het kind zo weinig mogelijk van zijn ouders / gezin gescheiden wordt; ondersteunen en stimuleren van de mogelijkheden om te spelen, zich te vermaken, al naar gelang de (geestelijke) leeftijd en lichamelijke conditie / beperkingen van het kind; de mogelijkheden van onderwijs aan het kind aanbieden; opstellen en bewaken van een dagprogramma van het kind waarin binnen de mogelijkheden voldoende rustmomenten worden gecreëerd; het kind en ouders begeleiden, waarbij rekening gehouden wordt met taalgebruik, communicatie mogelijkheden en ontwikkelingsniveau; ondersteuning bieden aan kind en ouders in een (levens)bedreigende situatie; het kind begeleiden bij psychosomatische en psychosociale problemen; een kind met stoornissen in het gedrag begeleiden en in zijn interactie met de omgeving structuur bieden; het kind beschermen tegen onderbehandeling, overbodige handelingen en onderzoeken en tegen oneigenlijk gebruik van gegevens; wijze van communicatie en waarneming van kinderen aanpassen wat betreft ontwikkelingsniveau, ook bij kinderen die de Nederlandse taal niet beheersen.

-

• -

Sociale aspecten: ondersteuning bieden bij de zorg voor sociale vrijheid; zorg dragen dat ouders bij het zieke kind aanwezig kunnen zijn; het bevorderen en faciliteren van andere belangrijke sociale contacten.

• -

Ethische aspecten: participeren in medisch ethische besprekingen; kennis nemen van processen die kunnen leiden tot staken respectievelijk niet starten van de behandeling; ondersteunen van het kind en de ouders tijdens bovengenoemde processen.

3.1.4 Verpleegtechnische handelingen Het verpleegtechnisch handelen van de ICK verpleegkundige wordt gekenmerkt door een uitgebreid handelingsrepertoire voor bewaking, ondersteuning en/of overname van de vitale functies. Bij de uitvoering van verrichtingen of handelingen is LRVV Deel 2: Opleiding Intensive Care Kinderverpleegkundige


een belangrijk verschil dat de te hanteren werkwijze mede bepaald wordt door de leeftijd en ontwikkelingsniveau van het kind. Op deze gebieden onderscheidt zij zich duidelijk van verpleegkundigen met alleen een initiële opleiding en andere gespecialiseerde verpleegkundigen. 3.1.5 Zorg voor de omgeving Specifiek voor de ICK verpleegkundige is de zorg voor: • het aanbieden aan het kind van een veilige en hygiënische omgeving; • het streven naar een positief stimulerende omgeving; • een omgeving waar voldoende deskundige toezicht is en die is berekend op kinderen van alle leeftijd- en ontwikkelingsniveaus; • de woonomgeving, door ouders te adviseren over de aspecten waaraan de woonomgeving voor een kind moet voldoen en waar nodig verwijzen naar andere hulpverleners. 3.1.6 Zorg voor pedagogisch klimaat Het kind heeft, aangepast aan het ontwikkelingsniveau, en de mate van zelfredzaamheid, ondersteuning in zorg nodig. Hiertoe behoren ook opvoedende taken omdat het van belang is dat er naar gestreefd wordt dat het normale leef- en ontwikkelingsritme zoveel mogelijk gecontinueerd en gestimuleerd wordt. Zowel de verzorgende alsmede de opvoedende taken moeten in nauwe samenwerking en afstemming met de ouders en pedagogisch medewerker uitgevoerd worden. De pedagogische taken van een ICK verpleegkundige kunnen beschreven worden als algemene pedagogische vaardigheden in het omgaan met kinderen, waardoor structuur, veiligheid en geborgenheid geboden wordt. Aansluiten bij wat zich in de belevingswereld van het kind afspeelt, is hierbij een uitgangspunt. 3.1.7 Begeleiden en instrueren van ouders De begeleiding van ouders is een specifieke taak van de ICK verpleegkundige, dit betekent dat zij: • tijdens de zorg voor het kind tijd neemt voor persoonlijk contact met de ouders; • de ouders informatie verstrekt en structureel gesprekken organiseert met verantwoordelijke artsen en actief deelneemt aan deze gesprekken; • binnen de mogelijkheden veilige ouderparticipatie stimuleert; • afspraken maakt over participatie van de ouders bij de zorg van het kind en de wijze waarop zij voorbereid worden; • de ouders begeleidt en ondersteunt in de relatie tot hun kind en het ziektebeeld; • ouders verpleegtechnische vaardigheden aanleert, zodat zij deze in de thuissituatie bij hun kind kunnen toepassen; • ouders en gezin begeleidt en ondersteunt bij het stervensproces van het kind. 3.1.8 Evalueren van en rapporteren over de zorg Hierin zijn geen verschillen te duiden tussen verpleegkundige en ICK verpleegkundige, zij het dat de inhoud bepaald wordt door de handelingscontext.

3.2

Preventie en GVO

De ICK verpleegkundige neemt maatregelen ter voorkoming van infecties, gerelateerd aan de conditie van patiënten op de ICK afdeling. De ICK verpleegkundige voorkomt accidentele verwijdering van therapeutische of diagnostische hulpmiddelen. De ICK verpleegkundige past primaire, secundaire en tertiaire preventie toe. De wijze waarop deze wordt uitgevoerd, wordt mede bepaald door de ontwikkelingsfase waarin het kind zich bevindt. Van de ICK verpleegkundige wordt verwacht dat zij in staat is zowel verbale als non verbale signalen van het kind en ouders op juiste wijze te interpreteren. Op de overige acties en interventies met betrekking tot preventie en voorlichting, onderscheidt de ICK verpleegkundige zich niet van de verpleegkundige. LRVV Deel 2: Opleiding Intensive Care Kinderverpleegkundige


3.3

Coördineren en organiseren van zorg

De ICK verpleegkundige dient in staat te zijn verantwoordelijkheid te dragen voor de organisatie van de zorg rond individuele zorgvragers. Zij kan overleg voeren met de eigen en andere disciplines. Daarnaast kan de ICK verpleegkundige een zorginhoudelijke regiefunctie vervullen. Hierin verschilt zij niet van de coördinatie en organisatie van zorg door verpleegkundigen. Specifieke (IC) Kinderverpleegkundige vaardigheid is wel: • de coördinatie van verrichtingen die, na overleg met de ouders, door de ouders uitgevoerd zullen worden; • de opstelling als intermediair tussen het kind / ouders en andere hulpverleners.

3.4

Kwaliteitszorg en deskundigheidsbevordering

Ook op het gebied van kwaliteitszorg en deskundigheidsbevordering heeft een ICK verpleegkundige haar verantwoordelijkheden en taken. In dat opzicht verschilt zij niet van een verpleegkundige, zij het dat het object ‘gekleurd’ wordt door de patiëntencategorie, de academische i.c. setting en de zeer snelle ontwikkelingen binnen het vakgebied, waarbinnen de verpleegkundige zorg wordt verleend. Van de ICK verpleegkundige wordt een kritische houding verwacht met betrekking tot bestaande en nieuwe ontwikkelingen binnen het vakgebied ICK verpleegkunde De ICK verpleegkundige verleent gevraagd en ongevraagd, consult aan andere hulpverleners. Het specifieke van de consultatie is gelegen in de ervaringskennis van ICK verpleegkundigen m.b.t. de uitvoering van complexe observaties en interventies, waarbij niet op de standaardprocedures kan worden teruggevallen c.q. de ervaringskennis m.b.t. kinderen met specifieke gezondheidsproblemen en/of in problematische psychosociale situaties. Tevens heeft de ICK verpleegkundige op het gebied van onderzoek en onderwijs haar verantwoordelijkheden en taken. De ICK verpleegkundige is in staat een bijdrage te leveren aan het onderwijsleerproces van collegae, cursisten en stagiaires. Specifiek voor de verpleegkundige vaardigheid is het ondersteunen en (mede) uitvoering geven aan onderwijs en onderzoek waarbij het object ‘gekleurd’ wordt door de patiëntencategorie en de academische setting waarbinnen de verpleegkundige zorg wordt verleend.



OPLEIDING INTENSIVE CARE KINDERVERPLEEGKUNDIGE

Recommend Documents