Opleiding in de milieuvriendelijke keuze van bouwmaterialen dag 8: de afwerking – verf, pleister, oliën en vernis Binnenhuisvervuiling en gezondheid: bijdrage van de afwerkingsmaterialen Dr Sc Catherine Bouland Departement Gezondheid en Binnenhuisvervuiling Leefmilieu Brussel – BIM
Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
1
Binnenhuisvervuiling en gezondheid • Aanpak via de gezondheid • Dokters blijken machteloos te staan – Ziekten / chronische en weerkerende gezondheidsproblemen – die verminderen wanneer men buitenshuis met vakantie is – Vraag naar ondersteuning en hulpmiddelen • Milieudiagnose van de woning • Ambulance van het Brusselse leefmilieu = RCIB Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
2
Strategie binnenhuisvervuiling Partnerschap
SYNERGIEËN Communicatie
Opleiding
‘Zieke’ bewoners
Ongeruste bewoners
Dokters
CRIPI Bij verdacht gezondheidsprobleem Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
3
RCIB ‘groene ambulance’ van Brussel Doelstellingen van de interventie – Ondersteuning van de medische diagnose indien de gezondheidsproblemen te maken hebben met de binnenlucht van de woningen – Uitvoering van een binnenluchtdiagnose en adviezen om binnenluchtproblemen te verhelpen – Verzameling van gegevens voor de evaluatie van de vervuiling binnenin de Brusselse woningen – Ondersteuning van de ontwikkeling van een globale preventiestrategie om de binnenluchtvervuiling en haar effecten op de gezondheid terug te dringen Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
4
RCIB: wie? Het partnerschap • Leefmilieu Brussel: Laboratorium voor milieuonderzoek - LUCHT • Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid: afdeling mycologie • FARES: fonds voor ademhalingsaandoeningen en gezondheid Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
5
RCIB: hoe? Aanvulling medische diagnose (580 dokters) Sinds september 2000 >1.100 onderzoeken Identificatie en systematische kwantificering van chemische, fysische, biologische vervuiling in woning in geval van gezondheidsproblemen Onderzoek bronnen van vervuiling, saneringsadviezen Evaluatie gezondheidsverbetering (12-18 maanden nadien) • 70 % verbetering van de gezondheid volgens de patiënten • 58% verbetering van de gezondheid volgens hun dokters Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
6
RCIB: enkele cijfers maison 24%
• • •
19% 41%
1.089 woningen 76 % appartementen 24 % huizen 41 % eigenaars 59 % huurders
appartement 76%
40%
Propriétaire
Locataire
400
40 % privé / 19 % sociale woning
4 à 6 ans 2 à 4 ans 0 à 2 ans
350
•
nombre de personnes
300
42 % mannen 58 % vrouwen
250
200
51
150
66
340
100
•
1/3 patiënten = kinderen < 6 jaar
50
110 25
0 0 à 6 ans
Leefmilieu Brussel - BIM
92
77
6 à 12 ans
12 à 18 ans
18 à 65 ans
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
> 65 ans
7
Logement social
RCIB: enkele cijfers infection récidivante terugkerende infectie asthme astma chronische hoest toux chronique atopische dermatitis dermatite atopique eczeem eczéma atypische buikpijn 7 douleurs abdominales atypiques braken vomissements 3 misselijkheid 7 nausées geheugenstoornissen 0 troubles de la mémoire 0 troubles de l'apprentissage leerstoornissen 4 troubles de l'humeur gemoedsstoornissen 0 paresthésie paresthesie 8 vertiges duizeligheid hoofdpijn céphalées atypische aandoeningen malaises atypiques chronische 8 fatiguevermoeidheid chronique strottenhoofdontsteking laryngite 3 keelontsteking pharyngite bijholteontsteking sinusite neusverkoudheid rhinite bindvliesontsteking conjonctivite
231 144 94 58 45
33 46
23
0
31 118 54 50
100
150
200
250
nombre d'enquêtes aantal onderzoeken Bovenste luchtwegen supérieures Voies aériennes Spijsverteringsproblemen Atteinte digestive
Leefmilieu Brussel - BIM
Symptômes généraux Algemene symptomen Huidsymptomen Manifestations cutanées
Troubles neuro-psychiques Neuropsychologische stoornissen Onderste luchtwegen Voies respiratoires inférieures
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
8
RCIB: onderzoek van vervuilende stoffen Vluchtige organische verbindingen + formaldehyde: solventen, lijmen, onderhoudsproducten, omgevingsgeuren, spaanplaten, … Pesticiden: insecticiden, mijtenverdelgingsmiddelen, … CO: verbrandingstoestellen Lood: water - verf Fijn stof (inadembaar, borst, longblaasjes) Schimmels: condensatie, infiltratie, vochtigheid Mijten: matrassen, tapijten, zetels, … + omgevingstemperatuur, relatieve vochtigheid Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
9
RCIB: biologische vervuiling schimmels • zichtbare vervuiling • onzichtbare vervuiling • vervuiling van de lucht, het oppervlak >3 m2 • matrassen en stoffen 11 % 1 kamer mijten 68 % van de matrassen is sterk vervuild (1.479)
Leefmilieu Brussel - BIM
7%
2 kamers
0%
3 kamers
1%
4 kamers
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
10
RCIB: chemische vervuiling 800 Concentratie (µg/m³)
vluchtige organische verbindingen benzeen, tolueen, xyleen limoneen, pineen formaldehyde lood
900
700 600
479
563
521
500 277
386
400 300 131
125
119
116
120
85 56 46
82 53 44
90 60 47
78 51 43
80 53 41
200 100 0
living woon- cuisine keuken kamer
salle bad- de kamer bains
49 35 25 21
chambre chambre exterieur slaapslaapbuiten kamer kamer parents enfants ouders
Leefmilieu Brussel - BIM
115
kinderen
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
11
-
De concentratie formaldehyde van 71 % in de door RCIB geanalyseerde woningen ligt hoger dan de WGO-richtwaarde voor gevoelige personen (10 µg/m3).
S
Formaldehyde = kankerverwekkend (IARC 2006) Irriterend, hoofdpijn, allergieën, astma-aanvallen, … 100 µg/m3 (algemene bevolking) en 10 µg/m3 (gevoelige personen) (WGO 2000) • Resultaten: 544 woningen/764 > 10 µg/m3 Bron: RCIB 2007 – Voornaamste bronnen: bouwmaterialen, onderhoudsproducten, pesticiden, reukverdrijvende middelen, … -
Er bevinden zich pesticiden in de lucht en in het stof van de tapijten.
S
• •
Piperonylbutoxide, permethrine (DDT & DDE in één staal) Bron: RCIB 2007 Voornaamste bronnen: insecticiden, producten voor de behandeling van meubelen en stoffen/tapijten, onderhoudsproducten Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
12
Index van chemische vervuiling V E R V U I L I N G
0
P20 P20 P50 P50 P70 Benzeen 0-1,7 1,7-3,6 3,6-6 Tolueen 0-8,8 8,8-17 17-27 Trichloorethyleen 0-0,1 0,1-0,6 0,6-1,5 Tetrachloorethyleen 0-0,3 0,3-1,2 1,2-2,7 Limoneen 0-3,4 3,4-9 9-15 Totaal VOV 0-44 44-83 83-122 Pineen 0-3,5 3,5-8,3 8,3-15 Formaldehyde 0-14 14-24 24-34 INDEX Uitstekend Goed Gemiddeld
Totaal VOV
0-44 Uitstekend
44-83 Goed
PERCENTIELEN (µg/m³) P70 P90 P90 P95 6-14,6 14,6-22,7 27-62 62-93 1,5-6 6-13 2,7-7,5 7,5-12 15-34 34-54 122-239 239-445 15-38 38-58 34-54 54-65 Slecht Heel slecht
83-122 122-239 Gemiddeld Slecht
239-445 Heel slecht
> P95 > 22,7 >93 >13 >12 >54 > 445 >58 > 65 Uiterst slecht
> 445 Uiterst slecht
Sensibilisering en opleiding van de dokters Dynamisch hulpmiddel: PEST in huis Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
13
Approche opérationnelle : qui SQuATte la maison du patient ?
Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
DDG 2008
14
Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
15
Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
16
Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
17
RCIB: conclusies (1/2) Voornaamste vastgestelde problemen: • Vochtigheid en schimmels • Chemische vervuiling (benzeen, formaldehyde, VOV) Situaties van blootstelling als gevolg van: • handelwijzen en keuzen • slechte en onvoldoende ventilatie • slecht ontwerp van het gebouw en slecht gebruik • opstapeling van problemen
Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
18
RCIB: conclusies (2/2) Bijdrage van verschillende bronnen • buitenvervuiling • ontoereikende ventilatie Æ accumulatie • materialen • detergenten, onderhoud en parfums (producten die binnen gebruikt worden) • renovatie, doe-het-zelfwerk, activiteiten • toestellen, verwarming, keuken, … blootstelling Æ mengeling Å vervuilende stoffen Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
19
Hulpmiddelen op www.leefmilieubrussel.be “PEST in huis” Kaart van de sociale actoren “Woning en gezondheid” De RCIB (Regionale Cel voor Interventie bij Binnenhuisvervuiling ) “Verluchting en natuurlijke ventilatie van bestaande woningen en renovaties in Brussel” http://www.ibgebim.be/Templates/Professionnels/informer.aspx ?id=2974&langtype=2060
Leefmilieu Brussel - BIM
opleiding milieuvriendelijke materialen 9/06/2009
20