Neurologie en Neurochirurgie
Operatie bij een hernia
www.catharinaziekenhuis.nl
Patiëntenvoorlichting:
[email protected] NEU019 / Operatie bij een hernia / 14-01-2015
2
Operatie bij een hernia Binnenkort heeft u een afspraak voor een herniaoperatie. In deze folder leest u wat een hernia is en informeren wij u over de gang van zaken rondom de operatie. Realiseert u zich dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan hier is beschreven.
Anatomie van de wervelkolom
De wervelkolom bestaat uit zeven nekwervels (C1 tot en met C7), twaalf borstwervels (Th1 tot en met Th12), vijf lendenwervels (L1 tot en met L5) en het heiligbeen met het staartbeentje. Met uitzondering van de eerste twee halswervels, bevinden zich tussenwervelschijven tussen de wervels. De 23 tussenwervelschijven stabiliseren de wervels ten opzichte van elkaar. Ook vangen ze schokken op tijdens het bewegen. Een tussenwervelschijf bestaat uit een elastische kern die omgeven is door een vezelige ring. Het wervelkanaal wordt gevormd door de wervelbogen, die vastzitten aan de wervellichamen en aan de achterkant uitlopen in een uitsteeksel (het doornuitsteeksel). Deze kunt u in midden op de rug voelen als de ruggengraat. De wervelbogen zijn met elkaar verbonden door elastische banden, die het wervelkanaal van binnen bekleden. Binnen het wervelkanaal loopt het ruggenmerg tot aan de tweede lendenwervel. Onder dit niveau gaat het ruggenmerg over in een bundeling van zenuwwortels. Het ruggenmerg ligt binnen een koker van hersenvliezen waardoor het in hersenvocht (liquor) schokvrij is opgehangen. De zenuwwortels ontspringen uit het ruggenmerg en verlaten links en rechts tussen twee wervels het wervelkanaal.
3
Wat is een hernia?
De officiële naam voor een hernia is: Hernia Nuclei Pulposi, afgekort als HNP. Dit betekent: uitpuilende tussenwervelschijf. Dit komt door een breuk van de tussenwervelschijf. Hierdoor onstaat een uitstulping die tegen de zenuw drukt waardoor pijnklachten in het been ontstaan. Mogelijk heeft u hierbij ook verschijnselen door uitval van de zenuw zoals een doof gevoel of krachtsvermindering. Een hernia kan acuut ontstaan, bijvoorbeeld tijdens het tillen van een zware last in gebukte houding, maar meestal ontstaat het door een langdurige slijtage. Slijtage van de tussenwervelschijven, met name onder in de rug, komt bij iedereen in meerdere of mindere mate voor. Door de slijtage kan een breuk ontstaan in de vezelige ring. Als de kern van de schijf naar achteren gaat uitpuilen, komt deze in het wervelkanaal. 90% van de hernia's bevindt zich tussen de vierde en vijfde lendenwervel of tussen de vijfde lendenwervel en het heiligbeen. Dit gedeelte van de wervelkolom is erg beweeglijk waardoor de tussenwervelschijven zwaar belast worden. Door de uitstulping van de tussenwervelschijf komt de zenuwwortel, die op deze hoogte 4
uit het wervelkanaal treedt, in de knel tussen de wervel en de tussenwervelschijf. De andere zenuwwortels kunnen door de druk van de tussenwervelschijf uitwijken. De zenuwen die laag in de wervelkolom lopen, zorgen voor kracht en gevoel in de benen, billen, anus, blaas en geslachtsorganen. Deze spelen vaak een rol bij de controle over het plassen. Doordat de tussenwervelschijf vaak op deze zenuwen drukt, ontstaan bij deze lichaamsdelen meestal uw klachten.
Verschijnselen van een hernia
De meest voorkomende verschijnselen zijn: • Pijn in uw bil en been, soms tot in uw voet of grote teen. • Rugpijn of stijfheid in het onderste deel van uw rug. • Stoornissen in het gevoel, tintelingen, vooral in uw been of voet. • Krachtsverlies in uw been en voet. • Problemen met het plassen.
Hoe wordt een hernia vastgesteld
Voor het stellen van de diagnose is onderzoek nodig, zoals: Neurologisch onderzoek
De arts onderzoekt de kracht, het gevoel en de reflexen van de benen.
5
MRI (Magnetic Resonance Imaging)
Een onderzoek dat wordt uitgevoerd met een sterk magneetveld en radiogolven. Het is een onschadelijke manier om beelden van weefsels en organen te maken. Spieronderzoek
Als dit onderzoek voor u van toepassing is, ontvangt u meer informatie hierover van de neuroloog.
De behandeling van een hernia
In 70-80% van de gevallen gaat de pijn in de rug en het been vanzelf over na (bed)rust en fysiotherapie. Uw arts heeft u geadviseerd uw hernia te behandelen met een operatie. Redenen voor een operatie kunnen zijn: • Uitstralende pijn in het been, die niet over gaat. De tussenwervelschijf geeft zoveel klachten dat u niet normaal kunt functioneren. • Zenuwuitval waardoor verlammingsverschijnselen kunnen ontstaan. Afhankelijk van de ernst en de duur van de verlammingsverschijnselen bepaalt de neurochirurg de termijn waarbinnen de operatie plaats moet vinden. • Incontinentieverschijnselen en ernstige pijnklachten zijn vaak een reden voor een spoedoperatie.
Voorbereiding op de operatie
Pre-operatieve screening
U wordt geopereerd en bent daarom doorverwezen naar de polikliniek Pre-operatieve screening. Op deze polikliniek bekijkt de anesthesioloog of de operatie voor u extra gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. Dit noemen we pre-operatieve screening. Tijdens dit gesprek komen een aantal onderwerpen aan bod. Dit zijn onder andere de soort verdoving (anesthesie) en pijnstilling. Ook bespreekt u waarop u moet letten met eten, drinken en roken op de dagen rondom de operatie. Daarnaast maakt u afspraken over hoe u op die dagen uw medicijnen gebruikt. Dit geldt ook voor bloedverdunners. Bespreek het gebruik van bloedverdunners ook altijd met uw behandelend arts. Als u medicijnen 6
gebruikt, neem dan een actueel medicijnoverzicht of medicijnpaspoort mee. Op de polikliniek Pre-operatieve screening kunt u zonder afspraak terecht. U kunt ook een afspraak maken. De polikliniek is telefonisch bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 08.15 en 16.30 uur via telefoonnummer 040 - 239 85 01. Meer informatie over pre-operatieve screening en verdoving vindt u in de folder ‘Anesthesie’. Fysiotherapie voor de operatie
Op de woensdag vóór de operatie komt u om 14.00 uur naar de afdeling Fysiotherapie. U krijgt hier uitleg over het ontstaan van uw klachten, over hoe u na de operatie het beste kunt liggen en draaien in bed, hoe u in en uit bed moet komen en het gaan staan. U oefent dit ook, zodat deze handelingen na de operatie makkelijker gaan. Aandachtspunten voor de operatie
Het is belangrijk dat u alvast een afspraak maakt met een fysiotherapeut bij u in de buurt, voor na uw ontslag uit het ziekenhuis. Uw fysiotherapeutische behandeling kan dan meteen na uw ontslag worden voortgezet. Spreek met uw fysiotherapeut af dat hij/zij in de eerste week na de operatie bij u aan huis komt.
De operatie
De neurochirurg voert de herniaoperatie in principe uit onder narcose. Soms wordt gekozen voor een regionale verdoving (ruggenprik). De ingreep duurt gemiddeld 45 minuten. Tijdens de operatie ligt u op uw buik. Onder in de rug maakt de neurochirurg een snee van vijf tot zes centimeter en schuift de lange rugspier opzij. De uitpuiling van de tussenwervelschijf wordt verwijderd waardoor de beknelde zenuw vrij komt te liggen. De huid en de onderhuid worden met oplosbare hechtingen gehecht. Vaak wordt een drain (een dun slangetje) in de wond achtergelaten zodat wondvocht afgevoerd kan worden.
7
Na de operatie
Om een bloeduitstorting onder de huid bij de wond te voorkomen moet u de eerste vier uur na de operatie plat op uw rug liggen. Daarna mag u als een boomstam draaien, de verpleegkundige helpt u hierbij. Dit draaien heeft u van tevoren geoefend met de fysiotherapeut. Ook de fysiotherapeut probeert diezelfde dag nog bij u te komen en er gaat gestart worden met bewegen. U krijgt oefeningen op bed en u gaat starten met lopen. Als u pas in de middag terugkomt, dan start de fysiotherapie de volgende ochtend. U heeft een wonddrain en u bent aangesloten aan een infuus. Een verpleegkundige verwijdert het infuus als uw bloeddruk, pols en temperatuur stabiel zijn en als u goed kunt eten en drinken. De wonddrain wordt meestal de dag na de operatie verwijderd. Om trombose te voorkomen krijgt u een injectie met medicijnen om bloedstolsels te voorkomen. De eerste twee dagen kunt u een stijf en pijnlijk gevoel in uw rug hebben en een doof gevoel in uw been of voet ervaren. De zenuwpijn in het been is meestal direct verminderd. Wanneer de pijn uiteindelijk helemaal verdwijnt verschilt per persoon. Na ongeveer zes weken heeft u een controleafspraak op de polikliniek. Leefregels
• 48 uur na de operatie hoeft er geen pleister meer op de wond, mits deze droog is. Bij wondlekkage dagelijks de pleister vervangen, bij voorkeur na het douchen wanneer de pleister nat is. Pleisters zijn verkrijgbaar bij de apotheek. • De wond mag nat worden onder de douche. U mag de eerste 2 weken niet in bad. • De wond is meestal gehecht met oplosbare hechtingen. Het kan voorkomen dat de knoopjes van de hechtingen na 10 dagen nog zichtbaar zijn (de knoopjes zullen niet oplossen omdat ze buiten de huid zitten). U mag deze zelf verwijderen of, als u dat niet durft, de polikliniek Neurologie bellen. De polikliniekassistente of verpleegkundige zal op afspraak de hechtingen verwijderen.
8
Verwachtingen na de operatie
Na de operatie is de pijn in het been minder, in veel gevallen is de pijn verdwenen. Vaak is dit afhankelijk van hoe lang de pijnklachten al bestonden vóór de operatie en hoe ernstig ze waren. De pijn in het been kan bij bewegen nog wel eens optreden, vooral bij belasting en/ of houdingsveranderingen, maar verdwijnt weer. De reeds bestaande rugpijn kan in enkele gevallen verdwenen zijn. Over het algemeen blijft deze bestaan of lijkt heviger omdat de pijn in het been weg is. In 8085% van de operaties is er een positief resultaat voor wat betreft het verdwijnen van de pijn in het been. Aangezien de rugpijn vaak blijft bestaan zijn niet alle patiënten tevreden. Dove gevoelens of tintelingen kunnen blijven bestaan en lijken soms heviger omdat de pijn er niet meer is. Eventuele verlammingen kunnen herstellen maar dat kan lang duren.
Risico's en complicaties
• Toename van de tintelingen en/of pijn door noodzakelijke handelingen aan de beknelde zenuw. • Een slecht genezende wond. • Een nabloeding. • Een ontsteking in het operatiegebied rondom de wervels. Om dit te voorkomen krijgt u tijdens de operatie antibiotica. • Een gaatje in de koker van de hersenvliezen waardoor lekkage van hersenvocht kan optreden. In dit geval dient u vijf dagen plat op bed te blijven liggen, zodat het lekje dichtgroeit. • Trombose. Ter voorkoming van trombose krijgt u dagelijks een injectie met Fragmin. Terugkomen van de klachten
De kans dat uw klachten na de operatie terug komen is 2-5%. Er kan een hernia optreden op een andere plaats in uw wervelkanaal. Het kan zijn dat er littekenweefsel ter plaatse van de geopereerde hernia ontstaat en dat dit opnieuw in mindere mate de zenuw beknelt. De vorming van littekenweefsel is ondanks allerlei onderzoek en maatregelen niet te voorkomen en treedt bij alle patiënten op. In 10-14% kan dit leiden tot ongemak variërend van een lichte tinteling tot hinderlijke pijn. 9
Wanneer neemt u direct contact op Neemt u meteen contact op als de volgende klachten bij u optreden: • Nabloeding • Roodheid • Abnormale zwelling • Pus • Wondvocht lekkage • Koorts (> 38.5 graden) • Onhoudbaar veel pijn • Als er klachten zoals vóór de operatie optreden. In bovenstaande situaties belt u • Tijdens kantooruren met polikliniek Neurologie. • Buiten kantooruren met de Spoedeisende Hulp (SEH).
Enkele adviezen
• Luister naar datgene wat uw rug aangeeft. • Pijn geeft vaak aan iets verkeerd te hebben gedaan. • Na verstappen, uitglijden en dergelijke, treedt er wel eens pijn in de rug en/of het been op. Gedoseerde bedrust geeft meestal snel beterschap. • Maak op tijd een afspraak met een fysiotherapeut bij u in de buurt om zo snel mogelijk weer ‘lekker in uw vel te zitten’.
Vragen
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met de polikliniek Neurologie.
Contactgegevens
Catharina Ziekenhuis 040 - 239 91 11 www.catharinaziekenhuis.nl Polikliniek Neurologie 040 - 239 94 00
10
Verpleegafdeling Neurologie, 10-oost 040 - 239 94 00 Afdeling Fysiotherapie 040 - 239 84 20 Spoedeisende Hulp (SEH) 040 - 239 96 00 Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Neurologie kunt u terugvinden op www.catharinaziekenhuis.nl/neurologie
11
Michelangelolaan 2 – 5623 EJ Eindhoven Postbus 1350 – 5602 ZA Eindhoven
