Hernia-operatie van de rug

Hernia-operatie van de rug Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen.

Wat is een hernia? Hoe is de rug opgebouwd? De tussenwervelschijf Functie tussenwervelschijf Verschillende bewegingen en de gevolgen voor de tussenwervelschijf Wat gebeurt er tijdens een hernia-operatie? Wat zijn de gevolgen van een hernia-operatie? Belangrijk voor opname Nuchter zijn voor de operatie De operatieroute Het herstel Het behandelprogramma van de fysiotherapie Oefeningen Mogelijke problemen Toename last rug en/of been. Wanneer moet u contact met de afdeling Neurochirurgie opnemen? Adviezen voor thuis Tot slot Belangrijke telefoonnummers

1 1 2 3 4 5 5 5 5 6 7 7 8 9 10 10 11 12 12

Binnenkort wordt u in het ETZ, op locatie ETZ Elisabeth opgenomen voor een hernia-operatie van de rug. In deze folder leest u informatie over deze operatie en krijgt u een aantal richtlijnen en adviezen die kunnen bijdragen aan een sneller herstel. Deze operatie wordt meerdere malen per jaar in het ETZ uitgevoerd.

Wat is een hernia? Een hernia is een breuk in de tussenwervelschijf waardoor het zachte tussenwervelschijfmateriaal uitpuilt en kan drukken op de zenuw. Een zenuw kan niet tegen druk of beknelling. Wanneer de druk op een zenuw aanhoudt, dreigt er een zenuwbeschadiging. De zenuw gaat dan minder functioneren. Een hernia-operatie heeft als doel het tussenwervelschijfweefsel dat op de zenuw drukt te verwijderen. Hieronder staat beschreven hoe de werking is van de rug, vervolgens wat er gebeurt tijdens een rugoperatie en tenslotte hoe hier mee om te gaan.

Hoe is de rug opgebouwd? Uw rug bestaat uit 33 wervels. Deze wervels vormen samen de wervelkolom. De wervelkolom wordt gevormd door:

1

    

7 nekwervels, de cervicale wervels; 12 borstwervels, de thoracale wervels; 5 lendewervels lumbale wervels; het heiligbeen, het sacrum; het staartbeen, het coccygus.

Elke wervel bevat een opening. Aangezien de wervels boven elkaar staan vormen deze openingen een kanaal, het wervelkanaal. Door dit kanaal loopt het ruggenmerg. Dit ruggenmerg bestaat uit zenuwweefsel. Tussen 2 wervels vertakt vanuit het ruggenmerg een zenuw. Deze zenuw geeft prikkels door vanuit het ruggenmerg naar het lichaam en van het lichaam naar het ruggenmerg. Tussen 2 wervels zit de tussenwervelschijf.

Wervelkanaal

De tussenwervelschijf Een tussenwervelschijf bestaat uit een kern en ringen. De kern van de tussenwervelschijf is een soort van gelei en bevat veel vocht. Om deze kern heen zitten de tussenwervelschijfringen. Deze zorgen er voor dat de zachte kern niet kan doorbreken. De gelei en het vocht wat in de tussenwervelschijf zit is zacht en elastisch waardoor beweging mogelijk is van de ene wervel ten opzichte van de andere wervel. Bovendien zorgt de tussenwervelschijf voor het opvangen van schokken bij het bewegen. ste ste Tussen het 20 levensjaar en het 50 levensjaar bevat de tussenwervelschijf relatief veel vocht. De wervelkolom is dan goed beweeglijk. Op latere leeftijd vermindert de hoeveelheid vocht. De wervelkolom wordt dan minder beweeglijk. De tussenwervelschijf staat altijd onder druk. Deze druk is groter wanneer de rug verticaal is, bijvoorbeeld bij staan en zitten, en minder groot wanneer de rug horizontaal is, bijvoorbeeld bij liggen. Er kan een zwakke plek ontstaan in de tussenwervelschijfringen. Dit kan allerlei oorzaken hebben, bv. overbelasting, spierzwakte, roken, mogelijk erfelijke oorzaak. De tussenwervelschijf ligt voor het ruggenmerg en voor de uittredende zenuw.

tussenwervelschijf

ruggenmerg met uittredende zenuw

Een tussenwervelschijf is nauwelijks doorbloed, met als gevolg dat, wanneer een tussenwervelschijf beschadigd is, het herstel moeilijk verloopt. 2

Als er een zwakke plek in de tussenwervelschijfringen aanwezig is kan er een scheur ontstaan. Het kernmateriaal van de tussenwervelschijf kan vervolgens doordringen in die scheur. Wordt deze scheur groter dan kan het kernmateriaal naar buiten uitpuilen. Dit is een hernia. Door deze uitpuiling kan een zenuw bekneld raken wat pijn kan veroorzaken en mogelijk tot een zenuwbeschadiging kan leiden. Tussenwervelschijf-ruimte Tussen 2 wervels ligt de zogenaamde tussenwervelschijf-ruimte.

wervel

tussenwervelschijf wervel Uittredende zenuw

Op bovenstaande illustratie ziet u 2 wervels waartussen een witte kabel loopt, de zenuw. Deze zenuw vertakt zich vanuit het ruggenmerg naar het lichaam. De zenuw komt vanuit een opening tussen 2 wervels. Het is een redelijk grote opening voor een dunne zenuw. Hierdoor komt de zenuw niet meteen in de knel bij een eventuele tussenwervelschijfversmalling.

Functie tussenwervelschijf Eén van de belangrijkste onderdelen van de rug zijn de tussenwervelschijven. Deze zorgen ervoor:  dat de wervels ten opzichte van elkaar kunnen bewegen;  dat stoten worden opgevangen;  dat er voldoende ruimte is voor de zenuwen die tussen de wervels uittreden. De tussenwervelschijf zorgt voor beweging Zowel de boven- als de onderkant van de wervel is plat. Als twee wervels, zonder tussenwervelschijf, op elkaar zouden liggen, kunnen deze wervels ten opzichte van elkaar wel schuiven maar niet kantelen. Door de tussenwervelschijf kunnen deze wervels kantelen ten opzichte van elkaar. Door deze kantelmogelijkheid kan de rug voor overkantelen (=buigen/flexie) en achteroverkantelen (= strekken/extensie). De tussenwervelschijf als een stootkussen De tussenwervelschijven hebben een geleiachtige kern. Deze kern wordt omgeven door een sterke bindweefselring, die aan de wervels zit vastgegroeid. De geleiachtige kern probeert continu water op te zuigen en zwelt daarom op. Dit opzwellen wordt echter tegengewerkt door de bindweefselring en door de aangrenzende wervels. Hierdoor ontstaat een schokbrekereffect. Bij het ouder worden vermindert het vermogen van de tussenwervelschijven om water op te nemen. Ook wordt het bindweefsel minder elastisch. Als gevolg hiervan neemt de schokbrekerfunctie af. De tussenwervelschijf zorgt voor ruimte tussen 2 wervels Doordat de tussenwervelschijf tussen twee wervels ligt, is er voldoende ruimte voor de zenuwen om vanuit het ruggenmerg naar het lichaam te gaan. De botstukken van twee boven elkaar liggende wervels, vormen aan de achterzijde wervelgewrichten. Doordat er voldoende ruimte tussen 2 wervels is, staat het gewrichtskapsel voldoende op spanning. Hierdoor is er een normale spiercontrole voor deze gewrichten. 3

Verschillende bewegingen en de gevolgen voor de tussenwervelschijf Vooroverbuigen Als u voorover buigt, wordt de tussenwervelschijfkern naar achteren geduwd. Hierdoor dreigt druk op het ruggenmerg. Er ontstaat meer ruimte tussen de wervelgewrichten en het gewrichtskapsel komt meer op spanning.

Wanneer u vooroverbuigt met een bolle onderrug verplaatst de tussenwervelschijfkern zich naar achteren. Dit veroorzaakt een grote druk op de achterste tussenwervelschijfringen, waardoor ze kunnen beschadigen. Hierdoor kan tussenwervelschijfmateriaal drukken op het ruggenmerg of, als er een scheur aan de zijkant zit, drukken op een uittredende zenuw. Op deze manier voorover buigen is niet goed en is te belastend voor de tussenwervelschijfkern. Wanneer je vooroverbuigt met een holle onderrug verplaatsen de tussenwervelschijfkern zich nauwelijks. Op deze manier vooroverbuigen is wel goed. Achteroverbuigen/strekken Als u achterover buigt, verplaatst de tussenwervelschijfkern naar voren, waardoor er minder ruimte tussen de wervelgewrichten is. Het gewrichtskapsel komt iets minder op spanning.

Bij een normale tussenwervelschijfhoogte is het van belang dat het gewrichtskapsel en de kleine spieren staan altijd iets op spanning zijn. De kleine spieren zijn de spieren die tussen de wervels zitten (de mm. multifidi). In het gewrichtskapsel en de kleine spieren zitten sensoren; de kapselsensoren en de spiersensoren. Deze sensoren geven aan wanneer er een spanningsverandering in het kapsel en in de kleine spieren optreedt. Wanneer deze sensoren een signaal afgeven, worden de spieren geactiveerd om deze spanningsverandering op te vangen. Dit is een automatisme wat gebeurt op basis van een reflexmechanisme (wanneer u op een been staat bent u met uw voet en been steeds aan het corrigeren om te voorkomen dat u omvalt). 4

Wat gebeurt er tijdens een hernia-operatie? Tijdens een hernia-operatie wordt het tussenwervelschijfweefsel, dat voor de druk op de zenuw zorgt, verwijderd.

Wat zijn de gevolgen van een hernia-operatie? Het tussenwervelschijfweefsel dat voor de beknelling zorgt, wordt verwijderd. Hierdoor kan de zenuw herstellen, waardoor de pijn kan verminderen en uitvalsverschijnselen kunnen herstellen. De tussenwervelschijfruimte verkleint, maar er is nog ruim genoeg voor de uittredende zenuw. Doordat het kernmateriaal van de tussenwervelschijf tijdens de operatie wordt weggenomen, wordt de ruimte tussen de 2 wervels kleiner. Door deze verkleinde tussenwervelschijfruimte gaat het gewrichtskapsel dat om de wervelgewrichten zit minder strak staan. Ook staan de kleine spieren, die tussen de wervels lopen, minder strak. De kapselsensoren en de spiersensoren geven pas een signaal af wanneer het kapsel en de spier strak staan. Bij beweging komen het gewrichtskapsel en de spieren, die minder strak staan, later op spanning. Hierdoor gaan de spieren zich later aanspannen, met als gevolg een verminderde spiercontrole over deze wervelgewrichten. Door deze verminderde spiercontrole is het mogelijk dat de betrokken zenuw toch weer wordt geïrriteerd. De gevolgen van een hernia-operatie beperken Door het creëren van een spierkorset rondom de geopereerde wervels, wordt de verminderde spiercontrole gecompenseerd. Hierdoor voorkomt u dat de zenuw alsnog wordt geïrriteerd. Een spierkorset betekent dat de betrokken spieren zo lang mogelijk worden aangespannen. Dit vergt intensieve training. Waarom is het van belang spieren lang aan te spannen? Door een spier lang aan te spannen gaat de spier strakker staan. De spiersensoren gaan hierdoor ook strakker staan. Als er nu een spanningsverandering bij deze strakkere spier optreedt, geeft de spiersensor snel een signaal af, waardoor een verbeterde spiercontrole plaatsvindt. Er is dan nauwelijks sprake zijn van zenuwirritatie.

Belangrijk voor opname Met de inname van sommige medicatie moet u voor de operatie stoppen. Dit geldt vooral voor ® bloedverdunners (anti-stollingsmedicatie). Gebruikt u bijvoorbeeld Ascal , Acetylsalicylzuur Cardio, ® ® ® Marcoumar , Acenocoumarol, Plavix , Pradaxa®,of Aspirine , dan dient u, in overleg met uw behandelend arts minstens één week voor de opname met het innemen te stoppen. Bent u niet zeker of u bloedverdunners gebruikt, neem dan altijd contact op met uw huisarts of met uw behandelend arts.

Nuchter zijn voor de operatie Voor de operatie moet u vanaf een bepaalde tijd nuchter zijn. De richtlijnen hiervoor vindt u in de brochure Een ingreep onder anesthesie. Deze hebt u gekregen bij uw polikliniekbezoek of bij het pre-operatief spreekuur. U dient zich te houden aan deze richtlijnen.

5

De operatieroute De opname- en de operatiedag Voor een hernia-operatie aan de rug via de micro-tube techniek, wordt u één dag in het ziekenhuis opgenomen. Op de dag van uw operatie komt u ’s ochtends nuchter naar het ziekenhuis. U meldt zich op de afgesproken tijd bij etage D, Neurochirurgie, (zie ook de folder Wegwijs op etage D, Neurochirurgie). Hier wordt u ontvangen door een verpleegkundige. Op het verpleegkundig spreekuur Neurochirurgie bent u al geïnformeerd over de opname. De anesthesioloog heeft u geïnformeerd over de gang van zaken rondom de verdoving (narcose). Afhankelijk van uw leeftijd en gezondheid is er bloed bij u afgenomen en ook een ECG (elektrocardiogram) gemaakt. Dit is een opname van de hartslag om een indruk te krijgen van het ritme van het hart. In het opnamegesprek worden eventuele aanvullingen besproken. Korte tijd voor u naar de operatiekamer gaat, wordt u gevraagd een operatiehemd aan te trekken. De verpleegkundige geeft u een medicijn ter voorbereiding op de narcose. Dit medicijn geeft u een slaperig gevoel. Vervolgens geeft de verpleegkundige u een injectie bij de navel, dit is bedoeld om trombose (bloedstollinkjes) te voorkomen. Hierna wordt u naar de operatiekamer gebracht. Daar maakt u kennis met de anesthesioloog. Op de operatiekamer krijgt u een infuus en via dit infuus wordt de verdoving toegediend. Wilt u meer informatie over de narcose dan kunt u naar de brochure Een ingreep onder anesthesie vragen. De operatie U komt op uw buik op de operatietafel te liggen, iets geknikt in de heupen en knieën. Midden boven de wervelkolom, precies boven de plaats waar de hernia zit, wordt door de neurochirurg een snee gemaakt. De lange rugspieren worden opzij geschoven, de hernia en de beknelde zenuwwortel worden opgezocht. Vervolgens wordt de hernia verwijderd en wordt de wond gesloten met (meestal) oplosbare hechtingen. Na de operatie Na de operatie wordt u wakker in de uitslaapkamer. U hebt eventueel een wonddrain systeem gekregen waarin wondvocht loopt. Als u weer voldoende wakker bent en uw toestand het toelaat, gaat u terug naar de verpleegafdeling. Als u weer op de verpleegafdeling bent, moet u 2 uur op uw rug liggen om bloedinkjes in de wond zoveel mogelijk tegen te gaan. U mag weer eten en drinken. De verpleegkundige controleert regelmatig uw polsslag, uw bloeddruk en de functie van uw benen. Na 2 uur mag u, als de verpleegkundige uitleg heeft gegeven over het in- en uit bed komen, weer rustig mobiliseren (in beweging komen). U mag ook afwisselend op de linker- en op de rechterzijde gaan liggen. Als u hulp nodig hebt, helpen de verpleegkundigen u. Na 4 uur moet u al een keer hebben geplast. Hebt u nog niet geplast, dan wordt uw blaas met een slangetje (katheter) geleegd. Na 6 uur wordt de eventuele wonddrain verwijderd. Pijn in het been Na de operatie voelt u wondpijn, waarvoor u pijnstillende medicijnen krijgt toegediend (zie folder Pijnmeting). De wond van de operatie kan enkele dagen tot weken gevoelig blijven. Bij sommige mensen duurt dit langer.

6

Het kan voorkomen dat u in de eerste twee maanden na de operatie pijn in het been voelt. Deze pijn kan per dag wisselen en wordt meestal veroorzaakt door irritatie van de zenuw. De pijn kan na enkele weken optreden door verkrampingen in de spiergroep van de bil of been. Deze spierverkrampingen kunnen vaak verholpen worden door de pijnlijke plek een aantal weken intensief te masseren. Zwelling De zenuw kan de eerste 3 tot 5 dagen na de operatie zwellen door irritatie tijdens de operatie. Dit kan pijn, dove gevoelens of tintelingen veroorzaken. Na een week moeten deze klachten geleidelijk aan minder worden. Soms treedt er een zwelling op van de wond. Dit wordt meestal veroorzaakt door de oplosbare hechtingen onder de huid of door wondvocht. Deze zwelling verdwijnt binnen 2 tot 3 maanden.

Het herstel De dag na de operatie, het ontslag Vandaag mag u met ontslag. U kunt douchen of zichzelf verzorgen aan de wastafel. Als u hierbij problemen ondervindt, kunt u tips en adviezen vragen aan de verpleegkundige van de afdeling. De verpleegkundige controleert en verzorgt de wond. Vandaag wordt u behandeld door een fysiotherapeut. Hij/zij zal u uitleg geven over oefeningen die meehelpen aan het herstel van uw rug en welke niet belastend zijn. Verder krijgt u instructies over wat u wel en niet mag doen.

Het behandelprogramma van de fysiotherapie Een spierkorset creëren Door het creëren van een spierkorset wordt voorkomen dat de bovenliggende wervel ten opzichte van de onderliggende wervel, van de tussenwervelschijf waar de operatie heeft plaatsgevonden, wordt bewogen. Om een spierkorset te creëren moet u uw bekkenbodemspieren, uw lage, kleine rugspieren en de diepe, dwarse buikspieren tegelijkertijd aanspannen. Bekkenbodemspieren De bekkenbodemspieren zijn de spieren die lopen tussen uw schaambeen en uw staartbeen. Door uw bekkenbodem iets in te trekken, spant u deze spieren aan. Voorkom dat er bekkenkanteling plaatsvindt. Vrouwen spannen deze spieren wanneer ze proberen hun plas op te houden. Mannen spannen deze spieren aan wanneer ze hun scrotum optrekken. Lage rugspieren De lage, kleine rugspieren liggen aan de achterzijde van de wervelkolom en verlopen van wervel naar wervel. Door uw lage rug een beetje hol te maken, spant u deze spieren aan. Buikspieren De diepe, dwarse buikspieren liggen aan de voorzijde van de onderbuik en verlopen van de linker bekkenbot naar het rechter bekkenbot. Door uw navel iets in te trekken spant u deze spieren aan.

7

Let op: Voorkom bij het aanspannen van genoemde spiergroepen dat er bekkenkanteling plaatsvindt! Door de bekkenbodemspieren, de lage kleine rugspieren en de diepe dwarse buikspieren tegelijkertijd aan te spannen wordt het spierkorset gevormd. Zo wordt het de verminderde spiercontrole in het gebied waar de operatie heeft plaatsgevonden gecompenseerd. Er wordt voorkomen dat de tussenwervelschijf waar de operatie heeft plaatsgevonden te veel wordt belast. Het is belangrijk te weten dat de stand van de lage rug niet te hol of niet te bol mag zijn. Het is van belang de stand van de rug zo te kiezen dat de, eventuele, uitstraling in het been wordt verminderd. Dit betekent dat u tijdens het zitten, lopen, staan enz. deze spieren iets moet aanspannen.

Oefeningen Stoel Met een stoel kunt u het aanspannen van de genoemde spieren ervaren. U voert de oefening op de volgende manier uit:  U zit op een stoel. Voor u staat een stoel binnen handbereik met de rugleuning naar u toe.  U zit nu op de achterste stoel rechtop en met de bekkenbodemspieren, de lage rugspieren en de dwarse buikspieren iets aangespannen.  U pakt nu met beide handen de rugleuning van de stoel, die voor u staat, vast. U blijft de betrokken spieren iets aanspannen.  Terwijl u zo blijft zitten, doet u net alsof u de stoel voor u iets naar voren duwt en vervolgens iets naar achteren trekt. Let erop dat de stoel niet beweegt.  Probeer nu de trek- en duwbeweging steeds af te wisselen terwijl u stabiel blijft zitten.  Vervolgens doet u alsof u de stoel naar links en naar rechts verschuift. Let erop dat de stoel niet beweegt.  U kunt ook met een hand duwen en met de andere hand trekken, daarna wisselen. Door alle bewegingsrichtingen steeds te variëren, traint u de betrokken spieren en bent u bezig om met uw spieren een spierkorset te creëren. Het is aan te bevelen dat u deze oefening meerdere keren op een dag doet, met als doel dat u deze spieren continu en vanzelf aanspant. Fysiotherapie Er is geen directe noodzaak voor fysiotherapie na de operatie. Zeker niet in de eerste 2 weken. Wij raden aan het natuurlijk herstel af te wachten en vooral goed het stabiliseren van de onderrug te oefenen en toe te passen in het dagelijks leven. Tijdens de controle bij de neurochirurg kunt u overleggen of fysiotherapie nog nodig is. Voor het ontslag Voordat u naar huis gaat, hebt u nog een gesprek met de verpleegkundige. Hij/zij maakt een controle afspraak (datum ongeveer 6 tot 8 weken na de operatie) bij de neurochirurg op de polikliniek. U hebt de mogelijkheid deze afspraak te veranderen in een telefonische controle afspraak. Hiervoor neemt u zelf contact op met de polikliniek Neurochirurgie om van deze afspraak een telefonische controle afspraak te maken. Als u hechtingen hebt die niet oplosbaar zijn, wordt een afspraak op het verpleegkundig spreekuur gemaakt. Ook krijgt u zorginstructies mee. De ontslagbrief voor de huisarts wordt opgestuurd naar de huisarts.

8

Wond Om de wond zo goed mogelijk te laten genezen, is het belangrijk om de eerste 3 weken geen warmte van buitenaf aan de wond toe te voegen. Douchen is toegestaan als de operatiewond dicht is.

Mogelijke problemen Bij elke operatieve ingreep bestaat een risico op mogelijke problemen. Uw behandelend arts heeft mogelijke problemen al met u besproken. Als u hierover nog vragen hebt, kunt u deze aan uw behandelend arts stellen. Doof gevoel of verlies van kracht Een doof gevoel of verlies van kracht wordt vaak veroorzaakt door een geïrriteerde en gezwollen zenuw door de operatie. Het dove gevoel en verlies aan kracht gaan meestal weer vanzelf over in de weken tot maanden na de operatie. Een enkele keer duurt het een jaar. Bij 2% van de patiënten treedt er uiteindelijk geen herstel op. Een doof gevoel of verlies van kracht, dat al voor de operatie bestond, vertoont meestal een minder goed of zelfs geen herstel. Een doof gevoel kan onaangenaam zijn, maar het beïnvloedt het functioneren van het been niet. Nabloeding Een nabloeding komt zeer zelden voor. Als de wond zeer dik en pijnlijk wordt in één van de eerste dagen na de operatie of als de wond lang bloed of bloederig vocht blijft lekken, kan er sprake zijn van een nabloeding. Soms kan, als gevolg van een nabloeding, druk op de zenuwen ontstaan. Hierdoor kunt u pijn, tintelingen, een doof gevoel en/of verlies van kracht in het been ervaren. Wondproblemen Er kunnen op verschillende plaatsen wondproblemen ontstaan.  Infectie van de wond Dit kan het geval zijn als het litteken niet goed geneest of als steeds weer gelig vocht of pus uit de wond komt.  Infectie van de tussenwervelruimte en/of de wervel Dit komt zeer zelden voor en geeft vooral veel last in de rug en/of de buik.  Loslaten wondranden Als de wondranden een klein beetje loslaten, kan het geen kwaad en groeit de wond gewoon weer dicht. Loslatende wondranden kunnen echter duiden op een beginnende infectie. Als de wondranden over meer dan 1 centimeter loslaten, moet er op het verpleegkundige spreekuur Neurochirurgie naar gekeken worden.  Lekkage hersenvocht Lekkend hersenvocht treedt op bij een paar procent van de geopereerde patiënten. Het komt het vaakst voor als iemand al eerder geopereerd is aan een hernia op dezelfde plek. Het kan ontstaan omdat het vlies om de zenuw(en), dat soms heel erg dun is, als gevolg van het vrijmaken van de zenuw, een kleine beschadiging oploopt. Hierdoor kan vocht, dat zich om de hersenen, ruggenmerg en zenuwen bevindt, gaan lekken. Dit is meestal maar een heel klein beetje. Indien mogelijk wordt de beschadiging gehecht, anders wordt het op een andere wijze dichtgemaakt. Vaak is het gaatje zo klein dat u er geen last van zult hebben. Soms kunt u er (een beetje) hoofdpijn van hebben. Als er veel vocht weggelopen is, krijgt u het advies om ongeveer 1 liter vocht extra per dag te drinken en een paar dagen bedrust te houden.

9

Instabiliteit van de wervels Na een hernia-operatie kan een lichte speling tussen de wervels ontstaan of kan de hoogte van de ruimte tussen de wervels dusdanig afnemen, dat er weer last van rug of been ontstaat. Dit komt bij ongeveer 5% van de patiënten voor. Vorming van littekenweefsel rond de zenuw Hierover bestaan vele misvattingen. Littekenweefsel ontstaat bij elke operatie en het levert meestal geen enkel probleem op. Tegenwoordig kan littekenweefsel bij MRI onderzoek zichtbaar gemaakt worden, waardoor een onbegrepen last al snel ten onrechte hieraan toegeschreven wordt. Littekenweefsel kan problemen geven. Enerzijds kan het op den duur weer als een nieuwe hernia gaan fungeren. Hierbij kan men, na een tijd geen last meer te hebben gehad, opnieuw weer uitstralende pijn in één van de benen voelen (soms ontstaat het geleidelijk, soms ontstaat het plotseling). Anderzijds kan het littekenweefsel de zenuw gaan beknellen. Deze laatste vorm geeft al last in de eerste 3 maanden na een operatie en komt slechts uiterst zelden voor.

Toename last rug en/of been. Verhoogde druk op de gewrichtjes tussen de wervels Dit veroorzaakt vaak de eerste 3 tot 6 maanden meer last in de rug, of zelfs een scheefstand van de rug. Dit gaat in dezelfde periode weer over. De reden voor de toename van de last is dat de gewrichtjes aan de achterzijde van de wervel meer druk te verdragen krijgen, omdat er weefsel uit de tussenwervelruimte verdwenen is. Nieuwe hernia (op hetzelfde of een ander niveau) De kans hierop ligt rond de 5%. Vernauwing van het zenuw- of wervelkanaal Dit is meestal aangeboren en betekent dat de kanaaltjes waar de zenuwen doorheen lopen aan de krappe kant zijn. Na een hernia-operatie worden deze kanaaltjes nog iets nauwer en kunnen na verloop van tijd last gaan geven. Tijdens de operatie wordt hier al naar gekeken en soms worden deze kanaaltjes iets wijder gemaakt. Het is niet altijd te voorspellen of ze ook wijd genoeg zijn en blijven, zodat ze na de operatie geen last geven. Problemen met de verbindings- en gewrichtsbanden tussen de rug, het gebied van de heupen en het stuitbeen Als deze banden iets teveel gerekt of geïrriteerd raken, geeft dit vaak pijn, stijfheid en harde spieren in het gebied van de billen. Vaak op dezelfde plaats waar een ‘verkrampte spierknoop’ kan zitten. De fysiotherapeut kan dit via massage behandelen.

Wanneer moet u contact met de afdeling Neurochirurgie opnemen? Als u één van de volgende symptomen hebt, moet u zo snel mogelijk contact opnemen met de afdeling Neurochirurgie:  onhoudbare pijn in rug of been;  abnormale zwelling van de wond;  opengesprongen wond;  pus uit de wond;  hoge koorts; 10

  

toenemend krachtsverlies aan één of beide benen; verschijnselen van incontinentie (het ongemerkt laten lopen van de plas of ontlasting zonder dat u daar invloed op hebt gehad); of als u of uw fysiotherapeut het niet vertrouwt.

U kunt van maandag t/m vrijdag (van 08.45 uur tot 09.15 uur) bellen voor een afspraak op het telefonisch spreekuur, telefoonnummer; (013) 539 80 32. U wordt dan tussen 09.30 uur en 10.00 uur teruggebeld door een verpleegkundige. U kunt ook e-mailen naar: [email protected]. De ontvangen e-mails worden van maandag t/m vrijdag door verpleegkundigen bekeken en zo spoedig mogelijk beantwoord. Bij acute problemen of klachten:  binnen kantooruren telefonisch contact opnemen met de polikliniek via (013) 539 80 32;  buiten kantooruren contact opnemen met uw huisarts of huisartsenpost.

Adviezen voor thuis Algemeen Het herstel na een hernia-operatie kan per patiënt anders verlopen. Hieronder staan enkele richtlijnen om activiteiten, zoals lopen, zitten, bukken en tillen op te bouwen. Door het doen van deze activiteiten bevordert u het herstel. Het is mogelijk dat u tijdens de activiteiten pijn in uw rug krijgt. Dit komt waarschijnlijk door het intensiever aanspannen van de rugspieren die tussen de wervels zitten. Deze rugpijn is dan ook een te ‘accepteren’ pijn. Door het doen van de activiteiten bevordert u uw herstel. Lopen De eerste dagen na uw operatie is het goed om regelmatig te gaan liggen. Het is belangrijk dat u de duur en de frequentie van het liggen afbouwt. In deze periode is het beter om te lopen in plaats van te zitten. Loop regelmatig korte afstanden en bouw dit rustig op, in tijd en afstand. Let op dat u bij het wandelen het zogenaamde spierkorset creëert en dus uw spieren aanspant. Zitten Als u zit, is het moeilijk om de genoemde spieren aangespannen te houden. Daarom is het af te raden om de eerste dagen veel te gaan zitten. Als u gaat zitten, doe dit dan maximaal 15 minuten en probeer de spieren van het spierkorset aan te spannen. Zit goed rechtop op een stoel met rugleuning, niet onderuitgezakt op een bank. Zorg ervoor dat uw voeten goed op de grond steunen. Gebruik eventueel een voetensteuntje. Liggen Zorg dat u niet op een bed slaapt dat doorzakt. Eventueel kunt u planken of een spaanplaat onder het matras laten aanbrengen. Huishoudelijke werk Het doen van licht huishoudelijke werkzaamheden, zoals afwassen, koffiezetten, tafel dekken etc., kunt u enkele dagen na uw operatie weer hervatten. Bij het uitvoeren van deze activiteiten moet u de spieren van het spierkorset aangespannen houden.

11

Bukken en tillen Vooroverbukken is een zware belasting voor de rug. Vermijd deze beweging door met een rechte rug te hurken om iets van de grond op te rapen. Dit geldt ook voor tillen. De eerste twee weken na uw operatie raden wij tillen af. Tillen is altijd een extra belasting voor de rug en daarom is het beter tillen, voor zover mogelijk te vermijden. Maak waar mogelijk gebruik van hulpmiddelen. Mocht het niet anders kunnen til dan met een rechte rug en begin met lichte lasten. Gaat dit goed dan mag u geleidelijk aan meer tillen maar houd rekening met bovenstaande. Het is erg belangrijk dat u tijdens tillen en hurken de spieren van het spierkorset aangespannen houdt. Het hervatten van uw werk Lichte werkzaamheden (werken aan een bureau) kunt u na twee tot vier weken hervatten (de eerste 12 weken beginnen met halve dagen of enkele uren per dag), mits u goed oplet met bukken en tillen. De zwaardere werkzaamheden (werk waarbij veel getild moet worden) mogen na 3 maanden worden hervat. Dit eventueel in overleg met uw behandelend arts. Seks Seksuele gemeenschap is niet bezwaarlijk, mits u verstandig met uw rug omgaat. Fietsen Na ongeveer 2 weken mag u weer fietsen. U dient bij voorkeur op een asfaltweg te gaan fietsen, waarbij u uw spierkorset gebruikt. Bouw dit rustig op, in afstand en tijd. Autorijden Als na de eerste 2 weken van uw operatie de kracht van de been- en voetspieren normaal is, mag u zelf autorijden. Zwemmen Als de operatiewond geheeld is, mag u na 3 weken zwemmen. U begint met zwemmen op uw rug, de keren daarop mag u ook op uw buik zwemmen. Ook hierbij is het weer belangrijk om uw spierkorset te gebruiken. Als u al de genoemde activiteiten, zonder klachten, hebt doorlopen, kunt u de huishoudelijke activiteiten uitbreiden.

Tot slot. Als u na het lezen van deze brochure nog vragen hebt, kunt u deze stellen aan uw behandelend arts of aan de verpleegkundigen. Voor meer informatie kunt u ook terecht op: www.ncct-nl.com.

12

Belangrijke telefoonnummers ETZ (Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis): Locatie ETZ Elisabeth Route 42 Neurocentrum Polikliniek Neurochirurgie: Etage D, kamer 1 t/m 16: Etage D, kamer 32 t/m 47: E-mailadres:

(013) 221 00 00

Fysiotherapie

(013) 221 00 00

(013) 539 80 32 (013) 539 22 42 (013) 539 22 43 [email protected]

Neurochirurgie, 21.197 07-16

Copyright© ETZ Afdeling Communicatie Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

13