De rug sparen, elke dag

De rug sparen, elke dag

www.europaziekenhuizen.be

Site St-Elisabeth

Site St-Michel

2

INLEIDING

DE RUG SPAREN, ELKE DAG

3


INLEIDING Iedereen wordt vroeg of laat geconfronteerd met rugpijn, vooral tijdens de actiefste periode van het leven. Rugpijn heeft dan ook een belangrijke sociaaleconomische impact. De diagnostische en therapeutische alternatieven zijn legio, maar worden vaak slecht gecoördineerd en geven dan ook vaak geen bevredigende oplossing. Deze brochure beschrijft een multidisciplinaire aanpak, een nieuw concept van diagnostiek en behandeling door meerdere elkaar aanvullende specialismen binnen één enkele functionele eenheid, waardoor een optimale uitwisseling van de medische informatie wordt verzekerd.

Diensten van Fysische Geneeskunde en Reumatologie / Orthopedie van Europa Ziekenhuizen

4

KENNEN

KENNEN


5


KENNEN Anatomie en functie van de wervelkolom De wervelkolom

De wervelkolom bestaat uit 24 wervels, het heiligbeen (sacrum) en het staartbeen (coccyx). De cervicale wervelkolom telt 7 wervels, de dorsale of thoracale wervelkolom 12 en de lumbale wervelkolom 5. De 5 lumbale wervels vormen samen met het sacrum de lumbosacrale wervelkolom. De cervicale, thoracale en lumbale wervelkolom vertonen fysiologische krommingen: cervicale lordose, dorsale kyfose en lumbale lordose. 1) De wervels Elke wervel bestaat uit een wervellichaam, een doornuitsteeksel, 2 dwarsuitsteeksels en twee interapofysaire gewrichten. De interapofysaire gewrichten beperken de bewegingen van de wervelkolom in welbepaalde richtingen. De wervelbogen dienen om de neurologische elementen te beschermen. Het wervellichaam vormt het steunelement.

2) De tussenwervelschijf Tussen twee wervellichamen ligt een tussenwervelschijf (discus intervertebralis). De tussenwervelschijf bestaat uit een centraal gedeelte, de nucleus pulposus, die een dikke gelatineuze massa bevat. Deze kern wordt omgeven door een fibreuze ring, de annulus fibrosus genaamd. De elementen van de fibreuze ring volgen een spiraalvormig traject. De combinatie van een gelatineuze kern en een fibreuze ring vormt een efficiënte schokdemper en zorgt voor een soepele, maar stevige verbinding tussen de wervellichamen. De ruimte tussen twee aangrenzende wervels is de intervertebrale ruimte. Een uitpuilende tussenwervelschijf zal bijgevolg de zenuwwortel irriteren, vooral op de plaats waar de wortel door het beenderige intervertebrale kanaal loopt. Hoe kleiner dit kanaal, des te gemakkelijker zal de zenuwwortel ingeklemd raken.

Nucleus pulposus FUNCTIE

ANATOMIE

Mobiliteit

Doornuitsteeksel

Mobiliteit

Dwarsuitsteeksel

Beperking

Interapofysaire gewrichten

Bescherming

Wervelboog

Steun

Wervellichaam

Annulus fibrosus

Posterieur ligament

Nervus ischiadicus

Wervellichaam

Annulus fibrosus Nucleus pulposus

6

KENNEN

BEGRIJPEN


7


3) Het wervelkanaal Het wervelkanaal bevindt zich achteraan het wervellichaam. In het wervelkanaal liggen de zenuwen, waaruit aan beide zijden de zenuwwortels ontspringen.

BEGRIJPEN De rugkliniek De “rugkliniek” kan worden gedefinieerd als een nieuwe benadering van rugpijn. In de meeste gevallen betreft het chronische lage-rugpijn of nekpijn, zelfs na een heelkundige ingreep.

Zenuwen Wervel

De pijn is meestal te wijten aan discuslijden of artrose: • Discushernia ten gevolge van degeneratie van de tussenwervelschijf, waarbij de tussenwervelschijf uitpuilt en de zenuwwortels (nervus ischiadicus) irriteert.

Lumbago

4) De ligamenten en spieren De wervels zijn onderling verbonden door ligamenten en spieren.

Ischiadicus

Nervus ischiadicus

Discushernia

• Het facetsyndroom wordt veroorzaakt door een degeneratie en/of verplaatsing van de interapofysaire gewrichten.

Facetgewrichten

BEGRIJPEN

8

BEGRIJPEN


• Houdingsstoornissen door het geleidelijk aannemen van een verkeerde houding ten gevolge van een onevenwicht tussen spieren en ligamenten.

De originaliteit van de “rugkliniek” ligt in: - een multidisciplinair diagnostisch en therapeutisch beleid - onderzoek en behandeling: zo spoedig mogelijk - zo nodig toepassing van weinig invaliderende heelkundige technieken op dagheelkunde.

1) Wat verstaat men onder multidisciplinaire aanpak?

De rugkliniek omvat orthopedisten, anesthesisten die deel uitmaken van de pijnkliniek, specialisten in de fysische geneeskunde, reumatologen en kinesitherapeuten. De behandelende arts krijgt vrij snel een rapport opgesteld door het hele team. 2) Wat gebeurt er tijdens de raadpleging?

• De patiënt krijgt een standaard vragenlijst (lokalisatie, intensiteit en tijdstip van de pijn, uitlokkende of verergerende factoren, weerslag op de dagelijkse activiteiten, enz.).

•

• Radiografie en scintigrafie

Grondig klinisch onderzoek

• Functionele evaluatie op de dienst fysische geneeskunde met onder meer: - een isokinetische evaluatie: dynamometrie met meting van de spierkracht bij een constante bewegingssnelheid tegen een variabele weerstand in, die continu wordt aangepast; - elektromyografie (EMG): onderzoek van de spieren en de zenuwen door een elektrofysiologisch onderzoek van de spiercontractie en de zenuwstimulatie.

9


In het begin zijn vaak een korte rustperiode en inname van antiinflammatoire middelen (NSAI) aangewezen. Men geeft NSAI via de mond of langs parenterale weg om de ontstekingsverschijnselen in de gewrichten en de aangrenzende weke delen snel te verlichten. Met uitzondering van maag- en duodenumulcera, nier- en leverinsufficiëntie zijn er weinig absolute contra-indicaties voor anti-inflammatoire middelen, en deze worden dan ook routinematig voorgeschreven. De anti-inflammatoire geneesmiddelen kunnen worden gecombineerd met myorelaxerende middelen en analgetica. Daarna wordt de patiënt eventueel verwezen naar technieken die in één dag kunnen worden uitgevoerd. De pijnkliniek

Epidurale infiltratie: bij deze behandeling worden corticosteroïden in de epidurale ruimte geïnjecteerd. In deze ruimte lopen de verschillende zenuwwortels, ook deze die eventueel ontstoken zijn. De epidurale injectie wordt gegeven in de nek of de lenden en naargelang de plaats van de pijn. De meest voorkomende indicaties zijn zenuwwortelpijn in associatie met: - een discushernia; - discuslijden; - een nauw lumbaal kanaal. De injectie van cortisone wordt gegeven op regelmatige tijdstippen, om de één tot drie weken naargelang het geval. Doorgaans zijn drie infiltraties nodig. Deze verminderen de pijn in 60 % van de gevallen, waardoor de omstandigheden voor revalidatie gunstiger worden.

Intraforaminale infiltratie: in bepaalde gevallen van een zeer lateraal gelegen discushernia met uitpuiling in het foramen intervertebrale volstaat de epidurale infiltratie niet om de pijn van de patiënt te verlichten. Dan is een intraforaminale infiltratie aangewezen.

10 BEGRIJPEN

BEGRIJPEN 11



Onder radiologische controle wordt cortisone selectief geïnjecteerd in het foramen intervertebrale en in rechtstreeks contact met de betrokken zenuwwortel. Cortisone wordt op regelmatige tijdstippen geïnjecteerd, om de één tot drie weken naargelang het geval.

Infiltratie van de interapofysaire gewrichten: lendenpijn, soms met uitstraling in de billen, is vaak te wijten aan een ontsteking van de facetgewrichten of interapofysaire gewrichten. Deze pijn kan gelijken op pijn van de nervus ischiadicus (“pseudo-ischiaspijn”). Men kan dat gewricht infiltreren en er cortisone injecteren. Men kan ook een lokaal anaestheticum injecteren, maar dat is enkel van diagnostisch nut. Als de pijn immers dadelijk na de injectie afneemt, bevestigt dat de oorsprong van de pijn. In geval van recidief en om een langduriger effect te verkrijgen, kan men een desensibilisatie door thermolaesie (radiofrequentie) van de betrokken facetgewrichten uitvoeren. Dit geldt ook voor bepaalde gevallen van nekpijn.

Percutane rhizolyse: therapeutische techniek. De rhizolyse wordt uitgevoerd onder lokale anesthesie en bestaat uit een cauterisatie van gevoelszenuwvezels ter hoogte van het interapofysaire gewricht. Discografie: beeldvormingstechniek. Een discografie wordt uitgevoerd onder lokale anesthesie en soms na toediening van een sedativum. Een discografie toont het niveau van degeneratie van de discus intervertebralis (tussenwervelschijf) met het oog op een latere ingreep en dient ook het pijnniveau te preciseren als meerdere tussenwervelschijven aangetast zijn. Orthopedie

Microdiscectomie: therapeutische techniek. Een microdiscectomie wordt uitgevoerd onder algemene anesthesie en onder microscopische controle. Men gaat daarbij tussen de wervels door om de discushernia weg te snijden. Het ziekenhuisverblijf bedraagt 3 dagen, gevolgd door een periode van arbeidsongeschiktheid.

Spinaal kanaal stenose

Recalibratie van het spinaal kanaal: door verouderingsverschijnselen vermindert de diameter van lumbaal kanaal met inklemming van de zenuwen als gevolg. Dit geeft mogelijks uitstralende pijn in de benen en/of moeilijkheden bij het stappen. “Men kan niet meer vooruit”. Via een minimaal invasieve methode kan het spinaal kanaal vergroot worden zonder schroeven ed. te moeten plaatsen. Wandelen is mogelijk zonder korset daags na de interventie. Arthrodese: bij blijvende lage rugpijn, na een volledige behandeling in fysiotherapie, kan het nodig zijn één of meerdere wervels te blokkeren. Hiervoor zijn verschillende technieken mogelijk, waaronder een minimaal invasieve procedure langs de buikwand. Deze staat toe wervels te blokkeren zonder spieren door te snijden en maakt een snelle revalidatie mogelijk. Fysische geneeskunde

Rugschool: - Begrippen van anatomie en fysiologie - Activiteit in het dagelijks leven - Begrippen van discus- en zenuwwortellijden - Mogelijke behandelingen - Risicofactoren - Vragen/antwoorden

12 VRIJWAREN

VRIJWAREN 13



VRIJWAREN

4) De benen gebruiken om de wervels te beschermen

a) Staande

Principes die een automatisme zouden moeten worden 1) Het steunvlak vergroten door de voeten meer te spreiden

Één been opzij (zijwaartse spreidstand)

Één been naar voren (voorwaartse spreidstand)

2) Het voorwerp dichter bij het zwaartepunt van het lichaam brengen

b) Dicht bij de grond

3) Meerdere steunpunten kiezen

Bij voorbeeld: de hand, de knie, ...

Op de knieën

Gehurkt

Geknielde houding (op één knie)

14 VRIJWAREN

VRIJWAREN 15



Bewegingen die u moet vermijden

Goede houdingen in het dagelijks leven 1) Staande houding

Draaibeweging (rotatie)

Draaien-buigen (rotatie-flexie)

Vooroverbuigen

Naar achter buigen

a) Spontane houding

b) Gecorrigeerde houding

Als men te lang rechtstaat, is men geneigd de rug los te laten en een holle rug te maken, wat pijn kan veroorzaken.

Men moet er regelmatig aan denken een betere houding aan te nemen om pijn te voorkomen: zichzelf groter maken en het bekken kantelen.

Opmerkingen: - Neem niet te lang dezelfde houding aan. - Draag geen schoenen met te hoge of te platte hakken: ideaal is een hak van 2-4 cm.

16 VRIJWAREN

VRIJWAREN 17



2) Zittende houding

a) Werkhouding

correct Dragen 1) Oprapen

Één been naar voren, het andere onder het zitvlak.

b) Luisterhouding De romp tegen de rugleuning duwen om de wervelkolom te ondersteunen. 2) Vervoeren

c) Ontspannende houding Het lichaam moet volledig gesteund zijn.

De last over de twee kanten verdelen

3) Liggende houding

a) Op de zij slapen Foetushouding, benen licht geplooid, het hoofd ondersteund door een kussen.

opmerkingen: zware voorwerpen in een caddy vervoeren vermindert de belasting, maar het risico op rotatie van het bovenlichaam blijft bestaan.

b) Op de rug slapen Een kussen onder nek en knieën leggen in geval van pijn.

3) Rechtkomen

c) Op de buik slapen Deze houding moet worden vermeden, omdat daardoor het risico op lumbale lordose en ademhalingsklachten toeneemt. Een kussen onder de buik leggen als men niet anders kan slapen.

Zoveel mogelijk de benen gebruiken

18 ToEPASSEN

ToEPASSEN 19



zicH wassen

ToEPASSEN

1) Aan de wastafel

opstaan

De voorwaartse spreidstand aannemen. Op de hand steunen bij het tandenpoetsen. Een glas gebruiken om de mond te spoelen.

De knieën buigen

Op de zij draaien, samen met de schouders en het bekken

2) In bad

Zoveel mogelijk gebruik maken van de armen om te gaan zitten of op te staan. In de mate van het mogelijke douchen in plaats van een bad te nemen.

De benen kantelen om recht te komen

Naar voren buigen en de armen gebruiken om op te staan

neerliggen Dezelfde bewegingen als om op te staan, maar in omgekeerde zin.

opmerking: Het bed mag niet te laag zijn.

20 ToEPASSEN

ToEPASSEN 21


3) Het haar wassen

Bij voorkeur in de douche. In de badkuip: op de knieën, zo dicht mogelijk bij het bad, daarbij met de buik steunend op de rand van de badkuip.


zicH kleDen 1) Staande met steun

Het bekken kantelen en één been gestrekt houden om kledingstukken langs onderen aan te trekken (broek, slipje, kousen, panty, enz.).

2) Zittend

De rug rechthouden. 4) De voeten wassen

Een lange schoentrekker gebruiken om de schoenen aan te trekken of de voet naar boven brengen en het andere been plooien. Men kan ook gaan zitten met een rechte rug. 5) De nagels knippen

22 ToEPASSEN

ToEPASSEN 23



HuisHouDelijke taken 1) Het bed opmaken

De voorwaartse of zijdelingse spreidstand aannemen. Eén knie op de grond plaatsen om de lakens in te stoppen. (De matras niet alleen optillen of omdraaien!).

3) De was

a) De wasmachine wordt langs boven gevuld: De linnenmand ter hoogte van de opening van het toestel plaatsen om de rug niet te moeten krommen. Proberen de romp niet te draaien.

2) Vegen, stofzuigen, schuren, enz

De voorwaartse of zijdelingse spreidstand aannemen. Als u zich wilt bukken, moet u niet uw rug krommen, maar uw benen buigen.

b) De wasmachine wordt langs voren gevuld: De linnenmand op de grond plaatsen en op één knie knielen om de was in het toestel te brengen.

24 Toepassen

Toepassen 25



c) Het linnen drogen:

4) De ramen wassen

De was niet te hoog hangen om het risico op hyperlordose (holle rug) te beperken. De voorkeur geven aan een droogrek op voet dat in de hoogte kan worden versteld en het linnengoed op een krukje leggen waar men bij kan, of een droogkast gebruiken (te vullen zoals de wasmachine).

d) Strijken:

De hoogte van de strijkplank regelen volgens de houding.

Zittend

Staand

Voor de bovenste ruiten een schrobschuiver met lange steel gebruiken of op een krukje gaan staan en het poetsmateriaal in de buurt klaarleggen. Voor de onderste ramen gaan zitten met één knie op de grond.

26 ToEPASSEN

ToEPASSEN 27


5) In de keuken:

a) Enkele basisadviezen: - Het werkvlak moet worden aangepast aan de lichaamslengte (niet te hoog noch te laag). - Het bovenlijf niet draaien - Het best een inbouwoven nemen (ter hoogte van de borstkas) en een diepvrieskast. - Zware toestellen binnen handbereik leggen om ze niet te vaak te moeten verplaatsen.


c) Koken: - Staand Steunen op het werkvlak of het aanrecht en de voorwaartse of zijdelingse spreidstand aannemen om een kromming van de rug te voorkomen.

b) Opruimen: - Lage kasten, vaatwas, enz. De benen plooien om zich te bukken.

- Zittend De rug rechthouden. - Hoge kasten, enz. Op een trapje klimmen om de wervelkolom niet te veel te strekken (om hyperextensie van de wervelkolom te vermijden).

28 Toepassen

Toepassen 29



Aanstaande moeder

4) Het bad:

De zwangerschap verhoogt de kans op lumbale lordose. De zwangere vrouw moet regelmatig het bekken in een tussenpositie kantelen en af en toe rusten.

1) Het kind in de armen nemen:

“Ronde-rug”-posities beperken; de knieën plooien, één knie op de grond plaatsen of neerhurken. 2) Verplaatsingen met baby:

- Samen met het kind in bad gaan. - De babybadkuip op uw hoogte plaatsen (op de grond, één knie op de grond tegen de kuip zetten). - In de badkuip (op de knieën tegen de badkuip gaan zitten, steun ook op de rand).

5) De baby verschonen:

De baby de eerste weken in buikhouding dragen (kangoeroezak) en daarna op de rug (babydraagzak met buikgordel) of op de heup, maar zonder de rug te krommen. Het best wandelen met een buggy (de rug rechthouden).

- Op een hoge tafel, in voorwaartse of zijdelingse spreidstand, tegen de rand van het meubel. Het kind zo dicht mogelijk tegen u brengen.

6) Het kind kleden:

- Samen op dezelfde hoogt gaan staan.

7) Borstvoeding geven:

- G oed zitten tegen een hoge rugleuning en steunen met de elleboog (op een kussen, een armleuning, enz.).

3) Een kind uit het bed, de autostoel,... nemen:

Een bed met neerschuivende zijkanten kopen. Zo dicht mogelijk bij het bedje gaan staan om het kind eruit te nemen. In de auto zo dicht mogelijk tegen het kinderzitje gaan staan en met één knie op de zetel rusten.

Opmerking: Denk ook aan de rug van het kind (reeds vanaf jonge leeftijd). De schooltas mag niet te zwaar zijn; koop het best een boekentas die op de rug kan worden gedragen.

30 Toepassen

Toepassen 31



Geslachtsbetrekkingen

In de auto

Geen enkele stand is tegenaangewezen, men moet echter hyperextensie voorkomen en zorgen voor een comfortabele houding.

1) In de auto gaan zitten:

In geval van lage rugpijn:

Zich vasthouden aan de deurstijl van de auto of aan het stuur, dan geleidelijk om de as draaien en de benen, de schouders en het bekken tegelijkertijd laten zakken.

De voorkeur geven aan: - De zijdelingse houding - De houding zitten-liggen - Kussen onderrug

2) Uit de auto stappen:

Het omgekeerde: het bekken, de schouders en de benen draaien, steunen op het stuur of op de deurstijl van de auto en zo rechtkomen. Enkele adviezen Comfortabel in de autostoel gaan zitten, met de rug tegen de rugleuning steunen (zo nodig kan men tussen de lendenwervels en de rugleuning een kussen plaatsen). Als men de pedalen induwt, moet men ervoor zorgen dat de hele dij in contact blijft met de zetel. U mag enkel de enkel en de voet bewegen. Op de autosnelweg de zetel wat schuin plaatsen om tijdens lange autoritten de rug te laten rusten. Het bovenlijf zo weinig mogelijk draaien bij manoeuvres en er een gewoonte van maken te draaien op de billen en de achteruitkijkspiegels te gebruiken. Bij het in- en uitladen van uw auto, de adviezen die in de vorige hoofdstukken worden beschreven naleven om de rug te sparen.

32 ToEPASSEN

ToEPASSEN 33



tuinieren

op Het werk

1) Om te harken en te schoffelen:

1) Staande vóór een werkvlak

- De voorwaartse spreidstand aannemen en gereedschap met een lange steel gebruiken (hoogte van de schouders of nog hoger). - Proberen zo weinig mogelijk te spitten (gebruik maken van een motorploeg, enz.). Spitten kan nefast zijn voor de rug als men de lendenwervels niet goed blokkeert.

Voor zwaar werk moet het werkvlak worden verlaagd. Voor precisiewerk moet het werkvlak worden verhoogd. Vóór het werkvlak een voorwaartse of zijdelingse spreidstand aannemen. Als het werkvlak te laag is, gaat men het best op een hoge kruk zitten en steunt men op de buik of plaatst men een voet op een steun van 10-15 cm hoog.

2) Zittend werk 2) Voor het planten, plukken of wieden:

- Met één knie gebogen of op beide knieën werken. - Voor zijn comfort kan men een beschermende mousseplaat onder de knieën leggen. - Uw planten besproeien met een tuinslang. Men hoeft zich dan niet onnodig te bukken.

De keuze van de stoel is belangrijk; de stoel moet stabiel zijn, mag niet te zacht zijn en moet in de hoogte en de diepte kunnen worden versteld. Ver op de stoel gaan zitten met de rug tegen de rugleuning.

De voorwerpen die men regelmatig gebruikt, binnen handbereik plaatsen zodat men de rug niet onnodig moet draaien of te veel strekken. Ook denken aan stoeltjes met een intermediaire positie (zittend-staand) om de benen te ontlasten.

34 Toepassen

Toepassen 35


Sport en ontspanning


b) De spieren versterken

1) Ontspanning

Een goed spierstelsel en soepele gewrichten zijn noodzakelijk voor een goede werking van het bewegingsapparaat. Met behulp van de spieren kan men een goede positie aanhouden, de lendenwervels bij bepaalde inspanningen blokkeren en de rug sparen door de armen of benen meer te gebruiken.

Enkele voorbeelden:

a) Het bekken kantelen

Rug

c) De wervelkolom mobiliseren

Benen

36 Toepassen

Toepassen 37



d) De buikspieren versterken

f) Relaxatie

Opmerking: Deze oefeningen zijn enkel doeltreffend als ze dagelijks worden uitgevoerd. Musculus rectus abdominis

Musculus obliquus abdominis

2) Sporten

e) Stretch-oefeningen (uitrekking)

- W elke sport men ook beoefent, men moet steeds degelijk materiaal gebruiken (goede schoenen, racket, enz.) en het advies van een specialist opvolgen (de juiste bewegingen aanleren is absoluut hoofdzakelijk). - Volgens zijn eigen ritme en vermogen werken.

a) Aanbevolen sporten:

- zwemmen (rugslag beperkt de amplitude van de armen, pas op met schoolslag dit provoceert hyperextensie); - wandelen (goede schoenen dragen); - turnen (de bewegingen controleren); - fietsen (zonder de rug te krommen, zadel goed afgesteld); - fitness met coach.

38 Toepassen

39


b) Voetballen, tennissen, skiën, basketbal en paardrijden: voorzichtigheid is geboden.

c) Impactsporten (deltavliegen, valschermspringen, enz.) en contactsporten (rugby) moeten worden vermeden.


COMPETENTIE DOELTREFFENDHEID GEPERSONALISEERDE BEGELEIDING COMFORT DAT IS ONS DOEL

Opmerking: Raad kinderen trampoline-springen af.


tst

rB ra ff

or nnie Bâto


Site St-Elisabeth

Site St-Michel

De Frélaan 206 - 1180 Brussel Tel.: 02-614 20 00

Linthoutstraat 150 - 1040 Brussel Tel.: 02-614 30 00

Spoedgevallen 24 u/24 Tel.: 02-614 29 00

Spoedgevallen 24 u/24 Tel.: 02-614 39 00

© 2012: Alle rechten van vertaling overname en reproductie, zelf gedeeltelijk, zijn voorbehouden. Is ook verkrijgbaar in het Frans.

Er is een betaalparking onder de kliniek, in de Charles Degrouxstraat Lijn 23, 24, 25, 81 en 83 Lijn 1 of 5 Lijn 20, 22, 27, 28, 61 en 80 NMBS-station Merode

Verantwoordelijke uitgever: vzw Europa Ziekenhuizen, De Frélaan 206 – 1180 Brussel

at ra rd

ra

Gé

Betaalparking onder het ziekenhuis, in de De Frélaan Lijnen 38, 41, 136, 137, 365 en W

t

n

sveld ejager Groen

raa rst

st

at

an

rla

Ijse

ë Gali

STATION MERODE

site st-micHel Auto: Tram: Metro: Bus: Trein:

Ter v uere nlaa eren n laan

at

Ter v u

B

tra

Me lke rij la

laan

e lk

e rij

Go be rt la né Re

M

t

tra ts on

rew ach tlaa n

aa tr

MERODE an

rla

Ijse

site st-elisaBetH Auto: Bus :

t

e

em ltr

Ste r

s es gr

rd

a

Ingang spoed

Ou

laa delle Dies

Hamoirlaan

traa

Ju b e l ga

Square Burlet

nss

n To

Gé ra rd s

bl ijfl aa

n

t on

rem ult

les

ar

Ch

at

ra

st

ux

ro

g De

la a n at

les ar Ch

at tra xs ou gr De

apie

Lin

d'O Panor

pleinlaan os tra

aat esstr

laan ette J u li

at

am a

ToEGANG

om A stron

es er he

eg aelw oond

n

s nt

B

elaa Ptolémé

g enwe oseste Waterlo

Ingang spoed

n rélaa De F

Hoofdingang Nr206

LA CAMBREBOS

Bospleinlaan

n rélaa De F

an ala rid Flo

at

ra

tst

ou

th

Lin

Men

tra thouts

rue

Di an ala an

Hoofdingang Nr150

La

at ra st eld ev ng La

Langeveldstraat

an

n aa al an Di

eg

an g nwe tee ses loo ter Wa

el dw

laan

sv

a Florid

Moscickilaan

Bo

r Ve

n tlaa nar Jon er t Alb

oo n Sch

De rug sparen, elke dag

Recommend Documents