Openingszitting Hof van beroep te Antwerpen Toespraak Eerste Voorziter voor de stagiairs In naam van het Hof wens ik u allen welgemeend geluk met deze nieuwe – belangrijke- stap in uw leven. Ik wil in deze gelukwensen ook graag diegenen betrekken die hiertoe hebben bijgedragen. In de eerste plaats dezen, meestal uw ouders, die het materieel mogelijk hebben gemaakt dat jullie universitaire studies konden doen. Dit vergde meestal niet alleen financiële inspanningen, maar ook morele. Zij hebben met u meegeleefd, gedeeld in de vreugde bij successen, mee getreurd bij mislukkingen. Velen van hen zijn vandaag aanwezig en zijn terecht heel fier op u. Ik wil u ook gelukwensen met uw keuze voor de balie. De balie is, wat mij betreft, een noodzakelijke aanvulling van de rechtenstudies. Zelfs al zullen velen onder u de balie relatief snel verlaten, de ervaring die jullie nu opdoen is onvervangbaar om een volledig inzicht te krijgen in de finaliteit van het recht. De balie is een harde leerschool en u zal soms ontgoochelingen oplopen. Dit behoort tot het leerproces dat u duidelijk zal maken dat recht geen mathematische toepassing is van regels, maar dat recht slechts een middel is om rechtvaardigheid te bereiken, en geen garantie. En dat het veel inzicht en inzet vereist om uw cliënten te helpen hun recht te krijgen. Zoals de voorzitter van de Orde van Vlaamse Balies onlangs beklemtoonde zijn, en ik citeer: “advocaten geen 'gewone' rechtsgeleerden, maar mannen en vrouwen die klaarstaan om in volle onafhankelijkheid en wars van iedere overheidsinmenging op te treden. Advocaten dus, zelfstandige intellectuele dienstverleners met een strikte deontologie, die de plicht hebben om zonder enige beïnvloeding en onder eerbiediging van een absoluut beroepsgeheim hun cliënten bij te staan.” Einde citaat. Het is ook geen gemakkelijke taak. U zal mensen moeten bijstaan op de moeilijkste ogenblikken van hun leven. Mensen die hun wereld zien ineenstorten door een faillissement of een familiaal conflict, die het slachtoffer worden van een misdrijf of een ongeval. Ook mensen die zelf onnoemelijke feiten pleegden en door iedereen verguisd worden, maar die toch recht hebben op verdediging.
Pagina 1 van 5
Wees er u ook van bewust dat de tijdsgeest snel verandert, en niet altijd in gunstige zin. Waar de zorg voor de rechten van de mens in de voorbije decennia aanleiding gaf tot aandacht voor het recht op examenbetwistingen, de bijstand van een verdachte bij zijn verhoor door een advocaat, zelfs al komt die verdachte binnen de 24 uren voor een rechter, en de al of niet benoeming van een burgemeester, worden we nu geconfronteerd met het levend begraven van andersgelovigen, het onthoofden van gekidnapte hulpverleners, het levend verbranden van krijgsgevangenen en het in de afgrond duwen van homo’s. Ik hoop dat het u bespaard blijft, maar misschien zal van u ooit de moed gevraagd worden om dergelijke feiten, in gevaarlijke omstandigheden, aan te klagen. Wij hebben wellicht al te lang geleefd in de illusie dat de lessen die we uit het verleden geleerd hebben, o.m. uit de gruwelen van de beide wereldoorlogen, voldoende waren om herhaling te voorkomen. Never take it for granted. Naast het prestige dat de advocatentitel u oplevert, zal er van u dus ook moed gevraagd worden, en ook zweet en tranen. Want het advocatenberoep is een zwaar beroep dat veel inzet en werkkracht vergt en dat slechts met wroeten en zorgen tot succes leidt. En er is maar één parameter voor het succes van een advocaat, m.n. “zijn de belangen van de client goed gediend?”. Niet “hoe ben ik in de pers gekomen?” of “heb ik er goed mijn kost aan verdiend?”. En ik treed ook daarin de Voorzitter van de Orde van Vlaamse Balies bij die stelt, en ik citeer opnieuw: “Laten we nu eindelijk eens komaf maken met statements die er alleen maar op gericht zijn het publiek te behagen of ego's te strelen: rechtspraak is geen spektakel, en wat zich in de rechtbank dagelijks afspeelt, is voor al wie erbij betrokken is bittere ernst. Een proces voor de rechtbank wordt niet gevoerd door een 'beau gosse' of 'lelijk eendje' van de balie, maar handelt over mensen met angsten, emoties, financiële problemen en zorgen. Alleen daar is het om te doen. Advocaten zijn geen toneelspelers, geen records nastrevende sportlui en al evenmin circusartiesten: het zijn vakbekwame gewetensvolle verdedigers van de mensen die op hen een beroep doen.” Einde citaat. En ik kan u verzekeren dat de advocaat die de belangen van de cliënt op de eerste plaats stelt, voldoende succesvol zal zijn om een meer dan behoorlijk inkoPagina 2 van 5
men te verwerven. Zonder dat hij daarvoor de aandacht van de pers moet zoeken. Maak u ook geen illusies. Er is geen enkel verband tussen het respect en aanzien dat advocaten genieten bij de magistraten, en de kwalificatie “topadvocaat” die door een deel van de pers wordt toegekend. Indien u hard werkt en steeds de belangen van uw cliënten voor ogen houdt, zal u succes hebben en zal u het niet nodig hebben de aandacht van de pers te zoeken om cliënteel te werven. Tot mijn spijt kan ik hier niet onbesproken laten dat hoven en rechtbanken en hun medewerkers gebukt gaan onder een groot gebrek aan mankracht en middelen. Uit de werklastmeting, waarin jarenlang veel tijd, energie en geld is gekropen, is gebleken dat het hof van beroep te Antwerpen 10 magistraten te weinig heeft om de instroom te kunnen verwerken zonder achterstand op te bouwen. In de plaats van de resultaten van deze werklastmeting te honoreren worden er nu slechts 90 % van de vacatures ingevuld. Dit betekent dat het hof i.p.v. 10 bijkomende magistraten het er met 6 minder zal moeten stellen, d.w.z. een tekort van 16 magistraten of meer dan 25%. Bij de griffie is de toestand nog meer precair. Telkens weer schermt men met een tekort van 10%. Daarbij wordt meestal slechts rekening gehouden met de statutaire personeelsleden en niet met de contractuele. Verder wordt er daarbij geen rekening gehouden met ziekte, zwangerschaps- en ouderschapsverloven. Actueel is er op de griffie van het hof van beroep een reëel personeelstekort van bijna 30%. Zelfs van de 16 vacatures van statutaire medewerkers, m.n. 1 griffier-hoofd van dienst, 5 griffiers, 4 assistenten en 6 medewerkers, werden er op 28 juli jl., slechts 2, m.n. 1 griffier en 1 medewerker, vacant verklaard. Dit met flagrante schending van art. 273 Ger.W. dat voorziet dat bij de beëindiging van een betrekking van een personeelslid deze ambtshalve vacant verklaard wordt. Ik dank de hoofdgriffier en al de medewerkers van de griffie, en ook de collega’s, van harte voor hun inzet om, ondanks alles, de zaken een zo goed mogelijk verloop te laten kennen. Maar vergis u niet. Ondanks de inzet van onze medewerkers zijn in deze omstandigheden fouten, met mogelijk zeer zware procedurele gevolgen, onvermijdelijk. Desgevallend zal duidelijk gecommuniceerd worden waar de verantwoordelijkheden ter zake liggen. Pagina 3 van 5
Hopelijk komt er ooit terug een tijd waarin er in normale omstandigheden kan gewerkt worden. Maar sta me toe mijn twijfels te uiten over de slaagkansen van een verzelfstandigd beheer van hoven en rechtbanken, wanneer dit moet gebeuren in de huidige lamentabele toestand. Als advocaat wordt u een gelijkwaardig medewerker van het gerecht. U bent de leden van hoven en rechtbanken respect verschuldigd, maar u mag anderzijds ook aanspraak maken op het respect van hunnentwege. Vergis u ook niet. Het openbaar ministerie is in strafzaken wel uw tegenstrever, maar er dient tussen u beiden wederzijds respect te heersen. Vergeet ook niet dat het openbaar ministerie tot taak heeft de belangen van de collectiviteit te dienen en de waarheid te doen zegevieren, eerder dan een veroordeling te bekomen. Het is dan ook geen uitzondering dat het openbaar ministerie, na kennisname van nieuwe elementen ter terechtzitting, resoluut een vrijspraak vraagt. Het verwondert mij dan ook dat bepaalde advocaten, gelukkig een kleine minderheid, er een erezaak van maken om de leden van het openbaar ministerie te schofferen. Dit kan wellicht indruk maken op de cliënt, maar dient diens belangen niet. Uw bijdrage aan een goede rechtspraak en een element van de eerbied aan het gerecht verschuldigd, dat u daarnet gezworen hebt, bestaat er ook in dat u hoven en rechtbanken niet nodeloos moet belasten. Vele zaken kunnen beter en meer duurzaam opgelost worden buiten het kader van een procedure. Het vermijden van procedures is ook een belangrijke taak van de advocaat en dient het belang van de cliënt. Ik maak van de gelegenheid gebruik om u te vragen onze diensten niet nodeloos te belasten met nutteloze opdrachten. Het procesrechtsmisbruik is een ware gesel geworden die veel tijd van de magistraten nutteloos in beslag neemt. Het overmatig gebruik van het rechtsmiddel van hoger beroep is gekend. Veel te lange conclusies, waarin de essentie volkomen verloren gaat, eveneens. Sta mij toe erop te wijzen dat de lengte van de conclusies heel dikwijls omgekeerd evenredig is met de kwaliteit ervan. Maar er zijn nog andere misbruiken. Zo is het de jongste tijd herhaaldelijk voorgevallen dat er een volledige kopie wordt gevraagd van een groot strafdossier, waaraan medewerkers van de griffie wekenlang moeten werken. Dit alles voor het maximumrecht van € 1.450,00, dat slechts een fractie van de werkelijke kosten dekt. Vervolgens worden de kopieën niet eens opgehaald, wat er op wijst dat de vraag slechts ingegeven was om uitstel te bekomen. Ook de wraPagina 4 van 5
kingsprocedure, uiteindelijk een uitzonderlijke maatregel, wordt aangewend om gerechtelijke onderzoeken te vertragen en te bemoeilijken. Ik meen dat wij van de leden van de balie mogen verwachten dat zij de werking van onze hoven en rechtbanken niet nodeloos bemoeilijken en ik dank de stafhouders voor hun optreden tegen de kleine minderheid van advocaten die dit elementair respect voor het gerecht niet menen te moeten opbrengen. Antwerpen, 1 september 2015 Bruno Luyten
Pagina 5 van 5
