Opening van het huis van het protestantisme
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave
2
PROTESTANTEN: EEN NIEUW SAMENGESTELD GEZIN?!
3
Inleiding Weleerwaarde heer, dominee of Monseigneur?
3 3
Wie zijn wij en wat willen wij?
4
Een nieuwe ontmoetingsplaats
5
Happenings
6
Sporen Een Calvijnpostzegel Zichtbare symbolen
7 7 8
Protestantisme in België De geschiedenis Overtuigingen Protestantisme vandaag Enkele cijfers: Organigram ARPEE
9 9 9 10 10 11
Verder zoeken Op internet Onderzoek Veelgestelde vragen:
11 11 11 12
Persdossier en foto’s
12
2
Ds Edwin Delen Tel : 0499 360 338 E-mail :
[email protected] site : http://www.vpkb.be
Opening van het Huis van het Protestantisme
Protestanten: een nieuw samengesteld gezin?!
Inleiding
Weleerwaarde heer, dominee of Monseigneur? ‘Het protestantisme is een tamelijk miskende minderheid in België. Wanneer ik mensen uit andere kringen ontmoet, journalisten, collega’s uit andere erediensten of politici, dan weten zij niet goed hoe zij mij moeten aanspreken, met Weleerwaarde heer, dominee of Monseigneur? Ik ervaar dit niet als een gebrek aan religieuze cultuur, maar wel als een paradox, als een uiting van respect voor onze dikwijls miskende minderheid. Het is onze ambitie en onze hoop, dat het Huis van het Protestantisme zal bijdragen tot een grotere zichtbaarheid en een beter getuigenis van onze levensbeschouwing.’ Dominee dr. Guy Liagre, voorzitter van de Verenigde Protestantse Kerk in België
3
Wie zijn wij en wat willen wij?
Schijn bedriegt. Protestanten zijn talrijk in België. Kijk maar naar het aantal kerkgenootschappen, plaatselijke parochies en allerlei verenigingen. Binnen het protestantisme vindt men vele verschillende vormen van engagement in kerk en maatschappij. Het is moeilijk de krijtlijnen van het protestantisme te tekenen. Binnen een grote diversiteit en een voortdurende ontwikkeling zijn wij een familie op weg. Wij hebben gemeenschappelijke voorouders, zoals Luther en Calvijn. Het begon allemaal trouwens met Martin Luther, die zijn 95 stellingen aan de deur van de kerk in Wittenberg zou aangeplakt hebben. Voor een goed begrip van het protestantisme moet je in een open geest en zonder a priori kijken naar alle modaliteiten en schakeringen. Men kan zelfs beweren dat de rijkdom van het protestantisme haar diversiteit is. De verschillende richtingen vullen elkaar aan, hoewel er soms alleen maar zinloze concurrentie zichtbaar wordt. De laatste jaren werd er ijverig gewerkt om het verdeeld gezin weer tot één familie om te smeden. De verschillende kleuren van het protestantisme worden steeds vaker tot een mooie regenboog verzameld. Het Huis van het Protestantisme biedt een mogelijkheid, verschillende kleurtjes op één en dezelfde plaats te laten schitteren. De identiteit van het protestantisme is ‘getuige zijn’. De protestant wil niet getuige van zijn persoonlijke levensbeschouwing, maar van een “Andere” realiteit die menselijk denken en voelen overtreft. Wij zijn er niet als christen om over onszelf te spreken of over de kerk met haar structurele problemen, maar om getuige te zijn van Jezus, de Christus. De Reformatie wordt herdacht op de laatste zondag van oktober. In die periode van het jaar 1520 stelde Martin Luther zijn 95 stellingen op. Het was toen niet de bedoeling om te breken met de Kerk onder de leiding van de bisschop van Rome, maar wel de Kerk van binnenuit te hervormen. Wij begrijpen de daad van Luther als constructieve kritiek van uit grote trouw aan het Evangelie, met centraal de genade Gods en zijn onvoorwaardelijke liefde, die ons geschonken wordt. ‘Getuige zijn’ van deze boodschap doen wij met elkaar.
Guy Liagre, voorzitter van de Verenigde Protestantse Kerk in België en medevoorzitter van de ARPEE en Francis Renneboog, voorzitter van de Federale Synode en medevoorzitter van de Arpee
4
Een nieuwe ontmoetingsplaats Huis van het Protestantisme, Brogniezstraat 44, 1070 Brussel Het gebouw ligt dicht bij openbaar vervoer. Er worden nieuwe mogelijkheden geschapen om de samenwerking tussen verschillende diensten te bevorderen. Het wordt een plaats voor eredienst, voor bijeenkomsten en gesprekken in kleine of grote groepen. De ruime conferentiezalen laten ook toe ontmoetingsplaats te worden op internationaal niveau.
De verschillende diensten verzameld in dit huis zijn: De Verenigde Protestantse Kerk in België Dr Guy LIAGRE, synodevoorzitter: 02 511 44 71 Bea SMETRYNS-BAETENS, secretaresse van de voorzitter: 02 510 61 70 Algemeen secretariaat en administratie Yvon BROHEZ: 02 510 61 76 Joseph VANGANSBEKE: 02 510 61 79 Boekhouding Nadine BODSON: 02 510 61 75 Onderwijsbureau: Christine DEWAEGE-VAN BELLE: 02 511 90 83 Pers ds. Edwin DELEN : 0499 360338 Protestantse Solidariteit : 02 510 61 80 www.protestantsesolidariteit.be ADMINISTRATIEVE RAAD VAN DE PROTESTANTS-EVANGELISCHE EREDIENST (ARPEE) Brogniezstraat 44A 1070 Brussel. tel. 02/510 61 98 fax 02/510 61 99 e-mail:
[email protected]
5
Happenings Op 30 en 31 oktober wordt het Huis van het Protestantisme plechtig geopend. Initiatiefnemer van dit project, de Verenigde Protestantse Kerk in België, nodigt haar diverse partners graag uit om deelgenoot te zijn van dit feestelijk moment. Programma
Vrijdag, 30 oktober van 15 tot 16.30u. : officiële opening Opening door mevr. dominee J. van Vooren Woord van welkom door dr. G. Liagre, voorzitter VPKB en covoorzitter ARPEE Presentatie van het project van Het Huis van het Protestantisme (powerpoint) Toespraak door M.F. Renneboog, voorzitter van de Federale Synode en covoorzitter ARPEE Toespraak door een vertegenwoordiging van de zusterkerken Muzikaal intermezzo Toespraak door de vertegenwoordigers van de overheid Muzikaal intermezzo Presentatie van de postzegel Calvijn door de uitgever, M.A.D. Bronkhorst Officiële overhandiging van de eerste uitgifte Receptie en gelegenheid voor de pers om vragen te stellen
Zaterdag, 31 oktober van 15 tot 16.30u. : happening voor protestanten Woord van welkom door dr. G. Liagre, voorzitter VPKB en covoorzitter ARPEE Presentatie van het project van Het Huis van het Protestantisme (powerpoint) Toespraak door M.F. Renneboog, voorzitter van de Federale Synode en covoorzitter ARPEE Toespraak van Protestantse Solidariteit Toespraak door een vertegenwoordiging van de zusterkerken Receptie en bezoek aan het gebouw
6
Sporen Een Calvijnpostzegel In 2009 vieren de protestanten de geboorte van Jean Calvin, 500 jaar geleden. Deze Reformator heeft niet alleen een stempel gedrukt op het protestantisme; zijn invloed overstijgt het kader van deze eredienst. 500 jaar, een gelegenheid bij uitstek om de persoon van Calvijn, waarover men zelden een positief beeld heeft, te ontdekken en te herontdekken. Voor het Belgische protestantisme is het daarnaast een gelegenheid om na te denken over onze identiteit en onze plaats in het Belgische religieuze landschap. Op verschillende niveaus van de Kerk werden voor het grote publiek conferenties, concerten, toneelstukken, tentoonstellingen, colloquia en reizen georganiseerd. Het was de bedoeling om een gevarieerd publiek aan te spreken, dat al dan niet het protestantisme in het algemeen en de persoon van Calvijn in het bijzonder kent.
Om het Calvijnjaar 2009 kenbaar te maken bij het grote publiek, werd besloten om in navolging van de Franse, de Zwitserse en de Nederlandse protestanten een postzegel uit te geven met hierop een afbeelding van de reformator. Op initiatief van enkele leden van het moderamen van de synodale raad van de VPKB en met de logistieke steun van de Bronkhorst-Büller-stichting, kwam de Calvijnpostzetel tot stand. Het is de karikatuur van Calvijn geworden, die de rode draad vormde bij alle projecten die rond hem georganiseerd werden. Het gaat hier om een bewuste keuze. Gingen over de persoon en het gedachtegoed van Calvijn niet tal van karikaturen de ronde? Bovendien gaat het om een echt Belgisch ontwerp. Het werd getekend door dhr. Michel Vranckx. U kunt de postzegel samen met de stempel van de eerste uitgifte kopen ter gelegenheid van de plechtige opening van het Huis van het Protestantisme. Op 30 en 31 oktober zal er van 15u tot 16u30 een postkantoor speciaal hiervoor open zijn. Het spreekt vanzelf dat na de opening de postzegel nog zal kunnen aangekocht worden.
De bezoekers krijgen daarnaast de gelegenheid om een maxi-kaart (125x180 mm) te kopen van de echtgenote van Jean Calvijn, de Luikse Idelette de Bure, (zie afbeelding hierboven).
7
Zichtbare symbolen Het is niet gemakkelijk om de componenten van het protestantisme te begrijpen. Zichtbare symbolen hebben als doel deze componenten beter te herkennen. De opening van het Huis van het Protestantisme is voor de Verenigde Protestantse Kerk in België, één van de historische componenten, om haar nieuwe logo voor te stellen.
Twee symbolen In het logo zijn een kruis en een duif geïntegreerd, zoals in het Hugenotenkruis. Dit kruis is een krachtig en eeuwenoud symbool van het protestantisme. Het open kruis leidt ons naar de Levende Christus en naar een open en dynamische kerk. De duif, symbool van de Heilige Geest, gaat waarheen ze wil. Ze is getekend op het kruis tijdens haar vlucht de hoogte in. Het gaat ook om de Geest van
de schepping. In die zin kan het geloof bron van verantwoordelijkheid zijn, vandaag en al de dagen, voor iedereen en voor de wereld waarin we leven. Twee kleuren Het blauw brengt kalmte, tederheid en oprechtheid. Haar symboliek vertaalt vrede, deugd, wijsheid en meditatie.Het oranje wil ons stimuleren. Het drukt energie, enthousiasme en verbeelding uit.
De andere componente in de structuur is de Federale synode :
Beide entiteiten vormen de Administratieve Raad voor de Protestants-Evangelische Eredienst
8
Protestantisme in België De geschiedenis Ons land was snel gewonnen voor de hervormingsgezinde ideeën van Luther, die vanaf het begin werden onderdrukt. Twee Augustijner monniken van Antwerpen, beïnvloed door de ideeën van een andere Augustijner monnik, Martin Luther, zullen op 1 juli 1523 worden verbrand in Brussel. Dit zijn de eerste martelaren van de Reformatie in Europa. Ondanks dit klimaat van repressie, komen Calvijn's ideeën ook naar onze streek. In 1561, stelt de hervormer Guy de Bres de ‘Confessio Belgica’ op, de geloofsbelijdenis van de gereformeerde kerken van de Spaanse Lage Landen. Maar de vervolgingen houden aan en leiden tot een massale uittocht van protestanten. De Reformatie leidt een armoedig bestaan in onze regio en wordt nieuw leven ingeblazen door vele “Réveil-bewegingen” die bloeien met name in de twintigste eeuw. Elke godsdienst kent een proces van vorming, vervorming en reformatie. Vandaar het beeld van een protestantse kerk, die zich ten allen tijde hervormt. De verschillende protestantse gemeenschappen in België zullen dichter bij elkaar komen en vervolgens in 1979 de Verenigde Protestantse Kerk in België (VPKB) vormen. Sommige kerken, vooral van evangelischen huize, die al in 1839 bestonden, en ook andere meer recente kerken bleven buiten de erkende Synode. Op verzoek van de Belgische Staat werd in november 2002 door de synode van de VPKB en de federale synode, met inbegrip van de evangelische gemeenschappen, besloten een gemeenschappelijke vertegenwoordiging aan de overheid in het leven te roepen: "de Administratieve Raad van de ProtestantsEvangelische Eredienst "(ARPEE). Dit nieuwe orgaan vertegenwoordigt voor het eerst in de geschiedenis van België bijna alle protestantse en evangelische denominaties in het land, bij de overheid. Haar bevoegdheid is puur administratief: de kerken behouden hun volledige autonomie op het gebied van theologie of ethiek binnen hun kerk.
Overtuigingen Het is niet eenvoudig samen te vatten wat protestanten geloven. We zullen het houden op 6 belangrijke beginselen reeds bekend gemaakt door de reformatoren. Aan God alleen de eer (soli Deo gloria) impliceert enerzijds waakzaamheid tegen elke partij, waarde, ideologie of menselijke onderneming, die pretendeert een absoluut, onaantastbaar en universeel karakter te bekleden. Anderzijds is God een God van vrijheid, die een vrij appel doet op de mens en eveneens oproept tot de verdediging van een sociaal systeem dat de diversiteit en het vrijheidsbewustzijn respecteert. Door genade alleen (sola gratia) betekent voor protestanten dat de waarde van een persoon niet afhankelijk is van zijn kwaliteiten en verdiensten, van zijn of haar sociale status, maar van de onvoorwaardelijke liefde van God. Ze geeft elke persoon een onschatbare waarde en stelt de mens op zijn beurt in staat tot naastenliefde. Het geloof is het essentiële (sola fide), geloof dat groeit uit een persoonlijke relatie met God, al dan niet plotseling ontstaan of het gevolg van een lange weg, bezaaid met twijfels en vragen. Dat geloof is onvoorwaardelijk gegeven door God. De Bijbel alleen (sola Scriptura) geeft de algemene beginselen weer van waaruit iedere protestant en elke kerk leeft en denkt. Hij voedt het geloof en is de laatste referentie. Het voortdurend hervormen (ecclesia semper reformanda) is onderdeel van de protestantse
9
identiteit. Kerkelijke instellingen zijn een menselijke realiteit. "Ze kunnen fouten maken", aldus Luther. Met het Evangelie als referentie, moeten kerken altijd een kritische blik werpen op hun functioneren. Iedereen moet hierin zijn of haar verantwoordelijkheid nemen en getuige zijn van zijn of haar trouw aan het goddelijke Woord. Het algemeen priesterschap geeft voor iedere gedoopte een gelijkwaardige plaats binnen de kerk. Predikanten en leken delen het bestuur van de Kerk. Predikanten hebben geen aparte status in de Kerk, hun functie is gebaseerd op een universitaire theologiestudie.
Protestantisme vandaag Vandaag de dag zijn protestanten op drie belangrijke gebieden actief. De erediensten verzamelen de gelovigen rond de verkondiging van het Woord. Op cultureel en educatief vlak. Reeds vanaf de Reformatie leggen protestanten de nadruk op het belang van toegang tot teksten en het ontwikkelen van onderwijs. Tegenwoordig uit dit zich in het organiseren van momenten van bezinning en vorming voor het grote publiek: theologische bijeenkomsten, conferenties, tentoonstellingen en cursussen. ProVor (volwassenvormingswerk), de Faculteit voor Protestantse Godgeleerdheid en vele andere maken deel uit van dit grotere geheel van protestants getuigenis. Op sociaal vlak. Ook het sociale werk is geworteld in de protestantse traditie. Sociale centra, opvanghuizen en rust- en verzorgingstehuizen zijn er voor mensen, ongeacht hun culturele of raciale afkomst, politieke, filosofische of religieuze voorkeur of seksuele geaardheid. Deze centra staan open voor mensen met vragen rond verblijfsstatus, levensonderhoud, huisvesting, werkgelegenheid, inkomen, eenzaamheid, alcoholisme, schulden, integratie ... De centra hebben in sommige gevallen al een decennialange expertise op deze gebieden: de NGO Protestantse Solidariteit, de Protestants Sociale Centra te Brussel en te Antwerpen om er maar enkele te noemen.
Enkele cijfers: Er zijn ongeveer 150 000 protestanten in België. De VPKB bestaat uit 98 kerken 5 wijkgemeenten, 12 aangesloten kerken en 6 partnerkerken en 17 administratieve akkoorden, in totaal 202 gemeenten of lokale kerken. De Federale Synode bestaat uit 16 verenigingen van kerken of denominaties die samen meer dan 485 kerken of plaatselijke gemeenschappen tellen. De ARPEE verenigt 687 parochies. Deze cijfers veranderen regelmatig. Tientallen verenigingen zijn van protestantse oorsprong. 8 mensen vormen de Centrale Raad van de ARPEE, 4 personen uit de VPKB en 4 personen uit de Federale Synode.
10
Organigram ARPEE ( bron: www.arpee.be)
Verder zoeken
Op internet Meer uitgebreide informatie over de verschillende protestantse diensten in België: Officiële website van het protestantisme in België: www.vpkb.be Website ARPEE: www.arpee.be
Onderzoek Verder onderzoek naar de geschiedenis van het Belgische protestantisme, voor publicaties en bibliografie: www.vpkb.be en de Faculteit voor Protestantse Godgeleerdheid, Bollandistenstraat 40 1040 Brussel www.protestafac.ac.be, 02 735 67 46, e-mail:
[email protected]
11
Veelgestelde vragen: ✗ Wat moet men studeren om predikant(e) te worden? De Verenigde Protestantse Kerk van België (VPKB) vraagt ten minste een master in de protestantse theologie. ✗ Hebben vrouwen toegang tot het ambt van predikant? Ja, vanzelfsprekend. Wat zijn de eigenschappen die nodig zijn voor een predikant (e)? Goede relationele eigenschappen, geduld, een goed luisterend oor, niet te snel oordelen en verder didactische en pedagogische vaardigheden. ✗ Is er een gelofte van celibaat voor predikanten? Nee. De meeste predikanten zijn getrouwd en hebben een gezinsleven. (Predikanten kunnen uit vrije keuze celibatair leven.) Hoe ziet een protestantse eredienst eruit? Heel kort: centraal staan Bijbellezing en prediking (als verkondiging en uitleg van een Bijbeltekst), daarnaast een groot belang van het lied als samenzang en ten slotte wordt niet elke zondag het Heilig Avondmaal (eucharistie) gevierd. Welke teksten worden gebruikt tijdens de eredienst? Liturgische teksten (van alle perioden van het christendom), gebeden, kerkliederen en bijbelse teksten. ✗ Welke en hoeveel sacramenten kent de protestantse kerk? Protestanten erkennen slechts twee sacramenten: de doop en het avondmaal. Op basis van de Bijbel constateerden de reformatoren dat alleen deze twee werden ingesteld door Jezus Christus. De doop en het avondmaal worden bediend door alle protestantse kerken zonder uitzondering, zij het met een grote diversiteit in vorm en inhoud. ✗ Wat zijn de verplichtingen van de protestantse gelovigen? Protestanten onderscheiden zich door een grote vrijheid en een zeker wantrouwen van regels en tradities. Er is geen verplichting als zodanig. Iedereen is vrij.
Persdossier en foto’s http://www.vpkb.be
12
