Op zoek naar een baan en aan de slag. Informatie voor werkzoekenden

Op zoek naar een baan en aan de slag Informatie voor werkzoekenden

Inhoud Op zoek naar een baan en aan de slag

2

Oriënteren op een baan

3

Een baan zoeken

6

Solliciteren

7

Beginnen met een nieuwe baan

Werk boven uitkering UWV stimuleert mensen om aan het werk te gaan en ondersteunt ze daarbij. Is werken niet mogelijk, dan verstrekt UWV tijdelijk inkomen op basis van wettelijke regelingen als WW, WIA, WAO, Wajong en Ziektewet.

19

Op zoek naar een baan en aan de slag

Oriënteren op een baan

Bent u op zoek naar werk? Bijvoorbeeld omdat u van baan wilt veranderen, werkloos bent, wilt herintreden of net van school komt? In deze brochure leest u wat u kunt doen om een baan te vinden: • Hoe verkent u de arbeidsmarkt? • Op welke manier vindt u een geschikte baan? • Hoe solliciteert u naar een nieuwe baan? • Waar moet u aan denken bij de start van een nieuwe baan?

Om gericht te kunnen zoeken naar een baan, moet u eerst weten welk werk bij u past. Waar bent u goed in? Welke ervaring heeft u? Wat zijn uw interesses en waar ligt uw voorkeur? Met een goede oriëntatie heeft uw zoektocht de meeste kans van slagen.

Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen hebben. Kijk dan eens op werk.nl, de site van UWV WERKbedrijf. Hier vindt u tips en trucs over werk zoeken en solliciteren. Of maak een afspraak bij een vesting van het WERKbedrijf bij u in de buurt. Wij helpen u graag. Zoekt u een baan in het buitenland? Lees dan ook de brochure Werken in Europa. Tot slot: succes bij het vinden van een baan!

Wat heeft u te bieden? Voordat u op zoek gaat naar een baan, brengt u in kaart wat uw vaardigheden zijn. Dat maakt uw zoektocht naar een geschikte baan makkelijker en het is interessante informatie voor uw werkgever. Denk ­daarbij aan de volgende punten: • Werkervaring Waar heeft u gewerkt, welke functies heeft u vervuld en welke taken heeft u ­uitgevoerd binnen uw functies? Schrijf alle functies en taken op. Bijvoorbeeld: personeelsadministratie verzorgen, gesprekken voeren met medewerkers, leidinggeven aan een team of reparatie van machine­onderdelen. • Ervaring buiten het werk U heeft misschien ook relevante ervaring opgedaan buiten de werksfeer. Bijvoorbeeld als voorzitter van een bestuur. • Scholing Maak een lijst van al uw diploma’s en de trainingen die u heeft gevolgd. Denk ook aan cursussen die u tijdens een eerdere baan heeft doorlopen.  • Persoonlijke successen Heeft u, binnen of buiten uw werk, ­persoonlijke successen behaald? Breng deze ook in kaart. Denk bijvoorbeeld aan het afronden van een moeilijk project, het behalen van een diploma ondanks tegenslag of het ­neerzetten van een sportieve prestatie.

Wat voor werk past bij u? Aan de hand van uw ervaring kunt u op een rijtje zetten welk werk daarbij past. Loop onderstaande punten langs om e­ rachter te komen waar uw voorkeur ligt, zonder daarbij te denken aan een specifieke baan of een specifiek beroep: • Wat voor soort werkzaamheden wilt u verrichten? Denk bijvoorbeeld aan ­administratief, technisch, communicatie, verkoop, financieel, adviserend, logistiek of leidinggevend.

2

3

• In welke branche wilt u werken? Bijvoorbeeld: industrie, gezondheidszorg, financiële dienstverlening, transport , horeca, overheid, ICT, o ­ nderwijs, agrarisch, handel en recreatie. • Sommige functies bestaan puur uit ­leiding geven, andere zijn uitvoerend van aard. Soms ook is er sprake van een mix. Wat heeft uw voorkeur?  • Wilt u liever bij een grote of een kleine organisatie werken? Bij kleine organi­saties krijgt u misschien sneller ver­antwoordelijkheden. Grote organisaties kunnen hiërarchischer zijn, maar hebben vaak goede doorgroeimogelijkheden.  • Welke bedrijfscultuur vindt u prettiger: formeel of informeel? De bedrijfscultuur heeft gevolgen voor de manier waarop u met directe collega’s en meerderen omgaat. Ook wordt de kleding die u draagt op het werk daardoor bepaald.

Competentietests: ontdek uw kwaliteiten Als u uw competenties goed kent, vindt u makkelijker de baan die bij u past. Competenties zijn het geheel van kennis, vaardigheden en persoonlijke kenmerken. Er zijn verschillende competentietests: een interessetest, een capaciteitentest, een persoonlijkheidstest en een motivatietest. Op werk.nl vindt u een aantal tests en op de vestigingen van het WERKbedrijf is een Competentie Test Centrum (CTC). Hier brengt u met een werkcoach uw competenties in kaart. Met deze informatie kunnen nieuwe beroepen en richtingen in beeld komen waar u misschien niet eerder aan heeft gedacht.

Welke scholings­mogelijkheden zijn er? Scholing kan uw kans op een baan ver­gro­ten. Op werk.nl kunt u op verschillende manieren uitgebreid zoeken naar ­op­leidings­­mogelijkheden. Heel gericht, voor als u al weet welke opleiding u wilt volgen. Of algemeen om u op een opleiding in een vakgebied te oriënteren.

Een eigen bedrijf beginnen? Bij ‘werk’ hoeft u natuurlijk niet alleen te denken aan werken in loondienst. U kunt ook een eigen bedrijf opzetten. Heeft u plannen om een eigen bedrijf te beginnen, laat u dan eerst uitgebreid voorlichten. Bij de Kamer van Koophandel in uw regio kunt u tegen betaling een zogenoemd ­starterspakket krijgen, met veel nuttige informatie voor startende ondernemers. Kijk voor meer informatie op www.kvk.nl of bezoek een Kamer van Koophandel bij u in de buurt. Ook op werk.nl vindt u veel in­for­matie over het beginnen van een eigen bedrijf. Bijvoorbeeld over het opzetten van een ondernemersplan.

4

5

Een baan zoeken Weet u wat u wilt en kunt? Dan kunt u op zoek gaan naar een baan die bij u past. Hieronder leest u op welke manieren u dat kunt doen.

Werk.nl Alle vacatures van het WERKbedrijf vindt u terug op de website werk.nl. Werkgevers plaatsen ook direct vacatures op de site. U heeft dus een groot aantal vacatures waarin u kunt ­zoeken. Zoeken doet u op functie en b ­ ijvoorbeeld op branche, onderwerp of gevraagde vooropleiding.

UWV WERKbedrijf De vestigingen van het WERKbedrijf zijn hét startpunt bij het vinden van een baan. Werkcoaches staan tot uw beschikking om u op weg te helpen en uw vragen te beantwoorden. Op de vestiging vindt u een uitgebreid overzicht van vacatures. En er staan pc’s voor het schrijven van een ­sollicitatiebrief of het opstellen van een cv.

Kranten en vakbladen In kranten en bladen staan vaak p ­ ersoneels­advertenties. Kijk dus in de rubrieken ­‘personeel gevraagd’ van de ­landelijke en regionale dagbladen, uw h ­ uis-aanhuisblad of vakbladen. Bij biblio­theken zijn vaak kranten en vakbladen aan de leestafel gratis in te zien.

Internetsites van bedrijven Veel bedrijven hebben zelf een internetsite. Weet u al bij wat voor soort bedrijf u wilt werken, bekijk dan de internetsites van deze bedrijven eens. De meeste bedrijven tonen de vacatures die zij op dat moment hebben. U vindt er meteen de informatie voor het schrijven van een (open) sollici­tatiebrief of de voorbereiding op een gesprek.

Vacaturesites Naast werk.nl zijn er nog andere vacaturesites. Sommige zijn bestemd voor een ­specifieke doelgroep, zoals midlife.nl voor 50-plussers en medjob.nl voor verpleegkundigen, ver­zorgenden en paramedici. Een overzicht van vacaturesites vindt u onder andere op vacature.pagina.nl en werk.pagina.nl.

6

Uitzendbureaus In veel plaatsen zijn uitzendbureaus ­gevestigd in hetzelfde gebouw als het WERKbedrijf. Ook bij uitzendbureaus vindt u vacatures. Bureaus zijn meestal wel op zoek naar administratief, boekhoudkundig of t­ echnisch personeel. Sommige bureaus zijn gespecialiseerd in bepaalde beroepssectoren, bijvoorbeeld medische en v­ er­zorgende beroepen. Ook als het ­uitzendbureau geen vaste banen heeft in uw beroepsgroep of branche, kunt u in een tijdelijke baan werkervaring opdoen.

Uw eigen netwerk inschakelen Veel vacatures worden intern opgevuld of via het ‘netwerk’: contacten die mede­ werkers van het bedrijf al hebben. Als u zelf een netwerk opbouwt, dan is er niet alleen meer kans dat u wordt benaderd, maar kunt u uw netwerk ook aanspreken bij het zoeken naar een baan. Ga in ­gedachte alle mensen af die u kent en bedenk wie u kan helpen en op welke manier. Denk bijvoorbeeld aan vrienden, ex-collega’s en familieleden. Of kijk in uw agenda of in deelnemerslijsten van conferenties of workshops waar u bent geweest. Vertel iedereen die u kent wat voor baan u zoekt. Zeker als zij werken bij bedrijven of in functies die u aanspreken. Hoe meer mensen weten dat u een baan zoekt, hoe meer kans dat ze ú benaderen als er een functie beschikbaar is.

Solliciteren Heeft u een interessante vacature gevonden? Of weet u waar u aan de slag wilt gaan? Dan wordt het tijd voor de volgende stap: solliciteren. Als u de werkgever heeft benaderd, dan kunt u worden uitgenodigd voor een ­sollici­tatiegesprek. Zijn beide partijen enthousiast, dan komt er een vervolggesprek of zelfs een assessment.

Gerichte en open sollicitaties Er bestaan twee soorten sollicitaties: gerichte sollicitaties en open sollicitaties. Bij een gerichte sollicitatie reageert u op een vacature die u gezien heeft, bijvoorbeeld op internet of in de krant. ‘Open ­solliciteren’ betekent dat u, zonder dat er een specifieke vacature is, uzelf voor een bepaalde functie aanbiedt. In veel vacatures wordt voorzien zonder dat er wordt geadverteerd, doordat men via een relatie

7

iemand benadert of iemands brief uit het archief van open sollicitaties haalt. Laat u dus niet direct afschrikken door een bericht dat er ‘momenteel geen vacatures zijn’; wellicht zijn die er in de nabije toekomst wel. Richt uw brief altijd aan de personeelsafdeling. Nog beter is het vooraf te informeren naar de naam van de verantwoordelijke functionaris.

Voorbeeld sollicitatiebrief Naam bedrijf t.a.v. ...... Adres

Telefonisch, per mail, persoonlijk of schriftelijk Solliciteren kan op verschillende manieren. De belangrijkste zijn: telefonisch, per e-mail, persoonlijk of schriftelijk door middel van een sollicitatiebrief. Welke manier voor u het meest geschikt is, hangt af van de functie en de branche. In de t­ uinbouw of bij magazijnwerk solliciteert men bijna altijd telefonisch. En in de bouw komt het ook voor dat mensen persoonlijk op een uitvoerder afstappen. Maar in veel gevallen wordt toch om een sollicitatiebrief gevraagd.

Een sollicitatiebrief schrijven Wat moet er in de brief staan? In een sollicitatiebrief geeft u aan waarom u vindt dat u een geschikte kandidaat bent voor de vacature en waarom u graag bij dat bedrijf wilt werken. Beperk uw brief tot één kantje. De volgende opbouw is ge­bruikelijk. In de eerste alinea geeft u aan waar u de vacature heeft gezien (als het gaat om een gerichte sollicitatie). In de tweede alinea schrijft u waarom u solliciteert en wat u aantrekt in de functie of in het bedrijf. Dit onderdeel is belangrijk voor de werkgever, dus kom met originele ­motieven. Dat u een goed salaris wilt of dicht bij huis wilt werken, hoeft u niet te vermelden, dat weet de werkgever wel. In de derde alinea maakt u duidelijk waarom u geschikt bent voor deze baan. Noem daarbij vaardigheden en ervaringen die interessant zijn voor de werkgever. In de vierde alinea sluit u de brief af en geeft u aan dat u graag bereid bent om langs te komen voor een gesprek. Voeg uw cv (curriculum vitae) bij. Het is belangrijk om in een sollicitatiebrief geen spel- of stijl­ fouten te maken. Typen heeft de voorkeur boven schrijven. Als u de brief toch handmatig schrijft, zorg dan dat er geen fouten of doorhalingen in staan. Maak een kopie van de brief en bewaar deze samen met de vacature. Voeg geen officiële documenten bij; die kunt u bij een even­tueel gesprek meenemen.

Plaats, datum (maand voluit geschreven) Betreft: onderwerp; eventueel vacaturenummer Geachte heer, of: Geachte mevrouw, Eerste alinea, inleiding Op welke vacature reageert u, waar heeft u de vacature gevonden? Toon uw interesse en enthousiasme. Als u met iemand heeft gesproken geef dit dan hier aan. Tweede alinea, motivatie Waarom solliciteert u op de functie, wat trekt u erin aan? Waarom bij dit bedrijf? Derde alinea, geschiktheid Wat heeft u te bieden voor de functie? Geef informatie die interessant is voor de werkgever. Het gaat hier om: opleiding, werkervaring, specifieke kennis, ­vaardigheden, persoonlijke eigenschappen. Vierde alinea, afsluiting Houd dit kort en krachtig. Geef aan dat u graag wordt uitgenodigd voor een ­kennismakingsgesprek. Met vriendelijke groet, of: Hoogachtend, Handtekening

Voorbeeldbrieven Op de website werk.nl vindt u voorbeelden en modelbrieven van alle soorten sollici­tatiebrieven (gericht of open, per mail of per brief). U kunt op werk.nl ook oefenen met brieven schrijven. Probeer in ieder geval geen standaardbrief te schrijven en hanteer een persoonlijke stijl.

8

Naam Bijlage: curriculum vitae

9

Sollicitatieformulieren Op de meeste vacatures schrijven tien­tallen mensen. Werkgevers maken daarom graag gebruik van een sollicitatieformulier. De kandidaten zijn zo makkelijker met elkaar te vergelijken, zonder dat informatie wordt vergeten. Vaak krijgt u het sollici­ tatieformulier thuisgestuurd naar aan­leiding van een schriftelijke of mondelinge sollicitatie. Lees het formulier rustig door voordat u begint. Schrijf eerst alles op een kladblaadje zodat de informatie zo duidelijk en netjes mogelijk op het formulier terechtkomt. Let erop dat u uw motivatie duidelijk omschrijft en zorg ervoor dat u al uw opleidingen, interesses en vaardig­heden vermeldt. Soms is een formulier elektronisch beschikbaar, dan moet u het invullen op een website. Referenties Sommige bedrijven stellen prijs op refe­renties. Vraag eerst toestemming aan de persoon die u als referentie wilt opgeven, voordat u een naam doorgeeft of opschrijft. U kunt bijvoorbeeld uw vorige werkgever of een docent van uw opleidingsinstituut vragen als referentie. Geen antwoord? Vaak duurt het even voordat u antwoord krijgt. De meeste bedrijven sturen bericht dat zij uw brief ontvangen hebben en dat zij binnenkort contact met u opnemen, maar dat doen ze niet allemaal. Heeft u na enkele weken nog niets gehoord, belt u dan gerust even op.

Een cv opstellen Bij een sollicitatiebrief hoort een goed cv (afkorting van het Latijnse woord curri­culum vitae, ofwel levensloop). Een cv wordt altijd getypt. Houd het cv kort en krachtig. Beschrijf de functies, ervaringen en activiteiten die relevant zijn voor de functie waarop u solliciteert. Zet boven aan het cv altijd ‘curriculum vitae’ en zorg voor een overzichtelijke indeling. Gebruik ­bijvoorbeeld de kopjes: • Persoonlijke gegevens • Opleiding • Werkervaring • Nevenactiviteiten • Overige informatie

10

11

Voorbeeld cv

Persoonlijke gegevens Begin uw cv met de volgende persoonlijke gegevens: naam, adres, woonplaats, ­privé-telefoonnummer, geboortedatum en geboorteplaats. Verder kunt u eventueel vermelden: het nummer van uw mobiele telefoon, uw e-mailadres en uw burgerlijke staat.

Curriculum Vitae Persoonlijke gegevens Naam Adres Telefoon en e-mail Geboortedatum en -plaats Opleiding Periode van - tot Periode van - tot

Naam opleiding Specialisatie of vakken, informatie over werkstuk of scriptie Naam opleiding Specialisatie of vakken, informatie over werkstuk of scriptie

Werkervaring Periode van - tot Periode van - tot

Functie en organisatie Beschrijving van taken en verantwoordelijkheden Functie en organisatie Beschrijving van taken en verantwoordelijkheden

Nevenactiviteiten Periode van - tot

Nevenactiviteit Beschrijving van taken en verantwoordelijkheden

Overige informatie Eventueel geeft u onder dit kopje informatie over hobby’s, talenkennis en andere bijzonderheden.

12

Opleiding Onder het kopje ‘Opleiding’ noemt u ­puntsgewijs alle opleidingen en cursussen die u heeft gevolgd, met uitzondering van het basisonderwijs. Denk bijvoorbeeld ook aan een computertraining of post-hbo-­cursus. U begint met uw meest recente opleiding. Voor elke opleiding of cursus vermeldt u vervolgens steeds het jaartal, het vakkenpakket of de specialisatie, en of u de opleiding heeft afgesloten met een diploma of certificaat. Werkervaring Hier geeft u aan waar u eerder heeft gewerkt, welke functie u heeft vervuld en welke taken u heeft uitgevoerd. Ook noemt u de relevante vaardigheden en capaciteiten die u via werk, stage of vrijwilligerswerk heeft verkregen. Begin met uw meest ­recente werkervaring. Werkervaring die niet relevant is voor de functie of het bedrijf waar u solliciteert, kunt u wel ­noemen maar hoeft u niet uit te werken. Nevenactiviteiten Heeft u buiten uw werk ervaring opgedaan die interessant is voor de functie waarop u solliciteert? Vermeld dit dan. Bijvoorbeeld een bestuursfunctie in het vrijwilligerswerk of het maken van een clubblad voor een vereniging. Overige informatie Eventueel kunt u een kopje ‘Overige ­informatie’ toevoegen met uw hobby’s, de talen die u spreekt en andere bijzonderheden.

Het sollicitatiegesprek Als u een uitnodiging voor een sollicitatiegesprek ontvangt, dan bent u door de e­ erste selectieronde heen gekomen. Het sollicitatiegesprek is een eerste kennis­making waarbij de werkgever kijkt of u inderdaad de juiste persoon bent voor de baan. Vrijwel altijd zijn er ook andere k­ andidaten uitgenodigd voor een gesprek. Het is daarom belangrijk dat u goed v­ oorbereid bent en dat u alert bent tijdens het gesprek.

13

Informeren Probeer vooraf informatie over het bedrijf te krijgen. Het maakt beslist een goede indruk als u al wat weet over het bedrijf. De website kan een goede bron van in­formatie zijn. De meeste bedrijven geven ook een jaarverslag uit dat u gratis kunt ontvangen. Naast financiële gegevens vindt u daarin informatie over het aantal vestigingen, de producten en het aantal mensen dat er werkt. Informeer ook eens bij de Kamer van Koophandel in uw regio. U kunt ook kijken op werk.nl of de ­organisatie waar u solliciteert daar een bedrijfspresentatie heeft geplaatst. Oefenen De meeste mensen zijn voor en tijdens het sollicitatiegesprek gespannen of nerveus. Een goede voorbereiding op het gesprek maakt u minder zenuwachtig. Neem van tevoren tijd om te oefenen, bijvoorbeeld met een f­ amilielid. U merkt dan meteen waar u hapert of op welke vragen u (nog) geen a­ ntwoord heeft. Schrijf vooraf op wat u wilt vragen over de baan zelf, het bedrijf, de afdeling en de werktijden. De eerste indruk Direct bij uw binnenkomst krijgen uw gesprekspartners een eerste indruk van u. Zo’n indruk kan zwaar wegen. U kunt ­zorgen dat die eerste indruk goed uitpakt. Stem uw kleding af op het soort bedrijf en de functie waarnaar u solliciteert. Zorg ervoor dat u op tijd bent. Beter veel te vroeg dan iets te laat. Als u te laat komt, dan kan dat de indruk wekken dat u het gesprek niet belangrijk vindt. Tijdens het gesprek Tijdens het sollicitatiegesprek zal de werkgever u de nodige vragen stellen. Vaak begint het gesprek met vragen die niet echt belangrijk zijn, bijvoorbeeld over uw ­laatste vakantie. Dit is om u op uw gemak te stellen. De eerste minuten zijn vaak bepalend voor de rest van het gesprek. Kijk degene tegen wie u spreekt altijd aan. Weet u het antwoord op een bepaalde vraag niet, draai er dan niet omheen, maar zeg dat eerlijk. Zorg ervoor dat u kopieën van uw diploma’s en getuigschriften bij u heeft. (Laat geen originelen achter!) Welke vragen kunt u stellen? Als de werkgever vraagt of u nog iets wilt weten, wees dan voorbereid. U kunt bijvoorbeeld vragen wat voor soort collega’s u krijgt, of het bedrijf ook opleidings­ mogelijkheden kent of wat de promotiemogelijkheden zijn. Weet u al tijdens het gesprek dat u niet verder wilt gaan, zeg dat dan tijdig.

14

15

Welke vragen kunt u verwachten? Een sollicitatiegesprek kent geen vaste opbouw, maar een aantal vragen kunt u zeker verwachten. Bijvoorbeeld of u iets over uzelf kunt vertellen, waarom u solliciteert bij het bedrijf en wat u aanspreekt in de functie. Een veelvoorkomende vraag is ook wat volgens u uw goede en slechte eigenschappen zijn. Afwijzing Hoort u na het gesprek dat u bent afge­wezen? Neem dan altijd contact op met de organisatie, zodat u precies weet wat de reden voor de afwijzing is geweest. Zo bent u de volgende keer beter voorbereid.

De volgende stap: een assessment Een assessment kan deel uitmaken van een sollicitatieprocedure. Een assess­ment is een test waarmee de werkgever beoordeelt of uw kennis, capaciteiten en vaardigheden aansluiten bij de functie-eisen. Over het algemeen vindt een assess­ ment pas na een succesvol eerste of tweede gesprek plaats. Er is al sprake van een zeker vertrouwen en wederzijds enthousiasme, maar de werk­gever wil er zeker van zijn dat u de man of vrouw bent die hij zoekt. Waaruit bestaat de test? Meestal bestaat een assessment uit een ­psychologische test, een intelligentietest, een rollenspel of een combinatie daarvan. Dit kan plaatsvinden bij de werkgever of bij een instituut dat is ge­specialiseerd in assessments. Voorbereiden Zorg dat u vooraf goed op de hoogte bent: waar en wanneer is de test? Bepaalt de ­uitslag van de test of u wordt aangenomen? Krijgt u de reiskosten vergoed? Hoe wordt de uitslag van de test meegedeeld: per brief of in een persoonlijk gesprek? Bij een ­professioneel assessment krijgt u van t­ evoren bericht over dit soort zaken. Laat tijdens de assessment zien dat u de tests serieus neemt. Een assessment kan veel energie kosten, dus zorg dat u fit bent.

Intelligentietest Met een intelligentietest of IQ-test krijgt een werkgever een beeld van uw intellec­ tuele vermogens. U kunt bijvoorbeeld rekensommen verwachten, puzzels, ­taalkwesties en vragen over ruimtelijk inzicht. Bij dit soort tests is het nuttig om van tevoren een beetje te oefenen. Er zijn boeken over dit onderwerp en op het ­internet kunt u online tests doen, ­bijvoorbeeld op de site van Intermediair (www. intermediair.nl). Rollenspel Bij een rollenspel speelt u een situatie na die u in uw toekomstige baan kunt ­tegenkomen. Bijvoorbeeld: u moet een ­verkoopgesprek houden met een mogelijke klant (bij een verkoopfunctie).

Wat een werkgever wel en niet mag vragen Een sollicitatieprocedure is voor u als ­sollicitant een ingrijpende zaak. Er staat immers nogal wat op het spel. Het is in uw belang dat u een baan vindt die bij u past. Omgekeerd heeft het bedrijf er belang bij de juiste persoon te vinden voor de in­vulling van de vacature. Daartoe wordt over en weer nogal wat informatie uit­ gewisseld. Maar een werkgever mag niet zomaar alles van u vragen. Gelijke behandeling De wet verplicht bedrijven om sollici­tanten in alle fasen van de werving en selectie gelijk te behandelen. Discriminatie op grond van geloof, geslacht, ras, ­seksuele voorkeur of leeftijd is verboden. Dat geldt ook voor indirecte vragen, zoals ‘Wat doet u als de crèche belt dat uw zoontje ziek is?’. Mannen krijgen zelden deze vraag, dus wordt er indirect onderscheid gemaakt op grond van geslacht. De Wet medische keuringen bepaalt dat de ­werkgever u niet mag vragen naar uw gezondheid. Ook mag hij u niet vragen naar het ziekteverzuim bij uw oude ­werkgever of plannen voor zwangerschap. Een medische keuring is alleen toegestaan als de functie dat vereist en als de werk­gever al besloten heeft de kandidaat te ­willen aannemen.

Psychologische test Een psychologische test is bedoeld om inzicht te krijgen in uw persoonlijkheid. Kunt u goed met werkdruk omgaan? Hoe gaat u om met uw collega’s of klanten? Dit kan bijvoorbeeld worden onderzocht tijdens een gesprek of interview.

16

17

De sollicitatiecode De Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement & Organisatieontwikkeling (NVP) heeft een sollicitatiecode opgesteld voor de wervings- en selectieprocedure. Kort samengevat komen de regels hierop neer: • Tijdens de sollicitatieprocedure mag u alleen informatie gevraagd worden die nodig is voor de beoordeling van uw geschiktheid voor de functie, zoals vak­bekwaamheid (opleiding, kennis en ervaring). Alle informatie moet ver­trouwelijk worden behandeld.  • Als er een voorkeursbeleid ten behoeve van bepaalde groepen wordt gevoerd, dan moet dat uitdrukkelijk worden ­vermeld.  • Als de organisatie inlichtingen over u wil inwinnen bij derden, dan moet u vooraf om toestemming worden gevraagd. Ook hier geldt dat de beoogde informatie direct verband moet houden met de te vervullen vacature.  • Een psychologisch onderzoek mag alleen plaatsvinden onder verantwoordelijkheid van een erkend psycholoog. Daarnaast moet u toestemming geven om de resultaten van het onderzoek aan de opdrachtgever (de werkgever) te overleggen.  • Een medisch onderzoek mag alleen plaatsvinden als de functie dat vereist. Het onderzoek moet worden verricht door een arts, onder verantwoordelijkheid van de Arbodienst, volgens de wettelijke regels.  • Afgewezen? Dan worden uw schriftelijke gegevens zo spoedig mogelijk aan u teruggezonden of vernietigd, tenzij u anders bent overeen­gekomen. De volledige sollicitatiecode kunt u ­downloaden via de NVP-website www.nvp-plaza.nl of telefonisch bestellen via 030 - 236 71 01. Klachten Als u vindt dat u tijdens de sollicitatie­procedure onzorgvuldig, onjuist of ­onbillijk bent behandeld, dan heeft u altijd het recht om een schriftelijke klacht in te dienen. Krijgt u hierop geen of een on­be­vredigende reactie, richt u dan tot de NVP, Postbus 70, 3430 AB Nieuwegein.

18

Beginnen met een nieuwe baan U heeft de sollicitatieprocedure succesvol doorlopen en heeft de baan. Voordat u begint met werken, sluit u met uw toekomstige werkgever een arbeidsovereenkomst af.

De arbeidsovereenkomst Wat is een arbeidsovereenkomst? Een arbeidsovereenkomst is simpel gezegd een afspraak tussen werkgever en werk­nemer. Deze afspraak kan mondeling of schriftelijk worden gemaakt. Het is beter de arbeidsovereenkomst schriftelijk vast te laten leggen, of het nu gaat om werk voor bepaalde of onbepaalde tijd. Mochten er ooit problemen of misverstanden ontstaan, dan staat alles in ieder geval zwart op wit. De werkgever is verplicht u te informeren over de belangrijkste punten van de arbeidsovereenkomst. Meestal kunt u met de werkgever onderhandelen over bepaalde onderdelen van de overeenkomst, zoals het salaris. Eerst lezen, dan tekenen Een handtekening onder een contract z­ etten is zo gebeurd. Lees de arbeidsovereenkomst echter altijd goed door vóórdat u tekent. Vraag na wat u niet begrijpt. In de arbeidsovereenkomst kunnen onder meer de volgende zaken worden vastgelegd: • de functie • de datum van indiensttreding • de werktijden • het overeengekomen loon en de ­vakantietoeslag • het aantal vakantiedagen • bij een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd: de datum waarop het dienstverband eindigt  • eventuele CAO-bepalingen waaraan beide partijen zich moeten houden • eventuele beloningen boven op uw ­salaris (zoals een dertiende maand, ­winstdeling)  • de proeftijd • de opzegtermijn.

19

De CAO Bij het afsluiten van de arbeidsover­eenkomst zal ook de eventuele collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) ter sprake komen. In de meeste bedrijven geldt een CAO; daarin staan de belangrijkste rechten en plichten van werkgever en werknemer. De CAO gaat altijd boven het contract dat u met uw werkgever heeft afgesloten. De afspraken in uw arbeidsovereenkomst mogen dus nooit in negatieve zin afwijken van de afspraken in de CAO; gunstiger voorwaarden mogen wel. Vraag altijd een exemplaar van de CAO, zodat u de b ­ elangrijkste rechten en plichten van uzelf en uw werkgever nog eens kunt nalezen. Bepaalde en onbepaalde tijd Een overeenkomst voor bepaalde tijd e­ indigt automatisch wanneer de over­eengekomen tijd verstreken is. Een ­overeenkomst voor onbepaalde tijd kan door één van de partijen worden opgezegd. Als de werkgever een arbeidsovereenkomst wil opzeggen, dan is toestemming vereist. Een aanvraag voor toestemming voor o ­ ntslag kan bij UWV WERKbedrijf worden gedaan. De opzegtermijn is wettelijk geregeld en varieert van één tot vier maanden, afhankelijk van de duur van de arbeidsovereenkomst. Voor de werknemer geldt in beginsel een opzegtermijn van één maand. De proeftijd De meeste arbeidsovereenkomsten, zowel voor bepaalde als onbepaalde tijd, bevatten een proeftijd. In deze periode kunt u kijken of de baan u bevalt en kan de werkgever kijken of u er inderdaad geschikt voor bent. De arbeidsovereenkomst kan in de proefperiode op elk moment worden beëindigd; door de werkgever, maar ook door u. De proeftijd geldt niet automatisch, maar moet in de arbeidsovereenkomst worden vast­gelegd. Vanzelfsprekend is de proeftijd voor werknemer en werkgever even lang. Bij tijdelijke contracten zonder einddatum of voor minder dan twee jaar is de proeftijd maximaal één maand. Bij overeenkomsten van twee jaar of langer en bij overeen­komsten voor onbepaalde tijd mag de proeftijd maximaal twee maanden duren. Verlenging van de proeftijd is niet toe­gestaan. Ook niet als u bijvoorbeeld ziek bent geweest.

20

21

Uw rechten en plichten Ziek zijn Bij ziekte is de werkgever verplicht om gedurende de eerste twee ziektejaren ­minimaal 70 procent van het loon door te betalen. In elk bedrijf gelden bepaalde regels over ziek melden. Vraag hiernaar zodra u in dienst treedt, dan weet u wat u moet doen als u ziek wordt. Vakantiedagen Iedere werknemer heeft recht op vakantie met behoud van loon. Het aantal vakantie­ dagen dat u per jaar minimaal hoort te k­ rijgen, is afhankelijk van het aantal dagen dat u werkt. U heeft altijd recht op minimaal vier keer het aantal dagen dat u per week werkt. Bij een volledige werkweek heeft u dus recht op twintig dagen per jaar. Begint u later in het jaar, dan krijgt u vakantiedagen naar rato van de resterende maanden. Vakantiegeld Naast vakantiedagen heeft ook iedere werknemer recht op vakantiegeld. Deze toeslag bedraagt minimaal 8 procent van uw brutojaarsalaris. Uw werkgever mag van dit percentage afwijken, op ­voorwaarde dat dit wettelijk geregeld is of in de (collectieve) arbeidsovereenkomst vermeld staat. Ontslag nemen Als u vrijwillig weggaat bij uw werkgever, bijvoorbeeld omdat u een andere baan heeft gevonden, hoort u uw arbeidsovereenkomst op te zeggen. Meestal wordt er van u verwacht dat u een ontslagbrief indient en dat u de opzegtermijn uit de arbeids­overeenkomst in acht neemt. (Vergeet niet uw ontslagbrief te dateren.) Wanneer u alle regels volgt, moet uw werkgever u na het verstrijken van de opzegtermijn laten gaan. Heeft u problemen op uw werk? Dan is ontslag nemen niet altijd de meest voor de hand liggende oplossing. Zeker niet als u nog geen andere baan heeft gevonden en niet zelf in uw levens­onderhoud kunt voorzien. Wanneer u zelf uw arbeidsovereenkomst opzegt, heeft u geen recht op een WW-­ uitkering. Meer informatie vindt u op onze website werk.nl.

Geldzaken Salaris In uw arbeidsovereenkomst wordt altijd het brutosalaris genoemd: het salaris waar nog belasting en premies van afgaan. Uw werkgever houdt inkomstenbelasting, premie volksverzekeringen en andere zaken zoals pensioenpremie of bedrijfs­ sparen in op uw brutosalaris. Na aftrek van deze bedragen maakt hij het

22

nettosalaris (‘schoon’) aan u over. Meestal gebeurt dit aan het eind van de maand. Bij de u ­ it­betaling van het salaris hoort een ­loonstrook. Hierop staan: uw brutosalaris, de bedragen die zijn ingehouden en uw nettosalaris. Aan het eind van het jaar ­ontvangt u van uw werkgever een jaar­opgave. Bewaar deze goed, want die heeft u nodig om eventueel belasting terug te vragen. Belasting betalen Iedereen die werkt of een uitkering heeft, betaalt belasting. Voordat u in dienst treedt, vult u een loon­belastingverklaring in voor de werkgever. Deze v­ erklaring heeft de ­belastingdienst onder meer nodig om uw tariefgroep te bepalen. Soms wordt er op jaarbasis te veel geld ingehouden. Bijvoorbeeld als u maar een deel van het jaar gewerkt heeft of als u aftrekposten heeft. U krijgt dan geld terug van de belastingdienst. Met uw vragen over belasting kunt u terecht bij de belasting­telefoon parti­culieren: 0800 - 0543 (gratis). U kunt ook kijken op internet: www.belastingdienst.nl. Bedrijfssparen Bij veel organisaties kunt u ‘bedrijfssparen’. Uw werkgever zet dan op uw verzoek een deel van het salaris op een speciale s­ paar­rekening. Bedrijfssparen levert u belastingvoordeel op. Informeer bij de personeels­administratie van uw werk­gever of er spaarmogelijkheden in uw organisatie zijn. Ziektekostenverzekering Elke Nederlander die achttien jaar of ouder is moet een basisverzekering hebben voor ziektekosten. Naast de premie betaalt iedereen met een inkomen ook een inkomensafhankelijke bijdrage. Deze bijdrage wordt door de werkgever of uitkeringsinstantie op het loon (belastbaar loon, resultaat uit overige werkzaamheden, winst uit onderneming en bepaalde periodieke uitkeringen) of de uitkering ingehouden. De in­komensafhankelijke bijdrage wordt door de werkgever dan weer aan de werknemer vergoed en bij de werknemer fiscaal belast. Het inhoudingspercentage voor de werknemer of uitkeringsgerechtigde bedraagt 6,5 procent over het inkomen tot 30.015 euro. AOW en pensioen Wanneer u 65 jaar wordt, heeft u recht op AOW. Om ervoor te zorgen dat u na uw 65ste meer krijgt dan alleen de AOW-­uitkering, kunt u een pensioen opbouwen. Veel werkgevers zijn aangesloten bij een pensioenfonds, zodat dit automatisch ­geregeld is. Vraag uw werkgever altijd naar de pensioenregelingen. Zijn die er niet, dan kunt u zelf een pensioenverzekering afsluiten via uw bank of verzekerings­maatschappij.

23

Notities

Wilt u meer weten? Deze brochure geeft algemene informatie. Meer informatie over solliciteren vindt u op werk.nl. Als u daarna nog vragen heeft, bel dan met een vestiging van het WERKbedrijf bij u in de buurt.

UWV WERKbedrijf Januari 2009 Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

WB110 14542 01-09