ortho-nieuwsbrief groeninge flash special - juni 2015
Beste lezer Met de zomervakantie voor de deur krijgt u naar goede gewoonte de ortho-nieuwsbrief, ondertussen nummer 13. In maart van dit jaar organiseerden we voor de eerste maal de week van de orthopedie, met als thema ‘patiënt centraal’. Daarbij stelden we het Notenhof open voor informatiesessies over veelvoorkomende problemen in de orthopedie ter hoogte van de knie, voet, schouder, hand en elleboog. Die namiddagen lokten meer dan 400 geïnteresseerden verspreid over vier dagen. In dezelfde week organiseerden we ons jaarlijks Orthopodium voor zowel kinesisten als huisartsen. Er waren ook demonstraties van chirurgische technieken die heel wat bijval kenden. Op vrijdag werd er ook een symposium voor apothekers en logistieke medewerkers georganiseerd door dr. Guy Putzeys. Op 1 mei startte dr. Joeri Barth als nieuw staflid. Hij volgde buitenlandse fellowships in een befaamd traumacentrum in Uniklinik Mainz in Duitsland en bijkomende opleiding in heupproblematiek bij jongvolwassenen aan de UCHL in Londen onder leiding van dr. J. Witt. Dr. Barth zal zich subspecialiseren in de heuppathologie en traumatologie van het onderste lidmaat. Wat betreft de heup, is het voornamelijk heuparthroscopie, heuparthroplastie en young adult hip-problematiek. Inzake traumatologie zal hij samen met dr. Guy Putzeys helpen aan de uitbouw van een trauma-unit met de bedoeling op termijn een erkend traumacentrum in az groeninge te realiseren.
dr. Dirk Oosterlinck medisch diensthoofd
dr. Joeri Barth nieuwe orthopedisch chirurg Op 1 mei startte dr. Joeri Barth als specialist op de dienst orthopedie. Dr. Barth studeerde in 2006 af als arts aan de universiteit van Gent waarna hij in 2013 zijn specialisatie als orthopedisch chirurg behaalde. Tijdens twee fellowships in het ASZ Roeselare en ASZ Aalst bekwaamde hij zich in de heuparthroplastie, heuprevisies en de direct anterieure toegangsweg. Aanvullend doorliep hij een buitenlands fellowship in het befaamde traumacentrum Uniklinik Mainz in Duitsland en een bijkomende opleiding in de heupproblematiek bij jongvolwassenen aan de UCHL in Londen onder leiding van dr. J. Witt. In az groeninge legt hij zich dan ook samen met dr. Luk Verhelst toe op de heupprothese en de heupsparende ingrepen zoals heuparthroscopie en bekkenosteotomie. Verder gaat zijn interesse ook uit naar traumatologie, voornamelijk van het bekken en het onderste lidmaat. “Orthopedie is een technische discipline die constant evolueert en nieuwe oplossingen biedt voor veelvoorkomende problemen. De heupchirurgie in het bijzonder staat voor grote uitdagingen en mogelijkheden naar de toekomst gezien de vergrijzing en de steeds actievere “oudere generatie”. In az groeninge heb ik de ideale werkplek gevonden om in een gemotiveerd team samen die uitdagingen aan te gaan. Graag zou ik er verder willen bouwen aan de reeds bestaande expertise op vlak van heupchirurgie en traumatologie.”
Een nieuwe heup langs anterieur dr. Joeri Barth, orthopedisch chirurg
Spiersparend waardoor mogelijkheid tot snellere revalidatie Minder kans op luxaties Meer controle over beenlengte Mogelijkheid om beide heupen tezelfdertijd te vervangen U heeft er misschien al van gehoord ... maar wat wil dat nu precies zeggen ... ‘anterieur’ en waarom een nieuwe heup langs anterieur? Klassiek worden de meeste heupprothesen via de posterieure of de laterale benadering geplaatst. En met succes ... De heupprothese wordt niet voor niks de meest succesvolle ingreep in de orthopedie genoemd.
Bij de anterieure benadering maken we gebruik van een interval tussen twee spieren die aan de voorzijde van de heup liggen (fig. 1). Via die weg benaderen we het heupgewricht en kunnen we een prothese veilig en correct plaatsen. ` Sartorius Iliopsoas
Rectus Femoris Tensor Fascia Latae
Controle van de beenlengte
Algemeen zijn de voorbereidingen voor een totale heupprothese voor elke benadering gelijkaardig. Elk van die methoden kan onder algemene narcose plaatsvinden, waarbij de patiënt volledig slaapt, alsook via loco-regionale anesthesie (“de ruggenprik”) waarbij de patiënt tijdens de ingreep wakker blijft en zelfstandig blijft ademhalen.
Aangezien de operatie in ruglig gebeurt, kunnen we tijdens de operatie de lengte van beide benen makkelijker vergelijken. Hierdoor is het risico op onverwacht beenlengteverschil minder groot.
Welke anesthesie best geschikt is, hangt af van patiënt tot patiënt. De anesthesist zal samen met de patiënt de beste en veiligste keuze maken. Toch onderscheidt de anterieure toegangsweg zich op enkele vlakken.
Mogelijkheid tot snellere revalidatie In tegenstelling tot de klassieke toegangswegen moeten we bij de anterieure toegangsweg geen spieren losmaken om het heupgewricht te bereiken, aangezien we gebruik maken van een interval tussen twee spieren die anterieur van het heupgewricht liggen. Met name: de rectus femoris en de tensor fascia lata.
Bij beide klassieke methodes moeten we spieren van het bot losmaken om het heupgewricht te bereiken. Bij de laterale benadering, waarbij de gluteus medius deels wordt losgemaakt, geeft dat een verhoogde kans op manken. Meestal is dat gelukkig alleen tijdens de eerste maanden van de revalidatie maar soms kan dat blijvend zijn. Bij een achterste of posterieure benadering maken we het kapsel en enkele kleinere spieren los aan de achterzijde van het heupgewricht, wat dan weer een verhoogd risico geeft op luxaties (waarbij de heup uit de kom schiet).
Waarom de heup anterieur benaderen?
fig. 1 De incisie ligt dus aan de voorzijde van het been (fig. 2), vandaar de naam ‘anterieure heup’. Die incisie kan schuin (fig 2a), de zogenaamde bikini-incisie, of longitudinaal (fig. 2b) geplaatst worden. De diepere toegangsweg is bij beide incisies exact dezelfde.
Hierdoor is er minder weefselschade en is er vaak een snellere revalidatie na de ingreep. Afhankelijk van de leeftijd en de algemene conditie van de patiënt moet die vaak maar gedurende een twee- tot viertal weken gebruik maken van krukken, en vaak maar van één kruk. De meeste patiënten kunnen het ziekenhuis verlaten na 4 à 5 nachten.
Meer stabiliteit = minder kans op luxaties
De anterieure benadering is zeker niet nieuw. Ze werd al voor het eerst beschreven door dr. Hueter en sinds 1947 toegepast voor het plaatsen van heupprothesen, hoofdzakelijk in Frankrijk. Al een 10-tal jaar kent die toegangsweg een wijdverspreid gebruik in de heupchirurgie. Sinds 2013 passen verschillende van onze collega’s die techniek ook frequent toe in az groeninge.
In 1 à 2 % van de geopereerde heupen kan het gebeuren dat de heup “uit de kom schiet”. Die luxaties gebeuren meestal naar achter en typisch bij diep buigen van de heup, zoals gaan zitten op een stoel of kruisen van de benen. Aangezien we bij de anterieure toegangsweg de structuren achteraan de heup intact laten, blijft de natuurlijke bescherming tegen luxaties aanwezig en is er een lager risico. Dat risico blijft echter steeds aanwezig en kunnen we nooit volledig uitsluiten.
fig. 2a
fig. 2b
Soms kan het echter nodig zijn om een beperkt beenlengteverschil te aanvaarden om zo een stabiel heupgewricht te verkrijgen.
Mogelijkheid om beide heupen simultaan te vervangen Aangezien de ingreep in ruglig gebeurt, kunnen we tijdens eenzelfde ingreep beide heupen vervangen. Dat is zeker niet standaard het geval maar in uitzonderlijke gevallen kan dat een extra voordeel betekenen voor de patiënt. Zoals bij elke operatie gaat die techniek ook gepaard met enkele nadelen.
Meralgia paresthetica Een gevoelszenuw, die het gevoel aan de voorzijde van het bovenbeen verzorgt (n. cutaneus femoris lateralis) kan beschadigd worden. Gelukkig is dat meestal van tijdelijke aard en ervaart de patiënt dat niet als hinderlijk. De beschadiging aan de zenuw uit zich in een zone van veranderd of verminderd gevoel rond het litteken. Zeldzaam blijft er een pijnlijke zone rond het litteken.
Het uiteindelijke resultaat van een totale heupprothese is meestal heel positief, tot tevredenheid van patiënt en chirurg. De pijn waarmee vele patiënten vaak al jaren rondliepen, verdwijnt en patiënten kunnen weer vrijuit bewegen. De anterieure toegangsweg laat ons toe om het herstelproces aangenamer en sneller te doen verlopen.
Spreidvoet en metatarsalgie dr. Frederick Michels, orthopedisch chirurg
Wat?
Welke last?
Wat te doen?
De percutane voetoperatie?
Een spreidvoet, of ook ‘doorgezakte voorvoet’ genoemd, kan leiden tot tal van verschillende klachten aan de voorkant van de voet. Een spreidvoet wordt veroorzaakt door een doorgezakte voorvoetboog. Dat ontstaat meestal geleidelijk aan. Andere factoren die de toestand erger maken zijn: een staand beroep, het dragen van hoge hakken en overgewicht. Iemand die van nature lange middenvoetsbeentjes heeft centraal in de voorvoet, heeft ook meer kans op last.
Hierdoor kunnen verschillende soorten problemen ontstaan: • pijnlijke ontsteking met brandende pijn onder de bal van de voet • eeltvorming en likdoorns onder de bal van de voet • stressfractuur (breuk door overbelasting) van een middenvoetsbeentje • chronische wonde aan de voorvoet (eerder bij diabetespatiënten) • zenuwinklemming (Morton neuralgie) met uitstraling naar de tenen • combinatie met schoenen met smalle toppen zal leiden tot een hallux valgus
Behandeling is niet altijd noodzakelijk maar bij pijnklachten of last kan dat wel wenselijk zijn. De belangrijkste behandeling bestaat uit goed schoeisel (voldoende breed, met voldoende ruimte), meestal aangevuld met steunzolen. Een schoen met een iets hardere zool zoals een wandelschoen kan helpen. Hakken verschuiven het gewicht naar de voorzijde van de schoen en moeten hier absoluut vermeden worden. In ernstige gevallen is een operatie soms aangewezen.
Via een kleine incisie aan de voetzool worden de centrale middenvoetsbeentjes een stukje ingekort, zodat de druk over de voorvoet terug verschoven wordt.
Normale voetboog
Eeltvorming
Radiografie Een radiografie van de voet toont soms relatief lange middenvoetsbeentjes ter hoogte van de 2e en 3e straal. Soms is een stressfractuur te zien.
Spreidvoet
Herstel De eerste dagen is het belangrijk de voet in hoogstand te houden en niet te steunen om de genezing goed op gang te laten komen. Bijkomend moet de patiënt gedurende 6 weken een speciale verbandschoen (een soort sandaal) dragen. Zwelling is te verwachten tot 3 à 4 maanden na de operatie.
Bunionette of kleermakersknobbel
Recente publicaties •
dr. Frederick Michels, orthopedisch chirurg
Wat?
Wat te doen?
Een bunionette is een pijnlijke, uitstekende knobbel ter hoogte van de kleine teen. Die knobbel wordt ook wel ‘tailor’s bunion’ genoemd wegens overdruk in kleermakerszit. Een bunionette ontstaat meestal door een lichte scheefstand van een middenvoetsbeentje en overdruk van te smal schoeisel.
Behandeling is niet altijd noodzakelijk maar bij pijnklachten of last kan dat wel wenselijk zijn. De belangrijkste behandeling bestaat uit goed schoeisel, eventueel aangevuld met steunzolen. In ernstige gevallen is een operatie soms aangewezen.
Wetenschappelijke voordrachten
De percutane voetoperatie? Via een incisie van 2 à 3 mm brengen we een klein boortje in. Hiermee zagen we een middenvoetsbeentje door om de voet een beetje smaller te maken. Op die manier verdwijnt de uitstekende knobbel.
Welke last? Een bunionette is een knobbel waarbij vaak pijn en zwelling ontstaat. Soms kan ook eeltvorming optreden. Bij sommige mensen gaat dat gepaard met een kleine teen die over of onder de vierde teen buigt. Het dragen van schoenen kan hierdoor pijnlijk zijn.
Radiografie Radiografie toont vaak een verhoogde hoek tussen metatarsaal 4 en 5. Een exostose op die plaats kan soms ook de pijn veroorzaken.
Herstel De eerste dagen is het belangrijk de voet in hoogstand te houden en niet te steunen om de genezing goed op gang te laten komen. Bijkomend moet de patiënt gedurende 5 à 6 weken een speciale verbandschoen (een soort sandaal) dragen.
Referenties • F . Michels, J. Van Der Bauwhede, S. Guillo, D. Oosterlinck, C. De Lavigne. Peructaneous bunionette correction. J Foot and ankle surg. 2013 Mar;19(1):9-14. • F. Michels, Guillo S. and Grecmip. Tailor’s bunionectomy. Book chapter in international advances in foot and ankle surgery 2012, 99-106
S. Guillo, F. Michels, T. Bauer. Endoscopie latérale de cheville. L’arthroscopie. Elsevier Masson, 2015
Beeld tijdens de verwijdering van de bunionette
• G. Putzeys. Toekomstvisie op de organisatie van de traumatologie in België. Postgraduaatvergadering Universiteit Gent, 2/4/2015 • F. Michels. Arthroscopic Anatomy of the Ankle. Sports Medicine Arthroscopic Stabilisation of the Lateral Ankle Advanced Course, april 2015, Rotterdam • G. Putzeys. The use of local antibiotics in combination with bone grafting in traumatic bone defects. AO Trauma Belgium-Luxenburg, Brussel, 3/4/2015 • A. Burssens, J. Peeters, T. Leenders, S. Verfaillie, F. Spaas, K. Buedts, A. Steenwerckx, J. Van Der Bauwhede, G. Vandeputte. Novel hindfoot alignment measurements: Spatial insights in 3 D weight bearing CT. Belgian Foot and Ankle Society. Orthopaedica Belgica, Louvin-LaNeuve 22/4/2015 • F. Stockmans. 3D reconstruction for malunion of the distal radius. Belgian Handgroup. Orthopaedica Belgica, Louvin-La-Neuve 22/4/2015 • F. Stockmans. Guides for malunion: applications. Orthopaedica Belgica, Louvin-La-Neuve 22/4/2015 • F. Michels. Percutaneous surgery in the world: Belgium, 4th International Congress of foot & ankle minimally invasive surgery, 2015, Barcelona. • F. Michels. Taylor deformity: percutaneous treatment, 4th International Congress of foot & ankle minimally invasive surgery, 2015, Barcelona
Orthopedie, campus vercruysselaan
Handgroep, campus loofstraat
Burg. Vercruysselaan 5 | 8500 Kortrijk
Loofstraat 43 | 8500 Kortrijk
t. 056 63 35 40
t. 056 63 35 80
dr. Joeri Barth: heup - trauma onderste lidmaat
dr. Marleen Dezillie: hand - pols - elleboog
dr. Frederick Michels: knie - voet en enkel
dr. Jeroen Vanhaecke: hand - pols
dr. Dirk Oosterlinck: heup - knie - rug
prof. dr. Filip Stockmans: hand - pols
dr. Guy Putzeys: trauma - schouder - bekken dr. Jan Van Cauwelaert de Wyels: schouder - knie dr. Jan Van Der Bauwhede: knie - voet en enkel dr. Luc Vercruysse: heup - knie dr. Luk Verhelst: heup - schouder dr. Emmanuel Audenaert - UZ Gent: heup dr. Pierre Moens - UZ Leuven: kinderorthopedie
www.ortho-kortrijk.be
vu: Jan Deleu, Pres. Kennedylaan 4, 8500 Kortrijk
Het orthopedisch centrum az groeninge Kortrijk
