op verslaggeving instellingen in langdurige zorg

Invoering variabelenormvergoeding heeft invloed op verslaggeving instellingen in langdurige zorg Tot voor kort was de vergoeding voor kapitaallasten gegarandeerd door het Ministerie van VWS. Met ingang van 2012 geldt een variabelenormvergoeding per cliënt per dag. Deze wĳziging brengt veel risico’s met zich mee. Reden voor PwC om te onderzoeken hoe in 2011 verslag is gedaan over deze nieuwe kapitaallastenrisico’s in de jaarrekeningen van instellingen in de langdurige zorg. Inge Oudhuis - vaktechnisch bureau (National Office), Assurance

1. Gegarandeerde vergoeding kapitaallasten vervangen door variabelenormvergoeding Medio 2011 is de gegarandeerde vergoeding voor kapitaallasten in de langdurige zorg vervangen door een systeem van een variabele-normvergoeding per cliënt per dag (de zogenaamde normatieve huisvestingscomponent). Dit is een van de laatste stappen in de richting van een volledige prestatiegerichte bekostiging van de AWBZ-sector. Deze ingrĳpende wĳziging brengt nieuwe risico’s voor de instellingen met zich mee en heeft onder meer gevolgen voor de verwerking en waardering van vaste activa in de jaarrekening 2011. Balans instelling langdurige zorg bestaat vooral uit materiële vaste activa Instellingen in de langdurige zorg zĳn kapitaalintensieve ondernemingen. Veel patiënten in de langdurige zorg worden ‘intramuraal’ gehuisvest: zĳ verblĳven

28

Spotlight Jaargang 20 - 2013 uitgave 1

voor langere tĳd bĳ de zorginstelling ‘in huis’. Een belangrĳk deel van de balans van een zorginstelling in de langdurige zorg bestaat daarom uit materiële vaste

activa (vooral grond, gebouwen, inrichting gebouwen). Deze worden meestal grotendeels gefinancierd met langlopend vreemd vermogen. Zie figuur 1.

Figuur 1. Balans ‘verpleging, verzorging en thuiszorg’-sector (VVT) en balans gehandicaptenzorgsector (GHZ) (alleen geselecteerde instellingen) Gemiddelde balansverhouding geselecteerde VVT-instellingen Materiële vaste activa

74%

Vermogen

24%

Overige activa

26%

Langlopende schulden

50%

Kortlopende schulden

26%

Balanstotaal

100%

Balanstotaal

100%

Gemiddelde balansverhouding geselecteerde GHZ-instellingen Materiële vaste activa

82%

Vermogen

23%

Overige activa

18%

Langlopende schulden

44%

Kortlopende schulden

33%

Balanstotaal

100%

Balanstotaal

100%

Kapitaallasten niet langer gegarandeerd vergoed De vergoeding voor kapitaallasten van instellingen in de langdurige zorg bedraagt ongeveer € 2,6 miljard per jaar. Dit is 11% van de totale kosten van het Ministerie van VWS voor de langdurige zorg. Onder kapitaallasten verstaan we de rente en afschrĳvingskosten van investeringen in gebouwen en grond. Zowel in eigendom- als huursituaties is sprake van kapitaallasten. Tot voor kort was de vergoeding voor afschrĳvingskosten, huurkosten en rentelasten van via de WTZi en WMG gefinancierde vergunningsplichtige vaste activa gegarandeerd door het Ministerie van VWS. De enige voorwaarde hiervoor was het aanvragen en verkrĳgen van een vergunning van het College Bouw Zorginstellingen. Zorginstellingen liepen daarom geen risico over het terugverdienen van deze kosten. Overige vaste activa werden niet op nacalculatiebasis vergoed. Dit bekostigingssysteem van op basis van nacalculatie vergoeden van vooraf goedgekeurde investeringen is nu verlaten en omgezet naar vergoeding van een variabele-normvergoeding per klant per dag (de normatieve huisvestingscomponent, als onderdeel van de integrale tarieven voor de zorgzwaartepakketten).

Overgangsperiode: 2012 - 2017 Om de risico’s van de overgang naar de nieuwe bekostigingssystematiek enigszins te verzachten en instellingen in staat te stellen hun vastgoedbeleid aan te passen aan de nieuwe regelgeving geldt een overgangsregeling. De overgangsregeling loopt van 2012 tot en met 2017. In deze periode wordt het verschil tussen de oude en de nieuwe bekostigingssystematiek stapsgewĳs in de budgetten van de instellingen verwerkt.

Instellingen dragen nu zelf lusten en lasten van investeringsbeslissingen Aan de nieuwe bekostiging ligt de gedachte ten grondslag dat instellingen zelf de lusten en lasten van hun investeringsbeslissingen dragen en zo een intrinsieke, economische prikkel hebben om beter in te spelen op de individuele zorgvraag en op generieke ontwikkelingen in die zorgvraag.

Samenvatting In 2011 is de bekostiging voor de vergoeding van kapitaallasten voor de langdurige zorg ingrĳpend gewĳzigd. Onder kapitaallasten wordt verstaan de rente en afschrĳvingskosten van investeringen in gebouwen en grond. Hierdoor lopen de betreffende instellingen sindsdien risico over het vastgoed. PwC heeft onderzoek gedaan naar het effect van deze wĳziging. Dit onderzoek is gebaseerd op de informatie uit twintig jaarrekeningen 2011 van grote instellingen in de sector voor verpleging, verzorging en thuiszorg, en tien jaarrekeningen 2011 van grote instellingen in de gehandicaptenzorg. Conclusie is dat de wĳzigingen in de bekostiging een belangrĳk effect kunnen hebben op het vermogen en het resultaat van een zorginstelling in de langdurige zorg. Er zĳn diverse aandachtspunten en aanbevelingen voor de financiële verantwoording over zorgvastgoed.

2. Nieuwe risico’s voor instellingen langdurige zorg De wĳziging in de bekostiging brengt voor instellingen in de langdurige zorg nieuwe risico’s met zich mee. Zoals hiervoor beschreven kreeg een instelling voorheen alle kosten van het vastgoed vergoed. In de nieuwe situatie is de vergoeding voor kapitaallasten onder meer afhankelĳk van de omvang van de normatieve huisvestingscomponent in de integrale tarieven per zorgzwaartepakket. De normatieve huisvestingscomponent is een genormeerd bedrag, waarin veronderstellingen zĳn gehanteerd over bĳvoorbeeld: • de gebruiksduur van het vastgoed; • de instandhouding (kosten van onderhoud en renovatie); • de rentelasten; • het bezettingspercentage. Of de ontvangen bekostiging voor kapitaallasten uiteindelĳk voldoende is hangt nu dus af van hoe de werkelĳke gebruiksduur, instandhoudingskosten, rente en bezettingspercentage zich verhouden tot de genormeerde veronderstellingen. Liep een instelling in het verleden geen enkel risico omtrent het terugverdienen van de vergunningsplichtige vaste activa, in de nieuwe situatie ligt dit risico, en daarmee het risico van bĳzondere waardeverminderingen van het zorgvastgoed, volledig bĳ de instelling zelf. Vergelĳkbare risico’s gelden voor huurcontracten voor zorgvastgoed. In het geval een instelling niet zelf eigenaar was van zorgvastgoed, maar dit vastgoed huurde, gold ook hiervoor een bekostiging

op nacalculatiebasis. Bovendien werden de (grotendeels met het vastgoed verbandhoudende) financieringskosten op nacalculatiebasis vergoed. Ook voor deze kosten gelden inmiddels genormeerde vergoedingen als onderdeel van een integraal tarief per zorgzwaartepakket.

3. Gevolgen voor financiële verslaggeving De gevolgen voor de financiële verslaggeving van instellingen in de langdurige zorg zĳn als volgt samen te vatten.

•

Schattingswĳziging Vóór de wĳziging was het zorgvastgoed nacalculeerbaar en werd het afgeschreven op basis van de voorgeschreven gebruiksduur/ afschrĳvingspercentages. In de nieuwe situatie schrĳft de instelling het zorgvastgoed af op basis van de werkelĳke verwachte gebruiksduur van de activa. Het kan zĳn dat de ingeschatte

Spotlight Jaargang 20 - 2013 uitgave 1 29

gebruiksduur of restwaarde anders is dan de voorheen voorgeschreven gebruiksduur en restwaarde. In dat geval wĳzigt de jaarlĳkse afschrĳvingslast.

•

Impairmenttoets In de nieuwe situatie moet de instelling nagaan of zĳ de boekwaarde van het voorheen nacalculeerbare zorgvastgoed nog kan terugverdienen uit de toekomstige kasstromen.

•

Compensatieregeling Omdat de instelling geen vergoeding meer zal ontvangen voor specifieke kosten voor zorggebouwen die (gedeeltelĳk) leegstaan, kon zĳ tot 1 juni 2012 compensatie vragen bĳ de Nederlandse Zorgautoriteit. Het ging onder meer om de boekwaarde van op 31 december 2011 leegstaande gebouwen, resterende boekwaardes van

al gesloopte gebouwen, extra plankosten door wĳzigingen in het bouwplan opgedragen door het Ministerie van VWS en kosten van asbestverwĳdering. Dit vertaalt zich in het financiële verslag omdat de onder de compensatieregeling gehonoreerde kosten alsnog op basis van nacalculatie zullen worden vergoed. Over deze kosten loopt de instelling dan geen impairmentrisico.

4. Dertig grote zorginstellingen onderzocht Aardig wat veranderingen dus. De vraag is nu of de nieuwe kapitaallastenrisico’s invloed hebben gehad op de verslaggeving in de langdurige zorg. Om antwoord op deze vraag te krĳgen, onderzocht PwC twintig jaarrekeningen van grote zorgaanbieders in de VVT-sector en tien jaarrekeningen van grote zorgaanbieders in de GHZ-sector. Zie figuur 2.

Niet alle afschrĳvingskosten werden op nacalculatiebasis vergoed. Daarom is onderscheid gemaakt in de ‘nacalculeerbare’ afschrĳvingskosten en de totale afschrĳvingskosten. De nacalculeerbare afschrĳvingskosten bedragen bĳ de geselecteerde VVTinstellingen gemiddeld 51% (variërend van 49% tot 71%) van de totale afschrĳvingskosten, en bĳ de geselecteerde GHZ-instellingen gemiddeld 38% (variërend van 12% tot 43%).

5. Helft van onderzochte instellingen past gebruiksduur aan (‘schattingswĳzigingen’) Uit het onderzoek blĳkt dat 14 van de 30 geselecteerde zorginstellingen de gebruiksduur van de materiële vaste activa in 2011 hebben aangepast: 40% van de VVT-instellingen en 60% van de GHZ-instellingen. In bĳna alle gevallen

Figuur 2. Kerncijfers 2011 kerncijfers 20 grote VVT instellingen (Bedragen x 1.000)

Balanstotalen

Cumulatief

Resultaat boekjaar

Nacalculeerbare afschrijvingskosten

% van totale afschrijvingskosten

Totale afschrijvingskosten

Vermogens

Bedrijfsopbrengsten

3.274.046

771.633

3.594.319

60.440

106.762

51%

207.884

Gemiddeld per instelling

163.702

38.582

179.716

3.022

5.338

51%

10.394

Bandbreedte: van

121.149

21.742

102.350

-2.579

586

49%

1.206

- tot

322.119

63.938

468.175

7.625

13.341

71%

18.838

Vermogens

Bedrijfsopbrengsten

2011 kerncijfers 10 grote GHZ instellingen (Bedragen x 1.000)

Balanstotalen

Cumulatief

2.173.169

490.844

2.696.771

57.713

53.196

38%

140.001

Gemiddeld per instelling

217.317

49.084

269.677

5.771

5.911

38%

15.556

Bandbreedte: van

128.754

31.783

140.509

43

790

12%

6.572

- tot

490.977

77.666

595.320

12.212

12.840

43%

30.070

Resultaat boekjaar

Nacalculeerbare afschrijvingskosten*

% van totale afschrijvingskosten

Totale afschrijvingskosten

* Bij 1 GHZ instelling is de betreffende informatie niet beschikbaar, daarom zijn de nacalculeerbare afschrijvingen gebaseerd op (een totaal van) 9 instellingen.

Niet alle afschrĳvingskosten werden op nacalculatiebasis vergoed. Daarom is onderscheid gemaakt in de ‘nacalculeerbare’ afschrĳvingskosten en de totale afschrĳvingskosten. De nacalculeerbare afschrĳvingskosten bedragen bĳ de geselecteerde VVTinstellingen gemiddeld 51% (variërend van 49% tot 71%) van de totale afschrĳvingskosten, en bĳ de geselecteerde GHZ-instellingen gemiddeld 38% (variërend van 12% tot 43%).

30


leidde dit tot hogere afschrĳvingskosten in 2011. De (twee) gevallen van iets lagere afschrĳvingskosten waren vooral een gevolg van het incalculeren van restwaardes. Dit heeft geleid tot een gemiddeld 20% lager resultaat over 2011, en hogere nacalculeerbare afschrĳvingslasten. Bĳ VVT-instellingen stegen de nacalculeerbare afschrĳvingslasten met ongeveer 10%, en bĳ GHZ-instellingen met ongeveer 50%. Figuur 3 geeft een samenvatting van de effecten bĳ de geselecteerde instellingen, en de bandbreedte waarbinnen de schattingswĳzigingen zich begeven.

Voorgeschreven afschrĳvingstermĳnen in veel gevallen niet representatief voor werkelĳke gebruiksduur De meeste instellingen die een schattingswĳziging hebben doorgevoerd houden nu rekening met een kortere gebruiksduur dan 50 respectievelĳk 40 jaar en met restwaardes aan het eind van de gebruiksduur. Dit kan het gevolg zĳn van de gewĳzigde bekostiging, waarin geen extra geld meer beschikbaar wordt gesteld voor jaarlĳkse en incidentele instandhouding (renovatie). Daarnaast heeft zo’n 50% van de instellingen gebruik gemaakt van de compensatieregeling. In veel gevallen was dit voor resterende

boekwaarden van gebouwen die niet langer in gebruik zĳn. Hieruit is op te maken dat de voorgeschreven afschrĳvingstermĳnen onder de oude bekostigingsregels in de praktĳk in veel gevallen niet representatief waren voor de werkelĳke gebruiksduur. Een paar instellingen hebben in de jaarrekening 2011 specifiek aangegeven de gebruiksduur van de activa niet te hebben herzien. De redenen hiervoor zĳn genoemd in het kader op pagina 32. Twee instellingen zullen de gebruiksduur van de activa in 2012 alsnog herzien. In 2012 bestaat de mogelĳkheid bĳ wet niet

Figuur 3. Effecten schattingswijziging 2011 kerncijfers 20 grote VVT instellingen (Bedragen x 1.000)


Effect schattingswijziging op nac. afschrijvingskosten

Effect op afschrijvingskosten in %

Resultaat 2011

Effect op resultaat in %

8 instellingen

8 instellingen

8 instellingen

48.560

5.361

22.189

6.070

670

12%

Bandbreedte: van

333

8%

11%

- tot

-1.738

48%

98%

Cumulatief Gemiddeld per instelling



Effect schattingswijziging op nac. afschrijvingskosten

Effect op afschrijvingskosten in %

2.774

Resultaat 2011

19%

Effect op resultaat in %

6 instellingen

6 instellingen

6 instellingen

29.375

9.517

32.399

5.875

1.903

48%

Bandbreedte: van

150

2%

1%

- tot

-4.100

519%

84%


6.480

23%

* Bij 1 GHZ instelling is de betreffende informatie niet beschikbaar, daarom zijn de nacalculeerbare afschrijvingen gebaseerd op (een totaal van) 5 instellingen in plaats van 6. Alle oranje getallen geven een negatief effect weer.

De schattingswĳziging leidde bĳ de VVT-instellingen gemiddeld tot een 19% lager resultaat over 2011. Het gemiddelde bedrag van de schattingswĳziging was € 670.000. Dit bedrag varieert van een positief effect van € 333.000 tot een negatief effect van € 1.738.000. De nacalculeerbare afschrĳvingslasten bĳ VVT-instellingen zĳn ongeveer 10% hoger uitgevallen. De schattingswĳziging leidde bĳ de GHZ-instellingen gemiddeld tot een 23% lager resultaat over 2011. Het gemiddelde bedrag van de schattingswĳziging was € 1.903.000. Dit bedrag varieert van een positief effect van € 150.000 tot een negatief effect van € 4.100.000. De nacalculeerbare afschrĳvingslasten bĳ VVT-instellingen zĳn ongeveer 50% hoger uitgevallen.


hebben blĳkt dit niet expliciet uit een aparte regel in de resultatenrekening, maar alleen uit de toelichting op de resultatenrekening. Derhalve ligt hier een belangrĳk verbeterpunt voor de verantwoording in de jaarrekening.

Redenen gegeven door instellingen om de gebruiksduur van de activa niet te herzien (4 instellingen: 3 x VVT en 1 x GHZ) Nog onvoldoende informatie voorhanden, de schattingswijziging zal in 2012 worden doorgevoerd. De gebruiksduur is niet herzien omdat met ingang van 2011 rekening gehouden wordt met tussentijdse renovatiekosten, waardoor de oorspronkelijke gebruiksduur gehandhaafd kan blijven.

De verwerkte impairments leiden slechts in één geval tot een negatief resultaat. In de meeste gevallen is het resultaat in 2011 ná impairment hoger dan het resultaat in 2010.

Zolang de mogelijkheid bij wet nog bestaat zullen de NZA-afschrijvingstermijnen gehanteerd blijven. Er is geen aanleiding om de gebruiksduur van het zorgvastgoed aan te passen.

meer om de NZA-afschrĳvingstermĳnen te blĳven hanteren. Eén instelling heeft gekozen voor een alternatieve, passende wĳze van verwerking. Zĳ houdt rekening met hogere toekomstige renovatiekosten en heeft hiervoor aanvullend gedoteerd aan de voorziening groot onderhoud.

Figuur 4. Afwaardering bij bijzondere waardevermindering

Impairment Een impairment is een extra waardevermindering van een actief naast systematische waardeverminderingen (afschrĳvingen). Er is sprake van een bĳzondere waardevermindering als de boekwaarde van een vast actief hoger is dan de realiseerbare waarde. Dit betekent feitelĳk dat de instelling de investering niet helemaal zal terugverdienen. Het deel dat zĳ niet zal terugverdienen, moet zĳ afwaarderen.

Wat verder opvalt is dat in de toelichting het effect van de schattingswĳziging op de toekomstige jaren meestal niet wordt vermeld.

Boekwaarde actief

hoogste van:

6. Een derde van onderzochte instellingen verantwoordt impairment 13 van de 30 geselecteerde zorginstellingen verantwoordt een impairment (bĳzondere waardevermindering) op de materiële vaste activa in 2011. Figuur 4 geeft de impairmenttoets schematisch weer. De afwaardering leidt in 2011 tot een fors lager resultaat bĳ de instellingen (gemiddeld 55% lager dan zonder afwaardering). De overheid vergoedt deze extra kosten niet. Daarom drukken ze extra op de exploitatie van de zorginstellingen. Een impairment moet worden gepresenteerd op een specifieke regel in de resultatenrekening: ‘overige waardeveranderingen van (im)materiële vaste activa’. Bĳ een derde van de instellingen die een impairment verwerkt

32


Realiseerbare waarde actief

VS.

Opbrengstwaarde (verkopen) (externe marktwaarde: reële waarde -/- verkoopkosten)

Bedrijfswaarde (contante waarde kasstromen bij voortgezet gebruik)

1) Arm’s length transactie (gangbare biedprijs) minus kosten van afstoten 2) Indien 1) niet voorhanden: meest recente vergelijkbare transactie minus kosten van afstoten 3) Indien 1) en 2) niet mogelijk: best beschikbare info omtrent realiseerbare bedrag minus kosten van afstoten

a) Schatten van de toekomstige in- en uitgaande kasstromen bij voortgezet gebruik van een actief en bij uiteindelijke afstoting aan het eind van de levensduur; en b) Toepassen van passende disconteringsvoet op deze kasstromen

• • •

realiseerbare waarde: dit is de hoogste van de opbrengstwaarde of de bedrĳfswaarde opbrengstwaarde: dit is de marktwaarde bĳ verkoop, rekening houdend met de verkoopkosten die daarbĳ zouden komen kĳken. Hierbĳ is het niet relevant of de instelling daadwerkelĳk van plan is om het actief te verkopen bedrĳfswaarde: dit is de contante waarde van de toekomstige kasstromen bĳ voortgezet gebruik

Is de opbrengstwaarde of de bedrĳfswaarde hoger dan de boekwaarde, dan kan de boekwaarde worden terugverdiend en is geen sprake van een bĳzondere waardevermindering (impairment).

Figuur 5 geeft gedetailleerder inzicht in de resultaten met betrekking tot de over 2011 verantwoorde impairments. Een aantal instellingen heeft in de jaarrekening 2011 specifiek aangegeven geen impairment te hebben verantwoord. In het kader op pagina 34 staat wat de redenen hiervoor waren.

Vanaf 2012 is impairmenttoets pas verplicht Zeven instellingen geven aan een impairmenttoets te hebben uitgevoerd, waaruit is gebleken dat zĳ geen afwaardering hoeven te verantwoorden. Dit is een terechte reden. Het is onduidelĳk waarom een paar instellingen aangeven dat zĳ in de gewĳzigde bekostigingsregels geen

triggering event zien voor een bĳzondere waardevermindering (zie het kader rechts met redenen). Dit blĳkt onvoldoende uit de toelichting van de betreffende jaarrekeningen. De toelichting schiet op dit punt dan tekort. Daarom is niet na te gaan of deze twee instellingen terecht geen impairmenttoets hebben uitgevoerd. Eén instelling geeft expliciet aan de impairmenttoets te hebben verricht

Figuur 5. Effecten impairmenttoetsen

2011 kerncijfers 20 grote VVT instellingen (Bedragen x 1.000)



Effect bijzondere waardevermindering

Resultaat boekjaar 2011

Gemiddeld effect impairment op resultaat 2011 in %

Gemiddeld effect impairment op nacalculeerbare afschrijvingskosten in %

7 instellingen

7 instellingen

7 instellingen

10 instellingen

51.601

21.561

23.131

29.744

7.372

3.080

3.304

60%

42%

Bandbreedte: van

420

0%

0%

- tot

8.120

124%

226%

Effect bijzondere waardevermindering

Gemiddeld effect impairment op resultaat 2011 in %



Claims compensatieregeling


Resultaat boekjaar 2011

Gemiddeld effect impairment op nacalculeerbare afschrijvingskosten in %

2.974

Claims compensatieregeling

6 instellingen

6 instellingen

6 instellingen

5 instellingen

27.913

24.943

32.773

28.110

5.583

4.989

6.555

43%

89%

Bandbreedte: van

712

0%

0%

- tot

12.400

99%

268%

5.622

* Bij 1 GHZ instelling is de betreffende informatie niet beschikbaar, daarom zijn de nacalculeerbare afschrijvingen gebaseerd op (een totaal van) 5 in plaats van 6 instellingen. Alle oranje getallen geven een negatief effect weer.

• • •

13 van de 30 geselecteerde zorginstellingen verantwoordt een impairment (bĳzondere waardevermindering) op de materiële vaste activa in 2011: 7 VVT-instellingen en 6 GHZ-instellingen. Het verantwoorde verlies bĳ de VVT-instellingen varieerde van € 420.000 tot € 8.120.000. De afwaardering leidde gemiddeld tot een 55% lager resultaat. Het gemiddelde bedrag van de impairment is € 3 mln. Het verantwoorde verlies bĳ de GHZ-instellingen varieerde van € 712.000 tot € 12.400.000. De afwaardering leidde tot een gemiddeld 56% lager resultaat. Het gemiddelde bedrag van de impairment is € 5 mln.


volgens de aanwĳzingen van het Ministerie van VWS. Eind 2011 is namelĳk een wĳziging in de RvW (Regeling verslaggeving WTZi) gepubliceerd die zegt dat de impairmenttoets niet per kasstroomgenererende eenheid hoeft te worden verricht, zoals in reguliere verslaggevingregels voorgeschreven is, maar mag worden gedaan op het niveau van de totale organisatie. Dit laatste leidt ertoe dat de kasstromen van de ene onrendabele kasstroomgenererende eenheid kunnen worden gecompenseerd met kasstromen van andere rendabele kasstroomgenererende eenheden. Er zal dan dus minder snel een impairment tot uitdrukking komen. Vanaf de jaarrekening 2012 mag deze specifieke uitzonderingsbepaling niet meer worden toegepast. Feitelĳk is het jaar 2011 dus geen representatief jaar voor het bepalen van het effect van impairments op het vermogen en resultaat van instellingen in de langdurige zorg. Vanaf 2012 zullen deze zorginstellingen moeten voldoen aan de reguliere verslaggevingregels voor impairments, waardoor er waarschĳnlĳk bĳ meer zorginstellingen een impairment moet worden verwerkt. De in het kader rechtsboven genoemde voorziening voor te lage kapitaallastendekking lĳkt niet binnen de geldende verslaggevingregels te passen. Het is niet mogelĳk om een impairment te vervangen door het vormen van een voorziening. Uit figuur 6 blĳkt op welk niveau de impairmenttoetsen zĳn uitgevoerd. Slechts de helft geeft niveau aan Opvallend is dat in de helft van de jaarrekeningen waarin een impairment is verantwoord, niet is toegelicht op welk niveau van kasstroomgenererende eenheden de toets is verricht. De toelichting voldoet op dit punt dan niet aan de eraan te stellen eisen. Doordat deze informatie in veel gevallen ontbreekt is ook niet goed aan te geven in hoeverre gebruik gemaakt is van de speciale faciliteit van het Ministerie

34


Redenen gegeven door instellingen om geen bijzonder waardeverminderingsverlies te verantwoorden (11 instellingen: 7x VVT en 4x GHZ)

%

Nee, er is geen aanwijzing voor een bijzondere waardevermindering (geen ‘triggering event’)

18%

Nee, zolang de mogelijkheid bij wet nog bestaat zullen de NZAafschrijvingstermijnen gehanteerd blijven

9%

De instelling heeft een voorziening voor te lage kapitaallastendekking en voor additioneel groot onderhoud opgenomen waardoor een impairment niet nodig is

9%

Nee, er is geen aanleiding voor een bijzondere waardevermindering omdat de realiseerbare waarde hoger is dan de boekwaarde Totaal

van VWS om in 2011 nog te mogen volstaan met een impairmenttoets op het niveau van de stichting in zĳn geheel. Indien veel instellingen gebruik hebben gemaakt van deze faciliteit is mogelĳk een deel van de impairments nog niet tot uitdrukking gekomen. Ook zĳn de toelichtingen van de parameters die bĳ de bedrĳfwaardeberekening gehanteerd zĳn, voor verbetering vatbaar. Bovendien moet worden toegelicht hoe de parameters zich verhouden tot de parameters die in het voorgaande jaar zĳn gehanteerd, en waarom parameters zĳn gewĳzigd. Dit laatste is vooral relevant voor jaarrekeningen 2012.

64%

100%

Na 2011 nemen impairmentrisico’s toe Inmiddels heeft de overheid voor de jaren na 2011 diverse nieuwe maatregelen afgekondigd die ertoe leiden dat de impairmentrisico’s voor instellingen in de langdurige zorg zullen toenemen. Te denken valt aan de verdere extramuralisering van de zorg en de invoering van het ‘scheiden van wonen en zorg’. Dit heeft gevolgen voor de instroom van nieuwe patiënten bĳ instellingen in de langdurige zorg. Deze instroom zal afnemen, omdat meer patiënten extramuraal of ambulant verzorgd zullen moeten worden. De financiële gevolgen hiervan zullen pas in de komende jaren zichtbaar worden.

Figuur 6. Het uitvoeringsniveau van de impairmenttoets Op welk niveau hebben de instellingen de impairmenttoets uitgevoerd (13 istellingen: 7 x VVT, 6 x GHZ)

%

Op het niveau van de stichting in totaal

7,7%

Op het niveau van de kasstroomgenererende eenheden (gedefinieerd als een werkmaatschappij)

7,7%

Op het niveau van de kasstroomgenererende eenheden (gedefinieerd als een locatie)

23,1%

Op het niveau van de kasstroomgenererende eenheden (gedefinieerd als een segment in de jaarrekening)

7,7%

Op het niveau van de kasstroomgenererende eenheden, niet nader gedefinieerd

7,7%

Niet toegelicht

46,1%

Totaal

100%

7. De helft van de onderzochte instellingen maakt gebruik van compensatieregeling Een deel van de terugverdienproblematiek van de bestaande boekwaardes van vaste activa die voorheen werden nagecalculeerd is gefaciliteerd door de overheid middels de eerder genoemde compensatieregeling. De helft van de geselecteerde instellingen heeft aangegeven gebruik te hebben gemaakt van de compensatieregeling. De geclaimde vorderingen uit hoofde van de compensatieregeling bedraagt voor de geselecteerde VVT-instellingen in totaal ca. € 30,8 mln en voor de geselecteerde GHZ-instellingen in totaal ca. € 28,1 mln. Dit bedrag is bĳ de geselecteerde VVTinstellingen zelfs hoger dan de verwerkte impairments. Bĳ de GHZ-instellingen gaat het om een vergelĳkbaar bedrag als de verwerkte impairments. Indien de compensatieregeling niet was ingesteld, hadden de instellingen voor de omvang van de geclaimde bedragen een aanvullende afwaardering moeten nemen. Claims zĳn op verschillende manieren verwerkt Bovendien is interessant te vermelden dat zorginstellingen de claims uit hoofde van de compensatieregeling op verschillende manieren hebben verwerkt in de jaarrekening: • als vordering onder de financiële vaste activa (en kortlopend deel onder de vorderingen); • als aparte categorie onder de materiële vaste activa; • alleen vermeld in de toelichting. Een deel van de materiële vaste activa waarvoor compensatie is geclaimd is nu dus onder de financiële vaste activa verantwoord. Onder de reguliere verslaggevingregels is het niet toegestaan om resterende boekwaardes van al gesloopte gebouwen, vorderingen voor extra plankosten in opdracht van het Ministerie van VWS en vorderingen voor kosten van asbestverwĳdering te activeren onder de materiële vaste activa. Op basis van generieke verslaggevingregels

presenteert de instelling dit soort posten onder de financiële vaste activa, voor zover deze activa ten minste voldoen aan de activeringscriteria (economische voordelen zullen toevloeien aan de rechtspersoon en de omvang kan op betrouwbare wĳze worden geschat). Voldoet het actief niet aan de activeringscriteria, dan zal de instelling het actief moeten afwaarderen. Informatie over honorering claims kan beter Nog niet alle claims in het kader van de compensatieregeling zĳn gehonoreerd. Uit de jaarrekening is niet altĳd op te maken of ze zĳn gehonoreerd of niet. Indien de claim niet voldoet aan de strikte voorwaarden van de compensatieregeling zal deze worden afgewezen. Dan zal waarschĳnlĳk alsnog een impairment moeten worden verwerkt. Voor gebruikers van de jaarrekening is het daarom zeer relevant om geïnformeerd te worden over de mate waarin de claims zĳn gehonoreerd. Dit is een belangrĳke verbetermogelĳkheid in de jaarrekeningen.

8. Conclusie De wĳzigingen in de bekostiging kunnen een belangrĳk effect hebben op het vermogen en het resultaat van een zorginstelling in de langdurige zorg. In 2011 hebben diverse instellingen schattingwĳzigingen en impairments verantwoord. Deze extra kapitaallasten hebben een negatief effect op het vermogen en resultaat omdat de toekomstige kasstromen om deze kapitaallasten terug te verdienen, naar verwachting niet toereikend zullen zĳn. Voor een substantieel deel van de boekwaardeproblematiek was tot 2012 verhaal mogelĳk op de overheid via de compensatieregeling. Voor investeringen vanaf 1 januari 2012 geldt de compensatietoeslag niet meer.

bedoelde specifieke regel in de resultatenrekening, de toelichting omtrent het niveau waarop instellingen de impairmenttoets hebben uitgevoerd, de toelichting van de belangrĳkste parameters die zĳn gehanteerd bĳ het bepalen van de bedrĳfswaarde en de mate waarin de geclaimde bedragen voor de compensatieregeling zĳn gehonoreerd. Voor jaarrekeningen 2012 is daarnaast relevant toe te lichten hoe de in 2012 gehanteerde parameters zich verhouden tot die in 2011, en waarom eventuele aanpassingen zĳn gedaan. De lezer van dit artikel moet zich realiseren dat 2011 geen representatief jaar is voor het meten van de effecten van impairmentrisico’s op het vermogen en resultaat van zorginstellingen in de langdurige zorg. Enerzĳds omdat in 2011 soepelere regels golden voor het bepalen van de omvang van de impairments en anderzĳds omdat de overheid inmiddels diverse nieuwe maatregelen heeft afgekondigd die er toe leiden dat de impairmentrisico’s voor instellingen in de langdurige zorg toenemen. De financiële gevolgen hiervan zullen in de jaarrekeningen vanaf 2012 zichtbaar worden. De aanbevelingen uit dit onderzoek zĳn daarom zeer relevant voor de komende jaren.

In het artikel hierna wordt stilgestaan bĳ het effect van het toegenomen gebruik van derivaten door instellingen in de langdurige zorg.

Op diverse aspecten zĳn verbeteringen van de toelichtingen in de jaarrekening mogelĳk. Te denken valt aan het effect van doorgevoerde schattingswĳzigingen op toekomstige jaren, het presenteren van een impairment op de daarvoor


op verslaggeving instellingen in langdurige zorg

Recommend Documents