‘Hoe Hoe vergroot u het rendement vergroot u het rendement op uw aandelen?’ p Freek Tewes Menno van Hoven 20 april 2012 World Forum Den Haag
Freek Tewes en Menno van Hoven Freek Tewes en Menno van Hoven Freek Tewes Specialisaties: Financials, Olie(services), Uitzendsector + enige + enige small caps small caps Beste tip (2010): Domino’s Pizza (+169%)
Menno van Hoven M H Specialisaties: Amerikaanse aandelen + dividend Beste tip (2008): IAC/Interactive (+226%) 20 april 2012 World Forum Den Haag
Sparen en beleggen 1950 – 2010 10% 8% 6% 4% 2% 0% Inflatie
Sparen
Obligaties
Vastgoed
Kunst
Aandelen
20 april 2012 World Forum Den Haag
Beleggingscyclus van de gemiddelde belegger
HALLO ADVISEUR DIRECT KOPEN SNEL ! DIRECT KOPEN, SNEL !
MOOI FONDS: KOPEN ! BIJ DE VOLGENDE HAUSSE VERKOOP IK ONMIDDELLIJK
NEE. .. IK VERKOOP ALLEEN MET WINST
VALT TEGEN…, MAAR BIJ EEN DIVIDENDRENDEMENT VAN 5% KAN DE KOERS NIET VEEL LAGER DE KOERS NIET VEEL LAGER
WAAROM MOET MIJ DIT TOCH WEER OVERKOMEN ! STOMME BELEGGERS, AANDEEL IS VEEL TE DUUR WAARDELOZE ADVISEUR HAD MIJ TOCH MOETEN INSEINEN
VERDORIE…, DIT WORDT EEN LANGE TERMIJN BELEGGING TERMIJN BELEGGING
NEE ! ! ! NEE ! ! ! BIJKOPEN OM MIJN GEMIDDELDE AANKOOPKOERS TE DRUKKEN
GAAT TOCH ROT AANDEELGAAT TOCH ROT AANDEEL WEER DALEN WEER DALEN
WAAROM MOET MIJ DIT MIJ DIT ALTIJD ALTIJD GEBEUREN? BANK, WILT U ZIE JE WEL ONMIDDELLIJK VERKOPEN !!
AH…EEN TRADING RANGE, ALS DE KOERS WEER DAALT KOOP IK
IK KRIJG ER GEVOEL VOOR !
Waar te beginnen? Waar te beginnen? • • • • • •
Track record (omzet, winst, marges) Track record (omzet, winst, marges) Groeiaandeel of cyclisch? Risico (β) Marktconsensus (trend adviezen)? Marktconsensus (trend, adviezen)? Tip: Koop wat je kent Tip: Kijk over de grens 20 april 2012 World Forum Den Haag
Track record Track record 2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
16,224.9 2,953.9 633.6 553.1 179.0
14,179.3 2,669.3 598.9 513.6 288.5
12,399,9 2,421,3 346.0 252.0 67.6
14,038.4 2,972.3 744.0 644.0 18.4
9,197.0 2,029.7 605.6 554.4 384.9
8,186.1 1,730.6 484.2 436.1 360.3
6,638.5 1,405.2 339.2 299.1 241.9
5,764.2 1,218.2 267.8 266.4 202.7
5,257.4 1,088.9 174.2 120.8 77.1
5,443.8 1,193.4 166.2 100.1 56.8
Free cash flow Net cash/(net debt)
435.2 1,302.6
309.3 (899.3)
698.1 (1,015.0)
672.7 (1,641.0)
328.4 (144.2)
350.0 250.3
180.3 206.0
230.3 149.0
231.5 (18.3)
224.4 (207.5)
Market capitalization, year-end
3,907.9
6,711.1
5,917.6
2,466.9
3150.7
6,065.4
4,243.9
3,347.2
2,223.4
988.5
Number of ordinary shares outstanding (average in millions) Closing price (in €)
170.8
169.9
169.6
148.6
116.6
115.8
115.4
115.3
115.3
115.4
22.86
39.50
34.90
14.55
27.02
52.40
36.69
28.95
19.23
8.55
Diluted ordinary EPS before amortization other intangible assets and amortization/impairment goodwill (€)
2.42
2.32
0.99
4.38
3.38
3.17
2.15
1.68
0.62
0.43
Dividend per ordinary share (€)
1.25
1.18
-
-
1.25
1.25
0.84
0.66
0.25
0.17
Randstad (in € mln) Revenue Gross profit EBITDA EBITA Net income
20 april 2012 World Forum Den Haag
Waar te beginnen? Waar te beginnen? • • • • • •
Track record (omzet, winst, marges) Track record (omzet, winst, marges) Groeiaandeel of cyclisch? Risico (β) Marktconsensus (trend adviezen)? Marktconsensus (trend, adviezen)? Tip: Koop wat je kent Tip: Kijk over de grens 20 april 2012 World Forum Den Haag
Groeiaandeel
20 april 2012 World Forum Den Haag
Cyclisch aandeel Cyclisch aandeel
20 april 2012 World Forum Den Haag
Waar te beginnen? Waar te beginnen? • • • • • •
Track record (omzet, winst, marges) Track record (omzet, winst, marges) Groeiaandeel of cyclisch? Risico (β) Marktconsensus (trend adviezen)? Marktconsensus (trend, adviezen)? Tip: Koop wat je kent Tip: Kijk over de grens 20 april 2012 World Forum Den Haag
Waar te beginnen? Waar te beginnen? • • • • • •
Track record (omzet, winst, marges) Track record (omzet, winst, marges) Groeiaandeel of cyclisch? Risico (β) Marktconsensus (trend adviezen)? Marktconsensus (trend, adviezen)? Tip: Koop wat je kent Tip: Kijk over de grens 20 april 2012 World Forum Den Haag
Risico & consensus & consensus
20 april 2012 World Forum Den Haag
Waar te beginnen? Waar te beginnen? • • • • • •
Track record (omzet, winst, marges) Track record (omzet, winst, marges) Groeiaandeel of cyclisch? Risico (β) Marktconsensus (trend adviezen)? Marktconsensus (trend, adviezen)? Tip: Koop wat je kent Tip: Kijk over de grens 20 april 2012 World Forum Den Haag
Koop wat je kent k • Beleg in wat je zelf kent en goed g j g vindt: KIJK OM JE HEEN! • Doe je huiswerk D j h i k “we read hundreds and hundreds of annual reports every year” • Technologische hulpmiddelen Technologische hulpmiddelen
20 april 2012 World Forum Den Haag
Sterke merken, prachtige aandelen ,p g Venz & De Ruijter
The North Face
Völkl
Honig
Marlboro
Coleman
Colgate
Silvo
UGGs
Vans
Pringles
Domino’s Pizza
KFC
Quick‐Step Quick Step
Rambo/Histor
Jack Daniels
Kleenex
Oral‐B
VOORBEELD 1: VF CORPORATION • STERKE MERKEN: Eastpak, Vans, Lee, Wrangler, The North Face, Kipling, Jansport, Majestic, Nautica en sinds kort Timberland • DIVIDEND ARISTOCRAT: 39 jaar op rij dividend verhoogd DIVIDEND ARISTOCRAT 39 j ij di id d h d • Rendement 10 jaar +237% TR +342% Æ Tip: + 81% (TR + 109%)
VOORBEELD 2: JARDEN CORP • STERKE MERKEN: Shakespeare, Völkl, Coleman, Campingaz, Rawlings • DOE JE HUISWERK: Zeer lage waardering, goede vooruitzichten • Watchlist: meerdere koopkansen afgelopen jaren (tips na daling) W t hli t d k k f l j (ti d li )
Waar te beginnen? Waar te beginnen? • • • • • •
Track record (omzet, winst, marges) Track record (omzet, winst, marges) Groeiaandeel of cyclisch? Risico (β) Marktconsensus (trend adviezen)? Marktconsensus (trend, adviezen)? Tip: Koop wat je kent Tip: Kijk over de grens 20 april 2012 World Forum Den Haag
Kijk over de grens! • Veel groter aanbod buitenland Veel groter aanbod buitenland • Doe je huiswerk • Denk ook aan dividend • 2 voorbeelden NL vs. Internationaal 2 voorbeelden NL vs Internationaal
20 april 2012 World Forum Den Haag
1 TomTom of Garmin? 1. TomTom of Garmin?
20 april 2012 World Forum Den Haag
Schulden dividend en markten Schulden, dividend en markten
• TomTom schulden (na biedingsstrijd om Tele Atlas), Garmin ij ijzersterke balans ($1,4 mrd t k b l ($1 4 d cash, geen debt) h d bt) • Garmin: ook fietsen, outdoor, golf, fitness, vissen, luchtvaart en boten TomTom vrijwel volledig auto/PND en boten, TomTom vrijwel volledig auto/PND • Garmin: steeds minder omzet uit auto’s (58% 2011) • TomTom geen dividend, Garmin geen dividend Garmin sinds 2003 en flinke groei sinds 2003 en flinke groei afgelopen jaren (van $0,25 PJ naar inmiddels $1,60 PJ)
20 april 2012 World Forum Den Haag
2 Akzo Nobel of Amerikaan? 2. Akzo Nobel of Amerikaan?
Grote verschillen: DIVIDEND Grote verschillen: DIVIDEND Rend. 10 jaar
Incl. dividend
Sinds oktober ‘89 Div. # jr
Akzo Nobel
‐17,4%
+17,9%
+566,7%
2
PPG Industries
+74,5%
+140,9%
+870,9%
40
Sherwin Williams Sherwin‐Williams
+358 9% +358,9%
+456 4% +456,4%
+1892 5% +1892,5%
34
Valspar
+158,9%
+212,1%
+2268,3%
34
RPM International
+86,3%
+168,90%
+792,9%
38
HB Fuller
+119,2%
+152,4%
+1147,6%
43
• Ook laatste 5 jaar had u geld verloren met Akzo • Amerikaanse sectorgenoten staan op All Time High, Akzo N b l Nobel nog €20 onder top €20 d t • Uitstekende dividendtrackrecords Amerikanen, Akzo variatie in hoogte dividend en lagere frequentie hoogte dividend en lagere frequentie
Verwachtingen • • • • •
Economie Waardering Concurrentie Afnemers Brancheorganisaties / Onderzoekbureaus
20 april 2012 World Forum Den Haag
Economische cyclus Economische cyclus
Liever geen g aandelen, maar cash
Liever geen aandelen, maar aandelen, maar obligaties
20 april 2012 World Forum Den Haag
Verwachtingen • • • • •
Economie Waardering Concurrentie Afnemers Brancheorganisaties / Onderzoekbureaus
20 april 2012 World Forum Den Haag
Waardering • • • • •
Koersratio’s (bijv. k/w, k/bw) PEG ratio PEG ratio Peer Group DCF, EVA SOTP
….en niet te vergeten het risico 20 april 2012 World Forum Den Haag
Verwachtingen • • • • •
Economie Waardering Concurrentie Afnemers Brancheorganisaties / Onderzoekbureaus
20 april 2012 World Forum Den Haag
Indirect waarderen Afnemers FC
Afnemers IS
Groothandel (Technische Unie, Wolseley, Saint‐Gobain)
Dassault/Airbus
Inkoopcombinaties in Duitsland
GKN/Valeo
VS: Lowe’ss, Home Depot VS: Lowe Home Depot
ASML
VW/Audi/BMW
Concurrenten FC
Concurrenten IS
NIBCO/Mueller
Bodycote
Uponor
Kl i l k l l Kleine lokale spelers
Geberit Danfoss
Brancheorganisaties/Onderzoekbureaus Euroconstruct, McGraw‐Hill, Reed Construction Data SIA JD Power IHS Global Insight SIA, JD Power, IHS Global Insight 20 april 2012 World Forum Den Haag
Dividendbeleggen • Herbeleggen of inkomen Herbeleggen of inkomen • Hoe langer de termijn hoe groter het verschil “Always Always invest invest for the long term the long term” • Dividendfrequentie • Dividendhistorie 20 april 2012 World Forum Den Haag
Herbeleggen of inkomen? Herbeleggen of inkomen? •
• • • •
Consequent herbeleggen zorgt h b l voor flinke outperformance op lange termijn Afhankelijk van doel kiezen voor cash of herbeleggen Jaarlijks groeiend inkomen uit Jaarlijks groeiend inkomen uit dividend prima te realiseren Cashflowgeneratie belangrijker dan hoogte dividend Sterk trackrecord en hoge dividendfrequentie dividendfrequentie
Koers 10 jr
TR 10 jaar
AEX
‐39,1%
‐12,0%
Unilever
+16,3%
+68,8%
Shell
‐16,3% 16 3%
+33 8% +33,8%
S&P500
+22,8%
+49,7%
Microsoft
+6,9%
+38,3%
Procter&G
+49,2%
+90,9%
Altria
+153,2%
+343,8%
AT&T
‐16,6%
+40,2%
Warren a e Buffett: u ett ‘Our Ou favorite holding period is forever.’ 20 april 2012 World Forum Den Haag
Dividendbeleggen • Herbeleggen of inkomen Herbeleggen of inkomen • Hoe langer de termijn hoe groter het verschil “Always Always invest invest for the long term the long term” • Dividendfrequentie • Dividendhistorie 20 april 2012 World Forum Den Haag
Dividendfrequentie • • • • •
Essentieel bij herbeleggen Vaker dividend = meer aankoopmomenten per jaar = meer aandelen Unilever 4 keer €0,225 óf één keer €0,90 Voor income‐belegger: 4 keer per jaar salaris of slechts één keer Minder koerseffect op dag ex‐dividend Jaarlijks
Halfjaar
Kwartaal
% Q Div.
AEX
10
6
4
16%
AMX
14
6
1
4%
Eurostoxx50
34
10
5
10%
Dow Jones Dow Jones
1
0
29
96 7% 96,7%
S&P500
9
5
385
77%
20 april 2012 World Forum Den Haag
Dividendbeleggen • Herbeleggen of inkomen Herbeleggen of inkomen • Hoe langer de termijn hoe groter het verschil “Always Always invest invest for the long term the long term” • Dividendfrequentie • Dividendhistorie 20 april 2012 World Forum Den Haag
Trackrecord • In VS is dividend heilig • Dividend Aristocrats • In Europa veel minder aandacht voor dividend, enkele uitzonderingen enkele uitzonderingen (Roche, Novartis, Tesco +20 jaar) j ) • Trackrecord zegt niet alles: Diebold +19% TR laatste 10 jaar (S&P +49,7%)
20 april 2012 World Forum Den Haag
Tips Beleggers Belangen 2012 Tips Beleggers Belangen 2012 Nederland
VS
Brunel (+45,0%) Fugro (+19,0%) Heineken (+16,5%) Shell (‐5,6%) SBM Offshore (‐3 7%) SBM Offshore (‐3,7%) TKH Group (+20,1%)
Broadcom* (+33,9%) Deckers Outdoor* (‐) Microsoft* (+24,3%) Netapp (+23,4%) Oracle (+13 7%) Oracle (+13,7%) SPDR EU Stocks 50 ETF (+10%)
Dividend: Portefeuille op www.beleggersbelangen.nl * De auteur heeft een positie in deze aandelen
20 april 2012 World Forum Den Haag