WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
week 14 (4 tot 10 april 1915)
Gazet van Oostende Abonnementsprijs: GRATIS Uitgever: V.U. Kristof Beuren, Stadssecretaris, Vindictivelaan 1, 8400 Oostende
Verschijningsmoment: elke vrijdag vanaf 8 augustus 2014 Aankondigingen worden aangenomen: dienst Cultuur stad Oostende Plaatsen van verschijning: Toerisme Oostende - UiT-loket, CC De Grote Post, Hendrik Serruyslaan 18A Thuisloket, Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Bibliotheek Kris Lambert, Wellingtonstr. 7 - dienst Cultuur, tel.: 059/562016 - email:
[email protected] Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Vuurtorenwijk: Bakkerij Maenhout, Voorhavenlaan 152 - Raversijde: Volg ons dagelijks op www.oostende1418.be www.oostendecultuurstad.be Kruidenier de 4 seizoenen, Nieuwpoortsesteenweg 919A - Zandvoorde: Bakkerij Filip, Zandvoordedorpstr. 42 - Stene: Deneubourg, Gistelsesteenweg 105 - Westerkwartier: Bakkerij Hioco, Torhoutsesteenweg 102 www.facebook.com/gazetvanoostende https://twitter.com/a_vervliet (@A_Vervliet)
Nieuws van het front Het westfront - Gevechten aan ‘Drie Grachten’ 3 - 8 april. Op zaterdag 3 april slagen de Duitsers erin zich te verschansen in enkele huizen in het gehucht ‘Drie Grachten’ nabij Merkem. De volgende dag al proberen de Belgische troepen het gebied te heroveren. Door intens Duits artillerievuur lukt het hen niet een doorbraak te forceren. Op dinsdag 6 april kan het Belgische Leger de Duitsers terugdringen, maar op donderGDJ EH]HिHQ GH 'XLWVHUV 'ېULH *UDFKWHQۑ opnieuw. In de gevechten hebben de DuitVHUV YLMI %HOJLVFKH RਯFLHUHQ HQ PDQschappen gevangen genomen en hebben ze vijf machinegeweren in beslag genomen.
DUIDING De brug aan ‘Drie Grachten’ was een strategische oversteekplaats over het Iepers Kanaal en verbindt Houthulst met Vleteren. Toen er Duitse verkenners (of Ulanen) in de omliggende dorpen verschenen, wierp de Belgische Genie er een stelling op. Op 15 oktober 1914 besloot het Belgische Leger de brug en de nabij gelegen Knokkebrug op WHEOD]HQ%LMGHRQGHUZDWHU]HिLQJYDQGH IJzervlakte kwam ook het gebied rond ‘Drie Grachten’ onder water te staan. Enkel de Drie Grachtensteenweg op de oosteroever YDQGH,HSHUOHHEOHHIEHJDDQEDDU2SRNtober namen de Duitsers het gehucht Luigem in dat op een kilometer ten oosten van ‘Drie Grachten’ gelegen was. Ze bouwden er een verdedigingsstelling. De Fransen voerden in de nacht van 9 op 10 november een mislukte aanval uit op de Duitse stellingen in Luigem. Hierop volgde een Duitse tegenaanval. Begin 1915 werden de Franse troepen aan de IJzer afgelost door Belgische eenheden. Na de verovering van het gehucht ‘Drie Grachten’ bouwden de Duitsers een versterkte voorpost. Het zou duren tot medio augustus 1917 (Derde Slag bij Ieper) alvorens de Fransen de Duitsers konden terugdringen.
Kaart van de streek tussen Diksmuide en Ieper met aanduiding (zie pijlen) van drie Duitse aanvalsroutes in het voorjaar van 1915. Pijl 1 is de aanval vanuit Merkem op het gehucht ‘Drie Grachten’ waar een brug over de Ieperlee (het Iepers Kanaal) lag. Franse en Britse stellingen verdedigden de streek tussen de IJzer en Ieper. %URQ ,OOXVWULHUWH*HVFKLFKWHGHV:HOWNULHJHV ]ZHLWHU%DQG8QLRQ'HXWVFKH9HUODJVJHVHOOVFKDࡄ6WXࡇJDUW%HUOLQ Leipzig, Wien. - Collectie: Erwin Mahieu
Een naamsteen op de plaats ‘Drie Grachten’ herinnert de bezoeker vandaag aan de meest vooruitgeschoven Duitse voorpost tijdens de Eerste Wereldoorlog. ‘Drie Grachten’, Luigem en Merkem maakten in de periode 1915-1917 deel uit van de Duitse rustsector.
Bronnen: ZZZVWDKOJHZLࡇHUFRP Internet, laatst geraadpleegd op 02/04/2015. KࡇSV LQYHQWDULVRQURHUHQGHUIJRHGEHZRLUHOLFW Internet, laatst geraadpleegd op 02/04/1915.
WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
Gazet van Oostende
week 14 (4 tot 10 april 1915)
Een vooroorlogse prentkaart van de brug over de Ieperlee in het gehucht Belgische Genietroepen bliezen in oktober 1914 de brug over de Ieperlee ‘Drie Grachten’. LQ 'ڤULH *UDFKWHQ ڥRS 7RFK EOHHI GH SODDWV VWUDWHJLVFK EHODQJULMN RPGDW GH'ULH*UDFKWHQVWHHQZHJEUXLNEDDUEOHHI'H*HDOOLHHUGHYRRUSRVWYLHOLQ Collectie: Erwin Mahieu april 1915 in vijandelijke handen, maar de Duitsers slaagden er niet in om de Ieperlee over te steken. Collectie: Erwin Mahieu
Het dagboek van dokter Lievens De Vlaamse arts Maurice Lievens deelde DDQKHWIURQWOLHIHQOHHGPHWGHVROGDWHQ ,Q]LMQGDJERHNHQEHVFKULMࡄGRNWHU/LHYHQV de verschrikkingen in het heetst van de strijd. Hij brengt ook verslag uit van het leYHQDFKWHUGHIURQWOLMQ,Q NRFKWGRNWHU /LHYHQV HHQ IRWRWRHVWHO ZDDUPHH KLM KHHO wat unieke beelden vastlegde. Bovenal vertelt het dagboek een diepmenselijk verhaal RYHUKHWOHYHQ]HOI+LMYHUODQJGHQDDUYUHde, naar zijn vrouw en kinderen en drukte zijn spijt uit dat de mooiste jaren met zijn gezin onherroepelijk voorbijgingen. ‘9 april 1915. De Duitsers veroveren Drie Grachten na een intense beschieting waarbij onze loopgraven en schuilplaatsen worden vernietigd. Op het ogenblik van de aanval waren zeven van onze tien mitrailleurs daar buiten gebruik. Twee compagnies Karabiniers worden gevan-
gengenomen. Commandant Blancgarin UDDNW]ZDDUJHZRQGHQVWHU़LQGHKDQden van de Duitsers. De vijand richt een bruggenhoofd in ten zuiden van Drie Grachten op de weg naar Noordschote. 10 april 1915. We werken aan stelling nr. 3 om de nodige hulpmiddelen voor de verdediging in orde te brengen. Op het ogenblik dat we in de boot stappen, breekt in Noordschote een zware brand uit, die de hele omgeving verlicht. We zijn genoodzaakt gedurende een halfuur plat op de buik te liggen. Onze soldaten proberen om Drie Grachten te heroveren, maar ze slagen er alleen in een hoeve in te nemen.’ %URQ $*<6(/'RNWHU/LHYHQV Dagboek van een arts in de loopgraven van WO I, Tielt, Uitgeverij Lannoo nv, 2012, pp. 40.
België - Bisschop van Londen huldigt begraafplaats KomenWaasten in 4 april - Ploegsteert. De anglicaanse bisschop van Londen Arthur Winnington-Ingram KHH़ ]RQGDJ LQ GH KRHGDQLJKHLG YDQ KRRIGNDSHODDQYDQGHې/RQGRQ5LਮH%ULJDde’ de paasmis in Ploegsteert opgedragen. 'DDUQD KHH़ KLM LQ .RPHQ:DDVWHQ HHQ EHJUDDISODDWV LQJHKXOGLJG +LHU OLJJHQ manschappen van hun regiment begraven. De begraafplaats is door eenheden van de Vierde Britse Divisie in december 1914 aangelegd.
DUIDING De begraafplaats ligt 650 m ten zuiden van het dorpscentrum van Ploegsteert en staat EHNHQG DOV GH ې/RQGRQ 5LਮH %ULJDGH &Hmetery’. De begraafplaats werd tot maart 1918 gebruikt door gevechtseenheden en hulpposten (Field Ambulances). Er liggen %ULWVH$XVWUDOLVFKH1LHXZ=HHlandse en 18 Duitse soldaten begraven. De ‘Commonwealth War Graves Commission’ onderhoudt de begraafplaats. Bronnen: 6KRUWKLVWRU\RIWKH/RQGRQ5LठH%ULJDGH$OGHUVKRW Gale & Polden Ltd, 1916, pp. 16. KࡇS QOZLNLSHGLDRUJZLNL/RQGRQB5LठHB%ULJDGHB &HPHWHU\ Internet, laatst geraadpleegd op 02/04/2015.
'H'XLWVHUVEHVHࡄHQPDDUDOWHJRHGKHWVWUDWHJLVFKHEHODQJYDQ'ڤULH*UDFKWHQ(ڥHQ]HNHUH6FKPLࡇ RडFLHUYDQGHde5HVHUYHLQIDQWHULH5HJLPHQWPDDNWHHHQWHNHQLQJYDQKHWJHKXFKWYµµUGH'XLWse aanval die gebruikt werd voor een ‘Feldpostkarte’. Collectie: Erwin Mahieu
WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
Gazet van Oostende
week 14 (4 tot 10 april 1915)
Turkije - Armeense bevolking in Zeitun verdreven 8 april - Zeitun* (zie ‘Gazet van Oostende’ - Week 3 & 7 - 1915). Uit angst voor een aanval van de christelijke Armeniërs op het HLJHQ UHJLPH KHH़ KHW 2िRPDDQVH /HJHU de Armeense bevolking uit de stad Zeitun in het Taurusgebergte verdreven. Het leger KDG RS PDDUW GH VWDG =HLWXQ UHHGV LQgenomen. Voor de deportatie van de Armeniërs kan het rekenen op de steun van de lokale Turkse bevolking, Koerdische partizanen en ingehuurde schurken.
=LFKWRSGHEHJUDDISODDWVڤ/RQGRQ5LठH%ULJDGHڥLQ3ORHJVWHHUW Collectie: Erwin Mahieu
Uit vrees dat de christelijk Armeense gemeenschap de wapens zou opnemen tegen de Turkse troepen werden in april 1915 steden en dorpen in Armenië SODWJHEUDQGHQGHEHYRONLQJJHGHSRUWHHUGRIRPJHEUDFKW(HQUHHNVVOXLW]HJHOVXLWJHJHYHQLQ3DULMVEUDFKWGHJHQRFLGHRQGHUGHDDQGDFKWLQ:HVW(XURSD Collectie: Erwin Mahieu
DUIDING De moeilijk toegankelijke bergregio in het Turks-Anatolische binnenland had altijd al een grote autonomie gekend. Een nationaOLVWLVFKH RSਮDNNHULQJ ELM GH $UPHQLUV LQ KDG KHW WRHQPDOLJH 2िRPDDQVH regime van Sultan Abdülhamid beantwoord door pogroms waarin ongeveer 150.000 Armeniërs de dood vonden. Sindsdien was de relatie tussen de twee bevolkingsgroepen in snel tempo verslechterd. De Turken gingen ervan uit dat de Armeniërs de Russische
troepen steunden en met hen samenwerkWHQ 'DDURP ]HिHQ ]H HHQ V\VWHPDWLVFKH campagne van gedwongen deportatie en moordpartijen op: mannen worden vermoord, terwijl vrouwen en kinderen naar andere Turkse provincies overgebracht ZRUGHQ 1DDU VFKDिLQJ ZHUGHQ HU WHJHQ september 1915 een miljoen Armeniërs vermoord of stierven ze door verwaarlozing RI XLWKRQJHULQJ 1RJ HHQV ZHUGHQ gedwongen zich te bekeren tot de islam. De overlevende Armeniërs zouden in opstand komen. * het huidige Süleymanli
Bronnen: ,:(67:(// 'H(HUVWH:HUHOGRRUORJGDJQD dag, Aartselaar, Zuidnederlandse Uitgeverij n.v., 2013, 192 p. '52&+7867XUEXOHQW7XUNLMH(XURSHVHRI$]LDWLVFKH tijger? Kalmthout, Pelckmans, 2011, pp. 81-89. H. VAN DE VIJVER, 1914-1918. Oorlog zonder einde, /HXYHQ'DYLGVIRQGV8LWJHYHULMSS H.P. WILLMOTT, Eerste Wereldoorlog, Tielt/Utrecht, 8LWJHYHULM/DQQRRQY8LWJHYHULM+HW6SHFWUXPEY 319 p.
WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
Gazet van Oostende
week 14 (4 tot 10 april 1915)
Vooroorlogse prentkaart van het passagiersVFKLS YRRU ODQJH DIVWDQGVYDDUWHQ ڤ66 3ULQ] Eitel Friederich’. Collectie: Erwin Mahieu
Kort frontnieuws Het westfront 5 april - De Fransen starten een nieuw offensief tussen de Maas en de Moezel, in Lotharingen. De frontlijn strekt zich uit over bijna honderd kilometer. 8 april - De historische stad Reims is onder vuur genomen.
Kaart met betrekking tot de oorlogssituatie in het noordoosten van het Turkse Rijk. De steden in Turkije waar Armeniërs werden vermoord, zijn aangeduid. Van de totale Armeense bevolking, geschat op 2.380.000 mensen, werden er 1,5 miljoen omgebracht. %URQ 5/6&+88560$'H(HUVWH:HUHOGRRUORJVO$PVWHUGDP%RHN S&ROOHFWLH (UZLQ0DKLHX
Verenigde Staten Duitse hulpkruiser ‘Prinz Eitel Friedrich’ geïnterneerd 7 april - Newport News (Virginia). De Amerikaanse overheid legt de Duitse hulpkruiser ې66 3ULQ] (LWHO )ULHGULFK ۑDDQ GH NHिLQJ Het stoomschip was op 11 maart 1915 door een gebrek aan kolen en hoogstnoodzakelijke herstellingen de haven van Newport News in de Amerikaanse Staat Virginia binnengevaren.
DUIDING De ‘S.S. Prinz Eitel Friedrich’ werd in 1904 JHERXZG LQ 6WHिLQ HQ GRRU GH 'XLWVH scheepscompagnie Nortdeutscher Lloyd in de vaart genomen als passagiersschip voor lange afstandsvaarten naar het Verre Oosten. Aan de vooravond van de oorlog werd het evenwel naar de Duitse zeemachtbasis in Tsingtao in Shanghai gestuurd om er te worden omgebouwd tot hulpkruiser. Het schip maakte deel uit van het Duitse smaldeel van vice-admiraal Maximilian Graf von Spee en stond onder het bevel van korYHिHQNDSLWHLQ 0D[ ौLHULFKVHQ 9DQDI
augustus 1914 moest het schip Geallieerde handelsschepen aanvallen en vernietigen. Het stoomde lange tijd langs de kust van Australië. In de daaropvolgende zeven maanden slaagde het schip erin om maar liefst elf zeil- of vrachtschepen te laten zinNHQ )UDQNULMN *URRW%ULिDQQL 5XVODQG en de Verenigde Staten telden een totaal verlies aan schepen en vracht van £ 585.000.
Constructies met zandzakken moesten de kathedraal van Reims beschermen tegen bominslagen. %URQ ࡋH,OOXVWUDWHG:DU1HZV%HLQJD3LFWRULDO5HFRUGRI the Great War, Volume 3 (part 33), London, Illustrated LonGRQ1HZV 6NHWFK/WG &ROOHFWLH (UZLQ0DKLHX
Vermoedelijk wilde Amerika met de inbeslagname van de ‘S.S. Prinz Eitel Friedrich’ een garantie op haar schade-eis voor het verloren gegane zeilschip ‘William P. Frye’. Washington stuurde Duitsland een schadeFODLPYDQ+HWVFKLSې:LOOLDP3 Frye’ was het eerste Amerikaanse schip dat tijdens de oorlog tot zinken werd gebracht. 'LWJHEHXUGHRSMDQXDUL
Het oostfront
* het huidige Polen
Bronnen: ZZZVWDKOJHZLࡇHUFRP Internet, laatst geraadpleegd op 02/04/2015. KࡇS ZZZOH[LNRQHUVWHUZHOWNULHJGH(UVWHUB :HOWNULHJ B&KURQLNB$SULOB Internet, laatst geraadpleegd op 02/04/2015.
%URQQHQ KࡇS HQZLNLSHGLDRUJZLNL66B3ULQ]B(LWHOB )ULHGULFKB ,QWHUQHWODDWVWJHUDDGSOHHJGRS ZZZVWDKOJHZLࡇHUFRP Internet, laatst geraadpleegd op 02/04/2015. $PHUVIRRUWVFK'DJEODGHQ
5 april - De gevechten in de Karpaten breiden zich opnieuw uit. Ten oosten van het Laborcza-dal veroveren Oostenrijkse en Duitse troepen Russische stellingen en nemen daarbij 5.040 Russen gevangen. Elders LQGHUHJLRZRUGHQ5XVVHQJHYDQJHQ genomen.
WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
Gazet van Oostende
week 14 (4 tot 10 april 1915) Het Kursaal dient nu als ‘Strandheim’ voor de manschappen van het Marinekorps, het Royal Palace Hotel is omgedoopt tot badinrichting voor Duitse soldaten en de toegang tot het strand is afgesloten met strandcabines. 2S SDDVPDDQGDJ KHH़ ]RDOV JHEUXLNHOLMN om acht uur ’s morgens de vissersmis in de Sint-Petrus en -Pauluskerk plaatsgevonden. De hoofdaalmoezenier van het zeewezen (++HQGULN)UHGHULN3\SHKHH़HHQPRRL sermoen gehouden. De kerk zat afgeladen vol, maar heel wat vissersfamilies ontbraken. Er werden ook geen gedenktekens ter ere van de overleden vissers uitgedeeld. Bronnen: De Duinengalm, 01/07/1921. %URQ KࡇS JRGELERRVWHQGHEH Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert Oostende. A. ELLEBOUDT en G. LEFEVRE, Oostende onder de Duitsche EH]HࡇLQJ 2RVWHQGH'UXNNHULM(OOHERXGWVGS 9LQGSODDWV $UFKLHIVWDG2RVWHQGH
Cartoon waarbij de gebergteketen van de Karpaten wordt voorgesteld als een kam. Tussen de tanden (de bergpassen) krioelen luizen (Russische troepen). Een soldaat haalt met de grove borstel het RQJHGLHUWHYDQWXVVHQGHNDP2I KRHGH'XLWVHUVKXQRञHQVLHI]DJHQLQGH.DUSDWHQLQDSULO %URQ 'HUEXQWH+DXVIUHXQG%HLODJHGHV+DXVIUHXQGHVࣉ¾U6WDGWXQG/DQG+DPPL:HVWIDOHQ9HUODJ::.ODPEWDQJHQ 30er Jahre. - Collectie: Erwin Mahieu
Gedicht Geen rechtvaardiging Zinaida Hippius Nee, geen aanvaarding, geen pardon! Ik blijf het steeds verdoemen. Dit ijzeren gevaarte kon Mij nooit de zijne noemen. Ik sneuvel met de rest, ik moord, Ik richt mezelf te gronde, Maar nimmer een verbloemend woord! Mijn ziel wordt niet geschonden. Als ‘t uur van vuur en duister slaat Moet dit in ‘t hart beklijven: Een oorlog wordt niet goedgepraat! Zo zal het eeuwig blijven. En als het Gods beschikking blijkt, Dit pad van bloed en lijden, Dan gaat mijn geest ook Hem te lijf, Trekt tegen God ten strijde. April 1915. Vertaald uit het Russisch door Nina Targan Mouravi. Hippius vond de vele chauvinistische oorlogsgedichten volstrekt ongepast. Haar ware gedachten over de door haar YHUDIVFKXZGHRRUORJNRQ]LMVOHFKWVNZLMW in haar geheime dagboek, enkele allegorische verhalen en dit gedicht. %URQ *%8(/(16 VDPHQVWHOOLQJHQYHUDQWZRRUGLQJ De 100 beste gedichten van de Eerste Wereldoorlog, Antwerpen, Veen Bosch & Keuning uitgevers n.v., pp. 85.
Nieuws uit Oostende Cinema Scala geopend 3 - 10 april (zie ‘Gazet van Oostende’ - Week 11 - 1915). De opening van Cinema Scala was al eerder gepland, maar moest wegens vertraging van de verbouwingswerken acht dagen worden uitgesteld. Op zondag 10 april gaat de Cinema open dankzij Cinema Sint-Sebastiaan voor het gebruik van hun lantaarn. In de namiddag zal de cinemazaal twee uren open zijn voor de burgerbevolking. ’s Avonds zijn er enkel vertoningen voor soldaten. Bronnen: De Duinengalm, 10/06, 01/07, 15/07 en 22/07/1921. %URQ KࡇS JRGELERRVWHQGHEH Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert Oostende. A. ELLEBOUDT en G. LEFEVRE, Oostende onder de Duitsche EH]HࡇLQJ 2RVWHQGH'UXNNHULM(OOHERXGWVGSS 9LQGSODDWV $UFKLHIVWDG2RVWHQGH
Pasen in Oostende 4 - 5 april. Dit jaar hangt er een zeer droevige paassfeer. In de voorbije jaren betekende Pasen feest in het visserskwartier. De Visserskaai en de handelsdokken lagen dan vol sloepen. De winterperiode zat erop en de premies werden uitgedeeld. Nu liggen de Visserskaai en de dokken er leeg en verlaten bij. Op Pasen vonden er vroeger ook concerten op het Wapenplein plaats, het Kursaal opende opnieuw zijn deuren en er waren kinderfeesten op het strand.
'XLWVHNDDUWPHWSDDVZHQVHQ'HWHNHQDDUKHHࡄ zich duidelijk laten inspireren door de oorlog. (HQ 'XLWVH LQIDQWHULVW LV DOV HHUVWH XLW KHW HL gekropen en wordt omsingeld door Geallieerde soldaten met bajonet op de loop. Maar de Duitse soldaat moet de moed niet opgeven; op de achtergrond staan zeppelins, vliegtuigen en de HoFKVHHठRࡇHSDUDDWRPKHPELMWHVWDDQ Collectie: Erwin Mahieu
Bondgenoten houden marinemanoeuvres voor Oostende en Middelkerke 8 - 9 april. Oostende is om vijf uur op donderdagmorgen wakker geschud door tien PLQXWHQGXUHQGNDQRQJHEXOGHU'HEDिHULM aan het sanatorium van dokter Delcroix in 0DULDNHUNHKHH़KHWYXXUJHRSHQGRSRRUlogsschepen die zich voor de kust vertoonGHQ («Q YDQ GH VFKHSHQ KHH़ GH EDिHULM onder vuur genomen. De Duitse bemanning YDQ GH EDिHULM LV JHYOXFKW 7ZHH VFKHSHQ hebben de hele dag voor de kust blijven kruisen. Op vrijdagmiddag rond half vijf hebben drie Duitse watervliegtuigen de Stad over gevloJHQ7ZHHYOLHJWXLJHQ]HिHQNRHUVULFKWLQJ Zeebrugge, het derde vliegtuig is over zee gevlogen. Het is door een oorlogsschip in
WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
Gazet van Oostende
week 14 (4 tot 10 april 1915)
de staart geschoten. Het vliegtuig is terechtgekomen in zee, iets voorbij het Royal Palace Hotel. Op die plaats waren de Duitsers sinds enkele dagen op het stand een landingsplaats voor watervliegtuigen aan het bouwen. De piloot is gered en het watervliegtuig - nr. 59 - is uit het water gevist. Intussen kwamen er veel inwoners van Middelkerke in Oostende aan om in het hulphospitaal in het Hotel de la Marine in de Kapellestraat te worden verzorgd. Bron: De Duinengalm, 15/07/1921. %URQ KࡇS JRGELERRVWHQGHEH Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert Oostende.
(HQEDࡇHULMPHW OLFKW VFKHHSVJHVFKXWVWRQGRSJHVWHOGLQGHGXLQHQYDQ0DULDNHUNH/LQNVRSGH DFKWHUJURQGKHUNHQQHQZHKHWVDQDWRULXPYDQGRNWHU'HOFURL[ Collectie: Erwin Mahieu
Kort Stadsnieuws 4 april - Onderintendant Ubingen meldt het Stadsbestuur dat er op Pasen en paasmaandag geen opeisingen zullen plaatsvinden. 5 april GH+HHU*LOODUGYDQKHWNRਯHKXLV op het Vandersweepplein* werd op paasmaandag aangehouden en naar de Kommandatuur gebracht. Een Duitse muzikant KDG LQ ]LMQ NRਯHKXLV HQNHOH 'XLWVH GHXQtjes gespeeld op de piano. Gillard had hem gevraagd de Brabançonne te spelen. De 'XLWVHUZHLJHUGHHQYHUZLिLJGHGHXLWEDWHU GDWKLMYRRUGLHYUDDJJHVWUD़]RXZRUGHQ Gillard maakte zich kwaad op de Duitsers, waarop hij werd aangehouden. Het vonnis luidt: één jaar gevangenis en 1.000 Mark boete. * het huidige Ernest Feysplein
6 april - Duitse ingenieurs van de kanonnenfabriek Krupp hebben de schietoefeningen van de kanonnen aan het vliegveld op de Vuurtorenwijk bijgewoond.
passen zijn slechts één week geldig. 10 april - Uit het station van Oostende is een trein met een 90-tal personen uit Brussel en Antwerpen vertrokken. Na maanden ballingsschap konden ze eindelijk naar huis terugkeren.
Zicht op het Vandersweepplein. Collectie: Erwin Mahieu
Dinsdagmorgen is in Oostende geen enkele begrafenis kunnen doorgaan. Alle lijkkoetsen waren door de Duitse overheid voor 'XLWVHVODFKWRਬHUVRSJHLVW De politie is sinds vandaag begonnen aan de oplijsting van personen die Oostende zijn ontvlucht. 7 april - De prijs voor een paspoort is gestegen van 15 centiem naar 1 Mark. De reis-
'HNHUNYDQ0DULDNHUNHQHWYµµUGH(HUVWH:HUHOGRRUORJ Collectie: Erwin Mahieu
'H DऴUDDNZHUNHQ YDQ GH NHUNWRUHQ YDQ Mariakerke verlopen bijzonder traag. Sinds maandag l.l. waren de Duitsers de werkzaamheden gestart. Diverse grafstenen zijn stuk geslagen. Op 18 december hadden ze reeds de torenspits afgebroken, maar nu loopt het gerucht dat de Duitsers de kerk volledig willen opblazen. Bronnen: De Duinengalm, 01/07, 08/07 en 15/07/1921. %URQ KࡇS JRGELERRVWHQGHEH Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert Oostende. A. ELLEBOUDT en G. LEFEVRE, Oostende onder de Duitsche EH]HࡇLQJ 2RVWHQGH'UXNNHULM(OOHERXGWVG p. 370. 9LQGSODDWV $UFKLHIVWDG2RVWHQGH
Omdat de toren van de kerk van Mariakerke boven de duinen uitstak, was het een uitstekend oriëntatiepunt voor de Britse kruisers die langs de kust YRHUHQ'DDURPZHUGGHWRUHQVSLWVHUDIJHKDDOGHQGHWRUHQURPSQDJHQRHJ gehalveerd. Het beeld dateert van kort na W.O. I. Collectie: Erwin Mahieu
WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
Gazet van Oostende
week 14 (4 tot 10 april 1915)
%URQ 2RVWHQGHJHGXUHQGHGH'XLWVFKHEH]HࡇLQJ2VWHQGHSHQGDQWOڥRFFXSDWLRQ$OOHPDQGH Uitgave I, Oostende, De Vriese, s.d., pp. 15. Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert, Fonds Ostendiana.
ࣹ,10(025,$0ࣹ
Onze Oostendse gesneuvelden ۚ %RUUH\-R]HINRUSRUDDOe Instructiemidden - 8e Companie, kamp van Auvours, stamboeknr. 4.835, °Oostende op 4 ma. 1894, van Balthazar en Nierynck Mathilde, wonend bij zijn ouders, vishandelaars, Weststraat 41. Hij stierf in Le Mans (Frankrijk) op 6 apr. 1915 en werd er op 8 apr. begraven. De Duinengalm, 07 januari 1921. %URQ KࡇS JRGELERRVWHQGHEH Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert Oostende
ۚ *\VHO +XEHUW e Regiment Karabiniers, °Zelzate op 17 jan. 1837, van August, meester-schilder en Waelput Beatrix ࣖ + 6HUUX\VODDQ JHVQHXYHOG LQ GH Steenstrate op 8 apr. 1915.
%HULFKWXLW /HࡊRWLGLHQ YDQDSULO Bron: KࡇS ZDUSUHVVFHJHVRPDEH Internet, laatst geraadpleegd op 7 april 2015
De Duinengalm, 14 januari 1921. %URQ KࡇS JRGELERRVWHQGHEH Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert Oostende
ۚ /DPEHLQ 3LHUUH&KDUOHV3URVSHU GLHQVWSOLFKWLJ YDQDI e /LQLH ݊ VWDPERHNQU r2RVWHQGH RS GHF 1890, zoon van Cornelius, kleermaker en Vandaele Rosalie, wonend bij zijn ouders in de Godshuizenstraat 64, gestorven in het hospitaal van Calais op 5 apr. 1915 en twee dagen nadien in Calais-Noord begraven. 'H'XLQHQJDOPIHEUXDUL %URQ KࡇS JRGELERRVWHQGHEH Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert Oostende
Weerkundige waarnemingen
Bericht uit 'Vooruit. Orgaan der Belgische Werkliedenpartij' van 5 april 1915. Bron: KࡇS ZDUSUHVVFHJHVRPDEH Internet, laatst geraadpleegd op 7 april 2015
Gazet van Oostende
WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
week 14 (4 tot 10 april 1915)
$&7,9,7(,7(1.$/(1'(5 ۚ Digitale belevingswandeling W.O. I in Oostende YDQDI RNWREHU De wandeling leidt je langs het oorlogserfgoed van de ‘Groote Oorlog’ van de Stad. De initiatiefnemers zijn Toerisme Oostende vzw en de dienst Cultuur van de Stad. De route belicht de historische achtergrond van Oostende tijdens de (HUVWH :HUHOGRRUORJ DOV EH]HिH 6WDG de Duitse kustverdediging, de rol van de haven, de vernieling en wederopbouw. In het voorjaar zal de wandeling ZRUGHQXLWJHEUHLGPHWHHQਭHWVURXWH De digitale wandelroute is te verkrijgen aan de balie van Toerisme Oostende Y]Z 0RQDFRSOHLQ 3ULMV HXUR (volwassenen) / 3,00 (kinderen). Duur YDQGHZDQGHOLQJ ¢XXU ۚ Tentoonstelling W.O. I in Oostende, open op weekdagen van 8.00-17 uur, in Woon- en Zorgcentrum ‘De BoarebreNHUۑ.D±URVWUDDWDQLPDWLHORNDDO De expo is samengesteld met materiaal uit de rijke W.O. I-collecties van de vrijwilligers en (familieleden) van de bewoners van ‘De Boarebreker’, i.s.m. met de laatstejaarsstudenten van het SintAndreasinstituut. Gratis toegang. De expo loopt tot eind QRYHPEHU Wie over foto’s of ander W.O. I-materiaal beschikt en dit graag wil tentoonstellen, kan mailen naar:
[email protected]. ۚ Lezingenreeks - concept en coördinatie dienst Cultuur: Medische hulpverlening tijdens W.O. I RSGRQGHUGDJDSULORP 19.30 uur in de Forumzaal, Bibliotheek Kris Lambert, Wellingtonstraat 7 door Luc De Munck, auteur.
Het verhaal begint bij de medische hospitalen en medische posten die vanaf 4 augustus 1914 in Brussel en nadien in de Belgische provincies worden opgericht. Vanaf eind oktober 1914 komen de hospitalen achter het front tot stand (o.a. in Oostende). Aanvankelijk was de hulpverlening zeer gebrekkig, PDDU JHOHLGHOLMN JURHLW GH HਯFLQWLH tot uiteindelijk het Rode Kruishospitaal L’Océan in De Panne wordt opgericht. Het grootste Belgische fronthospitaal YHUZHU़ LQWHUQDWLRQDOH UHSXWDWLH YRRU oorlogsgeneeskunde. Tickets: gratis - maar vooraf inschrijven: www.vormingplusow.be of
en rijk, burger en arbeider, stedeling en buitenmens, dromden samen op de wegen, in de stations en in de havens met één doel: ontsnappen aan de vlug optrekkende Duitse troepen. In 1915 waren er in Engeland al een kwart miljoen vluchtelingen, 95 % ZDV %HOJ 'H ਭJXXU YDQ GHWHFWLYH Hercule Poirot zou trouwens geïnspireerd zijn op Belgische vluchtelingen die in Torquay verbleven, het kustdorpje waar Agatha Christie woonde. Wees zelf een Poirot en help ons in onze speurtocht naar de verhalen van die mannen, vrouwen en kinderen die tijdens W.O. I in Engeland leefden en werkten.
Tweede Slag om Ieper (17/425/5/1915) RS GRQGHUGDJ PHL RP XXU LQ GH )RUXP]DDO Bibliotheek Kris Lambert, WellingtonVWUDDW GRRU 7RP 6LPRHQV RਯFLHUHQ historicus verbonden aan de Leerstoel Geschiedenis van de Koninklijke Militaire School in Brussel.
Help ons de uitdaging aan te gaan met de Engelse nieuwszender BBC die beweert dat de Belgische vluchtelingen geen enkel spoor hebben achtergelaten! En zo de geschiedenis van die vluchtelingen naar het Engelse en Belgische publiek te brengen in een virtuele tentoonstelling. Mail naar martine.vermandere@amsab. be - www.belgianrefugees14-18.be
2S DSULO ]HिHQ GH 'XLWVHUV voor het eerst dodelijk chloorgas in bij een aanval. Dat gebeurde op Belgische bodem, in het noordelijke deel van de felbevochten heuvelkam rond de stad Ieper. We gaan dieper in op de verschillende militaire aspecten van deze Tweede Slag bij Ieper. Waarom grepen de Duitsers naar gas als wapen? Konden ze terreinwinst boeken of was de aanval opnieuw een maat voor niets? En hoe ontwikkelde de gasoorlog zich nadien in 14-18? Tickets: gratis - maar vooraf inschrijven: FXOWXXU#RRVWHQGHEHRI ۚ Oproep Belgian Refugees Ze waren met velen, de Belgen die YOXFKिHQ ELM KHW XLWEUHNHQ YDQ :2 I. Jong en oud, man en vrouw, arm
Initiële research en concept: Virginie Michils, dienst Cultuur Oostende
Coördinatie: Amelie Ingelbrecht, dienst Cultuur Oostende
Samenstelling: Karl Van Hoecke, historicus; Virginie Michils en Erwin Mahieu
Eindredactie: Virginie Michils, dienst Cultuur Oostende en Martine Meire, directeur
Extern adviseur: Erwin Mahieu
Het project Aan de slag over het kanaal is een internationaal cultureel-erfgoedproject van Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis. Het wordt ondersteund door de Vlaamse overheid. Partners in Vlaanderen: In Flanders Fields Museum, Heemkunde Vlaanderen en Familiekunde Vlaanderen. Partners in Engeland: Imperial War Museum, University College London, Women’s Library (London School of Economics) en People’s History Museum (Manchester). :LHJUDDJDFWLYLWHLWHQLYP:2, ZLODDQNRQGLJHQYLDGH:HNHOLMNVH 2RUORJVNUDQWNDQHHQPDLO VWXUHQQDDU FXOWXXU#RRVWHQGHEH
Druk en lay-out: drukkerij Lowyck Dank aan: Martine Vandermaes & Nadia Stubbe, Bibliotheek Kris Lambert; Claudia Vermaut, archivaris stad Oostende
