OOR
DIT IS EEN UITGAVE VAN DE NATIONALE HOORSTICHTING
Alles wat je wilt weten over het gehoor IN DIT NUMMER
DOE MEE! Kijk op pag
Op bezoek bij dokter Burgersdijk:
16
‘Na harde muziek hoor je vaak een piep, suis of brom’
Boordevol weetjes en leuke nieuwtjes: over sissende spinnen en oordoppen in de buurt van Justin Bieber!
Dierengeluiden
Hoe werkt het?
Interview
Teckel Sparky is doof en kent gebarentaal
Bekijk de route van geluid en ontdek hoe je gehoor werkt.
Rory: ‘Met voetbal doe ik mijn hoorapparaat uit.’
01 Cover def.indd 1
02-05-11 16:32
OOR zaken
In dit nummer Inhoudsopgave
3 4 6 8 10 12 14 16
10
e proefjes! Test je gehoor met leuk id. Bekijk de route van gelu n, irritante geluiden Hippe doppen, decibelle en ander nieuws. is slechthorend, ry Ro l: aa rh ve ijk nl oo rs Pe erkt daar weinig van. m n be Ru nd ie vr jn zi r maa n horen zonder oren va : en id lu ge en er di er ov Weetjes . tot knallen onder water 14 epen in beeld Lawaaiige en stille bero en ingedikt vocht: Buisjes, suizende oren huis. op bezoek in het zieken er en meer Doepagina: woordzoek
6
Young Crowds BV, Postbus 8146, 1180 LC Amstelveen E-mail
[email protected] Uitgever Young Crowds Art-director Susy Cascado Vormgeving Mariska Schotman Eindredacteur Jeannette Jonker Bladmanager Brigitte van der Loo Aan dit nummer werkten mee: Françoise Giesen, Annerike Gorter, Ilke Jellema, Claudia Lagermann, Marrit Schuddebeurs, Annemiek Verbeek, Liesbeth Vijfvinkel Fotografie: Pieter Boer, Dreamstime, Anke Leunissen, Frank Maliepaard, Isolde Woudstra Drukwerk Dijkman Offset. Kijk voor meer informatie op www.kinderhoortest.nl, www.geluidstuin.nl en www.orenomtehoren.nl. Mede mogelijk gemaakt door subsidie van ZonMw.
2 02-03 info.indd 2
Oplossingen
OORzaken is een uitgave van de Nationale Hoorstichting Redactieadres
Pagina 5: 1) B 2) Hamer, aambeeld en stijgbeugel 3) Ze geven de trillingen van het trommelvlies door aan het slakkenhuis 4) Gehoorzenuw
Colofon
8 Pag 10: Wat hoort bij elkaar? Vleermuis: kijkt met zijn oren Slang: hoort met zijn buik Pistoolgarnaal: doodt zijn prooi soms met geluid Hond Sparky: begrijpt gebarentaal
12
• Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011
02-05-11 16:33
OOR zaken
Wat hoor ik daar? ‘Bam!’ Je boek valt en jij hoort een klap. Dat gaat vanzelf. Maar hoe werkt dat eigenlijk? Wat kun je wel horen en wat niet? En wat als je oren niet goed werken? Met de volgende proefjes ga je op ontdekking uit.
Psssst… Hoe verder je van een geluid afstaat, hoe minder je hoort. Toch? Doe maar eens een truc met een bekertjestelefoon. Neem twee plastic bekertjes, een dun touwtje van drie meter lang en twee halve lucifers. Prik in de bodem van de bekertjes een gaatje. Doe het touwtje er door en knoop aan beide touwuiteindjes de halve lucifer vast. Ga uit elkaar staan, zodat het touw strak staat tussen de bekers. De één fluistert in zijn bekertje, de ander houdt zijn oor er tegenaan. Versta je elkaar?
Waaat? Waarschuwen, genieten van muziek en informatie krijgen. Allemaal dingen die je oren voor je doen. Maar lastig als je niet goed hoort. Probeer maar eens. Iedereen zit met zijn rug naar het bord. De ene helft van de klas houdt zijn oren dicht, de andere helft sluit zijn ogen. De leraar maakt geluiden en daarna krijgen jullie daar vragen over. Welk dier heb je gehoord, hoe vaak is er geklapt, welk liedje herkende je? Moeilijk, zeker met je oren dicht! Doe de test nog een keer, maar nu houdt de andere helft van de klas zijn oren dicht.
Snap jij nu hoe geluid werkt? Waarom hoor je iets en wanneer hoor je niets? Kijk op pagina 4 en 5 voor een uitleg en de route van geluid.
Tringggg! Je hebt twee oren. Is dat niet een beetje overdreven? Heb je ze echt allebei nodig? Probeer het maar! In de klas wordt een rinkelend mobieltje verstopt. Probeer te vinden waar- ie ligt, terwijl je één oor dichthoudt. Lukt dit? Of is het makkelijker met twee oren? TEKST: MARRIT SCHUDDEBEURS, MEER TESTJES KUN JE VINDEN OP WWW.PROEFJES.NL
Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011 •
02-03 info.indd 3
3 02-05-11 16:33
OOR zaken
De route van geluid
gehoorgang
2
Hoe komt muziek je oren binnen en waarom heb je eigenlijk oorsmeer? Het is de hoogste tijd voor een lesje biologie!
BUITENOOR Oorschelp
1
Wat jij waarschijnlijk ‘je oor’ noemt, is eigenlijk alleen je buitenoor. Dat wat je aan de buitenkant ziet. Alle geluiden komen via de oorschelp je oren binnen. Door geluid – bijvoorbeeld muziek– gaat de lucht trillen en die trillingen worden opgevangen door je oorschelp. Je oren zien er niet voor niets zo uit. Door de speciale vorm kunnen ze geluid goed opvangen en kun je ook het verschil horen tussen geluid dat van voren of van achteren komt!
1 Buitenoor
2 Gehoorgang De gehoorgang heeft de vorm van een S. Het geluid gaat via de gehoorgang naar het trommelvlies. In de gehoorgang zit ook het oorsmeer. Dat is viezig en geel, maar wel erg nuttig: het houdt stof tegen en de geur ervan vinden insecten vies.
4
3 Trommelvlies Wanneer het geluid het trommelvlies bereikt gaat het trommelvlies trillen. Het trommelvlies is heel klein en dun vliesje dat strak gespannen is. Het is maar goed dat het wat verder in het oor zit, want het is behoorlijk kwetsbaar.
• Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011
04-05 uitleg gehoor.indd 4
02-05-11 16:33
OOR zaken Binnenoor Slakkenhuis
Je hebt 18.000 haartjes in je oor!
5
Het slakkenhuis is een opgerolde buis met vloeistof. Aan de binnenkant van die buis zitten 18.000 gevoelige haartjes. De vloeistof geeft de trillingen die binnenkomen door aan de trilhaartjes. Die haartjes gaan bewegen en geven kleine elektrische stroomstootjes af.
gehoorzenuw
6 hamer
Gehoorzenuw
4
6
De gehoorzenuw stuurt de elektrische stroomstootjes van de trilhaartjes door naar de hersenen. Die verwerken het geluid, zodat je ook echt begrijpt wat je hoort.
Binnenoor
5 slakkenhuis
4
stijgbeugel
4 aambeeld
3
middenoor
trommelvlies
›
Alles goed gelezen?
Wat is het nut van oorsmeer? A Oorsmeer zorgt dat je hersenen weten waar het geluid vandaan komt. B Oorsmeer houdt stof en insecten tegen. C Oorsmeer geeft de trillingen door aan de trilhaartjes. Noem de drie gehoorbeentjes:
4 Middenoor Gehoorbeentjes De trillingen van het trommelvlies worden via gehoorbeentjes doorgegeven aan het slakkenhuis. Er zijn drie gehoorbeentjes: de hamer, het aambeeld en de stijgbeugel. Ze zijn maar 5 millimeter groot. Het zijn de kleinste botjes die je hebt!
Tekst: Annemiek Verbeek
Opdracht
Wat doen de gehoorbeentjes?
Welk deel van het oor geeft iets door aan de hersenen zodat je begrijpt wat je hoort? A slakkenhuis B trommelvlies C gehoorzenuw Kijk voor de oplossing op pagina 2
Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011 •
04-05 uitleg gehoor.indd 5
5 02-05-11 16:33
OOR zaken HARD = fout
Geniet jij van muziek? Dat wil je vast nog lang blijven doen. Let dan goed op met je mp3-speler. Want lang naar te harde muziek luisteren, betekent kans op gehoorschade! Zo gebruik je jouw mp3-speler veilig: 1. Zet je volume niet te hoog, halverwege is goed. 2. Gebruik een koptelefoon, geen dopjes die in je oren gaan. 3. Gebruik de ‘Smart Volume’ mogelijkheid als je mp3-speler die heeft (daarmee beperk je de hoeveelheid geluid die uit de koptelefoon komt) 4. Gebruik muziek niet om vervelende geluiden uit je omgeving weg te drukken. 5. Zet je mp3-speler niet zo hard dat anderen kunnen meegenieten van jouw muziek, je mp3-speler staat dan veel te hard en je oren lopen risico. 6. Zorg ervoor dat je ook nog kunt horen wat er om je heen gebeurt, wel zo veilig! Wil jij weten of jij wel veilig naar je mp3speler luistert en wat je zelf kunt doen om veiliger te luisteren? Doe dan de mp3-check op www.mp3check.nl.
Schade aan je oren! Wanneer je te vaak en te lang in de buurt bent van te hard geluid neemt de kans op gehoorschade toe. Als je elke dag een paar uur naar je mp3-speler luistert en naar een luid concert gaat in het weekend, belast je je oren behoorlijk wat uren per week. Je kunt dan risico op gehoorschade lopen. Hoe harder het geluid, hoe sneller je gehoorschade kunt oplopen. Bij extreem hard geluid, zoals knallend vuurwerk, kan die schade meteen ontstaan.
Tips Met een slechthorende kun je prima praten. Hier wat tips voor een goed gesprek: Kijk hem altijd aan, praat langzaam en duidelijk, laat je mond goed zien en gebruik gebaren en gezichtsuitdrukkingen om je verhaal te versterken.
HOOR
Hippe doppen Oordoppen: handig tegen snurkende vaders en irritante muziek. Maar wat nog belangrijker is: ze zijn goed om gehoorschade tegen te gaan als je naar een concert of disco gaat. Er zijn speciale dopjes te koop voor kinderoren. Beroemde moeders zoals Gwen Stefani of The Spice Girls zijn voorzichtig met de oren van hun kroost. Ze zetten opvallende en grote oorkappen bij hun kinderen op en het staat ze nog hip ook. Ook Justin Bieber fans opgelet! Doe altijd oordoppen in als hij in de buurt is. Niet alleen vanwege het volume, maar ook dat gegil van zijn fans is superslecht voor je oren!
06-07 weetjes.indd 6
Groot Je oren blijven je hele leven doorgroeien. Ze groeien ongeveer 0,2 millimeter per jaar. Dat is één centimeter in vijftig jaar! Helaas gaan oudere mensen niet beter horen met hun grote oren.
02-05-11 16:34
OOR zaken
Waaat?
Als je geluiden te vaak te hard hoort, kan je gehoor kapot gaan. En eenmaal beschadigd, dan blijft het zo. Dat komt omdat de trilhaartjes in je oren geen geluid meer kunnen opvangen. Normaal staan de haartjes rechtovereind, maar beschadigde haartjes lijken platgewalst. Een hoortoestel kan je helpen om weer te horen, maar je gehoor zal nooit meer hetzelfde worden. Goed om dus zuinig op je gehoor te zijn!
weetjes
Wat is (te) hard? •
Als je na een concert of het luisteren van je mp3-speler last hebt van een ruis of een piep in je oor, moet je je zorgen gaan maken en actie ondernemen om dit de volgende keer te voorkomen.
•
Als je de eerste uren na afloop van het muziek luisteren moeite hebt een gesprek of een televisieprogramma te volgen, dan was het zeker te hard.
•
Als je op één meter afstand van elkaar nog een normaal gesprek kunt voeren, zit je altijd safe.
Is gehoorschade erg? Als je eenmaal gehoorschade hebt, kun je daar flink last van hebben. •
je verstaat je vrienden minder goed
•
je wordt sneller moe, doordat je gesprekken minder goed kunt volgen
•
muziek klinkt niet meer mooi
•
je kunt een vervelende piep in je oren krijgen die je 24 uur per dag hoort… Om gek van te worden!
Irritant! OPDRACHT
› Wat is het meest irritante geluid? Een snerpende cirkelzaag! Dat blijkt uit de meest irritante geluidverkiezing van vorig jaar. Op nummer twee staat het geluid van een drilboor en de derde prijs is gewonnen door de tandartsboor. De toeterende vuvuzela, gillende kinderen en een zoemende mug stonden ook op de lijst. TEKST: MARRIT SCHUDDEBEURS FOTO’S: DREAMSTIME
06-07 weetjes.indd 7
In de tekst op deze pagina’s staan zes tips om je mp3-speler veilig te gebruiken. Ontwerp een poster die jouw vrienden waarschuwt dat ze hun mp3-speler niet te hard moeten zetten. Maak gebruik van de tips. Je mag tekenen en schrijven.
Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011 •
7 02-05-11 16:34
Ruben Ruben: “Jij hoort juf Sandra soms beter dan wij.” Rory: “Dat komt door de solo-apparatuur. Dat is een kastje om mijn nek. De juf heeft er ook een. Dan kan ik alles goed horen en hoef ik niet elke keer helemaal vooraan in de klas te zitten.” Ruben: “Hoor je het dan ook als ze naar de wc gaat?” Rory: “Of een scheet laat.” Ruben: “Dan ben jij de enige in de klas die lacht.”
Ror
y
e t s e b Gewoon n e d n e i vr
Rory en Ruben zijn beste vrienden. Rory is zeer slechthorend, met de oren van Ruben is niks mis. Ze zitten samen aan de tafel en eten witte bolletjes met pindakaas en suiker. Het gesprek komt al snel op voetbal. Rory is voor Feyenoord, Ruben voor PSV. Rory: “Maar als Feyenoord niet speelt, dan ben ik ook voor PSV.” Drie keer in de week voetballen ze zelf. Zaterdag is de wedstrijd, dan moet Rory zijn hoorapparaat uitdoen. “Anders gaat die kapot van het zweet. Soms hoor ik de coach niet en ren ik de verkeerde kant uit. Maar ik scoor ook heel vaak.”
Slimste van de klas Rory (8) is zeer slechthorend en gaat naar een gewone school. Zijn ‘horende’ vriendje Ruben (8) merkt er bijna niks van. “Soms moet ik hem even aantikken, of iets twee keer zeggen.”
8
Als klein jongetje had Rory vaak oorontstekingen. Hij kreeg drie keer buisjes in zijn oren en ook zijn amandelen zijn geknipt. Pas toen hij vier werd, kwamen zijn ouders erachter dat hij zeer slechthorend is. Ook zijn moeder en vader zijn slechthorend, een van zijn oma’s is doof. Zijn oudere broertje Jesse
• Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011
08-09 portret.indd 8
02-05-11 16:34
OOR zaken hoort wel goed. Ze wonen in Helmond, vlakbij Eindhoven. Hij gaat naar een gewone buurtschool, al zijn vriendjes kunnen wel goed horen. Toen hij net naar school ging, kwam er iemand in de klas om aan zijn klasgenootjes te vertellen hoe oren werken. En hoe ze met Rory moesten praten. Ruben: “Niemand pest hem omdat hij slecht hoort.” Rory: “Alleen een keer met 1 april.” Ruben: “Ik merk geen verschil als ik met Rory speel. Soms moet ik iets twee keer vragen of hem even aantikken als hij met zijn rug naar me toe staat. Maar als je dat weet, doe je het vanzelf.” Rory: “Als ik iemand niet versta, vraag ik gewoon of hij het duidelijker wil zeggen.” Ruben: “Rory is juist de slimste van de klas. Vooral met rekenen. Hij legt ons altijd uit hoe het moet.”
Overdreven of hard praten Zijn moeder Ernestine vertelt dat het
soms wel lastig is voor de juf. Er zitten 27 kinderen in de klas. Zeker toen Rory kleiner was, moest ze in de gaten houden of hij het wel begreep wat ze vertelde. “Nu kan hij gelukkig zelf vragen stellen als hij het niet snapt.” De meeste kinderen houden goed rekening met Rory’s handicap. Soms is er een klasgenoot of een ouder, die heel overdreven gaat praten, of héél hard. Rory kan er wel om lachen, hij blijft gewoon zichzelf en is er nooit onzeker over geweest. Als ze klaar zijn met eten, kruipen Rory en Ruben op de bank om samen Mario Bros te spelen met hun Nintendo DS. Hond Spikey komt erbij en likt
de neus van Rory. Ondertussen praten de twee vrienden, zonder elkaar aan te kijken. Over hoe je het beste dood kunt gaan en het snelst naar het volgende level komt. Als je het niet weet, zou je niet eens merken dat een van de twee zo slecht hoort. Dan gaan ze naar buiten. Voetballen. Gewoon twee jongens van acht jaar.
‘Alleen met voetballen moet ik mijn hoorapparaat uit’
OPDRACHT
›
Door zijn hoorapparaat kan Rory zijn vrienden gewoon verstaan. Ook als je elkaar niet kunt horen, kun je met elkaar praten. Bijvoorbeeld door uit te beelden wat je bedoelt. Probeer het maar eens met een klasgenoot. Begin gemakkelijk, beeld bijvoorbeeld ‘ik ben boos’ of ‘ik ben blij’ uit. Als het goed gaat, probeer je een lastigere zin.
TEKST: ANNEMIEK VERBEEK FOTO’S: FRANK MILIPAARD
08-09 portret.indd 9
Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011 •
9 02-05-11 16:35
OOR zaken
• Dieren allemaal op een andere manier geluid maken? Zo huilt een wolf, lacht een specht en mekkert een geit. • Spinnen horen met de haartjes op hun poten? Ze sissen trouwens ook met hun poten. Dat doen ze door de haren op hun poten tegen elkaar te wrijven.
Ratelen als een Het gehoor van dieren werkt vaak anders dan bij mensen. Sommige dieren maken geluiden die alleen zij kunnen horen en er zijn dieren die het zonder oren moeten doen. Gelukkig kunnen zij luisteren met hun poten of hun buik.
<
|
T… WISTJEDA
Sparky
Gebarentaal voor honden
• Walvissen verschillende geluiden kunnen maken? Ze kreunen, ratelen, zingen, fluiten en maken het geluid van een piepende deur. • Dolfijnen met elkaar praten onder water? Ze maken geluiden met het blaasgat in hun kop. Zo maken ze elkaar duidelijk welke kant ze op moeten zwemmen en waar eten te vinden is.
10 10-11 dieren.indd 10
Dat gebarentaal niet alleen voor mensen is, bewijst de Amerikaanse hond Sparky. Deze teckel is doof, maar weet precies wanneer hij moet zitten, liggen of stoppen. Omdat Sparky gedragsproblemen had, werd hij aan de stichting Puppies voor Parole geschonken. Deze stichting plaatst honden bij mensen in de gevangenis, zodat de gevangenen iets te doen hebben en de honden iets leren. Bij Sparky is dat goed gelukt, want hij leerde zo gebarentaal. Inmiddels woont Sparky niet meer in de gevangenis, maar op een dovenschool. Hier leert hij nog meer signalen.
Kijken met je Sommige dieren leven vooral in het donker en dan is het lastig om op je ogen te vertrouwen. De vleermuis is zo’n dier. Vroeger dachten mensen dat vleermuizen blind waren, maar dat klopt niet. Hij kan wel zien, maar omdat hij er vaak ’s nachts op uittrekt, vertrouwt hij meer op zijn oren dan op zijn ogen. Als een vleermuis op pad gaat, maakt hij heel hoge geluiden. Deze geluiden zijn zo hoog dat mensen ze niet kunnen horen. Ze
• Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011
02-05-11 16:35
w
OOR zaken
walvis en knallen als een garnaal Oorverdovende knallen Hij is nog geen zes centimeter groot en toch maakt hij zo veel herrie dat hij zelfs onderzeeërs laat schrikken. De pistoolgarnaal laat gigantisch harde knallen onder water en de enige wapens die hij daarvoor gebruikt zijn zijn scharen. Omdat hij die met zo’n grote snelheid sluit, ontstaat er onder water een gasbel. Die bel groeit eerst en knalt dan uit elkaar. Dat zorgt voor een oorverdovend geluid.
Het is dus duidelijk waar de pistoolgarnaal zijn naam vandaan heeft. Zijn knallen zijn trouwens ook nog nuttig. Hij verdooft en doodt er soms zelfs zijn prooi mee.
Horen zonder oren Heb jij weleens een slang met oren gezien? Toch weet hij zijn prooi gemakkelijk te vinden en voelt hij wanneer hij moet maken dat hij wegkomt. Dat is knap, want een slang heeft geen oren en ook geen trommelvlies. Wat hij wel heeft, is een oorbotje, een binnenoor en een heel lange buik. Vooral van die buik maakt hij gebruik om te kunnen horen. Omdat de slang zich voortbeweegt over de grond voelt hij elke trilling. Zo’n trilling betekent meestal dat er iets of iemand in de buurt is. Als de trilling zwak is, weet de slang dat het gevaar ver weg is, maar als de grond behoorlijk heen en weer gaat, weet hij dat hij op zijn hoede moet zijn. Vandaar dat het altijd handig is om flink te stampen in gebieden waar slangen voorkomen.
OPDRACHT
›
Wat hoort bij elkaar? Trek een lijn van het dier naar de omschrijving die erbij hoort.
oren weerkaatsen op voorwerpen in zijn omgeving en daardoor ontstaat er een soort echo. De vleermuis vangt deze echo op met zijn oren. Dankzij de echo begrijpt hij niet alleen waar hij vliegt, maar ook welke voorwerpen er in zijn buurt zijn en welke vorm deze voorwerpen hebben. Vleermuizen kunnen dus eigenlijk kijken met hun oren. Dit trucje wordt trouwens met een moeilijk woord ‘echolocatie’ genoemd. TEKST: CLAUDIA LAGERMANN
10-11 dieren.indd 11
Sparky
Doodt zijn prooi soms met geluid.
Kijkt met zijn oren.
Begrijpt gebarentaal.
Hoort met zijn buik.
Kijk voor de oplossing op pagina 2
Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011 •
11 02-05-11 16:35
OOR zaken
Werken met geluid In sommige beroepen ben je elke dag met geluid bezig. Omdat je goed moet luisteren, of veel herrie om je heen hoort. Michiel, Jasper, Martin en Andrea vertellen over geluiden tijdens hun werk.
|
<
Zachtste stand Jasper is geluidsman en zorgt voor het geluid bij televisieprogramma’s. ‘Mijn oren zijn mijn werk, zonder mijn oren kan ik dit beroep niet doen. Ik heb de hele dag een koptelefoon op mijn hoofd. Die staat altijd op de zachtste stand, mijn oren zijn zo goed getraind dat ik dan het beste hoor.’
|
Geen praatje maken < Michiel begeleidt de werkzaamheden van de nieuwe metro in Amsterdam. ‘Als ik in de buurt van heipalen sta, hoor ik veel herrie om me heen. Gelukkig draag ik dan een helm met geluiddichte oordoppen. Die houden zoveel geluid tegen dat ik zelfs geen praatje kan maken met mijn collega’s.’
12
• Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011
12-13 Fotoreportage.indd 12
02-05-11 16:36
OOR zaken |
<
Wie zegt wat? Andrea is juf en kan haarscherp horen. ‘In de klas gebeurt altijd van alles en hoor je vaak meerdere geluiden door elkaar. Aan mij de taak goed op te letten wie wat zegt. Ik hoor ook vaak dingen die niet voor mijn oren bestemd zijn. Als ik dan bijvoorbeeld hoor dat een leerling met een probleem zit, probeer ik hem of haar toch te helpen.’
Speciale filters |
<
Martin is dj en staat vaak in volle discotheken. ‘Als ik optreed draag ik altijd speciale filters in mijn oren. Daardoor hoor ik de muziek niet zo hard. Tien jaar geleden wisten mensen nog niet dat je als dj gehoorschade kon oplopen. Toen droeg ik geen filters en had ik na afloop vaak een piep in mijn oren.’ TEKST: CLAUDIA LAGERMANN, FOTO’S: PIETER BOER, ANKE LEUNISSEN, ISOLDE WOUDSTRA
12-13 Fotoreportage.indd 13
Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011 •
13 02-05-11 16:36
OOR zaken
De arts
Het ‘gereedschap’ waar de dokter mee werkt.
Op bezoek in het ziekenhuis
In kelen, neuzen en Buisjes, suizende oren en ingedikt vocht. Een keel-, neus- en oorarts komt het elke dag tegen. OorZaken loopt een dagje mee met dokter Burgersdijk. Het is woensdagochtend vroeg, maar het is al druk op de KNO-afdeling van het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam. KNO staat voor keel, neus en oren. Dokter Francis Burgersdijk (60) ziet vandaag veel patiënten, vooral kinderen. Ze komen meestal pas bij hem als de ouders doorhebben dat er écht iets mis is.
14
Dikke draden uit je oor “Veel ouders denken dat hun kind gewoon geen zin heeft om te luisteren”, zegt dokter Burgersdijk. “Maar als je iets tien keer moet vragen, weet je bijna zeker dat er iets mis is. Ze hebben dan vocht achter hun trommelvlies en horen steeds slechter. Het vocht is na een paar maanden zó dik, dat ik soms dikke draden lijm uit hun oor haal. Het is zo plakkerig dat je er behang mee tegen de muur kunt plakken.” Ook gebeurt het steeds vaker dat jongeren’ gehoorschade hebben door het luisteren naar muziek. “Als je een tijd naar harde muziek geluisterd hebt, hoor je vaak een piep, suis of brom”, zegt dokter Burgersdijk. “Ik snap het
wel; muziek moet je niet alleen horen, je wilt het vóelen in je buik. Maar door elke dag naar school te fietsen met je mp3-speler op vol volume, ‘snoep’ je wel elke keer iets van je gehoor af.”
Piep, suis of brom Problemen met het gehoor komen veel vaker voor dan je zou denken. Ook de dokter heeft er last van. Hij hoort soms zo’n hoge piep dat hij er wakker van ligt. Oorsuizen noemen ze dit. Een tijd geleden kwam er een mevrouw bij hem die elke nacht naar de tramremise ging. Door de herrie daar, hoefde ze niet naar het gebrom in haar oren te luisteren. De tweejarige Jamie, een stoer ventje
• Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011
14-15 Reportage.indd 14
02-05-11 16:37
Hiba komt hier vaker, ze is allergisch voor van alles.
Opdracht
›
Voor je mp3-speler is een koptelefoon op je oren veel beter dan dopjes in je oren. Je wilt er natuurlijk ook leuk uitzien. Ontwerp hieronder je eigen koptelefoon. Gebruik je favoriete kleur!
oren kijken met blonde stekeltjes en nieuwe sneakers, heeft daar gelukkig geen last van. Wel is hij al weken niet lekker, vertelt zijn moeder op het spreekuur aan de dokter. Hij eet niet en hoest ’s nachts zo veel dat hij moet overgeven. En hij hoort weer slecht. Terwijl het net zo goed ging, want Jamie heeft sinds een halfjaar buisjes in zijn oren. Daardoor hoorde hij zijn moeder weer als ze hem riep. En hoefde hij niet bovenop de tv te zitten om zijn favoriete programma’s goed te verstaan. “Heel veel kinderen krijgen in de kleuterklas buisjes in hun oren”, zegt dokter Burgersdijk. “Dat komt door de buis van Eustachius, die werkt vaak beroerd bij kleine kinderen. Vaak
gaat het vanzelf over als ze naar de middelbare school gaan.”
Beroerde buis Dokter Burgersdijk zet zijn ‘brilletje’ op, zoals hij het hoedje met een vergrootglas noemt. Bovenop het vergrootglas zit een lamp, zodat hij goed in neuzen, oren en kelen kan kijken. Jamie moet zijn hoofd scheef houden. Met een soort trechter kijkt de dokter in zijn oren. In de wachtkamer zit Hiba (6) samen met haar tweelingzus op een hobbel paard. Haar moeder loopt rond met haar huilende babyzusje. Ze mogen binnenkomen. Hiba gaat meteen in de stoel bij de dokter zitten, ze is hier
Tekst: Annemiek Verbeek, Foto’s: Gerda Horneman
14-15 Reportage.indd 15
al zo vaak geweest. Samen met haar moeder is ze allergisch voor ‘van alles en nog wat’. Daardoor heeft ze vaak last van haar neus en oren en ze moet verschillende medicijnen nemen.
Watten in je oren Veel mensen denken dat je oren wel tegen een stootje kunnen. “Als je jong bent, denk je misschien: ach, dat maakt toch niks uit als je iets minder goed hoort”, zegt dokter Burgersdijk. “Doe maar eens twee proppen met watten in je oren, dan merk je het wel. Na tien minuten trek je ze er al uit, dat weet ik zeker. Misschien zelfs al na vijf minuten. Je wordt er helemaal gek van als je niet goed hoort.”
Nationale Hoorstichting • voorjaar 2011 •
15 02-05-11 16:37
OOR zaken
Woorden zoeken Je hebt nu van alles over het gehoor gelezen. Ken je de woorden die hieronder staan nog? En kun je ze vinden in de puzzel? Streep ze alle 22 weg! bescherming decibel echo fluisteren gehoorzenuw geluid herhalen hoorapparaat horen luisteren oordoppen
oorontsteking oorschelp oorverdovend praten schreeuwen slakkenhuis slechthorend trilhaartjes trommelvlies verstaan vuvuzela
V I E C L C P F V A L V I E P L U G S C N N E E N A A T S R E V V G E O H E O M S F A A A B F T U N I N T O P P P A E T I L B E Z I L E R Z M P R O E C U U E H E K V W I G A A O N E I K P S E L E L U L L P J E D S K L L C C A T E E H P J B R T R J W E H W N S M E A W U N E Z R O O H E G E T M R A P O R W O K N O C R E R N O H R N E L A H R E H S M L O O R C T N E F S T R O P R I U H R T S J S N Q E I E E Y O N I O O R V E R D O V E N D K O G D D O Y I S L E C H T H O R E N D C B I M S I U H N E K K A L S E
Test je eigen oren Nu je zoveel weet over het gehoor, ben je vast ook benieuwd hoe het met je eigen oren zit. Op www.geluidstuin.nl kun je ze testen en je kunt er allerlei mooie en lelijke geluiden horen
én vangen. De site staat verder vol games, filmpjes, quizzen en leuke weetjes. Speel de Oorrace, test je gehoor of plaats een oorpaal met jouw favoriete geluid!
Illustratie: Maaike slingerland
16 achterpagina.indd 16
02-05-11 16:37
