Waarom het ondernemersfonds is mislukt Bij het eerste kennismakingsgesprek met de nieuwe burgemeester, Dhr. Adriaanse, brengt hij het succesvolle ondernemersfonds in Roosendaal ter sprake. “Zou dit ook niet iets voor de gemeente Woensdrecht zijn”, is zijn opmerking. Ook toenmalig wethouder Van der Wijst is enthousiast en vervolgens komt dit onderwerp op de agenda te staan. StOW doet zijn huiswerk en gaat aan de slag. Dit is namelijk ook een van de speerpunten waar ze, sinds haar oprichting in 2010, voor heeft gestreden: een college-brede aandacht voor ondernemerschap. En een ondernemersfonds dat breder is dan alleen het economische, maar de gehele leefbaarheid van de kernen omvat. Er zijn verschillende opties waar uit gekozen kan worden. StOW realiseert zich dat er in Nederland zowel succesvolle als slechte voorbeelden zijn, maar de noodzaak wordt wel onderkend. In het jaarlijks Vijverhoeve-overleg met het voltallige college wordt gezamenlijk besloten om te komen tot een ondernemersfonds. De vrijwillige bereidheid onder ondernemers om naast het ondernemerschap ook iets voor de leefbaarheid te doen, neemt af. Het sociaal-maatschappelijk ondernemerschap staat onder druk. Het stopzetten van subsidies en de economische crisis helpen daar ook niet bij. StOW is bereid ervoor te gaan, maar realiseert zich dat het niet makkelijk zal worden. Wij lopen niet weg voor onpopulaire maatregelen. De plannen worden uitgewerkt. Zorgvuldig is hierbij onderzocht en afgewogen, welke vorm van een op te richten ondernemersfonds het beste zou kunnen passen bij de gemeente Woensdrecht. StOW heeft zich hierbij ook laten informeren door andere gemeenten. Het succes van de gemeenten Hulst en Roosendaal om hun ondernemersfonds financieel te vullen met reclamebelasting en de problemen die Bergen op Zoom heeft ervaren met “hun” model van een ondernemersfonds zijn voor StOW een van de redenen geweest om te kiezen voor deze vorm. Immers een ondernemersfonds zou van- en voor de ondernemers moeten zijn. StOW besefte hierbij dat de naam “belasting” per definitie een negatieve lading heeft. De uitgangspunten waren: 1. 2. 3. 4. 5.
Meer dynamiek in alle Woensdrechtse kernen, waar mensen graag willen wonen. Een verbeterde, compacte infrastructuur van het kerngebied. Nog meer aandacht voor voorkoming en bestrijding van leegstand. Gestructureerde en op elkaar afgestemde activiteiten per kern Verfraaiing van de kernen door “Citydressing” met aandacht voor de communicatie van de activiteiten. 6. Collectieve inkoop van materialen voor alle kernen. Denk hierbij o.a. banieren, feestverlichting en bloembakken. 7. Een verdere professionalisering van StOW door middel van de inhuur van specialisten, daar waar wenselijk. Immers het bestuur van StOW zijn slechts vrijwilligers die ook hun handen vol hebben binnen de bedrijfsvoering van hun eigen bedrijven.
Deze uitgangspunten moeten uiteindelijk een waardevermindering op de woningmarkt tegengaan, maar ook bijdragen aan een afname van de vergrijzing en krimp. Direct dient dit gezien te worden in een één op één relatie met het economisch klimaat, en hierbinnen het continuïteitsperspectief, voor alle MKB ondernemers in de diverse kernen van de gemeente Woensdrecht. Vervolgens komen er verkiezingen, en de nieuwe wethouder, Dhr. de Waal, is ook enthousiast. “Doen” zegt deze kersverse wethouder. “Het college is voor en ook de coalitiepartners vormen geen probleem”, aldus de woorden van Wethouder De Waal. “Dit plan komt zonder problemen door de gemeenteraad”. Al die tijd gaat StOW ervan uit dat de wethouder alle stappen deelt met de fracties die het voorstel door de raad slepen. De stelligheid waarmee dit door de wethouder wordt uitgesproken, geeft StOW veel vertrouwen in een goede afloop. Vervolgens mislukken alle pogingen om de betrokken niet-georganiseerde ondernemers goed in te lichten. StOW organiseert info-bijeenkomsten, inloopavonden, ondernemers wordt schriftelijk uitleg verstrekt, maar deze ondernemers negeren bewust of onbewust de discussie met STOW. De georganiseerde ondernemers , allen lid van de verenigingen, wordt duidelijk uitgelegd wat de voor- en nadelen zijn. En na pittige discussies besluiten alle ledenvergaderingen in massale meerderheid om zich uit te spreken vóór het fonds. Dus aan 1 voorwaarde was voldaan. De spelregels rond het draagvlak worden vanuit de gemeente steeds aangepast. Eerst was uitnodigen voor een infoavond al voldoende, vervolgens werden de eisen omtrent het draagvlak steeds strenger. StOW heeft de wethouder meerdere malen gewezen op eerder gedane uitspraken. De subsidies die ondernemersverenigingen altijd kregen, werden door de gemeente stop gezet. Ondernemers klagen altijd dat ze zoveel aan alles moeten betalen, maar als de gemeente bereid is om in vijf jaar tijd € 200.000,-- aan de ondernemers uit te keren, dan is het ineens verspilling van gemeenschapsgeld. De tegenprestatie die wordt gevraagd, n.l. dat ondernemers zelf ook aan het fonds bijdragen is volgens STOW te billijken. Voor wat hoort wat. Kortom , het besluit om ervoor te gaan, is niet vreemd. Je krijgt niet elk jaar de gelegenheid om € 200.000,-- aan subsidie binnen te halen. Tijdens de infoavond in de Drieschaar zijn niet alle aanwezige, niet-georganiseerde ondernemers enthousiast, maar ook niet alle ondernemers die er zijn, zijn tegen. De opmerkingen die gemaakt worden, worden netjes genoteerd, en de meeste opmerkingen leiden ook tot aanpassing van de plannen. Vooral de tarieven worden bijgesteld. Wijzigingen hieromtrent werden ook ingegeven door het College/de wethouder, die stelselmatig ruggenspraak hielden met pleitbezorgers. Alle betrokken partijen werken de plannen uit, de belastingdienst wordt erbij betrokken, en het plan dat er uiteindelijk ligt, kan de juridische toets doorstaan. StOW gaat er nog steeds van uit dat aan alle voorwaarden die de gemeente heeft gesteld, te hebben voldaan. Wethouder de Waal , samen met contactfunctionaris Kim Hendriks, komen telkenmale terug bij de draagvlakdiscussie. Verschillende malen wordt deze eis bijgesteld. Dit tot frustratie van StOW. Bij de start van het project, was deze eis veel minder diepgaand dan gaandeweg het traject. Als StOW dat van tevoren had geweten, waren we er helemaal niet aan begonnen, want in de praktijk blijkt dat een meerderheid halen onder ondernemers heel erg lastig is, helemaal tijdens crisisjaren, als elke ondernemer op de centen moet letten. Maar nogmaals, met in het achterhoofd dat de coalitie voor
zou zijn, heeft StOW doorgezet. Tweehonderd duizend euro subsidie en een impuls voor de plaatselijke economie zijn dringend noodzakelijk. Uiteindelijk gaan de plannen naar de raad. StOW verwacht discussie en kritiek van de oppositiepartijen, maar wat blijkt ook de eigen partij van de wethouder en de coalitiepartijen zijn negatief gestemd en hebben behoorlijk wat kritiek. StOW is verbijsterd. Hoe kan dit nu ? Achteraf horen wij dat de leden van de raad slechts drie dagen voor de eerste themaraad de stukken onder ogen hebben gekregen. Al die tijd zijn zij nergens van op de hoogte gebracht. Ook de eigen fractieleden van de wethouder zijn bijzonder verrast over de plannen en hebben grote vraagtekens. Hoe is dit mogelijk !? Een zeer gevoelig onderwerp waar we al zeven maanden mee bezig zijn. STOW is uitermate verontwaardigd. Op verzoek van de raad wordt het onderwerp aangehouden en er volgt een bemiddeling/uitleg tussen StOW en de fractievoorzitters van alle politieke partijen. Er is zeer zeker begrip voor de standpunten van StOW maar het draagvlak blijft een heet hangijzer. In de bijeenkomst wordt er door de fractievoorzitter van ABZ aan ons gevraagd wat we gaan doen als het fonds het niet haalt in de raad. Ons antwoord hierop is: dan bereiken we niet de doelstelling die bij oprichting van StOW is bepaald en zal er geen sprake meer zijn van een vertrouwen in een constructieve samenwerking om te komen tot o.a. en gezond ondernemersklimaat. Vervolgens lezen wij in de pers dat we gechanteerd hebben met opstappen, als het fonds er niet zou komen. Tijdens de borrel aan de bar, wordt ons verweten dat we de politieke partijen niet eerder hebben ingelicht. Waarom hebben jullie niet gelobbyd, is de vraag. Omdat dit volgens wethouder De Waal van begin af aan niet nodig was, is onze reactie. Als vervolgens de vreemde motie op tafel komt, waarbij niet stemmers automatisch voor zijn, is bij StOW de beslissing al gevallen er niet mee door te gaan. Wij zien helemaal niets in een enquete, wij trekken ons terug. Immers nu weer een enquete gaan houden, met in achtneming van de negatieve lading die het onderwerp “reclamebelasting” inmiddels heeft gekregen zal ongetwijfeld leiden tot een uitslag waar geen waarde aan gehangen mag worden. Een ondernemersfonds heeft alleen kans van slagen als het breed en enthousiast gedragen wordt, en dat is niet het geval. Dus niet aan beginnen. In een besloten en vertrouwelijke bijeenkomst waarbij naast wethouder De Waal, ook burgemeester Adriaanse en de gemeentesecretaris aanwezig is, deelt StOW mee dat ze de motie niet gaan uitvoeren en dat ze het plan niet doorzetten. De wethouder blijft erbij dat hij de motie gaat uitvoeren, en in de eerstvolgende college vergadering op dinsdag wordt door het college besloten, de enquete d.m.v. stemmen bij de notaris uit te voeren. Wij krijgen sterk de indruk dat de wethouder koste wat kost een politieke nederlaag wenst te voorkomen. StOW staat niet achter deze enquete, en na telefonisch verzoek/contact tussen de wethouder en onze voorzitter verlenen we slechts medewerking omdat de gemeente dit graag wil. Voor StOW is de uitslag al bekend, de reclamebelasting en het fonds gaan er niet komen. De dag dat de uitslag bekend wordt, is voor StOW niet meer zo belangrijk. Ook al was die uitslag iets vriendelijker geweest, StOW had niet tot uitvoering van het fonds over gegaan. Wethouder De Waal was zeer verrast over de uitslag, terwijl wij hem daarvoor gewaarschuwd hebben.
Volgens de enquete, ingegeven en qua vorm goedgekeurd door de gemeenteraad, was er sprake van een meerderheid vóór een ondernemersfonds, te vullen met te gaan heffen reclamebelasting.
De verontwaardiging van StOW was dan ook enorm dat na de bekendmaking van de uitslag alle politieke partijen de mening waren toegedaan dat de meerderheid zich had uitgesproken tégen te komst van een ondernemersfonds, te vullen met reclamebelasting. Achteraf zijn de “niet”-stemmers, juist ingegeven door de wethouder met goedkeuring van de gemeenteraad, als “voor”-stemmers, niet meer rechtsgeldig. Dit in het bijzonder ziet StOW als laakbaar gedrag en creëert een vertrouwensbreuk. Dit heeft alle schijn van een voorkeur voor persoonlijke politieke belangen, boven de algemene belangen van onze mooie kernen in de gemeente Woensdrecht. StOW kan zich verwijten teveel vertrouwen te hebben gehad in de nieuwe wethouder. Wij hebben van begin af aangeleverd wat de gemeente vroeg, wij zijn de barricaden op gegaan, wij hebben onze nek uitgestoken met een heel gevoelig onderwerp. Maar altijd met het idee, we doen dit in het belang van alle kernen. Als we eenmaal van start zijn gegaan dan krijgen we alle ondernemers mee. Want er zijn ook hele succesvolle fondsen inmiddels al jaren actief. Jammer genoeg hadden we een negatieve stroom aan publiciteit over het fonds in Bergen op Zoom in de krant tegen, ten tijden van de introductie van een dergelijk fonds in de gemeente Woensdrecht. Deze berichtgeving heeft de Woensdrechtse ondernemers en inwoners gekleurd in haar of zijn mening. Dit heeft absoluut niet in ons voordeel gewerkt. Er valt ons misschien veel te verwijten, maar gezien bovenstaande ook weer niet. Wij hebben gedaan wat van ons gevraagd werd, en jammer genoeg hebben wij uiteindelijk geen politiek draagvlak, en ook niet voldoende draagvlak (volgens de interpretatie van de gemeenteraad) onder de ondernemers kunnen realiseren. Een leerzame les, en we laten ons niet voor een tweede keer voor de gek houden. Wij zijn het vertrouwen kwijt van de ondernemers, maar zelf zijn wij het vertouwen kwijt in het voltallige College en dan in het bijzonder in de wethouder. StOW durft hierbij tevens haar bedenkingen uit te spreken over de oprechtheid en competenties van een groot aantal gemeenteraadsleden. Transparantie is van belang voor Woensdrechtse ondernemers en inwoners. Hierin past volgens StOW ook geen “achterkamerpolitiek”. Wel degelijk vonden de politieke partijen een gesloten vergadering vóór de openbare gemeenteraadsvergadering belangrijk genoeg om met een unaniem besluit naar buiten te komen. StOW steekt ook haar teleurstelling over de rol van de burgemeester niet onder stoelen of banken. Ook aan hem is gevraagd om binnen de gemeente Woensdrecht mensen op hun verantwoordelijkheid te wijzen. Wellicht had hij ook corrigerend op moeten treden toen bleek dat de nog onervaren wethouder, met de belangrijke portefeuille economische zaken, fouten maakte. De toekomst zal het leren of het niet doorgaan van het fonds een gemiste kans is geweest om wat voor elkaar te krijgen. Stilstand blijkt achteraf altijd achteruitgang. Wij maken ons grote zorgen over de gevolgen voor de gemeente Woensdrecht. Een duidelijke visie voor de toekomst met daarbij een beeld van de te nemen maatregelen, wordt vaak onderkend en uitgedragen door slechts een aantal individuen. Net als bij andere verenigingen vormen deze mensen vaak een “kopgroep” die uiteindelijk veel volgers naar de weg van succes opleveren. Wat nu, als er
de daadkracht en het lef om hun nek uit te steken van dit soort mensen niet meer is? En dan nota bene juist als gevolg van de competenties van mensen binnen de gemeente Woensdrecht?
Niet voor een lintje, maar in het belang van de totale gemeenschap hebben hier een aantal ondernemers hun nek uitgestoken, blijkbaar met risico voor hun eigen bedrijfsvoering! De betekenis van het Ondernemersfonds Met het ondernemersfonds wilden we, meer algemeen, de democratie en het zeggenschap meer aanpassen aan de wensen van deze tijd. Zo’n fonds heeft een langere levensduur dan de kiezerstermijn van 4 jaar, waar de plaatselijke politiek mee dealt. Ondernemers hebben een planningshorizon van 10 tot 20 jaar. Thema’s, zoals het ondernemersfonds, passen niet meer in de portefeuille van één wethouder. Het is een maatschappelijk vraagstuk over leefbaarheid in de dorpskernen. Daar zijn sociale oneconomische factoren van belang. Voor StOW geldt: afspraak is afspraak. Sinds onze oprichting in 2010 zijn we al met het ondernemersfonds bezig. Wij gáán ervoor. Maar blijkbaar kan de politiek haar afspraken steeds veranderen. Of het nu de reclame-bijdrage is (eerst één tarief, vervolgens een onderscheid tussen winkelgebied en het gebied erbuiten), of het draagvlak (StOW treedt op namens álle ondernemers. De politiek merkte dat de grond erg heet werd onder de voeten: dus werd de enquête voor het draagvlak ingevoerd.) En toen over een ‘meerderheid’ gesproken werd (50 % +1) bleek een ‘gerede minderheid’ toch belangrijker dan de meerderheid. Het beste was geweest om de discussie over het ondernemersfonds te splitsen van de wijze waarop de inkomsten geregeld zouden moeten worden. De Woensdrechtse politici waren vóór het fonds, maar tégen de reclamebelasting. Door het voorstel te verwerpen in de gemeenteraad, werd het kind met het badwater weggegooid.
