10
Oogartsenpraktijk met operatiekwartier
Verbouwing met een
84
1
klare kijk
2
3
Toen dr. Frank Goes jr. in 2011 de oogartsenpraktijk met operatiekwartier van zijn vader overnam, besloot hij een aantal organisatorische en beeldbepalende wijzigingen door te voeren. Het operatiekwartier dat vroeger in een belendend appartementsgebouw was ondergebracht, integreerde hij in de rest van de praktijk. Om het verlies aan oppervlakte te compenseren en de efficiëntie te verbeteren, werd het principe van één raadplegingsruimte per dokter geschrapt. Meteen werd de stap gezet naar het papierloos kantoor en naar een verdere integratie van het digitale dossier. Een gerestyled interieur en een nieuwe huisstijl vormden het sluitstuk van het vernieuwde Goes OogCentrum.
85
Focus op details Een functionele ruimtelijke schakeling, een cleane hedendaagse look en een geslaagde visuele verbinding tussen het nieuw ingebrachte operatiekwartier en het bestaande praktijkgedeelte: dat waren de belangrijkste eisen die Verdickt & Verdickt architecten voorgelegd kregen. Annick, de echtgenote van de dokter, begeleidde zorgvuldig de esthetische keuzes en waakte mee over de details. In het ‘oude’ gedeelte bleef de structuur ongewijzigd. Nieuw is wel het centrale onthaalmeubel dat meer volume toebedeeld kreeg dan de vroegere balie en dat logischer aansluit bij het beglaasde inkomsas van het appartementsgebouw uit de jaren 1980. De bestaande wand achter het maatwerkmeubel werd bekleed met mat glas dat door zijn zacht reflecterend karakter instaat voor de gevraagde cleane uitstraling. Accenten in eikfineer zorgen voor een warme toets.
4
5
86
1 > In het operatiekwartier kunnen wachtende familieleden de operatie op het scherm volgen. De beelden worden ook opgenomen, zodat de patiënt ze later zelf nog kan bekijken. 2 > De ingang van de oogartsenpraktijk. De praktijk situeert zich op het gelijkvloers van een appartementsgebouw uit de jaren 1980. 3 > Ook de huisstijl van de oogkliniek werd vernieuwd. 4 - 5 - 6 > Een laag meubel scheidt visueel de wachtruimte af van de inkomzone. In de kopse kant van dit meubel zit een vuilnisbakje. Aan de binnenzijde maakten de architecten legrekken voor brochures. 7 > De bestaande wand achter het maatwerk onthaalmeubel werd bekleed met mat glas dat door zijn zacht reflecterend karakter instaat voor de gevraagde cleane uitstraling. Accenten in eikfineer zorgen voor een warme toets.
6
7
87
8 8 > Zicht op de doorgang tussen het consultatiegedeelte en de kliniek. De doorgang kan desgewenst dichtgemaakt worden. De kliniek heeft een eigen ingang, zodat de ruimten onafhankelijk van elkaar kunnen functioneren. 9 > De kleedruimte in de oogkliniek heeft een gemakkelijke lage bank en kasten waar patiënten hun mantel kunnen weghangen.
88
10 > Om geen chaos aan stoelen te krijgen, maakten de architecten vaste banken waarop schelpen van bestaande stoelen zijn gemonteerd. Het akoestische plafond zorgt voor een groot auditief comfort. 11 > In de wachtruimte is een hoekje met Wifi, waar patiënten kunnen surfen.
10
9
Aan de keramische vloer werd niet geraakt. Hoogstens werden enkele tegeltracés uitgebroken en vervangen om de bekabeling voor het netwerk te kunnen aanbrengen. Voor de rest werden alle kabels weggestopt in het vernieuwde plafond. Aanvankelijk was het de bedoeling om het bestaande plafond van kunststof latten te behouden, maar dat bleek onmogelijk gezien de behoefte aan ruimte voor de technische leidingen. Daarom streken de opdrachtgevers over hun hart. De architecten koppelden het verlaagde akoestische plafond – een noodzaak in deze ruimten vol harde materialen - los van de wanden en wisten de toezichtluikjes mooi te integreren. De sanitaire en andere secundaire ruimten kregen een donkerder kleur aangemeten. Een slimme vorm van signalisatie die meteen ook beter bestand is tegen vervuiling. De inbreng van een gehandicaptentoilet, elektronisch gestuurde kranen en aangepast sanitair meubilair ondersteunen de universele toegankelijkheid van de praktijk.
11
Geen stoelendans Het eerste wat opvalt in de gangen en de wachtruimten zijn de stoeltjes. Gezien het aantal dokters waren er nogal wat stoelen nodig. Om de traditionele janboel van kriskras door elkaar geschoven stoelen te vermijden, ontwierpen de architecten een sokkel in de vorm van een balk. Daarop monteerden ze design kuipjes. De opdrachtgevers drongen aan op sobere witte zitschelpen, die op advies van de architecten hier en daar worden onderbroken door een exemplaar in houtaspect.
De grote open wachtruimte vlakbij de balie wordt visueel afgeschermd door een maatwerkmeubel dat als halfhoge scheidingswand fungeert. Langs de binnenzijde van de wachtruimte omvat dit ruimte voor brochures, die daarmee mooi aan het oog onttrokken zijn. De detaillering is af. In de kopse zijde van het afsluitmeubel gaat bijvoorbeeld een handig vuilnisbakje schuil. In het zitelement in de open wachtruimte is onzichtbaar een element voor verwarming en koeling verwerkt.
89
12
De nieuwe technologieën worden volop ingezet. In plaats van in verouderde en beduimelde tijdschriften te bladeren of naar vergeelde affiches te turen, kunnen patiënten op flatscreens in de wachtruimten en de gang regelmatig geüpdatete video’s over de nieuwste oogbehandelingstechnieken bekijken. Een tablet-pc die via Wifi online wordt gezet, nodigt uit om de website van Goes OogCentrum te verkennen. In de vrolijke kinderhoek vol kleurrijk speelgoed wordt de tv gevoed met een aparte dvd-streaming. De consultatieruimten werden grondig opgefrist en kregen nieuw meubilair en sanitair. Tussen de consultatiekamers kwam ook een doorsteek, zodat de dokters vlotweg in twee of zelfs drie ruimten patiënten kunnen ontvangen, wat het timemanagement ten goede komt. De bureaumeubels zijn ontdaan van persoonlijke objecten, omdat de gebruiker van dag tot dag wisselt. Inloggen in het netwerk gebeurt nu met een eigen wachtwoord. Een verrijdbare privétrolley houdt de eigen documenten en benodigdheden binnen handbereik. Voor de typische doktersbriefjes die nog op een wat archaïsche matrixprinter moeten worden afgedrukt, werd een speciaal maatwerktafeltje vervaardigd. Voor de rest krijgt alle patiëntgerelateerde informatie een plek in het digitale dossier. De clean desk aanpak die ten overstaan van de patiënt nog eens benadrukt dat alles hier volgens de strengste hygiënische normen verloopt, riep in het begin wat weerstand op bij sommige dokters, maar wordt intussen unaniem lof toe gezwaaid.
Live opereren 13
14
12 > De consultatieruimten zijn opnieuw ingericht met maatwerkmeubilair en werden onderling verbonden door een deur, zodat de dokters twee ruimten tegelijkertijd kunnen gebruiken. 13 > Veel aandacht ging naar een maatwerkoplossing voor de matrixprinters waarmee de getuigschriften voor verstrekte hulp worden geprint. 14 > In de kastenwand van de consultatieruimten zit ook een sanitair gedeelte verborgen. 15 > Het operatiekwartier beantwoordt aan de strengste hygiënische vereisten. 16 - 17 > In de zone naast het operatiekwartier worden alle instrumenten gereinigd, gedesinfecteerd en gesteriliseerd. 18 > In een tweede rustruimte die grenst aan de tuin kunnen patiënten die een ingreep met minder zichtbare gevolgen hebben ondergaan, even rusten en iets drinken.
90
Het nieuwe operatiekwartier is toegankelijk via een andere ingang van het appartementsgebouw en beschikt over een eigen ontvangstbalie, sanitair, wachtruimte, een kleedkamer voor de patiënten- en personeelruimten. Tussen de ‘oude’ praktijk en het operatiekwartier zitten een glazen wand en deur die indien nodig dichtgemaakt kunnen worden, zodat de ruimten autonoom van elkaar kunnen worden gebruikt of verhuurd. De glazen verbinding komt tegemoet aan de wens van de opdrachtgever om de vroegere, wat saaie appartementsgang in te ruilen voor een mooie link. Omdat de werken hier veel ingrijpender waren, konden de architecten langs alle wanden lange lichtlijnen inbrengen. Om een wachtruimte te creëren introduceerden ze enkele nieuwe wanden. In die wachtruimte kunnen familieleden de operatie op een flatscreen volgen of, als ze zich daar niet tegen opgewassen voelen, plaatsnemen met hun rug naar het scherm. De operatie wordt ook geregistreerd op dvd zodat de patiënt later alles nog eens kan bekijken, al dan niet in gezelschap.
15
16
17
18
91
Voor de eigenlijke operatiekamer kregen Verdickt & Verdickt architecten een lange lijst met vereisten. De vloer moest antistatisch en goed afwasbaar zijn, zonder zichtbare voegen en met oplopende randen tegen de wanden. De wanden moesten worden afgewerkt met een goed afwasbare verf waarin geen groeven mochten worden getrokken. De ventilatie werd geplaatst door een gespecialiseerd bedrijf en gebeurt met waterkoeling omdat er geen groot klimatisatie-element tegen de buitengevel mocht worden bevestigd. Door een overdruk te creëren worden bacteriën boven de operatiestoel weggeduwd en afgezogen. Vanuit hygiënische overwegingen worden alle deuren en kranen automatisch gestuurd met behulp van sensoren.
Recovery in alle rust
19
De operatiekamer maakt deel uit van een volledig blok dat los in de ruimte is geplaatst en rondom van een lijnverlichting is voorzien. In de steriele ruimte worden de instrumenten in een autoclaaf behandeld nadat ze eerst grondig zijn gereinigd met een borsteltje, ultrasoon en met spoelwater. Een strikt eenrichtingsverkeer garandeert dat de cirkel die gaat van vuil naar steriel nooit wordt onderbroken. Naast de voorbereidingsruimte bevindt zich een voorraadkamer. Aan de andere kant is een sfeervolle recoveryruimte ingericht waar mensen die een ooglidoperatie hebben ondergaan, wat zich de eerste minuten vertaalt in gezwollen en bloederige oogleden, met een ice-pack een kwartier tot rust kunnen komen. Een design loungezetel doet dat kwartiertje al snel uitlopen. Patiënten die een ingreep met een minder directe visuele impact hebben gehad, bijvoorbeeld een cataractoperatie, kunnen rustig een kopje koffie drinken in de aangrenzende ruimte die tegen de achtergevel aanleunt en op de tuin uitkijkt. Vroeger was deze stemmige ruimte het bureau van dr. Frank Goes sr.
20 19 > In de sfeervolle recovery room kunnen patiënten die bijvoorbeeld een ooglidoperatie hebben ondergaan, even uitrusten tot de zwelling is afgenomen. 20 > De flatscreen tv in de kinderspeelhoek krijgt beelden via een apart circuit. 21 > Dokter Frank Goes jr. 22 > Architecten Carl en Nico Verdickt.
92
De medewerkers beschikken in het operatiekwartier over een kitchenette, kasten met lockers en een sanitair gedeelte met douche. Om dat mogelijk te maken werd de server, die hier eigenlijk een plaats gereserveerd kreeg, in extremis in de onderliggende kelder geplaatst. Naar aanleiding van de verbouwings- en inrichtingswerkzaamheden werden meteen de cv-branders op aardgas vernieuwd. Dat plus de toepassing van leds resulteerde in een fikse energiebesparing.
21
22
Hogesnelheidsverbouwing In Goes OogCentrum werken in totaal zeven oogartsen, een orthoptiste en meerdere technische assistenten, secretariaatsmedewerkers en operatieassistenten. Daardoor kon het centrum niet voor een lange periode worden stilgelegd en was de timing van de werken dus precair. De ruimten die de grootste impact hadden op de patiënten, met name de receptie en de onderzoekskamers, werden tijdens de paasvakantie aangepakt. De rest werd gespreid in fasen, zodat iedereen continu kon blijven werken. Alleen voor het operatiekwartier was een langere uitvoeringstermijn vastgelegd. Daar zorgden stofschermen voor een gepaste barrière tussen praktijk en operatiekwartier in opbouw. De architecten gingen de uitdaging aan door het plan af te stemmen op de timing. Vandaar dat bijvoorbeeld niet werd geraakt aan de vloeropbouw en de bestaande structuur van de praktijk. Alle onderzoekslokalen zitten aan de kant waar zo weinig mogelijk ingrepen zijn gebeurd, zodat de impact op de bruikbaarheid verwaarloosbaar bleef. Verder deed een minutieuze voorbereiding wonderen. De architecten tekenden alle details vooraf minutieus uit. Het maatwerkmeubilair werd ook op voorhand uitgevoerd, nog voor de nissen waarin het een plaatsje moest krijgen klaar waren. Een secure opdracht die millimeterwerk vergt en waarbij er niets fout mag lopen in de communicatie en de uitvoering. Om de uiterst krappe timing te respecteren werkte de aannemer soms ’s avonds door. Om mogelijke klachten vanwege de bewoners van het appartementsgebouw te voorkomen had de opdrachtgever op voorhand een vergadering met hen belegd en hen op de hoogte gebracht van de geplande werkzaamheden.
Verdickt & Verdickt architecten Oranjestraat 44 - 2060 Antwerpen Tel. 03 233 83 51 - www.verdicktenverdickt.be
93
