ONZE WAARD NAJAAR 2015

Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard”

ONZE WAARD

NAJAAR 2015 www.nvwa.eu

Najaar 2015 blz. 2

BESTUUR voorzitter Sjoerd Veerman secretaris Frans Kans penningmeester vacature bestuurslid Wim Hoogkamer bestuurslid Jacques Verhagen bestuurslid Miriam Vermeij bestuurslid Nel Welschen bestuurslid Hendrik-Jan van Dijk

Alblasserdam Papendrecht - Papendrecht Nieuw-Lekkerland Papendrecht Dordrecht Hard.-Giessendam

[email protected] [email protected] 078-6154464 [email protected] [email protected] 078-6172348 06-28555285

NVWA ONLINE

INLEVERDATA KOPIJ

Website www.nvwa.eu

Winternummer

Mail [email protected]

Voorjaarsnummer 15 maart 2016

Facebook www.facebook.com/NVWAlblasserwaard

Zomernummer

15 juni 2016

Twitter @deNVWA

Herfstnummer

15 september 2016

NATUUR- EN VOGELWACHT “DE ALBLASSERWAARD”

CONTRIBUTIES Ledenadministratie Elly Hoogkamer Postbus 171 3350 AD Papendrecht [email protected] IBAN NL60INGB 0001 9974 31 Volwassenen per kalenderjaar Jeugdleden tot 18 jaar IVN-lidmaatschap extra ‘Het Vogeljaar’ bestaand abonnement

15 december 2015

17,50 7,50 9,50 13,00

COLOFON Secretariaat Postbus 171 3350 AD Papendrecht IBAN NL85RABO 0113 0630 83 t.n.v. Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard”

De vereniging is opgericht op 25 november 1969 en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Rotterdam op 5 januari 1979 onder nummer 40321641. Artikelen blijven voor verantwoording van de auteurs. Overname is toegestaan, mits met bronvermelding. Redactie Door Verhagen, Bram van Vliet en Marius Teeuw [email protected] Opmaak en drukkerij Vanderperk Groep oplage 850 Tekening voorkant

Schubbige bundelzwam Piet van Meerkerk

Foto achterkant

Janny Kleijn

INHOUD NAJAAR 2015 3 Van de voorzitter Prikbord 4 Een traditie? Ledendag Winkel / servicepunt 5 Kinderactiviteiten /wandeling Cursus Natuurbegeleider 6 Aanwinst Bibliotheek Na 15 jaar een vleermuis in de tunnel 7 De Karel I brug officieel in gebruik

8

Planten- en insectenwerkgroep Nachtvlinderpracht op Schoonenburgh 10 Wel en wee van onze weidevogels 11 Ringwerk 12 Zeldzame vogels in de Alblasserwaard 13 Natuur-ei-land in Bleskensgraaf 14 Fotocollage paddenstoelen 16 Vangsten van onder water

18 Oversteken 19 Bijzondere planten in de Alblasserwaard 21 Natuurdocumentaire 22 Activiteiten en werkgroepen

Najaar 2015 blz. 3

Van de voorzitter We zijn alweer in de herfst van 2015 aangeland. In de vergaderingen van het bestuur wordt nagedacht over de algemene zaken van onze vereniging. Graag maak ik jullie deelgenoot van de onderwerpen waar wij mee bezig zijn. Als eerste natuurlijk hoe het met onze leden gaat, zijn ze betrokken bij de verenigingsactiviteiten. Kunnen we ze wellicht meer daarbij betrekken? Daarover spreken we in het coördinatorenoverleg. We werken aan een nieuwe (reclame)folder van de Natuur- en Vogelwacht, ook over de website spreken we. Verder staan het beheer en het onderhoud van ons streeknatuurcentrum regelmatig op de agenda. We hebben een mooi gebouw. Het is niet oud, maar heeft natuurlijk wel onderhoud nodig. Gelukkig kunnen onze leden veel zelf doen. Voor het beheer hebben we Evert en Wil en anderen die gastheer zijn voor de bezoekers. Soms zouden we nog wel meer ondersteuning willen hebben, want we zijn blij dat er regelmatig schoolklassen komen genieten van onze landschapstuin, het bos en het centrum. Ook komen er recreanten voor wat drinken en ontspanning. Er staan tevens zaken op de agenda die wat verder weg liggen. Bijvoorbeeld de nieuwjaarsreceptie van 9 januari aanstaande, de financiën van de vereniging, de ledendag volgend jaar, enzovoorts. Ook wordt nagedacht over de inrichting van het buitenterras, het opzetten van een digitaal archief en de boomplantdag in Papendrecht. De kunst van het besturen is om hoofd- en bijzaken te kunnen onderscheiden, dienstbaar te zijn en tegelijkertijd leiding te geven aan de vereniging. Het is een voorrecht om te mogen vaststellen dat we heel veel betrokken leden hebben die in werkgroepen mooie activiteiten voor leden en andere organiseren. Mensen die hart hebben voor alles wat groeit en bloeit in de Alblasserwaard.

PRIKBORD Voor informatie over de activiteiten: neem contact op met de werkgroep, blz. 23 (VWG = Vogelwerkgroep, PIWG = Planten- en insectenwerkgroep, IVN) Trektellingen in Kinderdijk VWG Wintervogeltellingen VWG mossenavonden PIWG (woensdagen) 17-10 najaarsexcursie mossen 14-11 RAVON dag (zie website) 28-11 SOVON dag Ede 12-12 FLORON dag Nijmegen 22-10 excursie Speuren naar sporen in het bos IVN 30-10 reünie Perl, PIWG 31-10 excursie Schovenhorst: arboretum, mossen, paddenstoelen PIWG 26-11 lezing Jan Trapman Natuur van de Alblasserwaard en Biesbosch in beeld VWG 29-12 kinderactiviteit Uilen en braakballen IVN 02-01 Plantenjacht PIWG 08-01 nieuwjaarsbijeenkomst PIWG 09-01 nieuwjaarsreceptie NVWA 16-01 Nationale Tuinvogeldag IVN 28-01 lezing Gerard Muskens de opkomst van de Steenmarter VWG 18-02 lezing diverse leden NVWA Het jaar 2015 in beeld VWG 10-02 voorjaarsbijeenkomst PIWG 16-04 ledendag NVWA 17 t/m 20-06 Meerdaagse excursie PIWG

Sjoerd Veerman [email protected] @sjveerman

Kelkzwam onbekend (foto: Antonie Blom)

Najaar 2015 blz. 4

Een traditie? Ook in 2016 een Ledendag! Zoals u in het zomernummer van Onze Waard heeft kunnen lezen, was de Ledendag die we dit jaar op zaterdag 18 april georganiseerd hebben in het kader van het 45 jarige jubileum een groot succes. Reden voor het bestuur om te beslissen in 2016 weer een Ledendag te organiseren. Want wat is een vereniging zonder leden?

leuk middagprogramma proberen te maken en er zal afgesloten worden met een koud- en warmbuffet. Wij hopen u te zien op zaterdag 16 april 2016!! Namens het bestuur, Miriam Vermeij

De Ledendag zal plaatsvinden op zaterdag 16 april 2016. Zet dit vast in de agenda. We zullen weer een

Winkel/service punt In de winkel van het Streeknatuurcentrum is het assortiment met nieuwe artikelen uitgebreid. Informatie over de omgeving: De “wandelkaart knooppunten route”. Op deze kaart zijn de knooppunten aangegeven en daarmee is zelf een wandelroute te kiezen. Dicht bij het Streeknatuurcentrum is ook een vertrekpunt van de route. De kaart, in handig formaat, beslaat het Drechtsteden gebied. Ook van het Sterren- en Planetenpad, dat is uitgezet door de Sterrenkundige Vereniging Christiaan Huygens, is de routekaart met informatie in de winkel te koop. Wilt u een wat uitgebreidere informatie dan is er een boekje over de sterren en planeten te koop. De vernieuwde winkel (foto: Nel Welschen)

Een leuke kaart versturen? Dan bent u in de winkel ook op het goede adres. We hebben een uitgebreid assortiment van fotokaarten waarop bloemen, planten en dieren uit de Alblasserwaard zijn afgebeeld. De foto’s zijn van Janny Kleijn, een fotografe die prachtige foto’s maakt. Andere artikelen die u in de winkel kunt vinden: sleutelhangers, magneten, katoenen rugzakjes (met de hand bedrukt), informatie boekjes over plant en dier. Kom na of voor de wandeling eens langs, het is de moeite waard!

Najaar 2015 blz. 5

Alblasserwaard kinderactiviteiten 2015 v Waar? Streeknatuurcentrum Matenaweg 1 Datum 3356 LS Papendrecht. 0184-412618

Alblasserwaard 2015 Deze activiteitenkinderactiviteiten vinden plaats in de schoolvakanties.

Deze activiteiten vinden plaats in de schoolvakanties. Datum

Activiteit

22/10/2015 ActiviteitSpeuren naar sporen in het bos

Tijd

10.00- 12.00Wat Herfst in het vallende bladeren, Tijd gaan webos: doen? uur

Informatie: www.nvwa.eu

06/05/2015 Kriebelbeestjes

Voor alle activiteiten kunt u zich aanmelden 29/12/2015 Uilen en via [email protected] braakballen Kosten : 2,50 euro per kind, dit is inclusief 13/08/2015 Waterbeestjes een consumptie.

Wat gaan we doen?

10.0012.00 uur

paddenstoelen, spinnenwebben. Ja, en wat nog meer… Er valt echt nog veel meer te insecten ontdekken tijdens de Iedereen denkt dat enge beesten herfstwandeling en na afloop maak zijn, maar zijn ze dat ook? Ga op zoek je een natuurschilderijtje. naarnog al deze kleine beestjes en kom er

de meeste heel erg 10.00-12.00achter Eendatuilenen insecten braakballenochtend? goed werk voor ons verrichten. uur Uilen eten onder andere muizen maar Watkunnen blijft het tochniet heerlijk dat scheppen deze helemaal verteren. in het met net.uit Maar Zewater spugen deeen resten in denog vorm van 10.00wordt hetDeze als er allerleilaten we dibraakballen. ochtend 12.00 uur mooier verschillende dieren in dat slootwater verse (opgezette) uilen zien en vertellen zitten. Verbaasd zijn we meestal over hun eet- en leef gewoonten. Daarwanneer we de de kinderen buit bekijken in braakbalhet na gaan zelf de grote aquarium. len uitpluizen. Misschien komen we er Herfst het bos: bladeren, daninachter watvallende de uil gegeten heeft.

paddenstoelen, spinnenwebben. Ja, en 22/10/2015 16/01/2016 Speuren naar 10.00Nationale 10.00-15.00watKinderen en hun ouders zijn welkom nog meer… sporen inTuinvogeltelling het bos 12.00 uur uur om te komen tellen.Ook is er informatie

Er valt echt nog veel meer te ontdekken overdehet voederen van vogels, een votijdens herfstwandeling en na afloop gelvriendelijke tuin en nestkasten. maak je nog een natuurschilderijtje. Een uilen- en braakballenochtend? Uilen eten onder andere muizen maar kunnen 29/12/2015 Uilen en 10.00braakballen 12.00 uur deze niet helemaal verteren. Ze spugen Winterwandeling 2016 de resten uit in de vorm van braakballen. het opstellen van het en zoHet aantal kinderen dat een bezoek Deze ochtend laten we programma diverse In het volgende numdra dit bekend is, wordt het op de webbrengt aan de NVWA neemt gestaag toe. (opgezette) uilen zien en vertellen over mer van Onze Waard site eetvan en deleef NVWA gezet. .Daarna gaan Van 750 in 2012 naar circa 2000 in 2015. hun gewoonten vindt u weer een overDe kinderen komen met school, tijdens de kinderen zelf de braakballen zicht met de wandelinDiverse natuuronderwerpen komen aan de vakantie, met de BuitenSchoolse Op- uitpluizen. Misschien komen we er dan gen voor 2016. Voor de bod, zoals planten, vogels, amfibieën, vang of wij gaan naar hen toe. Heel leuk achter wat de uil gegeten heeft.

Natuurbegeleiders cursus 2016

winterwandeling is nog zoogdieren, bodemdieren en bomen. allemaal maar het aantal gidsen, dat geen datum bekend. Naast de algemene kennis over de diverdeze activiteiten begeleidt, is gestegen Waar? : Streeknatuurcentrum - Matenaweg 1 – 3356 LS Papendrecht. Deze zal waarschijnlijk se onderwerpen, worden ook de schoolvan 6 naar 8. En wij zijn altijd met twee 0184-412618gidsen aanwezig. U kunt zich voorstellen programma’s van de NVWA behandeld. eind januari of begin februari plaatsvinden. dat er veel gegidst wordt door de gidsen. Ook zal aandacht worden besteed aan Informatie: www.nvwa.eu We verwachten begin de omgang met de kinderen in de verGeen probleem want iedereen vindt het januari een datum voor schillende leeftijdsgroepen. hartstikke leuk, maar de gidsen willen deze wandeling te alle activiteiten Voor kunt u zich aanmelden via [email protected] ook nog op vakantie. kunnen vaststellen en : 2,50 euro per kind, dit is inclusief een consumptie. Heeft u belangstelling voor deze cursus Kosten vermelden het onder en wilt u verdere informatie ontvangen We zijn dus hard op zoek naar mensen, “nieuws” op de website zodra die er is, stuur dan een mail naar die mee willen helpen bij de uitvoering van de NVWA [email protected]. van de basisschoolprogramma’s. Om (www.nvwa.eu). In de Wilt u weten wat wij zoal aan programma’s goed voorbereid te zijn, geven wij begin gaten houden dus! hebben, kijk dan op www.nvwa.eu / Werk2016 (circa februari t/m juni) een cursus groepen / Educatie en jeugd / Scholen. Natuurbegeleider. Wij zijn nu bezig met

Najaar 2015 blz. 6

Aanwinst bibliotheek: Dat gevederde ding door Leen den Ouden Een nieuw boek over het raadselachtige leven van vogels: “Dat gevederde ding” door Noah Strycker. Het is een goed leesbaar boek over lichaam, geest en ziel van de vogels. Veel van de mogelijkheden, die vogels hebben, wordt vergeleken met die van de ons. Je komt dan op bijzondere waarnemingen. Bijv. Het neusgat van de gier: ruiken ze of zien ze of allebei. Hoe is de verspreiding van de sneeuwuil. De agressie van de ko-

libries. De angst van de pinguïns voor donker water. De informatie verzameling door de notenkrakers. De zelfherkenning van eksters. De nesthulp van niet gepaarde vogels aan wel gepaarde vogels. Dat alles wordt beschreven door een vogelaar, die onderzoeken uitvoert en hevig geïnteresseerd is. Het boek van haast 300 blz. is van harte aanbevolen aan de actieve leden van onze vereniging.

Na 15 jaar een vleermuis in de tunnel door Nel Welschen In mei 2000 is in de Educatieve tuin in het Alblasserbos de buis voor de vleermuistunnel geplaatst. Na de nodige werkzaamheden kon het vleermuizenverblijf in oktober 2000 officieel worden gesloten. De tunnel is namelijk niet toegankelijk voor publiek. Uiteraard wel voor vleermuizen die er dan in alle rust hun intrek kunnen nemen. Ieder jaar wordt in de herfst- en winterperiode de tunnel gecontroleerd. De luchtvochtigheid moet boven de 80% zijn en de temperatuur mag niet lager worden dan 4 graden. In de eerste jaren is met emmers water de luchtvochtigheid op het juiste peil gebracht. Ook zijn er wat aanpassingen gedaan aan de verblijfplaatsen. Zo zijn er bijvoorbeeld wat extra stenen los opgestapeld om meer schuilmogelijkheid voor de vleermuizen te creëren. Watervleermuis (foto: Wouter den Boer)

De tunnel deed, tot nu toe, dienst als opvangplek voor gevonden en bij de vogelwacht gebrachte vleermuizen. Het ging dan meestal om vleermuizen waarbij de winterslaap verstoord werd. Dit kan al gebeuren als een stapel openhaardhout wordt verplaatst of als de overwinterplek in de winterperiode wordt verbouwd of gerestaureerd (denk hierbij aan kerkzolders). Bij iedere controle hoopten we een vleermuis aan te treffen. Na jarenlang van geduldig wachten, is dan nu eindelijk dat geduld beloond. Tijdens ons bezoek op 16 september hing er een Watervleermuis in de tunnel. Wat een mooie ontdekking! De Watervleemuis (Myotis daubentonii) is een in Nederland en België algemeen voorkomende soort. Zoals de naam al aangeeft, het liefst in de omgeving van water. Hij heeft een afmeting van ongeveer zes centimeter. De oren zijn duidelijk te zien. De voeten zijn groot en hebben lange borstelharen. Waarmee het voedsel zoals Dansmuggen en Kokerjuffers behendig wordt gevangen. Hij vangt prooidieren met de voeten of met de staartvlieghuid van het wateroppervlak af. Daarbij kun je de lichte buikzijde duidelijk zien. Op zijn plek in de tunnel vielen vooral de voeten en de oren op. Samen met de kleur van de vacht hebben we kunnen vaststellen dat het een Watervleermuis betreft. In de natuurwereld is het zó dat je de optimale omstandigheden voor een bepaalde diersoort creëert en dan afwacht of deze soort het ontdekt en zich er wil vestigen. Soms moet je daar heel veel geduld voor hebben. In dit geval dus 15 jaar. Deze vleermuis gaat er waarschijnlijk in winterslaap. Wie weet, volgen er in de komende jaren meer.

Najaar 2015 blz. 7

De Karel I brug officieel in bedrijf

Karel Peursem

Door Nik Blom In augustus 2013 meldde een nieuwkomer zich bij de Knotploeg de Kievit. De naam van deze leerlingknotter is genaamd: Karel Peursem. Karel is een gepensioneerde timmerman. In die tijd was de knotploeg hard aan het werk op terreinen met veel sloten. Daar moesten bruggen over aangelegd worden om het vrijkomende open haardhout af te voeren. Zo’n brug werd gemaakt van pallets en enorm zware balken. Het kostte heel veel tijd om een dergelijke brug te maken. Karel zag dit getob aan en kwam met het idee om twee aluminium steigerdelen aan te schaffen. Een steigerdeel heeft een lengte van 6 meter en een breedte van 52 centimeter. Twee steigerdelen kunnen met schroefstangen aan elkaar worden gekoppeld, zodat er een brug van 1 meter en 4 centimeter ontstaat. De brugdelen zijn met twee man te verplaatsen. Voorts bleek, dat deze twee steigerdelen heel eenvoudig op ons busje konden worden vervoerd. Binnen enkele minuten is deze brug te leggen. Inmiddels hebben we al 150 maal de uitvinding van Karel gebruikt. Het was destijds de gewoonte, dat een gebouwde brug genoemd werd naar een van de knotters. Omdat de brug reeds 150 keer was geslagen, tot volle tevredenheid van onze vrijwilligers, werd op woensdag 29 juli 2015 met enige ceremonie de naam van de brug onthuld. De plank met de naam van de bedenker van deze brug, werd met een vaste hand onthuld

Karel I Brug in bedrijf (foto’s: Nik Blom)

door Karel. De naam was, hoe kan het ook anders, de Karel I brug. Alle knotters zijn enthousiast over het idee van Karel. Wij hopen nog lange tijd gebruik te kunnen maken van het uiterst slimme idee van Karel.

Planten- en insectenwerkgroep door Bram van Vliet Tijdens de najaarsbijeenkomst van de PIWG zijn weer de plannen voor het komende seizoen vastgesteld. Wekelijks wordt er naar mossen gekeken; steeds in het Streeknatuurcentrum om 19.30 uur en meestal op woensdag. Informeer bij de coördinator naar dag en datum. Zaterdag 17 oktober is er een mossenexcursie van de landelijke Mossenwerkgroep in de Rhoonse grienden. We sluiten ons daar bij aan. Excursieleider is Klaas van Dort, die zeer aanstekelijk over mossen kan vertellen en zijn kennis graag overdraagt. Vrijdag 30 oktober komen de deelnemers van de meerdaagse excursie bij elkaar. We kijken terug naar al het moois dat we gezien hebben. Ook als je niet mee geweest bent, ben je welkom. Het wordt een gezellige avond met vooraf een maaltijd en veel plaatjes van de waarnemingen. In het Streeknatuurcentrum om 18.30 uur. Aanmelden bij de coördinator.

Zaterdag 31 oktober gaan we naar Schovenhorst. Een arboretum in de omgeving van Garderen. We gaan niet alleen voor de bomen, maar ook voor mossen en paddenstoelen. Om 9.00 uur verzamelen op de carpoolplaats bij afslag 26 (Hardinxveld) van de A15. Zaterdag 12 december is de jaarlijkse Florondag in Nijmegen. Een must voor de wilde planten liefhebber. Zaterdag 2 januari Plantenjacht achter het Streeknatuurcentrum om 10.00 uur. Wat bloeit er nog in de winter? Veel meer dan menigeen denkt. Het is de tweede keer dat Floron dit organiseert. In de winter naar planten kijken levert soms verrassende waarnemingen op! Vrijdag 8 januari komt de PIWG bij elkaar om elkaar te ontmoeten en naar dia’s te kijken. We hopen u of jou op een van onze activiteiten te ontmoeten.

Najaar 2015 blz. 8

Nachtvlinderpracht op Schoonenburgh door Wouter den Boer Sfeerimpressie Mijn eerste ervaring met nachtvlinders had ik twee jaar geleden, op een mooie zomeravond bij een lichtval. Sindsdien kan ik geen fietstunneltje of portiek meer voorbijgaan zonder deze op motjes te willen inspecteren. Als beginnend nachtvlinder-enthousiasteling wilde ik graag ook eens ‘jagen’ op ons landgoed Schoonenburgh. Zo kwam ik terecht bij Hendrik-Jan van Dijk, een echte kenner, die daarvoor de geschikte spullen heeft. Hij vond het een uitstekend idee en dus konden we op 21 augustus jl. met lichtvallen aan de slag langs de Elzenweg bij Nieuw-Lekkerland. Rond half negen ‘s avonds ontving ik daar Hendrik-Jan die voldoende materiaal meebracht om twee vallen te kunnen installeren. Niet lang daarna arriveerden meer gegadigden en al snel was alles keurig opgesteld. Eén val - een felle lamp (250W) boven een gespannen laken - stond op de veranda voor de werkschuur dicht tegen het bos en de ander bij de Elzenweg vlak langs een brede wetering. Dit zou volgens Hendrik-Jan namelijk meer verschillende soorten op kunnen leveren. Al in de schemer konden de Speuren naar nieuwe soorten, determineren en vastleggen. (vlnr. Frank Oling, Mary van der Es, Hendrik Jan van Dijk en Ed van der Es) (foto: Wouter den Boer)

lampen aan en was het wachten op de eerste bewegingen rond het felle licht. Het beloofde een gunstige avond te worden, zwoel met weinig wind. Intussen waren we met een man of tien en werd er onder het genot van een bak koffie of thee even gezellig bijgepraat. Nog vóórdat de eerste mot verscheen, ontstond er op heel natuurlijke wijze een taakverdeling. Een fotograaf, een boekenwurm, een notulist, een teller, waarnemers... Dit bleek erg handig, want al snel kwamen zoveel nachtvlinders op de lampen af, dat we ons wel móesten organiseren. Het gonsde letterlijk overal om ons heen. Steeds meer stipjes en vlekjes streken er vanuit het donker neer op de verlichte lakens, de vegetatie en de grond eromheen. Oppassen waar je je voeten zette dus. Heel spannend, want elk vlekje kon wel weer een andere soort zijn. Of er was er weer eentje bijgekomen: ‘Hadden we deze nou al gezien?!’ Ik vond het verrassend hoeveel andere dieren ook op het licht afkwamen; honderden muggen, vliegen, kevers, cicaden, sprinkhanen, sluipwespen, noem maar op. Alles wat we gezamenlijk op naam konden brengen, werd direct met een laptop ingevoerd en op waarneming.nl gezet. Lastig te determineren soorten werden gefotografeerd om ze thuis nog eens rustig te kunnen bestuderen. Met een hapje, een drankje en mooie verhalen, genoten we allemaal van de vele prachtige nachtvlinders en motten. Wat een topavond. Rond drie uur ’s nachts begonnen we met afbreken van de lichtvallen. De lakens werden uitgeschud en de vlinders verdwenen weer in hetzelfde donker van waaruit ze eerder opdoken. Nadat ook de werkschuur keurig was opgeruimd, sloot ik om half vier ’s nachts het hek achter me. Tweekleurige uil werd in de streek slechts twee keer eerder vastgesteld (foto: Hendrik Jan van Dijk)

Najaar 2015 blz. 9

Van appeltak werden 10 exemplaren geteld (foto: Wouter den Boer)

Groot avondrood is niet zeldzaam, maar wel zeldzaam mooi (foto: Wouter den Boer)

Resultaat In totaal zijn er 108 soorten waargenomen, waarvan 39 micro- en 69 macronachtvlinders. Vier soorten werden in de streek nog niet vaak geregistreerd, namelijk de Tweekleurige uil (twee keer eerder) de Gestippelde houtvlinder (drie keer eerder) en de Gegolfde lichtmot (één keer eerder bij Kinderdijk). Interessant is ook de verschijning van Gerimpelde spanner, een soort die in Zuid-Holland bijna uitsluitend in de kuststreken wordt waargenomen. Van de Oranje wortelboorder en beruchte Eikenprocessierups de vlinder draagt dezelfde naam - werden hoge aantallen waargenomen, respectievelijk 25 en 30 vlinders (imago’s). Dit mag je van beiden verwachten nabij een bos met veel eiken en ruige kruidenrijke vegetaties. Opvallend was het grote aantal ‘verse’ nachtvlinders. De meesten leven slechts een paar dagen en slijten snel, wat vooral zichtbaar is aan gehavende vleugels. Vanwege de relatief koude en natte dagen vooraf hadden de vlinders er nog niet

veel vlieguren op zitten. Het gave uiterlijk blijkt erg handig bij het determineren, waarbij het vaak om zeer subtiele kenmerken gaat. Zie waarneming.nl, gebied landgoed Schoonenburgh voor alle waarnemingen. Tot slot Nachtvlinders lokken met licht is een prachtige manier van ‘jagen’. Je ziet dieren waarvan maar weinigen het bestaan kennen. Het gegeven dat je op een willekeurige plek letterlijk honderden soorten kunt treffen, maakt het verrassend en spannend. Met speciale dank aan Hendrik-Jan van Dijk voor zijn enthousiasme, gedeelde kennis, materialen en aanvullingen op dit verhaal. Ook speciaal aan Ed en Mary van der Es voor de keurige administratie. Verder aan alle aanwezigen: Jan Andeweg, Piet en Jan van Meerkerk, Frank Oling, Richard Slagboom en Corné Stam, hartelijk dank voor hun inbreng en gezelschap.

De fel gekleurde geelschouderspanner (foto: Hendrik Jan van Dijk)

Najaar 2015 blz. 10

Wel en wee van onze weidevogels in 2015 door Jan Andeweg Muizen Veldmuizen zijn altijd aanwezig in onze graslandpolders. Maar de omstandigheden waren, in zowel 2013 als 2014, zo gunstig dat de aantallen veldmuizen zo sterk toenamen dat sommige percelen wel wat op een gatenkaas leken. In jaren met veel veldmuizen is de predatie van weidevogelnesten veel lager dan gemiddeld. 2013 en 2014 waren door de lage predatie van 7 – 8% gunstige jaren voor het broedsucces van de weidevogels. Predatie voorjaar 2015 In de extreem zachte winter 2014 – 2015 was, zo is de inschatting, de veldmuizenpopulatie ingestort. En de grondpredatoren zoals wezel, hermelijn en bunzing, die in de twee voorgaande jaren sterk toegenomen waren, hebben door gebrek aan veldmuizen veel meer jacht gemaakt op weidevogelnesten. Veel weidevogeleieren werden met knaagsporen in of naast de nesten aangetroffen. De verliesoorzaak van de nesten door predatie zal in 2015 met 20% veel hoger dan gemiddeld zijn. Dat was geen verrassing, want de muizenrijke jaren in het verleden werden allemaal gevolgd door een jaar met een sterk verhoogde predatie van weidevogelnesten. Alarmtelling Op 21 april en 26 mei 2015 zijn, in polder Noordzijde van Noordeloos, door een klein maar dapper aantal vrijwilligers, gebiedsdekkend de alarmtellingen uitgevoerd. De op de veldkaarten genoteerde waarnemingen zijn door Ron Alblas, snel en zorgvuldig, ingevoerd in de weidevogeldatabase van Landschapsbeheer Nederland. Op 21 april werden 66 territoria van de grutto vastgesteld. En op 26 mei werden 19 alarmerende gruttoparen met pullen opgemerkt. Het Bruto Territoriaal Succes (BTS) komt in 2015 uit op 29%. Dat is ongeveer 18% lager dan het BTS in 2014. Om de gruttopopulatie in stand te houden had het BTS minstens 65% moeten bedragen. Omgaan met predatie Ook in polder Noordeloos hadden de broedende weidevogels lokaal last van verhoogde predatie. Op het bedrijf van Huib en Ria Bor werden 15 van de 35 nesten gepredeerd. Dat is veel, vergeleken met vorig jaar toen slechts 3 van de 37 nesten door predatie verloren gingen. Predatie is een natuurlijk fenomeen en het blijft een uitdaging, voor boer en vrijwilliger, om er met verstand en vooral nuchter mee om te gaan. Ook predatoren worden gepredeerd en op termijn ontstaat er weer een nieuw evenwicht.

Gepredeerde grutto (foto: Jan Andeweg)

Najaar 2015 blz. 11

Ringwerk door Ad Kooij In het laatste nummer van Onze Waard hebt u het artikel over het ringwerk gemist. Fijn, dan wordt het gelezen. Of heeft u het niet gemist?? Dan ligt uw belangstelling wellicht op een ander vlak en hebt u kunnen genieten van bijdragen van onze andere schrijvers. Onder andere een interessant stuk over minder algemene libellen. Na een zeer goed broedseizoen voor roofvogels en uilen 2014 was de verwachting voor dit seizoen hoog gespannen. Ook geen winterweer dus daar kon het ook niet aan liggen. Helaas, het valt zwaar tegen. Late broedsels en weinig eieren / jongen. Ringden we vorig jaar bijna 100 pullen van de Kerkuil, dit jaar hebben we er nog maar 44 en we verwachten er niet veel meer. Bij de Steenuil stopte de teller bij 13. Zoals ik al eerder vermeldde is ook 2015 het jaar van de Spreeuw en deze keer zijn er ook in de Alblasserwaard jonge Spreeuwen van een kleurring voorzien. Een van de oudste ringers van ons land, Ton van Ree, ringde op een boerderij in Nieuw Lekkerland acht jonge Spreeuwen met een kleurring. Vanzelf krijgen deze vogels ook een “gewone”` ring van het vogeltrekstation om hun andere poot. Resultaten van het onderzoek zijn te Jan Schoonderwoerd en Ton van Ree aan het ringwerk (foto: Ad Kooij)

Spreeuw krijgt kleurring (foto: Ad Kooij) vinden op de site van ”Het jaar van de Spreeuw”. De aantallen jongen van Kool- en Pimpelmezen verschillen weinig met het afgelopen jaar. Helaas ook dit jaar weinig tweede broedsels. Door omstandigheden, er moesten filmopnames gemaakt worden, zijn er maar drie Purperreiger pullen van een ring voorzien. Het aantal nesten ter plaatse was gelijk aan vorig jaar, toen we in totaal 21 ringen konden omdoen. Dit betreft een kleine kolonie in het hart van de Alblasserwaard. De meeste tijd is weer gestoken in het RAS project Boerenzwaluw. Onze vaste adressen proberen we 1x in de twee weken te bezoeken en dan alle nesten te controleren. Verder is het de bedoeling om minimaal twee keer een poging te doen om de oudervogels te vangen. Al met al een tijdrovende bezigheid. We hebben dit jaar meer adulten geringd dan vorig jaar en ook het aantal terugvangsten is flink hoger. Dit laatste is vooral van belang in het kader van het R.A.S. project Boerenzwaluw, waarin de nadruk ligt op het terugvangen van oude vogels. De 500e jonge Boerenzwaluw van dit jaar werd overigens op 14 augustus geringd. In het onlangs verschenen ”Op het Vinkentouw“, (juli 2015) het periodiek van het Vogeltrekstation (Eggenhuizen et al), staat een overzicht van de in 2014 in Nederland geringde vogels. Er zijn dat jaar meer dan 297.000 vogels van een ring voorzien. Dat onze bijdrage, van nog een 1000 vogels, gering is, zal duidelijk zijn. Echter van de 8412 geringde pullen van de Boerenzwaluw zijn er wel 542 door ons van een ring voorzien. In dit nummer ook een melding van een Steenuil in de Krimpenerwaard die een Zwarte Stern als prooi had uitgekozen. Een wel zeer bijzondere prooi voor onze kleinste uil. Het verslag van ons ringwerk over 2015, hoop ik voor een komend nummer te schrijven.

Najaar 2015 blz. 12

Zeldzame vogels in de Alblasserwaard, zomer 2015 door Corné Stam

Deze keer opnieuw een zeldzaamhedenoverzicht in Onze Waard. Nu een korte versie, allereerst omdat de periode korter is dan de vorige keer (drie maanden t.o.v. half jaar). Ook is het in de zomer over het algemeen geen vetpot met zeldzaamheden, in tegenstelling tot voor- en najaar. Maar ondanks dit alles heeft men toch wel het één en ander aan gekkigheid rond zien vliegen of zitten dus we gaan maar eens gauw kijken, wat de zomer ons gebracht heeft wat betreft zeldzame vogels. Juni De vorige keer waren we ongeveer bij 20 juni gestopt. Dan beginnen we dus bij de 21e, de langste dag. Op die dag vloog een Appelvink over polder Kortland. Nog een Appelvink vloog op 24 juni over Sliedrecht. Leuk is de waarneming van een Nachtegaal, die op 26 juni in een tuin in Nieuwpoort insecten aan het vangen was. En hiermee sluiten we juni alweer af. Juli Ook juli wordt geen lang verhaal. Op 11 juli wordt een Casarca waargenomen in de buurt van bos Grote Nes. De Koereiger van polder Blokweer (zie vorig overzicht) wordt op 18 juli voor het laatst waargenomen. En de laatste, maar gelijk wel goeie zeldzaamheid, is een Zilverplevier, die op 29 juli over Alblasserdam vliegt. Augustus Augustus start erg goed met op de 1e een groepje van maar liefst vier Zwarte ooievaars ter plaatse in polder Wijngaarden. Op 11 augustus vliegt er weer een Appelvink over Sliedrecht. Op dezelfde datum vliegt een Zomertortel over polder den Beemd, Hoogblokland. Een jaar of 30, of misschien nog wel korter geleden, was deze soort nog niet in een zeldzaamhedenoverzicht beland. Maar deze fraaie vogel heeft het helaas zeer taai in Nederland en de laatste jaren moet je echt veel velduren maken om er één te zien. Nog nooit van de Zomertortel gehoord trouwens? Zoek ‘m Zwarte ooievaars (foto: Eric Verhagen)

eens gauw op in de vogelboeken en op internet. Kijk, luister en huiver maar eens… Op 21 augustus worden twee Appelvinken ter plaatse waargenomen in het Alblasserbos, gedeelte Papendrecht. Op 26 augustus vliegt een Kleine zilverreiger over het Achterwaterschap ter hoogte van de Donkse Laagten. Een dag later wordt weer een Kleine zilverreiger gezien, nu ter plaatse op de Avelingen. Leuk is de waarneming van een groepje van drie Reuzensterns, die op 28 augustus in de avond over Gors Landhoeve vliegen. Op 29 augustus vliegt een Duinpieper over telpost Kinderdijk en diezelfde dag wordt een Draaihals ontdekt nabij de wijk Klein Alblas in Alblasserdam. September Op 8 september wordt een Kleine zilverreiger ter plaatse waargenomen in de Avelingen, zachtjes aan een vaste stek voor deze soort (of zelfs hetzelfde individu?). Een dag later wordt weer een Kleine zilverreiger waargenomen, deze keer een overvliegend exemplaar, over Bleskensgraaf. Deze zelfde dag zit een Buidelmees korte tijd op de Donk. We besluiten dit relaas met twee zeldzaamheden op de 19e. Een Kleine zilverreiger vliegt over telpost Kinderdijk richting noord en een Draaihals wordt langs vliegend gezien in Sliedrecht. Tot zover de ‘highlights’. Naast bovenstaande waarnemingen zijn er nog wel meer zeldzaamheden waargenomen die vaak óf op vaste plekken te zien en/of te horen zijn óf die in deze periode van het jaar (relatief) veel voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn respectievelijk Cetti’s zanger en Visarend. Voor een volledig overzicht kan alblas.waarneming.nl geraadpleegd worden. Ondertussen is de najaarstrek alweer volop op gang. Sterker nog, sommige soorten als steltlopers, Gele kwikstaart, Wespendief en Kiekendieven hebben ons land alweer (voor een groot deel) verlaten. De ‘ruige’ tijd moet echter nog komen, met onder andere grote aantallen lijster- en vinkachtigen. Kijk dus weer goed omhoog de komende tijd!

Najaar 2015 blz. 13

Natuur-ei-land in Bleskensgraaf geopend op woensdag 2 september door Nel Welschen Al in 2013 is een voorzichtig begin gemaakt met de ontwikkeling van een natuurterrein voor kinderen in Bleskensgraaf. Na twee jaar van onderhandelen, plannen maken, zaaien, werken en het enthousiasme van degenen die de kar trekken, is het terrein gerealiseerd. Een korte greep uit de geschiedenis: Op 25 mei 2013 was de eerste afspraak met Esther Dijkstra bij de Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard”. In Bleskensgraaf is een braakliggend terrein van 2000 ha. Het braakliggende terrein heeft als bestemming een waterberging van 1000 ha. Het overige deel kan worden ingevuld met natuur die deel uitmaakt van het Blauwzaam lint. Het plan is om dit te doen in samenwerking met scholen uit Bleskensgraaf, zodat kinderen er iets van kunnen leren. Voor de invulling kan samen met schoolkinderen een plan worden opgesteld. Op 8 juni 2013 hebben Esther en Nel het terrein bezocht. Het ligt bij de Zevenhovenstraat in Bleskensgraaf. Een uitgestrekt terrein wat er nu nog uitziet als een opslagplaats. Graafmachine, zand- en grondhopen en stenen. Rondom ligt een sloot en langs één rand wat knotwilgen. Het kijkt uit over de polder en je kunt in de verte de skyline van Rotterdam zien. Ernaast ligt de ijsbaan, die wat is afgegraven. De grond daarvan is gestort op het braakliggende terrein. Rondom de ijsbaan ligt een verhoogd dijkje dat ook door het project gebruikt kan worden. Binnendijks is gras ingezaaid. De naburige speeltuin “Kindervreugd”, heeft pas een metamorfose ondergaan en is nu een echte natuurspeeltuin geworden. Waterpartijen, pompje, wilgenhut, wilgentunnel, divers stapelmuurtjes, wat beplanting voor vlinders en insecten enz. De inrichting van het braakliggende stuk zal zich dus meer gaan richten op bloemen, waterflora en fauna en eventueel het kweken van groenten. De waterberging kan betrokken worden in het plan. Rond 1 november 2013. Benaderen van de scholen. Positieve reacties. Een werkgroepje wordt samengesteld uit leerlingen van beide scholen in Bleskensgraaf. Er volgt een aantal lessen voor deze kinderen. 23 januari 2014. De eerste bijeenkomst met de kinderen heeft vanmiddag plaats gevonden bij de NVWA in Papendrecht. Het was erg leuk en heerlijk weer, dus perfect om de tuin in te gaan. Er volgen nog drie lessen waarbij als laatste een ontwerp door de kinderen wordt getekend. Ze zijn er uit: er komt een vogeleiland, een insecteneiland en een ontdekeiland, waarbij de kruipbuis een grote wens is. Inmiddels is er ook een brief uitgegaan naar omwonenden. Bewoners worden er ook bij betrokken.

Opening natuur – ei - land (foto:Laura de Graaf)

19 september 2014 Bezoek van het College van Burgemeester en Wethouders aan de Zevenhovenstraat, waarbij geldelijke steun wordt toegezegd. Dan volgt er nog een lange tijd van onderhandelen met de aannemer en subsidieverstrekkers. Uiteindelijk kan er dan in het voorjaar van 2015 gegraven worden en is er al een duidelijk beeld van het natuurterrein. De opening is in zicht! Op woensdagmiddag 2 september 2015 is de officiële opening. Kinderen beginnen met het maken van zaadbommetjes. Dan volgt het officiële gedeelte met een toespraak van Piet de Winter, Esther Dijkstra en de wethouder van onderwijs, Piet Vat. Door het gooien van de zaadbommetjes en het onthullen van het naambord, “Natuur-ei-land” is het terrein officieel geopend. Op het bord stellen de letters - ei- een vogelei voor. Vervolgens kan er gevaren en geklauterd worden en natuurlijk nog genoten van een lekker hapje en drankje. Nu is het aan de scholen om het project verder invulling te geven. Corina Wigman en Kees van der Esch spelen hierin een belangrijke rol. Zij zullen lessen gaan ontwikkelen en de scholen uitnodigen gebruik te maken van het terrein. Dit gebruik zal uiteraard in samenwerking met vrijwilligers uit de omgeving plaatsvinden. Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard” feliciteert de beide scholen met dit mooie en leerzame natuur–ei–land en wenst hen veel succes met verdere ontwikkeling ervan. Ook felicitaties en waardering voor allen die zich met hart en ziel hebben ingezet om dit uiteindelijke resultaat te bereiken.

Najaar 2015 blz. 14

Zwavelzwam (foto: Antonie Blom)

Witte kluifzwam (foto: Antonie Blom)

Echte judasoor (foto: Antonie Blom)

Vliegenzwam (foto: Antonie Blom)

Najaar 2015 blz. 15

Kelkzwam onbekend (foto: Antonie Blom)

Mycena onbekend (foto: Antonie Blom)

Geweizwam (foto: Antonie Blom)

Najaar 2015 blz. 16

Vangsten van onder water door Bastiaan van de Wetering Vissen is een grote hobby van veel mensen in Nederland. De meeste vissers in Nederland zijn sportvissers, die uitgerust met hengel en allerlei accessoires aan de waterkant plaatsnemen. Zo zou ik mijn manier van vissen niet willen omschrijven. Sinds dit jaar heb ik het monitoren van de reptielen overgenomen van Corné Stam. De tellingen vinden plaats in Polder Blokweer, de polder ten noorden van Alblasserdam die aansluit op de boezems van Kinderdijk. Deze monitoring gebeurt voor de landelijke organisatie Reptielen Amfibieën en Vissen Onderzoek Nederland (RAVON) Rondes Het monitoren houdt het volgende in: een luisterronde in maart voor de Heikikkers, begin mei een luisterronde voor de Rugstreeppadden, in augustus ga ik nog een

Vetje (foto’s: Bastiaan van de Wetering)

keer luisteren voor de Groene kikkers en in de zomervakantie een schepnetronde in zes vastgestelde sloten. U vraagt u nu af: luisterrondes? Ze kwaken toch allemaal hetzelfde? Dat is beslist niet waar. Een Heikikker maakt een mooi ‘blub-blub’ geluid. Dan hebben we nog de Rugstreeppad. Deze maakt een tot op enkele kilometers hoorbaar ratelend geluid. En tenslotte de alom bekende Groene kikker die op een heerlijke zomeravond zijn gekwaak laat horen in bijna elke poldersloot. Schepnetten Ik wil jullie nog even meenemen met het onderdeel schepnetten. Zelf vind ik het erg leuk om te doen. Je weet gewoon niet wat je tegen gaat komen. Je steekt onder water door de modder en elke schep is weer anders met andere visjes, kreeften, torren of reptielen. Het is geweldig om te doen!

Najaar 2015 blz. 17

Baars

Kleine watersalamander

Najaar 2015 blz. 18

Kleine modderkruiper Tijdens de schepnetronde ga ik op zoek naar de larven van kikkers en padden. Iedereen kent de donderkopjes of kikkervisjes, die je met een schepnetje uit sloot stond te peuren en dan in een emmer bewaarde om te kijken wat het zou worden (was bij mij vroeger nooit een succes). Maar ik ga op zoek naar exemplaren die in een verder stadium zijn met ver ontwikkelde pootjes en een grootte tussen de 5-7 cm. Terwijl ik dit doe, probeer ik ook gelijk de soorten en aantallen vissen op te nemen in de telling. Om de vissen op naam te brengen maak ik gebruik van een cuvet. Dat is een glazen rechthoekig bakje. Waarin je makkelijk waterdieren kan fotograferen om ze later op naam te brengen. De soorten vissen die ik vaak heb gevangen zijn: Kleine modderkruiper, Blankvoorn en Baars, maar ook andere soorten: Kleine watersalamander, Spiegelkarper en Kreeften. Ten slotte Ik hoop dat u enthousiast wordt door mijn verhaal en zelf ook op onderzoek uitgaat naar het waterleven. Want ook daar valt nog heel veel te ontdekken. Half augustus is er ieder jaar een excursie waterbeestjes rond het gebouw van de Natuur- en Vogelwacht. Er zijn altijd veel jonge mensen maar ook voor ouderen is het erg aan te bevelen. Wie weet tot volgend jaar!

Oversteken… door Hendrik-Jan van Dijk Vrijdagmorgen 17 juli rijd ik over de A15 ter hoogte van Papendrecht in de richting van Rotterdam. Opeens zie ik in de middenberm een vrouwtje Wilde eend met een stuk of vijf kleine eendjes op het punt staan om over te steken. Gekke plek. Het komt eigenlijk niet in me op om te remmen, want vanwege mijn snelheid rijd ik gemakkelijk voorlangs, voordat ze op mijn baan komen. Dat blijkt wel, als ik ondertussen nog wordt ingehaald. Weliswaar met een kleine slinger weet ook die auto de eenden op een haar na te missen. Dat schrikt wel af zou je zeggen. Maar niets is minder waar, de familie eend lijkt niet onder de indruk. In mijn achteruitkijkspiegel zie ik hoe het gezelschap al is doorgelopen, en vastberaden doorgaat met de overtocht. De vraag is hoe vaak ze dat gedaan hebben, want de Papendrechtse zijde ziet er niet erg geschikt uit. Ze hebben dus minstens één, maar niet onwaarschijnlijk al drie weghelften overgestoken. Achter mij zitten zeker 200 meter geen auto’s, maar dat is niet lang genoeg voor de eenden om over te steken. In de verte zie ik nog een lichte uitwijkmanoeuvre. Hoe het is afgelopen weet ik niet, maar als het niet positief was had ik het zeker in het midden gelaten.

Najaar 2015 blz. 19

Bijzondere planten in de Alblasserwaard door Bram van Vliet Veel natuurliefhebbers maken gebruik van Waarneming.nl. Waar in het verleden waarnemingen vaak niet verder kwamen dan het aantekenboekje van de waarnemer, zijn waarnemingen nu direct zichtbaar op het wereldwijde web. Dit heeft voordelen: • Op Waarneming.nl maak je je eigen database van waarnemingen. • Je waarnemingen worden opgeslagen in een landelijke database en hebben zo betekenis voor de wetenschap. • Omdat je waarnemingen deelt met iedereen, kunnen anderen er ook van genieten. Omdat veel mensen rondkijken en hun waarnemingen invoeren, worden er ook veel bijzondere vondsten gedaan. Wel komt het voor dat je bij het zien van een bijzondere waarneming denkt: kan dat en klopt dat wel? Maar de waarneming is door deskundigen goedgekeurd en moet dus juist zijn.

Dubbelkelk (foto: Antonie Blom) Hoe kan het dan dat een plant, die je helemaal niet in de Alblasserwaard verwacht en die daar ook niet thuis hoort, toch gevonden wordt? Daar zijn verschillende redenen voor aan te voeren, met wat voorbeelden wil ik ze toelichten.

Moesdistel (foto: Antonie Blom)

• Bij dorpen en steden wordt zand opgespoten. Dit zand is afkomstig van de kust, de schelpen zitten er vaak nog in. Met dat zand komen ook zaden mee en zo vind je in de Alblasserwaard bijvoorbeeld Wondklaver (Anthyllis vulneraria), Echt duizendguldenkruid (Centaurium erythraea), Strandduizendguldenkruid (Centaurium littorale), Fraai duizendguldenkruid (Centaurium pulchellum, Bitterling (Blackstonia perfoliata) • De planten breiden hun areaal uit (misschien mede door de opwarming van het klimaat) • Bijenorchis (Ophrys apifera), Dodemansvingers (Oenanthe crocata) • De planten vinden een geschikte groeiplaats, die er eerst nog niet was, bijvoorbeeld schraal grasland: Koningsvaren (Osmunda regalis), Melkviooltje (Viola persicifolia)

Najaar 2015 blz. 20

• De planten zijn uitgezaaid. Hierbij valt te denken aan: Dubbelkelk (Picris echioides), Ruige weegbree (Plantago media), Korenbloem (Centaurea cyanus). De Plantenwerkgroep is hier niet gelukkig mee, want met uitzaaien is er al gauw sprake van floravervalsing: er komen planten, die zich zonder uitzaai niet spontaan in de Alblasserwaard zouden vestigen. Korenbloemen horen in een korenveld en niet in een berm in de Waard. Gelukkig is het zo dat na een jaar de meeste uitgezaaide soorten al weer verdwenen zijn, omdat ze hier niet de juiste voorwaarden vinden om zich te handhaven. Verspilde moeite en verspild geld dus. • Dan zijn er planten die uit tuinen ontsnappen: Slaapkamergeluk (Soleirolia soleirolii), Walstroleeuwenbek (Linaria purpurea), verschillende soorten Klokjes (Campanula spec.

Strandduizendguldenkruid (foto: Antonie Blom)

• Steden (en dorpen) vormen een belangrijke vindplaats van bijzondere soorten. Er zijn nogal wat planten die zich in stenige milieus thuis voelen: Hartgespan (Leonurus cardiaca), Kransmuur (Polycarpon tetraphyllum), Steenbreekvaren (Asplenium trichomanes), Schubvaren (Asplenium ceterach) • Van een aantal planten (voor een deel geldt dat ook voor hiervoor genoemde planten) blijft het onduidelijk, hoe die plant daar terecht gekomen is: Ruige lathyrus (Lathyrus hirsutus), Prachtanjer (Dianthus superbus), Moesdistel (Cirsium oleraceum) Hoe het ook zij: kijk op Waarneming.nl en geniet van de bijzondere soorten!

Prachtanjer (foto: Antonie Blom)

Najaar 2015 blz. 21

Natuurdocumentaire met unieke beelden uit de Alblasserwaard door Richard Slagboom Vanaf 17 november komt de natuurdocumentaire Levende Rivier van de bekende filmer en fotograaf Ruben Smit bij VARA/BNN op televisie. Ruben Smit maakte de spectaculaire en succesvolle tv-serie en bioscoopfilm de Nieuwe Wildernis (2013). Tijdens de serie Levende Rivier zakt hij in zijn kano de rivier de Rijn af, van Lobith tot aan de Noordzee, en heeft hij onderweg bijzondere natuurontmoetingen. In het tweede deel, dat op 24 november om 19.20 uur wordt uitgezonden op NPO 2,  komt ook de Alblasserwaard aan bod. Van de ontmoeting met de Purperreiger zijn unieke opnamen gemaakt in Kinderdijk. Meer over deze oer-Nederlandse natuurdocumentaire is te vinden op de website levende-rivier.nl

Najaar 2015 blz. 22

Najaar 2015 blz. 23

ACTIVITEITEN & WERKGROEPEN Activiteiten en werkgroepen contactpersoon telefoon /e-mail Advertenties ‘Onze Waard’ Door Verhagen 0184-682235 Amfibieën- en Vissenwerkgroep Richard Slagboom 06-49201029 Bibliotheek Ans van Hoek 078-6154125 Educatie en IVN-werkgroep Nel Welschen 078-6172348 Exposities Kunst Ellie Snoeren 078-6151269 Fotografie Jan Trapman 0184-615090 Gebouw (SNC) Wim Hoogkamer 078-6154464 Horeca-bar Evert de Groot 0184-412618 b.g.g. 06-11172903 Illustraties Piet van Meerkerk 0184-683301 Jeugdclub (8-13 jaar) Geri de Lange-Mes 078-6916044 Kinder-doe-hoek Nel Welschen 078-6172348 Knotploeg “De Kievit” Nik Blom 0184-652249 Ledenadministratie Elly Hoogkamer [email protected] “Onze Waard”kopij Door Verhagen [email protected] Planologie Jacques Verhagen 0184-682235 Planten- en Insectenwerkgroep Bram van Vliet 0184-617245 Public Relations (PR) Miriam Vermeij [email protected] Scholen Miriam Vermeij [email protected] Themagroep Heleen Roest 0184-681725 Vogelwerkgroep Pieter Bieren 06-30344431 Richard Slagboom 06-49201029 Tuinwerkgroep Leen den Ouden 078-6153280 Webmaster René van Maurik [email protected] Weidevogelwerkgroep Jan Andeweg 0184-683119 Zoogdierenwerkgroep Nel Welschen 078-6172348

Streeknatuurcentrum Alblasserwaard

‘Onze Waard’ is het vier keer per jaar verschijnende mededelingenblad van de natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard” ... al bijna 50 jaar uw eigen natuurvereniging De vereniging heeft ten doel: 1. Het bevorderen van het natuur- en milieubesef door middel van educatieve activiteiten.

Matenaweg 1 3356 LS Papendrecht Tel. 0184-412618 www.nvwa.eu

2. Het beschermen van flora, fauna en landschap. 3. De studie over de flora, fauna en landschap. 4. Het meewerken aan het in stand houden van door particulieren of organisaties, in de Alblasserwaard verworven natuurgebieden. 5. Het waken tegen water-, bodem- en luchtverontreiniging.

Openingstijden: In de zomer vanaf 1 april t/m 30 september Dinsdag t/m zaterdag van 10.00 - 17.00 uur In de winter: vanaf 1 oktober t/m 31 maart Woensdag van 12.00-16.00 uur Zaterdag van 10.00-17.00 uur Andere dagen op afspraak

6. Het toetsen van planologische voornemens en het eventueel hierop reageren door middel van gefundeerde bezwaarschriften.

Bezoek ons op

Facebook