‘Onze producten worden geboren uit passie voor innovatie’, aldus A. Slokker. Slokker Innovate wordt gekenmerkt door het voortdurend zoeken naar mogelijkheden tot industrialisatie van het bouwproces. Wij zijn van mening dat het bouwproces aanzienlijk schoner, flexibeler, beter en ook economischer moet. Slokker Innovate heeft vier kernactiviteiten: Het ontwerpen en de engineering van het Leefhuis Productie van de elementen Het organiseren van het bouwproces Onderzoek naar en ontwikkeling van industrialisatie in de bouw Slokker Innovate kent een platte organisatiestructuur. Dit betekent een transparante communicatie met alle betrokken partijen. Wij denken mee, ontzorgen, anticiperen en adviseren. Wij verzorgen de complete engineering van een prachtig eindproduct. Marktsegment Individualisering en vergrijzing hebben invloed op de woningmarkt. De vraag naar vernieuwde woningconcepten neemt toe, vooral onder starters en senioren. Deze twee doelgroepen vragen om de ontwikkeling van nieuwe huisvestingsconcepten. Financiële haalbaarheid en comfort zijn belangrijke uitgangspunten. Consumenten zijn kritischer en vragen om een flexibele en snelle bouwer. Ons marktsegment bestaat uit projectmatige woningbouw. Daarnaast zijn wij in samenwerking met een architect en een landelijke actieve zorggroep bezig met de ontwikkeling van een nieuw zorgconcept. Doelgroep Het toekomstperspectief van veel opdrachtgevers ligt bij passief/energieneutraal bouwen. Doelstellingen op het gebied van duurzaamheid gaan samen met de waardevermeerdering van vastgoed op (middel)lange termijn. Daarnaast willen opdrachtgevers comfort en energiebesparing voor hun bewoners. Opdrachtgevers vinden dat investeringen in energieneutrale woningen veel geld kost, terwijl de consument nauwelijks bereid blijkt de meerkosten te betalen. Onze opdrachtgevers zijn woningcorporaties en ontwikkelaars, in zowel de huur- als koopsector.
Het Leefhuis Het Leefhuis is een door Slokker Innovate ontwikkelde bouwmethode met de gedachte om een hoogwaardig en duurzaam huis aan te bieden om zorgeloos in te kunnen leven. Om hiertoe te komen is de traditionele gedachte van bouwen verlaten en zijn wij terug naar de basis gegaan; wat moet het onderdeel presteren? Om deze vraag te beantwoorden zijn veel producten door Slokker Innovate ontwikkeld zoals lichtgewicht vloeren, nieuwe installaties, slanke (ankerloze) bouwmuren, prefab gevels met een hoge RC-waarde voorzien van metselwerk en kozijnen met beglazing en deuren. Door in de basis een verhoogde kwaliteit te hebben toegevoegd aan de woning zoals lage temperatuur vloerverwarming, maar tevens een basis EPC van 0,5 (met minimale aanpassing passief) wat uit de gebouwschil wordt gehaald en niet door middel van installaties, heeft het Leefhuis een uitstekende prijs/kwaliteit verhouding. Bij de ontwikkeling van de woning is het belangrijk dat er zeer zuinig met materialen omgegaan wordt, waardoor de woning ook lichter van gewicht is en een hoge isolatiewaarde heeft (geluid en lucht). Onder geconditioneerde omstandigheden worden onze elementen in de fabriek geprefabriceerd. Daarbij wordt een hoge mate van luchtdichtheid gehaald (0.266 dm3/s.m2). De installaties in het Leefhuis zijn niet ingestort, waardoor deze altijd bereikbaar en naderhand aanpasbaar zijn. Binnen de bouwmethode is het zonder problemen mogelijk verscheidende stijlen toe te passen, van klassiek tot modern. Als er in het ontwerp gebruik wordt gemaakt van de eigenschappen van de methode, dan is er voor de architect zeker zoveel eer te behalen als bij traditionele bouw en met innovatieve architecten zelfs meer.
1
“Slokker Innovate denkt mee met de klant en speelde goed in op de wensen die wij hadden met betrekking tot aanpassingen binnen het conceptueel bouwontwerp en de diverse mogelijkheden qua ontwerp, bijvoorbeeld de kap of een extra etage. Ook de zeer snelle realisatie was een pluspunt, het leverde minimale overlast op voor de buurtbewoners”, aldus drs. M.V. van Baarsen, Manager Projecten bij Dudok Wonen. KOMO certificaat De ontwikkelde gevels zijn al Komo-gecertificeerd. De gehele woning voldoet ook reeds aan alle eisen en zal binnenkort ook Komo-gecertificeerd zijn. Voortraject en productieproces Doordat alles uitontwikkeld en gestandaardiseerd is en op detailniveau is vastgelegd voor productie, versnelt dit het voortraject en aanloop naar de productie. In dit traject maken wij gebruik van de verschillende takken binnen onze organisatie: Slokker Vastgoed – projectontwikkeling en verkoop; Slokker Innovate – ontwerp, engineering en research; Slokker Innofab – productie van prefab elementen in de fabriek; Slokker Innovate – montage en coördinatie op de bouwplaats. Project- en beheerfase In de projectfase hebben wij middelen als het architectenboek, de standaard detaillering en het installatieontwerp. De installaties zijn gestandaardiseerd voor elk type woning, of het nu een plat dak of een zadeldak heeft. Op deze manier is voor de uitvoering alles goed controleerbaar. Door steekproefsgewijs te testen op alle onderdelen, kunnen wij garanderen dat de afgegeven waarden ook daadwerkelijk behaald worden.
Toepasbaarheid en energie Het concept is zeer geschikt om op kleine projecten, van minimaal 8 woningen, toegepast te worden, als ook op grootschalige seriematige projecten. De afgelopen periode zijn 220 woningen succesvol gerealiseerd. Door de realisatie van de nieuwe fabriek van Slokker Innovate wordt de productiecapaciteit verhoogd. Met een basis capaciteit van 350 woningen per jaar en een uitbreiding tot meer dan 600 woningen op jaarbasis kan op deze manier uitstekend aan een grote vraag voldaan worden. De korte bouwtijd van de woningen (één woning glas- en waterdicht per dag) bespaart een aanzienlijk deel op voornamelijk tijdgebonden kosten en materieel. Door de inzet van eigen mensen in de assemblage en aanmerkelijk minder manuren op de bouwplaats, worden de kosten in vergelijking tot de traditionele bouw laag gehouden. Binnen 65 dagen is de woning klaar voor oplevering. Doordat het product in de fabriek op elementniveau wordt geproduceerd geeft dit weinig overlast voor de omgeving en is daarom bijzonder geschikt voor inbreidingsprojecten. Milieu Slim omgaan met materialen resulteert in een constructie die licht van gewicht is. Voor het Leefhuis betekent dit 50% minder beton, 60% minder bouwafval en 7 vrachten van 30 ton minder naar de 2 bouwplaats per woning; een grote beperking van CO uitstoot. Door al bewezen prestaties die vanuit de theorie nu in de praktijk haalbaar blijken, wordt aangetoond dat de geschiktheid voor energieambiërende maatregelen zich al laat zien in de praktijk. Voorbeelden van theoretische prestaties zijn aangetoond middels rapportages in de praktijk. Gegarandeerde prestaties Gegarandeerde prestaties zijn er in de vorm van rapportages: Binnenklimaat, WTW en luchtbehandeling (BBA Binnenmilieu, Bouwbesluit 2012+); Luchtdichtheid 0,266 dm3/s.m2 (Adviesbureau Nieman); Geluidsbelasting op gevel -35 dB (Caubergh Huigen);
2
Waterdichtheid gevels 300 Pa (CBS Consultants); Draagkracht constructie (Adviesbureau Hageman); Brandwerendheid (Adviesbureau Hamerlinck); Geluidsisolatie tussen de woningen (LBP Sight, Bouwbesluit 2012 – gemeten gemiddeld: Ilu = 9,7 dB en Ico = 20 dB). Slim energetisch concept Het Leefhuis heeft standaard een goed geïsoleerde schil. Dit geeft een meerwaarde aan het gebouw, waardoor de energievraag laag is en gemakkelijk is terug te dringen naar passief en energieneutraal. De producten die worden gebruikt zijn zeer duurzame en onderhoudsarme materialen wat resulteert in lage onderhoudskosten. Door de goede samenwerking met onze vaste partners, kan zoveel mogelijk slim geïntegreerd worden, zowel installaties, isolatie, minimaliseren van de dikte van de bouwdelen, materiaal en gewichtsbesparing. Voorbeelden: Vloeren geheel afgewerkt met vloerverwarming; Casco en gevels geproduceerd met 50% beton- en baksteen besparing; Gevels RC van 5,3 – 8,6, dikte gevel is 28 cm met voorbereide loze leidingsleuven; Verlaagde plafonds t.b.v. een geïntegreerd ventilatiesysteem en wegwerken van de installaties; Gevels met ingegoten kozijnen, dus een hoge luchtdichtheid; Lage onderhoudskosten; over een periode van 50 jaar betekent dit een netto contante waarde van € 450,- per woning, per jaar; Plaatsing installatiekast achter het toilet waardoor korte leidingen nodig zijn en geluidshinder van de installatie wordt voorkomen. Door het ontwerp direct met een hoog energieambitie niveau te starten, is dit geheel geïntegreerd in het esthetische ontwerp. Wanneer energieverlaging en het comfort als eerste eisen worden gesteld, dan worden deze meegenomen met de energieambitie. Alle toegepaste technieken en installaties zijn natuurlijk bekend, maar het gaat erom hoe ze worden toegepast en geïntegreerd in het ontwerp. De combinaties van beide levert een meerwaarde op en dat is vernieuwend. “De meerwaarde voor Dudok Wonen zat in de aanvaardbare bouwkosten door systeembouw en prefabricage, de relatief duurzame bouw en de energieprestatie van de woningen”, aldus drs. M.V. van Baarsen, Manager Projecten bij Dudok Wonen. Energieneutraal De gekozen woning, die als basis voor energieneutraal dient, bestaat uit drie bouwlagen en een plat dak. Deze basiswoning heeft een beukmaat van 5,4 m, een diepte van 9,4 m, heeft een EPC waarde 2 van 0,5 en een GBO van 134,90 m . Het uitgangspunt is een gezinssamenstelling van vier personen gebaseerd op de verbruikskengetallen van SenterNovem. De bouwkosten van basis woning met EPC van 0,5 zijn:
2
€ 645,- per m GBO
De bouwkundige maatregelen om deze woning energieneutraal te maken zijn het toepassen van 3-voudige beglazing en buitenzonwering op de zuidkant van de woning. Om de woning verder energieneutraal te maken, passen we een lucht-water warmtepomp (WP) toe welke als bron dient om de woning volledig te kunnen verwarmen, koelen en te voorzien van voldoende warm tapwater. De warmte wordt dus volledig aan buitenlucht onttrokken, ook bij -20° Celsius buitentemperatuur. Naast de geavanceerde WP techniek is de besturing voor verwarming, koeling en warm tapwater als totaal oplossing geïntrigeerd. “Leefhuis besturing” is uniek in haar soort en heeft de standaard eigenschappen van een gebouwbeheersysteem. Dit kan eveneens door middel van Wi-Fi op het niveau van iPhone, iPad of Android gestuurde applicaties. Het concept is compleet voorzien van een monitoring module.
3
2
De 33 m polykristallijne PV-panelen op het platte dak wekken de volledig benodigde elektrische energie op. Zowel het gebouwgebonden als de gebruiksgebonden energie kan dus op een duurzame wijze worden opgewekt. Het gebouw gebruikt dus niet meer energie dan er duurzaam wordt opgewekt. Bij een overschot aan elektrische energie kan er terug geleverd worden aan de energieleverancier en bij een tekort kan er groene stroom worden afgenomen van dezelfde leverancier. De toelichting treft u aan in de bijlage. Door de lucht-water warmtepomp te integreren in het Leefhuis ontstaat een synergie van verschillende producteigenschappen en kenmerken. De sterke punten van het Leefhuis gebundeld met de installatieoplossingen, bieden een uitstekende mogelijkheid voor toepassing van dit concept voor de toekomst. De totale installatie is op de volgende wijze geïntegreerd in het Leefhuis: 2 PV-panelen; situering op het platte dak, 33 m onder een hoek van 35 graden, oriëntatie zuid; Lucht-water warmtepomp; luchtunit op het dak, pompinstallatie in de installatiekast begane grond; Buffervat 250 liter t.b.v. warm tapwater en vloerverwarming; situering in de trapkast achter de installatiekast; Verwarming en koeling; door middel van betonkernactivering in de vloer; Balansventilatie met WTW; unit in installatiekast op de begane grond; Douche WTW in de schacht. 2
De bouwkosten van de energieneutrale woning zijn: € 773,- per m GBO Zowel voor gebouw- als voor gebruiksgebonden energieverbruik.
Ketensamenwerking Slokker Innovate ziet de ontwikkeling van het Leefhuis geschikt voor een stroom van projecten. De investering om een geheel nieuwe bouwmethode te ontwikkelen, maar vooral ook door steeds door te ontwikkelen, is alleen mogelijk bij een continue stroom van projecten. Ook de investering in productiemiddelen voor de volledige prefabricage van de woning kan alleen over grote volumes worden afgeschreven. Deze grote volumes kunnen door grote en kleine projecten worden bereikt. Ontwikkelfase De basisontwikkeling heeft bij Slokker intern plaatsgevonden, met inbreng van kennis van adviseurs en leveranciers. Hierbij is ook veel kennis van Het Spaarhuis (industriële woning van Slokker) gebruikt. Tevens zoeken wij voortdurend op de nationale en internationale markt naar producten en verbeteringen. Innovatie is altijd de rode draad in de ontwikkeling van Slokker geweest. Voor de toelevering en installaties maken wij gebruik van zoveel mogelijk vaste partners. Onze klanten hebben geen of nauwelijks contact met toeleveranciers en installateurs. De informatie en voorlichting wordt door de kopers/huurders begeleiding verzorgd, meestal gebruikmakend van modelwoningen, bemonstering of mock-ups (liefst van de gehele woning). De mensen die de begeleiding verzorgen zijn goede voorlichters die hun kennis verkrijgen van de specialisten. Zij zijn in staat het in begrijpelijke taal uit te leggen aan de eindgebruikers. Productiefase Ingenieursbureau Meijer & Joustra levert het palen- en balkenplan digitaal aan vanuit Tekla (BIM). Slokker Innovate leest de tekeningen in en maakt vanaf hier de productietekeningen in Tekla, hetgeen uiteindelijk leidt tot een totaalontwerp. Met behulp van het programma Tekla zijn uittrekstaten eenvoudig te genereren. Aan de hand van dit digitale ontwerp maken leveranciers en installateurs hun productietekeningen en afkortlijsten. Slokker Innovate maakt voor haar eigen productie bij Slokker Innofab de tekeningen van vloeren, wanden, daken en gevels. De toeleveranciers en installateurs zijn zelfstandige ondernemers.
4
Marketing De marketing van het Leefhuis vindt zowel actief als passief plaats. Passief: op de website www.slokkerinnovate.com wordt het Leefhuis concept goed uitgelicht. Daarnaast zijn er brochures van de meest gangbare woningtypes aanwezig alsmede een algemene brochure die Slokker Innovate als bedrijf beschrijft. Actief: binnen Slokker Innovate is het team actief bezig met marketing. De beschikbare modelwoning wordt actief gebruikt om klanten met eigen ogen te laten ervaren wat het Leefhuis inhoudt, wat de architectonische mogelijkheden zijn en hoe comfortabel het binnenklimaat van het Leefhuis is. Bezoekers kunnen het Leefhuis dus zelf ‘ervaren’. Voor beurzen en vergelijkbare bijeenkomsten is er een presentatie in de vorm van een stand waarin Slokker Innovate en het Leefhuis concept op een duidelijke en verhelderende manier gepresenteerd wordt. Projectontwikkeling en verkoopproces De Slokker Groep opereert gezamenlijk als het gaat om acquisitie. Slokker Vastgoed is de ontwikkelaar die voor eigen risico maar ook samen met corporaties en andere marktpartijen duurzame woningbouwprojecten ontwikkelt en realiseert. Dit zijn projecten in uitbreidingsgebieden, binnenstedelijke herstructureringen en compleet nieuwe woonwijken. Slokker Vastgoed kan ook een project met Slokker Innovate ontwikkelen. De verkoop van de koopwoning wordt vervolgens weer door Slokker Vastgoed gedaan.
Slotwoord “Slokker heeft die uitdaging voor de woningbouw opgepakt en introduceert ‘Slokker Innovate’. Daarmee manoeuvreert Slokker zichzelf absoluut in de voorhoede van de markt en maakt voor de zoveelste keer in haar bestaan haar reputatie als innovator waar. Ik ben daar erg blij mee, want zo bewijst Slokker niet alleen zichzelf een dienst, maar ook het Slimbouwen gedachtegoed, de BV Nederland en zeker niet op de laatste plaats u als klant!”, aldus prof. dr. ir. Jos Lichtenberg. Namens de medewerkers die aan deze prijsvraag hebben gewerkt, bedanken wij u hartelijk voor het lezen. Met vriendelijke groet, Ing. P.C. Peters, directeur Slokker Innovate
Bronvermelding: - Slokker Innovate; EPC-berekening I 54.94 d.d. 13-10-2011 - Rapport CBS in samenwerking met bureau Nieman; luchtdoorlatendheid d.d. 22-04-2011 - Rapport LBP-Sight; geluidsmeting (lucht- en contactgeluid) d.d. 16-05-2011 - Rapport BBA Binnenmilieu; ventilatiesysteem d.d. 29-08-2011 - Rapport Caubergh Huigen; akoestisch onderzoek karakteristieke geluidwering van gevels en daken d.d. 15-07-2008
- Rapport Adviesbureau Hamerlinck; beoordeling brandveiligheid casco d.d. 07-2011 - Doorgeest Koeltechniek; advies lucht water warmtepomp - Rapport Adviesbureau Hageman; draagkracht constructie d.d. 14-07-2010 - Independent Solar Systems; advies PV- panelen - SenterNovem; cijfers en tabellen 2007 - Draaijer & Partners; onderhoudsplan woningen Slokker Innovate d.d. 30-11-2010
Bijlagen: - Beeldmateriaal - Kengetallen energieverbruik - Gevelbeeld energieneutrale woning - Plattegronden energieneutrale woning
- Tevredenheidsverklaring Dudok Wonen d.d. 18-10-2011 - Brochure basiswoning type E - Brochure ‘Slokker Innovate’
5
