Onze belangrijkste taak ligt in Den Haag

Onze belangrijkste taak ligt in Den Haag GGZ Oost Brabant: ‘GGZ, zorg voor mensen nu en in de toekomst’ De geestelijke gezondheidszorg is geen luxeproduct

Ideale bereikbaarheid voor GGZ Oost Brabant

Optimaal contact in een dynamische omgeving: ook voor u? UPC Business zorgt ervoor dat alle 40 locaties van GGZ Oost Brabant optimaal bereikbaar zijn. Dit kunnen wij ook voor u realiseren. Want wij weten dat u altijd bereikbaar moet zijn en dat uw klanten u altijd moeten kunnen bereiken. Of dat nu via telefoon, e-mail, sms of twitter is. Wij stemmen alle communicatiekanalen optimaal op elkaar af. Verandert uw situatie? Dan sluiten wij eenvoudig aan bij uw nieuwe wensen. Zo heeft u altijd optimaal contact.

Internet - Telefonie – Televisie - Netwerk

Wilt u ook optimaal bereikbaar zijn? Ga naar grootzakelijk.upc.nl/ of bel met onze Key Account Manager Zorg Marcel Hendriks op 0621 536 739 voor een kennismakingsgesprek. U kunt hem ook mailen: [email protected]

Inhoudsopgave 2 ‘Onze belangrijkste taak ligt in Den Haag’

5 Issues & Insights

7 ‘GGZ, zorg voor mensen nu en in de toekomst’

10 ‘De geestelijke gezondheidszorg is geen luxeproduct’

14 Positieve psychologie heeft de toekomst

16 Adverteerdersindex

Inleiding

De geestelijke gezondheidszorg (ggz) in Nederland levert een onmisbare bijdrage aan een veilige, gezonde en veerkrachtige samenleving, waarin zorg op maat beschikbaar is voor iedereen.

bij de visie aan en vertelt in deze editie: “Ook al zijn er forse bezuinigingen in de ggz, Nederland mag trots zijn op de zorg die geboden wordt. We zijn een van de koplopers in de wereld.” Naast genoemde partijen komt ook Prof. dr. Ernst Bohlmeijer aan het woord over de groeiende aandacht voor narratieve psychologie. Jan Tromp – jarenlang werkzaam geweest in diverse functies in de ggz – vertelt onder andere over het project Zichtbare Zorg.

In het hoofdartikel van deze Medical Insights lezen we het verhaal van GGZ Oost-Brabant. Een organisatie die staat voor: betrokken bij de mens, betrouwbaar als partner in behandeling en ambitieus in het voortdurend verbeteren van zorg. Directeur Paul van Rooij van GGZ Nederland sluit zich

De ontwikkelingen in de ggz zijn aanleiding voor het redactie­ team van Medical Insights om deze branche uitgebreid te belichten. Het resultaat leest u. Een informatieve uitgave die inzicht geeft over wat de toekomstverwachtingen in de zorg zijn en hoe hierop ingespeeld wordt.

door Ernst Delfos, uitgever

1

medical

‘Onze belangrijkste taak ligt in Den Haag’

Belangenbehartiging GGZ Nederland behartigt de belangen van haar leden op nationaal niveau. De vereniging streeft ernaar in een vroeg stadium betrokken te zijn bij de ontwikkeling van nieuwe wet- en regelgeving om zo invloed uit te kunnen oefenen. Daarnaast is GGZ Nederland ondertekenaar van de CAO voor de geestelijke gezondheidszorg.

In Nederland wordt het grootste deel van alle geestelijke gezondheidszorg aan­ geboden vanuit instellingen voor geestelijke gezondheidszorg. GGZ Nederland is de vereniging van instellingen voor geestelijke gezondheidszorg (ggz) en verslavingszorg. Met ongeveer honderd leden zijn zij de grootste werkge­ versorganisatie in deze zorgdiscipline die gezamenlijk ongeveer 90% van de ggz-zorg leveren. We spreken met Paul van Rooij, sinds 1 januari 2011 directeur van de koepelorganisatie.

D

e ggz-sector is goed voor een omzet van vijf en een half miljard euro en biedt werk aan 86.000 mensen. GGZ Nederland is een belangen­ organisatie die zich inzet voor goede ggz-zorg, een betere profilering van de branche en voor maatschappelijke erken­ ning voor een sector die economisch en sociaal belangrijk is. Lobbyen richting de politiek en overheid neemt dan ook een prominente plaats in binnen het werkveld van GGZ Nederland. “We zijn in gesprek met het ministerie van VWS en Justitie, maar ook met Sociale en Binnenlandse Zaken en Onderwijs. Ook hebben we contact met zorgautoriteit, daar waar het gaat over het maken van beleidsregels. En met andere stakeholders als proffesionals, patiënten, gemeenten en zorgverzeke­ raars”, vertelt Paul van Rooij.

projecten gericht op de ontplooiing van de ggz in met name Oost- en Midden Europa en Azië. “De ggz staat daar echt nog in de kinderschoenen. De schrikbeelden die je er soms bij bedenkt, komen werkelijk voor”, vertelt Paul van Rooij. Lobbyen De belangrijkste taak voor GGZ Nederland ligt in Den Haag. Wat staat er op de agenda? Van Rooij: “Een meerjarenafspraak met het ministerie stond en staat op de agenda. Dit, onder andere om financiële rust te creëren. Dit jaar moeten we 600 miljoen bezuinigen. We willen volgend jaar niet nog een keer inleveren. Echter, het kabinet is gevallen. Het maken van afspraken is nu lastig. Maar we gaan door. Onder andere over de eigen bijdrage van 200 euro per

Europese agenda Alvorens we praten over de rol van GGZ Nederland in ons land, maken we even de overstap naar Europa. Een rol die, zoals Van Rooij vertelt, slechts een klein deel van het werk – maar wel belangrijk – van GGZ Nederland is. “Wij zijn lid van de Europese koepelorganisatie voor ggz, Mental Health Europa, en van VNO-NCW. Zelf zijn we actief in Brussel op het gebied van belangenbehartiging van onze leden. We volgen wat er in Europa gebeurt op het gebied van wet- en regelgeving. Kijken naar de gevolgen voor onze leden. Daarnaast richten we ons op thema’s als ambilantisering, meer zorg in de eerste lijn, destigmatisering, innovatie en ont­ wikkelen van eHealth. Ook proberen we subsidiemogelijkheden te creëren voor onze leden, onder andere op het gebied van lifesciences en e-health.” Tot slot is interessant om te vermelden, dat GGZ Nederland deel neemt aan ontwikkelings­

medical

Kerntaken GGZ Nederland

Sectorontwikkeling GGZ Nederland houdt zich bezig met kennisoverdracht, kennisontwikkeling en onderzoeksinformatie naast haar taken in de belangenbehartiging. Ledenservice Een derde belangrijke taak van de vereniging is het bieden van ledenservice. Collectief en soms ook individueel. Paul van Rooij

Wilt u meer weten over de taken van GGZ Nederland voor 2012? Bekijkt u dan het filmpje op: http://www.ggznederland.nl/ggz-nederland/ ggz-nederland-in-2012.html Meer informatie GGZ Nederland: www.ggznederland.nl

kwetsbaren.” Een derde punt van aandacht is de decentralisatie van de jeugdzorg. De jeugdhulpverlening wordt naar het domein van de gemeentes overgeheveld. “Het is risicovol dat ook de jeugd-ggz hierin wordt mee genomen”, zegt Paul van Rooij. “Ben je ziek, dan is er nu een zorgverzekering. In een systeem waarbij 400 gemeentes zelf zorg moeten inkopen, vraag ik me af hoe het recht op zorg, de toegang en de kwaliteit van zorg geborgd worden.” Kans Ook al zijn er forse bezuinigingen in de ggz, Nederland mag trots zijn op de zorg die geboden wordt, volgens Paul van Rooij. “We zijn een van de koplopers in de wereld. We hebben goed opgeleide professionals die volgens richtlijnen werken. Patiëntge­ richtheid staat voorop.” Is er ook iets dat beter kan? “Jawel”, is het antwoord. “We moeten ons naast de ziekte van de patiënt nog meer verplaatsen in zijn sociale om­ standigheden. Samen met andere partijen, zoals de eerste lijn en gemeenten. Dit om problemen en herhaling te voorkomen. Daar ligt onze kans.”

persoon per behandeling. Alleen mensen in de ggz moeten dit betalen, voor andere zorg is deze bijdrage niet nodig. Dat is discriminerend. Wat Den Haag zegt? Ze zijn het met ons eens. De minister vertelde: ‘Ik wil overal wel een eigen bijdrage invoeren. Het draagvlak in de coalitie ligt echter alleen bij de ggz. Daar moet ik mij aan houden.’ Het is verbijsterend. Zeker omdat onze doelgroep veelal kwetsbare mensen zijn met een lager inkomen dan de ge­ middelde Nederlander. Maar gelukkig is in het stabiliteitsakkoord nu een deel van de eigen bijdrage terug gedraaid. Voor zover ik nu weet, met name voor de

2

3

medical

Issues & Insights é é n project | één contac t De geestelijke gezondheidszorg in Nederland levert een onmisbare bijdrage aan een veilige, gezonde en veerkrachtige samenleving, waarin zorg op maat beschikbaar is voor iedereen. Om kwalitatief hoogwaardige, beschikbare en toegankelijke psychische zorg te kunnen bieden zijn voldoende goed gekwali­ ficeerde medewerkers nodig. Echter, een toename van de zorgvraag door onder andere vergrijzing – in combinatie met een afname van de omvang van de beroepsbevolking – dreigt op de middellange termijn een groot tekort aan werknemers in de zorg te veroorzaken. Hiervan zal ook de GGZ de gevolgen ondervinden. Om die reden heeft GGZ Nederland voor de periode 2010-2012 Arbeidsmarkt als één van de beleidsprioriteiten benoemd.

WITS ZUID B.V. T (073) 641 40 55 WWW.WITS.NL

Wits goo.indd 1

26-03-2012 13:37

Jonge artsen ontdekken de psychiatrie! “Na afloop van mijn studie Geneeskunde, was voor mij duidelijk dat ik graag wilde werken met de doelgroep kinderen (en hun ouders). Tijdens mijn studie ben ik alleen in aanraking gekomen met het specialisme kindergeneeskunde. Ik wilde me eerst breder oriënteren op de gezondheidszorg, alvorens een keuze te maken voor een specialisatie. Het traineeship van BKV bij GGZ Oost Brabant biedt mij een mooie kans hiertoe.” Marieke Klessens, trainee binnen circuit Kinder en Jeugd Oss

+31 (0)888 - 22 55 88 of [email protected]

Kijk voor voor meer informatie op www.vacaturesvoorartsen.nl BKV goo.indd 1

paniekstoornis (0,9%), drugsmisbruik (0,9%), dysthemie (0,9%), bipolaire stoornis (0,8%).

D

Financiering geestelijke gezondheidszorg naar financier (x euro 1.000.000) • Geneeskundige GGZ (ZVw) 3.523 • Langdurige GGZ (AWBZ) 1.558 • Forensische zorg (Justitie) 668 • WMO (gemeenten)* 118 (* schatting op basis van 2% van het budget) Meer feiten en cijfers: Sectorrapport GGZ 2010, www.ggznederland.nl/feiten-en-cijfers/ sectorrapport-2010.pdf

GGZ Oost Brabant GGZ Oost Brabant biedt hulp en zorg aan mensen met psychische en psychiatrische problemen. Kort als het kan en langdurig als het nodig is. Jaarlijks kloppen 11.000 mensen bij GGZ Oost Brabant aan. Ruim 2.700 mede­ werkers en vrijwilligers bieden hulp vanuit locaties in Boekel, Boxmeer, Helmond, Rosmalen, Oss, Uden en Veghel óf gewoon bij de cliënt thuis.

Kerncijfers De ruim 100 lidinstellingen van GGZ Neder­ land leveren naar schatting zo’n 90% van de specialistische geestelijke gezondheids­ zorg. In totaal behandelen zij jaarlijks bijna een miljoen patiënten.

“We zagen Marieke groeien in functie en groeien qua persoon. Dit alles ten gunste van een hoge productiviteit en zeer tevreden cliënten..” Danny Struif, programmaleider a.i. Neem contact op

Belangrijkste ziektebeelden e meest voorkomende psychische aandoeningen zijn stemmings­ stoornissen, angststoornissen, middelenstoornissen en aandachtste­ kort- en gedragsstoornissen. Psychische stoornissen komen frequent voor. Vier op de tien volwassenen krijgt ooit in het leven een van deze aandoeningen (47,2%). Over het leven gerekend komen stemmingsstoornissen, angststoornissen en middelenstoornissen bijna even vaak voor (19,1-20,1%). De mate van voorkomen van psychische aandoeningen is in de afgelopen 10 jaar stabiel gebleven. (Nemesis-2 onderzoek ‘De psychische ge­ zondheid van de Nederlandse bevolking’, uitgevoerd door het Trimbosinstituut, 2010).

Top tien psychische aandoeningen in de Nederlandse bevolking (18-64 jaar), in de afgelopen 12 maanden (Bron: Trimbos instituut): depressieve stoornis (5,2%), specifieke fobie (5,0%), alcoholmisbruik (3,8%), sociale fobie (3,8%), ADHD (2,1%), gegeneraliseerde angststoornis (1,8%),

12-04-2012 16:24

5

medical

Eén loket voor ontwerpen, bouwen en onderhouden Bouw Totaal Onderhoud en Bouwbedrijf Ponjé zijn ervan overtuigd dat een integrale aanpak van ontwerpen, bouwen en onderhouden alleen maar voordelen biedt. Het leidt tot een betere kwaliteit, tegen een lagere prijs met maximale klanttevredenheid. En dat een gebouwleven lang! Hoe we dat doen? • Door het resultaat als uitgangspunt te nemen en prestaties meetbaar te maken. • Door optimale samenwerking met alle ketenpartners. • Door al onze inspanningen af te stemmen op de levensduur van gebouwen. • Door blijvend te leren, zowel intern als met onze opdrachtgevers. Samen met u werken we graag aan het ontwerpen, (ver)bouwen/renoveren en onderhouden van uw gebouwen! Lees alles over onze krachtige combinatie op: www.eensamenwerkingdiestaat.nl Bouwbedrijf Ponjé T (0492) 321 252 E [email protected] W www.ponje.nl

Bouw Totaal Onderhoud T (0492) 366 211 E [email protected] W www.bouwtotaalonderhoud.nl

Ponje goo.indd 1

05-04-12 15:10

‘GGZ, zorg voor mensen nu en in de toekomst’ Er gebeurt heel veel in de geestelijke gezond­ heidszorg (ggz). Voor een deel noodgedwongen door bezuinigingen, vergrijzing en een in de toekomst dreigend tekort aan mensen die in de zorg werkzaam zijn. Het beeld van de GGZ als black box, waarin alle psychiatrische zorg is verankerd, behoort tot het verleden. Meer dan ooit maakt iedere GGZ-instelling keuzes in wat ze doet en wil ze aantoonbaar maken hoe goed ze dat doet. Om te voorkomen dat cliënten daarbij tussen wal en schip geraken, is een goede samenwerking met andere organisaties noodzakelijk. Een gesprek met Ronnie van Diemen, voorzitter Raad van Bestuur van GGZ Oost Brabant.

Limburg. Daarnaast heeft GGZ Oost Brabant een groot aantal woonvoorzieningen voor mensen die langdurige psychiatrische zorg en ondersteuning nodig hebben. Je eigen familie ‘Kenmerk van de GGZ Oost Brabant is dat ze er is voor mensen met ernstige complexe psychische zorgvragen’, vertelt Ronnie van Diemen, de voormalig kinder­ arts die vanaf 2008 voorzitter is van de Raad van Bestuur. “Het gaat om mensen die hierdoor in meer of mindere mate problemen hebben met maatschappelijke participatie. Het kan zijn dat ze niet kunnen deelnemen aan het arbeidsproces, relationele problemen hebben of een gevaar voor zichzelf en anderen zijn. We behandelen een grote variatie aan ziekte­ beelden, bijvoorbeeld schizofrenie of angsten stemmingsstoornissen. De essentie van ons bestaan als GGZ is dat we die zorg willen leveren die je je eigen familie gunt. We willen mensen weer laten deelnemen aan de samenleving.”

D

e GGZ Oost Brabant verleent met ruim 2200 medewerkers in de wijken en regio behandeling aan burgers met complexe psychische zorg­ vragen in verschillende vormen: van een (poli)kliniek tot zorgteams in de wijk. Zo dicht mogelijk bij mensen in hun woonomgeving. Het werkgebied strekt zich uit van Wijchen bij Nijmegen tot Oss, Rosmalen, Helmond en tot Noord-

?\kmXbYcX[@ej`^_kjY\jZ_i`a]k

Van Diemen ziet veel veranderen in de geestelijke gezondheidszorg. Zo wordt er steeds meer evidence based gewerkt. “Dankzij wetenschappelijk onderzoek weten we welke behandelmethoden het beste resultaat opleveren in de verbetering van de gezondheid van mensen en kunnen we de kwaliteit van onze zorg aantoonbaar maken. Cliënten en verzekeraars vragen daar om en zo zijn we in staat duidelijke zorgprogramma’s te ontwikkelen voor bijvoorbeeld mensen met een ernstige depressie of angststoornis. Iedereen krijgt dan de zorg op dezelfde manier aangereikt en weet waar hij aan toe is.”

XZkl\c\fekn`bb\c`e^\e`e m\ijZ_`cc\e[\YiXeZ_\jY`ee\e
@ej`^_kj`j\\el`k^Xm\mXe1 >ffD\[`X K "*(' .($.'.'(-( @ nnn%^ffd\[`X%ec Ronnie van Diemen Naamloos-5 1

24-11-2009 11:35:26

7

medical

Werken in de wijk

Zorg bij de cliënt thuis

Duurzame zorg De veranderingen die nu in de GGZ plaatsvinden, zijn door allerlei externe ontwikkelingen noodzakelijk, zoals de economische crisis, vergrijzing, de toege­ nomen mondigheid van cliënten en de vraag naar zorg op maat. Van Diemen noemt ook de behoefte om psychische zorg en zorg gericht op somatische klachten niet meer los van elkaar te zien. “We willen veel meer integraal zorg gaan leveren”, zegt ze. ‘Als we dat kunnen, dan wordt de zorg in zijn geheel efficiënter, doelmatiger en beter. Een andere grote uitdaging is, dat we meer kwaliteit bieden met minder mensen en middelen. Over tien tot vijftien jaar hebben we in de zorg een tekort aan specialisten en verzorgenden. Alleen op die manier kunnen we aan de toekomstige generaties duurzame zorg leveren.”

van de zorgverleners. Daarom wordt veel aandacht besteed aan deskundigheidsbe­ vordering. Professionals moeten bijvoor­ beeld een inschatting maken hoe gevaarlijk het is voor de cliënt, zijn omgeving en henzelf om de cliënt niet op te nemen. “De eerste resultaten van deze aanpak zijn positief”, zegt Van Diemen. “Het aantal opnames is enorm afgenomen en de cliënten zijn erg tevreden over deze aanpak.” Er is wel een andere kant van de medaille. Zorg die meer in de thuissituatie plaats­ vindt, heeft wel tot gevolg dat het zwaarder wordt voor de gezinsleden en andere betrokkenen van de cliënt. Van dit informele circuit wordt veel meer dan vroeger verwacht dat ze een bijdrage leveren aan de zorg. Van Diemen: “Het is goed dat we meer ambulante zorg leveren, maar het vraagt wel van ons en welzijnsorganisaties dat we de informele hulp goed ondersteunen.”

Ambulant Een van de gevolgen is dat er binnen de GGZ Oost Brabant een verschuiving plaatsvindt naar ambulante zorg. De zorg vindt dankzij wijkteams steeds meer en zo veel mogelijk plaats bij de cliënt thuis. Van Diemen: “Tot voor kort werd iemand met een psychische crisis opgenomen, nu wordt dat zoveel mogelijk in de thuis­ situatie opgevangen. Dat kan dankzij de wijkteams die al vroegtijdig een crisis bij een cliënt zien aankomen en kunnen han­ delen.” Dat is een totaal andere manier van denken en werken die veel vraagt

medical

Appartementen Huize Padua

8

Goede ondersteuning van informele zorg

“Dat is een ontwikkeling waar we midden in zitten. Het is ook nodig omdat steeds meer mensen tot zeer hoge leeftijd op zichzelf blijven wonen. In vrijwel elke be­ handelingsstrategie kunnen we in principe gebruikmaken van e-health. Dat klinkt eenvoudig, maar dat is het niet. Daar moeten we de komende tien jaar een slag in slaan.” Ze noemt als voorbeeld een cliënt die een crisis meemaakt en via skype contact maakt met een psychiater die daarvoor dag en nacht bereikbaar is. GGZ Oost Brabant heeft nu drie crisisteams voor haar hele werkgebied, maar Van Diemen betwijfelt of dat op termijn haalbaar is: “Daarom zijn de wijkteams belangrijk. Die hebben een signaleringsfunctie en kunnen juist voorkomen dat een cliënt een crisis krijgt. Maar dan nog zullen we samen met andere organisaties moeten bekijken hoe we op termijn crisiszorg kunnen waar­borgen.”

Gezamenlijke verantwoordelijkheid Met de verschuiving van opnames in kli­ nieken naar ambulante zorg is volgens Van Diemen de ontmanteling van de GGZ ingezet. “De GGZ is geen black box meer, de samenwerking met ziekenhuizen, wel­ zijnsorganisaties in de wijk en gemeenten wordt steeds belangrijker.” Zo heeft GGZ Oost Brabant in de regio Boxmeer beslo­ ten geen nieuwe kliniek te bouwen, wat aanvankelijk het idee was. In plaats daarvan werd afgesproken de zorg ambulant te verlenen met thuiszorg en crisisteams. Als cliënten toch moeten worden opgenomen, gebeurt dat nu buiten die regio. Dit zorgconcept kan volgens Van Diemen alleen succesvol zijn als er een goede samenwerking en communicatie is met andere instellingen zoals het ziekenhuis, welzijnsorganisaties, de gemeente en de politie. “Alleen door gezamenlijk verant­ woordelijkheid te nemen en op te treden kunnen we de gezondheid en vitaliteit van mensen beïnvloeden. Dat kan niet alleen vanuit de GGZ. Iedere organisatie brengt zijn eigen expertise in en het mooie is, zeker hier in Brabant, dat al die mensen van de verschillende hulporganisaties elkaar heel goed kennen.”

Van Diemen noemt zichzelf een idealist. Haar visie is in de eerste plaats positief. Ze begrijpt dat politieke en maatschappelijke ontwikkelingen hun weerslag hebben op de zorg, maar ze signaleert tegelijk een verschraling van de geestelijke gezond­ heidszorg door allerlei maatregelen. Vooral door de snelheid waarmee ze moeten worden genomen. Van Diemen: “Het beeld dat politici in Den Haag van de geestelijke gezondheidszorg hebben, is een karikatuur van wat we in werkelijkheid waar kunnen maken.”

Domotica Omdat in de toekomst het aantal mensen dat werkzaam is in de zorg afneemt, wordt ook e-health en domotica, het leveren van zorg op afstand, belangrijker. Van Diemen:

9

medical

bureau Zichtbare Zorg. Zichtbare zorg is een initiatief dat volgens hem past in de trend van de afgelopen jaren om de zorg kwalitatief beter en veiliger te maken. Dat is in de ggz nog niet zo eenvoudig. Tromp: “Het is bij een knieoperatie gemakkelijker om kwaliteitsindicatoren vast te stellen dan bij een psychiatrische aandoening. Een knie is een knie maar de geest is niet zo gemakkelijk in een standaardhokje te stoppen. Een depressie van een vluchteling uit Afghanistan is anders dan die van een manager met een gezin en kleine kinderen. De sociale context is belangrijk in de psychiatrie en dat maakt het lastig om eenduidige indicatoren vast te stellen.”

buurt kwamen van wat we kennen van de film ‘One flew over the cuckoo’s nest’. Mensen met afwijkend gedrag werden met elkaar en zonder veel begeleiding in een zaaltje gestopt. Soms met z’n twintigen. Vaak kregen ze teveel medicijnen. Als je nu kijkt naar de behandelmogelijkheden, bejegening van patiënten en kwaliteit van zorg, dan zie je dat de ggz in Nederland zich enorm heeft ontwikkeld.”

Ministerie VWS

‘De geestelijke gezondheidszorg is geen luxeproduct’

Jan Tromp

In politiek onzekere tijden en met nog meer bezuinigingen in het vooruitzicht moeten ggz-instellingen zorgen dat de kwaliteit van hun dienstverlening verder verbetert. Een lastige klus. Vijf jaar geleden startten tien samenwerkingsverbanden van stakeholders in de zorg met een project binnen het bureau Zichtbare Zorg van het ministerie van VWS. Dit zal in 2013 worden overgenomen door het Nederlands Kwaliteitsinstituut voor de zorg, wat mede hiervoor wordt opgericht. Een goed moment om samen met Jan Tromp, onafhankelijk voorzitter van de stuurgroep Geestelijke Gezondheidszorg van Zichtbare Zorg, terug en vooruit te kijken.

J

an Tromp heeft een lange loopbaan in de ggz achter de rug. Hij begon 37 jaar geleden als arts-psychotherapeut in het Willem Arntsz huis in Utrecht, richtte de psychotherapeutische gemeenschap De Juttenhof op en werd in 1983 hoofd van de afdeling Systeemtherapie van de Riagg. Achttien jaar geleden werd hij bestuurder, eerst van deeltijdkliniek het Dercksen Centrum in Amsterdam, later van het Sinai Centrum en tenslotte van GGz Breburg. Vorig jaar is hij daar, vanwege het behalen van de pensioengerechtigde leeftijd, vertrokken. Dat betekende niet

Praatje met de buurman Tegelijk constateert Tromp dat de ggz in de afgelopen jaren een aantal keren negatief in het nieuws kwam. “Enerzijds is die aan­ dacht goed,” zegt Tromp, “omdat we ons inspannen om incidenten te voorkomen, maar er is helaas weinig waardering voor de positieve verhalen en de duizenden hulpverleners die zich met hart en ziel inzetten voor mensen die het psychisch zwaar hebben.” Daar wordt volgens Tromp vooral door het huidige kabinet te weinig bij stilgestaan. “Het kabinet denkt dat psychische aandoeningen geen ernstige ziektes zijn. Ze denken dat een depressie op te lossen is met een praatje met de buurman. Dat is, gezien de bezuinigingen vooral op de ggz, blijkbaar de grondge­ dachte van dit kabinet. Er wordt gesug­ gereerd dat geestelijke gezondheidszorg een luxeproduct is.” Tromp vindt dat onterecht en is bezorgd over het niveau van de ggz in de toekomst.

In de stuurgroep zitten vertegenwoor­ digers van het ministerie van VWS, de Inspectie voor de Gezondheidszorg, GGZ Nederland, professionele organisaties zoals de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie en het Nederlands Instituut voor Psychologen, cliëntenorganisaties en zorgverzekeraars. Tromp: “Met elkaar stellen we kwaliteitsindicatoren vast die een beeld geven van de kwaliteit van de ggz en daarmee worden mogelijke ver­ beteringen die we kunnen doorvoeren inzichtelijk.” Eind 2012 moet Zichtbare Zorg zijn opgeheven en moet het Nederlands Kwaliteitsinstituut voor de zorg deels het werk overnemen. “Dat instituut zal straks de professionele standaarden moeten be­ palen en deze bewaken,” vertelt Tromp. “De instellingen blijven verantwoordelijk voor het aanleveren van prestatie-indicatoren.”

Zichtbare zorg Tromp is onafhankelijk voorzitter van de stuurgroep Geestelijke Gezondheidszorg, één van de tien stuurgroepen van het

Verzuiling doorbreken Een van de nieuwe uitdagingen is het kwa­ litatief verbeteren van de samenwerking tussen zorgaanbieders in de keten. Tromp: “Mensen met een ernstige depressie hebben vaak niet alleen met de ggz te maken. Het ideaalbeeld is dat de verzuiling wordt doorbroken.” Een andere vraag waar hij bij betrokken is luidt: hoe kun je de ggzinstelling en een ziekenhuis beter laten samenwerken bij patiënten met zowel ernstige psychische klachten als een fysieke aandoening? Meer en beter integraal behandelen is hier het credo.

dat hij met een goed boek bij de open­ haard ging zitten. Tromp zocht nieuwe uitdagende functies in zijn ‘carrière 2.0’, zoals hij het zelf noemt. Hij is onder andere bestuursadviseur bij bureau P5COM, dat zich bezighoudt met performance verbetering in zorginstellingen en bij HumanConcern, een Zelfstandig Behan­ delcentrum voor eetstoornissen.

Het wordt een spannende tijd, beseft Tromp. “Het risico bestaat dat door de bezuinigingen de verdere professionele ontwikkeling binnen de ggz stopt, terwijl de behoefte eraan binnen de maatschappij juist groter wordt.”

One flew over the cuckoo’s nest Tromp heeft veel zien veranderen in de geestelijke gezondheidszorg. Tromp: “Toen ik begon waren er instellingen die in de Sinai Centrum

medical

10

11

medical

Marianne Holleman, directeur HRM bij GGZ Oost Brabant:

“Mijn leaseauto belde zelf de hulpdiensten”

Kardinaal de Jongstraat 17 Ɣ5348BG Ɣ Oss [email protected] Ɣ www.verdihuis.nl Voor meer informatie of aanmelding kunt u contact opnemen met de Centrale Toegang: 0412-636251

SMO Verdihuis is een instelling waar kwetsbare burgers voor opvang of ondersteuning terecht kunnen. Het gaat dan zowel over gezinnen, jongeren als volwassenen. We bieden crisisopvang & diverse vormen van woonbegeleiding.

EINDHOVEN ’S-HERTOGENBOSCH TILBURG W www.holla.nl E [email protected]

Marianne Holleman

De advocaten van het team Zorg & Welzijn binnen Holla Advocaten hebben jarenlange ervaring binnen de gezondheidszorg. Niet alleen beschikken zij over de nodige juridische kennis, VVROLIILUaPQaLSMLY]HYPUNLUHMÄUP[LP[VWOL[ gebied van zorg en welzijn. Daardoor kennen zij de branche als geen ander.

GGZ logo goo.indd 1

Gered worden door je gloednieuwe leaseauto, nadat je er een zwaar ongeluk mee hebt gehad: Marianne Holleman kan er over meepraten. “De dealer had mij de vorige dag nog over die speciale SOS-voorziening verteld.”

07-05-2012 09:32

M

cKesson Nederland richt zich op de ontwikkeling, verkoop, implementatie en het onderhoud van informatiesystemen voor ziekenhuizen en GGZinstellingen. In Nederland werken ongeveer 105 enthousiaste professionals. Het productaanbod bevat ziekenhuisinformatiesystemen (xCare en xmCare), een transmuraal Elektronisch Patiënten Dossier (HorizonWP®), een product ter ondersteuning van de elektronische statusvoering (SDE) en een oplossing voor de voedingslogistiek (FoodCare). Ter ondersteuning van deze oplossingen levert McKesson projectmanagement, implementatieconsultancy en diensten voor onderhoud en beheer. Ter completering van ons product- en dienstenaanbod werken wij samen met groot aantal leveranciers en partners die hun sporen op deelgebieden hebben verdiend.

McKesson Nederland maakt deel uit van McKesson Corporation. McKesson Corporation staat op de 15e plaats in “the FORTUNE 500” en is genoteerd aan de New York Stock Exchange. Met een omzet van meer dan USD 108 miljard en een personeelsbestand van circa 44.000 medewerkers is McKesson één van de mondiale marktleiders binnen de zorg.

McKesson Nederland B.V. Weverstede 35 Postbus 740 3430 AS Nieuwegein T F E I

+31 (0)30 - 601 5 600 +31 (0)30 - 601 5 601 [email protected] www.mckesson.nl

M

arianne Holleman is sinds 1 januari 2011 directeur HRM bij GGZ Oost Brabant, een 2.200 medewerkers tellende organisatie voor geestelijke gezondheidszorg. “Een van mijn grootste uitdagingen voor de komende jaren is de verandering die het meerjarenbeleid van de organisatie en onze medewerkers vraagt, naast de uitstroom van oudere medewerkers en daardoor ook de vraag naar nieuwe collega’s. Het zal flink wat energie vergen om de kwalitatief goede zorg waarvoor wij staan optimaal te kunnen bieden.” Marianne bezoekt geregeld de regiokantoren van haar werkgever. “Ik rijd zo’n 30.000 kilometer per jaar. Gelukkig in een stevige, comfortabele auto. Meteen op mijn eerste werkdag had onze leasemaatschappij MKB Lease die voor mij neergezet. Dat was een zogenaamde voorloopauto; ik kreeg even de tijd om een eigen leaseauto uit te zoeken. Het werd de nieuwe Peugeot 508. Ik zal nooit vergeten dat ik hem op een vrijdag in mei bij Nefkens Den Bosch ging ophalen, want de dag daarna zou ik met mijn man en dochter op vakantie gaan. De verkoper wees mij nog op het ingebouwde Peugeot Connect SOS-systeem, dat automatisch hulpdiensten alarmeert als er een airbag afgaat.” De volgende morgen zoefde de splinternieuwe auto met 120 km/h over de A2 richting Schiphol. Marianne: “Een vroege zaterdagochtend, het was zo stil op die brede weg, wij leken wel de enigen daar. Alles ging heerlijk,

totdat onze auto keihard van achteren werd aangereden. Ik herinner mij alleen een bruine draaikolk: dat was de binnenbekleding van onze auto, die wild tollend over de weg schoot. We kwamen met een enorme klap tegen de pilaar van een matrixbord tot stilstand.” Marianne verloor haar bewustzijn en verbleef drie dagen in het ziekenhuis. Pas drie maanden later kon zij voorzichtig weer aan het werk gaan, maar het duurde nog eens twee maanden voordat zij volledig was hersteld. Haar man hield aan het ongeluk een reeks blauwe plekken over, haar dochtertje van zeven kwam met de schrik vrij. “De veroorzaker reed onder invloed van drank en drugs en was oververmoeid. Hij reed vermoedelijk 160 km/h.” Marianne is blij dat MKB Lease direct weer een auto op haar privéadres kwam afleveren. “Ik kon zelf niet rijden, maar vrienden en familie die voor mij zorgden hadden die auto hard nodig. Tja, en zo rijd ik weer in een voorloopauto. Hopelijk brengt mijn nieuwe leaseauto mij meer geluk. Al heeft die Peugeot ons uitstekend beschermd!” MKB Lease B.V. Siliciumweg 4 3812 SX Amersfoort T E I

033 - 422 48 88 [email protected] www.mkblease.nl

Positieve psychologie heeft de toekomst

die nog geen ernstige klachten hebben, maar wel ondersteuning willen om zin te geven aan hun leven. De kracht van mensen Bohlmeijer krijgt van hulpverleners te horen dat ze dankzij de narratieve psychologie hun werk leuker zijn gaan vinden. “Er wordt veel klachtgericht gewerkt in de geestelijke gezondheidszorg. Dat is belangrijk, maar het is ook belangrijk om juist de positieve kant van mensen te versterken”, zegt Bohlmeijer. “De narratieve psychologie is een meer persoonsgerichte benadering. Het perspectief is anders en dat spreekt hulpverleners aan. Het gaat niet alleen om de klacht maar ook om de kracht van mensen. De klachtgerichte en de positieve persoonsgerichte werkwijze sluiten heel mooi op elkaar aan.”

Prof. dr. Ernst Bohlmeijer is voorzitter van de vakgroep Psychologie, Gezondheid en Technologie (PGT) en hoogle­ raar geestelijke gezondheidsbevordering aan de Universiteit Twente. Een van de studiegebieden van de vakgroep is de narratieve psychologie. Dat is psychologie waarin het verhaal van de mens centraal staat. De vakgroep bestudeert hoe mensen vormgeven aan hun identiteit. Dat kan gaan om de vraag hoe mensen omgaan met een chronische ziekte of ouder worden. Doel is om die mensen vanuit de psychologische hulpverlening maximale ondersteuning te bieden zodat hun leven zin krijgt.

Ernst Bohlmeijer

B

ohlmeijer vat zijn leerstoel gezond­ heidsbevordering kort samen met de term ‘positieve psychologie’. Bohlmeijer: “Kenmerkend is dat we gees­ telijke gezondheid niet alleen negatief benaderen. Het gaat om veerkracht van mensen, het vermogen zich te ontwikkelen en om een betekenis- en zinvol leven te leiden. Wij richten ons op behandelingen die de positieve geestelijke gezondheid versterken. Hoe kunnen we mensen vaar­ digheden en competenties leren die hen in staat stellen een gelukkiger leven te leiden?”

hij met zijn collega Karlein Schreurs een workshop heeft gegeven voor 170 leer­ krachten uit het basisonderwijs om ze te leren hoe ze de positieve gezondheid van hun leerlingen kunnen versterken. “Het gaat er om de nadruk te leggen op waar kinderen goed in zijn en wat ze leuk vinden”, legt Bohlmeijer uit. De vakgroep PGT gaat de komende tijd programma’s ontwikkelen en de effecten daarvan onderzoeken voor dertig basisscholen uit Enschede en omgeving. Op verhaal komen Een ander onderzoek van de vakgroep richt zich op ouderen in de derde levensfase. Bohlmeijer: “Mensen gaan tegenwoordig met een goede gezondheid met pensioen en leven dan nog lang. De meesten kunnen daar prima mee omgaan, die gaan leuke en zinnige dingen doen. Vijftien tot twintig procent heeft moeite om betekenis aan hun leven te geven. Die worden depressief. Wij helpen ze via het terugkijken op hun leven en laten ze hun levensverhaal vertellen. We vragen wat belangrijke ge­ beurtenissen zijn geweest en hoe ze daar­

Narratio De universiteit Twente investeert serieus in het werk van Bohlmeijer. De aandacht voor narratieve psychologie groeit. Narratief komt van het Latijnse woord ‘narratio’, dat verhaal betekent. Deze vorm van psychologie veronderstelt dat mensen hun identiteit verkrijgen door het vertellen van verhalen over zichzelf en over wat hen is overkomen. Het wordt niet alleen gebruikt bij psychotherapie maar ook in het onderwijs. Zo vertelt Bohlmeijer dat

medical

14

Levenskunst Bohlmeijer vindt het zingevingsvraagstuk typerend voor deze tijd. “Er zijn veel vrijheden bijgekomen”, legt hij uit. ”Het is moeilijker geworden om uit alle moge­ lijkheden het goede te kiezen. Daarnaast is de druk om te slagen in het leven groter geworden. Als er iets niet goed gaat, ligt het aan jou als individu. Dat kan er toe leiden dat als het niet lukt mensen somber of depressief worden.” Of er meer mensen depressief zijn dan vroeger vindt Bohlmeijer moeilijk te beoordelen: “Mensen krijgen in deze tijd misschien ook wel eerder een label ‘depressief’ opgeplakt. We moeten oppassen dat we niet alles maar in ziekte vertalen. Onze visie is dat psychisch leed bij het leven hoort. Als je steeds bezig bent om daar geen last van te hebben, kun je ongelukkiger worden en nog meer vastlopen. Een bepaalde mate van aan­ vaarding van psychisch leed en moeilijke omstandigheden is een levenskunst. Dat helpt je om flexibeler en uiteindelijk geluk­ kiger te worden.”

mee zijn omgegaan. Als ze alles op een rij hebben, kunnen ze nadenken over hoe ze hun komende jaren op een zinvolle manier besteden.” Onderzoek van Jojanneke de Korte, een promovenda van Bohlmeijer, onder 220 ouderen met depressieve klachten, toont aan dat deze interventie met de naam ‘Op verhaal komen’ goede resultaten oplevert. Zelfs negen maanden na de interventie bleken de ouderen minder depressieve gevoelens te hebben dan daarvoor.

Positieve psychologie heeft volgens Bohlmeijer de toekomst. Het komt ten goede aan de zelfredzaamheid van mensen en in een tijd dat er meer mensen geholpen moeten worden met minder geld, komt dat goed van pas.

Veertig tot vijftig procent van de ggzinstellingen werkt al met deze vorm van narratieve psychologie. Het wordt gezien als een waardevol onderdeel van een behandelprogramma. Via de huisarts wordt het preventief aangeboden aan mensen

Voor meer informatie: www.levensverhalenlab.nl www.psychologievandelevenskunst.nl

15

medical

Adverteerdersindex



BKV

4



Goo Media

6



Holla Advocaten

12



McKesson Nederland B.V. MKB Lease B.V.

13



Bouwbedrijf Ponjé B.V.

6

SMO Verdihuis

Directie Ernst Delfos Management Erik Eckhardt

12





Insights is een uitgave van Goo Media T 071 - 70 70 161 I www.goomedia.nl

Realisatie en coördinatie Renate Claassens Solitha Kolkman Peter Molenaar Milco Sprink Tekstproductie Tekst-communicatiebureau B-Write

12



UPC Nederland Business B.V.

Cover II



Wits Zuid B.V.

4

Vormgeving en productie Goo Media

GGZ Oost Brabant T 0492 - 84 61 67 I www.ggzoostbrabant.nl © Goo Media juni 2012 Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel bij de samenstelling van deze uitgave de grootst mogelijke zorgvuldigheid wordt betracht kunnen uitgever en auteurs geen aan­ sprakelijkheid aanvaarden voor de gevolgen van eventuele onjuistheden of onvolledigheden.

ISSN: 1570 - 9876

medical

16