Onvergetelijk mooi Chili:
op naar grote hoogtes
TEKST: MONIQUE JANSSE; FOTOGRAFIE: BOB ESHUIS; M.M.V. THIKA TRAVEL (WWW.THIKATRAVEL.NL)
Tijdens een rondreis door Chili staan je ‘four seasons in one trip’ en het ene na het andere onvergetelijke uitzicht te wachten. Monique Jansse en fotograaf Bob Eshuis doorkruisten het adembenemend mooie land voor Living met een pick-uptruck.
‘Sprakeloos kijken we toe hoe de zon het
landschap elke seconde weer anders belicht’
Het betoverende berglandschap onderweg van Lagunas Miñiques en Lagunas Miscanti naar San Pedro. 130
131
Het is een zonnige ochtend als ik Bob Eshuis, de fotograaf die mij de komende twee weken gaat vergezellen tijdens een reis naar Chili, op het Westergasterrein in Amsterdam ontmoet. Ik druk hem op het hart zijn winterjas en muts in te pakken, ook al lijkt dat raar nu het bij ons warm is. We gaan namelijk niet alleen naar het zuidelijk halfrond, waar de seizoenen tegengesteld zijn, maar ook nog eens naar ongekende hoogtes. Van de hoofdstad Santiago in het midden van dit langgerekte land richting Lago Chungara, het hoogstgelegen meer ter wereld in het uiterste noorden, op een duizelingwekkende 4515 meter.
Sauvignon & smoorverliefd in Santiago
Eettentje Todo Natural in San Pedro.
Kerkje uit 1789 in Parinacota.
Pastel de jaiba bij El Chiringuito.
Na een vlucht van dertien uur, vanaf Madrid, landen we in Santiago. Ik worstel nog met de ellenlange landkaart van dit vreemd gevormde land. Een dunne sliert met een lengte van 4000 kilometer (zo ongeveer van Nederland naar midden-Afrika) en een gemiddelde breedte van slechts 180 kilometer. Met bovendien de grootst mogelijke extremen: kurkdroge woestijnen, werkende vulkanen, vruchtbare wijnstreken, uitgestrekte gletsjers en het Andesgebergte dat deze gebieden als de ruggengraat van het land met elkaar verbindt van noord naar zuid. De hoofdstad Santiago, met zes miljoen inwoners, ligt in een kom, omgeven door de besneeuwde bergtoppen van de Andes aan de oostzijde en de lagere uitlopers aan de westzijde. Door deze ligging blijft de smog eindeloos hangen, totdat de regen eens in de zoveel tijd de lucht weer schoonspoelt en de inwoners de kans geeft weer frisse lucht in te ademen. Als wij vroeg in de ochtend aankomen, is de regen net voorbij en trekt de hemel open. Het morgenrood hangt nog in de wolken boven de besneeuwde bergtoppen. We verkennen het relatief kleine centrum van deze stad gemakkelijk te voet, met als hoogtepunt de Cerro Santa Lucía. Deze heuvel, midden in de stad, vormde ooit het ontstaanspunt van Santiago en biedt nu met mooi aangelegde tuinen een fantastisch uitzicht over de metropool. ’s Avonds ontmoeten we Bart Koning, een vrolijke Nederlander die sinds een half jaar smoorverliefd is op Chili. Hij verruilde zijn woonplaats Madrid voor Valparaíso, een kleurrijke havenstad op zo’n twee uur rijden van Santiago. Nu verdient hij zijn brood met een commerciële baan in Santiago, maar ondertussen bouwt hij letterlijk aan zijn droom: een drietal suites met uitzicht op de baai van Valparaíso, waar reizigers kunnen komen slapen, koken en eten. “In Chili kun je alles: skiën, bergbeklimmen, raften, paardrijden, op het strand liggen, lekker eten én mooie wijnen drinken!”, vertelt hij, terwijl hij ons een Santa Ema Reserva Cabernet Sauvignon uit 2005 inschenkt. We beginnen in Galindo, een gezellige bar in Bella Vista, een van de leukste wijkjes van Santiago. Maar Barts favoriete plek om te eten is het arty wijkje Barrio Lastarria. “Het is iets minder gepolijst dan Bella Vista en er komen voornamelijk Chilenen.“ En zo brengen we de rest van onze eerste avond door in restaurant Patagonia, al helemaal aangestoken door zijn enthousiasme.
Vino & Pablo
Monique Jansse in Hotel Altiplanico in San Pedro. 132
Als we met onze huurauto richting westen rijden, komen we in de vruchtbare Chileense wijnvalleien terecht, een landschap dat sterk doet denken aan midden-Frankrijk. We bezoeken de modern vormgegeven wijnkelders van de ‘Boutique Vinyard’ Matetic, een kleinschalig wijnhuis opgericht door een Kroaat. Uiteraard met een wijnproeverij na afloop. Gelukkig hebben ze drie mooie gastenkamers waar we die nacht kunnen blijven. We reizen al vroeg door richting Valparaíso, maar niet nadat we het huis van nationale held Pablo Neruda aan de kust hebben bezocht. Deze dichter, schrijver, diplomaat en Nobelprijswinnaar was een verwoed verzamelaar. Zijn huis in Isla Grande is een museum vol trofeeën die hij uit alle windstreken meenam. Boegbeelden, maskers, servies; je kunt het zo gek niet bedenken of Pablo nam het mee naar huis.
Santiago-tips van Monique Jansse • De heuvel Cerro Santa Lucia of Cerro San Cristóbal opgaan voor het mooie uitzicht.
• Mensen kijken op Plaza de Armas, een van de mooiste pleinen van de stad.
• Het historische paleis La Moneda bezichtigen, waar Pinochet in 1973 met een staatsgreep de macht overnam van Salvador Allende en waar nu de regering zetelt.
• Rondstruinen in de levendige wijkjes Bellavista en Lastarria.
• Een rondje lopen over de Mercado Central, een vis- en groentemarkt gevestigd in een antieke markthal. 133
‘Hier in de oorverdovende stilte, kan ik de schoonheid van dit land nauwelijks bevatten’
Serene rust op de zoutvlakte Salir de Atacama. 135
Een bezoek aan dit huis, evenals zijn andere huizen in Santiago en Valparaíso, is een zeer geliefd uitje voor schoolklassen en toeristen, dus we zijn blij dat we er al rond openingstijd zijn, voor de meute uit.
Heuvels & het beloofde land We rijden door naar het ‘beloofde land’ van Bart Koning: Valparaíso (in Chili ook wel liefkozend ‘Valpo’ genoemd). Zodra ik de lapjesdeken zie van honderden gekleurde huisjes verspreid over heuvels met uitzicht op de baai, begrijp ik Barts voorkeur voor deze havenstad. De stad bestaat uit een laaggelegen (El Plano) en een hooggelegen gedeelte, verbonden door een vijftiental nostalgische ascensores: houten cabines die stapvoets via steile rails op en neer kruipen. Beneden aan de haven bevinden zich de drukke hoofdstraten, winkels, markten en kantoren. Op de heuvels staan vooral woonhuizen, maar er zijn tegenwoordig ook een paar boutiquehotels en hippe restaurants. Door de ligging aan zee is het klimaat hier een stuk milder en wordt het nooit bloedheet. Daarnaast trakteert Valpo haar bewoners bijna elke avond op een geweldige zonsondergang. Wij worden nog eens extra getrakteerd, want Bart nodigt ons uit voor een etentje bij een aantal bevriende Chilenen. Ze hebben net een paar dagen doorgebracht op het eiland met de tot de verbeelding sprekende naam Rapa Nui, beter bekend als Paaseiland. Daar kochten ze een joekel van een tonijn bij een visser. Twee uur en diverse flessen wijn later komt de tonijn op drie schalen uit de keuken, gesneden tot de lekkerste sashimi die ik ooit gegeten heb. Onder voortdurend geproost verorberen we de vis met elkaar. Salud! Onze nieuwe vrienden willen ons de volgende dag ook graag de omgeving van Valparaíso laten zien. De afwisselende kustweg richting het noorden voert langs pompeuze kustplaatsen met boulevards en casino’s, industriegebieden en surfstranden. Totdat we opeens in het Mekka van de Chileense rijken belanden: Zapallar. Ik kijk mijn ogen uit in de baai omgeven door heuvels, bezaaid met witte villa’s. “Oud geld”, lichten de Chilenen toe als ze mijn verbazing zien. Ze regelen handig een tafel bij een geweldig visrestaurant aan zee, El Chiringuito, tussen families met grote zonnebrillen en dure lamswollen truien. We doen ons samen met de lokale noblesa tegoed aan lokale visspecialiteiten als corvina (zeebaars) en pastel de jaiba (kreeftpastei), terwijl de pelikanen voorbij zeilen boven de golven.
Maanlandschap & ondergaande zon
Doen in Valparaíso • Rondstruinen in de wijkjes Cerro Alegre, Cerro Concepción en Cerro Bellavista.
• Een boottocht maken door de haven met zonsondergang.
• Een van de houten liftjes nemen tussen het hoge en lage gedeelte van de stad.
• Een wandeling langs de haven maken en zeeleeuwen bekijken bij de pier Muelle Barón.
• De wijde omgeving verkennen met mooie plaatsjes als Zapallar en Quintay en het strandhuis van Pablo Neruda in Isla Grande.
136
Een binnenlandse vlucht in Chili is een belevenis op zich. Als je aan de ene kant van het vliegtuig zit heb je uitzicht over de eindeloze kustlijn, terwijl je aan de andere kant uitkijkt over de besneeuwde pieken van de Andes. Onze volgende bestemming is de groene oase San Pedro in de Atacama woestijn. Bij het vliegveld in Calama halen we onze huurauto op. Een echte stoere bak: een 4WD Mitsubishi pick-uptruck! We voelen ons de koning te rijk als we met dit gevaarte over een desolate weg rijden richting San Pedro. Links en rechts slechts bruine glooiende bergen met in de verte een besneeuwde vulkaan met een wolkenkroon. En iets wat we nog veel vaker tegen zullen komen: gedenkplaatsen voor de overledenen langs de kant van de weg. Soms slechts een sober kruis, maar ook ware kunstwerkjes met kapelletjes en kunstbloemen. Dan verandert het landschap in grillige, rode steenformaties en buigen we af naar het op 2400 meter hoogte gelegen San Pedro. Vreemd om na deze kale vlaktes opeens in een levendig dorp te komen met onverharde wegen en huizen gemaakt van adobe, een bruinroze gekleurd mengsel van modder en stro. Dit is de uitvalsbasis voor vele bezienswaardigheden in de omgeving, dus het stadje barst van de hotelletjes, lokale kunst- en handwerkwinkels en excursiebureaus die trips aanbieden met minibusjes. Valle de la Luna (de maanvallei) schijnt het summum te zijn om de zon onder te zien gaan. Vanaf La Duna, een gigantisch hoge zandduin in de vallei,
Monique Jansse checkt de temperatuur van de borrelende thermale baden in Salir de Surire. 137
Nieuwsgierige blikken in de hoofdstraat van San Pedro.
Veranda van de gastenkamers bij de wijngaard Viña Matetic.
Charmant restaurantje in Santiago.
Op weg naar de spectaculaire zonsondergang over La Duna in Vale de la Luna.
In het wijkje Lastarria in Santiago.
Chileense loungefauteuils bij Hotel Altiplanico in San Pedro.
139
kunnen we drie richtingen op om het schouwspel van de zon te bekijken. De meest populaire manier is om naar rechts te lopen, recht over de scherp gevormde rug van de duin. Omdat het laagseizoen is en we er al om half vijf zijn (aanrader!), hebben we het geluk er zelf als eerste overheen te lopen. Iedere nacht zorgt de wind weer voor een maagdelijke aanblik, zo mooi. Alsof hier nog nooit iemand een voet op aarde heeft gezet. Hoe verder we komen, hoe meer deze grillige vallei zich ontvouwt. Ja, zó moet het er ongeveer uitzien op de maan! Links zie ik puntige rode rotsen en rechts wordt een enorme rotsformatie zichtbaar als een boeg van een schip, ‘het amfitheater’ genoemd. Achter ons zien we de besneeuwde vulkanen zachtroze kleuren aan de rand van de felgeel kleurende zoutvlakte van de Atacama, die het laatste zonlicht reflecteert. Sprakeloos kijken we toe hoe de zon dit landschap iedere seconde weer anders belicht, totdat hij echt onder is.
Sneeuw & zoutvlaktes De zoutvlakte ten zuiden van San Pedro, Salir de Atacama is een grillige witgrijze vlakte met ruige aardkorsten vol zouten en mineralen. We komen aan bij een ondiep meer middenin de zoutvlakte. De lucht is strakblauw en het meer reflecteert de omliggende bergtoppen en vulkanen haarscherp. Maar het allermooiste zijn de witroze flamingo’s, die hier gracieus met hun spillepootjes door het water stappen. Ogenschijnlijk onbewust van hun eigen schoonheid en onze aanwezigheid rommelen ze wat in het water met hun stevige snavels. Soms vliegen er een paar op, zodat ze felroze afsteken tegen de blauwe hemel en het geklapwiek de stilte even doorbreekt. Ik hoor Bob, de fotograaf, ‘mopperen’ dat het veel te mooi is hier in Chili en dat hij duizelig van zoveel schoonheid niet meer van ophouden weet. “Wacht maar tot je dit ziet!” lacht de vrouw met de diepbruine huid bij de ingang van twee vulkaanmeren, wanneer ik haar vertel hoe diep we onder de indruk van haar land zijn. We zijn net een aardig stuk gestegen op de weg richting Lagunas Miñiques en Lagunas Miscanti, gelegen op 4350 meter. Een adembenemend mooie route met vergezichten over de zoutvlaktes. Links en rechts steken overal grote, gele graspollen uit boven een dunne laag spierwitte sneeuw, wat de bergen hier een surrealistisch aanzicht geeft. We lopen een kleine heuvel over. Dan verschijnt aan het eind een gigantisch, diepblauw meer volledig omringd door witte en zachtgele vlaktes en twee hoge bergtoppen van bijna 6000 meter! De vrouw had niets teveel gezegd. We zijn de eersten die onze schoenen in deze ongerepte sneeuwvlaktes zetten en wandelen in anderhalf uur door de diepe sneeuw naar het tweede, kleinere meer. Alleen een opgeschrikte uil kruist ons pad. De hoogte is nu duidelijk voelbaar en we moeten echt in slow motion lopen. Maar het is een overgetelijke ervaring, wat is dit de moeite waard!
Hot Springs & koude lucht In de superdroge woestijn had het vorige week opeens geregend en hogerop gesneeuwd, waardoor een van de natuurwonderen in het Andesgebergte, de Tatio Geisers, onbereikbaar waren. Dichtgesneeuwde bergpas! We laten ons niet ontmoedigen en besluiten dan in ieder geval de Puritama Hot Springs te bezoeken, die iets lager liggen. Er is helemaal niemand, op de bewaker na, als we aankomen bij de vruchtbare, groene kloof in de rode rotsen, vol rietpluimen en verschillende natuurlijke baden. We poedelen er op los en proberen alle acht de baden uit. Wat een stilte hier! Eindelijk even rust om al die indrukken op ons in te laten werken…
Backpackers & klusjesmannen “Full?”, vraagt een Indiaanse pompbediende in Arica. “Si, full!” en we schuiven onze grote jerrycans naar voren. We gaan vandaag naar een van de meest afgelegen delen van Chili in het
Hoogtepunten van Noord-Chili • Zonsondergang meemaken in de ‘maanvallei’ Valle de la Luna.
• Wandelen bij de vulkaanmeren Lagunas Miñiques en Miscanti.
• Flamingo’s spotten in de zoutmeren van de Salir de Atacama.
• Pootjebaden in de thermale baden aan de rand van de Salar de Surire.
• Lama’s, alpaca’s en vicuña’s tegenkomen in Reserva Nacional Las Vicuñas.
• Rijden naar het hoogstgelegen meer Lake Chungara aan de voet van de Parinacota vulkaan.
• Vroeg uit de veren om de zonsopgang te bekijken bij de Tatio Geisers (was het Living-team helaas niet gegund). 141
Monique Jansse met de Nederlandse Chileen Bart Koning in het kleurrijke havenstadje Valparaíso. 143
noorden, richting de Boliviaanse grens, en slapen in Putre. Daar is geen tankstation meer. Het eenvoudige bergdorp, met slechts een paar hotelletjes en één gezellig restaurant, is vooral populair onder avontuurlijke reizigers die de Salir de Surire en het Parque Nacional Lauca willen bezoeken of de vulkaan daar willen bedwingen. Putre ligt op een ‘aangename’ acclimatiseringshoogte van 3500 meter. Perfect ter voorbereiding op ons einddoel Lago Chungara, op 4515 meter, of op de slordige 6330 meter van Vulcan Parinacota. Naast de twee jerrycans hebben we twee Tsjechische backpackers in onze achterbak. Een bont gezelschap reed al eerder deze reis mee in onze pick up: een gestrande Braziliaanse fietser, een tandeloze Aymara-Indianenvrouw en twee Chileense klusjesmannen. Een kronkelige weg voert ons steeds verder de bergen in, langs weelderige kloven, kale rotsen, vreemde cactussen en grote trucks op weg naar Bolivia. Inmiddels kennen we de codes van de weg: als de trucks beide knipperlichten aanzetten kunnen we niet passeren, als ze alleen hun linker laten knipperen is de kust veilig om in te halen.
Pootjebaden & flamingo’s
Vis op het menu Chilenen zijn gek op vis. Deze vissoorten komen veel voor op het menu: albacore = zwaardvis corvina = zeebaars congrio = stevige, aalachtige vis linguado = tong macha a la parmesana = soort schaaldier met gesmolten kaas pastel de jaiba = kreeftpastei reineta = platvis, lijkt op tong trucha = forel
Pisco Sour Het onbetwiste nationale drankje van Chili is de Pisco Sour, vaak aangeboden als
Vandaag neem ik mijn muts én mijn bikini mee, want we gaan naar Salir de Surire. Ten zuiden van deze zoutvlakte ligt een thermaal bad, maar gezien de hoogte op 4300 meter neem ik ook maar een muts mee. De onverharde, maar goed begaanbare weg loopt dwars door het Reserva Nacional Las Vicuñas. Vicuñas zijn sierlijke zoogdieren, die net als de lama behoren tot de kameelachtigen, alhoewel ze qua grootte en elegantie meer op herten lijken. En inderdaad kun er niet omheen hier! Overal zien we groepjes vicuñas staan, soms schichtig wegrennend als we in de buurt komen. Heel anders dan de tamme lama’s en alpaca’s, die we daarna opeens in grote getale tegen het wollige lijf lopen. Vooral de alpaca’s, broertjes van de lama, met hun veel te lange pony en nieuwsgierige blik zijn ontzettend komisch. Bruin, wit, zwart, bont: honderden zien we er langs de kant van weg. We passeren het slapende dorpje Guallatiri met een typisch 18e-eeuws kerkje en de nog rokende vulkaan, en zien vrij kort daarna de kraakwitte zoutvlakte schitteren in de zon. De blauwe zoutmeren vol flamingo’s en grazende vicuñas zorgen voor een paradijselijke aanblik. Iets verder komen we langs de Polloquere Hot Springs. Ik steek mijn grote teen in het dampende en borrelende water, maar het is zo heet, dat het bij pootje baden blijft. Wanneer ik hier zo in de oorverdovende stilte zit, aan de rand van een dampend bad waarin flamingo’s rondstappen met in de verte de witte toppen van de Andes, kan ik de schoonheid ervan maar met moeite bevatten.
Kleurige souvenirs & het hoogtepunt En dan gaan we naar Lago Chungara, het bergmeer op 4515 meter hoogte. Daar komt geen steile wandeling bij kijken, het ligt namelijk gewoon langs de weg naar Bolivia. We stoppen onderweg eerst in het dorpje Parinacota, prachtig gelegen middenin een moerassig vogelgebied. Op het charmante dorpspleintje kopen we souvenirs: kleurige dekens, shawls van Alpaca-wol en kindermutsjes met oorkleppen. We drinken nog een oploskoffie met warme melk en vervolgen onze tocht richting het meer. De lucht is glashelder en een condor speelt met de thermiek van de ijle lucht. Lake Chungara ligt er vredig bij en weerspiegelt de Vulcan Parinacota haarscherp. We zijn er stil van en proberen dit beeld op ons netvlies in te laten branden, zodat we het voor eeuwig bij ons dragen. Het letterlijke en figuurlijke hoogtepunt van onze reis is bereikt. ®
welkomstdrankje. Deze cocktail is gemaakt van brandewijn, citroensap en een beetje suiker. Van noord naar zuid, iedereen drinkt het en het is zeker de moeite van het proberen waard. 144
Ook naar Chili? Kijk op www.livingtravel.nl of kijk voor een speciale reisaanbieding op pagina 153 in de Living Gids. Alle adressen staan op pagina 155.
De twee Tsjechische lifters schieten net als Living fotograaf Bob Eshuis hun geheugenkaarten vol bij de indrukwekkende vulkaan Parinacota.
