Eindhoven, 19 maart 2015
SYMPOSIUM ECOLOGIE EN DE PRAKTIJK
Ontwerpen aan stadsgroen – verbeteren van stadsklimaat en temperatuurbeleving
Wiebke Klemm | Landschapsarchitect Kwartiermaker ‘Green Urban Planning and Design’
Inhoud lezing
1. 2. 3. 4.
Stadsklimaat en temperatuurbeleving Effecten van stadsgroen Aanbevelingen Aanpak en voorbeelden
1. Stadsklimaat en temperatuurbeleving
INTERMEZZO:
STEDELIJK HITTE EILAND EFFECT (UHI)
Uit: Collegemateriaal S. Lenzholzer
Trend: Bevolkingsgroei in 4 grote steden
PBL/CBS: Regionale prognose 2013-2040 (2013) en http://www.stadindex.nl/
Trend: Globale opwarming
Aantal zomerse dagen per jaar (max. temperatuur 25°C of hoger) 2050 vs. 1990 www.knmi.nl
Van Driel, B., 2013. Intra-urban variability of heat and air quality in Rotterdam agglomeration. MSc thesis Wageningen University. 281 pp.
Consequenties voor gezondheid en welzijn
Elderly, young children, people with lung disorders and cardiovascular diseases are the most vulnerable groups
In the Netherlands, between 1400 and 2200 deaths in the summer of 2003 may have been heat-related.
Haines, A., R. S. Kovats, et al. (2006). "Climate change and human health: Impacts, vulnerability and public health." Public Health 120(7): 585-596.
Heat limits work productivity and ability to concentrate Daanen, H. A., Jonkhoff, W., Bosch, P., ten Broeke, H. (2013). The effect of global warming and urban heat islands on mortality, morbidity and productivity in The Netherlands. 15th International conference on Environmental Ergonomics.
Garssen J., Harmsen C., de Beer J., (2005) The effect of the summer 2003 heat wave on mortality in the Netherlands, Euro Surveill 2005; Vol. 10 issue 7, pp. 165-167
INTERMEZZO:
THERMISCH COMFORT
Urban heat Island effect
Uit: Microclimatic landscape design, Brown, R. and Gillespie J., Wiley and sons, New York
Thermisch comfort = Luchttemperatuur (T) + Luchtvochtigheid (RH) + Wind (W) + Straling (Rad.)
2. Effecten van stadsgroen
INTERMEZZO:
VERDAMPING verlaagt luchttemperatuur
Urban heat Island effect
Thermal comfort
Shahidan et al. 2008/ 2007
INTERMEZZO:
SCHADUW vermindert opwarming en verbetert thermisch comfort
Uit: Microclimatic landscape design, Brown, R. and Gillespie J., Wiley and sons, New York
Onderzoek naar effecten van groen op thermisch comfort
1. Wat is het fysiek meetbare, verkoelende effect van groen?
2. Welke rol speelt groen bij de temperatuurbeleving en het gedrag op warme zomerdagen?
Deelstudie - STAD
Film NMU: http://www.youtube.com/watch?v=wNsL5LVMKD0
Mobile micrometeorological measurements
Micrometeorological measurements, (2 days, in July and August 2012, Ta max 28.8 C and 32.0 C)
Cargo-bicycles, equipped with sensors for - air temperature, - humidity, - wind and - radiation sensors. Calculating: Mean radiant temperature (Tmrt) Physiological equivalent temperature (PET)
Parken zijn de ‘coolspots’
Average 12-17:00 UTC Ta
Tmrt
PET
[C]
[C]
[C]
13 parks
27.4
42.7
32.3
City centre
28.2
44.4
34.2
Open grassland outside the city
27.1
56.3
37.3
Average and daily maximum Ta, Tmrt and PET values in 13 investigated parks and in the city centre and above open grassland outside the city on July 24th 2012 (9:00 and 18:00 UTC) in Utrecht, The Netherlands
Variatie tussen parken
60
40
55
38 36
45 34 40 32
Tair (C)
PET and Tmrt (C)
50
35 30
30 25
28
20
26
Tmrt 12-17
PET 12-17
Ta 12-17
Average and daily maximum Ta, Tmrt and PET values in 13 investigated parks, the city centre and above open grassland outside the city based on third order polynomial fit function of all measurement points on July 24th 2012 (12:00 - 17:00 UTC) in Utrecht, The Netherlands
Groenfractie aan de loefzijde verbetert Tlucht in parken
Interviews: Algemene beleving van groene ruimtes op warme zomerdagen
Interview locations Utrecht
• in Utrecht, Arnhem and Rotterdam op warme zomerdagen (>20C) in 2011 and 2012 • Interviews met passanten (559 in totaal; Arnhem: 184, Utrecht: 181, Rotterdam: 194) • Methode ‘cognitive microclimate maps’ • Descriptieve analysis (SPSS 19)
(Klemm et al, 2015)
Groen en water belangrijke elementen op warme zomerdagen
Water
Stone 60 50 40 30 20 10 0
parking lot
shopping street
square
outdoor cafe
Greenery 60 50 40 30 20 10 0
60 50 40 30 20 10 0
beach swimming pool
lake canal
forest
rural area
park
garden
Green environments were rated more thermally comfortable than built and water environments.
Results of all cities
Results of Utrecht
1. Kunt u voor elk van de twaalf onderstaande buitenruimtes aangeven hoe thermisch comfortabel u zich voelt op hete zomerse dagen?
(Klemm et al, 2015)
Parken zijn favoriete verblijfsplekken op warme zomerdagen
Results of all cities
Results of Utrecht
2. Waar in deze stad vindt u thermisch comfortabele buitenruimte op warme zomerse dagen? 60
City centre
50
Park
40
Water
30 20 10 0
Environment type
Times mentioned
Test statistic:
Significance:
Effect size:
t-value1
p-value
Cohen’s d
Green
399 (59.4%)
13.74
<.001
1.06 (r = .47)
Water
171 (25.4%)
-4.68
<.001
-.37 (r = .18)
Built
102 (15.2%)
-13.11
<.001
-1.01 (r = .45)
Total
672 (100%)
-
-
-
(Klemm et al, 2015)
Green environments were preferred thermally comfortable places.
3. Aanbevelingen
Groen in de stad – de uitdaging...
Persbericht
“We zullen moeten wennen aan kale straten en sobere plantsoenen Gemeenten bezuinigen extra op openbaar groen… Ranglijst groenste gemeenten van Nederland, Uit Groenmonitor: WUR; 2 sept 2014.
Ruimte en groeiomstandigheden onder druk boven- en benedengronds
Perspeberich Stichting iVerde, onderzoek bij ruim 200 gemeenten Houten, 9 oktober 2013
Aanleg- en onderhoudskosten
Aanbevelingen ontwerpen met groen
Kunstproject Laboratorium voor Mikroklimaten , Arnhem (2013) In samenwerking met Future Cities
Behoud en onderhoud van bestaande groene infrastructuur
Aangrijpen van kansen om groene infrastructuur uit te breiden of te verbeteren
Aanbevelingen ontwerpen met groen
Openbare ruimte
Privé tuinen
Aanbevelingen ontwerpen met groen
Creëer groene, onverharde oppervlakten voor natuurlijke waterberging
Combineer beplanting met (ondergrondse) wateropslag voor irrigatie in droge periodes Uit: Urban Green-Waterscape on Street Level; MSc thesis Ya-Ping Chang & Yinan Ji, Begeleiders: W. Klemm, S. Lenzholzer
Aanbevelingen ontwerpen met groen
Rekening houden met (1) Windcirculatie bevorderen en vermijden tunneleffect op verkeerswegen
(2) Water (wateropslag voor irrigatie) (3) Weerstand (groeiomstandigheden, soorten etc.) Uit: ‘One-step beyond’, winnend inzending prijsvraag Re-Think Athens in samenwerking met OKRA, MIXST urbanism and WUR (Wiebke Klemm)
4. Voorbeelden
We kunnen onze steden niet in één keer klimaatbestendig inrichten...
• Foto van stedelijke bouwprocess....
wwhttp://www.alblasserdamsnieuws.nl/wordpress/2010/03/17/kinderen-van-van-der-veldenschool-planten-24-bomen/w.alblasserdamnieuws.nl
Adaptatievermogen van de stad
Klimaatadaptatie in de stad. Bosch Slabbers (2010)
‘Patchwork’ methode voor een klimaatbestendige stad
Nederland moet zich voorbereiden op en aanpassen aan de toekomstige veranderingen van het klimaat.
De situatie is niet acuut maar wel urgent. [Commissie Veerman 2010]
Gebruik maken van synergie van stedelijk groen Aantrekkelijke leefomgeving + Waarde van huizen (WOZ waarde) + Gezondheid en welzijn van bewoners + Stadsklimaat en thermisch comfort + Vestigingsklimaat voor bedrijven + Biodiversiteit + ...
Nexit Architecten | Staande tuinen te Arnhem
Ontwikkelen van verbindingen en netwerken - Vecht, Utrecht
Uit: De Vecht (Atelier 2014)
Duurzaam en groen - Industrieterrein Lage Weide, Utrecht
Uit: Marit Noest – Cool Industry (Atelier 2014)
Fietsverbinding + meer groen, Industrieterrein Lage Weide Utrecht
Uit: Ludo Dings – Lage Weide revealed elevated through the industry (Atelier 2014)
Straatbomen effectief inzetten, Bergpolder-Zuid Rotterdam Existing greenery
Uit: Green elements in street canyons for heat mitigation and thermal comfort in urban areas – Rotterdam Bergpolder Zuid; MSc thesis Irina Hotkevica, Begeleiders: Wiebke Klemm, Sanda Lenzholzer, Landschapsarchitectuur WUR, 2013.
Straatbomen effectief inzetten, Bergpolder-Zuid Rotterdam Kwetsbaarheid straten Bergpolder Zuid
Uit: Green elements in street canyons for heat mitigation and thermal comfort in urban areas – Rotterdam Bergpolder Zuid; MSc thesis Irina Hotkevica, Begeleiders: Wiebke Klemm, Sanda Lenzholzer, Landschapsarchitectuur WUR, 2013.
Groen rond het huis, Watervogelbuurt Utrecht
Uit: Yesol Park, Grow your own infrastructure, Kromme Rijn as a green blue network for people (Atelier 2014)
Groen verbetert het leefklimaat en het stadsklimaat
Groene binnentuin Panderplein, Den Haag| Lokaal initiatief van omwonenden en kunstenares Annechien Meier
‘Lessons learned’ – Groen verbetert thermisch comfort Do’s
Don’ts
• Bewaren, onderhouden, uitbreiden van stadsgroen • Grijp kansen aan, die de voortdurende ontwikkeling van steden biedt • Koppelen van functies – gebruik maken van synergiën
• Stadsklimaat niet integreren in besluitvorming voor ruimtelijke ontwikkelingen • Geen ‘one size fits all’oplossing bij concrete inrichtingsopgaven
Bedankt voor uw aandacht!
Literatuur: • Klemm, W. et al., (2015) Psychological and physical impact of urban green spaces on outdoor thermal comfort during summertime in The Netherlands. Building and Environment 83 (2015). - ISSN 0360-1323 - p. 120 - 128. • Klemm, W. et al., (2015 in press) Street greenery and its physical and psychological impact on thermal comfort. Landscape and Urban Planning. • Aorta Architectuurcentrum Utrecht (2014) Utrecht Groen & Gezond. • Etteger, R. et al. (2014) Green-Blue infrastructure for a resilient and healthy city. Wageningen UR, 2014 - p. 164.
Dipl. Ing. Wiebke Klemm PhD researcher/ landscape architect Wageningen University and Research Centre Landscape Architecture Group (LAR) Tel. +31 (0)317 482297 Email:
[email protected]
