ONTWERP
HANDHAVINGSPLAN RUIMTELIJKE ORDENING
2009
INHOUD SOP GAVE A. STRATEGISCHE DOELSTELLING ........................................................................................................5
B. ALGEMENE OPERATIONELE DOELSTELLINGEN .................•............................................................5
1. Preventief........................................................................................................................................................ 5
1.1. Bewustmaking en informatieverstrekking ...................................................................................... 5
1.2. Vergunningenregister ........................................ ..................................................................... ....... 6
1.3. Aanwezigheid op het terrein - verhogen van de pakkans - verbaliserende ambtenaren ............... 7
2. Curatief ............................................................................................. ... ......... ....... ... ................ ...................... 10
2.1. Prioriteiten ................ ........ ..... .................... .. .................. .............................................................. 10
2.2. Processen-verbaal ......................... .... .................................................... ...................................... 11
2.3. Stakingsbevel ............................................................................................................................... 12
2.4. Herstelvordering ......................................................................................... .......................... ....... 13
2.5. Herstelmaatregel- dwangsom - ambtshalve uitvoering .............................................................. 14
2.6. Minnelijke schikking .................................................................................................................... 15
c. BIJZONDERE DOELSTELLINGEN EN PROJECTEN ........................................................................... 17
1. Handhaving van de permanente bewoning in WE-verblijven ........... .... .... .......... .......................................... 17
1.1. Preventief ................... ........... ............. ................................ ....... .................................................. 17
a) Het voorkomen van nieuwe permanente bewoning (via het bevolkingsregister offeitelijke
vaststellingen) ......................................................... ............................................................................ 17
b) Voorkomen van nieuwe bouwinbreuken op het gemeentelijk grondgebied met bijzondere
aandacht voor de clusters .................................................................................................................... 18
1.2. Curatief............................ .................................... ................................... ........... ............. ............. 18
a) Bestaande permanente bewoning: herstelvordering staking gebruik .............................................. 18
b) Illegale constructies: gebiedsgericht herstel ........................................................... .... .. .................. 18
2. Draagvlak, informatie en communicatie ....................................................................................................... 19
2.1. Creëren van maatschappelijk draagvlak .................................................................................... 19
2.2. Duidelijke informatiecampagnes - jaarrapporten ... ................... .. .............. .... ... ..... .................... 20
2.3. Communicatie ............................................................................................................................. 20
2.4. Financiering en toezicht ............................................................................................................. 21
a) Financiering van het lokale handhavingsbeleid ..............................................................................21
b) Toezicht op definanciering .............................................. ............................................................. 23
D. SLOTBEMERKINGEN .................................................................................................................................23
BIJLAGE 1 - EVOLUTIE IN KENGETALLEN ..........................................................25
BIJLAGE 2: OPMERKINGEN WSG-WERKGROEP RO VOOROVERLEG ........... 33
BIJLAGE 3 - STANDPUNT VERENIGING VAN VLAAMSE PROVINCIES ............. 35
BIJLAGE 4 - RESULTATEN ENQUÊTE BIJ GEMEENTEN .................................... 37
3 BIJLAGE 5 - ARTIKELS UIT LOKAAL BIJLAGE 6 - PROCESSEN-VERBAAL 2009 PER GEMEENTE
4
INLEIDING
Het voorliggende handhavingsplan is opgesteld in uitvoering van artikel 6.1.4 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, verder "de Codex". Het ontwerp werd uitgewerkt door het agentschap Inspectie RWO, na overleg met de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (V.V.S.G.), de Vereniging van Vlaamse Provincies (V.V.P.), de parketten-generaal met de daaronder ressorterende parketten en de Expertisecel Leefmilieu en Stedenbouw die gelijktijdig met dit handhavingsplan een nieuwe prioriteitennota voor het College van Procureurs-generaal voorbereidde. Het handhavingsplan bevat de beleidsregels en aanbevelingen voor de handhavende overheden. Het ontwerp werd aan de Vlaamse regering voorgelegd op .................. , die het voor advies toezond aan de Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid, de strategische adviesraad en de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten, die hun advies uitbrachten op ... : ........ .., resp.................. en ................. .
Op ................ stelde de Vlaamse regering het Handhavingsplan definitief vast.
5
A. STRATEGISCHE DOELSTELLING
De doelstelling van het handhavingsbeleid moet zijn dat de regelgeving inzake ruimtelijke ordening correct wordt nageleefd, indien mogelijk spontaan, indien vereist onder het gebruik van dwangmaatregelen. Het handhavingsbeleid moet dan ook op twee fronten actief zijn. Vooreerst moet ervoor gezorgd worden dat er minder bouwinbreuken zijn door preventief te werken. Daarnaast zullen er steeds misdrijven gepleegd worden die een herstel vragen. Preventief Door duidelijk te communiceren, infonnatie te verstrekken en afradend te werken, kan de overheid mogelijke overtreders beletten om een inbreuk te begaan. Curatief De doelstelling vanuit het handhavingsbeleid is om zo snel mogelijk, zo goed mogelijk rechtsherstel te verwezenlijken..Om dit maximaal te verwezenlijken moeten er prioriteiten gesteld worden en goede afspraken gemaakt tussen de verschillende handhavingspartners.
B. ALGEMENE OPERATIONELE DOELSTELLINGEN
1. Preventief 1.1. Bewustmaking en informatieverstrekking
De gemeentebesturen spelen een belangrijke rol voor wat betreft de infonnatieverstrekking inzake handhaving (ze begeleiden de bouwaanvragen, geven uitleg omtrent de regelgeving, versturen 'aanmaningen' om aan te dringen op herstel, ... ) Het handhavingsbeleid is gebaat met deze aanpak omdat op die manier onwetendheid of onkunde wordt venneden. Deze dienstverlening kan het beste worden uitgevoerd op het niveau van de gemeente. De korte communicatielijn van de gemeente naar de burger is hier een voordeel dat ten volle moet benut worden. Opdat een algemeen, gestuurd en in alle gemeenten gelijkaardig preventief beleid zou kunnen plaatsvinden, is het aangewezen dat de Vlaamse overheid hier een coördinerende rol zou opnemen. Deze taak houdt in dat voor het volledige Vlaamse grondgebied eenduidige infonnatie ter beschikking wordt gesteld die kan verspreid worden via deze lokale kanalen. De eenduidige infonnatie kan bestaan uit modelfonnulieren, opleidingen, brochures, ... Taak van de gemeenten:
Vooreerst is er de decretaal voorziene taak waarbij de gemeente betrokken is in de drie fasen van het plaatselijke ruimtelijke ordeningsbeleid: de gemeente treedt op als plannende, vergunningverlenende en handhavende overheid.
6
Daarnaast en niet geheel samenvallend met voornoemde bevoegdheden hebben de gemeenten echter ook een informatieplicht. Zij werken als een info loket dat actief en uit eigen beweging of op vraag van een belanghebbende informeert enlof de ter beschikking gestelde informatie verspreidt. In dit informatiebeleid moet er voldoende aandacht zijn voor de bewustmaking van overtreders over de gevolgen van hun onwettig handelen voor henzelf en de gemeenschap. Overtreders dienen tijdig te worden gewaarschuwd en aangemaand om vrijwillig het herstel te verwezenlijken of te regulariseren. Taak van de Vlaamse overheid:
De Vlaamse overheid moet de gemeenten helpen in de uitbouw van deze rol door het ter beschikking stellen van modellen, brochures en informatie alsook van eventuele draaiboeken waarin praktische werkwijzen beschreven staan. De gemeenten delen aan het agentschap Inspectie RWO hun aanspreekpunt mee, zodat er duidelijke communicatielijnen kunnen worden opgezet. Randvoorwaarden:
engagement tussen de gemeenten en het agentschap Inspectie RWO (eventueel officieel bevestigd) een gedragen lokaal handhavingsbeleid in de gemeente 1.2. Vergunningenregister
De uitbouwen de aanvulling van het vergunningenregister is cruciaal voor het bijhouden van stedenbouwkundige informatie. Elk uittreksel uit dit register zou de meest volledige informatie moeten bevatten zodat elkeen, of hij nu geïnteresseerde koper, rechtsverkrijgende, verkoper, tussenpersoon of instrumenterend ambtenaar is, op de hoogte is van de stedenbouwkundige toestand van het goed. Taak van de gemeenten:
De Codex (artikel 5.1.2) voorziet in de verplichting tot uitbouw van een vergunningenregister als voorwaarde opdat de gemeente ontvoogd zou kunnen worden. De stedenbouwkundige gegevens in het register komen uit tal van databestanden maar worden ook op continue basis aangeleverd door de verschillende partners. Inzake handhaving is het van belang dat alle in artikel 5.1.2 opgenomen gegevens (kadastrale gegevens, afgeleverde attesten, verleende vergunningen, opgemaakte processen-verbaal, uitspraken, declaratieve attesten aangaande het woonrecht, ... ) duidelijk vermeld worden en accuraat worden bijgehouden. Op eenvoudige vraag van een betrokkene moet dan ook snel een uittreksel uit dit register kunnen worden verleend. Taak van de Vlaamse overheid:
De gemeenten hebben de plicht het register bij te houden doch hebben hiervoor informatie nodig, ook van de Vlaamse overheid. Alle relevante en nuttige informatie (processen-verbaal, herstelvorderingen, gerechtelijke uitspraken, minnelijke schikkingen, ... )die momenteel en in de toekomst bij de Vlaamse overheid aanwezig is, moet ontsloten worden voor de opname in dit register. De Vlaamse overheid speelt op een gestructureerde wijze deze informatie door aan de gemeenten.
7
Randvoorwaarden:
engagement tussen de gemeenten en het agentschap Inspectie RWO (eventueel
officieel bevestigd)
duidelijke communicatielijnen (zie hoger)
afspraken met politie en parket voor wat betreft het overmaken van processen-verbaal
1.3. Aanwezigheid op het terrein - verhogen van de pakkans - verbaliserende ambtenaren
Preventie kan door het verspreiden van informatie maar ook door de aanwezigheid op het terrein. Niet iedereen zal zich laten afschrikken door de waarschuwingen van de overheid. Op dit ogenblik is er geen volledige gebiedsdekking. Dit mag blijken uit het overzicht inzake het aantal processen-verbaal opgesteld per gemeente. Er blijken nog tal van blinde vlekken te zijn waar er geen tot bijna geen controles plaatsvinden. Aanvullend op het vergunnings- en planningsbeleid van een gemeente, moet er een duidelijk en zichtbaar beleid zijn dat effectief en binnen korte termijnen wordt opgetreden tegen overtredingen. Dit kan door een grotere aanwezigheid op het terrein. Dit kan leiden een groter aantal vaststellingen, maar alleen het opstellen van een proces-verbaal heeft vaak al het gewenste effect.. Het opstellen van een proces-verbaal hoeft zeker niet te betekenen dat er in alle gevallen een herstelvordering wordt ingeleid. Wanneer het opstellen van een proces verbaal leidt tot de afgifte van een regularisatievergunning, het afsluiten van een minnelijke schikking of een vrijwillig herstel kan dit leiden tot het afsluiten van het dossier vooraleer de gerechtelijke procedure opstart. De controlerende bevoegdheid wordt op dit ogenblik gedeeld door de gemeentelijke verbalisanten, de politie en de gewestelijke ambtenaren. De Codex laat meer mogelijkheden toe. In artikel 6.1.5 lezen we: "Onverminderd de bevoegdheden van de agenten en de officieren van gerechtelijke politie, zijn de stedenbouwkundige inspecteurs, de andere door de Vlaamse Regering aangewezen ambtenaren, alsmede de door de gouverneur aangewezen ambtenaren van de provincie en van de gemeenten in zijn provincie, bevoegd om de in deze titel omschreven misdrijven op te sporen en vast te stellen door een proces-verbaal. De processen-verbaal waarin de in deze titel omschreven misdrijven worden vastgesteld gelden tot bewijs van het tegendeel."
Deze bepaling is een herneming van het vroegere artikel 148 van het decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening, waaraan op provinciaal niveau nooit uitvoering werd gegeven: de provincies nemen op dit ogenblik alleen maar de taak op van de planning en de vergunningverlening. Op de vraag die het Agentschap Inspectie RWO ter voorbereiding van dit handhavingsplan ,aan de provinciebesturen stelde, of zij voor zichzelf een rol weggelegd zagen op het vlak van handhaving, antwoordde de Vereniging van Vlaamse Provincies op 8 oktober 2009: "De deputaties zijn geen vragende partij om mee te werken aan handhaving. "
Alhoewel het decreet eigenlijk een duidelijke getrapte taakverdeling voorziet, wensen de provincies dit niet ten volle uit te oefenen. Dit standpunt wordt betreurd, omdat elk
8 bestuursniveau, ook het provinciale, de of andere wijze bijdragen tot een handhavingsbeleid, aanvullend op de andere bevoegdheden inzake ruimtelijke ordening, met name inzake vergunningen en inzake planning. De Vlaamse overheid zal provincies proberen ervan overtuigen een effectieve rol handhaving op te nemen, zij het door het voeren van een informatiebeleid, zij het door erop toe te zien dat de gemeentelijke overheid haar taken naar behoren uitoefent. Door de overheid er afgelopen jaar aantal bijkomende personeelsleden aangeworven om de aanwezigheid op het terrein te kunnen opvoeren. Dit aantal ligt lager dan oorspronkelijk voorzien omwille van de besparingen op de personeelskredieten. Het agentschap beschikt momenteel over 13.5 VTE's die verbaliserend optreden. Er waren vanuit de legislatuur 17,6 nieuwe VTE' s (zowel verbalisanten als administratieve krachten) toegezegd. werden er tot heden geworven zitten nog 4 pijplijn. De overige 7,6 VTE kunnen door de besparingen niet meer worden geworven. de gemeentelijke verbalisanten blijkt de bevraging (zie bijlage van er 126 ambtenaren (verspreid over gemeenten) waren aangesteld met verbaliserende bevoegdheid. Cijfers voor wat betreft de politie zijn er op dit ogenblik niet. I'\p1"l,"pn
Vergelijkbaar de recent in de mogelijkheid twee of gemeenten in een intergemeentelijke samenwerkingsverband gezamenlijk gemeentelijk stedenbouwkundige anlbtenaren kunnen aanstellen (art.1.4.6.§2), onderzoeken we of deze regeling kan uitgebreid worden tot de aanstelling van gemeentelijke handhavingsambtenaren. Deze regeling bestond voorheen in stedenboU\'vwet van maart 962, doch verdwenen door het decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening. Een herneming van deze bepaling biedt de mogelijkheid om de handhaving te
een
Ermee rekening houdende dat de verkorte veIjaringstermijnen inzake het vorderingsrecht van de overheid een snellere en activiteit zullen ook gemeenten verbaliserende ambtenaren moeten bijkomen de taakverdeling afstemming met politie worden verbeterd. Alhoewel misschien wel de wil bestaat om hieraan tegemoet te komen, blijkt uit de opiniestukken In Lokaal van juni 2005 en van april 2009 dat de gemeenten ook een aantal problemen zien: de geringe afstand tussen de gemeentelijke ambtenaar en het lokale politieke niveau de afstand tussen de ambtenaar de burger hoe moet dit gefmancierd worden moeilijke werkomstandigheden, vooral in kleinere gemeenten lokale besturen ontmoedigd Hoge De handhavingsambtenaren moeten, net zoals de ambtenaren ruimtelijke ordening genoemd in de Codex, art. 1.4.1. tot 1.4.8., hun taak vrij en onafhankelijk van politieke inmenging vervullen.
9 Taak van de gemeenten:
Door het aanstellen van gemeentelijke, of intergemeentelijke, verbalisanten of door duidelijke afspraken te maken met de politie kan de aanwezigheid op het terrein worden verhoogd. Dit vergt een duidelijke taakverdeling tussen deze lokale verbalisanten.
Taak van de Vlaamse overheid:
Naast haar controlerende en verbaliserende taak, zal de Vlaamse overheid ook ondersteuning en begeleiding moeten bieden aan deze gemeentelijke verbalisanten. Dit kan door het voorzien in een opleiding, door het ter beschikking stellen van formulieren, modellen, draaiboeken e.d.m. Daarenboven moet de Vlaamse overheid ook meewerken aan de begeleiding en opleiding van . lokale en federale politie door het geven van opleidingen, het ter beschikking stellen van formulieren, modellen, draaiboeken, e.d.m. In het verleden werkte de stedenbouwkundige inspectie in overleg met de expertisecel van sommige parketten al modellen van processen verbaal uit die raadpleegbaar zijn via de informatiesystemen van de politie. Deze modellen zijn toe aan actualisatie. Voor alle verbalisanten moet de Vlaamse overheid optreden als informatie- en kenniscentrum opdat dit zou resulteren in gedegen en duidelijke processen-verbaal, uniform in Vlaanderen Randvoorwaarden:
- meer verbaliserende ambtenaren enlof een duidelijke afspraak met de politiediensten - afspraak tussen gemeentelijke verbalisanten, politie en het Agentschap Inspectie RWO (eventueel officieel bevestigd) - duidelijke gemeentelijke beleidsregels die bepalen hoe de gemeentelijke ambtenaren zich moeten gedragen (art. 29 Wetb. Sv.)
10
2. Curatief
2.1. Prioriteiten Wanneer de preventieve werking niet het verhoopte resultaat heeft, zal t.a.v. de overtreders ook een curatief parcours doorlopen worden. Aanwezigheid op het terrein resulteert in de opmaak van processen-verbaal en om het herstel van een stedenbouwkundige inbreuk te bekomen zal het nodig zijn om bijkomende maatregelen te nemen zoals het opleggen van een stakingsbevel, het vorderen van een herstelmaatregel, het uitvoeren van vonnissen en arresten, ... Ook voor deze opdrachten is het noodzakelijk om duidelijke krijtlijnen uit te zetten en taakverdelingen af te spreken met de handhavingspartners.
In het verleden gebeurde de taakverdeling tussen de Vlaamse overheid en de gemeenten inzake de inspecties en de vorderende bevoegdheid op basis van de omzendbrief RO/97/05 van 29 juli 1997, d.i. de zogenaamde prioriteitennota die tot stand kwam na besprekingen in de schoot van de Commissie Vervolgingsbeleid. Deze Commissie bestond uit de administraties AROHM en AMINAL, de ministers bevoegd voor ruimtelijke ordening, monumenten en landschappen, huisvesting en milieu en de parketten-generaal en werd voorgezeten door de secretaris-generaal van het departement Leefinilieu en Infrastructuur. Deze Commissie vond een stille dood na de BBB-reorganisatie. Om deze lacune op te vangen ging het agentschap Inspectie in gesprek met de verschillende parketten-generaal en drong daarbij aan op een afstemming van de prioriteiten van de Vlaamse overheid met die van de parketten, zoals die - onafhankelijk van de voorbereidingen voor het Handhavingsplan in het agentschap - werden voorbereid door de Expertisecel Leefinilieu en Stedenbouw in een nieuwe prioriteitennota vervolgingsbeleid van de procureurs-generaal. Op 20 oktober 2009 konden de ontwerpteksten op elkaar worden afgestemd. Voortgaande op de resultaten van de overlegvergadering van het expertisenetwerk wordt een nieuwe taakverdeling voorzien waarbij de Vlaamse overheid de volgende prioriteiten vooropstelt wat betreft het verbaliserend en vorderend optreden door de stedenbouwkundige inspecteurs en ambtenaren van het agentschap Inspectie RWO: 1. Optreden tegen overtredingen in ruimtelijk kwetsbaar gebied 2. Gebiedsgerichte aanpak vanuit een duidelijke beleidskeuze (voorbeeld weekendverblijfparken) 3. Aanpakken van flagrante misdrijven (groot financieel voordeel, persgevoelig, recidive, ... ) 4. Optreden tegen inbreuken van overheden, inclusief de Vlaamse overheid 5. Toezien op de engagementen van de partners en - waar mogelijk indeplaatsstelling 6. Controleren op naleving van informatieverplichtingen (preventief beleid) 7. Optreden tegen inbreuken gecombineerd met aspecten van woonkwaliteit of onroerend erfgoed Deze lijst impliceert dat de gemeenten een toezichts- en vordering staak hebben ten aanzien van alle andere inbreuken. Aangezien dit een enorme inzet van mensen en middelen zou betekenen, zullen de gemeenten eveneens beleidskeuzes moeten maken. Het komt dan ook aan hen toe om dit te communiceren en af te toetsen bij de parketten opdat hun beleid een vervolg kan krijgen voor de hoven en rechtbanken. Dit betekent natuurlijk ook dat er door het
11
maken van keuzes ook zaken aan inspectie zullen ontsnappen aangez1en een volledige controle onmogelijk is. 2.2. Processen-verbaal
Het is de opdracht van elke verbalisant, ongeacht of het een ambtenaar of een politieagent betreft, om onmiddellijk,zonder enig uitstel en ongeacht eventuele regularisatiepogingen een proces-verbaal op te stellen wanneer een inbreuk op de regelgeving wordt vastgesteld. Rekening houdend met de verjaringstennijnen die voortaan hun volle uitwerking hebben, kan de overtreder geen respijt worden toegestaan omdat dit kan leiden tot het verval van het recht op het inleiden van een herstel vordering. Dit houdt ook in dat er, zodra wordt vastgesteld dat er wederrechtelijke werken zijn aangevat, niet gewerkt wordt met voorafgaande verwittigingen, maar er onmiddellijk een stakingsbevel (zie lager) wordt bevolen. De verbalisant neemt in zijn proces-verbaal zoveel mogelijk gegevens over het tijdstip van de overtreding op met vennelding van bewijselementen die deze datering ondersteunen. Deze feiten zijn van cruciaal belang om uit te maken of de overtreder zich al dan niet kan beroepen op het vennoeden van vergund zijn. Een verbalisant kan nonnaliter niet weten of er sprake is van verjaring van de strafrechtelijke inbreuk of van de herstelvordering, omdat hem niet alle daden van stuiting enlof schorsing bekend zijn. Bovendien is verjaring een processuele exceptie. Daarom kan er in principe geen rekening gehouden worden met een mogelijke verjaring, tenzij het duidelijk is dat er effectief verjaring is ingetreden. Taak van de gemeenten
De gemeentelijke ambtenaren en politiediensten stellen processen-verbaal op voor elke overtreding die zij op het gemeentelijk grondgebied vaststellen en brengen de stedenbouwkundige inspecteur op de hoogte van de vaststelling wanneer het een overtreding op één van de gewestelijke prioriteiten betreft. Taak van de Vlaamse overheid
De Vlaamse overheid zorgt voor een actieve opsporing op het vlak van de prioriteiten en brengt de gemeente steeds op de hoogte van de gedane vaststellingen. Klachten over bouwovertredingen in niet-prioritaire gebieden worden aan de gemeenten bezorgd voor verdere opvolging. De klagers worden doorverwezen naar de gemeente. De gewestelijk stedenbouwkundig inspecteur neemt, behoudens bij toepassing van prioriteit 5, geen initiatief om deze inbreuken te verbaliseren. Wanneer de gemeente er tegen optreedt, zal de gewestelijk stedenbouwkundig inspecteur zich wel aansluiten bij de herstelvordering van de 'gemeente (zie lager) om in een eventuele latere fase de uitvoering van de herstelmaatregel te kunnen afdwingen op verzoek/in de plaats van de gemeente.
12 Randvoorwaarde
De Vlaamse overheid, de gemeente en de politiediensten zorgen voor duidelijke communicatielijnen waarlangs over inbreuken en de daaraan gegeven gevolgen wordt gecommuniceerd. 2.3. Stakingsbevel
Het curatieve traject begint bij de eerste vaststelling van de inbreuk. Wanneer een overtreding wordt vastgesteld en er zijn nog werken aan de gang, wordt een stakingsbevel uitgebracht. Door het stakingsbevel wordt ook de overtreder beschermd. Indien namelijk blijkt dat er geen regularisatie kan bekomen worden en dat de constructie verwijderd moet worden, dan zal het herstel sneller en eenvoudiger te realiseren zijn, dan wanneer de constructie volledig is afgewerkt en in gebruik is genomen. Niet alleen worden de uitvoeringskosten voor de overtreder beperkt, bovendien wordt belet dat hij verder investeert in een goed dat gedoemd is te verdwijnen en dus niet kan renderen. Alle verbaliserende overheden (Vlaamse overheid, gemeentelijke ambtenaren en politie) kunnen van dit instrument gebruik maken. Op dit ogenblik wordt er in de helft van de vaststellingen ook een stakingsbevel uitgebracht. De uitgebrachte bevelen worden, een enkele uitzondering niet te na gesproken, steeds bekrachtigd door de gewestelijk stedenbouwkundig inspecteur. De aan dit bevel gekoppelde administratieve geldboete, die ook effectief wordt geïnd bij een doorbreking van dit bevel, schrikt eveneens af en zorgt ervoor dat dit bevel niet zo vaak wordt doorbroken. Taak van de gemeenten:
De door de gemeentelijke verbalisanten en/of politie uitgevoerde controles kunnen uitmonden in het opstellen van meer processen-verbaal maar ook in de stillegging van de aan de gang zijnde handelingen. Zowel de gemeentelijke ambtenaren als de lokale politieagenten worden hiertoe geïnstrueerd en opgeleid. Taak van de Vlaamse overheid:
Naast het zelf opleggen van stakingsbevelen, moet de gewestelijk stedenbouwkundig inspecteur deze stakingsbevelen bekrachtigen en indien er sprake is van een doorbreking van een bekrachtigd stakingsbevel ook de administratieve geldboete opleggen en innen. Door de bekrachtiging van het stakingsbevel maakt de stedenbouwkundige inspecteur het stakingsbevel tot het zijne, zodat de gemeentelijke ambtenaar of politieagent buiten een mogelijk geding blijven wanneer het stakingsbevel wordt aangevochten. De Vlaamse overheid stelt eveneens een raadsman aan die de gerechtelijke procedures opvolgt die voortvloeien uit de betwisting van deze stakingsbevelen en opgelegde administratieve geldboetes. Randvoorwaarden:
kennis van dit instrument (zie hoger: doelstelling informatieverstrekking)
13 voldoende aanwezigheid op het terrein
ter beschikking stellen van modellen, formulieren, draaiboek, ... (zie hoger)
BELANGRIJKE OPMERKING: na het uitvaardigen van een stakingsbevel wordt zo spoedig mogelijk een herstelvordering opgesteld. 2.4. Herstelvordering
De Codex voorziet in de mogelijkheid dat zowel de gewestelijk stedenbouwkundig inspecteur als de gemeente een herstelvordering kan instellen bij de rechter nadat zij hiervoor een eensluidend advies heeft bekomen bij de Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid. Dezelfde taakverdeling voor wat betreft het verbaliseren, is ook van toepassing op het vorderen van de herstelmaatregelen. Zelfs als beide instanties los van elkaar een vordering instellen, zou de rechter hen volgens de rechtspraak van het Hof van Cassatie toch beide moeten machtigen tot ambtshalve uitvoering, zelfs als de vordering maar van één instantie uitgaat. In de praktijk kan echter worden vastgesteld dat dit niet altijd gebeurt. Daarom is het aan te raden dat er wordt aangesloten bij de vordering van de andere instantie, met in bijkomende orde het vorderen van een dwangsom. Op die manier worden beide overheden gemachtigd om het herstel ambtshalve te kunnen uitvoeren nadat er een uitspraak werd bekomen. De normale procedure is het inleiden van een herstelvordering na het aanvragen van een eensluidend advies bij de HRH. Er werd echter in de Codex voorzien dat er ook een eenvoudige adviesafdoening zou mogelijk zijn. Gelet op de moeilijkheden die deze procedure met zich meebrengt naar kennisgeving, bijkomende administratieve belasting, het ontbreken van een echte meerwaarde, e.d.m. werd na een overleg met de Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid op 27 oktober 2009 op gezamenlijk initiatief van het agentschap Inspectie RWO en de Hoge Raad aan de minister voorgesteld deze bepaling te schrappen uit de Codex. Voor de inwerkingtreding van de Codex bestond al de administratieve praktijk dat de herstelvorderingen die betrekking hadden op het vorderen van een meerwaarde burgerlijk werden ingeleid. Deze werkwijze stemt ook overeen met het actuele standpunt van de expertisecel Milieuhandhaving en stedenbouw. Deze beleidslijn wordt dan ook verder aangehouden. Taak van de gemeenten:
Opmaken van herstelvorderingen en advies vragen aan de HRH zoals voorZIen beleidsnota' s.
In
de
In
de
Taak van de Vlaamse overheid:
Opmaken van herstelvorderingen en advies vragen aan de HRH zoals voorZIen beleidsnota's.
De HRH ondersteunt de overheden in het maken van de juiste herstelkeuze.
Bijkomend zorgt de Vlaamse overheid voor de ambtshalve uitvoering van de opgelegde herstelmaatregelen. Voor zover de stedenbouwkundige inspecteur zich kan aansluiten bij de herstelvordering van de gemeente en voor zover nodig kan er overwogen worden dat de
14
Vlaamse overheid op eigen kosten een raadsman aanstelt in die gevallen waar de gemeente een bijkomende ondersteuning vraagt door de Vlaamse overheid. Randvoorwaarden:
algemene ondersteuning en begeleiding van de gemeenten bij het schrijven van vorderingen (zie informatieverstrekking) duidelijke communicatie (zie hoger) gedragen lokaal handhavingsbeleid gemeentelijke afspraken met het parket afspraken met belendende administraties oplossen van het probleem van de rechtsplegingvergoeding Voor als het snel moet gaan:
Omdat de handhavende overheden de strafprocedure niet in handen hebben en zij dus geen zekerheid hebben dat het parket tijdig dagvaart, maar ook omdat niet iedere inbreuk correctioneel kan of moet worden vervolgd kan er worden gekozen voor de rechtstreekse correctionele of burgerlijke dagvaarding of tot het inleiden van een milieustakingsvordering. BELANGRIJKE OPMERKING: het voeren van een correct en consequent gevoerd handhavings- en herstelbeleid vergt een doorgedreven constructieve samenwerking van alle handhavingspartners: de verschillende partners van de Vlaamse overheid, het agentschap inspectie RWO, de Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid, de lokale overheden en de parketten. Een effectief en efficiënt handhavingsbeleid is enkel mogelijk als alle partners zich daartoe, elk vanuit van hun eigen verantwoordelijkheid, engageren en bereid zijn tot samenwerkingNiets is zo nefast voor het creëren van een maatschappelijk draagvlak dan handhavingspartners die niet samenwerken. 2.5. Herstelmaatregel- dwangsom - ambtshalve uitvoering
Aan elk vonnis en arrest moet uitvoering worden gegeven en in eerste instantie moet dit gebeuren door de veroordeelde(n) zelf. Hiertoe kunnen verschillende wettelijk voorziene middelen gebruikt worden. Door gebruik te maken van de dreiging van de inning van een dwangsom en deze ook effectief te innen en in te vorderen alsook het systematisch tegenstelbaar maken van de wettelijke hypotheek ter vrijwaring van de eventuele kosten van een ambtshalve uitvoering zal de overtreder ertoe aangezet worden om zelf in de uitvoering van de herstelmaatregel te voorzien. Door gebruik te maken van deze handelswijze werden er het laatste jaar alleen al 381 uitspraken uitgevoerd. Echter, als blijkt dat de bovenstaande maatregelen niet meer helpen, moet overgegaan worden tot de ambtshalve uitvoering. Deze uitvoering zal ofwel worden uitgevoerd door hiertoe aangestelde aannemers maar in ·een aantal gevallen zal de administratie zelf tot dit herstel kunnen overgaan door het inschakelen van een eigen herstelteam. Voor gemeenten is het omwille van de nabijheid tot de burger niet evident om vonnissen en arresten ambtshalve uit te voeren. Bovendien zijn zij nauwelijks of niet bekend met de instrumenten om tot uitvoering te komen. De Vlaamse overheid wil daarom de gemeentes ondersteunen in deze taak. Daardoor wordt de gelijke behandeling van alle veroordeelden verzekerd.
15
Bij de uitvoering van een gerechtelijke herstelmaatregel moet ook rekening worden gehouden met de lessen uit het arrest Hamer van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, dat de handhavende overheden verplicht op te treden en uit te voeren binnen een redelijke termijn, weliswaar niet op straffe van verval van deze positieve verplichting, maar op straffe van een vergoeding wegens het overschrijden van de redelijke termijn Het agentschap Inspectie R WO zal de volgende typedossiers steeds voor ambtshalve uitvoering voordragen: Onuitgevoerde dossiers waarin het instrument van de dwangsom geen mogelijkheid (meer) biedt Onuitgevoerde dossiers waarin er geen dwangsom werd bepaald, worden voor advies over de ambtshalve uitvoering voorgelegd. De dossiers worden steeds voorgelegd in volgorde van belang: 1. ruimtelijk kwetsbare gebieden, 2. de openruimtegebieden, 3. de overige gebieden Het ontbreken van een dwangsom is de belangrijkste reden waarom herstelmaatregelen niet worden uitgevoerd. Daarom is het aanbevolen om in alle dossiers een dwangsom te vragen. Taak van de gemeenten: Voor zover zij zelf vorderen, wordt de Vlaamse overheid van bij de aanvang in de procedure betrokken en de mogelijkheid geven om zich hierbij aan te sluiten. Als de stedenbouwkundige inspecteur zich niet tijdig heeft kunnen aansluiten, waken de gemeenten erover dat de rechter beide handhavende overheden machtigt. Taak van de Vlaamse overheid:
Het aansluiten bij de vordering van de gemeente en het vorderen van een bijkomende dwangsom. De Vlaamse overheid staat in voor de uitvoering en draagt er de kosten van. Randvoorwaarden:
- de Vlaamse overheid kan slechts uitvoeren als het ook alle (ontwerpen van) vorderingen en uitspraken krijgt - de rechter moet steeds machtiging verlenen aan de Vlaamse overheid om uitspraken te kunnen uitvoeren - wijziging decreet waarbij CBS haar machtiging kan afstaan aan Vlaamse overheid - kennisgeving van uitvoering aan de andere handhavingspartners 2.6. Minnelijke schikking
De Codex Ruimtelijke Ordening voorziet in de figuur van de minnelijke schikking (artikel 6.1.51 tot 6.1.54). Dit vergelijk leidt tot het verval van de strafvordering en van de herstelvordering en in tegenstelling tot vroegere decretale mogelijkheden zoals de transactiesom of het vergelijk, is het nu ook mogelijk om een minnelijke schikking af te sluiten zonder dat de betrokkene beschikt over een regulariserende vergunning. Een schikking bestaat uit de betaling van een geldsom enJofbouw- of aanpassingswerken en kan niet worden toegestaan in de volgende gevallen: 10 gevallen van recidive;
2 0 gevallen waarin meer dan drie misdrijven vastgesteld worden;
16 waarin misdrijf bestaat, ondermeer uit het verrichten van met de stedenbouwkundige een stakingsbevel of in in strijd voorschriften aangaande voor het gebied toegelaten bestemmingen.
U,,"UU'_iUl""'"'U
In alle overige gevallen is er dus een mogelijkheid om een minnelijke schikking af te sluiten. praktische toepassing mogelijkheden deze figuur moeten onderzocht worden en aan een onderworpen worden. De opgelegde geldsom wordt berekend aan de hand van het besluit van 5 mei 2000 betreffende de berekening en de betaling van de meerwaarde. Het komt er m.a.w. op neer dat er constructies zullen gedoogd worden na het betalen van een "minnelijke meerwaarde" die onmiddellijk aan een toetsing onderworpen. Het initiatief tot een minnelijke schikking dient steeds uit te gaan van de overtreder die het dossier zal moeten samenstellen en indienen bij het agentschap Inspectie RWO. Op basis van dit dossier zal de gewestelijk stedenbouwkundig inspecteur beslissen over het al dan niet toekennen schikking. Omdat de schikking een (onrechtstreekse) invloed hebben gevoerde vergunningenbeleid, wint de stedenbouwkundige inspecteur steeds het advies van het agentschap R-O Vlaanderen in. Het agentschap Inspectie RWO en het agentschap R-O Vlaanderen sloten een protocolakkoord af om deze adviesverlening vlot te laten verlopen. Taak van de
overheid
De gewestelijke stedenbouwkundige inspecteurs zijn verantwoordelijk voor het afsluiten van de minnelijke schikkingen na indiening van het dossier door de betrokkenen. De praktische toepassing en mogelijkheden van deze nieuwe zullen onderzocht worden Randvoorwaarden - ontvangen van voldoende aanvragen om algemeen beleid uit te stippelen
17
C. BIJZONDERE DOELSTELLINGEN EN PROJECTEN 1. Handhaving van de permanente bewoning in WE-verblijven De Codex Ruimtelijke Ordening, die op 1 september 2009 in werking trad, wijdt een volledig hoofdstuk aan de problematiek van de permanente bewoning van weekendverblijven. In de decreetstekst krijgt dit zelfs als titel mee: "Aanpak permanente bewoning weekendverblijven" De decreetgever wil via deze decretale aanpak een oplossing bieden voor het gedurende decennia aanslepende probleem van de weekendverblijven o.m. door het geven of onthouden van een tijdelijk woomecht in afwachting van een planologische oplossing. De decretale bepalingen scheppen daarmee duidelijkheid, die ook zo spoedig mogelijk zichtbaar moet worden op het terrein: de permanente bewoners die geen gebruik kunnen maken van de tijdelijke "amnestiemaatregel van het tijdelijk woomecht", zijnlblijven in overtreding met de Codex en moeten de permanente bewoning staken (al dan niet gecombineerd met de plicht om de in overtreding opgerichte en instandgehouden constructie te verwijderen). Wanneer de Vlaamse overheid op dit scharniermoment zou nalaten te handhaven, zou het decretale onderscheid tussen bewoners met en zonder tijdelijk woomecht teniet gedaan worden en de problematische situatie ongewijzigd voortduren, waardoor de gehele aanpak vroeg of laat in het gedrang zou komen. De handhaving vanuit de Vlaamse overheid moet dan ook goed georganiseerd verlopen. Het agentschap Inspectie R WO zal een praktisch draaiboek samenstellen waarin beschreven staat hoe de aanpak van de permanente bewoning zal verlopen en wat de rol is van elk van de handhavingspartners. Net zoals bij de operationele doelstellingen, kan de aanpak hier opgedeeld worden in een preventief en een curatief luik. 1.1. Preventief
a) Het voorkomen van nieuwe permanente bewoning (via het bevolkingsregister of feitelijke vaststellingen) Elke persoon die zich bij de gemeente wil laten inschrijven op een adres dat gekend is als een weekendverblijf, moet op de hoogte gebracht worden van de wederrechterlijke toestand waarin hij zich bij permanente bewoning zal bev~nden en wat de gevolgen kunnen zijn. Hiervoor wordt een typebrief aangemaakt door het agentschap Inspectie RWO. Op deze manier is de betrokkene vanafhet eerste ogenblik op de hoogte van de mogelijke risico's. Ten laatste op dezelfde dag van de inschrijving, wordt in een proces-verbaal vastgesteld dat de betrokkene gehuisvest is in een verblijf niet geschikt voor permanente bewoning en moet hiervoor een stakingsbevel wegens strijdig gebruik worden uitgevaardigd. De inschrijving wordt daarbij als laatste feit in de voltrekking van het misdrijf beschouwd. Voor zover strijdig met de bestemmingsvoorschriften kan de staking van het gebruik ook daarop worden
18
gegrond. Na het verstrijken van een v~st te leggen periode wordt de persoon nogmaals gecontroleerd en indien er nog steeds bewoning is, zal de doorbreking van het stakingsbevel worden vastgesteld. De doorbreking van dit stakingsbevel zal een administratieve geldboete tot gevolg hebben. De permanente bewoning kan echter ook aanvangen zonder dat er sprake is van een inschrijving in het bevolkingsregister. Het gemeentebestuur kan namelijk via andere kanalen (bijvoorbeeld bij verkoop van het onroerend goed en/of vaststelling van verhuisbewegingen) op de hoogte zijn gebracht van de plannen een weekendverblijf permanent te bewonen. Deze nieuwe permanente bewoning, die enkel in de feiten is vast te stellen, is evengoed in strijd met de Codex en dient te worden ontraden. Ook wanneer deze bewoning niet gevolgd wordt door een inschrijving in het bevolkingsregister, is preventief handelen via het opstellen van een proces-verbaal en het uitvaardigen van een stakingsbevel aangewezen. b) Voorkomen van nieuwe bouwinbreuken op het gemeentelijk grondgebied met bijzondere aandacht voor de clusters Niet alleen de permanente bewoning maar ook het plegen van andere bouwinbreuken met betrekking tot een weekendverblijf moet worden aangepakt. Het plegen van deze misdrijven heeft namelijk gevolgen voor het verval van het tijdelijke woonrecht. Elke verbalisant die in deze zones illegale werken vaststelt moet onmiddellijk een stakingsbevel opleggen. Daarenboven moet er ook een verdere opvolging en controle zijn. Deze vaststelling heeft namelijk tot gevolg dat er een attest van verval woonrecht zal worden verleend. 1.2. Curatief
a) Bestaande permanente bewoning: herstelvordering staking gebruik Voor die verblijven waar er permanente bewoning is vastgesteld doch deze bewoning is reeds lange tijd aanwezig, kan er best een herstelvordering worden opgemaakt voor het staken van het strijdige gebruik en aldus de stopzetting van de permanente bewoning. Het uitbrengen van deze herstelvorderingen moet op een gebiedsgerichte manier plaatsvinden (door de screening van clusters en het gebundeld aanpakken). Voordat de betrokkene een herstelvordering krijgt, zal hij een attest van verval woonrecht ontvangen met een bijkomende waarschuwing dat het herstel zal gevorderd worden voor de rechtbank. Deze vorderingen worden bij voorkeur opgemaakt door de gemeente die hier als lokale overheid het meest is gebaat bij een kordate en consequente aanpak van de bewoning. Niets belet dat de vorderingen worden ondersteund door een raadsman van de Vlaamse Overheid. b) Illegale constructies: gebiedsgericht herstel Voor zover het constructies betreffen die volledig wederrechterlijk zijn en geen kans hebben op regularisatie volgt het plan van aanpak een prioriteitsorde waarin er vertrokken wordt van deze gebieden die ruimtelijk kwetsbaar zijn. Bij permanente bewoning wordt er opnieuw eerst een attest van verval opgemaakt waarbij de betrokkene wordt gewaarschuwd dat er een herstelvordering wordt ingeleid voor de rechter. In deze gevallen zal doorgaans het herstel in de oorspronkelijke staat worden gevorderd. De constructie is immers niet · vatbaar voor regularisatie en moet aldus volledig verdwijnen.
19
Taak van de gemeenten:
Duidelijke infonnatieverstrekking aan nieuwe bewoners en het verbaliseren van deze nieuwe bewoners. Na het opvolgen van de inbreuken worden er ook herstelvorderingen opgemaakt en overgemaakt aan de Hoge Raad. Taak van de Vlaamse overheid:
Coördinatie van de aanpak van de pennanente bewoning en ondersteuning van de lokale initiatieven door de opmaak van een draaiboek en typebrieven. Bijstand bij het vorderen van de staking van het gebruik (door het aansluiten bij de vordering) alsook de bekrachtiging van stakingsbevelen bij nieuwe bewoning. De Vlaamse Overheid moet werken aan een draagvlakverbreding door overleg/akkoord met partners: gemeente, politie, parket, ... , in sommige gevallen ook Natuur en BoslNatuurpunt Randvoorwaarden:
- degelijke infonnatieverzameling per perceel met weekendverblijf en/of andere constructie(s) in een cluster, zoals: uittreksel plannen- en vergunningenregister (indien geen register, verzamelen van dezelfde gegevens), uittreksel bevolkingsregister, historiek: datum oprichting/verbouwing(en) (cruciaal voor vennoeden van vergunning), nieuwe vaststellingen: huidige afmetingen en feitelijk gebruik van constructie(s) - gedragen lokaal handhavingsbeleid en een consequente handhaving, d.w.z. geen "afwijkingen" om de toestand niet verder te laten verzieken
2. Draagvlak, informatie en communicatie 2.1. Creëren van maatschappelijk draagvlak De handhaving inzake ruimtelijke ordening is op dit ogenblik niet echt maatschappelijk ~vaard of wordt althans toch zo gepercipieerd in de pers, media of communicatie. Om deze handhaving een grotere acceptatie te verlenen zal er moeten gewerkt worden aan een maatschappelijk draagvlak. Deze aanvaarding kan best bekomen worden door de handhaving te objectiveren, zoals dit in alle voorgaande jaren ook het geval was, zij het in grote beslotenheid. Om de objectieve benadering van het handhavingsbeleid nog meer in de verf te zetten zal een duidelijke communicatie gevoerd worden waarbij de resultaten van de werking worden bekend gemaakt. Handhaving is niet het voeren van een heksenjacht maar het sanctioneren van laakbaar gedrag. Het plegen van stedenbouwinbreuken gaat daarbij dikwijls gepaard met inbreuken op andere wetgevingen, zoals de milieuwetgeving, de regelgeving inzake het natuurbehoud, het bosdecreet enz. Zeer vaak is de bouwinbreuk ook fiscaal niet gekend omdat de nonnale aanvraagprocedure voor het bekomen van een vergunning niet is gevolgd en dus de aangifte voor de onroerende voorheffing niet is gebeurd. Ook om deze reden is het nodig gezamenlijk met andere diensten inspecties op het terrein te verrichten en duidelijk te maken dat een
20 overtreder zich schuldig maakt aan verschillende inbreuken. Ook moet duidelijk worden dat wetsconform gedrag nog steeds meer voordelen oplevert. Handhaving is en blijft het sluitstuk van het plannings- en vergunningenluik. Randvoorwaarden: duidelijke communicatie van bereikte doelen en handhavingsbeleid afspraken met andere inspectiediensten
2.2. Duidelijke informatiecampagnes - jaarrapporten Om een goed zicht te krijgen op de handhaving inzake ruimtelijke ordening in Vlaanderen, is het nodig om een correct zicht te krijgen op de activiteiten van alle actoren die werkzaam zijn in dit domein. Gevoegd bij dit plan is een overzicht dat bekomen werd door de analyse van het informaticasysteem dat wordt gebruikt door het agentschap Inspectie RWO. Uit een vergelijking van het cijfermateriaal van de Vlaamse overheid met dit van de enquête van oktober 2009 blijkt dat niet alle processen-verbaal werden doorgezonden naar de stedenbouwkundige inspecteur. Deze problematiek is reeds meegedeeld aan de leden van de gerechtelijke Expertisecel Milieuhandhaving en Stedenbouw, die het probleem zullen onderzoeken en een oplossing voorstellen. 2.3. Communicatie Handhaving is ook communicatie, communicatie naar de burger, de partners en naar de politiek. Burger
De burger moet op de hoogte gebracht worden van wat de gevolgen zijn van het plegen van een stedenbouwmisdrijf maar ook van de mogelijkheden om dit te remediëren. Alle burgers informeren is niet steeds mogelijk en vergt ook heel wat inzet. Wanneer er een controle gebeurt, moet de verbaliserende ambtenaar de betrokkene confronteren met zijnlhaar gedrag en hem/haar informatie verstrekken. Maar ook als de betrokkene nadien naar de gemeente gaat om advies te vragen, moet hij de meest volledige informatie kunnen bekomen . over de gevolgen van zijn handelen en de wijze om eraan te remediëren. Opdat de gemeente haar preventieve werking ten volle zou kunnen uitoefenen is het nodig dat zij kan beschikken over de meest volledige en accurate informatie. Duidelijke en rechtstreeks communicatielijnen tussen de gemeenten, de Vlaamse overheid en het parket zijn noodzakelijk en kunnen op verschillende manieren worden voorzien. Partners
Om een eenduidige en correcte handhaving op het terrein te verwezenlijken is het nodig dat alle handhavingspartners beschikken over correcte en volledige informatie. Gelet op de hoeveelheid informatie en de moeilijkheid om alles verwerkt te krijgen, is hier een taak
21 weggelegd voor de Vlaamse overheid. Als coördinator kan de Vlaamse overheid alle partners hierin van dienst zijn door:
het organiseren van studiedagen
de opmaak en verspreiding van folders
de opmaak en verspreiding van draaiboeken
samenwerking met politiescholen
samenwerking met de parketten
Beleid
De handhaving ruimtelijke ordening in Vlaanderen kan uitgedrukt worden in cijfers. Dit cijfermateriaal kan een nuttige indicatie zijn van het handhavingsniveau in Vlaanderen en kan probleemzones aan het licht brengen. Dit materiaal kan aangeven dat er bijkomende maatregelen of aanpassingen vereist zijn. Het Agentschap Inspectie RWO maakt een jaarlijks verslag vanaf 2010 met een overzicht van relevante cijfers inzake handhaving met een analyse van het afgelopen werkjaar.. Deze publicatie kan ook de handhavingsniveaus van de gemeenten bevatten. Op basis van de resultaten van het vorige werkjaar kan een concreet plan van aanpak worden opgemaakt voor de volgende jaren. Als bijlage bevindt zich een overzicht via kengetallen van de evolutie die handhaving sinds 1998 heeft gekend.
2.4. Financiering en toezicht
"
Consequent handhaven loont. Rechtstreeks en onrechtstreeks. a) Financiering van het lokale handhavingsbeleid Voorstellen vanuit het agentschap Inspectie RWO
Het decreet voorziet, in artikel 6.1.4 § 1, dat het Handhavingsplan aanbevelingen bevat betreffende de bekostiging van het lokale handhavingsbeleid. De mogelijke financiering moet vertrekken vanuit een aantal principes: Principe 1: de overtreder betaalt. De kost van de handhaving mag niet afgewenteld worden op de maatschappij maar moet gedragen worden door de overtreders die de overlast en de inbreuken veroorzaken. Daarenboven moet ook duidelijk blijken dat de regelgeving volgen loont en niet omgekeerd. Naast de middelen die handhaving zelf genereert en die terecht komen in de DAB Herstelfonds, worden er in principe dan ook geen extra middelen vanuit de Vlaamse overheid voorZIen.
22 Principe 2: financiering volgens inspanning De mogelijke financiering moet in verhouding staan tot de geleverde inspanningen op het vlak van handhaving. Zo mag de mogelijke financiering niet tot gevolg hebben dat steden en gemeenten die op dit ogenblik reeds een duidelijk handhavingsbeleid voeren, benadeeld worden ten opzichte van deze die momenteel geen of een onduidelijk handhavingsbeleid hebben. Met toepassing van voormelde principes kan de Vlaamse overheid ter ondersteuning van het handhavingsbeleid van de gemeenten in die zaken, waarin de stedenbouwkundige inspecteur zich tijdig heeft kunnen aansluiten bij de vordering van het College van Burgemeester en Schepenen of zijn aangestelde, een advocaat aanstellen en de kosten daarvan voor zijn rekening nemen. Handhaving genereert ook middelen via de gekende instrumenten van de meerwaardevordering en de minnelijke schikking. Als bijkomende financiering kan er dan ook gedacht worden aan het verkrijgen van een jaarlijkse gewestelijke bijdrage die wordt verkregen door een het voeren van een handhavingsbeleid. Hierbij kan er gedacht worden aan: - een % van de betaalde meerwaardebedragen wanneer de vordering werd ingesteld door de gemeente voor inbreuken die niet tot de prioriteiten van de Vlaamse overheid behoren, bv. inbreuken in woongebied. - een % van betaalde minnelijke schikkingen in de niet-prioritaire dossiers. Maar naast de instrumenten die de Codex aanreikt, kunnen er ook omechtstreeks middelen worden gegenereerd. Bouwovertredingen hebben doorgaans een waardevermeerdering van het onroerend goed tot gevolg, terwijl dit door de overtreders/eigenaars slechts zelden wordt aangegeven bij de fiscus. Nochtans zal deze waardevermeerdering doorgaans leiden tot een verhoging van het kadastraal inkomen en dus van de omoerende voorheffing. Wanneer de gemeenten de hen gekende bouwovertredingen melden bij de fiscus, vloeien er via de opcentiemen meer middelen naar de gemeente. Voorstellen vanuit de VVSG
. Bij de voorbesprekingen van dit plan gaven de leden van de werkgroep handhaving ruimtelijke ordening van de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten hun voorkeur aan een verhoging van de dotatie uit het Gemeentefonds. Binnen het kader van het beleidsveld ruimtelijke ordening kan hierover echter geen uitspraak worden gedaan. De VVSG-werkgroep pleit daarom, in navolging van de subsidiëring van de gemeentelijke stedenbouwkundige ambtenaar, voor een financiële ondersteuning voor het aanstellen van een gemeentelijke handhavingsambtenaar. Die financiële ondersteuning zou een belangrijke stimulans zijn voor de gemeenten om aan handhaving te doen, voor zover die ondersteuning substantieel is en ook voldoende lang in tijd. Enkel de beschikbaarheid van een gespecialiseerd personeelslid, uitsluitend verantwoordelijk voor handhaving, biedt de garantie daadwerkelijk tijd te kunnen besteden aan handhaving en daarover kennis op te bouwen. Voor zover decretaal mogelijk en door de gemeente gewenst, zouden de gemeenten dit op een intergemeentelijke wijze kunnen organiseren. Bij dit alles kunnen inspanningsverplichtingen of resultaatsverbintenissen worden bedongen.
23
b) Toezicht op de financiering
Tegenover de financiering staat de effectieve uitbouw van een structureel handhavingsbeleid, niet gebaseerd op tijdelijke werkkrachten. Wanneer er middelen worden toegekend, moet kunnen worden gecontroleerd of de gemeente een handhavingsbeleid voert. Op basis van de gegevensuitwisseling kan het bereikte handhavingsniveau (aantallen processen verbaal/controles, aantallen vorderingen, ... ) en de evolutie ervan op gemeentelijk niveau worden bepaald. In functie daarvan kan de financiering worden aangepast.
D. SLOTBEMERKINGEN De efficiëntie en effectiviteit van de handhaving wordt slechts gedeeltelijk bepaald door de beleidsregels en aanbevelingen die in dit plan naar voor worden geschoven. Een aantal externe factoren, of bepalingen uit de regelgeving hebben eveneens een impact op het handhavingsbeleid: de diverse wijzigingen in de regelgeving van het afgelopen decennium werken door op de handhavingsniveaus die kunnen worden bereikt. er is geen sluitende reglementering voor een gebiedsgerichte aanpak die het rechtsherstel van alle inbreuken in een bestemmingszone kan bewerkstelligen, als aanvulling op het plannings- en/ofvergunnenbeleid. de regelgeving, de adviespraktijk en de rechtspraak heeft de inzetbaarheid van quasi alle handhavingsinstrumenten voor een integraal rechtsherstel moeilijker gemaakt. het nog te vaak ontbreekt aan de vereiste handhavingsmentaliteit, samenwerking en eensgezindheid tussen de verschillende handhavingspartners om van een effectieve organisatie van de handhaving te kunnen spreken. Naar elk van de zwakke schakels dient de nodige aandacht te gaan om zodoende de handhavingsketen te versterken. De bestaande procedures voor rechtsherstel hebben hun limiet bereikt en zijn nog slechts beperkt inzetbaar, bv. de toegenomen globale werklast bij parketten en rechtbanken zorgt er voor dat er jaarlijks slechts een beperkt aantal dossiers m.b.t. bijzondere wetgeving kunnen worden gedagvaard. Deze problemen moeten op korte termijn verder geanalyseerd , en waar mogelijk geremedieerd worden.
E. JAARLIJKSE EVALUA TIE HANDHAVINGSPLAN
Het agentschap Inspectie RWO stelt jaarlijks een verslag op waarin de uitvoering van het handhavingsplan en de eventuele knelpunten die handhaving ervaart worden belicht.
24
BIJLAGEN
25
BIJLAGE 1 - EVOLUTIE IN KENGETALLEN Aan de hand van de navolgende tabellen en grafieken wordt een beeld geschetst van de evolutie van de handhaving sedert 1998. Deze kengetallen zijn gebaseerd op gegevens zoals die bekend en geregistreerd zijn bij het agentschap Inspectie RWO. 2009 2008 2007 2006
2005 2004
2003 2002 2001
2000 1999 1998
*i] Processen-verbaal door gemeente / andere instanties door inspectie RWO TOTAAL
1536 2275 2261 2043 2.084 2.501 2.312 1.997 2.061 2.065 1.954 2.480 451 408 483 505 550 436 462 516 498 388 318 422 2041 2825 2697 2505 2.534 2.909 2.810 2.513 2.449 2.383 2.376 2.963
Stilleggingen door gemeente / andere instanties door inspectie RWO TOTAAL
808 191 999
Herstelvorderingen herstel vd plaats / staken strijdig gebruik Aanpassingswerken Meerwaarde TOTAAL Vonnissen & Arresten herstel vd plaats / staken strijdig gebruik met dwangsom zonder dwangsom Aanpassingswerken met dwangsom zonder dwangsom Meerwaarde totaal vonn. en arr. met herstelmaatregel veroordeling zonder herstelmaatregel Vrijspraak totaal vonn. en arr. in kro V. gewijsde
1012 142 1154
827 129 956
165 23 11 199
5 243
135 21 40 196
65 65 0 9 9
120 120 0 9 9
10 84 20
20 149 38
104
187
118 114 4 12 11 1 15 145 39 20 204
381 454
1241 833
554 382
0
0
722 93 815
509 121 630
442 79 521
608 215 823
153
943
850 82 64 996
911 1.087 1.027 917 1.082 1.717 45 93 167 191 268 72 13 51 23 6 20 45 969 1.203 1.105 1.104 1.318 2.036
158 132 26 14 11
122 117 5 3 3 0 22 147 108 55 310
131 117 14 4 4
76 63 13
0
267 182
32 204 84 48 336
149 69 80 9 7 2 25 165 32 145 342
348 171
250 152
3
428 38 466
457 41 498
306 38 344
81 33 114
7 142 92 30 264
1 5 82 32 15 129
105 92 . 13 5 3 2 12 122 39 32 193
183 154 29 18 16 2 24 225 67 36 328
35 184 94 51 329
7 5 2 55 313 97 43 453
360 254
309 377
270 221
122 54
236 128
326 104
0
141 105 36 8 8
153 78 231
0
251 174 77
Uitvoering vonn. & arr. uitgevoerde V&A volgens BI % uitgevoerde vonnissen
(*) Stand 31/10/2009
Het totaal aantal processen-verbaal schommelt tussen 1998 en 2008 rond de 2500 op jaarbasis, met een maximum van 2963 en een minimum van 2383. Het is voorlopig nog moeilijk om het geregistreerde aantal voor 2009 te extrapoleren omdat de processen-verbaal worden geregistreerd op datum van het opstellen van het proces verbaal, terwijl ze vaak met enige vertraging worden doorgezonden door de verbaliserende diensten enlof parketten. De lichte fluctuaties in de aantallen zijn te verklaren door onzekerheden (bij het vooruitzicht) op het ogenblik van het invoeren van nieuwe regelgeving. Zodra voldoende bekend is welke implicaties nieuwe
26 regelgeving heeft, stijgt het aantal opnieuw. Recent werd sterker ingezet op het verbaliseren door gewestelijke ambtenaren. PV's 1998-2009
4000 3000 > a.. 2000 '! r::
1000 ~ 1998 1999 2000 2001
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Jaartal
I-+-
Extern PIl - - - Intern PIl
htern + extern PIl
I
Grafiek 1
Daar waar het aantal processen-verbaal relatief stabiel of slechts licht fluctuerend is, is er in het aantal stakingsbevelen een veel duidelijkere evolutie zichtbaar. Er worden steeds meer stakingsbevelen uitgevaardigd. Het Agentschap Inspectie RWO heeft de afgelopen jaren zwaar ingezet op het instrument van het stakingsbevel o.m. door het gebruik van dit instrument te propageren op studiedagen, in de politieschool, bij toelichting aan magistraten, atria,... Wanneer er een melding binnenkomt dat er werken aan de gang zijn zonder of niet conform een stedenbouwkundige vergunning, wordt er steeds naar gestreefd om deze stil te leggen. Het feit dat quasi alle uitgebrachte stakingsbevelen ook bekrachtigd werden, zorgt ervoor dat dit een uiterst efficiënt instrument is De verbalisanten werden geïnformeerd overde gevallen waarin een stakingsbevel kan gegeven worden. De verbalisanten kunnen ook steeds terecht bij de gewestelijke stedenbouwkundige inspecteurs voor bijstand en informatie. Uit het groot aantal stakingsbevelen kan ook worden afgeleid dat het nOffilbesef nog sterk te wensen overlaat aangezien er nog elke dag nieuwe overtredingen worden begaan die een onmiddellijk ingrijpen vergen. Stakingsbevelen 1998-2009
1500 1000 ]i c
500 ~
o 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Jaartal
I-+- Stakingsbewlen I Grafiek 2
27 Het aandeel van de stakingsbevelen op het totaal aantal opgestelde processen-verbaal is sinds 2004 sterk gestegen en bedraagt momenteel om en nabij 50 %. Het jaar 2003 gaf een piek te zien door het feit dat er dat jaar een specifieke actie, gericht tegen reclamepanelen, werd gevoerd, goed voor enkele honderden stakingsbevelen. 2003 is dan ook geen goed vergelijkingsjaar.
StakingsbeveleniPV 2004-2009 =---.,..,.-
60,00 50,00 40,00
~~~m~~* 30,00
~Z".';t.
~~ 20,OO
~~:lf- 10,OO ~~~~F",,:::::,,::,,:....L..;;:~~~....::.:::.:~~~~q
2004
2005
2006
2007
2008
0,00
2009
I-+-- stakingsbevelenlPV I Grafiek 3
Wanneer we de cijfers van 2009 verder uitdiepen tot op het niveau van de provincies dan kan worden vastgesteld dat er belangrijke verschillen zijn en dat er meer stakingsbevelen worden uitgevaardigd naarmate er meer processen-verbaal worden opgesteld. Hoe actiever de handhaving, des te meer stakingsbevelen. Aandeel stakingsbevelen 2009
600
500
400
300
200
100
o
Antw erpen
Lirrburg
OostVlaanderen
VlaamsBrabant
VVestVlaanderen
I_ Processen-verbaal 0 Stakingsbevel l Grafiek 4
28
Stak ings beve Ie nIprocesse n-ve rbaal 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00
Antwerpen
Limburg
Oost Vlaanderen
VlaamsBrabant
WestVlaanderen
I_ Stakingsbevelen/processen-verbaal 1 Grafiek 5
De hierna volgende tabel geeft het aantal herstelvorderingen weer die er tijdens een jaar werden uitgebracht. Deze herstelvorderingen hebben betrekking op overtredingen die werden vastgesteld in een proces-verbaal van het lopende of één van de vorige Jaren. Bij iedere (aangekondigde) wijziging van de regelgeving is immers het fenomeen merkbaar dat de parketten de al ingeleide vorderingen in grote getale terugzenden naar de stedenbouwkundige inspecteur met het verzoek om de herstelvordering nogmaals te toetsen aan de gewijzigde regelgeving. Het hoeft geen betoog dat dit een invloed heeft op het totaal aantal nieuwe vorderingen die in dat jaar kunnen worden uitgebracht. Op het ogenblik dat een herstelvordering werd ingeleid, was er effectief een misdrijf gepleegd en niet elke decreetswijziging zorgt ervoor dat alles regulariseerbaar wordt. Gemakshalve worden toch alle dossiers terug aan de administratie bezorgd voor een evaluatie van de herstelmaatregel. Bij integraal herstel na regularisatie laat de vorderende overheid haar herstelvordering vallen. De andere dossiers moeten een een bijkomend worden gemotiveeerd waarom er in het desbetreffende dossier geen regularisatie mogelijk is ..
Herstel\.Orderingen 1998-2009 2500 2000 1500 1000 500
o 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Grafiek 6
29 Doorheen de jaren blijkt dat er een terugval is in het aantal herstelvorderingen die worden opgesteld en opgemaakt door het Agentschap Inspectie RWO. De verschillende decretale wijzigingen zijn hier niet vreemd aan. Eind 2005 werd de adviesvereiste van de Hoge Raad voor het herstelbeleid ingevoerd. . aantal herstelvorderingen/PV ~~~~~~~~--~~~~~~--__--~~~~ 80
70 60 50 40 30 20 10
0/
P
/0
o
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Jaartal
Grafiek 7
Aangezien er zonder herstelvordering ook geen vervolging is, is de kans dat een overtreder nog gerechtelijk wordt vervolgd het laatste decennium sterk gedaald. Deze kans op vervolging is bovendien sterk verschillend van provincie tot provincie. Kans op gerechtelijke vervolging
Antw erpen
lirrburg
Oost· Vlaanderen
Vlaams· Brabant
West· Vlaanderen
• Aantal herstelvorderingen • Aantal processen·verbaal
30
% kans op gerechtelijke vervolging
20,00 15,00
.,e. 10,00 5,00 0,00 Antwerpen
Limburg
Oost-Vlaanderen
Vlaams-Brabant
West-Vlaanderen
Provincie
I_ % kans op gerechtelijke \eMllging 1
Wanneer er een herstelvordering is uitgebracht kan er worden gedagvaard, maar in vele gevallen gebeurde dit niet omdat de zaak door het openbaar ministerie werd geseponeerd, al dan niet na het ongedaan maken van de overtreding. Het aantal effectieve veroordelingen wegens een bouwovertreding is, gemeten aan het aantal processen-verbaal, nooit erg hoog geweest. Wanneer het totaal aantal processen-verbaal voor de periode 1998-2009 worden afgezet tegen het aantal effectieve veroordelingen dan bedraagt het % veroordelingen 6.32 %. In 2009 bedraagt het percentage veroordelingen afgezet t.o.v. het aantal processen-verbaal die in het zelfde jaar werden opgesteld 4.34 %. Gerechtelijke uitspraken in kracht van gewijsde
1998-2009 ~~·~~p~f~r~.;~:.~'::?~'~~, ?~:~~~~~~~1x~i:~_l~~.:-}~·~-~~~rrr'~~1 _:.i-_
I'II·· ·~ I· · -1 ·,ji1ff.tYil'~~fli:-":I· ·!'r~
500 c CD
400 ~
300
l!
Q.
Ja
200 'S
100 S c o ~
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Jaartal
I_ Met herstel o Totaal
K'ItG
1
Grafiek 10
Het relatief grote aandeel vrijspraken in de periode 2003 tot 2006 werd bepaald door het feit dat a) de strafrechter te laat werd gevat na het schrappen van de strafbaarstelling van de instandhouding en b) de gedaagden in vele gevallen een vrijspraak kregen omdat de rechtbank - zoals uit latere cassatierechtspraak zou blijken ten onrechte - oordeelde dat geen herstelmaatregel meer kon worden opgelegd alhoewel de rechter tijdig was gevat m.b.t. het misdrijf van instandhouding. Venneldenswaardig voor 2008 en 2009 is dat een vrij belangrijk aantal veroordelingen werden uitgesproken in weerwil van het niet-eensluidende advies dat de Hoge Raad
31
voor het Herstelbeleid uitbracht op basis van het adviesverzoek gesteld door de rechter (artikel 198 bis van het decreet van 18 mei 1999). Niet-eensluidende adviezen werden meer niet gevolgd door de rechter dan wel. Alhoewel er op vraag van de voormalige minister bevoegd voor ruimtelijke ordening, zoals aangekondigd in de commissie Vervolgingsbeleid, sinds 2000 geen ambtshalve uitvoeringen meer zijn gebeurd, zijn er sedertdien via de inzet van andere instrumenten, zoals een veel striktere opvolging van de gerechtelijke uitspraken en het innen en invorderen van de dwangsom, toch in een zeer groot aantal gevallen herstelmaatregelen uitgevoerd. In de navolgende grafiek slaan de cijfers op de uitgevoerde herstelmaatregelen waarvoor een proces-verbaal van uitvoering kon worden opgesteld. Slechts na het opstellen van dit proces-verbaal is er sprake van een integrale uitvoering, waarna bv. de wettelijke hypotheek kan worden gelicht. Uitge\oOerde \oOnnissen
!a~i1~~~:!!Q9-
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
1400 1200 1000 800 3 c 600 ~ 400 200 0
2009
Jaartal
I-+-- Uitge\oOerde \oOnnissen I Grafiek 11
Wanneer het aantal nieuwe uitspraken op jaarbasis (= 100% lijn in grafiek 12) vergeleken wordt met het aantal uitvoeringen per jaar, blijkt dat er - het jaar 2000 uitgezonderd - jaarlijks beduidend meer herstelmaatregelen werden uitgevoerd dan er nieuwe toekomen. Over de gehele periode van 1998 tot 31 oktober 2009 werden er 4664 herstelmaatregelen uitgevoerd terwijl er 'slechts' 1962 gerechtelijke uitspraken toekwanlen. Dit is over het geheel een verhouding van 237,71 % uitvoeringen. Dit cijfer geeft ook en vooral aan dat de achterstand in de uitvoering van oudere gerechtelijke uitspraken systematisch werd weggewerkt. In tabel 12 is een piek qua uitvoeringen zichtbaar in de periode van 2006 tot op heden. Dit is te verklaren doordat het agentschap Inspectie RWO ruim voorafgaand aan 27 juli 2008, d.i. de dag waarop tal van oude gerechtelijke uitspraken zouden verjaren, een extra inspanning leverde om alle gekende uitspraken te herbetekenen en de veroordeelden - met succes alsnog aan te zetten tot uitvoering. De historische achterstand in de uitvoeringen is daarmee grotendeels weggewerkt, zodat voornamelijk nog een aantal hardnekkige weigeraars overblijven. In die gevallen kan wellicht enkel een ambtshalve uitvoering een oplossing bieden.
32
Verhouding uitgevoerde vs. uitgesproken herstelmaatregelen 900
800
700
600
500 ~ 400 0 300
200
100
o
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
I-+-- % verhouding uitgevoerde vs. uitgesproken herstelmaatregel I
33
BIJLAGE 2: opmerkingen WSG-werkgroep RO vooroverleg
VLAAMS HANDHAVINGSPLAN
Opmerkingen vanuit de VVSG adhoc werkgroep handhaving RO
1)
2) 3) 4)
5)
6)
7)
8)
De WSG-werkgroepleden menen dat het Vlaams handhavingsplan ook voorstellen moet doen om knelpunten in de huidige regelgeving die een vlotte handhaving belemmeren, te verhelpen. Zo moet de Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid worden omgebouwd naar een stimulerende, ondersteunende orgaan. Nu raken gemeenten ontmoedigd om aan handhaving Ra te doen vanwege de moeilijk te nemen procedurele stappen. Het Vlaams handhavingsplan dient goed overlegd/voorgelegd met alle andere partners op het vlak van handhaving, incl. parketten en politie. DeWSG-werkgroepleden sluiten een provinciale rol op het vlak van handhaving niet uit, maar kiezen eerder voor twee bestuursniveaus die sterk zijn uitgerust om aan handhaving te doen: Vlaanderen en de gemeenten. Gemeenten verzetten heel wat werk op het preventieve vlak van handhaving (begeleiding bouwaanvragen, uitleg regelgeving, versturen van 'aanmaningen' om aan te dringen op herstel). Dergelijke onderdelen van het handhavingsbeleid blijken het meest resultaten op te leveren. Het (gemeentelijk) handhavingsbeleid mag dan ook niet verengd worden tot louter het repressieve optreden. Het Vlaams Handhavingsplan zou de inspanningen die de gemeenten doen op het preventieve vlak, daadwerkelijk tot uitdrukking moeten brengen en waarderen. De WSG-werkgroepleden zijn van mening dat alle gemeenten aan een handhavingsbeleid moeten doen op het vlak van de Ra. Hoe dit zich dan moet uiten is een andere vraag. De verhouding preventief/curatief is daarbij een autonome gemeentelijke keuze, die in de praktijk onder andere afhangt van de gegroeide historische situatie (bv samenwerking met politiediensten), de vraag of er een ambtenaar is met vaststellingsbevoegdheid, de keuzes die het bestuur maakt (in functie van het beleid dat gevoerd wordt) en de grootte van de gemeente. De voorstellen van het Vlaams handhavingsplan dienen rekening te houden met de diversiteit aan gemeenten. Maw: het handhavingsplan dient voorstellen te doen die maatgericht zijn en bevat best een gedifferentieerd voorstel rekening houdend met de gemeente die niet, maar deels of wel volledig zelfstandig de diverse onderdelen van het handhavingsbeleid (met name dan wat betreft het curatieve luik) uitvoert. De Vlaamse bouwinspectie geeft aan dat er grenzen zijn aan de capaciteit van de bouwinspectie. Vandaar uit zijn bepaalde prioriteiten naar voren geschoven. De prioriteitenbepaling van de Vlaamse overheid ( overtredingen in ruimtelijk kwetsbaar gebied, aanpak van flagrante misdrijven, inbreuken door andere besturen, overtredingen aan andere handhavingspartners die weigeren om op te treden, informatieverplichtingen, 'gecombineerde' inbreuken Ra en woonkwaliteit of onroerend erfgoed) komt op de WSG werkgroepleden zijn van mening dat een dergelijk afbakening logisch over. De VVSG-werkgroepleden geven aan dat evengoed de lokale besturen met capaciteitsproblemen te kampen hebben. Gemeenten zouden daarom ook gestimuleerd moeten worden om een prioriteitennota op te stellen. De kans is zo kleiner dat het parket seponeert. Anderzijds betekent de werkwijze waarbij elke overheid haar eigen prioriteiten opvolgt dat er een 'gat' ontstaat van overtredingen die noch voor de gemeente en noch voor Vlaanderen prioritair zijn. Indien de keuze wordt gemaakt dat elk bestuur haar prioriteiten kan stellen, dient het Vlaams handhavingsplan aandacht te besteden hoe met zo'n 'gat' wordt omgegaan. Is het de ambitie dit op termijn uit te sluiten? Wat als een klacht bij de gemeente of de Vlaamse bouwinspectie komt die voor noch de ene noch de andere overheid prioritair is? De WSG-werkgroepleden vinden dat de Vlaamse bouwinspectie de gemeenten kan ondersteunen om curatieve handhaving te doen door een helder, praktijkgericht draaiboek te schrijven, met daarin duidelijk de diverse procedureschrappen beschreven, voorbeeldbrieven, aandachtspunten en tips en een contactgegevens van een helpdesk. Principieel wordt de voorkeur gegeven aan een vergroting van een dotatie van het Gemeentefonds, maar in het kader van de handhaving Ra, is die doelstelling wat tever gegrepen. De VVSG-werkgroepleden voelen daarom wel degelijk aan dat financiële ondersteuning voor het aanstellen van een gemeentelijke handhavingsambtenaar een belangrijke stimulans is zijn aan gemeenten om aan handhaving te doen, voor zover die ondersteuning substantieel is en ook voldoende lang in tijd. Het hebben van een verantwoordelijke handhaving is immers een voorwaarde om daadwerkelijk tijd te hebben en kennis op te bouwen rond handhaving. Gemeenten die dit wensen zouden dit op een intergemeentelijke wijze kunnen doen, maar dit mag geen verplichting zijn. Het bepalen van inspanningsverplichtingen of resultaatsverbintenissen is daarbij te bespreken.
34 Zo'n ondersteuning mag dan ook weer niet lijden tot een belangrijke bijkomende administratieve rompslomp. Ook samenwerking met andere beleidsdomeinen (milieu, wonen), kan een optie zijn. 9) Er dient meer duidelijkheid te zijn over wat de beleidsregels zullen zijn die bepalen hoe de gemeentelijke ambtenaren die door de gouverneur zijn aangewezen om opsporingen te doen, zich moeten 'gedragen'. Hoe rijmt dit met het feit dat ze zijn aangesteld door het college?
35
BIJLAGE 3 - Standpunt Vereniging Van Vlaamse Provincies
STANDPUNT HANDHAVING RUIMTELIJKE ORDENING Nota, 02.10.2009
Situering De VVP ontving op 24.10.2009 van de afdeling Inspectie van RW0 via een mail, die
eveneens naar de gouverneurs werd verstuurd, volgende vraag:
"In de CODEX ruimtelijke ordening staat te lezen in artikel 6.1.5 dat de gouverneur ambtenaren van de provincie kan aanwijzen om een toezichthoudende taak (lees: verbaliserende taak) op te nemen en uit te oefenen. Deze bepaling is niets minder dan een herneming van het vroegere artikel 148 in het decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening. In hoeverre zouden de provincies hierin kunnenlwillen meestappen, gelet op het feit dat zij eigenlijk een rol te vervullen hebben in zowel vergunningen, planning maar ook (zij het decretaal gezien heel beperkt) in de handhaving." Op het College van Vlaamse Gedeputeerden (02.10.2009) werd bij deze vraag namens de VVP onderstaand standpunt ingenomen.
Standpunt Handhaving Ruimtelijke Ordening Overeenkomstig artikel 6.4.5 van de Codex zijn naast stedenbouwkundige inspecteurs en officieren van de gerechtelijke politie, ook gemeentelijke, provinciale en gewestelijke ambtenaren bevoegd om bouwmisdrijven vast te stellen. Provinciale en gemeentelijke ambtenaren worden daartoe aangesteld door de gouverneur. Op dit ogenblik is geen enkele provinciale ambtenaar aangesteld om bouwmisdrijven vast te stellen. In het kader van de herstelvordering is de provincie op geen enkele wijze betrokken partij. De Codex voorziet enkel een taakstelling voor de stedenbouwkundige inspecteur en het College van Burgemeester en Schepenen (zie in dat verband art. 6.1.7 en art. 6.1.41 §4 van de Codex) In het kader van toepassing van provinciale RUP' s is een provinciaal handhavingsbeleid niet het aangewezen instrument. Immers, de naleving van RUP's doet zich namelijk voor bij het verlenen van een stedenbouwkundige vergunning, hetzij door het schepencollege, hetzij door de deputatie in beroep. M.a.w., de naleving van RUP's is eerder gewaarborgd door het vergunningenbeleid, dan door een eventueel handhavingsbeleid. Bovendien moet worden gewezen dat eens een handeling is vergund, dezelfde handeling volgens de Codex niet . strafbaar is, zelfs indien deze handeling strijdig is met een RUP (art. 6.1.1, lid 1,2°)
TITEL X
36 Het melden van meldingsplichtige handelingen gebeurt bij het schepencollege. (art. 4.2.2 §1) Het niet melden ervan, wordt door de Codex niet strafbaar gesteld en is in de strafrechtelijke betekenis van het woord dan ook geen misdrijf. Alleen de gemeenteraad kan in een gemeentelijk politiereglement of verordening de niet-meldingsplicht beteugelen met een administratieve sanctie. Artikel 4.2.2 §5 van de Codex verwijst hiertoe uitdrukkelijk naar artikel 119bis van de Nieuwe Gemeentewet. In dat opzicht komt de provincie niet aan bod.
Conclusie: Op dit ogenblik vindt het handhavingsbeleid plaats op 2 niveaus (de gemeenten en het Gewest). De VVP stelt vast dat in het verleden de provincies geen eigen toezichtstaken inzake Ruimtelijke Ordening hebben uitgeoefend. De deputaties zijn geen vragende partij om mee te werken aan handhaving. Ook inzake milieu hebben de deputaties negatief geantwoord op de expliciete vraag vanuit Vlaanderen of de provincies bereid waren om eigen Vlarem toezichtstaken uit te oefenen (cfr. milieuhandhavingsdecreet). Ingevolge de Codexis de beroepsbevoegdheid van de deputatie inzake stedenbouwkundige en verkavelingsvergunningen gevoelig toegenomen en moeten die beroepen voortaan steeds binnen dwingende termijnen worden afgehandeld. Binnen het huidige personeelsbestand is er bijgevolg absoluut geen ruimte om nog toezichtstaken erbij te nemen.
Datum Referentie
02.10.2009 PGIROIN/091002.119
TITEL X
37
BIJLAGE 4 .. Resultaten enquête bij gemeenten
Gegevens binnen ten laatste op 8 oktober Gegevens binnen ten laatste op 23 oktober Gegevens binnen ten laatste eind november
!\
!\
"'~~
...~~"
•
",<--
~<',<'!\
' ~ ~" -~,,~-J -~i'I'./>~~($~.f
Balen
~
,'ti
"
..
~V' ~ ~ / ".~ ~,~ /~ ~ ~!\
Gegevens over pv's en vorderingen opgesteld door de gemeente-ambtenaren
Benaar Benare Bertem Bever Beveren Bierbeek Bilzen Blankenberae Bocholt Boechoul
nee nee nee nee nee nee a a nee
o nee o nee o nee o nee
a a
0
nee nee nee nee nee
nee a
o nee
nee
a
3 1 °a 0
a nee
a
nee nee
nee
nee
0
o nvt
a
a nee
2 0
1 nee nog ni nee nee nee
0 0 0
o nee o nee
0 0
0 0
o nee 0
nee geen communicatie mee gehad
a
21
[ja 4°a 14°a
nee
o nee
0
nee 0
o nee
duidelijke en logische handleiding, vlottere
kennen amper de wer1dng
momenteel geen
Infonnatie-ullwlsseling
zie opmerking
bijdrage provincie onduidelijk
zie opmerking
stroef, alles moel "voorgekauwd worden en de motivering van he
schepencollege
gadetailleert
verwoord, ondanks hel verplich
Bonheiden Boom Boortmeerbeek Borgloon
Bomem Borsbeek Boulersem Brakel Brasschaat Brecht Bredene Bree Bruuue Buuuenhout Damme De Haan De Panne De Pinte Deeni"k Deinze Dendeneeuw Dendermonde Dentergem Dessel Destelbergen DIepenbeek Diest Diksmuide Dilbeek Dilsen-Stokkem Drogenbos Duffel Ed~em
Eeklo I;rp~Mere
nee nee a a
o nee o nee 3 nee 1
nee nee a nee
[ja [ja [ja [ja
nee nee a
2 1
3 °a 1 °a
[ja [ja
a [ja
4 1
0 0
o nee oa
1
o nee
7
o °a
[ja
[ja
6
0
o nee
0
o nee
nee
ovennaken van alle stukken In he dossier. Log apparaat.
handhaving best geor anlseerd op niveau buiten de gemeente te weinig personeel zodat alles Ingezet ?~
a a a nee
1 1 nee 1 nee o °a
nee a nee
a a °a
nee a
1
a
nee
o °a
nee
a
nee
nee nee nee a nee nee nee nee nee nee
o nee o nee
°a a
nee nee
10 0
10 °a o nee
0 4 °a o nee o nee o nee o nee o nee o nee
nee nee nee a nee nee nee nee nee nee
a a a a a °a a
a nee a nee nee nee nee
200
117 °a a 4 nee o nee 0 a
nee nee nee
o nee o nee o nee
nee nee nee
a °a a
nee nee nee
nee nee
o nee o nee
nee nee
a a
nee nee
a
3 1
o °a
°a nee a
nee
geen ervaring
0 0
o nee o nee
2 nee
0 0 0 0 0 0
o °a o nee o nee o nee o nee o nee
o nee o °a
0 0
o nee o nee
nee nee
0 3
o nee
o nee
0
o nee
a nee nee a a a nee nee a
a nee
8 0
4 0
a a nee nee a
1 2 0 0 1
0 1 0 0 0
o nee o nee o nee
a °a
a °a
2 14
0 0
2
1 °a a 7°a
lia Ija nee
Ija Ija nee
2
5 °a
Ija
Ija
1
a
nee
a
a
10 0 2
nee a
4 nee
o nee a 1 nee
positief o negatie" motiverenHV
a nee °a °a nee nee nee a
o nee 2 1 Olja o nee o nee 3 nee
nee nee nee
Ua
°a °a a a
a nee a
2 ±7
±7
±7
geen ondersteuning nodig
zie opmerking
zie opmerking
zie opmer1dng
zie opmerking
zie opmerking
zie opmerking
zie opmerking
zie opmerking
Idem volgende vraag
zie opmerking
nlel-eensluidend
advies
telefontsch tips gekregen van HR hoe dossier op te stellen geen specifieke vragen
geen specifieke vragen
?
zie opmer1dng
3 nee
0 1
0 0
a
overdreven provincie staat verder van overtreden e is meer geplaatst voor handhaving meer ondersteuning
weinig zicht op
na
5
vergunnen, liever geen gemeentelijke bevoegdhekt, personeel gevraagd, vi. subsidie, graag modellen en handleiding
2
0
geen ervaring
1 nee
0
o nee
?
Essen Evergem Galmaarden Gavere Geel Geetbets Genk Gent Geraardsbergen Gingelom
GIstel Glabbeek Gooik Grimbergen Grobbendonk Haacht HaaRert Halen Halle Ham Hamme Hamont-Achel Harelbeke Hasselt Hechtel-Eksel Heers Heist-op-denBera Hemiksem Herent Herentals Herenthout
Herk-de-Stad Heme Herselt HerstaDDe Herzele Heusden-Zolder Heuvelland Hoegaarden Hoeilaart Hoeselt Holsbeek Hooglede
a nee nee nee nee nee a a
nee nee nee nee nee nee a nee nee a a nee nee nee °a nee a
o nee o neen o nee o nee
1 nee
nee nee nee nee nee
a a a a a
o nee
nee
a
2 7 ?
a
a
0
o nee o nee o nee o nee o nee 1
o nee 0
nee nee nee nee nee nee nee nee nee
0
o nee 3 0 1
o °a (1/2 nee o nee nee o nee
nee
nee nee nee nee nee a
o nee
nee nee nee nee nee nee
nee nee nee a nee nee nee
0 1 ? 0
o nee o nee 1 0
o °a o nee
nee lja
O?
lja
nee
a
lja
a
a
lia
nee
nee
o °a
nee
nee nee nee nee nee nee
a a o nee nee
2 ±12
±10
nee
0 0
0 0
0 0
0
1
o nee
111
35
1 0 0 0 2 0 2
6°a 8 nee 0 a
a nee nee nee a nee a a
25 0
7°a 0
a nee
a
26
0 7
0 6 °a
nee a
a
1
o nee o °a o nee
o nee
0 ±10
lla nee lia nee a nee nee °a
0 0 0 20 8 0
nee
lia
4
nee
0 0
38 °a
o nee o nee
0 0 0 0
o nee
0
o nee
0
Olja
1
0
geen mening
nee
0 0 0 0 0 0 2
o nee o nee o °a o nee o nee o nee o nee
0 0 0 0 0 0 0
o nee o nee o nee o nee
2 0
16 nee
0
Olia
1 nee
0
o nee
0 1
opleiding procedures HV
2 eenlsuidende adviezen
Olia o nee o nee
dossiers opvolgen voor gemeente
geen
voor het opstellen van de HV is e onvoldoende tijd, kan het gewest hier geer ondersteuning geven?
verbaliseren door gewest, na seponerlng niet priolitaire bouwovertredingen burgerlijk. procedures opstarten; algemene richUijner door provincie of gewest
zeer tijdrovend, verwonderd me eensluidend advies
Geen samenwerking
geen mensen en middeJen - voorstel: gewes HV maken en gemeente aansluiten
duideli-ka en concrete uiteenzetting van de procedures Ivm handhaving 1 aanspreekpunt handhaving 1 aanspreekpunt handhaving
50% eensluidend versus 50 % nie eensluidend Medewerking verbaliseren en opmaak herstetvorderingen
later
0
20
18 °a
soms nee
0
0
o nee
0
o nee
Geen samenwerking
Geen idee
Duideleijke richUIJnen + begeleiden nieUWE wetgeving
a
nee nee a nee
10
12°a
nee
nee
0
0
0
0
0
Geen samenwerldng
geen info
geen info
a
nee
5
a
ia
13
2
0
nee
weinig eensluidende adviezen reden van niet-eensluldend advIl* onduidelijk - werkt demoUverend geen info
geen Info
a a
nee
94
28 °a
a
a
3
nee
geen info
geen Ifo
a
nee
a
a
a
1
a a
1
o nee o nee
2
8°a a o nee nee
nee
nee nee a nee
0
0 nee nee
lia nee nee
18
a
lia a a a a lia lia
1 1
o nee
nee nee
a Ua a
nee
3
a 0
nee
0
o nee zeer juridisch, eensluidend
8 5 0 0
2°a 7 a o nee o °a
°a °a nee nee
a
1
nee a
0 2
0 0
o nee o nee
0 0
o nee o nee
5
1 °a
nee
a
2
0
o nee
0
o nee
a
o °a
o nee
geen info
nog geen contact
zie opmerking
Inhoudelijke ondersteuning opsteller moeilij PV, herstelvordering en adviesaanYra~ inhoudelijke ondersteuning opstellen PV HRH herstetvordering en advlesaanvraa HRH zie opmerking afhankelïk van specffieke situatie; in overleg met betrokkenen
zie opmerking
Hoogstraten gemeente ziet het als &en probleem da vergunningverfening
Horebeke Houthalen Helchteren Houthulst Hove Huldenber!l Hulshout Ichtegem leper Ingelmunster Izegem Jabbeke Kalmthout
nee
o nee
nee
nee nee nee nee nee ·a a nee nee nee
0 o o o o 1 1 o o o
nee nee a nee nee a a nee nee nee
a
nee
12 ·a
12
a
a
2
a nee
·a nee
2 0
nee
handhavi~
gemeente te Ideln voor handhaving gemeente Ie klein voor handhaving, complexer regelgeving steeds complexer, termijnen
nee nee nee nee nee nee nee nee nee
·a nee a a nee a Ua a Ua
nee
o ·a
12
lia
0
o nee
0
o nee
7 ·a
enkele
regelgeving steeds te uitgebreide motivering gevraagd termijnen korter zie opmerking zie volgende vraag
a nee
1 nee o nee
nee nee
lia a
nee
o nee
nee
lia
korter zie opmerking
haalt niet veel uit
handhavingsbeleId zou louter een gewesteli'ke materie moeten zïn
zie opmerking
nee
nee a nee nee nee
12 21 5
2 ·a 13Ua 311a
nee a nee
nee nee nee
0 0 0
0 0 0
o nee o nee o nee
0 0 0
o nee o nee oUa
neen ,kunnen nlel veel doen
zie opmerklng
zie opmerking
zie volgende vraag
zie opmerking
geen mening
nvt
nvt
3
71ia
nee
nee
0
0
o nee
0
o nee
geen antwoord
idem van volgende vraag
zie opmerking
op
Kampenhout Kapelle-op-denBos Kapellen
en
tolaal geen communicatie - werk gebeurt door dezelfde dienst - provincie vorderingen opmaken door SI - gemeente demotiverend kan deze rol misschien op zich nemen levert Info aan
nee
4
4 ·a
0
o ·a
nee
Ua
lia
1
0
o nee
0
o nee
nee
0
0
Olia
0
o nee
nee
o nee
nee
a
nee
49
15 ·a
lia
lia
nee a ·a nee nee nee nee nee nee a nee nee nee a a nee nee nee nee nee a a
o 1 1 o o o o o o 1 o o 0 1 1 o o o o o 3 1
nee
nee nee
a lia
nee
21
7 ·a
lia
lia
4
6 ·a
nee
nee
0
·a? nee nee nee nee nee nee nee nee
nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee
a a a a a a a nee a
nee nee a nee nee nee nee
18 0 5 3
a o ·a 4 ·a a 2 ·a
nee nee nee lia nee
nee nee nee lia nee
0
o ·a
lia
a ·a nee a a a a
nee
18 0
10 ·a o ·a nee a
nee nee nee nee
o nee o nee O? o nee
nee nee nee nee
·a a a a
nee nee nee nee
2
nee ja
o nee 1
nee nee
a nee
nee
0 0
nee
Ua
administratief
vlak
probleem. Oe HRH vergunningsmachine. verprutst kostbare tijd.
vanaf de vaststelling van een misdrijf zou hel Gewest de verdere procedure kunnen overnemen, zodat de gemeentelijke diensten zich daar niet mee moeten bezighouden.
geer
Is
een
HRl-i
meestal ntet-eenlsuidend advies Zware procedure. Eigenlijk sleed leidraad m.b.t. opmaken goede HV ondersteuning van een advocaa hoe omgaan met overtredingen vereist. oplossingen zonder hele procedure
Idem vorige vraag - de rol van de provincie is onduidelijk Inzake handhaving
Kaprike Kaste~ee
Keerbergen Kinrooi Kluisbergen Knesselare Knokke-Heist Koekelare Kokslide Kontich Kortemark Kortenaken Kortenberg Kortessem Kortrijk Kraainem Kruibeke Kruishoutem Kuume Laakdal Laame Lanaken Landen LangemarkPoelkapelle Lebbeke Lede Ledegem Lendelede Lennik
nee ·a nee nee nee nee
?
?
nee nee a nee nee
0
0
0 0 0 2 0
0 0 0 2 0
o o o o o
nee
0
0
o ·a
lia a nee nee
lia nee nee nee
2 0 0 0
0 0 0 0
o o o o
a
a
1
0
2 ·a nee a
nee nee a
nee a
0 1
o ·a 2 ja
nee nee
nee nee
0 0
a
11
a
nee nee nee nee nee
0
o nee o nee o nee nee o nee
0
o nee
0 0 0 0
o o o o
1 nee
0
o ·a
0 0
o nee o nee nee
0 0 0
o a o nee o nee
0 0
o nee o nee
0 0
o nee o nee
soms ·a nee ·a
0 0 0
nee nee nee nee
zie opmerking
De opmerking
Weinig ervaring mee
idem van volgende vraag zie opmerking
zie opmerking zie opmerking
positief zie opmerking
opleiding zie opmerking
optekting zie opmerking
zeer juridisch weg ermee
opleiding
bij delicate dossiers stellen zij pv op opleiding
zie opmerking
geen
zie opmerking
zie opmerking zie opmerking
a I I
moeHijk te contacten
beoordelen
geen zie opmerking
zie opmerking
I I
LeoPOldsbura Leuven Lichtervelde Liedeker1<e Lier Lierde Lille Linkebeek
Lint Linter Lo-Reninge LochJisti
Lokeren
Lommel Londerzeel Lovendegem
Lubbeek
Lummen Maar1<edal Maaseik Maasmechelen
nee a nee nee nee nee nee
0 5
o nee o nee o 'a
nee a nee
nee ia
o nee
nee nee nee nee
a a ~ a
nee nee nee nee
o nee o nee o nee o nee
nee nee nee nee
a [ja lia lia
nee a
0 1
nee
a a nee a
a
a?
nee nee
nee 18 'a o nee
nee nee soms nee nee nee
0 0 0
0 20
o 'a
nee
13
a a 34 'a
nee nee
nee nee a nee
4
o 'a
nee
1 0
3 'a 1 a
nee nee
0
o 'a o nee o nee
niet van toepassing weinig efficiênt, resultaatgericht
3 soms o nee
0
nee nee o nee
Geen samenwerking
geen Info
0
o nee
0
o nee
geen mening
Na vaststelling, opvolging en verder
behandeling door hogere overheid.
0 0
o nee o nee
0 0
o nee
o nee
geen ervaring
o nee
een te logge raad die denkt 0 besluiten neemt in juridisch taalgebruik termen of dl nauwelijks voor eer stedenbouwkundig ambtenaar t begrijpen zijn. De afweging di HRH maakt, stemt vaak nle overeen met de afweging die eer gemeentelijk stedenbouwkund~ ambtenaar moet maken In dE beoordeling ven ee stedenbouwkundige aanvraag. geen antwoord
32 0
18 nee o nee
0 0
0
0
o nee
1 0
5 0
nee
0
nee nee
0 0
o nee
nee
nee
a nee
lia
7
6 'a
nee
2
a
nee
0
o nee
0
a nee nee a nee nee a nee nee nee nee
Mesen ~~b_eke
geen info
opmaak HV en Inleiden HV
18
2
4 'a
_es
nee
bij vastgestelde overtredingen adequaa optleden en afdwinge herstelmaatregel, rekening houden< met opgelegde voorschrtnen van he BPA, verkavslklgen of ruimtelijk decreet
een eerste negatie
(standpunt ruimtelijk
ordening) geen motivatie mee
vorderingen In te stellen. geen
Wegens
nee
-
zleopmemng
hoe PIl opmeken/jurldlsche ondersteuni "" dossieropVOlglng
nee
3
Machelen
Maldegem Malle Mechelen Meerhout MeeuwenGruitrode Meise Melle Menen Merchtem Merelbeke Mer1<splas
niets nie
a
1 1
o nee
nee
1 32 0
nee nee
1
o nee 0 1 'a o nee
a a nee a nee
nee nee a lia lia
nee nee 'a
nee
0
o 'a
2 3
nee lia lia
0 3 3
0 2 1
o nee o soms
2 'a
a a a
o 'a
a
lia
1
0
0
1
1 'a
11
a 15 'a
0 1
nee
a?
nee nee nee nee
a a lia
a
nee
nee
a
nee
10
11 'a
nee nee
nee a
nee nee
0 13
o 'a 12 'a
o nee o nee o ev o nee o nee o nee
a
a nee
0 0
o 'a o nee
1 'a
nee 0
o nee
lia
1
a nee
lia nee
2 0
0 0
o nee
0 0
o nee
nee
0
0
o nee
0
o nee
'a
nee
0
0
0
nee a
nee
0 1
0 1
o nee o nee o nee
o nee o nee o nee
a
geen Info
geen Info
gevoel losjes omgesprongen me
duidelijkheid aanpak weekendve~ljven Ibidem
oude Inbreuken
a
a
geen Info
2 'a
0 0
Onei!
geen mening
zie opmerking
zie opmerking
In verteden 1 dossier voorgelegd motivering van de vordering word1 algemene ondersteuning als knelpunt ervaren algemene ondersteuning Als het nodig moet zij de volledig geen k:lee ondersteuning
?
?
?
Middelker1<e Moerbeke Mol Moorslede Mortsel
Nazareth NeerpeH Nevele Nlel Nieuwer1<er1<en Nieuwpoort Nilen Ninove Olen
Oostende OostelZele Oostkamp Ooslrozebeke Opglabbeek Opwijk Oud-Heverlee
nee
'a nee
a a
a nee
1 voolZi 'a nee nee 0 nee
a a
a nee
o nee
a
nee
a a
nee nee
0
a nee
o nee
'a nee nee nee nee nee nee
nee nee a nee nee nee 'a
o 'a
a
nee
1 nee
o 0
o nee O?
o nee o nee 1 nee nee nee 0 1
o o
nee nee nee nee
nee nee lia nee Ija nee lia
a nee a a a
nee nee a nee nee
12
9 'a
a
a
2
3 'a
neen
a
5 23
2 'a a 2 'a 11 'a
a nee nee nee
8 0 101 0
1 'a nee
o
74 'a nee
o
a nee a
a
5
1 nee
1
0
o soms?
nee
0
0
o nee
nee nee
0 0
0 0
o nee o nee
a nee lia lia
10 0 7 1
o nee
0
hebben geen aanvoelen met
geen
leidraad voor opmaak vorderingen
nee
?
geen
HV door gewest en gemeente aansluiten . parketten moeten sneller beslissen procureur minder seponeren
0
o nee
?
tekort aan mensen en middelen
?
0 0
o 'a o nee
geen evaring geen ervaring mee
nihil ?
nihil ?
?
nee nee
0
o
nee nee
0
o
2 1
o nee o 'a
0 0
o nee o nee
bekomen eensluidend adviOl maar niet steeds bij eerste verzoe - meestal vraag naar bijkomend foto's of verduidelijking geen Info
zie opmerking
mtsschlen toelichting voorbeeldgemsenlen
idem van volgende vraag
zie opmerking
zie opmerking
Idem vorige vraag
ah,
nee méér ondersteuning van specialisten
o.a. vla opleidingen voor GSA en medewerkers
Oud-Turnhout Oudenaarde Oudenburg Overtjse Overpelt Peer Pepingen Pillern Popertnge Pulle Puurs Ranst Ravels Retie Riemst Ri'kevorsel Roeselare Ronse Roosdaal Rotselaar Ruiselede Rurnst Schelle
nee nee nee nee a nee nee nee nee nee a nee nee nee nee nee nee a nee a a nee nee
o nee o nee o nee o nee 2 0 0
o nee o nee o nee 2
o nee o nee o nee o nee 0
o nee 2 nee 'a 1 1 nee nee
o
nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Ua nee nee nee nee nee nee a nee a
a
a a
nee nee
a
nee
0
o 'a
'a
a
2
nee 1 nee
nee a
nee a
2 'a 0 'a 5 'a
a nee a nee
a nee Ua nee
1 0 3 0
a
a
nee a 'a a
a a a 'a a a a nee
nee nee nee nee nee nee nee a nee
o
1
3 'a
16
13 'a
31
nee nee
'a
nee
o o o nee
nee
'a
nee
Scherpenheuvelnee Zichem
o nee
nee
ja
a
0
o nee
2
0
o 'a
0 4
0 0
0
1
o 'a
nee 0 0
0 0
1
0 0 0
o nee 0 0
0 0
o nee o nee o nee
geen mening
politie
vla
inzakE mee
geen Idee waar plaatselijk beleid naar toe wil
geen idee
geen, behalve af en toe wat informatieve vraoen
te veel spelen op procedure, .ip' Inhoudelijk, werkt ontmoedigend geen , is nu geen partij
handhaving Is geen Item op nNeau
o nee o nee o nee
zie opmerking
geen
zie opmerking
n~t
voldoet op heden
voldoet op heden
?
prakt. & jurid.zoveel mogelijk
van toepasslng
a
a
1
0
0
0
o nee
geen uitspraken (1 VORi.)
nee
nee
0
0
0
0
O?
info volgt nog
info volgt nog
Info volgt nog
a a a a nee a
a nee a nee nee a
4 0 ,1 0 0 3
a 1 'a nee 'a nee 'a
geen of weinig contact
zie opmerking
zie opmerking
0 0 0 0 1
0 0 0 0 0
o nee o nee o nee o nee o nee
zeer moeilijk
geen
niet van toepassing
niks
nu geen zieopmerldng
a
0 0 5 0
o 'a
a
Ija
1
0
a
0
nee
0
o ja
nee
nee
0
0
o nee
0
o nee
o o
RO.
bekomen eensluidend advies nle overtredingen en evident aanspreekpunten
0 0 0
9 a nee 4 'a 'a nee 4
8 a nee nee
a
2 0 0 3
nee
o o o o
weinig personeel handhavIngsbeleId
te positief
voor
actie
gemeentellj~
Schilde verloopt zeer moeizaam.meesta
Schoten Sint-Amands Sint-Genesiu ... Rode Sint-GiIIis-Waas Sint-Katelijne Waver Sint-Laureins Sint-LievensHoutem Sint-Marlen ... Latem Sint-Niklaas Sint-PietersLeeuw Sint-Truiden
a a
1 nee 1 'a
1
nee nee
a nee
nee a
a nee
o nee
a a
nee nee
nee
nee nee
o nee o nee
nee nee
a a
nee nee
nee
o nee
nee
a
nee
nee a
O?
nee a
a nee
nee a
a
1
a nee a nee
2
2 'a
a
22
12
a
lia
20
6
adviezen frustrerend
nlet-eensfuklende demotiverend en tijdrovend.
a
1
o 'a
nee
nee
0
0
0
0
o 'a
10
5 'à
nee a
0 1
0 0
o 'a
nvt
nee a
1 nee
0 0
o nee o nee
a
a
lia
1
1
o 'a
0
o 'a
0
o 'a
0
o nee
8
2 'a
nee
a
1
30
60 'a
nee
nee
0
1
4 a
nee
nee
0
0
o 'a
nee
nee
0
0
o nee o nee
0
3
0
o nee o nee
a
nee
0
4
o nee
0
o nee
helpdesk enlof standaarddocumenten
helpdesk enlof standaarddocumenten
1 HV in 2005 : positief
het faciliteren van de opleidingen
opleidingen over werking rechtbanken er opmaken PV
geen ervaring
ondersteuning vanuit gewest
enkel
Sj)iere-Helkijn Stabroek Staden Steenokkerzeel Stekene Ternse Ternat Tervuren
a nee nee a a
o nee 1 nee o nee
nee a nee
a a a
1
nee
nee a a nee
o nee o nee 1 1
nee nee a
nee a nee
nee nee
a
zi90pmerking nog nJet gekomen
mee
In
Vleteren Voeren Vorselaar Vosselaar
Waarschoot Waasmunster Wachtebeke Wareoem Wellen
a nee a Ija a nee nee nee nee
1
o nee
nee
a
1 2 1
a
nee
o nee o nee o nee o nee
nee nee nee nee
a a a a
1
a nee nee nee
a nee
o nee
nee nee
o nee
nee nee nee nee nee ia
0
o nee o nee o nee o nee o nee 1
wanneer
geen ondersteuning is ok, vragen kunnen bi gewestelijk stedenbouwkundig inspecteur
Idem yan votgende vraag
zieopmerklng
?
duidelijkheid over de wetgeving
aanrakin
a
Tessende~o
TieR lielt-Winge Tienen Tongeren Torhout Tremelo Turnhout Veurne Vilvoorde
nodig
nee nee nee nee nee
a a
a
0 8 4 11 4 0
1 'a 18 'a o 'a
nee a nee
0 1 0
0 0
o nee o nee
0 0
o nee o 'a
o 'a o nee
a lia soms nee nee nee
2 0 0
2 0 0
o nee o nee
0 0
o nee o nee
o nee o 'a o nee
0 0 0
o nee o nee o nee
6 'a
nee nee nee
nee nee
3
1 'a
nee
nee
0
0
nee a
nee
18 0
13 'a 4 'a
a nee
lia nee
3 0
0 0
2
o 'a
nee
nee
0
a
nee
a a a
a a
nee nee nee nee a
3
0 8
3 'a nee nee a oa 3 ia
nee nee a a nee nee
nee nee lia Ija nee nee
niet van toepassing
geen verwachtingen
o nee o nee o soms
0 0 1 ±2
±2 0
nee
o nee
0 0 0 0 0
o nee o nee o nee o nee o nee
geen verwachtingen.
zie opmerking zleopmerldng zie opmertdng Meer van verwacht, gehoopt 0 Een degelijke opleldinglhandboek voo eerder adviserend I het opmaken van HV. geen standpunt
geen ervaring
0 0 4 0 0
geen standpunt hierover
nood aan oplekting, aanspreekpunt olJ provinciaal of gewestelijk niveau nood aan opleiding , aanspreekpunt Ol vrijmaken van middelen, politie b"eed1 provinciaal of gewestelijk niveau, vrijmaker van middelen, politie treedt niet meer op niet meer op
Idem volgende vraag
zie opmerking meer logica bij behandeling beroepen als men afstapt ter plaatse voor eer zodat latere overtredingen worden vaststelling, dat men tenminste het juisb vermeden huiszoekingsbevel heeft laten opstellen
in 2007 2 adviesaanvragen - beid niet~ensluidend Ilbijzonder stroef hele nota's worden van tafe geveegd als zijnde onvoldoend motivatie ondersteuning van parket ncxlig
niet van toepassing
?
ondersteuning van parket nodig
?
Wemmel Wervlk Wester10 Wetteren Wevelgem WezembeekOppem Wichelen Wielsbeke Wijnegem Willebroek Wingene Wommelgem WortegemPetegem Wuustwezel Zandhoven Zaventem Zedelaem Zele Zelzate Zemst Zinaem Zoersel Zomeraem Zonhoven Zonnebeke Zotteaem Zoutleeuw
lia
1
o nee o nee 2 nee
nee
o nee
'a nee nee
1 01
a a nee nee
2 nee 2 nee
nee nee a a nee nee
o nee o nee o nee o nee o nee 1 1 nee
o nee 01
nee
o 'a
8
1 nee
nee nee
o nee o nee
a nee nee
1
o nee o nee
'8 nee nee nee nee
nee 'a a
nee nee
a
's
a
nee
a nee nee
nee a 'a
nee nee
's
nee nee
a nee nee
nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee
nee nee
24 4
7 'a
'8
1
nee
a
0
10
6 a
6
8
'0
'0
0
o 'a
0
0
a
nee nee nee
5
nee
a
1
5 'a 1 nee
a
nee nee
40
a a 'a
nee
a a a a a
a
a
0 0
a a
1 2
1 0
O's
a a
nee
0
0 0
o nee
niet gekend
zleop,nerklng
zie opmerking
o nee
0 0
o nee o nee
weetniet
zie opmerking
zie opmerking
0
o nee
0
o nee
0
o nee o nee
geen antwoord
geen antwoord zie opmerking gemeente te dicht bij burger - provincie regelgeving eenvoudiger
0
?
optreden
infobrochure
0
o nee
geen oordeel
?
logische steun Indien nodig
nihil
casueel advies
casueel advies
o nee
nee
nee
0
0
o nee
nee
0
0
0
nee a
nee
8
0 0
0 0
o nee o nee
40 'a
a
a
6
1
1
12
13 'a 1
nee a
nee a 'a
0 2 0
0 0 0
o nee o nee
12
2 'a
nee a
0
0
o 'a
a
nee nee
?
a
a
7
nee nee a
nee nee a
0 0
soms "a
a
nee nee nee
nee nee
4 0
o nee
a
a
2 '8
'a nee
8 11
6 'a 4 'a
a
0 0
nee
o nee o nee o nee
maken
.
nee
o nee o nee o nee o 'a
0 0 0
5 nee
1 nee 2
0
2 nee
0 0
0
0
0 0
zie opmerking
vragen rond procedure, stand van zaken opmaakHV
geen ervaring
geen
geen ervaring
dossiers behandeld verbaliseren
een goed Instrument
fdem van volgende vraag
a
o nee oa o nee
in
profiel beroep ook aparte
handhavlngsambtenaar PV's
functie. minimum leesbare regelgeving
bepalen bepalen
zie opmerking
Het Vlaams Gewest stoot steeds meer taken af naar de gemeenten, maar de meestal eenmansdiensten In kleine gemeenten
Zuienkerke ZuRe Zulendaal Zwalm Zwevegem Zwijndrecht Totaal
nee nee
o nee o 'a
nee nee
nee nee 'a nee
0
nee nee
o nee 1 nee
o nee
'8
nee
126
Gemeenten zonder verbaYsanten GelM9nten met verbaNsanten
C
0
nee nee
I
IGemeenten die zelf pv maken
a a
a nee a
a
nee nee nee
3 'a
nee nee
nee nee
0 0
1
a
nee
nee
0
31
9 'a
nee
nee
0
0
366
123
1434
~Q 85 291
o nee
0 2
897
0 0
o nee o nee
0 0
o nee o nee
geen ervaring
Best wordt het handhavlngsbelekl o.p provinciaal niveau geregeld. Als gemeentelijk ambtenaar optreden bi mensen die men meestal (goed) ken ligt volgens ons (ook politiek gezien zeer moellijkl
kunnen deze taken uiteraard allemaal niel uitvoeren. Voor bijkomend personeel zijn el echter onvoldoende flnanciöle mktdelen Door de Codex RO is de admin~tratievE rompslomp alweer een heel stuk uitgebrekll Bovendien dient men te beschikken 01 politionele bevoegdhekl om een PV op tE stellen.
zie opmerking
zie opmerking
zie opmerking
te weinig eensluidend, geen echt standpunt In
o nee 112
0
Olia
5
6
zie opmerking
"emell
degelijke opvolging dossiers ook na vonnis, duidelijke regelgeving zie opmerking
zie opmerking
o 0..
o z
...J
w
o
BIJLAGE 5 - ARTIKELS UIT LOKAAL
ruimtelijke ordening Meer dan het opstellen van pV's Maar handhaven is meer dan alleen pv's
Gemeenten niet klaar voor grotere rol in handhaving De jaren negentig begonnen hoopvol voor de ruimtelijke ordening. Gedaan moest het zijn met de oude laat-maar-waaien-mentaliteit en de lange arm voor bouwvergunningen. Voortaan zou op basis van plannen een ruimtelijke visie worden ontwikkeld. Die zou vervolgens worden uitgewerkt in ruimtelijke uitvoeringsplannen. Zo zou de gemeente een stevige basis hebben om stedenbouwkundige aanvragen te beoordelen. Tot slot zou de gemeente stedenbouwkundige misdrijven moeten opsporen door het voeren van een actiefhandhavingsbeleid. Maar zijn ze daar klaar voor? Tekst: Xavier Buijs Foto: Stefan Oewickere
Decretaal hebben de gemeenten de moge lijkheid om een gemeentelijke ambtenaar opsporingsbevoegdheid te geven. On geveer een derde van de lokale besturen, vooral grotere gemeenten en steden, heeft dat gedaan. Die gemeenten kunnen dus zelf processen-verbaal opstellen voor een stedenbouwkundige overtreding. Andere gemeenten hebben geen ambtenaar met opsporingsbevoegdheid. Vaak is dat een bewuste keuze. 'Wij willen laagdrempe lig werken, burgers uitnodigen zich aan het loket te komen inlichten. Als we later moeten optreden, kunnen we die begelei dende rol wel vergeten. Het vertrouwen is dan weg. Een gemeentelijke ambtenaar staat het dichtst bij de burger, voor hem of haar is het echt niet eenvoudig om te gelijk aan handhaving te doen,' aldus een gemeentelijke stedenbouwkundige amb tenaar. Bovendien komen er ontzettend veel nieuwe taken op de dienst Ruimtelijke Ordening af. Er moeten structuurplannen, ruimtelijke uitvoeringsplannen en veror deningen worden opgesteld. Gemeenten verlenen binnenkort zelf de stedenbouw kundige vergunningen. Dat vergt nog meer aandacht om de vergunning goed te motiveren. Al die extra taken vragen extra tijd. Op dit moment een actieve rol opne-
uitschrijven, want het college kan ook een herstel vorderen bij een stedenbouw kundig misdrijf. Daarnaast is preventie wellicht de belangrijkste taak voor een gemeente wanneer het gaat om een ac tiefhandhavingsbeleid in de ruimtelijke ordening. Aan de balie ofvia publicaties wordt de bevolking geïnformeerd over de stedenbouwkundige regelgeving en de gevolgen van een stedenbouwkundi ge overtreding. Ook wordt de bouwaan vraag dikwijls vooraf met de bouwheer besproken op vorm en inhoud. Amb tenaren helpen bij het uitzetten van de voorbouwlijn of gaan de werf bekijken. Zo nodig worden de werken stilgelegd. Op al deze manieren dragen de gemeen ten een steentje bij om stedenbouwkun dige overtredingen te voorkomen of in een heel vroeg stadium al een halt toe te roepen.
Preventie is een belangrijk onderdeel
van handhaving in de ruimtelijke ordening.
men in de handhaving is voor de meeste gemeenten dan ook een stap te ver. Als ze van een overtreding weet hebben, spelen ze die informatie door naar de politie, die dan een pvopstelt.
Niet alleen de gemeente Gemeenten handhaven de ruimtelijke ordening niet alleen. Ook de politie, de Vlaamse bouwinspectie en het parket spe len een rol. Bovendien zag onlangs een
Artikel '49 van het decreet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening bepaalt dat het college bij een stedenbouwkundige overtreding behalve een strafeen herstel kan vorderen, die ook kan bestaan uit het 1a1en betalen van een bedrag, gelijk aan de meerwaarde die het goed door het misdrijf heeft verkregen. Een uitvoeringsbesluit regelt hoe die meerwaarde exact moet worden berekend. Een van de factoren die daarbij meetellen, ZIjn de kosten voor het uitweren van werken, handelingen ofwijzigingen. In art. 3van het Bes!. VI. Reg. 5 mei 2000 betreffende de berekening en betaling van meerwaarde staan niet-geindexeerde bedragen opgesomd (zie Inforumnummer 163849). De geïndexeerde bedragen voor 21005 zien er als wlgt uit:
OorsprvnIrefiJ""" [•.,aro)
G&ÏIIdrard"'" [Ift an)
75° 375
8z3,]6 411 •88 274.59 '37.3°
2SO 12 5
m.s
68,65 54.91 '3073
5° 12,5
DmIoN. . zi,;.._ ... ttlaenop--.M.kft. .'Weill6w's'., ....... en ~'. urrvGlp op 'ruinIttJijb
onIm.,·
ruimtelijke ordening Delll')ul. . . . . - , De SbaMln." vetjaart meestal ~jaar la
het pIe&en wan een stedenbouwkuncI
1M!I1n!di,.. Een untaI ui. . . . . kunnen de vetja rina uitstellen cl worbmen. StedentIouw kuncfi&e CMiI bedi.... in kwetsbur cebied (natu. ofbospbied) kunnen niet verjaren. H!t is niet aan een Iobal bestuur om een ûtsp'aak te doen cl een bouwmisGijfal dan nietWfjaanl is. maar aan het parRt. YeIjaanI betekent nog niet vergund. Een ei genurvan een woningWUlllan eenaanpas sine zonder stedenbouwklll4ige wrgtmning is gebeurd, kan moeilijkheden krijgen bij de aanvraag van een nieuwe stedenbouwkun cIge~ ook al is er spRkevan een
.ng.
Voor de verjaring van de herstelvordering geldt een andere, meer uitgebràde regeling. Voor een uitvoerige10eIichting kunt uten!Cht op www.mg.be. klik op 'befeidsthema's', vervolgens op 'omgeving', 'ruimtelijke orde ning', 'handhavilg' en 'hanchving RO door
lokale bestlftll'.
18 lOKAAl. 1-15juni 2005
nieuwe speler het licht: de Hoge Raad voor het Herstelbeleid. Elke speler heeft wel een idee over hoe het handhavingsbeleid beter kan. Sommige gemeenten vinden dat het uitschrijven van pv's bij uitstek een taak van de politie is. Een aantal politiezones willen dan weer juist dat de gemeenten een grotere rol in het handhavingsbeleid spelen. De stedenbouwkundige regel
stedenbouwkundige overtredingen sepo neert. Gemeenten die eerder een pv op stelden, voelen zich op dat moment in hun hemd gezet. Slotsom: elkvan de partijen is overbelast en probeert prioriteiten te stel len. De druk op de gemeenten om aan een actief handhavingsbeleid te doen, wordt daardoor wel groter.
geving zou te specialistisch zijn. Ook de Vlaamse bouwinspectie zou graag zien dat gemeenten die grotere rolopnemen. De Vlaamse bouwinspectie treedt alleen
Sneller optreden noodzakelijk Zo'n twee jaar geleden vond in de commis sie Ruimtelijke Ordening van het Vlaamse Parlement een discussie plaats over de
De oerschillende betrokken partijen op het ulak van handhauing stellen prioriteiten. nog op tegen echt flagrante bouwovertre dingen, bijvoorbeeld in natuurgebied. De andere overtredingen, dikwijls kleinere overtredingen in woongebied die maat schappelijk veel moeilijker liggen, zouden dan voor de gemeente en de politie zijn. Een laatste partij vormt het parket, dat helaas nogal wat processen-verbaal van
verjaring van stedenbouwkundige mis drijven. Veel voorstanders van verjaring wezen op de bestaande rechtsonzeker heid: zowel de eigenaar als een argeloze koper van een onroerend goed met een stedenbouwkundig misdrijfkonden tot in lengte van dagen met een strafofmet een . vorm van herstel geconfronteerd worden.
De VVSG stond op het standpunt dat een
Naar een partnerschap
verjaring kón, maar pas als alle partijen
Er is dus weinig hoop voor handhaving
HIge Raad HlrStelieleM
degelijk voorbereid waren op een meer actieve rol in de handhaving. Die voorbe reiding zou zich kunnen uiten in vorming en een mogelijkheid tot begeleiding van de gemeenten. Inmiddels zijn we twee
in de ruimtelijke ordening. Toch kunnen nog een aantal stapjes worden gezet. Een actiever handhavingsbeleid begint met overleg tussen de betrokken partijen over de prioriteiten. Welke soort overtredin
In april bellOeIIIde de Vlaamse reping de !e den van de Hoge Raad wor het Hei~. Deze Raad zal voortaan een bindend adYies geven MI" het worstel van een gemeenll! ti
jaar verder. De verjaring is er gekomen, de voorbereiding van de betrokken partijen helaas niet. Door de decreetswijziging en een recente uitspraak van het Arbitragehof verjaren stedenbouwkundige overtredin
gen wil een gemeente zeker aanpakken? Hoe verloopt de samenwerking tussen gemeente en politie? Wanneer kan men een beroep doen op de Vlaamse bouw inspectie? Door dergelijke prioriteiten
gen na vijf jaar, tenzij ze zich situeren in
te stellen en in een afsprakennota vast te
een kwetsbaar gebied. Omdat de Vlaamse bouwinspectie juist prioriteit geeft aan stedenbouwkundige overtredingen in die gebieden, impliceert deze wijziging dat gemeenten en politie sneller moeten op
leggen weet het parket welke overtredin gen het zeker niet mag seponeren. De ste denbouwkundige ambtenaar en de politie weten dan op hun beurt in welke gebieden ofvoor wat voor soort overtredingen extra
treden tegen de 'kleinere' overtredingen
oplettendheid is aangewezen. In politie
buiten deze gebieden. Het is een illusie om te denken dat een ge meente zomaar een actief handhavings beleid begint. Daarvoor is de werkdruk
zones die uit meer dan één gemeente be staan, kan het aangewezen zijn dit overleg intergemeentelijk aan te pakken. Door
gewoon te groot. Bovendien doen lokale besturen al heel wat aan handhaving, in de vorm van preventie. De kans is dan ook groot dat, als er niets verandert, men te rug bij afis. Her en der zal een pechvogel tegen de lamp lopen, maar van een struc
een regelmatig overleg is de kans groter dat met de beperkte mogelijkheden en middelen van de verschillende partijen er toch enkele stapjes worden gezet naar een daadwerkelijke, actieve handhaving in de ruimtelijke ordening. Maar daarvoor moe ten de partijen eerst partners worden.
turele aanpak is er geen sprake.
Voor een gemeentelijke ambtenaar is het niet eenvoudig om burgers te begeleiden en tegelijk aan handhaving te doen.
Xavier Buijs is VVSG-stafmedewerker ruimte lijke ordenin8 en huisvestin8
een stedenbouwkundige inspecteur tMr het te wrderen herstel. Deze wakwijzJe zal orwe twiji!Id de eenvormigheid van deap te legen herstelmaatregel bevorderen, ten late van de autonomie van de lokale besturen en de gewes1eIijke stedenbouwkIJld inspecteur. Zij konden immers tot 1lI1Oewlledig ZI!Ifstan.. dig een hersteIvorderi. fiJrrJUen!n, n!II!ning houdend meteen goede plaatseliJe11lÎl1ltl!lij1e ordeni.. Ofgemeenlen \IUOrafal eenseen in fiIrmeeI advies kunnen vragen, is nog oncü delijk. Daarnaast is het fiat van de Hoge Raad nodigaJsde stedenbouwIcundinspectuwil 0IIII!rp3Il tot deambtshahle litweringvaneen herstelmaaIn!gI!!I. Hetcdk!ge hoeftm'nadvies niet te vragen wor een ambIshahe Iihoering. Hierdoorv,onItCM!rigens5lJlll!lM8fcingtussen de Vlaamse bouwinspectie en de gemeenIIe bij een ambtshaM! ~weJwat bernoeiIijkI. Tot slot kan de rudzichookCJlllerandereaspec ten van handhaving in de nirnIeIijIe ordeni. litspreIren. Toch zal het nog wen w:hIIen zijn op heteersle advies van de raad want er is nog geen goedgeIaeunI huishoudelijk reglement. . DecretaaI is bepaald dat de adWeJen van de Hoge Raad pas nodig zijn als er een dergelijk reglement is. Oe namen van de leden wan de Hoge Raad HersIeIbeIeid klIIt u naIea!n in het lIeIgisdl StaaubIad van 11 apri1lOO5 •
Actualisering Lokale besturen en werk In de losbladige publicatie Lokale besturen en werk lichten de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten en uitgeverij Politeia de nieuwe tewerkstellingsinitiatieven toe waar gemeenten en OCMW's mee te maken krijgen. De actualise ring gaat in op enkele wijzigingen in het kader van de dienstencheque. In afwachting van de najaarseditie met een overzicht van de OCMW tewerkstellingsmaatregelen beschrijft dit deel nu al de nieuwe maatregel ter bevordering van de samenwerking tussen OCMW en VDAB met
betrekking tot de dienstverlening aan werkzoeken de cliënten (het zogenaamde KB 500 euro). Het Praktijkhandboek is een losbladige uitgave van de WSG en Politeia. Bestellen kan op www.politeia.be. door te mailen naar
[email protected] naar 02-289 2619. Oe prijs bedraagt 79 euro, niet-leden betalen 99 euro, cd rom inbegrepen. De bijwerkingen worden u automatisch toegestuurd tegen 0,43 euro per pagina, de bijwerking van de cd-rom voor 19 euro tot schriftelijke opzegging. Deze prijzen zijn inclusiefbtw maar exclusief verzendkosten.
ERKVELD RUIMTELIJKE ORDENIN"'--_ _ _ __ ~ _ _ _---:;:---_ _~._-__._,...__ _ _ __ _--___,
Hoge raad voor herstelbeleid ontmoedigt lokale besturen
'Beringen klaagt straffe loosheid bouwovertredingenaan' stond er middenfebruari in de krant Dat bouwovertredingen op zO'n manier de pers halen is uitzonderlijk want de handhaving van stedenbouwkundige misdrijven is een weinig toegankelijk thema. Toch deed Beringen er goed aan zijn gedachten eens hardopte zeggen. veel gemeenten zijn het er trouwens roeren d mee eens. XAVIER aUIJs
V
eel lokale besturen zien her .belang van een actiefhand ha· vingsbeleid in. En ze investeren erio, door bijvoorbeeld te informeren over wat we) en niet kan, informatiecampagnes op te zetten ofte wijzen op de mogelijkheid van het indienen van een reg ularisatie\rergunning. Veel gemeenten zien hu n rol be treffende handha\,ing dan ook voornameli jk bij h t voorkomen van stede nbouwkundige overtredingen. Want het moet ge-1.egd: het repressieve optreden kan op fl ink wat minder enthousiasme rekenen.
Liever geen heksenjacht De gemeenten hebben daar ook redenen voor. Seponering is er daa r één van. Niet zo lang geleden werd becijferd dat van a lle pv' die in verband met ru imtelijke ordening worden opgemaakt, U itei ndelijk maar 17 procent daadwerkelijk wordt opgevolgd. Burgemee ter Katrien Schryvers van Zoersel, lid van hetVVSG directiecomité en voormalig volksvertegenwoordiger, stelde er onlangs een vraag over in de Kamer. 'Uit bet antwoord bleek dat in 2.007 17 procent va n de stedenbouwkundige misdrijven werden vervolgd. Meer dan vier op de vijf overtredingen worden dus geseponeerd. Dergelijke cijfers zijn niet motiverend voor ge· meenten om in te zetten op het repressieve luik van handhaving. Het risico is reëel dat het werk voor niets is.' 30 lOKAAL
I
apri l 1009
Factor 2 : Het gemeentelijke bestuu r is het meest burgernabije. Hoe groot of klein ook, het mag ook de vervelende taken zoals ha ndhaving erbij nemen. Vanzelfsprekend is dat echter aller minst. De verba liserende ambtenaa r en de overtreder kennen elkaar ofkomen elk..ar in de winkel ofop straat tegen. Die na-
veel gemeenten wil len voornamelijk stedenbouwkundige overtredingen voorkomen en liever niet repressief optreden. bijheid zet niet aan to t een daadkrachtige repressieve handha
ving. Repressief optreden vereist juist een zekere afstand. De
regelgeving in verband met handhaving houdt daar het best re·
kening mee.
Anne Wouters-Cuypers, cbepen Ruimtelijke Ordening van Be
ringen: ' Wij voeren géén hek enjacht op bouwovertredingen.
We stimuleren mensen om zich alsnog in orde te steUen met de
regelgeving ofd ringen aan op een herstel uit eigen beweging.
Ot moae1ijlt ~Id om hersl~ t~ YMde~n _,dl beperkt In tijd. Ge eent ft áte be20f'gd lijn om een goede r imteJljb ordening, ~. d s - oodnakt rijn stede.ftbollwlcu"dige Oftn'HÎlIJU :a«ieftr op te sporeIL
Slecht voor recence en flagrance gevallen die niet vergunbaar zijn. daadwerkelijk de g de ruim telij e ordening aantasten en hi nder betekenen voor de omwonenden, stellen we een proces verbaal op, Naa [bet veelvuldig seponeren i bet i dan ook be hoorlijk fru trerend om te zien dat we zelfi voor dergelijke geval len heel moeiJijk een eensluidend akkoord krijgen van de Hoge Raad voor het Herstelbeleid.' Beri ngen wijst daarmee naar deze R-aad al derde factor w arom gemeenten ommoedigd raken al ze actiefeen repre siefhandhaving beleid wi lIen voeren. Herstet~leid
Maar war doet dje Hoge Raad voor het Herstelbeleid nu eigenlijk? Een tedenbouwkundig m i drijf wordt be tra ft volgens regels die zijn be hreven in het Dew'er: Ruimtelijke Ordening. Specifiek aan stedenbouwkundige overtredi ngen is dat de rech er beha Iv een straf ook een her tel van de illegaal uitgevoerde werken kan opleggen. Dat is logi eh. tel dat iemand zonder vergunn ing een woning beeft gebouwd . Enkel die persoon daarvoor straffen en de woning 2léJf ongemoeid Laren zou reemd zijn. Daarom zal de rechter behalve de Eraf ook een vorm van tier te] opleggen. Zo kan hij bijvoorbee ld de volledige afb raak va n de illegaa l uit gevoerde werken eisen. De rechter is echter niet goed geplaat _t om zich ujt te spreken over wat een rede Iijke vorm van her tel IS wa nt hij heeft geen verstand van wat g~de ruimtelijke ordening is. En dus gaat de rechter voordat hij een uitspraak doet bij de. gemeente e%~~f de gewe telijke steden bouwkundige in pe teur vragen wat n ge hi k te vor m va n herstel i ; alle afbreken, aan passingswerken opleggen of toch toestaan dat de iJlegaai uitgevoerde constructies blijven staan mits de overtreder een bepaald bedrag bet:ult. In 2005 i de Hoge Raad yoor h t Her t lbel id opgericht. Deze Raad heeft tor doel meer eenvo rm igheid in de te vorderen her tel maatregel te kr ijgen _Tot de oprichting van de Raad was het im mers mogelijk dat 0 ertredingen in gemeente X een heel andere he.rstelvordering kreeg opgelegd dan ~rgeJijkbare overtredingen in gemeente Y. Wim anheel. secretari van de Hoge R-aad voo r het Hers elbeleid: 'De Hoge Raad heeft verschillende opdrach· ten. ln relatie [Or de gemeenten i hetverlenen van een eensluidend adui e5 over de her telvo rderi ng bij bo uwinbreu ken va n b lang. Anders gezegd: de door de gemeente gekozen herstelmaatregel kan maar worden verstuurd na akkoord van de Raad .'
Tekort aan dienstige stukken Beringen klaagt aaD dat bet niet gemakkelijk is een a kk ord va n de Hog e Raad voo r her H~r telbeleid te krijgen. De jaarver slagen van de Hoge Raad bevestigen d at. Daaruit blijkt im mer dat gemiddeld maar de helft va n de adviesaanvragen van d e ge meenten het fiar krijgt van de Raad. Wim Vanheel; 'Een van de belangrijkst' redenen waarom een niet-eensluidend advies wordt gegeven , i dater nietvoldoendedien tîge tukken zijn. Ditzîjn stu kken di noodzakelijk zijn om met kenn is "'dJ) zaken te kun nen oordelen. De Hoge Raad doet immers ter plaatse geen va t stellingen.' Daarnaa t zijn er nog a ndere oorzak n waarom de Hoge Raad een niet-een luidend advies moet geven: 'De Hoge Raad oordeelt soms ook dat de opgegeven motivatie niet vol-
Handhaving ruimtelijke ordening op de sdIop Htt Decreet RUÎmtehJ e Ordeoing wijzigt binnenkort behoorlijk, 00 wat betreft handha .ng. We vatten hier belangrijke nieuwigheden en wijzigingen samen.
• Vlaanderen stelt een Handhavingsplan op. Oit plan lal onder andere taakafsprakrn tussen het gN6t en ~ gemetnten bevatten op het vlak van handhaving in de ruimtelijke ordening. Op dit moment is handlmring imfTH!f'S een pa ~ bevoegdheid. Zowel het gt"M5t als de geme.:nte kan dus optreden tegen een bepaalde stedenbouwkun dige overtreding. De afspraak zal wellicht een formalisering inhou den an de reeds gegroeide praktijk dat de Vlaamse bouwinspectie oor de grote bouwmisdrijven in bijvoorbeefd kwetsbaar gebied
optreedt en de gemeente instaat voor de kleinere overtredingen in woongebied. Oe Hoge Raad VOO!" het Herstelbeleid wordt omgedoopt tot ~~ Raad voor het Handhavingsbeleid. Zijn taken worden uitgl'bn!·d. Nast een akkoord voor de te vorderen herstelmaatregel zal de gemeente voortaan ook toestemming moeten vragen aan de Hoge Raad om een door de rechter opgelrgde hmtelmu~ ambts ha e Uil te~rm. Ook aJs~gemeentewi' switchen van een her stelvordering uitgesproken door ~ burgerlijke rechter nur een vordering uitgesproken door de strafrechter (of andersoml, zal ze
daarvoor eerst een fiat van de Raad moeten krijgen. • Er wordt deattaal bepaald in welke sitlialies welke vorm van her· stel gepast is. Het herstel in df oorspronkelijke staat verdient dus ni~ meer automatisc;h de voorkeur, en als deze maatregel wordt gekozen, ui dit goed moeten wordt.n gemotiveerd. • De moge ijkhtid om herstel te vorderen wordt be~rkt in tijd. Voor overtredingen in woongebied geldt voortlan dat het herstel moet zijn gevorderd binnen vijfjaar nadat het misdrijfis geplfegd. Buiten
woongebied gelden langere verjaringstermijnen. Door deze bepa ling zullen gemeenten dje bezorgd zijn om een goede ruimtelijke ordening genoodzaakt zijn stedenbouwkundige ovt'I1redingen ac tiever op te sporen. • Gemeenten wordt aangeraden gemeentelijke administratieve sanc ties in te voeren voor het niet meldenvan stedenbouwkundige in grepen die meldingsplichtig zijn. een nieuwe van Îngrepen waarbij ~o loutere melding van de werken volstaat.
C2.e 1
apri l loo9
La<Ml. 31
WERKVELD RUIHTELIJKl ORDE
D
OP 7 JUNI TREKKEN WE NAAR DE STEMBUS VOOR OE REGIONALE EN EUROPESE VERKIEZINGEN. HOE DT MET DE YERGUNNINGPUCHT VAN VERKlEZlNGS8OROEN1 Op het opcnbarr domein mogen vanz~nd niet zomaar borden worden geplaatst ofaffiches worden geplakt. Daar
voor is een schriftelijke toestemming van de eigenaar en/of de wegbeheerdtr, veelal de gemeente, vereist. Vanaf 7 murt is het plaatsen van vertrieziDg5borden QP priul ~in vrijgesteld van een stedenbouwkunäJge vergunning. Die vrijstelling geldt echter alleen als aan drie voorwaarden tegelijk is voldaan. Ten eerste geldt de vrijstelling alleen in gebieden die volgens een bestemmingsplan te ~chouwen zijn als 'woongebied in ruime zin' of 'industriegebied in ruime zin '. Buiten deze gebieden mag een bord uitsluitend in de tuin van eell woning vrij worden geplaatst. Anders is toch een stedenbouwkundige vergunning noodzakelijk. Een verkiezingsbord in een ftide aan een uitvalsweg mag dus in geen geval zomaar worden geplaatst, een bord vlakbij een boerderij dan weer wel. De tweede voorwaarde is dat de oppervlakte van het voerkiezingsbord max.imaal vier vier kante meter mag bedragen. Voor grotere borden geldt een stedenbouwkundige vergunningpticht. Ten slotte moet de publiciteit binnen twee weken na afloop van de verkie'zingen verwijderd worden. In ane gevaJlen is het verboden om affiches aan te brengen ofvoerkiezingsborden te plaatsen in een strook van 30 meter· naast een snelweg. Gemeenten kunnen zelf aanvullende regels stellen. Zo kan via een stedenbouwlcundip verordening de vrijstelling voor het plaatsen van vertîezingsborden op het private domein toch weer stedenboowt
«
I.
ksIuit IIGft VIGomw RtfJDÏIW IIGn oprit 2000 tot ~pGljll9 IIGn dcllaJunningsplkhrige functiewfjligingtn en IIGn. werbn, handelins,n elf wiizisinge" I11G11l1IOOr gun stedenbouwkundige
lItf9unnins nodis is
BfSluit IIGn « VIaoIllR Rt9tri1l8 IIGn 7juti 20oóhoudtnde dl algtmenr ,,,els uoor het dO~ lICfII um:ÎezÎngSdffi'hu fll het
orsanismn IIGn gcmotorisurde optodIt.tn
IN ~
_ _ _ _ _ _ _--.::
taal om de gekozen ber telma3tregel vanuit he oogpum van de goede ruimtelijke ordening t venmtwoorden. Hi rbij word gekeken naar de concrete ruimtelijke impact die op de plaats van de in breuk en haar onmiddellijk omgeving wordt veroorzaakt. De Hoge Raad kan ook va tstellen d at er eelil aanzi nlijk tijds panne tus en de inbreuk en her inleiden van de berstel ordering i verstr ken, zonder dat CODer et wordt \'era ntwoord waarOm het noodzakelijk is a l nog handhavend op re treden . De Hoge Raad telt soms ook vast dal enJ..-el burgerlijke speeten worden aangehaald, zonder dat de gekozen hen;teJmaatregel vanui t ste denbouwkundig oogpunt wordt v ranrwoord. Denk bijvoorbeeld aan een zuiver burengeschil over het wegnemen van Lichten en zichten dat door de vrederechter moet worden beslecht.'
Het gemeentelijke bestuur is het meest burgernabije. Die nabijheid zet niet aan tot een daadkrachtige
repressieve handhaving.
Als laalste reden vermeldt Wim Van heel dat ook adviesvragen eeD niet-eensluîdend advies krijgen wanneer via de herstelvorderîng oploss ingen worden gezocht voor overl.redingen op andere re~ gelgevi ng, bijvoorbeeld sectoriële. 'Denk dan bijvoorbeeld aD de Vlaamse wooncodeofVlarem . De Hoge Raad is im mers ni t bevoegd uitspraak te doen over andere dan stedenbouwkundjge in breuken ' z>egt Wim Vanhee l. Hij wijst er overigens op dat ge meenten na een wei.g ering a ltijde n aangepaste herstelvotdering voor advies kunnen voorleggen en geeft aan dat de Hoge Raad voornemens is gemeenten die relatiefv el niet-eenslui.dende ad~ viezen krijgen te ondersteunen, bijkomend aan de yormingsini ti atieven d ie de Hoge Raad e"rder al nam. Gemeenten moeren bun dossiers dus stevig onderbouwen en dat kost tijd. Een her teJvordering voorbereiden houdt naar cha ring een dag werk in . Omdat de tedenbouwkundige diensten toch al overbelast zijn, kunnen ze die ook op een andere manier g brui ken, bijvoorbeeld d oor in te zetten oppr ventie van te denbouwkundige overtredingen. Dat biedt bovendien meer ga rantie op succes. Anne WouterslCllyper : 'Onze stad kan geen gelo()fwaardig vergunningenbeleid voeren a15 et geen resu ltaten worden geboekt op het vlak van handbaving. Door de talrijke seponeri.ngen en de hoge ei en van de Hoge Raad voor het He sle!beleid worden flagrante overtredingen in de praktijk niet bestraft. ALs de andere overheden werkelijk wUIen dat gemeenten . een actievere rol spelen op het vlak van repressieve handhaving in de ruimtelijke ordening, dan zullen te m.aatregelen moeten nemen die stimulerend werken voor de gemeenten, en niet al lerhande bijkomende administIatieve tu senstappen in het leven roepen:
MIII ..........'nI• •e ••riI...lllll
b
uvIer.bu~
-
......
XQuier Buijs is WSG-stafinwtwtrker l1limtelijkt ordening
BIJLAGE 6 - PROCESSEN-VERBAAL 2009 PER GEMEENTE
0 Weot-VI
IZEGEM
2 VI. Brabant 2 West-VI
BEVER
0 VI. Brabant
KEERBERGEN
2 VI. Brabant
BORSBEEK
KORTEMARK
2 West-VI
DE PANNE
o Antwerpen o West-VI
KORTENBERG
2 VI. Brabant
DE PINTE
o Oost-VI
KRUISHOUTEM
2 Oost-VI
DEINZE
o Oost-VI
LENDELEDE
2 West-VI 2 VI. Brabant
LEOPOLDSBURG
2 Umburg 2 West-VI
HOUTHULST
o VI. Brabant o Limburg o Limburg o West-VI
LENNIK
KAPRIJKE
o Oost-VI
MELLE
KRAAlNEM
MERELBEKE
OOSTROZEBEKE SINT-AMANDS
2 Antwerpen
TERVUREN
2 VI. Brabant
MESEN
o Vl . Brabant o West-VI o VI. Brabant o Antwerpen o Oost-VI o VI. Brabant o West-VI
TESSENDERLO
MOERBEKE
o Oosl-VI
TIELT-WINGE
2 Limburg 2 VI. Brabant
o Antwerpen o Antwerpen
TREMELO
2 VI. Brabant
SCHELLE
VOSSELAAR
2 Antwerpen
SINT .\.IEVENS-HOUTEM
o Oost-VI
WAARSCHOOT
2 Oost-VI
WIJNEGEM
o Ant-Nerpen 1 West-VI 1 West-VI
WERVIK
2 West-VI 2 West-VI
WOMMELGEM
BEERSEL
1 Antwerpen 1 VI. Brabant
BERTEM
1 VI. Brabant
BOECHOUT
GAVIERE
1 Antwerpen 1 Antwerpen 1 Vl . Brabant 1 Limburg 1 Oost-VI
GEETBETS
1 VI. Brabant
GOOIK HAM
IG8meente AVELGEM
GLABBEEK HAMONT-ACHEL HERSTAPPE
LICHTERVELDE LINKEBEEK LINT MACHELEN MERCHTEM
NI EL
ANZEGEM ARDOOIE BMRLE-HERTOG
PY'e Intern BMO
PVs Extern BMO
Totaal Wa
Provincie
HOLSBEEK
L~ENINGE
MALLE
MORTSEL NEVELE
WIELSBEKE
WILLEBROEK ZULTE ZUTENDAAL ALKEN
2 Antwerpen 2 Oost-VI 2 Oost-VI 2 Antwerpen 2 Oost-VI 2 West-VI
2 Antwerpen 2 Antwerpen 2 Oost-VI 2 Limburg 3 Limburg
BEGIJNENDIJK
3 Oost-VI 3 VI. Brabant
BEKKEVOORT
3 VI. Brabant
BORNEM BREDENE
3 Antwerpen 3 West-VI
1 VI . Brabant
DESSEL
3 Antwerpen
DIEPENBEEK
3 Limburg
HOEGAARDEN
1 Limburg 1 VI. Brabant
EDEGEM
3 Antwerpen
HOREBEKE
1 Oost-VI
HAMME
3 Oost-VI
HOVE
1 Antwerpen
HEERS
KNESSELARE
HERENT
3 Limburg 3 Antwerpen 3 VI. Brabant
HOOGLEDE
3 West-VI
KAPELLE-OP-DEN-BOS
3 VI. Brabant
KUURNE
1 1 1 1 1 1
HEMIKSEM
LANGEMARK-POELKAPELLE
1 Weot-VI
LlERDE
NIEUWERKERKEN
LOCHRISTI
NINOVIE
1 Limburg 1 Oost-VI
PEPINGEN
1 VI. Brabant
MOORSLEDE
3 Antwerpen 3 West-VI
1 1 1 1
NAZARETH
3 Oost-VI
OOSTENDE
3 West-VI
OUDENBURG
3 West-VI
POPERINGE
BOOM
BOORTMEERBEEK BREE
KOEKELARE
KONTICH KORTENAKEN KRUIBEKE
PUnE PUURS
SINT-LAUREINS
Oost-VI West-VI Antwerpen VI. Brabant Oost-VI West-VI
Antwerpen Antwerpen Oost-VI West-VI
ASSENEDE
LAARNE
3 Oost-VI
LIEDEKERKE
3 VI. Brabant 3 Oost-VI 3 Oost-VI
MEERHOUT
ROTSELAAR
3 West-VI 3 Vl . Brabant
WAREGEM
1 VI. Brabant 1 West-VI
RUISELEDE
3 West-VI
ZINGEM
1 Oost-VI
AARTSELAAR
RUMST TEMSE
3 Antwerpen 3 Oost-VI
SPIERE-HELKIJN STEENOKKERZEEL
BOUTERSEM
2 2 2 2
DEHMN
2 Weot-VI
AFFLIGEM ALVERINGEM
DEERLIJK GINGELOM
2 West-VI
DENDERLEEUW
2 Limburg 2 VI. Brabant 2 Limburg
DENDERMONDE
BERLAAR BONHEIDEN
HERNE HEUSDEN-ZOLDER
Antwerpen Antwerpen Antwerpen VI. Brabant
WINGENE
3 Antwerpen 3 West-VI 4 VI. Brabant 4 West-VI
4 4 4 4
VORSELAAR
DENTERGEM DROGENBOS
Oost-VI Oost-VI West-VI VI. Brabant
4 Ant'Nerpen
AARSCHOT
HULDENBERG
4 VI. Brabant
AS
7 Limburg
HULSHOUT
4 Antwerpen
BILZEN
7 Limburg
INGELMUNSTER
4 West-VI
DIKSMUlDE
KAMPENHOUT
4 VI. Brabant
DILBEEK
7 Vl. Brabant
KLUISBERGEN
4 Oost-VI
ERPE-MERE
700stNI 7 VI. Brabant
HERENTHOUT
7 VI. Brabant
7 West-VI
LEBBEKE
4 Oost-VI
HAACHT
LEDE
4 Oost-VI
LIER
7 Antwerpen
LUMMEN
4 LImburg
LUBBEEK
MEISE
4 VI. Brabant
RETIE
7 VI. Brabant 7 Ant'Nerpen 7 VI. Brabant
PEER
4 Limburg
SINT-PIETERS-LEEUW
STADEN
4 West-VI
ZOERSEL
VLETEREN
4 West-VI
BEERNEM
8 West-VI
WACHTEBEKE
4 Oost-VI
DAMME
8 West-VI
WESTERLO
7 Antwerpen
4 Antwerpen
GISTEL
8 West-VI
ZAVENTEM
4 VI. Brabant
HEUVELLAND
8 West-VI
ZELE
4 Oost-VI
ZOUTLEEUW
lAAKDAl
8 Ant\Yerpen
4 Vl . Brabant
LANAKEN
8 Limburg
4 West-VI
LOVENDEGEM
ZWAlM
4 Oost-VI
NEERPELT
800stNI 8 Limburg
OUDENAARDE RIJKEVORSEl
ZUIENKERKE
.2
BERlARE
5 Oost-VI
BIERBEEK
5 VI. Brabant
BORGLOON
5 Limburg
8 Oost-VI
8 Antwerpen 8 Antwerpen
BUGGENHOUT
5 Oost-VI
SCHOTEN SINT-MARTENS-LATEM
DUFFEL
5 Antwerpen
TIENEN
GAlMAARDEN HALEN
5 VI. Brabant
TONGEREN
8 LImburg
5 Limburg
ZWIJNDRECHT
8 Antwerpen
KINROOI
5 Limburg
EVERGEM
9 Oost-VI
KOKSIJDE
5 West-VI
HARELBEKE
9 West-VI
KORTESSEM
5 Limburg
LANDEN
9 Vl. Brabant
LINTER
5 VI. Brabant
LEDEGEM
9 West·VI
LONDERZEEL
5 VI. Brabant
MAASEIK
9 Limburg
8 Oost-VI 8 Vl. Brabant
MOL
5 Antwerpen
OOSTKAMP
9 Wesl-VI
OLEN
5 Antwerpen
OPGlABBEEK
9 Limburg
OVERPELT
5 Limburg
ROESElARE
9 West·VI
PITTEM
5 West·VI
SINT-KATELIJNE-WAVER
9 Antwerpen
ROOSDAAl
5 Vl. Brabant
TORHOUT
9 West·VI
SINT..GENESIUS·RODE
9 VI . Brabant
5 VI. Brabant
WEZEMBEEK-OPPEM
VEURNE
5 West-VI
ZEDELGEM
9 West·Vl
VOEREN
5 Limburg
ZOMERGEM
90ost· VI
WELLEN
5 Limburg
ZONHOVEN
9 Limburg
WETIEREN
50ost·VI
ARENDONK
10 Antwerpen
WORTEGEM-PETEGEM
5 Oost-VI
BAlEN
10 Antwerpen
ZONNEBEKE
5 West-VI
BEVEREN
6 Oost·VI
BRECHT
BRAKEL
6 Oosl-VI
GROBBENOONK
DILSEN-STOKKEM
6 Limburg
ICHTEGEM
BOCHOLT
HAAlTERT
6 Oost-VI
KASTERLEE
HERK-DE-STAD
6 Limburg
RIEMST
HERZELE
6 Oost-VI
SCHERPENHEUVEL-ZICHEM
HOEILAART
6 VI. Brabant
STEKENE
HOESELT
6 Limburg
GRIMBERGEN
HOUTHALEN-HELCHTEREN
6 Limburg
HECHTEL·EKSEL
KAlMTHOUT
6 Antwerpen
RAVELS
KORTRIJK
6 West-VI
SCHILDE
LOKEREN
6 Oost-VI
TURNHOUT
LOMMEL
6 Limburg
MEEUWEN-GRUITRODE
MAARKEDAl
6 Oost-VI
OPWIJK
NIEUWPOORT
6 West-VI
RANST
OOSTERZELE
6 Oost-VI
RONSE
OVERIJSE
6 VI. Brabant
WAASMUNSTER
SINT-GllllS-WAAS
6 Oost-VI
ZANDHOVEN
WEVELGEM
6 West-VI
ZOTTEGEM
WICHELEN
6 Oost-VI
ESSEN
ZEMST
6 VI. Brabant
IEPER
AALTER
7 Oost-VI
OUD-TURNHOUT
10 4
10 Limburg 10 Antwerpen
10 2 10
10 Antwerpen 10 West-VI 10 Antwerpen 10 Limburg 10 VI. Brabant
10 11
10 Oost-VI
11 11 11
11 Antwerpen
11
11 VI. Brabant 11 Limburg
11 3
11 Antwerpen 11 Antwerpen 12 Limburg 12 VI. Brabant
12 12 12 11 7 13 10 10
12 Antwerpe n 12 Oost-VI 12 Oost-VI 12 Antwerpen 12 Oost-VI 13 Anl\Yerpen 13 West-VI 13 Antwerpen
13Weat-VI
ZWEVEGEM
BEERSE
12
HOOGSTRATEN
13
JABBEKE
LEUVEN
MAASMECHELEN
14 Antwerpen 14 Antwerpen
10
14Wesl-VI
11
14 VI. Brabant
10
14 Limburg
MERKSPLAS
14
14 Antwerpen
MEUUEBEKE
12
14 West-VI
14 Ant'Nerpen
. NIJUEN
14 Antwerpen 14 VI. Brabant
STABROEK
14
VILVOORDE
14
WEMMEL
10
14 VI. Brabant
BLANKENBERGE
15
15 West-VI
MALDEGEM
14
15 Oost-VI
BERINGEN
16
GEEL GERAARDSBERGEN
12
16 Umburg 16 AnflNerpen
17
KAPEUUEN
16
MECHEUEN
13
MENEN
16
OUD-HEVERUEE
11
TERNAT
14
HEIST-OP-DEN-BERG
18 9
MIDDELKERKE
17 Oost-VI 17 AnflNerpen
17 AnflNerpen 17 West-VI 17 VI. Brabant 17 VI. Brabant 18 Ant'Nerpen 18 West-VI
ZElZATE
18
18 Oost-VI
HASSELT
14
KNOKKE-HEIST
17
19 Limburg 19 West-VI
18
19 Antwerpen
ASSE
17
HERENTALS
21
20 VI . Brabant 21 Antwerpen
BRASSCHAAT
22
22 Antwerpen
SINT-NIKLAAS
21
22 Oost-VI
EEKLO
23
24 Oost-VI
AALST
26 22 26
27 Oost-VI
LlUUE
HALUE DESTELBERGEN
27 VI. Brabant 29 Oost-VI
16
29 West-VI
SINT-TRUIDEN
28
31 Limburg
GENK
32
ANTWERPEN
31
DIEST
36 35
TIELT
WUUSTWE2EL
HERSELT
13
40
32 Limburg 33 Antwerpen 36 Vl . Brabant 37 Antwerpen 40 Antwerpen
GENT
43
44 Oost-VI
BRUGGE
71
73Wesl-VI
,
. --------;ilte
Pv'e Intern BMO
PV's Extem BMO
AALST
Totaal Pv's 26
AALTER
AARSCHOT
AARTSELAAR
AFFLIGEM
ALKEN ALVIERINGEM ANlWERPEN
31
ANZEGEM ARDOOIE ARENDONK AS ASSE ASSENEDE
DEINZE DENDERLEElJW DENDERMONDE DENTERGEM DESSEL DESTELBERGEN DIEPENBEEK DIEST DIKSMUlDE DILBEEK DILSEN-STDKKEM DROGENBOS DUFFEL
20 VI. Brabant
3 Dost-VI
o West-VI 5
12
16
BERINGEN BERLAAR BERLARE BERTEM BEVIER BEVIEREN BIERBEEK BILZEN BlANKENBERGE
BRECHT BREDENE BREE BRUGGE BUGGENHOUT DAMME DE HAAN DE PANNE DE PINTE DEERLIJK
Oost-VI Oost-VI VI. Brabant Antwerpen VI. Brabant Limburg West-VI 33 Antwerpen 1 West-VI 1 West-VI 10 Antwerpen 7 Limburg
17
AVIELGEM BAARLE-HERTOG BALEN BEERNEM BEERSE BEERSEL BEGIJNENDIJK BEKKEVOORT
BOCHOLT
BOECHOUT
BONHEIDEN
BOOM
BOORTMEERBEEK BORGLOON BORNEM
BORSBEEK
BOUTERSEM
BRAKEL BRASSCHAAT
Provincie 27 7 7 2 4 3 4
15 10
6 22
71
1 26
36
1 Antwerpen 10 Antwerpen 8 West-VI 14 Antwerpen 1 VI. Brabant 3 VI. Brabant 3 VI. Brabant 16 Limburg 2 Antwerpen 5 Dost-VI 1 VI. Brabant o VI. Brabant 6 Oost-VI 5 VI. Brabant 7 Limburg 15 West-VI 10 Limburg 1 Antwerpen 2 Antwerpen 1 Antwerpen 1 VI. Brabant 5 Limburg 3 Antwerpen o Antwerpen 2 VI. Brabant 6 Oost-VI 22 Antwerpen 10 Antwerpen 3 West-VI 1 Umburg 73 West-VI 5 Oost-VI 8 West-VI
2 West-VI
o West-VI o Oost-VI
2 West-VI
o Oost-VI 4 Oost-VI 4 Oost-VI 4 West-VI 3 Antwerpen 29 Oost-VI 3 Limburg 36 VI. Brabant 7 West-VI 7 VI. Brabant 6 Limburg 4 VI, Brabant 5 Antwerpen
EDEGEM EEKLO ERPE-MERE ESSEN EVIERGEM GALMAARDEN GAVIERE GEEL GEETBETS GENK GENT GERAARDSBERGEN
2 23 13
12 32 43 17
GINGELOM GISTEL GLABBEEK GOOIK GRIMBERGEN GROBBENDONK HAACHT HAALTERT HALEN HALLE
11 10 3 1
22
HAM HAMME HAMONT-ACHEL HARELBEKE HASSELT HECHTEL-EKSEL HEERS HEIST-OP-OEN-BERG HEMIKSEM HERENT HERENTALS HERENTHOUT HERK-OE-STAD HERNE HERSELT HERSTAPPE HERZELE HEUSDEN-ZOLDER HEUVIELLAND HOEGAARDEN HOEILAART HOESELT HOLSBEEK HDOGLEDE HOOGSTRATEN HOREBEKE HOUTHALEN-«ELCHTEREN
KAMPENHOUT KAPELLEN KAPELLE-OP-DEN-BOS KAPRIJKE KASTERLEE KEERBERGEN KINROOI
9 Dost-VI 5 VI. Brabant 1 Oost-VI 16 Antwerpen 1 VI. Brabant 32 Limburg 44 Oost-VI 17 Oost-VI 2 Limburg 8 West-VI o VI. Brabant 1 VI. Brabant 11 VI. Brabant 10 Antwerpen 7 VI. Brabant 6 Oost-VI 5 Limburg 27 VI. Brabant 1 Limburg 3 Oost-VI o Limburg
7 14
11 18 3 21
40
9 West-VI 19 Limburg 11 Limburg 3 Limburg 18 Antwerpen 3 Antwerpen 3 VI. Brabant 21 Antwerpen 4 Antwerpen 6 Limburg 2 VI. Brabant 40 Antwerpen o Limburg
13
HOUTHULST HQVIE HULDENBERG HULSHOUT ICHTEGEM IEPER INGELMUNSTER IZEGEM JABBEKE KALMTHOUT
3 Antwerpen 24 Oost-VI 7 Dost-VI 13 Antwerpen
10 4 10
16
10
6 Oost-VI 2 Limburg 8 West-VI 1 VI. Brabant 6 VI. Brabant 6 Limburg 2 VI. Brabant 3 West-VI 14 Anlw'erpen 1 Oost-VI 6 Limburg o West-VI 1 Antwerpen 4 VI. Brabant 4 Antwerpen 10 West-VI 13 West-VI 4 West-VI 2 West-VI 14 West-VI 6 Anlw'erpen 4 VI . Brabant 17 Antwerpen 3 VI. Brabant o Oost-VI 10 Antwerpen 2 VI. Brabant 5 Limburg
KLUISBERGEN
4 Oost-VI
KNESSELARE KNOKKE-HEIST
1 Oost-VI 17
19 West-VI
8 Limburg
NEERPELT NEVELE
2 Oost-VI
o AntoNerpen
NIEL
1 Limburg
NIEUWERKERKEN
KOEKELARE
1 West-VI
KOKSIJDE
5 West-VI
NIEUWPOORT
KONTICH KORTEMARK
1 Antwerpen 2 WestNI
NIJLEN NINOVE
KORTENAKEN KORTENBERG
1 VI. Brabant
OLEN
5 Ant\Yerpen
OOSTENDE ooSTERZELE
3 West-VI
2 VI. Brabant 5 Limburg
KORTESSEM KORTRIJK
6 West-VI
1 Oost-VI
KRAAINEM
o VI. Brabant 2 Oost-VI
OPWIJK
KUURNE
1 West-VI
LAAKDAL
8 Antwerpen
OUDENAARDE OUDENBURG
.
6 Oost-VI 9 West-VI 2 West-VI 9 Limburg
OOSTKAMP ooSTROZEBEKE
KRUIBEKE KRUISHOUTEM
1 Oost-VI
6 West-VI
14 Antwerpen
OPGLABBEEK
12 VI. Brabant
8 Oost-VI
OUD-HEVERLEE OUD-TURNHOUT
11
3 West-VI 17 VI. Brabant
10
13 Antwerpen
LAARNE
3 Oost-VI
LANAKEN
e Limburg
LANDEN LANGEMARK-POELKAPELLE LEBBEKE
9 VI. Brabant 1 WestNI
LEDE LEDEGEM
4 Oost-VI
OVERPELT PEER PEPINGEN
9 West-VI
PITIEM
5 West-VI
LENDELEDE
2 West-VI
POPERINGE
3 West-VI
LENNIK LEOPOlDSBURG
2 Vl. Brabant
PUTTE
1 Antwerpen
2 Limburg
PUURS
4 Oost-VI
11
LEUVEN LICHTERVELDE LIEDEKERKE LIER LlERDE LlLLE LINKEBEEK LINT LINTER LOCHRISTI LOKEREN LOMMEL LONDERZEEL LO-RENINGE LOVENDEGEM LUBBEEK LUMMEN MAARKEDAL MAASEIK MAASMECHELEN MACHELEN
10 14
MAlDEGEM
2
MALLE
13
MECHELEN MEERHOUT MEEUWEN-GRUITRODE MEISE MELLE MENEN
11 4 16
MERCHTEM MERELBEKE MERKSPLAS
14
MESEN MEULEBEKE
12
MIDDELKERKE MOERBEKE MOL MOORSLEDE MORTSEL NAZARETH
6 VI. Brabant 5 Limburg 4 Limburg 1 VI. Brabant
1 Antwerpen
RANST
12
12 AntNerpen
o West-VI
RAVELS
11
3 \tI. Brabant 7 Antwerpen
RETIE
11 Ant'Nerpen 7 Ant'Nerpen 10 Limburg 8 Ant'Nerpen ,9 West-VI 12 Oost-VI 5 VI. Brabant 3 VI. Brabant 3 West-VI 3 Antwerpen o Antwerpen 10 VI. Brabant 11 Antwerpen 8 Antwerpen 2 Antwerpen 5 VI. Brabant 6 Oost-VI 9 Antwerpen 1 Oost-VI o Oost-VI 8 Oost-VI 22 Oost-VI 7 VI. Brabant 31 Limburg 1 West-VI 14 Antwerpen 4 West-VI 1 VI. Brabant 10 Oost-VI 3 Oost-VI 17 VI. Brabant 2 VI. Brabant 2 Limburg 29 West-VI 2 VI. Brabant 8 VI. Brabant 8 Limburg 9 West-VI 2 VI . Brabant
14 Vl. Brabant
3 Oost-VI
18
4
OVERIJSE
19 Ant'Nerpen o VI. Brabant o Antwerpen 5 VI. Brabant 3 Oost-VI 6 Oost-VI 6 Limburg 5 VI. Brabant 2 WestNI 8 Oost-VI 7 VI , Brabant 4 Limburg 6 Oost-VI 9 Limburg 14 Limburg o Oost-VI 15 Oost-VI 2 A.rJtINerpen 17 Antwerpen 3 Antwerpen 12 Limburg 4 VI. Brabant 2 Oost-VI 17 West-VI o VI. Brabant 2 Oost-VI 14 Antwerpen o West-VI 14 West-VI 18 West-VI o Oost-VI 5 Antwerpen 3 West-VI 2 Antwerpen 3 Oost-VI
6
RIEMST R1JKEVORSEL ROESELARE RONSE
2 12
ROOSDMl ROTSELAAR RUISELEDE RUMST SCHELLE SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 11
SCHILDE SCHOTEN SINT-AMANDS SINT-GENESIUS-RODE SINT-GILLIS-WAAS SINT-KATELIJNE-WAVER SINT-lAUREINS SINT-LiEVENS-HOUTEM SINT-MARTENS-LATEM
21
SINT-NIKLAAS
3
SINT-PIETERS-LEEUW SINT-TRUIDEN SPIERE-HELKIJN
28
STABROEK
14
STADEN STEENOKKERZEEL STEKENE
10
TEMSE TERNAT
1. 2
TERVUREN
1
TESSENDERLO TIELT TIELT-WINGE TIENEN TONGEREN TORHOUT TREMELO
13 2
16
TURNHOUT
11
11 Antwerpen
14
5 West-VI 14 Vl. Brabant
VEURNE VILVOORDE
4 West-VI
VLETEREN VOEREN
5 Umburg
VORSELAAR
3 Antwerpen 2 Antwerpen
VOSSELAAR
2 Oost-VI
WAARSCHOOT WMSMUNSTER
12
12 Ooot-VI 4 Ooot-VI
WACHTEBEKE WAREGEM
1 Weet-VI
WELLEN
5Umburg
WEMMEL
10
WERVIK
14 VI. Brabant 2 West-VI
4 Antwerpen 5 Oost-VI 6 West-VI
WESTERLO WETIEREN WEVELGEM WEZEMBEEK-OPPEM
9 VI. Brabant
WICHELEN
6 Oost-VI
WIELSBEKE WIJNEGEM
2 West-VI o Antwerpen
WILLEBROEK WINGENE
3 West-VI
2 Ant-Nerpen 2 AntoNerpen
WOMMELGEM
5 Oost-VI
WORTEGEM-PETEGEM WUUSTWEZEL
35
37 Arlt\Yerpen
ZANDHOVEN
11
12 Antwerpen 4 VI , Brabant
18
18 Oost-VI
ZAVENTEM
9 West-VI
ZEDELGEM
4 Oost-VI
ZELE ZELZATE ZEMST ZINGEM ZOERSEL
2
6 VI. Brabant
1 Oost-VI 7 Antwerpen
ZOMERGEM
9 Oost-VI
ZONHOVEN
9 limburg 5 West-VI
ZONNEBEKE ZOTTEGEM ZOUTLEEUW ZUIENKERKE ZULTE ZUTENDAAI.. ZWN.M ZWEVEGEM ZWIJNDRECHT
12 Oost-VI 4 Vl. Brabant 4 WestNl 2 Oost-VI 2 limburg
4 Oost-VI 13 West-VI
8 Antwerpen
