Ontkenning bij vermoedens van kindermishandeling: De brug tussen veiligheid en traumaverwerking
Maandag 6 oktober 2014
Herlaarhof, Centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie,
sprake is van vermoedens van kindermishandeling en
nodigt u uit voor een enerverend congres! Het stoppen
ontkenning. Deze gezinnen belanden regelmatig in
van kindermishandeling en veiligheid van kinderen
een patstelling met Bureau Jeugdzorg.
is lange tijd het domein geweest van jeugdzorg. De laatste jaren wordt er echter ook binnen de ggz meer
Binnen Reinier van Arkel wordt voor deze gezinnen
aandacht besteed aan het creëren van veiligheid voor
het Resolutions programma gebruikt. Resolutions
kinderen met behulp van programma’s zoals Signs of
is een systeembehandeling voor gezinnen waarin
Safety. Zowel door behandelaren van kinderen die
vermoedens zijn van ernstige vormen van kinder-
verwezen worden voor traumaverwerking als door
mishandeling zoals huiselijk geweld, (ex-partner)
behandelaren van volwassenen die behandeling
moord, seksueel misbruik, Münchausen by proxy en
vragen voor hun eigen problematiek zoals ADHD,
Shaken Baby Syndrome waarbij cliënten ontkennen.
een depressie of een persoonlijkheidsstoornis en
Met Resolutions wordt gewerkt aan veiligheid om de
waarbij er zorgen ontstaan over de kinderen. Het
muur van ontkenning heen waardoor de kinderen
werken aan veiligheid binnen de ggz biedt veel
wel bij hun ouders kunnen blijven of naar hun ouders
mogelijkheden, met name voor gezinnen waarin
kunnen terugkeren ondanks de ontkenning.
ff
ff Maar daarbij kunnen ook dilemma’s ontstaan. Voor traumaverwerking kan erkenning voor het kind van ouders belangrijk zijn. Daar wordt aan voorbij gegaan als men bij ontkenning van ouders alleen werkt aan veiligheid in de toekomst. En als onduidelijk blijft of er wel of niet sprake was van geweld of seksueel misbruik, kan een kind dan wel behandeling krijgen? In dit congres worden in een serie vernieuwende presentaties deze dilemma’s, thema’s, moeilijkheden en kansen belicht. We zijn zeer verheugd dat de grondlegger van Resolutions, Susie Essex, voor Herlaarhof toch een uitzondering wilde maken en na haar pensionering nog één keer komt spreken over haar belangrijke en bijzondere werk.
Programma 08.30 - 09.15
Inschrijven en ontvangst
09.15 - 09.30
Opening (Ariëlle de Ruijter directeur kenniscentrum kinder- en jeugdpsychiatrie)
09.30 - 10.15
10.15 - 11.00
Werken aan veiligheid, een overview (Margreet Timmer) Voorbereiding en engagement (Eric Sulkers)
11.00 - 11.20
Pauze
11.20 - 12.45
Safety planning from day one: collecting mushrooms (Susie Essex)
12.45 - 13.45
Lunch
Sprekers Margreet Timmer
Trainer en coach bij TIMM Consultancy
WERKEN AAN VEILIGHEID, EEN OVERVIEW De laatste jaren is er in Nederland veel aandacht voor veiligheid van kinderen. Er zijn diverse methoden en werkwijzen binnen Bureau Jeugdzorg, AMK, Jeugdzorgaanbieders en ggz die op elkaar lijken. In deze presentatie geeft Margreet Timmer een overzicht van de verschillende werkwijzen: de overlap en het verschil. Onder andere komen aan bod de Australische benadering Signs of Safety van Turnell en Edwards, The Resolutions Approach, Signs of Wellbeing en
13.45 - 14.30
14.30 - 15.15
Resolutions programma binnen de GGZ: ontkenning en hoogrisico (Fransien Jans en Arianne Struik) EMDR bij vermoedens van seksueel misbruik door een onbekende dader van jonge kinderen (Marianne Went)
15.15 - 15.45
Pauze
15.45 - 16.50
Veiligheid en Traumaverwerking (Arianne Struik)
16.50 - 17.00
Afsluiting
Partnering for Safety. De uitgangspunten en werkwijze zullen kort worden toegelicht.
Eric Sulkers
Kinderarts en Vertrouwensarts bij Bureau Jeugdzorg Zeeland
VOORBEREIDING EN ENGAGEMENT Hoe kunnen behandelaren binnen de ggz voor volwassenen en kinder- en jeugd cliënten motiveren om te gaan werken aan veiligheid voor hun kinderen.
Behandelaren kunnen hun zorgen melden bij het AMK, maar zij kunnen ook zelf deze gezinnen helpen om veiligheid te creëren. Hun kennis van psychopa-
Susie Essex
Was systeemtherapeut bij de Child en Adolescent Mental Health Services (CAMHS) in Bristol, UK
thologie bij kinderen en volwassenen maakt hen bij uitstek geschikt voor het werken met gezinnen. Maar hoe kan er een brug gemaakt worden tussen de hulpvraag van de cliënt zoals behandeling van ADHD
SAFETY PLANNING FROM DAY ONE: “COLLECTING MUSHROOMS” with thanks to Tom Andersen STORY IN WORDS AND PICTURES
of depressie naar kindermishandeling en veiligheid voor de kinderen. Hoe kan de therapeut zich positio-
Deze presentatie wordt in het Engels gegeven.
neren in een eerste gesprek. Hoe kunnen zorgen concreet gemaakt worden. Hoe kan men samenwerken
The main goal of Resolutions is a detailed plan fo-
met Jeugdzorg en hoe zorgt men ervoor dat Jeugd-
cussed on future safety for the child to reduce the
zorg betrokken blijft. Daarnaast zijn er ook gezinnen
risk of another incident. In order to make a detailed
waarin sprake is van ontkenning van kindermishan-
plan a lot of information about risk situations and
deling. Hoe kan men dan toch een werkbare context
opportunities for safety is needed like: information
creëren waarin ouders toch verder kunnen met het
about the network, who is important to who, who
werken aan veiligheid om hun kinderen terug te krijgen
is critical and does not believe the denial, who will
of te behouden.
know what is going on inside the house. How often
Ontkenning brengt mensen in een patstelling. Jeugd-
do they meet each other, how is the structure of the
zorg wil dat ouders toegeven dat ze “het” hebben
home, are there any backrooms or basements or coded
gedaan en ouders ontkennen dat het gebeurd is.
computers. What motivates these parents, who can
Resolutions werkt om die muur van ontkenning heen
support them?
door het focus te leggen op veiligheid voor het kind
From the first meeting on with the parents and the
in de toekomst, los van de vraag of er nu wel of niet
network this information is collected: this is what
iets gebeurd is in het verleden. Daarmee komt een
Susie calls “collecting mushrooms”. By listening and not
vastgelopen zaak weer in beweging.
going in to detail, but saving it for later, the valuable information is collected for the construction of the safety plan.
With the parents a story for the children in words and
uit huis geplaatst zonder perspectief op terugkeer.
pictures is made about the worries and why a safety
Resolutions is een systeembehandeling waarin er met
plan needs to be constructed. This story is shared
ouders en hun netwerk gewerkt wordt, om de muur
with the children and the network and this openness,
van ontkenning heen, aan veiligheid voor de kinderen
opposed to the possible secrecy around the abuse,
in de toekomst. In de eerste fase wordt aandacht be-
contributes to future safety.
steedt aan het motiveren van ouders om hun zaak in
In her presentation Susie Essex will talk about how to
beweging te krijgen. De behandelaar helpt de ouders
“collect mushrooms” and work on safety from day one.
om helder te krijgen welke zorgen jeugdzorg heeft. Aansluitend wordt er dan met de ouders en hun netwerk een voorlopig “veiligheidsplan” opgesteld. Dit
Fransien Jans
wordt voorgelegd aan jeugdzorg ter beoordeling.
Psychiatrisch verpleegkundige en contextueel
Dan volgen er vier sessies waarin ouders in het rol-
gezinstherapeut bij Herlaarhof
lenspel Similar but Different een familie spelen met soortgelijke problemen waarin deze ouders hebben
Arianne Struik
bekend. Door deze familie te spelen en thema’s te
Ontwikkelingspsycholoog, systeemtherapeut
exploreren als intimiteit, vertrouwen kunnen ouders
en EMDR-supervisor bij Herlaarhof
aan jeugdzorg laten zien dat ze de dynamiek van bijvoorbeeld incest goed begrijpen. De niet-misbruiken-
RESOLUTIONS PROGRAMMA BINNEN DE GGZ: ONTKENNING EN HOOG RISICO
de ouder krijgt hierdoor meer inzicht in de dynamiek
Als er sprake is van ontkenning door de ouders is
veiligheid van het kind beter kan vormgeven. Ander-
het werken met deze gezinnen lastig. Ouders zijn
zijds biedt dit rollenspel ouders de gelegenheid om
moeilijk te motiveren tot behandeling waardoor de
eigen onbesproken zaken te bespreken.
zorgen over de veiligheid van de kinderen blijven
Een lastig dilemma bij deze behandeling is de span-
bestaan. Ouders en jeugdzorg komen dan in een
ning tussen enerzijds het behouden van het focus op
patstelling. De kinderen blijven wonen in een ver-
veiligheid van het kind en anderzijds de behoefte tot
moedelijk onveilige situatie; blijven thuis geplaatst
behandelen van partner-relatie problematiek of on-
zonder dat er zicht is op de veiligheid, of worden
derliggende pathologie van de ouder.
van bijvoorbeeld “grooming” waardoor deze ouder de
Marianne Went
Klinisch pycholoog en psychotherapeut bij Herlaarhof
Arianne Struik
Ontwikkelingspsycholoog, systeemtherapeut en EMDR-supervisor bij Herlaarhof
EMDR BIJ VERMOEDENS VAN SEKSUEEL MISBRUIK DOOR EEN ONBEKENDE DADER VAN JONGE KINDEREN
VEILIGHEID EN TRAUMAVERWERKING
Als er bij jonge kinderen (0-4 jaar) sprake is van ver-
voor het verwerken van trauma. Toch is dit bij veel
moedens van seksueel misbruik doordat kinderen
kinderen die worden aangemeld voor therapie nog
ernstige klachten laten zien of onthullingen doen
onvoldoende vormgegeven.
ontstaat er vaak handelingsverlegenheid. Justitie
Het creëren van veiligheid is dan ook een belangrijk
verhoort zulke jonge kinderen niet of nauwelijks om-
onderdeel in de stabilisatiefase. In deze workshop
dat waarheidsvinding lastig is bij een jong kind. Een
wordt toegelicht hoe het vormgeven van veiligheid
aangifte leidt meestal niet tot een onderzoek of ver-
kan worden ingebed in een gefaseerde behandeling
oordeling. Onderzoek wordt door het AMK niet al-
gericht op traumaverwerking.
tijd opgepakt omdat het kind te jong is om gehoord
Hoe kan men met ontkennende ouders toch een
te worden en er geen ‘bewijs’ is. Behandeling komt
veilige situatie scheppen en een basis leggen voor
vaak ook niet tot stand omdat er vermoedens zijn
die erkenning die kinderen nodig hebben voor
en geen daadwerkelijk ‘trauma’. Daarnaast staat de
traumaverwerking. Hoe kunnen kinderen hieraan deel-
trauma behandeling van preverbaal trauma en jonge
nemen zonder hen te overspoelen met traumatische
Een stabiele en veilige situatie is een voorwaarde
kinderen nog in de kinderschoenen.
herinneringen en zonder hen in de rol van verklikker te
Op Herlaarhof is een behandeling ontwikkeld voor
plaatsen. Het maken van een verhaal over het leven
deze kinderen die gericht is op de verwerking van
van het kind met de ouders en het eigen netwerk kan
het mogelijke trauma, waarbij er gewerkt wordt met
hierin een belangrijke bijdrage leveren. Herlaarhof
EMDR, het verhaal van het kind en de zorgen van ou-
heeft een methodiek ontwikkeld waarin het words
ders. Marianne Went laat zien welke mogelijkheden
en pictures verhaal behorende bij het veiligheidsplan
tot behandeling er in deze gevallen zijn en wat dat
wordt aangepast zodat het voorbereidt op trauma-
kan opleveren voor kind en ouder.
verwerking van het kind.
Praktische informatie: De systeemgesprekken met biologische ouders, even-
LOCATIE De Muzerije, Hinthamerstraat 74, ‘s-Hertogen-
tuele plegers en andere betrokkenen, de tekst en
bosch (www.de-muzerije.nl)
illustraties van het verhaal en de wijze waarop het besproken wordt met het kind en netwerk, zijn alle
KOSTEN De kosten voor deelname aan dit congres
erop gericht om erkenning te verwerven voor het
bedragen 245 euro tot 18 juli 2014 per persoon inclusief
kind. Dit verhoogt de stabiliteit van het kind. Daar-
lunch. Na deze datum geldt een inschrijfbedrag van
door wordt traumaverwerking mogelijk gemaakt. In
295 euro.
deze workshop wordt dit dilemma, ontkenning, en toch een veilige situatie scheppen, toegelicht aan de
AANMELDEN U kunt zich aanmelden voor dit congres
hand van casuïstiek.
via www.herlaarhof.nl. Na aanmelding ontvangt u een bevestiging en factuur van Congresbureau M2support. Bij schriftelijke annulering tot 25 augustus 2014 vindt restitutie plaats. Daarna worden de kosten voor deelname bij u in rekening gebracht. Een vervanger kan gebruik maken van uw inschrijving, indien vooraf doorgegeven via
[email protected]
ACCREDITATIE Accreditatie wordt aangevraagd bij NVRG, NVvP, NIP-KJ/NVO, VGCT, FGzP, VEN en BIPE
MEER INFORMATIE Congresbureau M2support, Marja van der Meulen,
[email protected] of 06-19226525
Maandag 6 oktober 2014 Kijk op www.herlaarhof.nl voor meer informatie over dit congres
