Ontdek de eekhoorn
Rode Eekhoorn foto: Maaike Plomp
Ontdek de eekhoorn! ‘Ontdek de eekhoorn’ bestaat uit verschillende onderdelen. Deze zijn ook los van elkaar te gebruiken in de klas, de Buitenschoolse Opvang of elders. De informatie is bestemd voor docenten en kinderen vanaf de groepen 5 en 6 in het basisonderwijs. Voor lagere groepen zijn gedeelten geschikt. Er zijn verschillende uitwerkingsvormen beschreven, van opdrachten tot eventueel een excursie naar buiten en het doorgeven van eekhoornwaarnemingen: 1. Introductie in de klas over de eekhoorn. Ter voorbereiding zijn er een presentatie en folders over eekhoorns om te bekijken. Deze informatie is te vinden op http://www.zoogdiervanhetjaar.nl/node/22. 2. Naar buiten op excursie in een gebied waar eekhoorns voorkomen met de zoekkaart en eventueel de eekhoorn-app. 3. Doorgeven van eekhoornwaarnemingen. 4. Informatie naar overige activiteiten en spellen. Informatie over de eekhoorn: • http://www.zoogdiervereniging.nl/eekhoorn • http://www.jaarvandeeekhoorn.nl Filmpjes over de eekhoorn: • http://www.youtube.com/watch?v=9X4ye7Bs2AQ • http://www.gardensafari.net/dutch/eekhoorn.htm • http://vroegevogels.vara.nl/Nieuws-details.983.0.html?&tx_ttnews[tt_news]=368362&cHash=989b adfe95220fa06f64ee558e11a61e Boeken over de eekhoorn: De eekhoorn - Willem Quist, Actua uitgeverij http://www.actua-uitgeverij.nl/Biologie/Natuurboek_-_De_Eekhoorn/ Zeg kleine eekhoorn wat spring jij dapper - Vera de Backker en Sabine Wisman, KNNV Uitgeverij (met cd) http://www.knnvuitgeverij.nl/NL/webwinkel/zoogdieren/0/13817 1
Ontdek de eekhoorn Nadat leerkrachten/begeleiders de Powerpoint presentatie over de eekhoorn hebben gezien, kunnen zij ‘Ontdek de eekhoorn’ starten met een kringgesprek over eekhoorns. Er hangt een mooie afbeelding van een eekhoorn aan de muur of misschien is er zelfs een opgezette eekhoorn aanwezig? Laat de kinderen kennis maken met de eekhoorn aan de hand van onderstaande opdrachten: Hoe ziet een eekhoorn eruit? De gewone of rode eekhoorn is erg herkenbaar aan zijn oorpluimpjes en grote pluimstaart. Ondanks zijn naam suggereert is de kleur van de eekhoorn niet altijd rood. In de winter is de vacht donkerder en grijzer dan in de zomer. Daarnaast kan hij bruin of bijna zwart zijn, maar altijd met een witte buik. Idee: laat een opgezette eekhoorn of een afbeelding van een eekhoorn zien. Kijk eens goed naar de eekhoorn, waar zitten de: Roodbruine haren? …. (rug, kop, staart) Grijze haren? … (snuit, vooral in de winter) En witte haren? …. (borst) Eekhoorns kunnen goed rechtop zitten, dat is handig met het eten. Met zijn voorpootjes houd de eekhoorn zijn eten vast.
Rode eekhoorn foto: Aaldrik Pot
Idee: bekijk de opgezette eekhoorn of een afbeelding van een afdruk van een voor- en achterpoot van de eekhoorn. Hoeveel tenen zitten er aan de voorpoten? …. (4) En aan de achterpoten? …. (5) De achterpoten zijn veel langer dan de voorpoten. Daarmee kan de eekhoorn ver springen. Ze springen met gemak van de ene boomtak naar de andere boomtak. Soms wel drie meter ver.
2
Ontdek de eekhoorn
Eekhoornprenten foto: Annemarie van Diepenbeek
Jonge eekhoorn foto: Roline Eikelboom
Idee: Leg een meetlint of een maatlat op de vloer. Maak zelf een sprong als een eekhoorn. Hoe ver kan jij springen? Het is belangrijk om bij zo’n grote sprong wel goed te kunnen sturen in de lucht. Hier gebruikt de eekhoorn zijn staart voor. Wat eet een eekhoorn? Een eekhoorn is een echte alleseter en lust net als mensen ook erg veel verschillende dingen. Niet alleen allerlei noten en zaden zoals eikels, kastanjes, beukennootjes en zaden van sparren. Maar ook bessen, rupsen en eekhoorntjesbrood (dat is een paddenstoel). Soms ook eieren, jonge vogels en muizen. In de winter, als het koud is, en de bomen kaal zijn, kunnen ze niet zo veel te eten vinden. Daarom verstoppen eekhoorns in de zomer al veel nootjes en leggen zij een voorraad aan. In de winter slapen eekhoorns veel maar houden geen echte winterslaap. Ze staan in de winter iedere dag op en zoeken de verstopte nootjes. Soms vergeten ze waar die verstopt liggen en groeit er een nieuw eiken- of beukenboompje op die plaatsen.
Eekhoornvraatsporen foto: Annemarie van Diepenbeek
3
Ontdek de eekhoorn Idee: Verzamel walnoten, beukennootjes, hazelnoten of eikels (dingen die de eekhoorn eet) en stop deze in zakjes of doosjes. Verzamel daarnaast 2 dingen die de eekhoorn niet eet bijvoorbeeld takjes of kiezels. Laat kinderen opschrijven welke dingen een eekhoorn wel of juist niet eet?
Eekhoorn foto: Aaldrik Pot
Eekhoornnest foto: Annemarie van Diepenbeek
Waar woont een eekhoorn? Eekhoorns wonen in de zomer en in de winter meestal in een nest. Soms in een boomholte of in een speciale eekhoornkast. Dit nest maakt de eekhoorn zelf hoog in een boom. De buitenkant van het nest wordt meestal gemaakt van omgebogen takken waar vaak het blad nog aanzit. Van binnen zijn de nesten bekleed met zacht materiaal zoals veren, gras of mos. In de winter en wanneer jongen worden geboren, hebben nesten een dikkere bekleding. De nesten blijven dan lekker warm. Een eekhoornnest is ongeveer zo groot als een voetbal. Idee: Eekhoorns willen graag droog en warm kunnen zitten in hun nest. Verzamel materialen waar eekhoorns hun nest mee maken zoals bladeren, mos, gras, takjes. Je kunt deze materialen in een doosje op tafel leggen. Stop er ook iets bij wat eekhoorns niet gebruiken voor hun nest, bijvoorbeeld rietstengels. Laat kinderen opschrijven welke van de spullen niet door een eekhoorn voor het maken van zijn nest gebruikt wordt.
4
Ontdek de eekhoorn Zelf eekhoorns zien Eekhoorns zijn niet de hele tijd actief. Ze slapen graag op de tijden dat kinderen ook in bed liggen. Vooral zo’n twee uur na zonsopkomst en in de namiddag zijn ze wakker en gaan dan op zoek naar eten. Eekhoorns hebben zich goed aangepast aan het samenleven met mensen. Je vindt ze niet alleen in bossen, maar ook in parken en zelfs in tuinen. Misschien eet er zelfs wel een eekhoorn mee van je voederplank in de winter. Eekhoorns laten verschillende sporen achter als ze ergens geweest zijn. Bijvoorbeeld als ze gegeten hebben of door de aanwezigheid van hun nest kun je zonder een eekhoorn zien erachter komen dat er eekhoorns in de buurt voorkomen. Wanneer er sneeuw ligt zijn hun loopsporen misschien wel te vinden? Idee: Onder een hazelaar, den of spar kan je op zoek gaan naar hazelnoten en dennen- of sparappels waar een eekhoorn aan geknaagd heeft. Ook even omhoog kijken (daar, een eekhoornnest!). Kijk je tijdens het wandelen af en toe eens aandachtig naar de grond, dan vind je er vast allerhande sporen. Zo zijn modderige paadjes de uitgelezen plek om pootafdrukken van eekhoorns te zoeken.
Jonge eekhoorn foto: Bernadette van Noort
Waar komt de eekhoorn voor in Nederland? In Nederland komt de eekhoorn in grote delen van het land voor, vooral in het midden, oosten en zuiden. Ook zijn ze te zien in de duinen van Noord- en Zuid-Holland. In de rest van Nederland komen ze minder voor. Rode eekhoorns leven vooral in beboste gebieden, maar zijn ook te zien in tuinen en parken. Hun voorkeur gaat uit naar ouder bos (met naald- en loofbomen), omdat daar meer voedsel, verstopplekjes en nestgelegenheden te vinden zijn.
Idee:
Denk je dat er eekhoorns bij jou in de buurt voorkomen. Heb je er misschien zelf wel eens eentje gezien? Zoek de in jouw buurt geschikte plekken voor een eekhoorn op een kaart (bijvoorbeeld een uitgeprinte luchtfoto) op en omcirkel deze.
5
Ontdek de eekhoorn
Bron: Nationale Databank Flora en Fauna / Zoogdierdatabank van de Zoogdiervereniging
6
Ontdek de eekhoorn Wanneer je een eekhoorn of zijn sporen hebt gevonden kun je deze opschrijven. Belangrijk is om op te schrijven wat je hebt gezien: het dier zelf, zijn nest, prenten of misschien vraatsporen? Idee: Neem daarvoor pen en papier mee naar buiten en misschien een fototoestel en een verrekijker om hoog in de bomen te kunnen kijken. Heb je de eekhoorn niet gevonden? Dat is niet erg, er zijn vast meer plekken te bedenken waar hij zou kunnen zitten. Kijk nog eens op de kaart en ga opnieuw op zoek! Waarnemingen doorgeven De Zoogdiervereniging wil graag weten waar in Nederland eekhoorns voorkomen. Woon jij in een gebied waar eekhoorns voor (kunnen) komen, help ons dan mee en ga op zoek naar de eekhoorn. Heb je hem of zijn sporen gezien dan kun je ons dat op verschillende manieren laten weten.
Eekhoornapp foto: Stefan Vreugdenhil
Idee: Zoek op internet de speciale website of eekhoorn-app op en geef de waarnemingen aan de Zoogdiervereniging door. http://www.zoogdiergezien.nl/node/add/eekhoorn (internet) of http://eekhoorn.zoogdiergezien.nl/ (app)
7
Ontdek de eekhoorn Overige activiteiten en spellen Kleurplaten Er staan diverse links naar kleurplaten op internet, voorbeelden zijn: http://www.kleurplaten-voor-kids.nl/Dieren/Eekhoorntjes.html http://www.we4you2.nl/Pages/Kids/ColoringPagesSelection.aspx?Subject=Eekhoorn&Category=Dieren http://www.kleurplatenzoeken.nl/thema/eekhoorns http://www.animaatjes.nl/kleurplaten/eekhoorn/ http://www.kleurplatenwereld.nl/dierenkleurplaten/eekhoorn_kleurplaten/ http://www.kleurplatenenzo.nl/kleurplaten/eekhoorn/303 Teken zelf een eekhoorn Voorbeelden hoe dit moet zijn te vinden op onder andere: http://www.wikihow.com/Draw-a-Squirrel http://www.artyfactory.com/drawing_animals/how_to_draw_a_squirrel/how_to_draw_a_squirrel.htm Spellen en speurtocht Kijk voor een speurtocht en diverse spellen voor kinderen in de leeftijd van 6-14 jaar op http://www.zoogdiervanhetjaar.nl/node/22.
Eekhoornspeurtocht foto: Neeltje Huizenga Copyright De Zoogdiervereniging heeft deze informatie samengesteld in het kader van het Jaar van de Eekhoorn. Iedereen kan ermee zijn eigen activiteiten organiseren. De toestemming voor gebruik strekt echter niet verder dan dat. Dat wil zeggen dat derden zoals bijvoorbeeld de media geen gebruik kunnen maken van het materiaal. De Zoogdiervereniging heeft medewerking gekregen van fotografen, illustratoren en auteurs en is blij dat we een en ander aan u mogen aanbieden maar het betekent wel dat er grenzen zijn aan de gebruiksrechten. Bij vragen of onduidelijkheden kunt u contact opnemen met de Zoogdiervereniging:
[email protected].
Deze lesinformatie is gemaakt in het kader van het Jaar van de Eekhoorn en mede mogelijk gemaakt door het Prins Bernhard Cutuurfonds en de ASN Foundation.
8
