ONS PENSIOEN. Ouderen hebben grote betekenis voor de samenleving. Staat leent van pensioenfondsen: Origineel plan of luchtfietserij?

ONS PENSIOEN

BPP: Belangenvereniging Pensioengerechtigden Pensioenfonds Zorg en Welzijn

Doelstelling van pensioen: Mensen in staat stellen hun levenswijze voort te zetten Uitdaging: Van Zorg naar Gezondheid Interview met Rob Bijl (SCP):

Ouderen hebben grote betekenis voor de samenleving Staat leent van pensioenfondsen: Origineel plan of luchtfietserij? 1

Jaargang 29 • nummer 3 juni 2015

Tot €650,voordeel op een Van Raam fiets! Ergonomische zithouding

Topkwaliteit scootmobielen 8 versnellingen Veilig stilstaan door lage afstap

    

Nederlands fabrikaat Uniek INDEGO veersysteem Ergonomisch gevormde stoel Compact en stabiel Diverse modellen en uitvoeringen

Nooit meer lekke banden!

Trapondersteuning mogelijk

Lage instap: 23 cm

Gratis SLP-24X op alle fietsen en scootmobiel

Bel voor een afspraak 088 - 848 00 00 of bezoek www.vitalis.nl/pensioenbelangen

Beleef de lente: weer veilig en comfortabel fietsen! Het is lente! Tijd om er weer heerlijk op uit te gaan. Een rit door de natuur of een bezoek aan de markt wordt een stuk plezieriger wanneer u comfortabel en zorgeloos fietst. De fietsen van Van Raam zijn van Nederlands fabrikaat en worden op maat gemaakt voor een optimaal gebruikscomfort. Weer veilig fietsen wanneer u dat wilt. En wilt u liever wat extra ondersteuning bij het fietsen dan is trapondersteuning een prima oplossing. Wel zo prettig. De adviseurs van Vitalis komen graag bij u langs voor een proefrit. Exclusief bij Vitalis: Nooit meer een lekke band rijden! De unieke SLP-24X anti-lek behandeling zorgt dat u met een lekker gevoel kunt blijven rijden met uw scootmobiel, fiets of rolstoel. Een gaatje dat ontstaat wordt van binnenuit direct opgevuld. Zo kunt u lekker blijven rijden, wel zo prettig.

✁ Ja, stuur mij een brochure Pensioenbelangen_mnd5

Naam _____________________________________ Adres _____________________________________

Introductiekorting Bij aanschaf van een nieuwe fiets of scootmobiel ontvangt u deze unieke anti-lek behandeling t.w.v. maximaal €100,- nu nog geheel gratis. Vraag onze adviseur naar de mogelijkheden.

Bezoek een showroom bij u in de buurt. Kijk op www.vitalis.nl/showrooms Deze acties zijn geldig t/m 31 mei 2015. Uw voordeel wordt berekend op basis van de aanschafwaarde van de fiets. Deze korting kan oplopen tot €650,-

Postcode ___________________________________ Plaats _____________________________________ Telefoon ___________________________________ Stuur gratis naar: Antw.nr. 1071, 9200 VB Drachten

Over Vitalis Vitalis biedt een breed assortiment comfort- en mobiliteit verhogende producten, zoals trapliften, sta-op stoelen, scootmobielen, comfort douches, rolstoelen en rollators met buitengewone services.

2

Van de redactie Jong en oud:

Samen naar een nieuw pensioenstelsel In een filmpje voorafgaand aan het debat op de Algemene Vergadering van de BPP op 22 april jl, werd een aantal keren gesproken over de “huidige pensioencrisis”. Ik vond dat een beetje irritant. Door voortdurend in die termen over ons pensioensysteem te spreken, nog steeds een der beste van de wereld, worden de geesten rijp gemaakt voor grote, want “absoluut noodzakelijke”, veranderingen. Van diverse kanten wordt echter gesteld dat de huidige reserves bij de pensioenfondsen, vermeerderd met de (voorzichtige) ramingen van de te behalen rendementen, nu al goed zijn voor doorbetaling van alle pensioenen de komende 30 jaar. Hoezo pensioencrisis? Om te voorkomen dat er een kloof gaat ontstaan tussen ouderen en jongeren en om vermeende misverstanden daarover weg te nemen, organiseerde het bestuur van de BPP een debat tussen vertegenwoordigers van jongerenorganisaties, vakbonden en ouderenorganisaties. Boeiend! En de conclusie? We moeten samenwerken om in de toekomst iets te bereiken.

nieuwe FTK in Nederland een half nationaal inkomen op de plank moet liggen om pensioenen te kunnen indexeren. En in zijn conclusie schrijft hij: “Onderzoek heeft uitgewezen dat beleggen met een lange termijnvisie over de laatste twee eeuwen gemiddeld een rendement van 5% heeft opgeleverd. Er is geen enkele reden te bedenken waarom dat in de toekomst niet meer zo zou zijn.” Hoort u het ook eens van een ander. Vrijheid van meningsuiting? En dan nog even dit. In het eerste nummer van dit jaar heb ik mijn persoonlijke mening geuit over de gruwelijke aanslag op ‘Charlie Hebdo’ en de vrijheid van meningsuiting in het algemeen. Dat schoot bij één van onze lezers in het verkeerde keelgat. Twee kritiekpunten uit zijn reactie waren voor mij van belang. Ten eerste het feit dat ik mijn privé mening in het hoofdredactioneel weergeef. Daar wil ik het volgende op zeggen: ja, ik heb een privé mening, zoals iedere burger die in dit land gelukkig mag hebben. Niet ongebruikelijk voor veel (hoofd)redacteuren. Ten tweede het begrip humor. Ik begreep uit de reactie van de briefschrijver dat hij veronderstelt dat ik de wijze waarop sommige satirische bladen menen de voorman van de islam te moeten afbeelden goed keur en als humor beschouw. Dat is niet het geval en blijkt ook niet uit de tekst waarin ik expliciet het zinnetje “Waarbij eens temeer de vraag gesteld moet worden hoe ver je daarin moet gaan overigens” had opgenomen. Indien ook andere lezers overigens die indruk over het begrip humor in genoemde bijdrage hadden gekregen dan betreur ik dat. Daarom vond ik het opportuun om hier nog even op in te gaan.

Hoe gaat de toekomst van ouderen in Nederland er uit zien? Jaap van der Spek en ik togen samen naar Den Haag voor een gesprek met Rob Bijl, adjunct directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). Wij wilden wel eens weten hoe de toekomst van onze ouderen er volgens het SCP, een belangrijk adviesorgaan van de overheid ten slotte, eigenlijk uit gaat zien. Het interview leest u op pagina 10. Maar hoe denken ouderen daar zelf over? Pierre Thijssen ging de straat op en vroeg een paar willekeurige ouderen hoe zij tegen hun toekomst aan kijken. Ja, en dan vragen we ook nog uw aandacht voor een interessante analyse van Rob de Brouwer (voorzitter NBP). Hij gaat in op het interview met de heren Berkemeijer en Gommer in de vorige editie van dit blad. Het echte probleem is volgens hem dat ten gevolge van het

Ik wens u veel leesplezier. Roelof Jan Mulder, hoofdredacteur.

3

INHOUD VAN DE REDACTIE

3 6

Samen verdien je het meest

VAN DE VOORZITTER

8

Schoenmaker, houd je bij je leest

PENSIOEN & POLITIEK

14

WMO & PENSIOEN

18

Een gewenste pensioenuitkering! Dat moet het resultaat zijn.

Samen naar een nieuw pensioenstelsel

LEDENVERGADERING

ANALYSE

9

Hoe zien ouderen hun toekomst?

Hoe rentegevoelig zijn pensioenfondsen?

ZORG



20

Is WMO thuiszorg een succes?

PAS VERSCHENEN

22

COLUMN HASKO

24

Een ‘grand design’ is zelden succesvol INTERVIEW

10

Ouderen hebben grote betekenis voor de samenleving 4

PENSIOEN IN DE PERS

32

ACTUEEL

34

Een origineel plan of luchtfietserij?

Beter Oud

LEKKER KOKEN

25 26 28 29

Welke Pensioenpersona bent u?

ZORG

37

COLOFON

De macht van verzekeraars

LEZERS SCHRIJVEN

KOEPELNIEUWS Jaarverslag BPP 2014

Cryptogram & Kruiswoordpuzzel

LEZERS SCHRIJVEN

36

Geen pech- en Geluksgaranties

Audrey’s DeliCasa Risotto

PUZZELEN

LEDENRAAD

30

Van Zorg naar Gezondheid

5

38

Verenigingsnieuws | Roelof J. Mulder

Jongeren hebben de tijd, ouderen het kapitaal

Samen verdien je het meest De kop boven dit artikel is de perfecte samenvatting van het inhoudelijke deel van de Algemene ledenvergadering van de BPP op 22 april jongstleden. De uitspraak is van Joop Caljouw. Het thema op de ledenvergadering “Beeldvorming bij jongeren en ouderen” was een schot in de roos. Een verslag. Belachelijke situatie

Vervolgens ging Caljouw in op de Nationale Pensioendialoog en vooral op de bijdrage van de Sociaal Economische Raad (SER) daaraan die vier varianten van toekomstige pensioenscenario’s schetst (zonder overigens zelf tot een keuze te komen). “Bezwaar is dat de SER ook in haar vierde variant, de nominale zekerheid niet los laat en er nog steeds járen vooruit gerekend wordt met betrekking tot de inkoop van pensioenen.” Caljouw deelde de vergadering mede dat ons eigen pensioenfonds (Zorg & Welzijn) een stapje verder gaat en op dit moment de keuze laat tussen een fonds gebaseerd op het vertrouwde systeem van “defined benefit” ( je weet wat je krijgt…. althans dat was vroeger zo) en “defined contribution” (je weet wat je hebt ingelegd).

“Volstrekt belachelijk en waanzinnig”, aldus Caljouw in zijn openingsrede over de waarin we nu verkeren dankzij het Nieuwe Financieel Toetsingskader (nFTK) dat eind vorig jaar door de Eerste Kamer is gejast nadat de Tweede Kamer er al eerder om onbegrijpelijke redenen haar zegen aan gegeven had. “Het is twee stappen achteruit en slechts één heel klein stapje vooruit. Niemand weet nu nog wat onze pensioenen waard zijn. In de afgelopen drie maanden werd ons pensioenfonds 16 miljard euro rijker op papier. Maar we rekenen ons arm omdat we nu moeten denken dat we de komende jaren niks meer zullen verdienen op onze beleggingen. Dus zowel onze bezittingen als onze verplichtingen zitten door het FTK vol lucht. Wie prikt die ballon door?” Gevreesd moet worden dat er de komende jaren geen enkele ruimte meer zal zijn voor indexatie. En we lopen al zo’n 12 procent achter op de loonontwikkeling.

Caljouw maakte duidelijk dat het fondsbestuur van Zorg & Welzijn de keuze tussen deze twee nog niet gemaakt had en daar diezelfde avond in de Pensioenraad nog met het bestuur over in gesprek zou gaan. De uitgangspunten van de BPP daarin zijn o.a.: • Pensioen is een arbeidsvoorwaarde • We willen geen pech- en geluksgaranties • Zekerheid kost geld en is vooraf niet te geven • De inhoud van de pensioenregeling is het primaat van deelnemers, de gepensioneerden en de werkgevers. De overheid moet op afstand blijven • Jongeren hebben de tijd, ouderen het kapitaal, samen verdien je het meest.

“Tegen dit systeem”, vervolgde Caljouw, “hebben wij ons zeer nadrukkelijk verzet, binnen onze koepel, de NVOG, maar ook met de vakbond FNV.” Hij refereerde daarbij aan de demonstraties van ouderenbonden en vakbonden tegen de nieuwe FTK plannen op het binnenhof en het Plein in Den Haag. “ Ik miste daar wel de deelname van die leden die ons nog vaker en luider op de barricaden willen hebben”, aldus de voorzitter fijntjes.

6

Verenigingsnieuws | Roelof J. Mulder

“De beuk erin”

Zekerheid bestaat niet

Het betoog van de voorzitter was aanleiding voor een aantal opmerkingen uit de zaal. Een van de leden riep op tot actie. Met z’n allen naar Den Haag, of het verkeer op Oudenrijn stil zetten. Hetgeen de voorzitter deed opmerken dat de titel boven zijn verhaal dan beter “De beuk erin” had kunnen luiden. “Wij proberen echter het midden te houden tussen een constructieve opstelling en een activistische.”

Volgens Jos Berkemeijer bestaat pensioenzekerheid niet: ”Daaraan vasthouden vergroot de spanningen tussen jong en oud.” Gezocht moet worden naar andere vormen van een (goed) pensioen. Anna Grebentchikova stelde dat in de huidige economisch moeilijke tijden jongeren nauwelijks nog een vast contract bij de werkgevers krijgen. Dat maakt deelname aan een pensioenfonds onzeker. Ook het toenemende aantal ZZP-ers, waarvan de meeste geen voorzieningen treffen voor hun pensioen, heeft invloed op de inleg van de deelnemers aan een pensioenfonds. Volgens haar is de huidige generatie “de eerste generatie ooit die het minder krijgt dan hun ouders.”

Beeldvorming en paneldiscussie In het middagprogramma stond de beeldvorming tussen, van en over ouderen en jongeren centraal. Misverstanden te over. Bijvoorbeeld: Ouderen zouden de pensioenen van jongeren ‘opeten’. Is dat ook zo? Een goed initiatief van het BPP-bestuur was het betrekken van jongeren in de paneldiscussie die over dit onderwerp geprogrammeerd stond. Namens FNV senioren was dat Eunice Bronswijk. En voorts: Dirk Jan Thijs namens de Jonge Democraten, Jos Berkemeier, voorzitter van de pensioencommissie van de NVOG en Anna Grebentchikova namens het Pensioenlab van de CNV jongeren. Gespreksleider was Joandi Hartendorp van CNV Jongeren.

Het debat werd afgesloten door bestuurslid Jaap van der Spek. Hij vergeleek de huidige dialoog tussen jong en oud over het pensioenstelsel met een loopgraven oorlog. Ieder stelt zijn eigen versie van het probleem vast, vindt daar een oplossing voor die vervolgens door de andere partij wordt afgeschoten. Maar: “Het waardevolle van deze dag is dat we een begin gemaakt hebben met het gezamenlijk vast stellen van het probleem en het gezamenlijk vinden van een oplossing. Samenwerken is essentieel. Ik hoop dat deze dag daar een aanzet toe heeft gegeven”.

Volgens Eunice Bronswijk hebben “ouderen en jongeren wellicht tegengestelde pensioenbelangen. Maar er zijn ook gedeelde belangen. Bij pensioenen is solidariteit een goede zaak.” Dirk Jan Thijs was het maar gedeeltelijk met Eunice eens. Hij bestreed dat het huidige systeem solidair zou zijn. “Denk alleen maar eens aan het feit dat hoger opgeleide ouderen (hogere inkomens) langer leven en zodoende langer gebruik maken van de pensioenpot”. Volgens de Jonge Democraat kan de kloof tussen generaties allen worden opgelost “door een nieuw pensioenstelsel waarin iedereen een persoonlijke spaarpot heeft”. De discussie spitste zich verder toe op de vraag of collectief beleggen (gekoppeld aan de verplichte deelname aan een gezamenlijk pensioenfonds) beter is dan individueel. Sommige analisten vinden dat collectief beleggen grote voordelen heeft. Je zou meer rendement kunnen behalen uit de beleggingen omdat risico’s makkelijker en breder gespreid kunnen worden. Dus op naar vijf of zes grote pensioenfondsen in Nederland. Anderen gruwen daarvan.

Gaande en komende bestuursleden Tijdens de ledenvergadering heeft voorzitter Caljouw afscheid genomen van twee bestuursleden en bedankte hen voor hun trouwe inzet. Gerard Veenstra, oud voorzitter, thans penningmeester, namens de BPP lid van de Pensioenraad en al sinds mensenheugenis lid van het bestuur. Dick Harting, secretaris, dit jaar verantwoordelijk voor het uitgebreide en lezenswaardige jaarverslag dat op internet voor de deelnemers aan de ALV ter beschikking was gesteld. Nieuwe bestuursleden zijn verwelkomd: Cees Michielse, secretaris; Jaap Dijkstra, penningmeester en als leden Jan van Pijkeren en Peter Patijn. Allen zijn met algemene stemmen gekozen.

7

VAN DE VOORZITTER | Joop C. Caljouw

Schoenmaker, houd je bij je leest Een bijzonder geanimeerde dag, die 22e april. Het was de dag van de Algemene Ledenvergadering (ALV) van onze Belangenvereniging. Een uitgebreid verslag ervan leest hebt u kunnen lezen op pagina 6 en 7.

Veel gepensioneerdenverenigingen maken zich sterk voor informatie over de zorg en voor de kwestie van de zorgkosten. Onze BPP heeft de handen vol aan pensioenbelangen en is opgericht met dat doel. Andere doelen lieten we altijd over aan de algemene ouderenbonden (ANBO, KBO, PCOB en NOOM). In de ledenvergadering is, ondanks enkele tegengeluiden, nadrukkelijk uitgesproken dat ‘de schoenmaker zich bij zijn leest moet houden’. Wetend hoe uitgebreid het onderwerp ‘zorg’ is, ben ik wel blij met deze uitspraak.

Actie! Dat leden van de BPP het bestuur tijdens de ALV oproepen om een meer activistische houding aan te nemen en onorthodoxe acties te voeren, geeft wel aan hoe onze gepensioneerden zich voelen. Jarenlang indexatie is een bron van spanningen aan het worden. Dat zullen de aanwezige bestuursleden van Pensioenfonds Zorg & Welzijn zeker waargenomen hebben. Nu moeten ze er nog wat mee doen.

In gelijke mate geldt dit voor ‘wonen’. Uit ervaring weet ik hoe veelomvattend dit gebied is. En inderdaad er moet lokaal bij de woningcorporaties en overheden meer aangedrongen worden op ‘levensloopgeschikt’ bouwen, maar ook hierbij staat het belang los van pensioenbelangen. Dat neemt niet weg dat voor het financieren van de eigen woning best wat extra pensioengeld opgenomen kan worden. Met name door gepensioneerden met een bovenmodaal inkomen. Maar bij ons pensioenfonds zijn dat er niet zoveel. Bovendien willen we niet dat ouderen door die onttrekking niet meer volop in de risico’s van het langer of korter leven zouden kunnen delen. Wat al helemaal voorkomen moet worden is dat er tijdens het werkzame leven een tijd geen premie wordt betaald of dat er dan al geld onttrokken wordt aan het fonds. Een pensioenfonds werkt het beste als het verplicht is en we solidair zijn met elkaar.

Hoe het bestuur de suggesties van de leden gaat oppakken, kan ik voorafgaande aan het bestuursoverleg daarover, nog niet meedelen. Volgt u ons in de Nieuwsbrieven (per email) of via de website www.pfzw-belangenvereniging.nl.

Wonen en zorg Als onze vereniging een stevig partijtje meeblaast in pensioenland, moeten we dan ook niet de belangen van de leden dienen op de gebieden zorg en wonen? Zorgkosten zijn een belangrijke post in het karige budget van veel gepensioneerden. Bovendien gaan er steeds meer stemmen op om een deel van het pensioen voor (hoog-)bejaarden aan zorg te besteden. Sommigen stellen zelfs ‘pensioen in natura’ voor.

8

Pensioen & Politiek | MICHIEL HUISMAN

Hoe rentegevoelig zijn pensioenfondsen eigenlijk? De rentegevoeligheid hangt als een molensteen om de nek van pensioenfondsen. Daarop moet ingegrepen worden, vindt de SP en stelde hier Kamervragen over (ingezonden 18 maart 2015), waar staatssecretaris Klijnsma vervolgens op heeft geantwoord. Bent u het eens met de FNV dat de lage rente een steeds grotere molensteen om de nek van de Nederlandse pensioenen wordt? Klijnsma: “De pensioenen hebben inderdaad last van de aanhoudende lage rente. […] Een lage rente kan eveneens gevolgen hebben voor de hoogte van de pensioenpremies. Het fondsspecifieke effect hangt af van de gekozen systematiek voor het vaststellen van de kostendekkende premie.

Wilt u tegemoet komen aan het verzoek van de FNV om op korte termijn met werkgevers- en werknemersorganisaties te overleggen over bescherming van pensioenrechten tegen de kunstmatig lage rente? Klijnsma: “Als sociale partners een nieuwe invalshoek willen inbrengen, ben ik gaarne bereid met hen hierover van gedachten te wisselen. Wel wil ik ervoor waken om discussies over te doen die we in het kader van het nieuwe FTK meermalen hebben gevoerd.”

Wat zijn de gevolgen voor de koopkracht van pensioenen op korte en langere termijn? Klijnsma: “Mede door het stabiliserende effect van het nieuwe financieel toetsingskader (FTK) zijn op de korte termijn nauwelijks gevolgen te verwachten voor de koopkracht van pensioengerechtigden. De koopkracht wordt vooral bepaald door de mate waarin pensioenen aan de prijsontwikkeling worden aangepast, respectievelijk worden gekort. De beleidsdekkingsgraad van de meeste pensioenfondsen zal in de loop van 2015 naar verwachting dalen. In dat geval moeten meer fondsen een herstelplan opstellen. In het nieuwe FTK hebben zij een termijn van 10 jaar om te herstellen naar het vereist eigen vermogen. Voor de mate van indexatie heeft het ECB-programma op de korte termijn nauwelijks gevolgen. Het merendeel van de pensioenfondsen had vóór de start van dit programma al te weinig vermogen om de pensioenen te indexeren. Als de marktrente nog geruime tijd op het huidige niveau blijft, kan het moment waarop de pensioenen weer volledig kunnen worden geïndexeerd, in de tijd opschuiven. In dat geval ontstaan op langere termijn gevolgen voor de koopkracht van de pensioenen.”

Naschrift redactie Valt het u ook op dat staatssecretaris Klijnsma hier om de hete brij heendraait? Niet de lage rente is het werkelijke probleem zoals de staatssecretaris wil doen geloven, maar de stringente nieuwe regelgeving (nFTK). Pensioenfondsen moeten hun verplichtingen berekenen op een rente die ver onder de reële rendementen liggen die ze op hun vermogens realiseren. De prijs die ze voor zekerheden moeten betalen, is daarom veel te hoog. Lees ook pagina 14 tot en met 17 van deze editie waarin Rob de Brouwer zijn analyse en visie ten beste geeft. En overigens: de gevolgen voor de koopkracht van pensioenen zijn er al geruime tijd en ontstaan niet – zoals de staatssecretaris in haar antwoorden suggereert – op langere termijn (in de toekomst dus). U als lezer kan daarover meepraten. Of niet soms? Reageren? Graag: [email protected] (lezers van Pensioenbelangen), of naar: [email protected] (lezers van Ons Pensioen).

9

“Ouderen hebben grote betekenis voor de samenleving ” 10

interview | Roelof J. Mulder en Jaap van der Spek

Hoe ziet de toekomst van de ouderen eruit en wat kunnen we van hen verwachten? Welke ontwikkelingen zijn belangrijk voor het ouderenbeleid? Met die vragen stapten we naar iemand die verondersteld wordt daar veel van te weten: Dr. Rob Bijl, adjunct-directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en lid van de Wetenschappelijke Adviescommissie Volksgezondheid Toekomstverkenningen 2014.

Het SCP houdt kantoor in het gebouw van het ministerie van Onderwijs, Welzijn en Sport. Een stukje toekomst wordt al duidelijk als we alleen via beveiligde deuren naar binnen kunnen. Mensen, die hun werk doen voor de Nederlandse samenleving, kunnen dat kennelijk niet meer zonder beveiligd te worden. Een trieste constatering. Ziet de toekomst van de ouderen er ook zo triest uit?

zal er onvoldoende zijn. Mede, omdat de dan wel aanwezige jongeren uit een veelheid van banen kunnen kiezen en, op uitzonderingen na, waarschijnlijk niet zullen kiezen voor de laag betaalde zorg. Aan die lage betaling zal dus wat gedaan moeten worden. Het is denkbaar dat we meer arbeidsmigranten toe zullen moeten laten”.

Portemonnee belangrijker dan principes

Druk op professionele hulp

In aanmerking genomen de huidige veranderingen in de (thuis)zorg, bevinden we ons eigenlijk in een transitieperiode. Met de nodige maatschappelijke onrust tot gevolg. Er vinden grote veranderingen plaats, ook nog eens gekoppeld aan een bezuinigingsoperatie. Gevolg: onvoldoende financiële middelen om bijvoorbeeld een voor iedereen toegankelijke thuiszorg van goede kwaliteit te garanderen. Rob is niet optimistisch over de mogelijkheden er wat aan te doen. “We zouden eigenlijk de slag moeten maken naar een samenleving, waar we meer over hebben voor producten van duurzaamheid, zorg en welzijn dan voor materiële producten, maar zo’n, voor het overleven van de samenleving zeer

“Dat valt wel mee”, zegt Rob Bijl als we hem ernaar vragen. “Natuurlijk gaat er wel veel veranderen. Het aantal ouderen zal door de stijging van de gemiddelde levensduur steeds groter worden en vooral het aantal hoogbejaarden met beperkingen zal toenemen. Dat zal een behoorlijke druk leggen op verzorging, verpleging en thuiszorg. Daar komt bij dat ouderen van de toekomst hogere eisen zullen stellen aan de kwaliteit van leven. Er zijn ook minder kinderen, die gemiddeld ook op grotere afstand zullen wonen. Die druk op professionele hulp zal moeilijk met beschikbaar personeel kunnen worden opgevangen, want dat personeel

11

interview | Roelof J. Mulder en Jaap van der Spek

de druk eraf en dat wordt als plezierig ervaren. Velen kijken er ook naar uit tot het zover is. Zij zullen zeker meer voorwaarden stellen aan de bijdrage aan de samenleving, die zij bereid zijn te leveren. Ouderen van straks zijn gewend te reizen, weten wat er in de wereld speelt, hebben internetvaardigheden en, vergeleken met vroegere generaties gepensioneerden, ook wel wat meer geld om te besteden. Zij zullen, zolang de gezondheid dat toelaat, dus meer op pad gaan en minder gebonden willen zijn.

belangrijke verandering, is niet te verwachten”. Rob ziet wel een kleine kentering, maar “het gaat langzaam en voor veel mensen zal de portemonnee uiteindelijk toch belangrijker zijn dan principes. Ook in de toekomst”.

3,5 miljoen gepensioneerden De datum waarop de AOW ingaat, zal de komende jaren verschuiven en bij het toenemen van de levensduurverwachting ook later ingaan dan de dag waarop iemand 67 jaar wordt. Daardoor zal het aantal gepensioneerden ongeveer blijven steken op 3,5 miljoen. De kosten zullen weliswaar dus ongeveer gelijk blijven en alleen volgens de huidige regels stijgen met de ontwikkeling van het minimum loon, maar “het gevoel zal blijven bestaan, dat de jongeren voor die groep ouderen ‘moeten opdraaien’. De overheid doet er verstandig aan om zich op spanningen voor te bereiden en het beleid erop af te stemmen”, adviseert Rob.

Afzienbare periode Overigens, na 2035 zal het aantal ouderen in de bevolking weer afnemen, omdat de babyboom generatie zal sterven en keren we terug naar een meer normale opbouw van de levenspiramide. Voor een deel hebben we het dus over een afzienbare periode, waar we wel beleid voor moeten ontwikkelen, maar die ook oproept tot nadenken over wat daarna belang-

“Het gevoel zal blijven bestaan, dat de jongeren voor die groep ouderen ‘moeten opdraaien’.” Ouderenparticipatie

rijk is. Voor zover je eigenlijk iets kunt zeggen over een zo lange periode vooruit”.

Dat ouderen in de toekomst maatschappelijk een grotere rol zullen gaan spelen, is volgens Rob Bijl maar de vraag. De vitaliteit zal toenemen, maar we moeten ook langer doorwerken. Vrijwilligerswerk zal zeker blijven, maar in het algemeen is het al zo, dat mensen minder structureel actief willen zijn en als ze een bijdrage leveren, dat willen doen op eigen voorwaarden en op tijdstippen die hen uitkomen. Dat zal zeker ook bij ouderen zo zijn. Na de pensionering is

Motivatieproblemen Rob Bijl: “Het is nu nog te vroeg om te veronderstellen dat langer doorwerken een negatief effect heeft op het ziekteverzuim. Het kan ook een positieve prikkel zijn als je langer mag doorwerken. Maar uit onderzoek blijkt, dat er weinig 55-plussers zijn die graag willen doorwerken tot hun 67ste of

12

zelfs nog langer. Dat is wel een reden om je zorgen te maken, want wat is de invloed op de motivatie en op het op peil houden van de gemiddelde productiecapaciteit per oudere medewerker? Zeker bij laaggekwalificeerde medewerkers met weinig intrinsieke arbeidsmotivatie of uitdaging in het werk, lijkt het mij erg moeilijk om daar verandering in te brengen. Er zijn ook vragen over de mogelijk afnemende gezondheid van mensen als ze langer door moeten werken in fysiek zware en/of stressvolle beroepen. We zullen dat de komende jaren nauwlettend moeten volgen”.

Adviezen aan politiek en ouderen Op de vraag wat hij de politieke partijen zou aanraden in hun partijprogramma’s voor de volgende Tweede Kamer verkiezingen op te schrijven, is Rob direct: “Meer aandacht geven aan de kwaliteit van leven van burgers en minder eenzijdige aandacht aan de financieel economische kant, attent zijn op de bedreigingen van de solidariteit tussen jong en oud, ouderen minder neerzetten als hulpbehoevende categorie, maar wel aandacht hebben voor de hoogbejaarden met toenemende beperkingen en het afschaffen van voordeeltjes, die in onze samenleving alleen maar stigmatiserend werken”.

Wie is Rob Bijl? Dr. R.V. (Rob) Bijl is adjunct directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). Hij studeerde Sociologie aan de Radbout Universiteit te Nijmegen en promoveerde in 1991 aan de Universiteit van Utrecht. Van 1985 tot 2000 werkte hij bij het Trimbos Instituut in Utrecht. Van 2001 tot 2006 was hij verbonden aan het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatie Centrum van het ministerie van Justitie. Sinds april 2006 maakt hij deel uit van de directie van het SCP. Naast zijn functie bij SCP schrijft Rob Bijl (o.a.) de volgende nevenfuncties op zijn conto: • Lid van de Wetenschappelijke Adviescommissie Volksgezondheid Toekomst Verkenningen 2014 • Lid van de Adviesraad Sociale Statistieken van het CBS • Maakt deel uit van de General Assembly van het European Centre for Social Welfare Policy and Research in Wenen • Lid van de Raad van toezicht van GGZ Centraal (centra voor geestelijke gezondheidszorg in Midden Nederland)

Op de valreep wil hij de organisaties van gepensioneerden nog meegeven, dat ouderen wel degelijk grote betekenis kunnen hebben voor de samenleving en dat zij er goed aan doen actief te blijven participeren. Natuurlijk zolang dat nog kan, maar… “het houdt je weg van de geraniums, helpt de generatiespanningen te dempen en geeft inspiratie tot leven”. Als we het gebouw van het ministerie van Onderwijs, Welzijn en Sport uitlopen, hebben we ergens het gevoel weer onderwijs te hebben genoten.

13

analyse | Rob de Brouwer

Een gewenste pensioenuitkering! Dat moet het resultaat zijn

Ik ben van mening dat een pensioenfonds als primaire taak heeft om te zorgen dat de ingelegde premies zodanig worden belegd en beheerd dat een gewenste uitkering op de pensioendatum het resultaat is. Dat vindt NBP-voorzitter Rob de Brouwer die in dit artikel enkele kanttekeningen plaatst bij, en een persoonlijke visie geeft op het spraakmakende interview met de heren Berkemeijer en Gommer in de vorige editie van dit blad. Waarom zo ingewikkeld?

De titel boven het interview in de vorige editie van dit blad, waarin Jos Berkemeijer en Theo Gommer hun ideeën over ons pensioenstelsel uit de doeken doen, is op zichzelf al bepalend voor mijn commentaar: ‘We moeten naar een ander pensioenstelsel’. Als je het interview leest en voor jezelf duidelijk helder krijgt welke problemen dan moeten worden opgelost, blijft – in ieder geval bij mij – de indruk overheersen als zouden we naar een volledig nieuw stelsel moeten streven omdat de overheid de regels te ingewikkeld heeft gemaakt en met de nieuwe regels voor het financiële toetsingskader alles heeft dichtgetimmerd om maar zekerheden in te bouwen. Dat is het probleem dat moet worden opgelost!

Maar waarom moet de oplossing dan zo ingewikkeld zijn? Laat ik om te beginnen het idee van een eigen pensioenrekening voor iedereen, bij de kop nemen. Volgens de geïnterviewde deskundigen (en anderen met hen) is dat om op deelnemersniveau te kunnen zien wat er is bijeengespaard en wat dat mogelijk straks aan pensioen waard kan zijn. Berkemeijer en Gommer gaan in dat interview echter op dit vlak van individualisering nog veel verder. Als ik het goed begrepen heb laten beide deskundigen het toe dat op enig moment een actieve deelnemer aan een pensioenregeling of een gepensioneerde, geld opneemt uit zijn ‘privé-pensioenpotje’ om (bijvoorbeeld) de hypotheek af te lossen of een eigen bedrijf te beginnen.

14

analyse | Rob de Brouwer

Pensioen Overzicht (UPO) dat iedere deelnemer jaarlijks ontvangt, is onduidelijk en is voor een minder deskundige leek moeilijk te begrijpen. Ik zou zeggen: doe daar dan wat aan! Verbeter de communicatie over het toekomstige pensioen. Ik zou het als deelnemer veel belangrijker vinden om te weten wat ik straks mag verwachten als pensioenuitkering, dan om te weten hoeveel er in de pot zit en welk deel daarvan aan mij kan worden toegerekend.

Doelstelling van aanvullend pensioen Wat mij ook tegenstaat is het ontbreken van een doelstelling voor het aanvullend pensioen. Mijn mede-bestuurslid van de Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen (NBP) Willem Schuddeboom en ik hebben eerder een plan voor een gewijzigd stelsel gepresenteerd dat ook door de gepensioneerdenen ouderenorganisaties is omarmd en waarin duidelijk is vastgelegd wat de doelstelling van een aanvullend pensioen moet zijn. Kortweg komt het hierop neer dat het iemand in staat moet stellen om de levenswijze van vóór zijn pensionering voort te zetten. Omdat de lasten van vóór het pensioen na pensionering doorgaans afnemen, bijvoorbeeld doordat de kinderen uit huis zijn en de hypotheek grotendeels is afgelost, kan worden volstaan met een pensioenuitkering inclusief AOW van 80% van het gemiddeld verdiende salaris gedurende iemands arbeidzame periode. Als je daarvan uitgaat kun je eenvoudig berekenen hoe hoog het aanvullend pensioen moet zijn. Door vast te stellen dat het redelijk is als het aanvullend pensioen een of twee keer de AOW zou kunnen zijn blijf je veel te vaag over de doelstelling.

Tegen zijn Ik denk eerlijk gezegd dat we daar faliekant tegen moeten zijn. Ik zie het al voor me, dat een vijftiger ontslagen wordt en dan een deel van zijn gespaarde pensioenvermogen mag opnemen om een avontuur te beginnen met een eigen bedrijf. Dergelijke avonturen hebben niet zo’n grote slagingskans en als het aldus opgezette bedrijf na twee jaar over de kop gaat, is het pensioengeld ook verdwenen. Dan heb ik het nog niet over de in het stelsel ingebouwde solidariteit die nu vergt dat aanspraken van een deelnemer die komt te overlijden simpelweg vervallen, afgezien van het nabestaandenpensioen. Het stelsel wordt aanzienlijk duurder als een deel van het opgebouwde vermogen in geval van overlijden niet komt te vervallen, maar eerder mag worden opgenomen.

Het gaat om transparantie Trouwens: voor welk probleem is zo’n persoonlijke pensioenrekening nou eigenlijk een oplossing? Wie vraagt daarom, behalve enige actieve jongeren en D66? Als je goed leest wat hier ten diepste het probleem is dan kom je erachter dat het gaat om inzicht, om transparantie. Het huidige Uniforme

Kiezen voor pensioenfonds In het huidige stelsel is de fiscale facilitering van pensioensparen afgetopt op € 100.000. Mensen die meer willen opbouwen moeten daar zelf voor zorgen of kunnen in

15

analyse | Rob de Brouwer

werkgevers- en/of werknemers-niveau geregelde vrije keuze in pensioenuitvoerder. Daarmee borduren beide deskundigen voort op wat Willem Schuddeboom en ik eerder ook al voorstelden. Nationale verplichtstelling brengt het pensioenstelsel in de sfeer van een sociale voorziening. Ook voor ZZP’ers. Daarmee ontkomen we aan de greep die mogelijkerwijs verzekeringsmaatschappijen op de aantrekkelijke markt van het Nederlandse pensioenstelsel willen doen. En daarmee maken we het ook mogelijk om aan de strenge Europese regels voor verzekeringsmaatschappijen te ontkomen.

Prijs voor zekerheid Het voorstel om de huidige zekerheden rond het stelsel op te geven, verdient onze steun. Ook dit voorstel werd eerder in onze ideeën voor een nieuw stelsel verwerkt. Sinds de Pensioenwet van 2006/2007 geldt een zekerheid van 97,5% voor de nominale pensioenuitkeringen. Dat heeft betekend dat met risicovrije rentes moest worden gerekend en dat verplicht extra buffers moesten worden aangelegd. Het nieuwe financiële toetsingskader heeft dat alles nog veel strenger gemaakt. In de praktijk betekent dat, dat we nu wel nagenoeg zeker zijn van onze nominale uitkering, maar de prijs van die zekerheid is dat onze pensioenen al vijf jaar of meer niet worden geïndexeerd en dat voor gepensioneerden geldt dat zij nooit meer een indexatie zullen meemaken. De prijs van de zekerheid is daarmee veel te hoog.

overleg met hun werkgever daarvoor sparen in hun pensioenfonds, zij het dat de premie daarvoor niet meer fiscaal aftrekbaar is. Wat blijkt? Bij multinationals die hun topkader een pensioenregeling via het pensioenfonds aanbieden wordt massaal daarvoor gekozen. Zelfs topmanagers vinden het aantrekkelijk als hun pensioenfonds voor hen spaart en belegt.

Het échte probleem Ook nationaal is een dergelijke zekerheid ongewenst. Ga maar na: om volledig te kunnen indexeren moeten alle pensioenfondsen gezamenlijk volgens de huidige normen een bedrag van € 300 miljard méér in kas hebben dan nodig is om aan alle verplichtingen te voldoen. U leest het goed: de gevolgen van de huidige wetgeving zijn dat in Nederland een half nationaal inkomen op de plank moet liggen om pensioenen te kunnen indexeren! Dát is het échte probleem van het huidige stelsel. En door de zekerheden op te geven, kunnen we zonder overdreven buffers werken en mogen we ook een wat hogere rente toepassen, zoals trouwens in alle landen om ons heen ook gebeurt. Er zijn nu al klachten van het CPB dat er in Nederland te veel wordt gespaard. Een van de

Pleidooi voor nationale verplichtstelling Heb ik dan alleen maar kritiek? Neen, de voorstellen bevatten zeker ook elementen die het waard zijn mee te nemen in de discussie. Zoals de per bedrijfstak (of cao) geregelde verplichte deelname aan een bedrijfs- of ondernemingspensioenfonds. Dat Jos Berkemeijer en Theo Gommer in plaats daarvan voorstellen om tot een nationale verplichtstelling te komen doet mij deugd. Het gaat dan om bij wet geregelde, verplichte deelname aan een pensioenregeling, maar op

16

analyse | Rob de Brouwer

oorzaken van die spaarlust is de overdreven eis tot reserves in pensioenfondsen. Het wegnemen van die eis is dus ook nog goed voor de Nederlandse economie.

de financiële verplichtingen die het gezin aangaat. Iedereen snapt: dit probleem moet je oplossen, anders is het dweilen met de kraan open. Je mag de premie laten vaststellen door de sociale partners, maar je moet pensioenfondsen ook in de gelegenheid stellen de premie af te wijzen als deze te laag is om de ambities te kunnen financieren.

Kans op korten De kans dat je, bij het ontbreken van zekerheden, moet worden gekort, is natuurlijk groter. Daarom noemen Berkemeijer en Gommer hun systeem een Individueel Solidair Defined Contribution. In gewoon Nederlands: Je weet wél wat je inlegt (aan premie betaalt), maar je weet niet de hoogte van wat je daaruit als pensioenuitkering vanaf je pensioendatum mag verwachten. Met andere woorden: wél de premie (‘contribution’) staat vast (‘defined’), maar niet de hoogte van de uitkering (‘benefit’). De Engelse taal heeft daar de veelgebruikte vaktermen defined contribution (een variant waar Berkemeijer cs dus voor pleiten) en defined benefit (vaste uitkering – bijvoorbeeld ter grootte van je gemiddeld verdiende salaris) voor.

Conclusie Ik ben van mening dat een pensioenfonds als primaire taak heeft om te zorgen dat de ingelegde premies zodanig worden belegd en beheerd dat een gewenste uitkering op de pensioendatum het resultaat is. Onderzoek heeft uitgewezen dat beleggen met een langetermijnvisie over de laatste twee eeuwen gemiddeld een rendement van 5% heeft opgeleverd. Er is geen enkele reden te bedenken waarom dat in de toekomst niet zo zou zijn.

Let wel: dat is niet zomaar een woordenspel! Het gaat om niets meer of minder dan het doel en de reikwijdte van de taak van een pensioenfonds.

Weeffout Tenslotte wil ik het nog even over een ernstige weeffout in het pensioensysteem hebben. Namelijk de vaststelling van de pensioenpremies. Daarover praten Berkemeijer en Gommer overigens niet en ik vind dat een ernstig hiaat. Want juist op het gebied van de premie is er veel mis in het huidige stelsel. Het is een weeffout in het systeem dat sociale partners een premie mogen vaststellen met gebruik van een hogere rente dan die voor de berekening van de dekkingsgraad. De overheid noemt dat in de wet eufemistisch “een kostendekkende, gedempte premie”. Bij het vaststellen hiervan mag gerekend worden met een verwacht rendement. Elk jaar wordt vanuit het vermogen van een pensioenfonds geld overgeheveld naar nieuwe aanspraken omdat de premie die voor die nieuwe aanspraken betaald wordt veel lager is dan die werkelijk nodig is die nieuwe aanspraken gestand te doen. Ter vergelijking: dit is hetzelfde als een gezin dat inteert op het spaarsaldo omdat het inkomen niet toereikend is voor

17

WMO | Pierre Thijssen

Hoe kijken gepensioneerden naar hun toekomst ? eindelijk genieten. Ik ga mijn huis ook niet verkopen als het niet hoeft. Zolang ik er kan blijven wonen zal ik dat zeker doen. Daar hebben we zelf voor gewerkt dus waarom verkopen en duurder gaan wonen? In Nederland is het ook het beleid om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. Daar heb ik geen bezwaren tegen. Ik wil straks van mijn pensioen kunnen genieten zonder al die dure woonlasten, dat heb ik dan na al die jaren wel verdiend.”

Redacteur Pierre Thijssen ging de straat op en interviewde een aantal ouderen over alles wat in de huidige tijd op ze af komt. Over de WMO, de thuiszorg en natuurlijk over zo lang mogelijk thuis blijven wonen. De interviews geven een mooi doorkijkje over hoe gepensioneerden hun eigen situatie zien.

De droom Gepensioneerden hebben het werkend bestaan afgesloten. Ze kijken vol tevredenheid terug op hun leven. Hun huis mag dan niet groot zijn, het is wel helemaal afbetaald. Ze voelen zich er de koning te rijk. Van hun pensioen kunnen ze zich een kleine auto veroorloven, zodat ze zelfstandig mobiel en dus onafhankelijk blijven. Of is er nog een andere werkelijkheid?

Zo denken gepensioneerden Niet klagen, maar dragen, is het devies van gepensioneerden. Dit heeft hen in hun volwassen leven door weer en wind geloodst en ze varen nog steeds op dat kompas. Een ander levensmotto van gepensioneerden is dat je op de wereld bent om elkaar te helpen. Wie een beroep doet op een gepensioneerde, ontmoet snel een uitgestoken hand. Geven aan goede doelen hoort daarbij. Het maatschappelijk debat over normen en waarden is de gepensioneerden uit het hart gegrepen. Ze vinden dat er te lang te weinig aandacht is geweest voor elementaire omgangsvormen. Diep in hun hart zijn veel gepensioneerden bang om te vereenzamen. Hun kinderen hebben een druk leven, vaak ver van waar zij zelf wonen. Wie zal er voor hun zorgen als ze niet meer zelfstandig kunnen wonen of als hun partner wegvalt? Maar liever dan hier lang over na te denken, tellen ze hun zegeningen. Ze genieten van hun fijne, veilige thuis en voelen zich verbonden met hun gemeenschap. Tenminste als de politiek die prettige omstandigheden niet verandert. Daarover heeft een van onze andere geïnterviewden nogal uitgesproken ideeën:

Andere werkelijkheid Jazeker! Die is er. Er is namelijk ook een groep gepensioneerde die geen of weinig aanvullend pensioen heeft. Een groep die elke maand de eindjes aan elkaar moet zien te knopen. Zij wonen veelal in een huurhuis en doen het – zoals veel gepensioneerden – zónder indexering van hun pensioen maar mét een periodieke huurverhoging. Dat geeft problemen zoals verderop zal blijken.

Zo leven gepensioneerden Gepensioneerden zijn graag onder de mensen. Ze ontmoeten elkaar in de buurtwinkel, op een georganiseerde vakantie of op een marktdag in het dorp. Ze staan over het algemeen vroeg op, nemen de tijd voor koffie en laten zich via tijdschrift of krant goed informeren. Tijd om te wandelen, te fietsen en te winkelen is er ook. Kortom: ze genieten van hun vrijheid en van de rust.

“Tsja, hoe kijken gepensioneerden naar de toekomst? Ik denk met grote twijfel en scepsis! Al acht jaar zijn onze pensioenen niet geïndexeerd,wat zeg ik, alleen maar gekort. En dat terwijl de prijzen omhoog schieten. Hebben we hier niet de rijkste pensioenfondsen ter wereld? Met buffers van in totaal wel meer dan € 1000 miljard? De overheid (regering) brengt ons naar de afgrond! Nee, we moeten vooral meer naar de Grieken brengen, die lachen in

Over het thuis blijven wonen zegt één van de geïnterviewden: “Ik vind het helemaal niet raar dat ouderen hun huis niet willen verkopen. Ben je eindelijk met pensioen, huisje lekker afbetaald, waar je jaren lang zelf voor gewerkt hebt, kun je

18

WMO | Pierre Thijssen

Maar wordt de toekomstige gepensioneerde wel zo oud als de politiek ons wil doen geloven ? hun vuistje en lappen de regels volledig aan hun laars, komen geen enkele afspraak na en eten van twee borden (Rusland en Amerika). En als ze dadelijk omkiepen zitten wij met de kosten. De Drachmes zijn reeds gedrukt en zij gaan vrolijk verder. Italië en Spanje zullen dan snel volgen. Maar ja, dan hebben Rutte en zijn kompanen hun baantje in Brussel allang te pakken en is hun bedje gespreid. Ze zouden wat mij betreft eigenlijk de gevangenis in moeten, wegens diefstal, fraude, grove nalatigheid, wanbeleid en verduistering van pensioengelden”.

Je kan de zaak ook omdraaien. Zijn er in de toekomst nog wel ‘ouderen’ genoeg om de AOW aan uit te betalen. Iedereen aan het werk en doorwerken tot je 67e of nog langer. Dat klinkt redelijk om de AOW betaalbaar te houden. Maar de keerzijde van dit verhaal is dat grote groepen werknemers eerder “versleten” dreigen te raken. Met wellicht een vroegere dood tot gevolg. Naast veranderingen in de pensioenopbouw hebben ook andere ontwikkelingen invloed op de levensstandaard van toekomstige ouderen. Doordat de hypotheek op koopwoningen steeds meer volledig wordt afgelost, zullen mensen met een koopwoning in de verre toekomst meer netto vermogen uit hun woning opbouwen. Hierdoor hebben toekomstige ouderen met een koopwoning (momenteel ongeveer de helft van alle 65-plus huishoudens) lagere woonlasten en de mogelijkheid om de woning te verkopen of meer hypotheekschuld op zich te nemen om consumptieve bestedingen te financieren. Dat levert toch weer een, zij het door de politiek gedwongen, ruimte voor leuke en minder noodzakelijke bestedingen op. Op die manier blijft de oude dag prettig en dragelijk.

Prettige oudedag Gepensioneerden zijn over het algemeen uiterst merkentrouw. Al tientallen jaren smeren ze dezelfde boter op hun brood en drinken ze dezelfde koffie. Als het pensioen dit toelaat, staat er ook af en toe een bezoek aan het theater of een culturele vakantie op het programma. Echter, als de ontwikkelingen met betrekking tot leeftijd en ouder worden zich door zetten dan maakt men zich in Den Haag grote zorgen over het betaalbaar blijven van de AOW. Steeds minder werkenden zullen de AOW voor steeds meer ouderen moeten opbrengen.

Herkent u zich?

Oproep

Herkent u zich in het hier geschetste beeld van gepensioneerden? Of juist helemaal niet! De redactie is benieuwd naar úw visie en oordeel over de hier geplaatste bijdragen. Wilt u daarover iets kwijt? Klim in de pen en zendt uw bijdrage naar: [email protected] (voor leden NBP) of naar [email protected] (voor leden BPP). U krijgt sowieso een reactie van ons. De meest opmerkelijke reacties zullen wij plaatsen in de volgende editie van dit blad dat op 26 augustus wordt verzonden.

19

ZORG | Eric van Eck

WMO thuiszorg een succes?

“De overgang van lichte zorg en ondersteuning van het Rijk naar de Nederlandse gemeenten is beheerst verlopen.” Dat schreef staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) jongstleden 16 april 2015 aan de Tweede Kamer. Van Rijn constateert dat er door overgangsrecht en continuïteit van zorg sprake is geweest van een gecontroleerde overgang. “Dat betekent niet dat we nu rustig achterover kunnen leunen”, vervolgt Van Rijn. “Want het gaat er mij niet om hoe een wet op papier staat, maar hoe een wet uitpakt voor mensen in de praktijk. Die moeten altijd hun weg naar goede zorg kunnen vinden en weten wat hun mogelijkheden zijn. Samen met gemeenten blijf ik daarom vol inzetten op zorg op maat, dichtbij mensen.” De Staatssecretaris is dus tevreden. Maar hoe denken de burgers daarover?

600 bezwaren In Utrecht hebben 600 mensen bezwaar ingediend tegen de beslissingen van de gemeente om de verstrekte

thuiszorg drastisch terug te schroeven. Het SP Tweedekamerlid Siderius heeft daarover Kamervragen gesteld die door de staatssecretaris keurig zijn beantwoord. In het antwoord stelt de heer Van Rijn dat: “de gemeente (Utrecht) op het standpunt staat dat zij een zorgvuldig proces heeft ingericht. De gemeente Utrecht licht toe dat de betreffende cliënten met de gemeente van mening verschillen over het aantal uren ondersteuning dat zij conform het nieuwe beleid van de gemeente Utrecht verstrekt krijgen. De rechter zal binnenkort beoordelen of het door de gemeente Utrecht vastgestelde beleid en de uitvoering daarvan in de bestreden gevallen, in overeenstemming is met de Wmo 2015.”

20

Voor de goede orde: uit de gestelde vragen blijkt dat de bezwaren onder andere betrekking hebben op mensen in de gemeente Utrecht die nog slechts 1,5 uur thuiszorg krijgen, terwijl de zorgvraag niet gedaald is en bij het overgrote deel van de mensen die minder uren huishoudelijke verzorging ontvangen slechts dossieronderzoek heeft plaats gevonden dan wel een telefonische herindicatie is gedaan. Voor wie nooit het huishouden doet: in anderhalf uur doe je niet echt veel.

Geen keukentafelgesprek Kort samengevat: de gemeente heeft volgens de staatssecretaris een juiste procedure gevolgd en dus moet de burger het resultaat daarvan accep-

teren. Eventueel heeft de rechter het laatste woord. Dat de gemeente een juiste procedure heeft gevolgd staat overigens te bezien als er alleen sprake is van telefonische indicatie en dossieronderzoek. Een keukentafelgesprek heeft kennelijk niet plaats gevonden. Zoals bekend: een keukengesprek is het gesprek dat burgers samen met de gemeente voeren om in aanmerking te komen voor ondersteuning. Doel van het gesprek is om voor iedere individuele burger tot passende oplossingen te komen.

maken van de Wet langdurige zorg (Wlz). Dat levert het kabinet een budgettair probleem op. Hoewel het nog onderdeel is van besluitvorming, lijkt het erop dat het kabinet dit probleem wil neerleggen bij de gemeenten door te korten op het macrobudget jeugd en Wmo. Dat zou volgens het kabinet gerechtvaardigd zijn, omdat uit diezelfde NZa-cijfers blijkt dat in 2014 minder geld is uitgegeven dan begroot aan Awbz-doelgroepen die sinds één januari onder de Jeugdwet en de Wmo vallen.

Budgettair probleem

Gemeenten maken bezwaar

Uit cijfers van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) over 2014 blijkt dat er meer mensen dan verwacht, gebruik

De gemeenten maken bezwaar tegen deze afwenteling met name omdat in 2014 gemeenten al een voorschot heb-

21

ben genomen op de nieuwe regelgeving en daarmee de uitgaven hebben beperkt. Door deze “spelregelwijziging tijdens de wedstrijd” zouden ze dus tweemaal gepakt worden. En omdat de kortingen van het Gemeentefonds zullen doorwerken in de verstrekkingen uit de WMO zal de ondersteuning van burgers, de thuiszorg dus, opnieuw onder druk komen te staan als deze plannen doorgaan. Maar als het procedureel goed wordt afgewikkeld, houden we in elk geval de staatssecretaris tevreden, gelukkig.

PAS VERSCHENEN |

Rob Meens en Carine van Rhijn: Cultuurgeschiedenis van de middeleeuwen gebonden 316 pagina’s, ISBN 9789462580473, Uitgeverij W Books i.s.m. Open Universiteit Heerlen, € 39,95.

Geef mij een boek met landkaarten en het kan al bijna niet meer fout gaan. Van de middeleeuwen waren vooral de kruistochten mij bijgebleven. Richard Leeuwenhart sprak toen al tot mijn verbeelding, maar wat hij precies had gedaan en waar? Geen idee. Tijdens die kruistochten roofde men netjes, zonder ze op te blazen, de Ottomaanse kunstschatten. Waar die kruistochten precies waren en dat men ook (1209-1229) in Zuidfrankrijk ketters (Katharen) vervolgde en meedogenloos opjoeg, was mij totaal onbekend. Uit dit naslagwerk heb ik veel geleerd over die vervelende middeleeuwen. Verlucht met veel schitterende illustraties en nuttige landkaarten, is dit boek veel meer dan een ‘gespreksonderwerp’ op de salontafel. Door zijn gewicht en omvang geen boek voor op schoot, maar het is zijn aanschafprijs volledig waard. <JV>

Karin Luiten: Koken met Karin - Het grote zónder pakjes & zakjes kookboek, hardback 256 pagina’s, ISBN 9789046819494, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, € 24,95.

Vanwege het grote succes van deze serie zijn deel 1 en 2 nu gebundeld tot één kookboek. Terug naar gewoon gezond eten zonder gedoe, dat is wat Karin ons wil leren. De meest populaire kant-en-klaargerechten, die je in de supermarkt vindt, maar dan zelfgemaakt en door de duidelijke beschrijving en vele handige tips helemaal niet moeilijk en met veel variaties te maken. Dat levert een veel smakelijker en meestal ook gezonder eindresultaat op, zonder al te veel in huis te hoeven halen. Zo is koken echt leuk! Ook voor vegetariërs is er veel keus in dit geweldige kookboek. <MW>

Dawn de Vries-Sokol: Dit ben ik, paperback 128 pagina’s, ISBN 9789044742732, Deltas Centrale uitgeverij, € 14,95.

De omslag van het boekje heeft veel kleuren en daagt je uit tot verder kijken. De titel “ Dit ben ik“ is helemaal van toepassing. In de vele pagina’s die volgen, word je gevraagd dingen te tekenen, knippen en te plakken die jou interesseren. Voorbeelden zijn: teken je humeur, mijn favoriete plek, maak je droom outfit. De auteur noemt dit ‘droedelen’. Het boekje heeft veel weg van een dagboekje, maar het is veel creatiever en je kunt erin werken met verschillende materialen. Een schaar, lijm, tijdschriften en stiften zijn o.a. nodig om het boekje te versieren en je eigen tekst op te vrolijken. Leuk om in de knutseldoos mee te nemen op vakantie! Ik schat in dat m.n. meisjes vanaf 9 jaar uren met dit boekje bezig kunnen zijn. Jongere kinderen hebben wat hulp van ouderen nodig.

Nicci French: Denken aan vrijdag, paperback 335 pagina’s, ISBN 9789026330704, Uitgeverij Ambo Anthos, € 19,99.

Van de hand van het beroemde Britse echtpaar Nicci Gerrard en Sean French is een vijfde thriller verschenen met psychotherapeute Frieda Klein in de hoofdrol. Als er uit de Theems een dode man wordt gevist met een ziekenhuisbandje met Frieda Klein erop, wordt zij als de belangrijkste verdachte gezien. Voordat de politie haar kan aanhouden duikt Frieda onder en gaat zelf – op haar onnavolgbare wijze – op onderzoek uit. Het wordt een bloedstollend katen muisspel met een verrassend einde. Dit boek is ook heel goed te lezen voor iedereen die de eerste vier thrillers uit de serie niet kent. Er volgen hierna nog drie delen met Frieda Klein in de hoofdrol. 22

PAS VERSCHENEN |

Rutger Verhoeff: Wat denkt u, dokter?, paperback 240 pagina’s, ISBN 9789400401303, Uitgeverij Thomas Rap, € 14,90.

In tijden waarin de rol van de huisarts steeds belangrijker wordt, is dit boek een inkijk in de grote en kleine worstelingen, waarmee een huisarts te maken krijgt en in die van zijn patiënten. Hij krijgt de meest uiteenlopende gevallen in zijn praktijk en beschrijft diegene, die de meeste indruk op hem hebben gemaakt.. Als Rutger niet op zijn post zit, trekt hij eropuit om in te springen bij noodgevallen. Verder beschrijft hij hoe het is om huisarts te zijn in tijden, waarin de zorg in het algemeen en de huisarts in het bijzonder onderwerp van discussie zijn. Rutger Verhoeff was ook te zien in het RTL5-realityprogramma Zon, zuipen, ziekenhuis.

Ellen Heijmerikx: En nooit was iets gelogen, gebonden 256 pagina’s, ISBN 9789046818817, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, € 19,95.

In deze sfeervolle, geromantiseerde vertelling onthult Pepe op zijn sterfbed in Nederland aan zijn vrouw Juanita de geheimen van zijn jeugd tijdens de verschrikkingen van de wrede Spaanse dictatuur. De angst hiervoor, maar ook de armoede, zijn zoektocht naar een vaderfiguur en het systematische misbruik door de katholieke kerk blijken zijn leven te hebben beïnvloed. Ook Juanita heeft het als dochter van een rondreizend acteursechtpaar onder Franco niet makkelijk gehad. Het is het waargebeurde verhaal van de ouders van een vriendin van de schrijfster. Jos Versteegen schreef de copla’s (traditionele Spaanse gedichten). Na de dood van Pepe zijn ze met elkaar naar Spanje gereisdom onderzoek voor dit verhaal te verrichten. <MW>

Danny Verbaan: Weg! De ongelooflijke ontsnapping op 14 mei 1940 uit de haven van Scheveningen, paperback 200 pagina’s, ISBN 9789055949632, Uitgeverij Scriptum, € 16,00.

Als Nederland op 14 mei 1940 capituleert, breekt er onder de Joodse gemeenschap paniek uit. Velen proberen in Scheveningen met een boot naar Engeland te vluchten, maar er is geen enkele visser bereid om uit te varen, zelfs niet voor hoge geldbedragen. Toch is er één boot die wel uitvaart. Vier studenten ‘kapen’ de reddingsboot de Zeemanshoop. Met behulp van één van de vissers op de kade wordt de motor gestart. Al snel krijgen de studenten gezelschap van 42 andere personen, van wie verreweg de meeste Joods zijn. Het wordt een overtocht vol gevaren. Dit boek beschrijft niet alleen de ongelooflijke ontsnapping van de 46 personen, maar geeft ook een inkijkje in de levens van een aantal van de opvarenden.

Rectificatie: In nummer 2 was bij het volgende boek een verkeerde recensie geplaatst:

Nelleke de Boorder en Dick Matena: Sammie en Nele bij Van Gogh, gebonden 32 pagina’s, ISBN 9789020682861, Uitgeverij Kluitman, € 13,95.

Via een tekening van Sammie op school, komen we terecht in het Van Gogh museum in Amsterdam. Het verhaal is in rijmvorm geschreven wat het voorlezen makkelijk maakt. In een notendop worden we meegenomen langs de werken van Van Gogh en kijken we ook in een stukje van zijn leven. Sammie en Nele eindigen in het kinderatelier, waar ze zelf aan de slag kunnen met potloden en verf.( deze mogelijkheid voor kinderen bestaat overigens echt, zie site museum). De illustraties lijken wellicht wat druk, maar nodigen wel uit tot herhaald kijken en ontdekken. Een leuk boek om samen met je (klein)kind te lezen en te genieten. 23

COLUMN | Hasko van Dalen

Een ‘grand design’ is zelden succesvol Jarenlang hebben wij geroepen – en geloofd- dat wij het beste pensioenstelsel ter wereld hebben. Zelfs toen de eerste rapporten verschenen waarin werd gesteld dat ons systeem op de lange duur niet meer houdbaar zou zijn. Inmiddels erkent iedere deskundige dat het pensioenstelsel in zwaar weer verkeerd. Renoveren is beter

De combinatie van riante pensioentoezeggingen, hoge indexatie-ambities, hogere levensverwachting en sterk gedaalde rente is fnuikend. De vraag is hoe we uit die wurggreep kunnen komen. Daarover zijn de meningen ernstig verdeeld. Dat bleek ook uit het vorige nummer van Pensioenbelangen. Daarin stelde voorzitter Rob de Bouwer dat ons pensioensysteem wel houdbaar is, mits de èchte problemen worden opgelost.

Het Centraal Plan Bureau zei het in het rapport ‘Reinventing the welfare state’ heel treffend: “Er is geen revolutie, maar wel een evolutie nodig in de verzorgingsstaat”. Het lijkt zaak daarbij rekening te houden met de verschillende levensfases en maatschappelijke omstandigheden waarin mensen zich bevinden. Voor jongeren zijn werkweken van 40 uur en levenslange carrières bij dezelfde baas niet meer vanzelfsprekend. Zij kunnen ook overweg met nieuwigheden als keuzemenu’s en vinden inzet van pensioengeld voor wonen wellicht belangrijker dan de zorg voor later. Maar voor ouderen liggen die zaken anders. Gepensioneerden willen vooral inkomenszekerheid. De groep daartussen wil vooral dat wijzigingen hen niet te hard treffen. Zoals wel gebeurd is bij de versnelde verhoging van de AOW-leeftijd. Daardoor worstelen vroeg gepensioneerden met een niet te overbruggen AOW-gat. Een gevolg van een veelomvattend plan om het probleem van komende tekorten op de arbeidsmarkt en de verdere stijging van de levensverwachting in één klap op te lossen. Nog zo’n ‘grand design’ dat weinig succesvol blijkt.

Ander pensioenstelsel Berkemeijer en Gommer zien dat anders. Zij vinden de huidige pensioenregelingen te complex. Ook vanwege allerlei maatschappelijke ontwikkelingen willen ze een ander stelsel. Weg met de solidariteit tussen jongeren en ouderen, meer keuzevrijheid, weg met de verplichtstelling, maar wel een verplichtstelling voor zzp-ers. In feite willen ze een heel nieuw pensioensysteem. Ze hebben er al een naam voor: Individueel Solidair Defined Contribution. Een allesomvattend plan. Een soort ‘Grand design’. Nou leert de geschiedenis dat van dergelijke allesomvattende plannen meestal weinig terecht komt. Radicale wijzigingen zijn niet altijd verbeteringen. Ouderen merken dat aan den lijve bij de overdracht van zorgtaken naar de gemeenten en de wijziging van uitbetaling van het persoonsgeboden budget. Geen wonder dat de ouderenorganisaties weinig zien in dergelijke revolutionaire hervormingen. Wie al een paar jaar pensioen heeft, zit niet te wachten op keuzemogelijkheden bij de ingangsdatum van het pensioen. Pensioen gebruiken om een hypotheek af te lossen doet men door maandelijkse betalingen aan de bank. Zelfs zorg betalen met pensioengeld is voor sommigen al realiteit door de inkomensafhankelijke AWBZ-bijdrage.

Hasko van Dalen is onafhankelijk deskundige op het gebied

24

van pensioenen, sociale zekerheid en employee benefits

Voor wie van lekker eten houdt, maar niet lang in de keuken kan of wil staan.

RISOTTO

Basis recept voor 4 personen Ingrediënten --

50 gr boter en een scheutje

--

1 sjalotje fijn gesneden, 1 klein

olijfolie teentje knoflook, geperst (of meer naar keuze)

Audrey’s DeliCasa

De mogelijkheden met risotto zijn bijna onbeperkt. Je moet er wel even de tijd voor nemen maar het resultaat is absoluut de moeite waard. Het belangrijkste is de soort rijst. De korrel moet veel vocht op kunnen nemen. De meest ideale rijst komt uit Piemonte (Italië) bv. Valo Nanno of Riso Arborio, of Canarolihe, allemaal rijst met een hoog zetmeel gehalte. Ze blijven vochtig en sappig en zijn dus ideaal voor risotto. Stelregel is risotto moet lekker smeuïg blijven. Het is in Italië een hoofdgerecht.

--

200 gr Arboria rijst

Bereiding

--

1 ½ ltr hete kippenbouillon

Eerst in pannetje hete kippenbouillon maken en op klein vuur laten staan. Verwarm de boter en de olie en bak hierin de sjalot en de knoflook 3 – 4 min op zacht vuur. Voeg de rijst toe en blijf roeren tot elke korrel met de olie/boter is bedekt, de korrels moeten gaan glanzen. Schenk er een beetje hete bouillon bij en blijf roeren tot de rijst het vocht heeft opgenomen. Pas als alles is opgenomen (verdampt) nieuwe bouillon in kleien hoeveelheden toevoegen. Herhaal deze handelingen totdat de bouillon is opgebruikt en de risotto beet gaar is, de kern van de korrel moet stevig blijven. Dit duurt ongeveer 20-25 minuten. Ga NOOIT weg van de risotto en blijf roeren. EERST proeven dan pas zout en peper toevoegen, de bouillon en de kaas zijn al zout. Doe er een flinke scheut room bij en de geraspte Parmezaanse kaas en deze keer met rucola er bovenop, na het serveren meteen door de risotto roeren. Delizioso!

(uit pot) of runderbouillon --

50 gr geraspte Parmezaanse kaas / of Pecorino kaas

--

Extra nodig : een lage wijde antiaanbaklaag pan van 1 ½ liter.

Variaties --

met grote garnalen

--

met truffels en truffelolie

--

met tomaat en spekjes

--

met verse doperwten

--

met verse zalm

--

met Parma ham

--

met spinazie en knoflook

--

met bospaddestoelen

--

met saffraan

--

etc.etc. laat je fantasie werken

Buon Appetito, Ciao Audrey

25

Cryptogram & Kruiswoordraadsel A

1

B

12

3

F

1

G

5

H

1

A: B: C: D: E: F: G: H:

2

2

4 4

E

3

1

10 3

C D

4

4 12

4

7

9 1

10 9

4

1

E. F. G. H.

4

9

9

4

10

1

2

4

9

4

9

5

8

7 1

9

1

11

9 9

5

7

8

5

9

8

8

7

Spelregels cryptogram

Drinkt een glas, doet een plas en ... (14) Stoofschotel van de EU (8+7) Doe je dat in Pisa? (11) Ex-partner en haar moeder (16) Eigenschap van geluid, licht en dieren (13) Eerder een speurder dan een knuffeldier (11) Dacht zijn schaapjes op het droge te hebben (14) Elite die boven de Balkenendenorm zit (14)

Vijftigplusser Buitensporig Suikerfeest Kruisraket

11

9

Slechts één van de klinkers is genummerd, maar alle plaatsen waar die klinker staat hebben dat nummer. Sommige medeklinkers hebben een nummer gekregen, bijvoorbeeld in opRoerkraaieR (cryptogram in nr. 1 van 2013) hebben de eerste en de laatste r het nummer 1 gekregen, maar de tweede r geen nummer. Als u in die puzzel in andere woorden een 1 ziet staan kunt u daar dus de r invullen. Stuur uw oplossingen vóór 22 juli 2015 per e-mail naar [email protected] of op een briefkaart naar: NBP, Koninginnegracht 19, 2514 AB Den Haag. U kunt de oplossing van het kruiswoordraadsel in dezelfde email of op dezelfde briefkaart inzenden. Voor goede oplossingen zijn per cryptopuzzel 4 prijzen van 13 euro beschikbaar.

Oplossing van het maart/aprilnummer A B. C. D.

4

1 10

7

2

Witwassen Luisterrijk Stuifmeel Bruinvis

De vier gelukkige winnaars zijn: J.B.W. Kanij G. Kuiper A. van Tilburg A.H. Westhof-van Manen 26

1

2

3

4

5

12 15

16

22

23

19

29

25

34

39

35

54

32 37

41

42

43

46 49

51

52

55

56

61

57

62

66

58

68

73

77

53

63

67

72

59

69

70 75

78

79

De oplossing van de kruiswoordpuzzel in het maart/aprilnummer is: Zorgen om de zorg.

71 76

80

83

84

86

60

64

74

82

Na het oplossen van de kruiswoordpuzzel zet u de letters, die hetzelfde getal hebben als die in de balk eronder, daarop over. De zin die u dan krijgt stuurt u vóór 22 juli 2015 per e-mail naar [email protected] of op een briefkaart naar NBP, Koninginnegracht 19, 2514 AB Den Haag. Onder de goede oplossingen worden weer 4 prijzen van 13 euro verloot.

21

48 50

11

27

36

45

47

10

20

31

40

9

26

30

44

65

8 14

18 24

33 38

7

13 17

28

6

81 85

87 2

58

13

4

42

74

30

61

19

24

87

6

79

69

1

28

76

8

40

49

25

50

32

34

75

De vier gelukkige winnaars zijn: J.H. Bakker Mevr. Breedveld-Halling M. van der Linden-Meijers T.E. Simons

63

Horizontaal 1. eiland der kleine Antillen; 7. landbouwvoertuig; 12. spinnenwebweefsel; 13. eenjarig paard of koe; 14. snijwerktuig; 15. grote kledingmaat (afk.); 17. opzet of voornemen; 19. mondwater; 21. per persoon (afk.); 22. insect; 24. nauwkeurig nazien (analyse); 27. hoogste punt; 28. peulvrucht; 30. Chinese munt; 31. onaangepast persoon (afk.); 32. rivier in Italië; 33. internationaal productnummer (afk.); 35. hoofdstad van Marokko; 37. oude naam voor FC Den Haag; 38. plaats in Utrecht; 41. keukenmeester; 42. geraamte; 44. toegang tot een gebouw; 46. soort luxebrood; 47. plaats in de Oekraïne; 48. lesschema; 49. deel van een boom; 50. onverschillig (traag); 52. kans- of gokspel; 54. niet aards (zalig); 56. op grote afstand; 58. ingelegde houten dekvloer; 61. loofboom; 62. opgewekt; 64. persoonlijke standaarduitrusting (afk.); 65. geneesheer; 67. mannetjesbij; 68. Engels telwoord; 70. plaats in Gelderland; 72. zeer spoedig; 73. rampspoed (pech); 76. koeienmaag; 77. laatstleden (afk.); 78. spijslijst; 79. tafelgast; 81. heden; 82. heidemeertje; 83. onze planeet; 84. lidwoord; 86. beeldscherm; 87. niet doen wat men zou moeten doen. Verticaal 1. plaats in Noord-Brabant; 2. nummer (afk.); 3. vierhandig zoogdier; 4. eskimohut; 5. identiek; 6. hemellichaam; 7. bemoediging bij verdriet; 8. ruzie veroorzaken; 9. gevangenverblijf; 10. technische school (afk.); 11. cijferlijst van school; 16. waardeloze lap; 18. meisjesnaam; 20. deodorant (afk.); 21. nachtgewaad; 23. telwoord; 25. bijbelse reus; 26. bedrijf (winkel); 27. Noorse bosgeest; 29. deel van mond; 32. cadet bij de marine; 34. ontkenning; 36. schoonmaakgerei; 37. algemene kioskonderneming (afk.); 39. plant met paarse bloempjes; 40. onaangenaam hatelijk (nors); 42. vangwerktuig; 43. verdieping; 45. vurig strijdpaard; 46. tennisterm; 51. hooggelegen bergweide; 53. bierkraan; 54. plaats in Noord-Holland; 55. op voorwaarde dat; 56. ploegsnede; 57. sluiting voor kleding; 59. gegraven diepte; 60. plaats in Noord-Brabant; 62. Engels automerk; 63. plaats in Limburg; 66. loop- en waadvogel; 67. naaldboom; 69. vochtig; 71. lidwoord; 73. kampeerverblijf; 74. maatstaf (regel); 75. kleur van de regenboog; 78. bloeimaand; 80. raad voor economische aangelegenheden (afk.); 82. Verenigde Naties (afk.); 85. deel van bijbel (afk.). 27

LEZERS SCHRIJVEN |

Macht van de verzekeraars te groot of te klein? “Het artikel van de heer Eric van Eck (in de vorige editie van dit blad) kan ik niet rijmen met de recente klachten van veel artsen over de te grote invloed en macht van de zorgverzekeraars”. Dat schrijft mevrouw Guusje Welsing aan de redactie. Uiteraard vroegen wij redacteur Eric van Eck naar zijn reactie hierop. Mevrouw G. Welsing schrijft de redactie met de opmerking dat ze de klacht van veel artsen, dat de invloed van de verzekeraars te groot is, niet kan rijmen met het artikel in Pensioenbelangen, waarin gesteld wordt dat de verzekeraars misschien wel te weinig macht hebben. Heel kort samengevat stelt het artikel dat veel behandelingen worden gegeven op grond van gewoonte en consensus en niet op basis van goed wetenschappelijk onderzoek. Daarom is het goed dat er kritisch naar de praktijkvoering van elke arts wordt gekeken. De overheid heeft die rol deels bij de verzekeraars neergelegd. Dat de (huis)artsen daar niet blij mee zijn, is heel begrijpelijk. Zo is ook niet elke bakker of slager even blij met de Keuringsdienst van Waren (of hoe die vandaag de dag heten mag). Maar dat maakt zo’n instelling niet minder noodzakelijk.

Je bent pas professional als je systematisch aan je vakgenoten vraagt om een oordeel over je handelen. Alleen op die manier kan de kwaliteit van het medisch handelen worden verbeterd. De meeste dokters durven dat niet. Voor een deel is die angst terecht, omdat ‘shaming and blaming’ maar al te vaak het loon is van degene die openheid betracht.

Van geneeskunde naar geneeskunst Blijft het probleem dat de verzekeraar ook niet de waarheid in pacht heeft. Met name daar waar de richtlijnen en protocollen niet zo duidelijk van toepassing zijn en waar de geneeskunde over gaat in geneeskunst moet de professionaliteit van de arts bepalend zijn. mits de dokter bereid en in staat is zijn handelen uit te leggen.

Eric van Eck, redacteur

Professionele autonomie Voor richtlijnen en protocollen geldt: pas toe of leg uit waarom je afwijkt. Veel artsen beroepen zich op hun professionele autonomie als ze ter verantwoording worden geroepen, maar dat is onterecht.

28

Pensioen | Michiel Huisman

Welke ‘pensioenpersona’ bent u? “Voor mij begint het leven pas écht als ik met pensioen ben en niet meer hoef te werken. Maar ja, de pensioen- en AOW leeftijd worden steeds verder uitgesteld. Voor 2060 is de AOW leeftijd op dit moment op 71,5 jaar gezet. Maar wie zegt dat je het haalt? Misschien valt mijn pensioen wel ‘vies’ tegen.” Aan het woord is een ‘persona’. Dat is een archetype, beter gezegd een karakterisering van een bepaald type mens. Persona’s worden onder andere gebruikt bij het gebruiksvriendelijk maken van producten en diensten. Ook van pensioen. Ze worden doorgaans opgesteld aan de hand van doelgroepenonderzoek, waarna een beperkt aantal typerende gebruikers wordt gedefinieerd. Deze gebruikers bestaan niet echt, maar omwille van de doeltreffendheid van het gebruik van persona’s, worden deze wel als zodanig beschreven. Een persona wordt dus omschreven in termen van onder andere demografie, behoeften, biografie, voorkeuren en soms zelfs foto’s. Op deze manier krijgt de persona gezicht, karakter en persoonlijkheid en kan de leverancier van een product of dienst, bijvoorbeeld een pensioenfonds, rekening houden met de voorkeuren van zijn klant of gebruiker. APG , de uitvoerder van onder andere het ABP, experimenteert volop met persona’s. Teleurgestelde, plichtgetrouwen, onbezorgde ontplooiers, rationele ondernemenden: dat zijn enkele van de vijf pensioenpersona’s waarin APG Nederlandse pensioendeelnemers indeelt. Alle deelnemers willen verschillende informatie van het fonds

en moeten op een andere manier of op een ander moment benaderd worden. Door aan te sluiten bij de persoonlijkheid en drijfveren van de deelnemer kunnen pensioenfondsen relevanter communiceren, denkt APG. De pensioenuitvoerder wil vanaf volgend jaar samen met de pensioenfondsen die er klant zijn, met behulp van persona’s beter aansluiten bij de beleving en het perspectief van deelnemers. Ook PGGM gaat met persona’s aan de slag.

Welke pensioenpersoonlijkheid heeft u? APG heeft, in samenwerking met marktonderzoeksbureau Motivaction, een indeling in vijf ‘pensioenpersona’s’ gemaakt met elk eigen waarden en normen, eigen interesses, houding ten opzichte van het pensioen, opvattingen over het pensioenstelsel en solidariteit, kennisniveau, enzovoorts. Twee daarvan lichten we er ter illustratie even uit.

Passieve genieters Mensen die erg gericht zijn op hun directe omgeving en weinig op hebben met ideeën over solidariteit in een pensioenstelsel. Ze zijn ontevreden over de politiek, maar ondernemen geen actie. Pensioen

29

vinden ze abstract en denken er niet over na. Maar ze hebben wel het gevoel dat ze veel moeten inleggen en er mogelijk weinig voor terugkrijgen. Ze denken in termen van ‘wij hebben toch recht op een fatsoenlijk pensioen’ en lezen de informatie van het pensioenfonds doorgaans niet.

Onbezorgde ontplooiers Dit zijn open mensen, geïnteresseerd in de wereld en minder in hun eigen belang, hoog opgeleid, vaak werkzaam in onderwijs en zorg. Ze willen dat het pensioenfonds sociaal en economisch verantwoord handelt en geven indien nodig duidelijk hun mening. Ze geloven in solidariteit. Ze houden zich niet zo bezig met hun eigen pensioen en zijn daar ook niet ongerust over.

Reageren De redactie overweegt aan dit onderwerp meer aandacht te besteden en is benieuwd wat u ervan denkt. Reageert u gerust via: [email protected] (lezers van Pensioenbelangen), of via [email protected] (lezers van Ons Pensioen).

ZORG | JOOP BLOm

Generalist en burger

zijn spil in een nieuw zorgstelsel Om de zorg toegankelijk, betaalbaar en op niveau te houden in de komende jaren moeten de huidige schotten in de zorg verdwijnen. Ook zal het uitgangspunt van het zorgstelsel van morgen niet langer ‘zorg’, maar ‘gezondheid’ moeten zijn. Als we dat uitgangspunt huldigen, betekent dit meer eigen regie van de burger. Maar ook een grotere rol voor generalistische professionals. Zo luidt het uitgangspunt in het advies: ‘Naar Nieuwe Zorg en zorgberoepen’. Een advies dat is opgesteld op verzoek van de regering door een commissie onder leiding van Mevr. Dr. M. Kaljouw. Terzijde die overigens onlangs is benoemd tot voorzitter van de Nederlandse Zorg Autoriteit. De commissie is ingesteld door Zorginstituut Nederland. Het onderhavige advies is op tien april jl. aangeboden aan minister Schippers van VWS en minister Bussemaker van Onderwijs. Het gaat hier om een breed gedragen advies, waaraan drie jaar is gewerkt en waarvoor velen in Nederland zijn geraadpleegd.

ning van de samenleving vermoedelijk ook niet genoeg zorgmedewerkers zijn om aan de toegenomen vraag tegemoet te komen.

Haaks op huidige schotten Over vijftien jaar zal Nederland acht miljoen volwassenen tellen met één of meer chronische aandoeningen, vooral aan het bewegingsapparaat. Daarnaast zijn er straks anderhalf miljoen 65-plussers met functioneringsproblemen en twee miljoen mensen met psychosociale problemen.

Zorgvraag overtreft aanbod

Typerend voor de zorgvraag van morgen is dat lichamelijke aandoeningen veelal hand in hand gaan met psychische aandoeningen. Om die reden pleit de commissie voor een integrale zorgorganisatie. Dit staat haaks op de huidige organisatie van de zorg, waarin het veld is opgeknipt in sectoren en lijnen waar allerlei formele, juridische en financiële schotten tussen staan.

De commissie geeft in het advies een beeld van de zorgvraag in 2030 en schetst op basis van een door TNO gemaakte analyse de contouren van een nieuw zorgstelsel. Volgens de analyse die de commissie heeft gemaakt, zal de zorgvraag, als er niets gebeurt in de zorgorganisatie en de zorgmentaliteit, in 2030 toenemen met 40 tot 50%. Dat zal niet betaalbaar zijn en ook zullen er in 2030 door ontgroe-

30

ZORG | JOOP BLOm

Een mens bestaat niet uit stukjes

Generalisten

“De huidige zorg is georganiseerd op basis van de verschillen tussen zorgvragers in plaats van overeenkomsten, terwijl die overeenkomsten in het algemeen juist groter zijn dan de verschillen”, stelt commissievoorzitter Kaljouw. “Dat leidt tot fragmentatie. Dat zie je al als je een ziekenhuis binnen komt: links af voor maag, darm en lever, rechtsaf voor orthopedie. Het is raar om alles in kleine stukjes te knippen, want een mens bestaat niet uit stukjes. Als je een auto wilt laten repareren hoef je toch ook niet naar zes of zeven verschillende garages.”

Burgers die niet zelfstandig hun weg kunnen vinden in het zorglandschap van morgen, krijgen wat de commissie betreft professionele ondersteuning. “Degene die dan de regie voert is niet degene die het hoogst is opgeleid, maar degene die het dichtst bij de burger staat en het beste continuïteit kan waarborgen”, stelt Kaljouw. “Dat vraagt om professionals die beter en breder geëquipeerd zijn, generalisten dus...”

Ook voor jongeren Bij de presentatie van dit advies is gezegd dat dit het begin moet zijn van een brede maatschappelijke discussie, waaraan vooral ook ouderen breed deel moeten nemen. Zij vertegenwoordigen immers een zeer groot deel van de zorgvragers! Echter jongeren zullen ook hun steentje in de discussie moeten bijdragen.

Om de burger in 2030 optimaal te bedienen stelt de commissie in plaats van het huidige gesegmenteerde zorgaanbod een ‘zorgcontinuüm’ voor. Vertrekpunt hierbij is niet zozeer ‘zorg’ als wel ‘gezondheid’. De commissie volgt daarmee de definitie van de Nederlandse gezondheidswetenschapper Machteld Huber. In deze definitief staat niet de aanpak van ziektes of aandoeningen centraal, als wel de mate waarin deze het zelfstandig functioneren van burgers beïnvloeden.

Alweer grote wijzigingen Na de grote wijzigingen in de zorg van 1 januari 2006, respectievelijk 1 januari 2015staan ons weer grote wijzigingen te wachten om de zorg kwalitatief goed, toegankelijk en betaalbaar te houden.

Voorzorg Het zorgcontinuüm begint bij wat de commissie Kaljouw aanduidt als ‘voorzorg’. Dit begrip is breder dan het huidige ‘preventie’, dat sterk medische kanten kent. Aansluitend hierop volgt ‘gemeenschapszorg’, waarin het eigen netwerk een cruciale rol speelt, waar nodig met ondersteuning van derde partijen. Bovendien leunt gemeenschapszorg meer dan nu op technologie en elektronica. De derde trede in het zorgcontinuüm bestaat uit ‘laagcomplexe tot complexe zorg’, gevolgd door ‘hoog complexe zorg’.

Meer weten over het werk van de hier genoemde commissie? Ga naar www.zorginstituutnederland.nl en www.zorgin2030.nl. Daar treft u een schat aan informatie aan.

Burger voert regie

De auteur van dit artikel is Voorzitter van de commissie Zorg, Welzijn en Wonen van de Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden (NVOG)

Wat de commissie Kaljouw betreft, voert de burger zelf de regie bij zijn gang door het zorgcontinuüm. Daarbij krijgt de burger nieuwe digitale hulpmiddelen in handen, onder meer in de vorm van een Persoonlijk Leef & Ontwikkelingsdossier (PLOD). “Dit ontwikkelingsdossier dient ter vervanging van het huidige Elektronisch Patiënten Dossier en wordt eigendom van de burger”, legt Kaljouw uit.

31

Pensioen in de pers | Roelof Jan Mulder

Een origineel plan of luchtfietserij? In de Volkskrant van 15 mei stond een opmerkelijk artikel. Ik dacht eerst aan een verlate 1 april grap maar het bleek allemaal serieus te zijn. Te mooi om waar te zijn, schoot er door mij heen. Maar de schrijvers van het stuk zijn er heilig van overtuigd dat zij de oplossing hebben gevonden voor de huidige pensioencrisis. Een crisis die overigens naar mijn bescheiden mening helemaal geen crisis is, maar daar gaan we niet meer over discussiëren. Staat leent van pensioenfondsen

niet bepaald door de ‘markt’. De rente is zo laag omdat de Europese Centrale Bank (ECB) die bewust laag houdt om redenen van Europese monetaire politiek.” Zeg maar ter ondersteuning van de Europese economie.

Wat hebben Paul Fentrop, voormalig hoogleraar corporate governance (wat dat dan ook wezen mag) en Ruurt Hazewinkel, oprichter van het beleggingsfonds Optimix, bedacht? Nou het gaat u verbazen. Zij vinden namelijk dat de Staat jaarlijks 20 miljard euro van de pensioenfondsen moet lenen tegen een rente van 4%. Dat is aanzienlijk meer dan de staat nu betaalt bij de verwerving van kapitaal en ook veel meer dan de rekenrente waar de pensioenfondsen nu mee te kampen hebben. Voor het verwerven van dat kapitaal wordt nu een rente van om en nabij de 0,75% berekend, maar het verschil van 3,25% wordt terug verdiend “in de vorm van inkomstenbelasting op de dan niet gekorte pensioenen” schrijven de auteurs van het artikel. “Als het ministerie van financiën alle 20 miljard euro aan premie die nu per jaar bij de Nederlandse pensioenfondsen binnen komt, van die pensioenfondsen zou lenen tegen een rente van 4 % dan is het beloofde pensioen veilig gesteld. De staat betaalt dan jaarlijks wel wat meer rente dan de huidige marktrente, maar die extra uitgave van circa 750 miljoen euro aan rentelasten is goed te verdedigen. De huidige ‘marktrente’ is immers helemaal

Beleggersfront In het artikel refereren de auteurs ook aan de situatie van voor de tweede wereldoorlog toen zich eenzelfde situatie met de rente op de kapitaalmarkt voordeed. Ook toen maakten de pensioenfondsen zich bij de regering hard tegen de te lage rente en vormden met verzekeraars en spaarbanken een ‘Beleggersfront’ om te zorgen dat de staat geen misbruik maakte van de situatie. De lage rekenrente, waardoor pensioenfondsen nu een herstelplan moeten opstellen en er geen indexering van de ingegane pensioenen kan plaatsvinden, komt dus eigenlijk door Europa. Maar “het kan toch niet zo zijn dat door het Europese monetair beleid ons pensioenstelsel instort, terwijl een oplossing voor de hand ligt?” schrijven Fentrop en Hazewinkel tenslotte optimistisch. Wordt vervolgd!

32

Pensioen in de pers | Roelof Jan Mulder

Ik ren me te blubber en ik red het niet! Kop in de Gelderlander van 20 mei. Het artikel ging over bezuinigingen in de zorg en de effecten daarvan op met name de huishoudelijke hulp die ouderen en gehandicapten nodig hebben. Aan het woord: mevrouw Leni Groote Haar, een huishoudelijke hulp uit Ruurlo die een boekje open deed over de gevolgen van de bezuinigingen in de zorg en de overdracht van een groot aantal taken naar gemeenten en zorgverzekeraars. Ze staat vierkant achter de petitie “Redt de zorg” die de vakcentrales FNV en CNV zijn gestart op internet. In twee weken tijd al meer dan 100.000 steunbetuigingen. Dan moet er toch wel wat aan de hand zijn. Uit de reacties op de petitie blijkt dat het verlies van zorg, vereenzaming en medicatiefouten regelmatig voorkomen. De vakbonden hebben een zwartboek van misstanden opgesteld dat op 20 mei is aangeboden aan alle fractievoorzitters in de Tweede Kamer. Duizenden zorgmedewerkers stuurden de afgelopen weken hun horrorverhalen naar de bonden. “Volle aanrechten, vervuiling, ongedierte. Ik schaam me dat onze ouderen zo hun laatste fase door moeten” meldt een werknemer in de Gelderlander. “Karel van Aken (78) uit Ruurlo” schrijft de Gelderlander “vreest dat het er bij hem ook

zo aan toe zal gaan nu hij heeft gehoord dat hij vanaf volgend jaar geen huishoudelijke hulp meer krijgt. Na een bezoek van een ambtenaar (het zogenaamde keukentafelgesprek, r.j.m.) heeft de gemeente besloten dat hij en zijn zieke vrouw – diabetes, kapotte heupen en longproblemen – zelf maar de “lichte” huishoudelijke klusjes op moeten knappen.” “Mijn vrouw zit in een rolstoel, zelf heb ik evenwichtsproblemen en leukemie, hoe moeten wij dat doen?” vraagt Van Aken zich af. Ze hebben geen kinderen, wel familie maar die woont in Enschede, is even oud en nog slechter ter been. Zelf een hulp inhuren vindt de gemeente. Maar met een AOWtje is dat uit- gesloten. Volgens de bonden is het verhaal van mijnheer van Aken schering en inslag. Leni Groote kan erover mee praten. Ze rent zich rot om al het werk in minder tijd te doen. “het is niet vol te houden. Maar het ergste is te zien dat mensen zo aan hun lot worden overgelaten.”

33

PENSIOEN ACTUEEL | MICHIEL HUISMAN

Met veel plezier biedt de redactie haar lezers op deze twee pagina’s een selectie van actuele ontwikkelingen op het gebied van pensioen, zorg en wonen die er voor de lezer toe doen.

Beter Oud Sinds kort is er een nieuwe en interessante website: www.BeterOud.nl. De website wil – aldus een persbericht dat wij ontvingen – een centrale plek zijn voor innovaties die wonen, welzijn en zorg voor ouderen verbeteren. Het gaat om innovaties die zijn ontwikkeld door en voor professionals en onderzoekers, in nauwe samenwerking met ouderen zelf. De website is ontwikkeld door verschillende organisaties en komt voort uit het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO). De website van het NPO gaat over in deze website.

maatwerk. Projecten worden op BeterOud opgenomen als ze vernieuwend zijn of bewezen effectief, maatschappelijke impact hebben of goed gewaardeerd worden door de doelgroep. Bijvoorbeeld: • 3 maanden na deelname aan de Levenslust-methode hebben ouderen gemiddeld 16% minder depressieve klachten • 30% minder risico op verlies van zelfredzaamheid na een ziekenhuisopname met het HerstelZorgProgramma.

De website geeft (o.a.) een overzicht van goede voorbeelden van innovaties, met aanpakken, tips, ervaringen en onderbouwing. Belangrijke thema’s zijn onder meer vitaal oud, eigen regie en

Inmiddels staan er 35 succesvolle voorbeelden op BeterOud. De komende jaren wordt het aantal instrumenten en goede voorbeelden uitgebreid.

Ze worden op een toegankelijke en praktische wijze gepresenteerd, zodat professionals zoals huisartsen, (wijk) verpleegkundigen en verzekeraars direct aan de slag kunnen met de opbrengsten. Ook actieve ouderen worden opgeroepen om mee te doen. Francisca Hardeman, projectleider BeterOud.nl: “We horen vaak dat ouderen onvoldoende beeld hebben van wat er allemaal mogelijk is om wonen, welzijn en zorg te verbeteren. Door vernieuwende instrumenten en aanpakken te verspreiden geven we ouderen concrete ideeën waar ze in hun eigen omgeving, samen met professionals mee aan de slag kunnen”. Bron: www.beteroud.nl

Mantelzorg De overheid wil graag dat burgers meer zorg verlenen aan hulpbehoevende naasten. Denk aan het helpen van een ouder op leeftijd, of het verzorgen van een langdurig zieke partner. Tegelijkertijd streeft zij ook naar een grotere arbeidsdeelname. Maar zijn een betaalde baan en mantelzorg wel altijd te combineren? Of beconcurreren beide taken elkaar?

Een rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) geeft het antwoord. Het laat zien of het percentage werkenden dat naasten helpt de afgelopen jaren gestegen is, zoals de overheid nastreeft. Het laat ook zien of mensen die met mantelzorg beginnen hun arbeidsduur verminderen, en wat de gevolgen zijn voor hun gezondheid en ziekteverzuim. De gegevens komen

34

uit een langlopend onderzoek van het SCP, waarin zo’n 3000-4000 werkenden en niet-werkenden worden gevolgd. Bron: www.scp.nl

PENSIOEN ACTUEEL | MICHIEL HUISMAN

AFM: Meer eenvoud alsjeblieft Pensioenregelingen zijn vaak complex, onder andere door de verschillende bijzonderheden die binnen pensioenregelingen zijn overeengekomen. Veel pensioenregelingen bevatten bijvoorbeeld overgangsregelingen die door sociale partners zijn afgesproken om de gevolgen van nieuwe wetgeving te beperken voor bepaalde groepen. Dat constateert de AFM (Autoriteit Financiële Markten), de gedragstoezichthouder op (o.a.) pensioenfondsen. Vervolgens stelt deze toezichthouder dat deze complexiteit pensioenregelingen moeilijk uit te voeren maakt. De kans op fouten wordt daarom groter.

De AFM illustreert dat aan de hand van een gevoelig punt bij het ABP. Daar ontstond – de lezer weet dit nog wel, waant ook dit blad besteedde daar aandacht aan – nog niet zolang geleden onduidelijkheid over het doorbetalen van de aanvulling AOWpartnertoeslag. Dit zorgde, mede door de late en verwarrende communicatie hierover en dat leidde weer tot onrust onder deelnemers.

Wet pensioencommunicatie De AFM pleit daarom voor meer eenvoud in pensioenregelingen, waardoor deze beter uitvoerbaar, uitlegbaar en kostenefficiënter worden. Daarnaast is

het belangrijk dat “deelnemers duidelijk, evenwichtig en tijdig op de hoogte worden gesteld van wijzigingen, zodat zij weten wat hen te wachten staat en zij zich daar op kunnen voorbereiden. Dit is zeker het geval wanneer er directe financiële gevolgen zijn voor verschillende groepen deelnemers. Met de invoering van de nieuwe Wet Pensioencommunicatie moet alle communicatie tussen pensioenuitvoerder en deelnemers voldoen aan deze algemene eisen.” Bron: www.afm.nl

Fit of futloos? In de groep 50- tot 65-jarigen zijn er inmiddels 550 000 huishoudens die een te kleine financiële buffer hebben om financiële tegenvallers op te vangen, 170 000 meer dan in 2008. Dat blijkt uit de meest recente ‘ING Financieel fit Barometer’. In de leeftijdsgroep tussen 45 en 55 jaar geven relatief veel mensen aan momenteel geld te kort te komen. Maar liefst een kwart van hen (26%) zegt moeilijk rond te komen, bijna twee keer zoveel als binnen andere leeftijdsgroepen.

In de groep huishoudens met 50-65 jarigen heeft inmiddels ruim een kwart minder dan 3.500 euro aan vrij beschikbaar vermogen achter de hand. Dit is een stijging van 37% ten opzichte van 2008. Deze groep is in de tweede helft van de carrière en heeft daardoor vaak minder perspectief op verdere inkomensgroei dan jongeren. Als zij werkloos worden vinden ze vaak moeilijker een baan dan jongeren. Tegelijkertijd neemt door de vergrijzing de omvang van de totale groep

35

huishoudens van 50 tot 65-jarigen toe, waardoor de stijging in absolute aantallen fors uitpakt. Zo’n 550 duizend van deze huishoudens hebben een te kleine buffer, 170 duizend meer huishoudens dan in 2008. Bron: ww.ing.nl/nieuws

Ledenraad | Joop CALJOUW

Geen pech- en geluksgaranties In een extra avondvergadering heeft de Pensioenraad in april van gedachten gewisseld met Hans Alders, bestuursvoorzitter van Pensioenfonds Zorg & Welzijn over de richting die gekozen moet worden voor een nieuw pensioenstelsel. Een verslag.

Al minstens vier jaar zijn onze belangenvereniging en het fondsbestuur het eens over de meest belangrijke verandering: het loslaten van de nominale zekerheid. Herhaaldelijk wijzen wij er daarbij op dat de schijnzekerheid dat je niet gekort zult worden op je pensioen in feite betekent dat er ook geen geld verdiend wordt om de pensioenen te verhogen. Zolang alles duurder wordt, ga je bij een gelijkblijvend pensioen dus echt achteruit.

niet langer bevoegd het bestuur te dechargeren (of te ontslaan), maar we geven wel een oordeel over het gevoerde beleid. Daartoe worden de accountant, de actuaris en de Raad van Toezicht elk aan de hand van hun eigen uitgebreide rapportage bevraagd. Vooral de reacties van het bestuur op die rapportages komen dan aan bod. De Pensioenraad heeft bij het bestuur zijn zorgen geuit over de voortgang van nieuwe projecten en over de verhouding met PGGM, de uitvoeringsorganisatie. U kunt dit lezen in het waarschijnlijk inmiddels verschenen jaarverslag 2014 van Zorg & Welzijn.

Buffer? Dat er binnen het pensioenfonds geen pech- en geluksgeneraties zouden moeten zijn, is ook ons idee. Of je daartoe een flinke reservepot aan moet houden, is evenwel sterk de vraag. Zo’n buffer brengt mee dat het fondsbestuur beslissen moet over de omvang, over de vorming van die reserve en ook over de bestedingen daaruit. Geheid geeft dat weer scheve ogen “tussen oud en jong”. Binnen onze koepelorganisatie NVOG is momenteel een systeem in ontwerp waarbij die buffers nauwelijks nodig zijn. Zie het interview met Berkemeijer en Gommers in het vorige nummer van Ons pensioen. De discussie wordt zeker voortgezet.

Over een nieuw product, het netto-pensioen, kon de Pensioenraad (nog) geen positief advies uitbrengen. Het gaat daarbij om het opbouwen van pensioenrechten voor actieve deelnemers over hun inkomen boven € 100.000. In juni/juli gaat de Pensioenraad adviseren over de gespannen financiële situatie van ons pensioenfonds en de haalbaarheid van een herstelplan in het licht van de huidige lage rente en de knellende voorschriften.

Zorgen over PGGM

Volgt u ons op www.pfzw-belangenvereniging.nl

In de aprilvergadering legt het bestuur jaarlijks verantwoording af aan de Pensioenraad. Weliswaar is de Pensioenraad

36

Koepelnieuws | Dick Harting

Jaarverslag BPP 2014 2014 was onder andere het jaar waarin de aanvulling van het bestuur van onze vereniging en de samenwerking met de predikanten gestalte heeft kregen. In het tweede halfjaar kwamen drie nieuwe (aspirant) bestuursleden onze gelederen versterken. Maar er gebeurde meer. Een samenvatting van het jaarverslag. PGGM & Coöperatie

De strijd om het zogenaamde ‘nieuwe pensioencontract’, beter bekend als het nieuw Financieel Toetsingskader (nFTK) heeft zich in 2014 in alle hevigheid afgespeeld. Er is al veel over geschreven. Oók in dit blad. Helaas heeft het ageren tegen dit nFTK geen succes geboekt.

De pensioenregeling van Zorg & Welzijn wordt uitgevoerd door de coöperatie PGGM. De BPP is in de Ledenraad daarvan met één zetel vertegenwoordigd, die wordt ingenomen door ons bestuurslid Baukje Vegter. Het is de bedoeling van de coöperatie voordeel te behalen voor de 675.000 leden. Bijvoorbeeld door het op termijn aanbieden van een ledenhypotheek.

Samenwerken Heugelijk feit is dat in 2014 de samenwerking is gerealiseerd met de Bond van Nederlandse Predikanten. Via deze bond zijn 1200 gepensioneerde predikanten/emeriti collectief toegetreden tot de BPP. Ook met A&O Services (Afbouw en Onderhoud, de organisatie die de administratie verzorgt voor schilders en stukadoors), is samenwerking tot stand gebracht. De (ongeveer 100) gepensioneerde leden zijn collectief aangemeld bij de BPP. Met de ANBO (Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen) blijft de BPP in gesprek over uiteenlopende mogelijkheden tot samenwerking. Het aantal individuele, betalende leden bedroeg op 1 januari en 31 december 2014 3290 resp. 3179.

Een tijdelijke interne werkgroep richtte zich op het creëren van meer samenhang tussen ledenwerving, communicatie en PR. Belangrijke doelen zijn aangepakt en gerealiseerd: • Voor het eerst verscheen een e-mail nieuwsbrief in 2014; • Overleg met PGGM om adressen van potentiële leden te ontvangen leverde geen nieuwe mogelijkheden op. Andere groeperingen verzetten zich hiertegen. Wel zijn er bijna 300 nieuwe e-mailadressen ontvangen

De Vereniging Per 1 januari 2014 vertrok Ton Muurling uit het bestuur en Carla Guicherit nam afscheid na de ALV van 2014. Onze penningmeester Gerard Veenstra en secretaris Dick Harting gaven aan na de ALV van 2015 eveneens hun bestuursfuncties neer te leggen. Het bestuur heeft medio het verslagjaar twee leden bereid gevonden in het bestuur als aspirant lid te willen meedraaien. Het zijn Jaap Dijkstra, die gelet op zijn achtergrond, Gerard Veenstra kan opvolgen en Peter Patijn. De opvolger van Dick Harting is gevonden in de persoon van Cees Michielse. Zoals afgesproken heeft de Bond van Nederlandse Predikanten (BNP) het recht een bestuurslid en een plaatsvervangend bestuurslid voor te dragen. Het voorgedragen (aspirant) bestuurslid Jan van Pijkeren was voor de eerste maal aanwezig tijdens de decembervergadering. Zijn plaatsvervanger is Rinze Marten Witteveen.

BPP en de Pensioenraad Op grond van nieuwe wettelijke bepalingen is de zetelverdeling in de Pensioenraad gewijzigd. Werknemers gingen naar 18 (was 12) en pensioengerechtigden naar 6 zetels (was ook 12). De resterende 12 zetels bleven bij de werkgevers. Naast AbvaKabo/FNV met twee, kwam ANBO met drie zetels in onze geleding. De ene resterende zetel viel toe aan de BPP en deze wordt bezet door Joop Caljouw met Jaap van der Spek als zijn plaatsvervanger. De Pensioenraad adviseerde onder andere over aanpassingen van de pensioenregeling zoals de pensioenleeftijd, de lagere opbouw, de aftopping (op € 100.000) en de regeling bij arbeidsongeschiktheid. Ook kwamen de wijzigingen in statuten en reglementen aan de orde.

37

COLOFON | Tweemaandelijks tijdschrift van de BPP: Belangenvereniging Pensioengerechtigden Pensioenfonds Zorg & Welzijn (PfZ&W) Aangesloten bij de NVOG: de Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden. Hoofd- en eindredactie

Roelof Jan Mulder (ad interim), Steenakkerstraat 4, 4012 EP Kerk-Avezaath. Telefoon: (0344) 681793. Email: [email protected] Redactieleden

Roelof Jan Mulder, Jaap van der Spek, Eric van Eck, Pierre Thijssen Medewerkers aan dit nummer

Audrey, Betty Berger, Joop Blom, Joop Caljouw, Hasko van Dalen, Eric van Eck, Jan Jansen, Roelof Jan Mulder, Carien Rövekamp, Pierre Thijssen, Joop van Vliet, Ron Wessels, Maaike van Wijgerden, Willem Schuddeboom Productie en vormgeving

De BV meerdanCOMMUNICATIE Druk en verzending

Senefelder Misset Verantwoording

De redactie plaatst met regelmaat reacties, artikelen en meningen van lezers. Reacties kunnen worden gezonden naar: roelof.j.mulder@ planet.nl. De redactie behoudt zich het recht voor reacties niet dan wel ingekort te plaatsen zonder daarover vooraf met de inzenders ervan te overleggen. Bestuur Voorzitter: Joop C. Caljouw. Secretaris: Cees Michielse. Penningmeester: Jaap Dijkstra. Leden: Peter Patijn, Jan van Pijkeren, Jaap van der Spek, Baukje Vegter. Ledenadministratie Adreswijzigingen en opzeggingen graag als volgt doorgeven: Jaap Dijkstra (071) 521 52 46, of [email protected] Lid worden? De contributie bedraagt slechts € 11 per jaar (meer mag natuurlijk ook!). Het partnerlidmaatschap is € 5,50 per jaar. U kunt zich aanmelden via de strook in dit blad, via de website of via een brief met gegevens aan de ledenadministrateur. Betalingen kunnen worden overgemaakt op banknummer NL83 INGB 000 455 2579 (ING Bank) t.n.v. Belangenvereniging Pensioengerechtigden PFZW. Belangrijk om te weten: Als u overlijdt, stopt uw Ouderdomspensioen van PFZW. Uw partner en kinderen hebben dan onder bepaalde voorwaarden recht op Partneren Wezenpensioen. Ook hebben zij recht op een

eenmalige slotuitkering die gelijk is aan driemaal het bruto maandbedrag van uw Ouderdomspensioen. Over die uitkering wordt geen loonheffing (belasting) en zorgpremie betaald. Het nettobedrag is dus gelijk aan het bruto bedrag. De partner krijgt deze uitkering. Is er geen partner? Dan krijgen de kinderen jonger dan 21 jaar de uitkering. Als er geen partner of wees is die aanspraak maakt op de uitkering ineens, dan kan deze worden uitbetaald aan de natuurlijke persoon (bijvoorbeeld kinderen ouder dan 21 jaar, neven, nichten, vrienden) die kosten heeft gemaakt in verband met het overlijden. Commissie Financiële Dienstverlening In geval van problemen met PFZW over uw pensioenberekening, zoek contact met de voorzitter van deze BPP-commissie: G Veenstra (017) 462 89 44. Aanmelden als lid: Gebruik het invulformulier op de website of stuur onderstaande bon in of e-mail naar [email protected]. De contributie bedraagt per jaar 30 euro. Dat is inclusief 5 euro voor het abonnement op Pensioenbelangen. Verzending naar het buitenland op aanvraag. Opzegging kan alleen schriftelijk onder vermelding van lidnummer ter attentie van het Bondsbureau. Advertenties PSH Media Sales Support, telefoon: (0314) 355 830, e-mail: [email protected]. tarieven op aanvraag.

Het ledenblad ‘Ons Pensioen’ is het contactorgaan van de BPP en verschijnt zes keer per jaar. Ons Pensioen komt tot stand in samenwerking met ‘Pensioenbelangen’ (van de NBP). De meningen en visies in dit blad zijn niet noodzakelijkerwijs die van het verenigingsbestuur. De redactie streeft ernaar de onderwerpen vanuit een breed en divers perspectief te behandelen.

Aanmeldingsbon voor nieuwe leden: Ik meld mij aan als lid van de Belangenvereniging Pensioengerechtigden Pensioenfonds Zorg en Welzijn (BPP) en ontvang binnenkort het laatste nummer van ‘Ons Pensioen’. Ik meld wel/niet mijn partner aan voor € 5,50 per jaar.

Naam:

m/v

Het is aan de lezer zelf om (mede aan de hand van de meningen en visies in dit blad) tot eigen

Voorletter(s):

oordeelsvorming te komen. Voorts is de redactie niet verantwoordelijk voor de inhoud van

Straat en huisnummer:

advertenties en bijsluiters. Overname van delen van artikelen is toegestaan,

Postcode en plaatsnaam:

met bronvermelding.

Telefoonnummer en/of emailadres:

Geboortejaar: Laatste functie: Stuur deze bon (geen postzegel) aan: Secretariaat BPP, Antwoordnummer 53257, 3454 ZW Ede of mail deze gegevens naar: [email protected]. 38 Of ga naar onze website www.pfzw-belangenvereniging.nl pagina “lid worden”.

Adverteren? Op deze plek had ook úw advertentie kunnen staan. De nieuwe consument is mondig, weet wat hij wil en laat zich moeilijker overtuigen van nut en noodzaak van producten en diensten. Hij is ook minder loyaal en zoekt actief naar productleveranciers en dienstverleners die hij kan vertrouwen. De consument verlangt relevante, toegevoegde waarde. De uitdaging is dan ook: • Autoriteit, zeggingskracht en deskundigheid uitstralen op thema’s die er voor de de consument echt toe doen; • De ervaring bij consumenten levend houden dat zijn belang altijd voorop staat. Wij adviseren u graag over de mogelijkheden. Nieuwsgierig of ook uw boodschap past in de formule van dit magazine? Neem contact op: 020 –626 50 64 [email protected]

Veilige en Praktische Trapliften.

Verschijningsdata overige nummers

Contacteer ons voor een Afspraak!

op TV” n e i z e “G TIS BEL GRA

Nummer 4 • 27 augustus 2015

066 0800ar-to5estel 5126

Nummer 5 • 15 oktober 2015

a vraag n

Nummer 6 • 3 december 2015

Hoogste kwaliteit en waar voor uw geld Levertijd vanaf 1 week

www.stannah.nl

#

Voor vrijblijvende informatie vul de coupon in en stuur deze in een envelop naar

Stannah Trapliften B.V., Antwoordnummer 17006, 2170 VB Sassenheim

(Dhr/Mevr) Adres: Plaats: E-mail:

PC: Telefoon: 5126

39

E-BIKE LENTEKNALLERS TOT

35%

BIJ DE GROOTSTE AANBIEDER VAN NEDERLAND T/M ZAT 27 JUNI A.S.

110

ING

ORT LENTEK

Ook op

Actieradius

tie e collec e nieuw

d

STERKSTE

OG! R NU N

MOTOR

E

E PROFIT

TOT

km

(40NM)

normaal v.a.

1539,-

BEL VOOR GRATIS BROCHURE OF VRIJBLIJVENDE PROEFRIT

NU

0341 - 25 22 66

Vicenza Red

Limited edition

NIEUW

Vicenza Nero

Sardena

Limited edition

Extra lage instap

Geen voorrijkosten

Ja, ik wil graag de GRATIS gratis brochure Mevr

5 DAGEN LEVERTIJD Op voorraad modellen

Gratis Brochure?

Bel voor de gratis brochure 0341 - 25 22 66

DE BES T

SERVICE AAN HUIS

Landelijk

TO

ELEKTRISC

E-BIKE TEST

2015

T

€ 2 . 0 0 0,-

Vernieuwde website

Bezoek onze nieuwe website www.stellafietsen.nl

GRATIS

BROCHURE

Plaats

E

ANWB

Naam

Adres Postcode

Allegra

NIEUW

5 JAAR GARANTIE

Dhr

Novara

Stille middenmotor

FIETS HE

*

NIEUW

999,Een greep uit het assortiment

* Garantie op locatie in Nederland , excl. Waddeneilanden. Bij normaal gebruik en onderhoud op accu en motorpakket twee jaar garantie. Prijswijzigingen, druk en zetfouten voorbehouden.

Azzurro

Herenmodel

al v.a.

Vrijblijvende proefrit Bel 0341 - 25 22 66 en maak direct een afspraak voor een vrijblijvende proefrit in uw straat

Telefoon

Of bezoek 40 onze nieuwe showroom

Email Stuur de coupon zonder postzegel naar Stella Fietsen, antwoordnummer 725, 8070 WB Nunspeet

1506-Pensioenbelangen

Oosteinderweg 90 8072 PD Nunspeet