EI02 68-73
04-02-2008
11:10
Pagina 68
NIEUWS
Onduidelijkheid over rol betrokken partijen bij energielabel Door de vele publicaties over de invoering van het energielabel vanaf 1 januari is on-
gistreert de klacht en lost deze op. Als
duidelijkheid over de rol van de verschillende partijen die betrokken zijn bij het ener-
de klant niet tevreden is over de reactie
gielabel. Isso wil daarin duidelijkheid verschaffen.
of afhandeling, dan kan hij overwegen de klacht bij de CI neerleggen. Die zal de
Isso, het kennisinstituut voor de instal-
klacht conform haar reglement in be-
latiesector, heeft in opdracht van
handeling nemen en in overleg met de
SenterNovem (agentschap van Vrom/EZ)
klant en adviseur oplossen.
en in samenwerking met de marktpar-
Consumenten kunnen met hun vragen
tijen de technische publicaties opge-
over het label terecht bij Vrom. Vragen
steld die de bepalingsmethode voor het
over het certificatietraject kunnen zij
energielabel en het EPA-maatwerkadvies
stellen aan de desbetreffende CI. Voor
beschrijven. In deze technische publica-
vragen over de technische publicaties
ties is onder andere aangegeven welke
kan men contact opnemen met Isso.
gegevens nodig zijn en hoe deze bij een
Met vragen over de BRL9500 kan men
woning of gebouw moeten worden op-
terecht bij KBI.
genomen om het energielabel te kunnen vaststellen. De EPA-adviseur moet
Praktische informatie
zich houden aan de technische richtlij-
- Op www.kbi.nl zijn verschillende
nen die in de publicaties zijn opgenomen, om het energielabel te maken.
downloads opgenomen voor de technische publicaties van Isso.
BRL9500, waaronder
een stappenplan
Een EPA-adviseur laat zich certificeren
certificering en veelgestelde vragen.
ring, beheert de beoordelingsrichtlijn
door een CI die de adviseur controleert
Tevens vind je hier een overzicht van
(BRL9500). De gecertificeerde adviseurs
aan de hand van de BRL9500. De advi-
moeten voldoen aan de eisen die in
seur ontvangt van de CI een certificaat
deze richtlijn zijn vermeld. Deze eisen
en is vervolgens gerechtigd energiela-
ment uitgebreide informatie te vin-
hebben onder andere betrekking op de
bels af te geven. De gecertificeerde advi-
den over het label. Tevens is een over-
werkwijze, het kwaliteitssysteem, de
seurs worden vermeld op www.vrom.nl.
zicht van de gecertificeerde EPA-advi-
vakbekwaamheid van de adviseur en de
Als de woning- of gebouweigenaar een
seurs te vinden.
wijze waarop een certificatie-instelling
klacht heeft over het afgegeven ener-
(CI) dit controleert. De BRL9500 verwijst
gielabel is het eerste aanspreekpunt de
voor de technische procedures naar de
desbetreffende EPA-adviseur. Die re-
KBI, het
informatieloket voor certifice-
alle CI’s. - Op www.vrom.nl is voor de consu-
- Op www.isso.nl kunnen de Isso-publicaties worden besteld.
Domotica vangt vergrijzingsgolf op Domotica wordt door een groot deel van bouw gezien als de oplossing om ouderen
de ondervraagde bedrijven is het eens
langer zelfstandig te laten wonen. Dit blijkt uit onderzoek van BouwKennis onder ver-
met de stelling dat domotica dé oplos-
schillende partijen in de bouwsector.
sing is voor de vergrijzingsgolf die on-
NIEUWS
herroepelijk op ons afkomt. De installaHet overgrote deel van de Nederlandse
hen denkt slechts 54 procent dat de
teur zal deze voorzieningen moeten
bouwwereld is van mening dat de
Nederlandse woningmarkt er nog niet
aanleggen, maar zal nog hard aan de
Nederlandse woningmarkt de toename
klaar voor is.
gang moeten om andere, minder en-
van het aantal senioren nog niet aan-
Het aandeel van de bevolking dat 65
thousiaste partijen, zoals architecten,
kan. Architecten zijn het stelligst.
jaar of ouder is, zal groeien van vijftien
aannemers, mee te krijgen. Domotica
Tachtig procent van hen denkt dat
procent in 2008 tot 25 procent in 2038.
heeft immers een grotere kans van sla-
Nederland met de huidige woningvoor-
Senioren hebben vaak aangepaste hui-
gen als er al vroeg in het proces reke-
raad de vergrijzingsgolf niet aan kan.
zen nodig om langer zelfstandig te kun-
ning wordt gehouden met het toevoe-
Installateurs zijn optimistischer. Van
nen blijven wonen. Een groot deel van
gen van toepassingen.
68
Intech E&I Februari ’08
04-02-2008
11:10
Pagina 69
OPINIE Reactie op column Bob Verheul
Boek NEN 1010 voorziet juist in behoefte
Energie Met veel bombarie kwam het besluit van de minister over ons, daarbij energiek ondersteund door een belanghebbende fabrikant. We gaan over vier jaar met z’n allen aan de spaarlamp. Zijn we daar blij mee? Ik ben er nog
In een van zijn opiniërende artikelen, Intech E&I van oktober
niet uit. Zeker is dat het geen spektakel aan
2007, gaat Bob Verheul in op het uitkomen van de nieuwe NEN
energiebesparing zal gaan opleveren. Iets in de orde van
1010. Ik citeer: ‘Nu blijkt hoe handig het is de NEN 1010 in losse
grootte van een procent. Weegt dit op tegen de extra afval-
delen op te delen. We kopen twee of drie nieuwe delen en de
stroom van spaarlampen en de beperkingen die ze hebben?
zaak is weer gezond. Mooi niet. Dat zou de NEN omzet kosten.
Bij de efficiëntie zet ik mijn vraagtekens. Toch zal er hoe dan
Dus nu zijn de delen weer samengevoegd. Kassa voor de NEN.’
ook energie moeten worden bespaard. Ik las over een ander initiatief. Bij de uitwatering bij de af-
Ik concludeer hieruit dat de heer Verheul niet goed op de
sluitdijk is er wat hoogteverschil, waaruit voor ongeveer
hoogte is van de manier waarop normalisatie werkt. Zijn re-
veertig huishoudens aan elektriciteit valt op te wekken. Dit
denering kan ik best begrijpen, maar deze is te kort door de
is een projectomvang waarvoor niet te diep in de buidel
bocht én niet juist. Niet de NEN bepaalt hoe en wanneer een
mag worden getast, anders blijft er geen rendement over.
norm verschijnt. Dit doet de markt, die vertegenwoordigd is
Een grootschaliger mogelijkheid, welliswaar niet met een di-
in de normcommissies bij NEN.
recte energiebesparing, las ik in het AD. Grote tunnels boren
De NEN 1010 komt tot stand onder de verantwoordelijkheid
op 1 km diepte en die vanuit een groot bassin laten vollopen
van normcommissie NEC 64 ’Installatievoorschriften, lage
als er toplast is in het net en in tijden van lage belasting
spanning’. Op nadrukkelijk verzoek van Uneto-VNI is de com-
weer leegpompen. Niet primair energiebesparing, maar een
missie NEC 64 verzocht om de NEN 1010 als één boek uit te
mogelijkheid energie te bufferen. Een dergelijk peekscheer-
brengen. Na een aantal jaren bleek het idee van losse delen
project is te vinden in Vianden in Luxemburg. Daar wordt
toch minder handzaam. Gebruikers raakten het overzicht
water opgepompt naar een bassin op de hoogvlakte. Bij het
kwijt. Ook in 2004 toonde een enquête al aan dat de markt
leeglopen worden de pompmotoren als generator gescha-
behoefte heeft aan één boek. In commissie NEC 64 zitten ver-
keld. In Nederland zou het project een 1.400 MW moeten
tegenwoordigers van EnergieNed, Eaton-Holec, ABB, Akzo
kunnen leveren. Den Haag heeft bijvoorbeeld een maxi-
Nobel, Kenteq, Uneto-VNI, Hager Tehalit, ROVC, Nagtglas
mumvermogen van circa 300 MW. Voor een paar uur toplast
Versteeg, Draka Kabel, Schneider-Electric, het ministerie van
moet een echte sloot water ondergronds worden opgebor-
Economische Zaken en Kegrob. Zij hebben gezamenlijk beslo-
gen die er vervolgens ook weer moet worden uitgepompt.
ten weer over te gaan tot één boek. De NEN heeft uiteraard
Terug naar de spaarlampen. Zijn er binnen de woning dan
gehoor gegeven aan de wens van de markt en met raad en
geen andere elektrische besparingen te bedenken. Ik ben
daad de commissie NEC 64 bijgestaan om tot deze nieuwe
thuis eens gaan tellen wat links en rechts aan ladertjes en
NEN
1010:2007 te komen.
standby-apparaten zijn te vinden, die 24 uur per dag hand-
Voor meer inzicht in normontwikkeling nodig ik de heer
warm aanvoelen en die samen goed zijn voor circa vijftien
Verheul van harte uit bij NEN in Delft.
procent van de jaarrekening. Hier kan een efficiëntere oplossing komen bijvoorbeeld in de vorm van een standaard-
Willem Wolf, manager NEN – Elektro & ICT, directeur NEC
laagspanningsnet in de woning. Wilt u mij eens mailen hoeveel ladertjes en apparaten met een ingebouwd klokje
Kannegieter organiseert een ‘Datacenter ontwerp’ training
er bij u thuis energie staan te slurpen? Misschien kunnen we er wat mee. Een veel effectievere besparing is volgens mij in de kantooromgeving mogelijk. Als alle energievretende kleurenbeeldschermen door lcd-schermen worden vervangen, zet het
In februari gaat Kannegieter in Amersfoort van start met
echt zoden aan de dijk. Zelfs de airco kan dan een hele stap
een 3-daagse ‘Datacenter ontwerp’ training. Deze training is
lager. Ook de kantoorverlichting kan in de oudere gebou-
gebaseerd op de in Engeland succesvolle ‘datacentre design
wen veel efficiënter. Aanwezigheidsdetectie of beter nog af-
engineering’ training en biedt een breed inzicht in het ont-
wezigheidsdetectie en daglichtafhankelijk dimmen zijn
werpen van een datacenter. Kannegieter ontwikkelde de trai-
krachtige wapens in de handen van de E-installateur.
ning voor it-managers, consultants, ontwerpers en project-
Laat mij in de wc maar een gewone gloeilamp houden. Van
en facility-managers. De training wordt in de Engelse taal
energiebesparing is bij een gezonde stoelgang geen sprake.
gegeven door Barry Elliott in het kantoor van Kannegieter in Amersfoort (www.kannegieter.com)
BOB VERHEUL,
[email protected]
Intech E&I Februari ’08
69
OPINIE
EI02 68-73
EI02 68-73
04-02-2008
11:11
Pagina 70
NIEUWS Jan van der Feest na vijftig jaar met pensioen Na een meer dan vijftigjarig dienstver-
Draadloze sensornetwerken van SowNet een succes
band heeft Jan van der Feest op 14 februari afscheid genomen van de instal-
De vorig jaar door SowNet geïntrodu-
latiebranche. Op die dag ging hij offici-
ceerde draadloze sensornetwerken zijn
eel met pensioen.
een groot succes. De vraag uit de markt
Van der Feest begon in 1958 op vijftien-
naar deze wereldprimeur is groot. Het
jarige leeftijd bij Barth Installatiebedrijf
gaat om een netwerk dat bestaat uit
en bleef het bedrijf uit ’s-Gravendeel
onafhankelijke nodes, die via een radio-
zijn hele loopbaan trouw. De eerste der-
verbinding communiceren en samen-
tig jaar werkte hij als elektricien en de
werken om een taak te volbrengen.
laatste twintig jaar fabriceerde hij in-
SowNet speelt in op de grote behoefte
stallatiebochten. De pensionaris heeft
aan betaalbare centraal bestuurde
heel veel zien veranderen in een halve
draadloze sensornetwerken, ook wel Mesh-netwerken genoemd. De in de sensornetwerken gebruikte nodes gebruiken zeer weinig stroom en kunnen, afhankelijk van de concrete toepassing, soms meerdere jaren op een AA-batterij functioneren. In tegenstelling tot bestaande RFID-oplossingen beperkt het concept zich niet tot éénrichtingsver-
middels toegepast voor draadloze schil-
keer én zogenoemde sternetwerken.
derijbeveiliging in musea, draadloze
Verder kunnen met de SowNet techniek
meting van temperatuur- en rv voor de
afstanden worden overbrugd tot 200 m
glas- en tuinbouw en draadloze per-
ten opzichte van enkele tientallen cen-
soonsbeveiliging.
timeters bij RFID. Het concept is ineeuw. ‘Vroeger was alles mechanisch en tegenwoordig gaat alles elektronisch. Ook het materieel waar je mee werkt, is
Würth-Project-Service op locatie
NIEUWS
enorm veranderd in vijftig jaar. Dat heeft het werk in de loop van de tijd
Installateurs besteden bij grote bouw- en installatieprojecten vaak onnodig veel tijd
een stuk verlicht.’
aan het voorraadbeheer en het op tijd verzamelen van de juiste bevestigingsmateria-
Met gevoel van nostalgie denkt Van der
len en gereedschappen. Hierop inspelend ontwikkelde Würth Nederland, handels-
Feest terug aan de oude zwarte schake-
onderneming op het gebied van bevestigings- en montagetechniek, een container met
laars. ‘Die zijn nu uitgestorven en ook
de juiste bevestigingsmaterialen en gereedschappen. Voor de duur van een project
de draden zijn van kleur verschoten.
plaatst het bedrijf deze kos-
Vroeger was het rood en groen, nu heb
tenloos op een bouwlocatie.
je alleen nog maar bruin en blauw.’ De
Na afloop van een project
basisinstallatie in een huis is ook enorm
kunnen onaangebroken ver-
veranderd, weet hij. ‘In de jaren zestig
pakkingen zonder kosten wor-
was een huis met twee groepen de
den geretourneerd aan Würth.
standaard. Tegenwoordig begin je bij
De installatiecontainer is voor-
acht groepen.’ Van der Feest heeft altijd
zien van verwarming en elek-
met heel veel plezier gewerkt bij Barth,
triciteit en is standaard uitge-
maar vindt het wel fijn dat hij nu wat
rust met zogenoemde Orsy-
meer tijd krijgt voor zijn hobby’s: de
stellingen voor het plaatsen
volkstuin en fietsen. ‘Ik heb inmiddels
van doosjes, kokers en spuit-
mijn eerste korte fietsvakantie in
bussen, alsmede afsluitbare
Zeeland al geboekt’, kijkt hij vooruit op
schuifladen voor kleine ge-
zijn hopelijk nog hele lange periode als
reedschappen en waardevolle,
pensionaris.
kleine onderdelen.
70
Intech E&I Februari ’08
04-02-2008
11:11
Pagina 71
OPINIE Vrouwelijke technische stu denten beter dan mannen
Geld los peuteren Een brancheorganisatie in de bitumineuze dakbedekking met ongeveer 190 leden lijkt erin te slagen om meer dan tweeduizend bedrijven te
Het zijn er weliswaar slechts weinig, twee procent van de
laten mee betalen aan haar eigen activiteiten.
30.000 eerstejaars aan technische studies, zoals bouwkunde,
Dat doet zij met de hulp van het Hoofd
elektrotechniek en werktuigbouwkunde, is vrouw, maar zij
Bedrijfschap Ambachten, een zogenoemde Pbo.
halen wel vaker en ook sneller hun diploma. Dat blijkt uit het
Staat ergens in je bedrijfsomschrijving ‘dakdekken’ dan krijg
Jaarboek onderwijs in cijfers 2008 van het CBS. De cijfers over
je sowieso een rekening, ook al val je niet onder de regeling.
het studiejaar 2006/2007 laten zien dat van de vrouwen die
Dan moet je maar protesteren! Vul je het enquêteformulier
in 2001 aan hun opleiding begonnen, 68 procent in vijf jaar
niet in, dan krijg je een rekening voor alles wat ‘dak’ heet
hun diploma behaalde. Bij de mannen lag dit percentage op
(riet-, hellend, bitumineuze dak et cetera). Dat leren ze je
61 procent. Bij universitaire studies scoorden vrouwen ook
wel af!
hoger dan mannen. Zo’n 78 procent van de vrouwelijke stu-
Een stichting opgericht door zendgemachtigden bedenkt
denten die een techniekopleiding volgden had binnen zeven
opeens dat in televisiewinkels gebruik wordt gemaakt van
jaar de bul op zak tegenover slechts 61 procent van de man-
‘hun’ auteursrechten. Immers, de televisie wordt bij de ver-
nen.
koop even aangezet om het beeld te demonstreren. Op gehéél eigen doft wordt een tarief verzonnen en met de wet in de hand worden de winkeliers bedreigd: betalen of de
Inschrijving KNX-Award 2008 geopend
rechter wordt ingeschakeld bij het laten zien van hun programma’s. Waarom het dan dat bedrag is; niet minder of
De KNX Association International heeft de inschrijving voor
niet méér; niemand weet het, maar ja, wel betalen.
de KNX Award 2008 geopend. De onderscheiding zal worden
Verpakkingsmateriaal het mag niet blijven slingeren! Alle
uitgereikt op 6 april tijdens de internationale vakbeurs Light
bedrijven kregen een brief van het ministerie van Vrom dat
& Building in Frankfurt. Via deze prijs wil de promotor van de
als zij verpakkingsmateriaal in de handel brengen, ze ver-
wereldwijde domoticastandaard KNX de intelligentste, effici-
plicht aangesloten moeten zijn bij een uitvoeringsorganisa-
ëntste en vooruitstrevendste projecten met woning- en ge-
tie die belast is met het opruimen van verpakkingen. Dat
bouwautomatisering belonen.
kost natuurlijk geld! Afgezien van het feit dat een hele boel
De inschrijving staat open voor alle installateurs en systeem-
bedrijven helemaal niets ‘inpakken’ (een installateur pakt
integrators over de hele wereld en zijn verdeeld in zes cate-
uit!) werd menigeen ook nog eens persoonlijk en schriftelijk
gorieën: International Award, National Award, Publicity
bedreigt met inspectie en straf. Gelukkig, deze hebben we
Award, Energy Efficiency Award, Young Award en Special
grotendeels kunnen keren; uiteindelijk is een belastingsver-
Award. Naast de onderscheiding ontvangt de winnaar in elke
plichting overgebleven voor bedrijven die meer dan
categorie een geldprijs van 1.000 euro. In 2002 viel voor het
15.000 kg verbruiken.
laatst een Nederlandse inzender in de prijzen. Toen werd het
Dan heb je natuurlijk nog de auteursrecht organisaties
domoticaproject van de Van Nelle Ontwerpfabriek in Rotter-
Buma en Sena voor uitvoerende artiesten, stichting Repro
dam, ontworpen en aangelegd door Homij en EIB Nederland
voor degene die het waagt iets te kopiëren et cetera, et ce-
Consulting, onderscheiden.
tera, die allemaal geld moeten hebben. Verder zijn er weer
De deadline voor de inzendingen ligt op 29 februari aan-
organisaties die batterijen ophalen, neonlampen, oud elek-
staande. In maart beoordeelt de jury de ingediende projec-
trisch gereedschap et cetera, et cetera en die willen ook alle-
ten en zal zij voor elke categorie een top 5 bekendmaken.
maal geld. Niet omdat je dat bent overeengekomen, maar
MEER INFORMATIE EN INSCHRIJFFORMULIEREN VIND JE OP WWW.KNX.NL
omdat je moet. In Den Haag praten ze over administratieve lastenverlichting. De overheid ruimt 25 procent op, zegt ze. Maar kenne-
Geringe belangstelling stageplekken
lijk kan met behulp van de wet deze verlichtingen méér dan worden gecompenseerd door deze geld-los-peuterorganisa-
Stageplaatsen in de metaal-, elektro- en installatietechniek
ties. Het is nauwelijks voor te stellen dat er mensen zijn die
blijven leeg door gebrek aan stagiairs. Het gaat volgens een
precies weten wat ze wel en waar ze niet aan mee moeten
arbeidsmarktonderzoek van Kenteq om een groot deel van de
betalen en waarom. We zijn erg druk die en nieuwe organi-
ruim 80.000 stageplaatsen die leerbedrijven beschikbaar
saties van je lijf te houden. Succes is matig. Het is kennelijk
hebben. Het gaat vooral om leerwerkplekken voor leerlingen
gewoon te makkelijk.
van mbo’s. Het enige lichtpuntje volgens Kenteq is dat aan de jarenlange daling van het aantal techniekleerlingen in het mbo een einde is gekomen.
HARM VAN DEN OEVER, UNETO-VNI
Intech E&I Februari ’08
71
OPINIE
EI02 68-73
04-02-2008
11:11
Pagina 73
NIEUWS
AGENDA
Wiltec krijgt Safety Sign
6 – 8 maart Skills Masters & arbeidsmarkt Ahoy, Rotterdam
Wiltec, specialist op het gebied van persoonlijke beschermingsmiddelen, is sinds no-
http://www.skillsmasters.nl
vember 2007 ‘Safety Sign’ erkend. De erkenning is een garantie voor kwaliteit in veiligheidsproducten. Erkende bedrijven hebben voldoende kennis in huis om op basis van actuele
19 – 20 maart Zorg & ICT
regelgeving en de geldende normen, een
Jaarbeurs, Utrecht
goed advies te geven op het gebied van
www.zorg-en-ict.nl
veiligheid, gezondheid en welzijn op de betrekking op nagenoeg alle persoonlijke
26 – 27 maart Bouw & ICT
beschermingsmiddelen en beroepskle-
Jaarbeurs, Utrecht
ding. Wiltec ontwerpt en ontwikkelt
www.bouw-en-ict.nl
werkvloer. Het veiligheidskenmerk heeft
maatwerkoplossingen voor haar opdrachtgevers. Verder beschikt het bedrijf over een erkend Service Centre, dat zowel in eigen huis als op locatie service- en onderhoudswerkzaamheden uitvoert aan PBM’s.
Hertek sponsort Brandwonden Stichting
1 – 3 april Elektro vakbeurs Evenementenhal, Gorinchem www.evenementenhalgorinchem.nl
1 – 3 april Bouwrai Rai, Amsterdam www.bouwrai.nl/bouwrai2008/nl
overhandigde Peter van
6 – 11 april Light & Building
Setten, commercieel mana-
Messe Frankfurt
ger van Hertek een spon-
www.messefrankfurt.com
Op maandag 17 december
sorcheque van 7.500 euro Nederlandse Brandwonden
22 – 23 mei Het Instrument
Stichting. De donatie aan
Jaarbeurs Utrecht
een goed doel is een nieu-
www.hetinstrument.nl/2008/nl
aan Angèle Bolten van de
we invulling voor het ‘regu-
van persoonsbeveiligingssy-
30 september t/m 3 oktober Aandrijftechniek & Factory automation
stemen, actief betrokken bij
Jaarbeurs, Utrecht
(brand)veiligheid. Ze heeft
www.aandrijftechniek.nl
liere eindejaarsgeschenk’. Hertek is, als leverancier
een ruime ervaring in het adviseren, ontwerpen, leveren en servicen van brandmeld-, noodverlichting-, zorg- en communicatiesystemen.
Loopbaankompas voor de technische installatiebranche De technische branches zitten te springen om goed personeel. Het is dus van groot belang ook de werknemers die al binnen de technische installatiebranche werkzaam
NIEUWS
EI02 68-73
zijn, te behouden. Otib ontwikkelde met het loopbaankompas een interactief P&Oinstrument op internet. Met www.loopbaankompas.nl hebben werkgevers de beschikking over een nieuw innovatief instrument. Na aanmelding op de website kan gebruik worden gemaakt van de vele mogelijkheden en concrete informatie. Loopbaankompas ondersteunt werkgevers bij het personeelsbeleid en het voeren van functionerings- en ontwikkelingsgesprekken. Met de website kunnen werknemers zélf nadenken over hun ontwikkeling en zélf vormgeven aan hun loopbaan.
Intech E&I Februari ’08
73
