Onderzoeksrapport. Crowdfunding op lokaal niveau. Tilburg, juni 2013

Onderzoeksrapport   Crowdfunding  op  lokaal  niveau   Tilburg,  juni  2013     Student   Marc  van  Liere   2134136   Koestraat  166-­‐05   5014  EG  Tilburg   06  13  94  49  54   [email protected]  /  [email protected]   COHORT  2008   Opleiding   Communicatie  –  International  Event,  Music  &  Entertainment     Fontys  Academy  for  Creative  Industries     Prof.  Goossenslaan  1     5022  DM  Tilburg     08850-­‐77655     www.fontysaci.nl   Opdrachtgever   Cultuurfonds  Tilburg   www.cultuurfondstilburg.nl   Scriptiebegeleiding   Theaters  Tilburg   Rob  van  Steen  &  Joosje  Klaasse   Directie     Louis  Bouwmeesterplein  1   5038  TN  Tilburg   013-­‐5490390   Stagedocent   Pieter  Bon   [email protected]   06  50  24  21  03              

        |  1   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

VOORWOORD   Het  schrijven  van  deze  afstudeerscriptie  heb  ik  beleefd  als  een  tournee  langs  allerlei  verschillende  momenten.   Het  feit  dat  ik  deze  tournee  verschillende  keren  heb  verlengd  was  overigens  geen  resultaat  van  aanhoudende   successen  en  de  schreeuw  vanuit  het  publiek  dat  men  er  geen  genoeg  van  kreeg  door  luidkeels  te  roepen:  “We   want  more,  We  want  more,  We  want  more…”.   Toen  ik  vijf  jaar  geleden  als  allereerste  lichting  begon  met  de  studie  Communicatie  op  het  gebied  van   Internationale  evenementen,  media  en  entertainment,  verwachtte  ik  niet  dat  ik  aan  het  eind  van  mijn  studie   een  scriptie  zou  schrijven  over  alternatieve  financiering  binnen  de  culturele  sector  van  Tilburg.     De  route  naar  dit  onderwerp  begon  drie  jaar  geleden  toen  ik  begon  met  werken  voor  hét  podium  van  de  stad,   Theaters  Tilburg.  Als  gastheer  tijdens  voorstellingsavonden  kreeg  ik  toen  al  mee  wat  artiesten  teweeg  kunnen   brengen  onder  hun  publiek.     Via  het  theater  kreeg  ik  vervolgens  de  kans  om  mijn  eigen  bedrijfje  op  te  richten,  waarmee  we  ons  ondertussen   al  drie  jaar  inzetten  om  nieuwe,  talentvolle  artiesten  van  de  Fontys  Hogeschool  voor  de  Kunsten  een  kans  te   geven  om  op  te  treden  op  het  grote  podium  van  Theaters  Tilburg.  Door  onze  collega’s  werden  wij   geattendeerd  op  de  mogelijkheid  om  voor  ons  bedrijf  crowdfunding  in  te  zetten,  om  een  deel  van  de   financiering  rond  te  krijgen.  Ondanks  dat  ons  bedrijf  dit  jaar  geen  productie  neergezet  heeft,  was  mijn   interesse  voor  crowdfunding  geboren.  Ik  was  in  het  begin  sceptisch  over  deze  nieuwe  financieringsvorm,  maar   wilde  wel  graag  alles  weten  over  de  ins  en  outs  rondom  deze  hippe  manier  van  cultuurfinanciering.     Het  sceptische  gevoel  is  inmiddels  omgezet  in  een  optimistisch  gevoel  en  ik  zie  buitengewoon  veel  kansen  in   het  crowdfundplatform  www.tilburgvoorcultuur.nl,  in  combinatie  met  het  concept  dat  ik  ten  behoeve  van   Cultuurfonds  Tilburg  heb  uitgewerkt.  Ik  zou  me  na  de  afronding  van  dit  onderzoek  dan  ook  graag  inzetten  om   dit  concept  tot  leven  te  laten  komen.     Voorafgaand  aan  dit  concept  is  er  door  mij  een  onderzoeksrapport  geschreven,  dat  ik  niet  gerealiseerd  zou   kunnen  hebben  zonder  de  hulp  en  inzet  van  mijn  vrienden  en  collega’s.     In  eerste  instantie  wil  ik  Theaters  Tilburg  en  directeur  Rob  van  Steen  bedanken  voor  het  feit  dat  ze  mij  werkelijk   alle  tijd  en  ruimte  hebben  geboden  die  ik  nodig  had  om  mijn  scriptie  te  voltooien.  Het  feit  dat  ik  me  erg  thuis   voel  binnen  deze  organisatie  heeft  ertoe  geleid  dat  ik  mijn  afstuderen  tot  een  goed  einde  zal  kunnen  brengen.     In  het  bijzonder  wil  ik  Joosje  Klaasse  bedanken  voor  de  tijd  en  energie  die  zij  gestoken  heeft  in  de  begeleiding   van  mijn  afstuderen.  Ze  heeft  mij  op  vele,  soms  onmogelijke,  momenten  geïnspireerd  om  verder  te  schrijven   en  heeft  zich  in  mijn  ogen  op  een  onbaatzuchtige  manier  voor  mij  en  mijn  scriptie  ingezet.     Pieter  Bon  wil  ik  bedanken  voor  zijn  begeleiding  vanuit  mijn  opleiding.  Hij  heeft  mij  tijdens  de  afstudeerfase   voorzien  van  de  nodige  kritische  adviezen  en  tips  om  bij  het  schrijven  op  de  juiste  koers  te  blijven.   Verder  wil  ik  mijn  naaste  vrienden  bedanken  voor  het  luisterende  oor  dat  zij  geboden  hebben  en  de   opbouwende,  kritische  noten  die  zij  ten  behoeve  van  mijn  scriptie  geplaatst  hebben.  Graag  wil  ik  daarom  Guus   Verelst,  Tim  Verbrugge  en  Ruud  Voermans  bedanken  voor  hun  adviezen  en  mijn  collega,  goede  vriend  en   mede-­‐oprichter  van  ons  bedrijfje,  Gijs  Hopmans,  voor  het  meedenken  over  het  ontwikkelen  van  mijn  concept.     Tot  slot  wil  ik  graag  een  bijzonder  woord  van  dank  uitspreken  tot  mijn  vriendin  Viënna  van  Tilburg  en     mijn  ouders  Ria  en  Kees,  voor  al  hun  steun,  geduld  en  liefde,  die  wellicht  vanzelfsprekend  lijkt  maar  dat  zeker   niet  is.  Het  vertrouwen  dat  ik  van  jullie  krijg  zorgt  ervoor  dat  ik  me  op  mijn  manier  kan  blijven  ontwikkelen  en   ben  wie  ik  ben.       Marc  van  Liere,   Tilburg,  juni  2013           |  2   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

SAMENVATTING     Een  stad  is  gebaat  bij  een  goed  vestigingsklimaat  en  een  goede  leefbaarheid.  Een  goed  cultureel  milieu  draagt   hier  te  allen  tijde  in  positieve  zin  aan  bij,  volgens  de  gemeente  Tilburg  en  het  bedrijfsleven  in  de  stad.  Vanwege   een  economisch  mindere  tijd  is  de  overheid  gedwongen  om  te  bezuinigen  en  moet  de  culturele  sector  op   lokaal  niveau  het,  net  als  overigens  vele  andere  sectoren,  met  minder  geld  doen.  In  een  tijd  van  bezuinigingen   komt  er  ook  ruimte  voor  nieuwe  initiatieven  en  alternatieve  methodes  om  plannen  te  realiseren.  In  moeilijke   tijden  staan  er  dan  mensen  op  die  niet  bij  de  pakken  neer  gaan  zitten,  mogelijkheden  zien  en  hun  nek  uitsteken   om  op  te  komen  voor  waarden  en  belangen.     Cultuurfonds  Tilburg  is  het  resultaat  van  het  uitsteken  van  de  nek  door  het  bedrijfsleven,  omdat  zij  zich  in   wilden  zetten  voor  een  goed  cultureel  milieu  in  de  stad  Tilburg.  Zoals  het  ondernemers  betaamt  moest  deze   handreiking  niet  alleen  een  zak  met  geld  zijn,  want  men  zag  een  kans  om  cultureel  Tilburg  het   ondernemerschap  bij  te  brengen.  Geheel  volgens  de  nieuwste  trends  op  het  gebied  van  projectfinanciering   werd  er  een  autonoom  crowdfundplatform  opgericht.  De  basis  van  het  platform  is  een  matchingstructuur   geworden,  luisterend  naar  de  naam  Cultuurfonds  Tilburg,  waarbij  het  bedrijfsleven  maximaal  €50.000  inlegt  en   de  gemeente  deze  inleg  verdubbelt  tot  een  bedrag  van    €  100.000,  waar  kunstenaars  voor  een  deel  gebruik  van   kunnen  maken  via  de  inzet  van  crowdfunding.  De  opzet  van  het  crowdfundplatform  www.tilburgvoorcultuur.nl   houdt  in  dat  een  projecthouder  een  crowdfundproject  kan  indienen  bij  Cultuurfonds  Tilburg.  Het  Cultuurfonds   legt  vervolgens  tot  maximaal  50%  van  het  gevraagde  doelbedrag  in  en  de  rest  zal  de  projecthouder  via   crowdfunding  bij  elkaar  moeten  verdienen.  Een  nieuw  geluid  binnen  Tilburg  vanuit  het  bedrijfsleven,  dat  kon   rekenen  op  de  steun  vanuit  de  gemeente,  heeft  geresulteerd  in  een  volledig  nieuw  en  zelfstandig   crowdfundplatform  dat  zich  manifesteert  op  lokaal  niveau.     Crowdfunding  in  Nederland  is  nog  maar  een  paar  jaar  oud,  wat  betekent  dat  er  nog  niet  legio  voorbeelden  zijn   van  autonome  crowdfundplatforms  op  lokaal  niveau.  Dit  ondervindt  Cultuurfonds  Tilburg  bij  de  opstartfase  van   het  platform  en  er  blijken  nog  redelijk  wat  kinderziektes  een  solide  werking  van  het  crowdfundplatform  in  de   weg  te  staan.  Deze  kinderziektes  lijken  inherent  te  zijn  aan  de  opstart  van  een  volledig  nieuw  Cultuurfonds  en   bijbehorend  crowdfundplatform,  maar  men  streeft  naar  een  goed  werkend  platform.  Middels  dit  onderzoek  is   daarom  gezocht  naar  de  belangrijkste  factoren  om  op  lokaal  niveau  een  crowdfundplatform  op  te  richten,  om   Cultuurfonds  Tilburg  zodoende  van  dienst  te  zijn  bij  de  ontwikkeling  van  het  platform.     Het  eerste  deel  van  het  onderzoek  wordt  gekenmerkt  door  literatuuronderzoek,  waarbij  vanuit  een  historisch   overzicht  omtrent  cultuurbeleid  uiteindelijk  een  beeld  geschetst  wordt  over  de  potentie  die  crowdfunding   heeft  in  verhouding  tot  andere  financieringsmogelijkheden  voor  de  culturele  sector.  Naast  het  creëren  van  een   alternatieve  inkomstenbron  heeft  crowdfunding  twee  bijkomende  voordelen  die  deze  financieringsmethode  zo   waardevol  maken.  De  projecthouder  leert  op  deze  manier  in  de  praktijk  ondernemen  en  raakt  ervaren  met   marketing  en  communicatiemiddelen.  Daarnaast  levert  het  voor  de  projecthouders  automatisch  ambassadeurs   van  zijn  project  op,  die  het  draagvlak  voor  zijn  culturele  concept  vormen.   Het  literatuuronderzoek  ging  tevens  in  op  mogelijke  motieven  die  donateurs  hebben,  die  hen  doen  besluiten   om  een  donatie  aan  een  project  te  doen.  Het  blijkt  dat  donateurs  voornamelijk  een  donatie  doen  aan  een   crowdfundproject  wanneer  men  daartoe  verzocht  wordt.  Uit  de  gehouden  enquête  blijkt  bovendien  dat   donateurs  van  crowdfundprojecten  in  het  algemeen  enkel  crowdfundwebsites  bezoeken,  op  zoek  naar  één   specifiek  project.  Dit  bevestigt  voor  de  projecthouders  dat  zij  goed  hun  best  moeten  doen  om  potentiële   donateurs  te  overtuigen  van  het  doen  van  een  donatie.     Nadat  het  afronden  van  het  literatuuronderzoek  is  door  middel  van  diepte-­‐interviews  met  projecthouders  en   medewerkers  van  het  crowdfundplatform  getoetst  hoe  de  organisatie  en  de  opzet  van   www.tilburgvoorcultuur.nl  beoordeeld  wordt.  Ook  werden  donateurs  van  Tilburgse  crowdfundprojecten,  die         |  3   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

op  een  landelijke  platform  online  staan,  gevraagd  naar  hun  mening  over  crowdfunding  op  lokaal  niveau.   De  leidraad  van  de  diepte-­‐interviews  en  de  enquête  werd  gevormd  aan  de  hand  van  de  uitkomsten  van  het   literatuuronderzoek.     De  conclusies  die  vervolgens  getrokken  konden  worden  waren  in  de  meeste  gevallen  bevestigend,  maar  in  een   paar  gevallen  verrassend  te  noemen.  Een  van  de  opvallende  conclusies  is  dat  er  door  projecthouders  en  de   medewerkers  van  het  crowdfundplatform  weinig  onderzoek  gedaan  was  naar  de  werking  van  crowdfunding  en   de  geefmotieven  van  donateurs.  De  uitkomsten  van  het  literatuuronderzoek  werkten  tijdens  de  diepte-­‐ interviews  in  sommige  gevallen  vaak  al  inspirerend.  Er  zijn  enkele  medewerkers  van  het  crowdfundplatform  die   zich  wel  hadden  verdiept  in  de  werking  van  crowdfunding,  maar  zij  zijn  in  de  minderheid.     Aan  de  andere  kant  blijkt  wel  dat  de  betrokkenen  bij  het  platform  steeds  meer  ervaringen  rijker  worden  en   zodoende  steeds  bedrevener  raken  in  crowdfunding.     Verder  blijkt  de  matchingstructuur  voor  zowel  de  projecthouders  als  de  donateurs  stimulerend  te  werken.  Het   zorgt  ervoor  dat  één  enkele  donatie  van  een  donateur  effectiever  wordt,  omdat  het  gehele  doelbedrag  ook   voor  een  deel  gefinancierd  wordt  door  Cultuurfonds  Tilburg.     De  matchingstructuur  is  een  belangrijke  reden  waarom  het  crowdfundplatform  www.tilburvoorcultuur.nl   volledig  zelfstandig  is  opgezet.  Het  zorgt  er  namelijk  voor  dat  de  zichtbaarheid  van  de  betreffende  partners   gewaarborgd  wordt.  Dit  is  op  een  landelijk  platform  niet  het  geval,  wat  het  voor  onder  andere  het  bedrijfsleven   minder  interessant  maakt  om  zich  als  partner  te  profileren.   Ondanks  dat  zowel  Cultuurfonds  Tilburg  als  de  projecthouders  bevestigen  dat  er  in  directe  zin  draagvlak  voor   de  projecten  gecreëerd  wordt,  valt  het  beide  partijen  toch  tegen  hoeveel  bezoekers  er  op  de  website   www.tilburgvoorcultuur.nl  zijn.  Dit  heeft  er  ook  mee  te  maken  dat  projecthouders  het  nog  lastig  vinden  om   actief  donateurs  te  werven,  omdat  men  zich  er  ongemakkelijk  bij  voelt.  Aan  de  andere  kant  moet  de   communicatie  vanuit  Cultuurfonds  Tilburg  in  rap  tempo  ontwikkeld  worden,  zodat  het  cultuurminnende   publiek  van  Tilburg  weet  welke  projectinitiatieven  er  genomen  worden.     Om  het  communicatieprobleem  op  te  lossen  en  de  kunstenaar  niet  alleen  donateurs  te  hoeven  laten  werven  is   een  concept  uitgewerkt  waar  de  donateur  ook  ondernemender  van  wordt.  En  in  een  tijd  dat  zowel  de   gemeente,  als  het  bedrijfsleven  en  de  kunstenaars  zich  van  hun  ondernemende  kant  laten  zien  om  het   culturele  milieu  in  de  stad  bruisend  te  houden,  mag  van  de  donateur  ook  gevraagd  worden  om  de  handen  uit   de  mouwen  te  steken.       Het  concept  betreft  een  toevoeging  aan  het  crowdfundplatform,  tegelijkertijd  met  een  wervingscampagne   voor  nieuwe  donateurs  en  bezoekers  van  de  website  www.tilburgvoorcultuur.nl.   De  eerste  stap  zal  te  allen  tijde  door  de  kunstenaar  gezet  moeten  worden,  maar  in  plaats  van  direct  en  alleen   om  geld  te  vragen  kan  hij  een  donateur  volgens  dit  concept  in  potentie  nog  meer  bieden.  Namelijk  de   mogelijkheid  om  als  donateur  niet  alleen  de  tegenprestaties  vanuit  het  crowdfundproject  te  ontvangen  bij  een   donatie,  maar  om  bij  iedere  extra  geworven  donateur  ‘Cultuurpunten’  te  sparen.     Deze  Cultuurpunten  zijn  op  de  website  van  www.tilburgvoorcultuur.nl  in  te  zetten  bij  verschillende  culturele   activiteiten  in  Tilburg.  Iedere  maand  vindt  er  op  de  website  een  update  van  de  activiteiten  plaats,  waarvoor  je   de  behaalde  Cultuurpunten  kunt  inzetten.  De  culturele  activiteiten  zijn  afkomstig  van  culturele  organisaties  in   de  stad  Tilburg.  Via  een  partnerschap  met  Cultuurfonds  Tilburg  kan  er  bijvoorbeeld  gespaard  worden  voor   kortingen  op  toegangsprijzen  of  andere  speciale  aanbiedingen  voor  betreffende  culturele  activiteiten.  Door  de   coupons  voor  kortingen  of  specials  schaars  te  maken  zorg  je  er  aan  de  ene  kant  voor  dat  dit  geen  grote   kostenpost  wordt  voor  Cultuurfonds  Tilburg;  aan  de  andere  kant  worden  de  bezitters  van  Cultuurpunten   getriggerd  om  op  tijd  de  website  www.tilbugrvoorcultuur.nl  te  bezoeken,  op  zoek  naar  de  nieuwste  deals.     Via  dit  concept  wordt  het  voor  donateurs  interessanter  om  actief  mee  te  zoeken  naar  nieuwe  donateurs,   waardoor  de  kunstenaar  de  werving  van  donateurs  niet  alleen  hoeft  te  regelen.  Daarnaast  wordt  de  website         |  4   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

www.tilburgvoorcultuur.nl  ook  interessanter  voor  cultuurliefhebbers,  omdat  zij  naast  een  eventuele  donatie   ook  kunnen  kijken  naar  welke  lucratieve  deals  er  door  Cultuurfonds  Tilburg  met  culturele  organisaties  in   Tilburg  zijn  gesloten.     Door  Cultuurfonds  Tilburg  is  aangegeven  dat  ze  meer  samenwerkingsverbanden  aan  willen  gaan  met  culturele   evenementen  en  organisaties  in  Tilburg.  Dit  kan  via  deze  weg  worden  bewerkstelligd,  door  de  promotie  voor   het  sparen  van  de  genoemde  Cultuurpunten  voor  een  deel  op  te  nemen  in  de  communicatieprocessen  van  de   culturele  partners.     Het  uitgangspunt  van  Cultuurfonds  Tilburg  dat  er  geen  geïnvesteerd  geld  aan  de  strijkstok  mag  blijven  hangen   zal  in  dit  concept  gewaarborgd  zijn,  omdat  het  enige  geld  dat  bij  dit  concept  uitgegeven  zal  worden  de  inkoop   van  kortingen  betreft.  Dit  betekent  dat  Cultuurfonds  Tilburg  indirect  ook  een  bijdrage  doet  aan  overige   culturele  activiteiten  in  de  stad.     Via  deze  innovatieve  weg  bestaat  voor  Cultuurfonds  Tilburg  de  mogelijkheid  om  de  opgelopen  achterstand,   door  het  uitblijven  van  een  ‘publiciteitsbom’  bij  de  lancering  van  het  platform,  in  één  keer  in  te  halen.   Tilburg  voor  Cultuur,  en  wel  nu!       Marc  van  Liere,  juni  2013.        

 

      |  5   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

INHOUDSOPGAVE     1.  Inleiding  .....................................................................................................................................................  7  

1.1  Aanleiding  .....................................................................................................................................  7   1.2  Probleemstelling  ...........................................................................................................................  9   1.3  Onderzoek  ...................................................................................................................................  11   2.  Overzicht  kunst-­‐  en  cultuurfinanciering  ....................................................................................................  15  

2.1  Historie  .......................................................................................................................................  15   2.2  De  huidige  situatie  voor  de  cultuursector  ..................................................................................  19   2.3  Alternatieve  cultuurfinanciering  .................................................................................................  21   3.  Crowdfunding  ...........................................................................................................................................  26  

3.1  Historie  van  crowdfunding  ..........................................................................................................  26   3.2  Werking  van  crowdfunding  .........................................................................................................  30   3.3  Motieven  van  donateurs  .............................................................................................................  37   4.  Resultaten  ................................................................................................................................................  39  

4.1  Resultaten  uit  de  interviews  en  enquête  ....................................................................................  39   5.  Conclusies  en  discussie  .............................................................................................................................  51  

5.1  Conclusies  ...................................................................................................................................  51   5.2  Discussie  .....................................................................................................................................  54   6.  Concept  en  communicatiestrategie   ..........................................................................................................  55  

6.1  Concept  “Ja,  jij  trekt  volle  zalen…”  .............................................................................................  55   6.2  Communicatiestrategie  ...............................................................................................................  61   7.  Persoonlijke  reflectie  ................................................................................................................................  63   8.  Bibliografie  ...............................................................................................................................................  65   9.  Bijlagen  ....................................................................................................................................................  67  

Bijlage  1:  Uitwerkingen  van  de  interviews  ........................................................................................  68   Bijlage  2:  Uitslagen  uit  de  enquête  ...................................................................................................  88   Bijlage  3:  SPSS-­‐uitslagen  enquete  ...................................................................................................  100           |  6   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

1.  INLEIDING   1.1  AANLEIDING   Cultureel  Nederland  moet  het  vanaf  heden  doen  met  aanzienlijk  minder  financiële  middelen  vanuit  de   overheid  ten  opzichte  van  enkele  jaren  geleden.  Als  onderdeel  van  de  bezuinigingsplannen  van  het  huidige   kabinet  wordt  het  budget  ten  behoeve  van  kunst  en  cultuur  in  Nederland  terug  geschroefd.  De  belangrijkste   reden  voor  bezuinigingen  komt  vanzelfsprekend  voort  uit  een  slecht  economisch  klimaat.  Maar  als  het   cultuurbeleid  van  Nederland  door  de  jaren  heen  verder  onder  de  loep  genomen  wordt,  stelt  de  overheid  dat  er   meer  redenen  zijn  om  te  snijden  in  het  cultuurbudget.     Sinds  de  Tweede  Wereldoorlog  heeft  de  regering  een  grote  rol  gespeeld  bij  de  financiering  van  cultuur.  De   overheid  liet  zich  door  commissies  met  verstand  van  culturele  zaken  adviseren  over  de  keuze  welke  instanties   er  subsidie  kregen.  Mede  door  de  individualisering  van  de  maatschappij  en  de  vergroting  van  de  keuzevrijheid   is  het  draagvlak  voor  deze  manier  van  regeren  verkleind.  Deze  ontwikkeling  draagt  bij  aan  het  besluit  van  het   kabinet  om  het  cultuurbeleid  op  een  andere  manier  in  te  richten.     Daarnaast  schreeuwen  (kleinere)  culturele  instellingen  en  kunstenaars  zonder  bijzonder  veel  bekendheid   letterlijk  om  de  aandacht  van  het  kabinet,  want  zonder  de  subsidiering  van  hun  werk  voelen  de  kunstenaars   zich  van  hun  toekomst  beroofd.  Deze  afhankelijke  opstelling  is  nog  een  reden  voor  de  overheid  om  minder  als   financier  te  gaan  fungeren.  Organisaties  binnen  de  kunstensector  moeten  op  eigen  benen  kunnen  staan,   sterker  worden  en  flexibel  aan  het  werk  gaan.   Niet  alleen  de  overheid  vindt  dat  culturele  organisaties,  artiesten  en  kunstenaars  meer  moeten  gaan  nadenken   over  het  verwerven  van  eigen  inkomsten.  Cultureel  econoom  Arjo  Klamer  vindt  ook  dat  de  kunstenaar  zich   meer  als  ondernemer  moet  gaan  inzetten.  De  kunstenaar  moet  creatiever  worden  in  het  ondernemen  om  de   1 waarde  van  kunst  duidelijk  te  maken  aan  de  bevolking.  (Klamer,  2010)   De  culturele  sector  moet  op  pad  om  alternatieve  financieringsbronnen  aan  te  boren.  Zoals  de  overheid  in  de   individualisering  van  de  maatschappij  en  de  vergroting  van  de  keuzevrijheid  van  de  mens  een  reden  ziet  om   een  beleid  aan  te  passen,  springt  het  innovatieve  deel  van  de  kunstensector  hier  ondertussen  handig  op  in   door  aan  het  publiek  zelf  om  een  donatie  voor  het  betreffende  kunstproject  te  vragen.  De  consument  houdt   weliswaar  de  hand  op  de  knip  tijdens  economisch  slechte  tijden,  maar  voor  een  weloverwogen  keuze   gebaseerd  op  persoonlijke  smaak  lijkt  het  publiek  toch  gevoelig  te  zijn  om  aan  kunst  en  cultuur  te  geven.  Dit   fenomeen  is  ondertussen  uitgegroeid  tot  een  volwaardig  alternatieve  bron  van  financieren  en  is  tegenwoordig   bekend  onder  de  naam  ’crowdfunding’.                

 

                                                                                                                                    1

 Klamer,  A.  (2010,  augustus,  27).  Weg  met  die  sleetse  excuses.  NRC  Handelsblad         |  7   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

1.1.1  TILBURG  VOOR  CULTUUR   De  situatie  zoals  op  de  vorige  pagina  beschreven  binnen  de  culturele  sector,  was  voor  een  aantal  Tilburgse   ondernemers  aanleiding  om  het  Cultuurfonds  Tilburg  op  te  richten.  Het  fonds  is  bedoeld  om  kunst  in  Tilburg  te   ondersteunen  en  een  bijdrage  te  leveren  aan  een  levendige  cultuurstad.  Zowel  ondernemers  als  gemeente   dragen  financieel  bij;  de  gemeente  verdubbelt  de  donaties  van  ondernemers  met  een  maximaal  bedrag  van   2 €100.000.  Via  crowdfunding  wordt  het  publiek  betrokken.  (Veemarktkwartier,  2012)   Crowdfunding  is  de  afgelopen  jaren  aanzienlijk  gegroeid  in  Nederland.  In  de  eerste  helft  van  2012  werd  voor   maar  liefst  3  miljoen  euro  gecrowdfund,  waarvan  1,2  miljoen  naar  creatieve  projecten  ging.  Dat  is  meer  dan   een  verdubbeling  ten  opzichte  van  vorig  jaar.  Dat  blijkt  uit  een  onderzoek  dat  is  uitgevoerd  door  crowdfunding-­‐ adviesbureau  Douw&Koren.  Als  de  groei  doorzet,  krijgt  crowdfunding  een  volwaardige  plek  in  het  Nederlandse   3 financierings-­‐  en  marketinglandschap.”,  aldus  Douw&  Koren.  (Douw  &  Koren  ,  2012)   De  groeicijfers  laten  zien  dat  crowdfunding  nog  lang  niet  op  het  hoogtepunt  is  en  het  steeds  serieuzer   genomen  wordt  als  een  extra  bron  van  financiering.   Naast  het  financieren  van  een  project  kan  crowdfunding  nog  op  een  ander  vlak  waardevol  zijn.  Mensen   enthousiasmeren  en  betrekken  bij  je  doel  of  project,  is  het  scheppen  van  banden  en  kan  dus  een  vergroting   betekenen  van  je  publieksgroep.  En  deze  groep  kan  je  dan  weer  helpen  om  de  branche  van  jouw  project  op  de   hoogte  te  stellen.  Op  deze  manier  creëer  je  ambassadeurs.               N.B.  Als  resultaat  van  stages  en  werkzaamheden  de  laatste  jaren  binnen  de  podiumkunstensector  voor   bedrijven  als  Theaters  Tilburg,  Festival  Mundial  en  TheaterTop  heb  ik  de  veranderingen  in  de  kunst-­‐  en   cultuurwereld  van  dichtbij  mee  gemaakt.     TheaterTop  zet  zich  in  om  aanstormend  kunst-­‐  en  podiumtalent  met  het  grote  werk  kennis  te  laten  maken.   TheaterTop  faciliteert  samen  met  Theaters  Tilburg  het  podium  en  de  organisatie  van  deze  jaarlijks  terugkerende   showcase  in  Tilburg.  Op  deze  manier  krijgt  nieuw  talent  aan  de  ene  kant  de  kans  zich  in  een  vroeg  stadium  van   hun  carrière  te  laten  zien  aan  een  breed  publiek,  en  aan  de  andere  kant  kan  men  een  eerste  ervaring  met  het   grote  podium  meenemen  in  de  ontwikkeling  van  hun  carrière.          

 

                                                                                                                                    2

 Veemarktkwartier.  (2012).  Cultuurfonds  Tilburg  -­‐  http://veemarktkwartier.nl/berichten/1341221544729    Douw  &  Koren.  (2012).  Crowdfunding  markt  verdubbeld  in  eerste  helft  2012.  -­‐  http://douwenkoren.pressdoc.com/33138-­‐crowdfunding-­‐ markt-­‐verdubbeld-­‐in-­‐eerste-­‐helft-­‐2012         |  8   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013   3

1.2  PROBLEEMSTELLING   De  reden  voor  dit  onderzoek  is  in  de  eerste  plaats  te  vinden  in  de  signalen  die  het  bedrijf  TheaterTop  kreeg  in   de  zoektocht  naar  potentiële  financiers  voor  een  jaarlijks  podiumkunstproject  in  Tilburg.  Er  werd  vanuit   verschillende  hoeken  geduid  op  het  grote  financieringsprobleem  binnen  de  kunstensector:  het  feit  dat  de   overheid  de  subsidiekraan  niet  meer  vol  open  heeft  staan,  dat  het  bedrijfsleven  moeilijk  tot  sponsoring  over   kan  en  daarom  wil  gaan,  en  dat  het  publiek  niet  bereid  is  om  zomaar  aan  de  steeds  hogere  wordende  prijs  van   een  toegangskaartje  te  voldoen.  Om  diezelfde  reden  kwam  TheaterTop  in  contact  met  Cultuurfonds  Tilburg:   om  door  middel  van  crowdfunding  het  jaarlijkse  project  voor  een  deel  te  financieren.     Uit  het  contact  met  de  betrokkenen  bij  het  Cultuurfonds  én  in  de  media  ("Tilburg  voor  Cultuur  had  betere  start   4 verwacht",  2013) ,  kwam  echter  naar  voren  dat  Cultuurfonds  Tilburg  en  het  bijbehorende  crowdfundplatform   www.tilburgvoorcultuur.nl  een  moeilijke  opstartfase  kende.    

Figuur  1  -­‐  Brabants  Dagblad.  Tilburg  voor  cultuur  had  betere  start  verwacht.  22  feb.  2013.  

                                                                                                                                    4

 Brabants  Dagblad  (22  februari  2013).  Tilburg  voor  Cultuur  had  betere  start  verwacht.         |  9   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Cultuurfonds  Tilburg  heeft  een  autonoom  platform  gecreëerd  en  is  lokaal  georiënteerd,  zonder  samenwerking   met  centrale  en/of  landelijke  crowdfundplatforms.  Het  lokale  crowdfundplatform  werkt  vanuit  verschillende   invalshoeken  nog  niet  naar  behoren  en  de  reden  hiervoor  ligt  vooralsnog  in  het  midden.  Het  probleem  lijkt   inherent  te  zijn  aan  het  feit  dat  het  fonds  opstartende  is,  maar  men  streeft  naar  een  goed  werkend  platform  en   dus  naar  een  antwoord  op  de  vraag:    

1.2.1  DE  HOOFDVRAAG:     Welke  factoren  zijn  voor  Cultuurfonds  Tilburg  van  belang  om  op  lokaal  niveau  crowdfunding  op  te  zetten?   Hierbij  staan  de  volgende  deelvragen  centraal:   Wat  is  crowdfunding?   -­‐ -­‐ -­‐ -­‐

Hoe  heeft  het  cultuurbeleid  zich  vanuit  historisch  oogpunt  ontwikkeld?     Welke  financieringsbronnen  zijn  er  naast  crowdfunding  voor  de  culturele  sector?   Hoe  verhoudt  crowdfunding  zich  voor  de  culturele  sector  als  alternatieve  financieringsbron?   Hoe  werkt  crowdfunding?  

Wat  zijn  de  motieven  van  donateurs  bij  crowdfunding?   Wat  zijn  de  werkzame  aspecten  binnen  een  crowdfundplatform  op  lokaal  niveau?   -­‐ -­‐

Wat  zien  projecthouders  als  belangrijke  factoren  voor  crowdfunding  op  lokaal  niveau?   Wat  zien  platformhouders  als  belangrijke  factoren  voor  crowdfunding  op  lokaal  niveau?  

Wat  zijn  de  voor-­‐  en  nadelen  van  een  lokaal  crowdfundplatform?   Hoe  wordt  het  crowdfundplatform  tilburgvoorcultuur.nl  beoordeeld  door  de  betrokkenen?            

 

      |  10   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

1.3  ONDERZOEK   1.3.1  SOORT  ONDERZOEK   Het  onderzoek  is  een  toegepast  communicatieonderzoek.  Dit  betekent  dat  er  tijdens  het  onderzoek  op  zoek   gegaan  wordt  naar  gegevens  die  bijdragen  aan  een  oplossing  voor  het  probleem.  Ten  aanzien  van  het   probleem  is  het  van  belang  voor  Cultuurfonds  Tilburg  om  een  helder  beeld  te  krijgen  van  de  werkzame   aspecten  van  een  crowdfundplatform  op  lokaal  niveau  en  welke  factoren  hierop  van  invloed  zijn.  Het  beeld  zal   in  eerste  instantie  worden  gevormd  via  deskresearch  en  later  ook  tijdens  de  fieldresearch.  Middels  interviews   met  bij  het  cultuurfonds  betrokken  personen  en  een  enquête  onder  donateurs  wordt  getoetst  welke  factoren   van  crowdfunding  op  lokaal  niveau  in  Tilburg  van  belang  zijn  en  hoe  hier  door  zowel  de  organisatie  van  het   crowdfundplatform  als  projecthouders  mee  omgegaan  moet  worden.   Ten  slotte  wordt  er  geprobeerd  om  aan  de  hand  van  de  conclusies  een  communicatiestrategie  te  schrijven  die   het  Cultuurfonds  in  de  toekomst  zou  kunnen  toepassen  om  te  streven  naar  een  crowdfundplatform  wat  aan   ieders  wensen  voldoet.        

1.3.2  DOELSTELLING   Vanuit  de  probleemstelling  zijn  er  twee  verschillende  doelstellingen  te  formuleren.  De  eerste  doelstelling  van   dit  onderzoek  is  het  verkrijgen  van  inzicht  over  de  wijze  waarop  een  crowdfundplatform  op  lokaal  niveau  het   beste  georganiseerd  moet  worden  en  welke  factoren  hier  van  belang  bij  zijn.  Vervolgens  is  de  tweede   doelstelling  van  dit  onderzoek  het  in  kaart  brengen  van  de  actuele  situatie  rondom  de  opzet  van  het  lokale   crowdfundplatform  en  de  opzet  van  projecten  door  projecthouders  in  Tilburg.  Naar  aanleiding  van  de   conclusies  aan  het  einde  van  dit  onderzoek  zal  er  een  communicatieplan  gepresenteerd  worden  ten  behoeve   van  het  toekomstige  beleid  van  Cultuurfonds  Tilburg.      

1.3.3  RELEVANTIE   Het  onderzoek  is  relevant  voor  de  organisatie  die  binnen  Tilburg  het  crowdfundplatform  heeft  opgezet.   Daarnaast  is  het  mogelijk  relevant  voor  organisaties  die  in  andere  steden  binnen  Nederland  een  lokaal   crowdfundplatform  op  willen  zetten.     In  tweede  instantie  zal  dit  onderzoek  ook  handvatten  kunnen  bieden  aan  partijen  in  de  culturele  sector  die   crowdfunding  overwegen,  omdat  dit  onderzoek  ingaat  op  de  werking  van  dergelijke  platforms  en  behandelt   waarom  donateurs  eigenlijk  doneren.  Kennis  over  deze  factoren  kan  toe  worden  gepast  bij  het  opstellen  van   het  marketingplan.      

1.3.4  DOELGROEP   De  uitkomst  van  het  onderzoek  zal  gericht  zijn  op  de  organiserende  commissies  van  crowdfundplatforms  op   lokaal  niveau,  in  het  bijzonder  op  Cultuurfonds  Tilburg.     Bij  de  uitvoering  van  het  onderzoek  zal  de  blik  gericht  zijn  op  verschillende  partijen  die  van  invloed  zijn  op  de   opzet  en  de  uitwerking  van  crowdfunding  op  lokaal  niveau.  Dit  betreft  dus  het  bedrijfsleven,  de  overheid,  de   organisatie  van  het  crowdfundplatform,  de  initiatiefnemers  van  projecten  zelf  en  de  donateurs.           |  11   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

1.3.5  ONDERZOEKSMETHODE   Deskresearch   In  het  kader  van  deskresearch  wordt  er  vanuit  bestaande  onderzoeken,  literatuur  en  artikelen  informatie   gezocht  over  een  aantal  onderdelen.  Er  wordt  tijdens  dit  onderzoek  gebruik  gemaakt  van  openbare   beleidstukken  vanuit  de  overheid,  maar  ook  van  boeken  omtrent  de  historie  van  het  cultuurbeleid.   Om  de  werking  van  crowdfunding  uiteen  te  zetten  zullen  onderzoeken  geraadpleegd  worden  die  recent  zijn   gepubliceerd  en  die  ingaan  op  de  verschillende  aspecten  en  factoren  die  van  belang  zijn  bij  crowdfunding.     De  rol  van  donateurs  wordt,  ten  behoeve  van  de  uiteenzetting  van  de  werking  van  crowdfunding,  ook   onderzocht  aan  de  hand  van  de  aanwezige  motieven  om  bij  te  dragen  aan  crowdfunding.   Om  een  volledig  beeld  te  krijgen  van  cultuurfinanciering  zal  in  het  historisch  overzicht  ingegaan  worden  op   verschillende  vormen  van  de  financiering  van  de  kunsten.     Via  de  deskresearch  wordt  er  ook  geprobeerd  om  in  beeld  te  krijgen  hoe  crowdfunding  zich  verhoudt  ten   opzichte  van  de  andere  financieringsmogelijkheden.     Fieldresearch   Tijdens  het  veldonderzoek  zal  middels  interviews  getoetst  worden  hoe  de  werking  van  het  crowdfundplatform   op  lokaal  niveau  in  Tilburg  beoordeeld  wordt.  Er  zal  tijdens  deze  interviews  ingegaan  worden  op  mogelijke   factoren  die  van  invloed  kunnen  zijn  op  de  werking  van  een  crowdfundplatform.  De  geïnterviewden  zullen   bestaan  uit  mensen  van  het  bedrijfsleven,  de  overheid,  de  organisatie  van  het  crowdfundplatform  en  de   initiatiefnemers  van  projecten  zelf.     •

•

•

•

•

Zo  zal  een  gesprek  aan  gegaan  worden  met  de  voorzitter  en  een  van  de  initiatiefnemers  van   Cultuurfonds  Tilburg,  Jan  Gevers.  Tijdens  dit  gesprek  zal  de  huidige  stand  van  zaken  omtrent  het   Cultuurfonds  centraal  staan,  gericht  op  de  huidige  organisatie  achter  de  schermen,  de   communicatiestromen  binnen  en  buiten  het  cultuurfonds  en  de  projecthouders.     Naar  aanleiding  van  dit  gesprek  zal  er  een  interview  plaatsvinden  met  Caia  Oortwijn.  Zij  is   beleidsmedewerker  cultuur  bij  de  gemeente  Tilburg  en  fungeert  als  adviseur  van  de  wethouder  voor   cultuur.  Zodoende  komen  de  subsidieaanvragen  bij  haar  binnen  en  weet  ze  haar  licht  te  schijnen  over   eigenschappen  van  kunstenaars  en  kunstprojecten,  onder  andere  met  betrekking  tot  de  financiering   van  dergelijke  projecten.  Haar  zal  gevraagd  worden  naar  een  mening  over  het  Cultuurfonds  en  de   werking  van  crowdfundplatforms  op  een  lokaal  niveau.  Ook  zal  er  tijdens  dit  interview  ingegaan   worden  op  de  waarde  van  crowdfunding  ten  opzichte  van  de  andere  culturele   financieringsmogelijkheden  binnen  de  regio  Tilburg.     Bij  de  oprichting  van  Cultuurfonds  Tilburg  is  er  aan  kunsthistorica  Sophie  de  Boer  gevraagd  zich  als   secretaris  van  het  fonds  in  te  lezen  in  crowdfunding.  Middels  een  vraaggesprek  zal  naar  haar  mening   gevraagd  worden  over  de  manier  waarop  het  crowdfundplatform  is  opgestart.  Hierbij  zal  ingegaan   worden  op  de  keuzes  die  gemaakt  zijn  en  welke  problemen  er  aan  het  licht  kwamen.       Om  de  opzet  van  Cultuurfonds  Tilburg  te  beoordelen  zal  er  gesproken  worden  met  Luc  Begas  van  het   Brabants  Kenniscentrum  voor  Kunst  en  Cultuur,  die  ervaring  heeft  met  het  opzetten  van  een   crowdfundorganisatie.  Tijdens  dit  gesprek  wordt  gesproken  over  de  manier  waarop  het  BKKC  zijn   crowdfundplatform  geregeld  heeft,  via  voordekunst.nl.  Daarnaast  zal  er  ook  met  hem  gesproken   worden  over  de  wijze  waarop  je  een  crowdfundproject  zo  succesvol  mogelijk  maakt.  Luc  Begas  treedt   tevens  op  als  adviseur  van  Cultuurfonds  Tilburg.     Vervolgens  zullen  projecthouders  geïnterviewd  worden  die  de  het  afgelopen  half  jaar  een  project  op   het  platform  www.tilburgvoorcultuur.nl  hebben  gehad  of  op  dit  moment  nog  hebben  staan.  Als  eerste   zal  er  een  gesprek  plaatsvinden  met  Wout  Conijn,  projecthouder  van  het  filmproject  How  to  describe         |  12   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

a  cloud.  Hij  heeft  zijn  crowdfundperiode  op  tilburgvoorcultuur.nl  succesvol  afgesloten  en  heeft  op  die   wijze  een  bijdrage  van  €20.000  gerealiseerd.  Daarnaast  zal  projecthouder  Godelieve  Engbersen   geïnterviewd  worden,  die  een  cd  heeft  geproduceerd  waarop  dertien  Tilburgse  artiesten  te  horen  zijn.   Dit  is  gedaan  in  het  kader  van  het  themajaar  ‘013’,  dat  in  Tilburg  tijdens  het  Cultureel  Café  is   geopperd.  Het  project  heeft  geld  nodig  om  de  productiekosten  van  de  cd  te  financieren.   Via  een  enquête  zal  tijdens  de  fieldresearch  ook  de  mening  van  crowdfunddonateurs  gevraagd  worden.  Deze   donateurs  zullen  worden  bereikt  via  de  crowdfundwebsite  van  het  Brabants  Kenniscentrum  voor  Kunst  en   Cultuur  (BKKC).  Het  BKKC  zet  zich  in  voor  de  crowdfunding  van  Brabantse  projecten  en  doet  dat  in   samenwerking  met  het  landelijke  crowdfundplatform  www.voordekunst.nl.  Via  de  website  van  voordekunst.nl   kunnen  projecthouders  hun  projecten  uploaden  en  donateurs  werven.  Deze  donateurs  komen,  indien  gewenst,   met  naamsvermelding  op  de  projectpagina  te  staan.  Via  die  weg  zullen  de  donateurs  benaderd  worden  om  de   enquête  van  dit  onderzoek  in  te  vullen.     Tijdens  het  vooronderzoek  bleken  vier  projecten  nadrukkelijk   van  Tilburgse  afkomst  en  van  deze  vier  projecten  zijn  de   donateurs  gevraagd  om  de  enquête  in  te  vullen.  Vanwege  het   feit  dat  mensen  ook  anoniem  kunnen  doneren,  kon  niet  iedere   donateur  bereikt  worden  met  de  vraag  of  men  deel  wilde   nemen  aan  de  enquête.  Verspreid  over  deze  vier  projecten   waren  er  228  donateurs  (populatie)  betrokken  bij  de   financiering.  Hiervan  waren  van  105  donateurs  (steekproef)    de   namen  en  e-­‐mailadressen  bekend,  welke  allen  zijn  benaderd   om  deel  te  nemen  aan  de  enquête.   Volgens  de  algemene  berekening  om  het   betrouwbaarheidsniveau  van  de  steekproef  van  de  enquête-­‐ uitslagen  te  bepalen  zouden  81  mensen  de  enquête  in  moeten   vullen  bij  een  betrouwbaarheidsinterval  van  95%  (Verhoeven,   5 2010) .  Tijdens  de  periode  van  enquêtering  zijn  er  echter  maar   42  respondenten  geweest  die  de  enquête  ingevuld  hebben.  Dit   Figuur  2  -­‐  http://www.journalinks.be/steekproef/.   heeft  tot  gevolg  dat  de  betrouwbaarheid  van  de  enquête-­‐uitslag   Bereken  de  steekproefgrootte.  m ei  2013.   afneemt  naar  52%.   (NB.  er  is  nog  geen  correctiefactor  toegepast  vanwege  de  kleine  populatie.  Toepassing  van  de  correctiefactor   zal  er  toe  leiden  dat  de  betrouwbaarheid  van  de  uitslag  van  de  enquête  zal  toenemen.)     De  reden  dat  de  deelnemers  voor  de  enquête  gezocht  zijn  via  de  website  van  het  BKKC  is  vanwege  het  feit  dat   het  via  tilburgvoorcultuur.nl  niet  mogelijk  was  om  voor  de  deadline  van  dit  onderzoek  te  beschikken  over  de   contactgegevens  van  de  donateurs.  Om  de  enquête  relevant  te  laten  zijn  is  daarom   via  het  BKKC  gekozen  voor  projecten  die  bijgedragen  hebben  aan  de  culturele  sector  van  Tilburg.   Daarnaast  kon  via  deze  constructie  ook  gemeten  worden  in  hoeverre  donateurs  van  Tilburgse  projecten  via  het   BKKC,  in  potentie  de  doelgroep  van  projecten  op  het  platform  van  Cultuurfonds  Tilburg,  bekend  zijn  met   www.tilburgvoorcultuur.nl.     De  enquête  is  afgenomen  via  de  website  www.thesistools.com.   Via  bovenstaande  onderzoeksmethoden  zal  uiteindelijk  een  antwoord  op  de  hoofdvraag  geformuleerd  worden.      

 

                                                                                                                                    5

 Verhoeven,  N.  (2010).  Wat  is  onderzoek?  Boom  onderwijs,  Den  Haag.           |  13   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

1.3.6  OPBOUW  VAN  HET  ONDERZOEK   Cultuurbeleid   Cultuurfonds  Tilburg  is  gestart  omdat  de  verandering  in  het  cultuurbeleid  vanuit  de  overheid  de  directe   aanleiding  is  voor  het  financieringsprobleem  in  de  culturele  sector.  Daarom  is  het  van  belang  voor  het   onderzoek  om  het  huidige  beleid  in  een  historisch  perspectief  te  plaatsen.  Op  deze  manier  kan  de  impact  van   de  bezuinigingen  goed  in  kaart  gebracht  worden.  Daarnaast  kan  het  inzichten  bieden  die  van  toepassing   kunnen  zijn  bij  de  beantwoording  van  de  hoofdvraag.   Overzicht  alternatieve  financieringsmogelijkheden   Na  het  historisch  overzicht  worden  middels  een  quickscan  de  diverse  financieringsmogelijkheden  voor  de   culturele  sector  in  beeld  gebracht.  Het  uitgangspunt  hierbij  is  het  weergeven  van  de  ontwikkeling  van   crowdfunding  ten  opzichte  van  andere  financieringsbronnen  en  om  de  keuze  voor  crowdfunding  als  bron  van   financiering  te  verantwoorden.     Uiteenzetting  crowdfunding  en  motieven  van  donateurs   Naast  het  ontstaan  van  crowdfunding  zal  tijdens  deze  uiteenzetting  gesproken  worden  over  de  verschillende   soorten  platforms  en  tevens  de  werking  daarvan.     Vervolgens  zullen  de  motieven  van  financiële  donateurs  belicht  worden.  Deze  wetenschap  kan  van  invloed  zijn   op  de  manier  waarop  crowdfundprojecten  gepresenteerd,  aangeprezen  of  georganiseerd  moeten  worden.     Beoordeling  opzet  tilburgvoorcultuur.nl   Nadat  er  uit  de  deskresearch  de  belangrijkste  factoren  van  crowdfunding  naar  voren  zijn  gekomen  zal  er  via   interviews  en  een  enquête  getoetst  worden  hoe  het  lokale  crowdfundplatform  van  Tilburg  ervoor  staat,  aan  de   hand  van  deze  algemene  factoren.  Bij  de  interviews  en  de  enquête  wordt  er  ingegaan  op  de  organisatie  van  het   platform,  de  communicatie  van  het  platform  en  de  projecthouders  richting  de  buitenwereld,  de  begeleiding   van  het  platform  van  de  projecthouders,  en  het  gedrag  van  de  projecthouders  zelf  aangaande  crowdfunding.   Deze  onderwerpen  zullen  aan  de  ene  kant  worden  belicht  vanuit  een  algemeen  crowdfundperspectief  en  aan   de  andere  kant  zal  de  inzet  van  het  platform  en  de  projecthouders  op  lokaal  niveau  beoordeeld  worden  aan  de   hand  van  de  resultaten  vanuit  het  deskresearch.   Conclusies   De  conclusies  vormen  een  leidraad  voor  het  communicatieconcept  aansluitend  op  dit  onderzoek.  Aan  de  hand   van  de  conclusies  wordt  met  name  bekeken  op  welke  manier  Cultuurfonds  Tilburg  de  opzet  van  het   crowdfundplatform  en  de  externe  communicatie  kan  verbeteren.      

 

      |  14   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

2.  OVERZICHT  KUNST-­‐  EN  CULTUURFINANCIERING   2.1  HISTORIE   Om  een  evenwichtig  beeld  te  krijgen  van  de  impact  die  de  huidige  culturele  bezuinigingen  creëren,  zorgt  een   historisch  overzicht  van  kunst-­‐  en  cultuurfinanciering  in  het  verleden  voor  een  juist  perspectief.  De  actuele   bezuinigingen  zijn  in  2011  ingezet  door  de  toenmalige  staatssecretaris  van  Onderwijs,  Cultuur  en  Wetenschap,   Halbe  Zijlstra.  Dit  vond  plaats  als  onderdeel  van  het  beleid  van  het  kabinet  Rutte-­‐1.     We  starten  het  historisch  overzicht  dan  ook  vanaf  het  moment  dat  er  vanuit  overheidswegen  voor  het  eerst   6 gesproken  kan  worden  van  een  ‘kunst-­‐  en  cultuurbeleid’.  (Pots,  2000)  Dit  omdat  het  verwachte   financieringstekort  binnen  de  culturele  sector  vooral  een  gevolg  gaat  zijn  van  het  huidige  overheidsbeleid.      

2.1.1  HET  EERSTE  CULTUURBELEID   Aan  het  eind  van  de  achttiende  eeuw  viel  Nederland  onder  de  macht  van  Napoleon.  Bestuurlijke  veranderingen   die  op  dat  moment  optraden  waren  een  gevolg  van  ‘het  verlichte  denken’.  Als  resultaat  van  dit  verlichte   denken  werd  er  in  Nederland  een  nationaal  cultuurbeleid  gevormd,  met  als  doel  het  volk  op  te  voeden  om   zodoende  een  nationaal  karakter  te  vormen.  Volgens  het  verlichte  denken  was  hiertoe  een  belangrijke  rol   weggelegd  voor  kunst-­‐  en  culturele  initiatieven.  In  werkelijkheid  bleek  dat  overheidsgelden  vooral  richting  het   onderwijs  gingen.  Er  werd  in  enige  mate  wel  in  kunst-­‐  en  cultuur  geïnvesteerd.  Dit  werd  echter  vooral  gedaan   naar  aanleiding  van  de  persoonlijke  smaak  van  de  betreffende  bestuurder  en  dit  beleid  was  dus  niet  gestoeld   7 op  de  democratische  hervormingen  onder  leiding  van  het  Franse  regime.  (Pots,  2000)   Naast  het  overheidsbeleid  bestonden  er  in  deze  tijd  ook  al  particuliere  initiatieven,  samen  te  vatten  onder  de   term  ‘mecenaat’.  Vermogende  burgers  initieerden  op  persoonlijke  en  directe  basis  samenwerkingen  met   kunstenaars;  iets  dat  met  name  voorkwam  in  het  zuiden  van  Europa.  In  Nederland  ontstond  ook  een  dergelijk   mecenaat,  waarbij  de  sociale  bovenlaag  privaat  geld  beschikbaar  stelde  voor  samenwerkingen  op  cultureel   gebied.  Dit  werd  gedaan  op  basis  van  persoonlijke  smaak,  kwaliteit  en  esthetiek.  Tot  1840  had  men  met  deze   samenwerkingsverbanden  vooral  het  doel  om  de  bevolking  op  te  voeden.  In  het  kader  van  ‘het  nut  van  het   8 algemeen’  zetten  culturele  organisaties  zich  vooral  in  voor  het  onderwijs.  (Hitters,  1996)    

2.1.2  LIBERALE  PERIODE  –  DE  OVERHEID  ZONDER  OORDEEL  MAAR  MET  EEN  ACTIEF   CULTUURBELEID   Vanaf  het  jaar  1840  brak  er  in  Nederland  een  liberale  periode  aan.  Volgens  de  vooruitstrevende  liberaal  Johan   9 Rudolph  Thorbecke  “moet  de  overheid  vooral  de  wet  handhaven  en  de  orde  bewaren”.  (Hitters,  1996)  Dit   voornemen  resulteerde  in  een  politiek  klimaat  waarin  er  geen  actief  kunst-­‐  en  cultuurbeleid  werd  gevoerd.  De   reden  voor  Thorbeckes  standpunt  was  dat  hij  vond  dat  de  overheid  geen  oordelaar  moest  zijn  van  de   10 wetenschap  en  de  kunst.  (Hitters,  1996)   In  de  tweede  helft  van  de  negentiende  eeuw  ontstond  er  toch  een  politieke  tweestrijd  over  de  manier  waarop                                                                                                                                       6

 Pots,  R.  (2000)  Cultuur,  koningen  en  democraten.  Overheid  &  cultuur  in  Nederland.  Nijmegen  SUN.  P.35   Ibidem..  P.45   8  Hitters,  E.  (1996)  Patronen  van  patronage.  Utrecht,  Arkel.  P.  58   9 Ibidem.  P.  81   10 Ibidem.  P.  86         |  15   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013   7

met  het  cultuurbeleid  omgegaan  moest  worden.  Binnen  de  afdeling  Kunsten  &  Wetenschap,  als  onderdeel  van   het  Ministerie  van  Binnenlandse  Zaken,  heerste  een  actief  kunst-­‐  en  cultuurbeleid,  maar  wel  sterk  gebaseerd   11 op  de  persoonlijke  smaak  van  de  bestuurders  binnen  dit  orgaan.  (Pots,  2000)  Met  de  overstap  van  een  aantal   gezaghebbende  bestuurders  naar  de  Tweede  Kamer  werd  ook  besloten  om  het  cultuurbeleid  minder   afhankelijk  te  maken  van  persoonlijke  smaak.  Inhoudelijke  beslissingen  werden  nu  genomen  op  advies  van   commissies  en  adviesorganen.  Dit  deed  zich  dus  al  een  stuk  democratischer  voor,  omdat  de  overheid  hier  niet   zelf  over  besliste.  Het  cultuurbeleid  was  echter  nog  steeds  een  afspiegeling  van  de  voorkeur  van  de  elite,   omdat  de  leden  van  de  adviesorganen  enkel  afkomstig  waren  van  de  sociale  bovenlaag.   Ondanks  de  tweestrijd  in  de  Nederlandse  politiek  bleef  het  gedachtegoed  van  Thorbecke  gewaarborgd:  de   12 overheid  voerde  weliswaar  een  actiever  cultuurbeleid,  maar  velde  zelf  geen  oordeel.  (Pots,  2000)   In  deze  periode  lagen  er  veel  kansen  voor  particuliere  bewegingen.  De  oprichting  van  verenigingen  en   genootschappen  zorgen  er  voor  dat  het  mecenaat  in  de  wat  kleinere  steden  serieuze  vormen  aan.  Het   maatschappelijk  moreel  was  te  prijzen,  maar  uiteindelijk  hielden  deze  verenigingen  zich  toch  vooral  bezig  met   13 de  eigen  bevolkingslaag.  (Hitters,  1996)   Men  zette  zich  in  de  middelgrote  steden  af  tegen  culturele  activiteiten  in  de  grote  steden.  De  burgerij  vond  dat   het  culturele  aanbod  niet  commercieel  ingesteld  moest  zijn  en  zich  niet  moest  richten  op  een  grote  massa.   Deze  onvrede  leidde  tot  veel  initiatieven.  De  financiering  hiervan  werd  geregeld  via  abonnementsgelden  en   kaartverkoop.  Dit  werd  democratisch  gevonden,  want  de  leden  oefenden  zodoende  invloed  uit  op  de   14 programmering.  (Hitters,  1996)   Na  verloop  van  tijd  werd  het  mecenaat  meer  gebruikt  als  profilering  van  status  dan  het  gebruiken  van  rijkdom.   Het  investeren  van  geld  werd  steeds  meer  gedaan  door  de  ‘nieuwe  rijken’.  Door  de  industrialisatie  waren   eigenaren  van  fabrieken  en  handelsondernemingen  rijk  geworden,  die  als  gebaar  aan  hun  arbeiders  kunst  en   15 cultuur  initieerden.  (Hitters,  1996)    

2.1.3  INTERBELLUM   Na  de  Eerste  Wereldoorlog  brak  een  periode  van  politieke  bezuinigingen  aan,  die  tegelijkertijd  werd   gekenmerkt  door  toenemende  verzuilingen.  De  opvatting  over  het  regelen  van  kunst-­‐  en  culturele  zaken  was   dan  eenduidig:  vanaf  dat  moment  moesten  culturele  initiatieven  geregeld  en  betaald  worden  binnen  de  eigen   zuil,  bijvoorbeeld  doormiddel  van  lidmaatschapsgeld.  Het  mecenaat  op  particulier  gebied  continueerde,  terwijl   er  binnen  de  eigen  zuil  steeds  positiever  aangekeken  werd  tegen  een  overheid  die  culturele  plannen   16 ondersteunde.  (Ministerie  van  Onderwijs,  2005)    

2.1.4  DOOR  DUITSE  BEZETTING  EEN  ACTIEF  CULTUURBELEID   Juist  tijdens  de  Tweede  Wereldoorlog  werd  er  door  de  Duitse  bezetter  een  actief  cultuurbeleid  gevoerd.  Dat  dit   een  onderdeel  was  van  propaganda  moet  hierbij  natuurlijk  niet  vergeten  worden,  maar  het  heeft  de  

                                                                                                                                    11

Pots,  R.  (2000)  Cultuur,  koningen  en  democraten.  Overheid  &  cultuur  in  Nederland.  Nijmegen  SUN.  P.  158   Ibidem.  P.119-­‐122   13 Hitters,  E.  (1996)  Patronen  van  patronage.  Utrecht,  Arkel.  P.  73-­‐74   14 Ibidem.  P.  75-­‐77   15 Ibidem.  P.  79-­‐89   16  Ministerie  OCW.  (2005)  Cultuurbeleid  in  Nederland         |  16   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013   12

Nederlander  er  wel  toe  gezet  om  ook  na  de  oorlog  aan  de  slag  te  gaan  met  een  actief  cultuurbeleid,  mede   17 geïnitieerd  door  het  ‘kunstenaarsverzet’.  (Pots,  2000)   Het  saamhorigheidsgevoel  dat  ontstond  na  de  oorlog  leidde  ertoe  dat  de  regering  zich  concentreerde  op  het   welzijn  van  de  hele  bevolking.  Van  verzuiling  is  dan  nog  wel  sprake,  maar  beleidsplannen  werden  door  de   18 overkoepelende  overheid  gecoördineerd.  (Pots,  2000)   Vanaf  de  jaren  zestig  kwam  ‘de  protestgeneratie’  op  en  deze  generatie  pleitte  er  voor  dat  de  cultuuragenda   niet  meer  bepaald  moest  worden  door  de  mensen  van  ‘stand’.  Het  Ministerie  van  Onderwijs,  Cultuur  en   Wetenschappen  bepaalde,  in  navolging  van  dit  protest,  een  beleid  waarin  kunst  en  cultuur  gericht  werd  op  het   ‘maatschappelijk  nut’.  Door  de  economisch  goede  tijd  konden  de  kunst-­‐  en  culturele  organisaties  rekenen  op   veel  geld;  de  overheid  zorgde  er  zelfs  voor  dat  kunst  en  cultuur  geen  slachtoffer  zou  worden  van  marktwerking.   19 (Pots,  2000)   20 Dit  zorgde  er  ook  voor  dat  de  overheid  particuliere  initiatieven  niet  steunde  (Hitters,  1996) ,  totdat  zich  vanaf   het  begin  van  de  jaren  tachtig  van  de  twintigste  eeuw  een  wereldwijde  crisis  aandiende,  met  financiële   tekorten  als  gevolg.  Zodoende  kwam  vanuit  de  overheid  het  zogenoemde  kwaliteitscriterium  weer  terug.  Geld   werd  niet  zomaar  meer  aan  allerlei  culturele  initiatieven  gegeven  en  de  smaak  van  de  elite  werd  wederom   21 bepalend  voor  het  cultuurbeleid  van  de  overheid.  (Pots,  2000)   Dit  bood  echter  wel  ruimte  aan  financiering  uit  andere  hoeken  van  de  samenleving.  Het  was  het  bedrijfsleven   er  tijdens  en  na  de  crisis  veel  aangelegen  om  het  economische  klimaat  te  verbeteren  en  tegelijkertijd  het  eigen   imago  op  te  vijzelen.  Dit  dacht  ze  mede  te  realiseren  door  sponsoring  van  het  culturele  aanbod.  De   sponsorrelaties  die  hierdoor  ontstonden  waren  vooral  zakelijk  te  noemen  en  hadden  dus  weinig  met  het   22 mecenaat  van  vroeger  te  maken.  (Hitters,  1996)    

2.1.5  DOOR  DE  JAREN  HEEN  -­‐  DEMOCRATIE  ZORGT  VOOR  STATUS  QUO     Er  zijn  sinds  de  tweede  helft  van  de  twintigste  eeuw  eigenlijk  geen  baanbrekende  veranderingen  geweest   binnen  het  cultuurbeleid  van  de  overheid.  Het  is  weliswaar  verschillende  kanten  opgegaan,  maar  meer  als   gevolg  van  de  heersende  politieke  stroming  dan  dat  er  wezenlijk  anders  werd  gedacht  over  de  inzet  van  kunst   en  cultuur.       De  overheid  blijft  tot  ver  na  de  Tweede  Wereldoorlog  een  grote  rol  spelen  in  de  financiering  van  cultuur  in   Nederland.  Dat  de  overheid  zich  door  ‘kenners’  laat  adviseren  over  het  te  nemen  besluit  wordt  achterhaald   gevonden  in  de  huidige  tijd.  De  bevolking  van  tegenwoordig  is  geïndividualiseerd  en  wil  en  kan  eigen  keuzes   maken.  Een  beleid  waarin  de  smaak  van  een  kleine  club  mensen  doorslaggevend  is,  wordt  niet  langer  breed   ondersteund.  Men  vindt  dat  enkel  het  oordeel  van  kenners  niet  langer  als  enig  criterium  mag  gelden  bij  de   23 toewijzing  van  subsidie.  (Blokland,  1997)   Het  is  voor  het  kabinetten  van  de  afgelopen  twee  decennia  reden  geweest  om  een  omslag  te  vormen  in  het   cultuurbeleid.  De  regering  is  steeds  meer  van  mening  dat  het  te  veel  als  financier  optreedt  en  dat  de  visie  te   weinig  gericht  is  op  het  publiek  en  de  ondernemerscapaciteiten  van  de  culturele  sector  zelf.     De  insteek  van  het  nieuwe  beleid  is  dat  artiesten,  kunstenaars  en  culturele  organisatie  onafhankelijk  van                                                                                                                                       17

Pots,  R.  (2000)  Cultuur,  koningen  en  democraten.  Overheid  &  cultuur  in  Nederland.  Nijmegen  SUN.  P.247   Ibidem.  P.290   19 Ibidem.  P.303-­‐305   20 Hitters,  E.  (1996)  Patronen  van  patronage.  Utrecht,  Arkel.  P.  146   21 Pots,  R.  (2000)  Cultuur,  koningen  en  democraten.  Overheid  &  cultuur  in  Nederland.  Nijmegen  SUN.  P.245   22 Hitters,  E.  (1996)  Patronen  van  patronage.  Utrecht,  Arkel.  P.  170   23 Blokland,  H.  (1997)  Publiek  gezocht.  Amterdam         |  17   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013   18

overheidsgelden  kunnen  opereren.  Dat  ze  sterk  genoeg  zijn  om  te  kunnen  overleven  zonder  overheidssubsidie.   en  zal  zich  binnen  de  kunst-­‐  en  cultuursector  meer  als  ondernemer  moeten  profileren  en  zelf  inkomsten  gaan   24 verwerven.  (Blokland,  1997)  

 

 

                                                                                                                                    24

Ibidem.           |  18   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

2.2  DE  HUIDIGE  SITUATIE  VOOR  DE  CULTUURSECTOR   Landelijk   Net  als  in  1980  zijn  de  financiële  tekorten  van  de  overheid  groot  en  ook  nu  moet  cultureel  Nederland  het,  net   als  overigens  alle  andere  sectoren,  ontgelden.     De  schade  voor  de  cultuursector  door  bezuinigingen  is  groot.  Dit  stelt  het  Fonds  Podiumkunsten  dat  in   augustus  2012  de  toekenning  van  de  cultuursubsidies  bekend  maakte.  Het  fonds  heeft  te  kampen  met  forse   bezuinigingen  op  het  te  verdelen  budget.  Was  er  in  de  vorige  subsidieperiode  van  vier  jaar  nog  veertig  miljoen   euro  voor  de  podiumkunsten,  nu  is  dat  nog  24,5  miljoen.  Bovendien  moeten  meer  instellingen,  waaronder  de   organisaties  die  eerst  werden  gesteund  door  het  ministerie  van  OCW,  voor  subsidie  aankloppen  bij  het  fonds.   25 (Fonds  Podiumkunsten,  2012)   Tegelijkertijd  is  er  sprake  van  een  economische  crisis  die  de  inkomstenstroom  van  de  culturele  sector  direct   beïnvloedt.  Dit  uit  zich  aan  de  ene  kant  door  een  vermindering  van  sponsorinkomsten  en  giften,  en  aan  de   andere  kant  besteedt  de  consument  minder  aan  kunst  en  cultuur,  hetgeen  zorgt  voor  een  negatief  effect  op  de   bezoekersaantallen  en  de  recettes  van  de  kunstensector.  Een  culturele  onderneming  die  wil  overleven  moet   zoeken  naar  alternatieve  financieringsvormen.  Want  het  is  de  vraag  over  het  bedrijfsleven  nogmaals  een   levensreddende  kapitaalinjectie  kan  leveren  aan  de  culturele  sector,  net  zoals  het  in  de  jaren  tachtig  deed.  De   reserves  zijn  immers  bij  veel  ondernemingen  nodig  voor  wederopbouw  en  het  in  leven  houden  van  het  eigen   bedrijf.     De  huidige  economische  situatie  en  de  daaropvolgende  bezuinigingsmaatregelen  die  staatssecretaris  Halbe   Zijlstra  drie  jaar  geleden  heeft  aangekondigd  heeft  ondertussen  voor  veel  onrust  gezorgd  in  de  cultuursector.  In   zijn  brief  van  6  december  2010  plaatst  hij  die  bezuinigingen  al  in  een  context  van  een  nieuwe  visie:  “een   gezonde,  ondernemende  cultuursector  die  haar  inkomsten  voor  een  groot  deel  zelf  verwerft  en  minder   26 afhankelijk  is  van  de  overheid”.  (Zijlstra,  Uitgangspunten  Cultuurbeleid,  2010)   Bij  het  verstrekken  van  subsidies  kijkt  de  overheid  vanaf  2014  behalve  naar  artistieke  kwaliteit  ook  of  een   activiteit  voldoende  bezoekers  trekt,  of  de  instelling  voldoende  in  staat  is  eigen  inkomsten  te  genereren  en  of   de  activiteit  toegankelijk  is  voor  jongeren  (participatie  en  educatie).  Het  Rijk  zelf  financiert  alleen  nog  als  er   sprake  is  van  kwaliteit  van  (inter)nationale  betekenis.  Deze  criteria  gelden  niet  voor  alle  vormen  van  cultuur.   Het  Rijk  ziet  het  behouden  van  cultureel  erfgoed  als  een  kerntaak.  Ook  wil  de  staatssecretaris  investeren  in   onderzoek  en  in  de  ondersteuning  van  talent.  Verder  wil  hij  de  rol  van  de  overheid  beperken  tot  het  zorgen   voor  een  landelijke  culturele  basisinfrastructuur.  Door  de  nieuwe  subsidieregels  zal  het  aantal  door  de   rijksoverheid  gesubsidieerde  instellingen  zeker  kleiner  worden.  Zijlstra  vindt  dat  “scherpe  keuzes  te  prefereren   27 zijn  boven  de  kaasschaafmethode”.  (Zijlstra,  Nieuwe  visie  Cultuurbeleid,  2011)   Op  10  juni  2011  heeft  Zijlstra  zijn  plannen  verder  geconcretiseerd:  de  cultuursector  moet  het  landelijk  met   tweehonderd  miljoen  minder  aan  Rijkssubsidie  doen,  de  landelijke  infrastructuur  wordt  fors  teruggebracht.    

                                                                                                                                    25

 Fonds  Podiumkunsten.  (2012).  Cultuurbezuinigingen  krijgen  gezicht  en  schade  is  groot  maar  veerkracht  podiumkunsten  biedt  kans  op   nieuw  evenwicht  en  perspectief  -­‐   http://www.fondspodiumkunsten.nl/actueel/nieuws/cultuurbezuinigingen_krijgen_gezicht_en_schade_is   _groot_maar_veerkracht_podiumkunstsector_biedt_kans_op_nieuw_evenwicht_en_perspectief   26 Zijlstra,  H.  (2010).    Uitgangspunten  cultuurbeleid.  Brief  aan  de  voorzitter  van  Tweede  Kamer  der  Staten  Generaal.-­‐   http://www.rijksoverheid.nl/documenten-­‐en  publicaties/kamerstukken/2010/12/06/uitgangspunten-­‐cultuurbeleid.html   27 Zijlstra,  H.  (2011).  Nieuwe  visie  cultuurbeleid.  Brief  aan  de  voorzitter  van  de  Tweede  Kamer  der  Staten  Generaal  -­‐ http://www.rijksoverheid.nl/documenten-­‐en-­‐publicaties/kamerstukken/2011/06/10/meer-­‐dan-­‐kwaliteit-­‐een-­‐nieuwe-­‐visie-­‐op-­‐ cultuurbeleid.html         |  19   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Tilburg   De  ingrepen  in  de  landelijke  infrastructuur  raken  ook  Tilburg.  Danshuis  Station  Zuid  ziet  zich  genoodzaakt   zichzelf  in  2012  op  te  heffen.  Het  Zuidelijk  Toneel  wordt  fors  gekort;  het  in  Tilburg  gevestigde  Nederlandse   Instituut  voor  Animatie  Film  is  eveneens  slachtoffer  van  de  bezuinigingen.     De  stevige  bezuinigingen  op  cultuur  worden  in  alle  overheidslagen  (Rijk,  provincie  én  gemeente  Tilburg)   doorgevoerd.  De  gemeente  Tilburg  bezuinigt  vanaf  2012  op  de  post  cultuur  van  25,5  miljoen  (minder  dan  2,5%   van  de  totale  begroting)  een  bedrag  van  1,9  miljoen  te  bezuinigen,  ruim  7%.  Een  aantal  ingrijpende  keuzes  is  al   gemaakt.  Zo  raakte  Scryption,  museum  voor  schriftelijke  communicatie,  de  hele  subsidie  (€  221.000)  kwijt.  Het   Nederlands  Instituut  voor  Animatie  Film  loopt  een  bedrag  van  €  140.000  voor  de  huisvesting  mis.  De  musea   moeten  samen  per  jaar  vier  ton  bezuinigen,  de  culturele  podia  samen  bijna  zes  ton,  Factorium  2,5  ton.   Bibliotheek  Midden-­‐Brabant  levert  drie  ton  in,  een  tweede  bezuinigingsronde  voor  de  instelling  volgt.   28 (Voorthuijsen,  2010)  Vanaf  2015  zal  de  sector  nog  één  miljoen  moeten  bezuinigen.  (Gemeente  Tilburg,   29 2011)   Zoals  gezegd  verlangt  de  overheid  sinds  de  bezuinigingen  dat  de  culturele  sector  zich  ondernemender  op  zal   moeten  stellen.  Dat  betekent  volgens  de  regering  onder  andere  dat  kunst-­‐  en  cultureel  Nederland  minder   afhankelijk  zal  moeten  worden  van  subsidies  en  moet  gaan  nadenken  over  het  ontwikkelen  van  eigen   inkomsten.  Het  betekent  ook  dat  de  sector  zich  ondernemender  op  zal  moeten  stellen  en  de  creativiteit  niet   alleen  moeten  gebruiken  ten  behoeve  van  de  inhoud  van  een  project  maar  ook  bij  de  financiering  ervan.                            

 

                                                                                                                                    28

 van  Voorthuijsen,  A.  (2010).  Tilburg:  Culturele  dwars-­‐doorsnede.  -­‐http://www.binnenlandsbestuur.nl/achtergrond/2010/07/tilburg-­‐ culturele-­‐dwars-­‐doorsnee.490049.lynkx   29 Gemeente  Tilburg.  (2011).  Bezuinigingsvoorstellen  €  49,7  miljoen  uitgewerkt  -­‐ http://www.tilburg.nl/gemeente/ep/channelView.do?channelId=-­‐ 15223&programId=17735&pageTypeId=9960&contentTypeId=1001&displayPage=%2Fep%2Fchannel%2Ftl_channel_related_content.jsp&r elCntPage=%2Fep%2Fcontent%2Ftl_ed_pr_content.jsp&contentId=35507           |  20   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

2.3  ALTERNATIEVE  CULTUURFINANCIERING   In  het  kader  van  de  bezuinigingen  worden  er  in  de  zoektocht  naar  andere  financieringsmogelijkheden   verschillende  manieren  bediscussieerd.  In  de  vorige  paragraaf  is  uitgebreid  ingegaan  op  financiering  vanuit  de   overheid  in  de  vorm  van  subsidies.  Zoals  in  het  vorige  hoofdstuk  besproken,  wil  de  overheid  de  kunstensector   binnen  Nederland  meer  eigen  inkomsten  laten  genereren  om  zodoende  minder  subsidieafhankelijk  te  worden.   Een  aantal  mogelijkheden  worden  in  deze  paragraaf  kort  behandeld.     Een  aloude  vorm  van  financiering  van  de  kunsten  is  tijdens  het  historisch  overzicht  al  besproken  en  betreft  het   mecenaat.  In  de  huidige  tijd,  waarin  sponsoring  van  de  kunst-­‐  en  culturele  projecten  terugloopt,  probeert  de   overheid  particuliere  dan  wel  zakelijke  giften  aan  dergelijke  projecten  te  stimuleren.  Dit  doet  de  overheid  sinds   2012  via  de  Geefwet,  door  het  belastingtechnisch  gezien  aantrekkelijker  te  maken  om  giften  aan  kunstenaars   30 en  culturele  projecten  te  doen  (Ministerie  van  Financiën  ,  2011) .  Samen  met  de  culturele  sector  wil  de   overheid  via  de  website  www.daargeefjeom.nl  het  doen  van  giften  niet  alleen  bevorderen  maar  ook   31 toegankelijker  maken.  (Zijlstra,  Cultuur  in  Beeld,  2012)   In  NRC  handelsblad  schrijft  Renee  Steenbergen  op  25  april  2013  over  de  actuele  stand  van  zaken  rondom  de   geefcultuur  in  Nederland.  Steenbergen  geeft  met  haar  bureau  al  jarenlang  strategisch  advies  omtrent   organisatiestructuren  en  verdienmodellen  aan  organisaties  binnen  de  culturele  sector.  De  specialisatie  van   Bureau  Renee  Steenbergen  is  het  ontwikkelen  van  meerjarige  plannen  voor  effectieve  fondswerving  en  de   32 ontwikkeling  van  mecenaat.  (Steenbergen,  Advies  &  Geven)   Dat  het  nodig  is  om  giften  te  stimuleren  blijkt  wel  uit  het  feit  dat,  in  navolging  van  de  Verenigde  Staten  en   Engeland  in  de  jaren  2008  en  2009,  in  2011  ook  in  Nederland  de  recessie  de  grootte  en  hoogte  van  donaties   aan  cultuur  negatief  beïnvloedt.  Zoals  eerder  belicht,  zijn  de  Verenigde  Staten  en  Engeland  veel  meer   aangewezen  op  de  private  sector  en  daarom  toonaangevend  als  het  gaat  om  donaties  voor  cultuur.  Waar  de   giften  van  Nederlandse  huishoudens  de  afgelopen  twee  jaar  met  10%  daalden,  blijkt  het  niveau  van  donaties   aan  cultuur  in  de  VS  en  Engeland  sinds  2010  nagenoeg  gestabiliseerd.  Dit  blijkt  uit  het  toonaangevende  rapport   Giving,  wat  al  een  kleine  zestig  jaar  de  gegevens  van  donaties  in  de  Verenigde  Staten  verzamelt  en  beheert.   33 (GivingUSA)   Een  andere  mogelijkheid  om  kunstprojecten  te  financieren  is  via  sponsoring.  Hoewel  deze  financieringsvorm   vanuit  het  bedrijfsleven  in  de  jaren  tachtig  (zie  paragraaf  2.1.4)  enthousiast  ontvangen  werd,  is  het  niveau  van   kunstsponsoring  met  maar  liefst  55%  gedaald  in  de  afgelopen  twee  jaar.  In  het  rapport  Geven  in  Nederland   34 2013  (geschreven  door  de  afdeling  filantropische  studies  van  de  Vrije  Universiteit,  Amsterdam)  (Schuyt,  2013)   wordt  gesteld  dat  dit  wordt  veroorzaakt  door  de  recessie,  en  dat  de  sponsoring  van  kunst  dus   conjunctuurgevoelig  is.     In  het  rapport  Cultuur  in  beeld  geeft  het  ministerie  van  Onderwijs,  Cultuur  en  Wetenschap  de  veranderingen  in   de  Nederlandse  culturele  sector  weer.  In  dit  rapport  worden  ook  een  aantal  mogelijke  alternatieve   financieringsmogelijkheden  besproken.  Het  ministerie  constateert  dat  de  meeste  culturele  instellingen   oplossingen  zoeken  in  ondernemerschapsvormen.  Het  onderzoek  stelt  vervolgens  twee  verschillende  vormen   van  ondernemerschap  vast  waaronder  de  meeste  alternatieve  financieringsvormen  vallen,  namelijk   35 ‘publieksgericht  produceren’  en  ‘veranderende  verdienmodellen’.  (Zijlstra,  Cultuur  in  Beeld,  2012)  

                                                                                                                                    30

Ministerie  van  Financiën.  (2011).  Informatieblad  geefwet.     Zijlstra,  H.  (2012).  Cultuur  in  beeld  2012.  P.  69     32 Steenbergen,  R.  Advies  &  Geven  -­‐  http://www.reneesteenbergen.com/advieswerk.html   33  GivingUSA.  (2013)  About  -­‐  http://www.givingusareports.org/about.aspx   34  Schuyt,  Th.N.M.  (2013)  Geven  in  Nederland.  Amsterdam,  Reed  Business  Education.   35 Zijlstra,  H.  (2012).  Cultuur  in  beeld  2012.  P.73         |  21   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013   31

Achtereenvolgens  behandelt  men  in  het  rapport  de  volgende  financieringsmogelijkheden:  (Zijlstra,  Cultuur  in   36 Beeld,  2012)     Publieksgericht  produceren:   -­‐

-­‐

-­‐

-­‐

Het  aantrekken  van  een  ander  en  groter  publiek.  Dit  is  een  wijze  waarop  een  ‘breder  draagvlak  voor   cultuur’  gecreëerd  kan  worden.  Dit  kan  door  de  inzet  van  andere  strategieën  om  zodoende  meer   bezoekers  en/of  ander  publiek  te  kunnen  ontvangen.     Betrokkenheid  genereren  vanuit  de  doelgroep  bij  de  samenstelling  van  het  aanbod.  Dit  wordt  gedaan   door  de  mening  van  het  publiek  te  vragen  bij  de  programmering,  zodat  de  bezoeker  inspraak  krijgt  in   het  aanbod.  Op  deze  manier  wordt  geprobeerd  binding  vanuit  het  publiek  met  de  culturele  instelling   te  genereren  waardoor  deze  sneller  geneigd  zou  zijn  om  de  instelling  te  bezoeken.     Aanpassing  van  het  product.  Dit  betreft  een  vorm  van  productontwikkeling  die  gemakkelijk  in  kan   springen  op  externe  ontwikkelingen.  Zodoende  wordt  het  eenvoudiger  om  een  product  aan  te  passen   aan  een  bepaalde  doelgroep.     Prijsdifferentiatie.  Deze  vorm  heeft  te  maken  met  een  prijssysteem  dat  in  bepaalde  gevallen   gemakkelijk  is  aan  te  passen  op  een  specifieke  doelgroep.  Er  zou  extra  winst  behaald  kunnen  worden   door  de  verschillende  doelgroepen  met  een  eigen  prijs  te  benaderen.    

Veranderende  verdienmodellen:   -­‐

-­‐

-­‐

-­‐ -­‐

Crowdfunding.  Crowdfunding  wordt  in  het  rapport  Cultuur  in  beeld  genoemd  als  een  van  de  nieuwe   verdienmodellen  voor  de  culturele  sector,  waarbij  de  focus  ligt  op  ‘het  aantrekken  van  partijen  die  op   een  meer  directe  wijze  meebetalen  aan  een  instelling,  voorstelling  of  kunstproject’.   Mecenassen  en  vriendenverenigingen.  Deze  vorm  van  financiering  is  al  eeuwen  bekend  en  leeft   tegenwoordig  weer  meer  op.  Een  mecenas  is  een  persoon  of  groep  die  een  gift  doet  aan  een  culturele   organisatie  zonder  daar  een  tegenprestatie  voor  te  krijgen.   Samenwerkingsverbanden.  Samenwerkingen  kunnen  plaatsvinden  tussen  twee  culturele  instellingen   door  gebruik  te  maken  van  elkaars  middelen  of  er  kan  een  samenwerkingsverband  aangegaan  worden   met  een  commerciële  partij.     Terugverdienmodellen.  Dit  gaat  uit  van  het  verdienen  van  geld  via  bijvoorbeeld  verhuur  van  locaties  of   producten.   Sponsoring  in  natura.  Deze  vorm  van  sponsoring  betreft  geen  uitwisseling  van  geld  maar  van   mankracht,  expertise  of  middelen.  Deze  oplossing  wordt  voor  bedrijven  interessant  omdat  men   tijdens  een  periode  van  crisis  niet  graag  een  groot  bedrag  aan  geld  overmaakt.    

Ook  de  verkoop  van  kaarten  geldt  uiteraard  als  bronnen  van  inkomsten.  Maar  ook  deze  inkomstenbron  wordt   al  een  aantal  jaren  negatief  beïnvloed  door  de  wereldwijde  economische  crisis  en  biedt  veel  culturele   organisaties  zodoende  onvoldoende  zekerheid.  Onderzoek-­‐  en  adviesbureau  APE  heeft  deze  cijfers  verzameld   in  opdracht  van  het  ministerie  van  Onderwijs,  Cultuur  en  Wetenschap  en  gepubliceerd  in  een  jaarlijks   terugkerend  rapport  waarin  de  culturele  sector  op  een  kwantitatieve  manier  wordt  weergegeven.  (Zijlstra,   37 Cultuur  in  Beeld,  2012)    

 

                                                                                                                                    36 37

Ibidem.  p.  74-­‐86   Zijlstra,  H.  (2012).  Cultuur  in  beeld  2012.  P.  57           |  22   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

2.4  AANLEIDING  VOOR  CROWDFUNDING   In  de  discussie  over  de  wijze  waarop  kunst  en  cultuur  het  beste  gefinancierd  kunnen  worden  wordt  regelmatig   teruggekeken  naar  de  manier  waarop  dit  in  het  verleden  gebeurde.  Maar  het  heden  biedt  sinds  enkele  jaren   een  nieuwe  en  lucratieve  manier  van  financieren.  Een  wijze  waar  niet  alleen  de  overheid  maar  ook  de   wetenschap  en  de  media  een  toekomst  in  zien.       Het  fenomeen  crowdfunding  deed  in  2006  zijn  intrede  in  Nederland  en  de  overheid  ziet  deze  financieringsvorm   als  kans  voor  culturele  projecten  om  tijdens  de  financiering  automatisch  een  groot  draagvlak  onder  je   38 doelgroep  te  creëren.  (Hugenholtz-­‐Sasse,  2012)  Dat  de  overheid  een  kans  ziet  in  deze  nieuwe  vorm  van   kunst-­‐  en  cultuurfinanciering,  blijkt  onder  meer  uit  de  Geefwet  die  in  2012  ontwikkeld  is  (zie  paragraaf  2.3).   Bij  crowdfunding  wordt  ‘het  publiek’  gevraagd  om  via  daartoe  gevormde  online  platforms  een  bijdrage  te  doen   aan  de  financiering  ten  behoeve  van  het  realiseren  van  een  betreffend  project.  De  overweging  om  te  doneren   wordt  vaak  gevoed  door  de  relatie  die  geldschieters  met  het  project  hebben  (Vliet,  2012).  Hier  zal  later  dit   onderzoek  verder  op  ingegaan  worden.   Dat  de  overheid  deze  financieringsvorm  serieus  neemt  is  naast  de  Geefwet  ook  af  te  leiden  aan  het  besluit  om   het  Amsterdam  Fonds  voor  de  Kunst  subsidie  te  geven  om  een  crowdfundplatform  op  te  richten.  Dit   resulteerde  in  het  vooraanstaande  kunst-­‐  en  cultuur  crowdfundplatform  voordekunst.nl.  (Zijlstra,  Cultuur  in   39 Beeld,  2012)   In  de  beschikkingsbrief  die  het  Ministerie  van  Onderwijs,  Cultuur  en  Wetenschap  ten  behoeve  van  deze   subsidie  geschreven  heeft,  is  de  visie  ten  aanzien  van  crowdfunding  helder  geformuleerd:   “Door  middel  van  het  platform  wordt  het  voor  sommige  subsidieaanvragers  eenvoudiger  om  verschillende   subsidieverstrekkers  en  andere  financiers  direct  te  benaderen.  De  besteding  van  publiek  geld  wordt   transparanter.  Op  den  duur  kan  een  bijzondere  match  ontstaan  tussen  publiek  en  privaat  geld,  waardoor  meer   draagvlak  kan  worden  gecreëerd  voor  de  subsidiering  van  projecten.  Bovendien  dwingt  het  aanvragers  in  een   vroeg  stadium  na  te  denken  over  publieksbereik  (Amsterdams  Fonds  voor  de  Kunst  2010).”     Ook  vanuit  de  Tweede  Kamer  werd  enthousiast  gereageerd  op  crowdfunding.  Tijdens  het  programma   EenVandaag,  op30  mei  2011laat  VVD’er  Bart  de  Liefde  zich  hoopvol  uit  over  het  initiatief  van  crowdfunding  en   ziet  het  als  “een  reddingsboei  voor  de  kunsten”.   Een  uitlating  die  eveneens  wordt  ondersteund  door  cultureel  econoom  Arjo  Klamer.  Klamer  stelt  dat  er  middels   crowdfunding  een  grote  betrokkenheid  onder  het  publiek  ontstaat  en  er  tevens  bewerkstelligd  wordt  “dat   40 mensen  daadwerkelijk  gaan  participeren  in  de  kunsten”.   Door  Sofie  Cerutti,  de  huidige  eindredacteur  van  het  dagblad  Trouw,  wordt  crowdfunding  zelfs  als  potentiële   tegenhanger  van  de  traditionele  subsidieregelingen  gezien.  In  het  magazine  KAAP  Kunst  zei  zij  hier  in  2010  het   volgende  over:   “…het  is  spannend  om  te  zien  of  dit  over  vijf  a  tien  jaar  dé  manier  is  om  kunst,  theater,  literatuur  of  muziek  te   financieren.  Het  is  de  vraag  of  de  traditionele  uitgeverijen  en  de  muziekindustrie  dan  nog  op  dezelfde  manier   bestaan  –  en  hoeveel  er  tegen  die  tijd  nog  van  het  subsidiestelsel  over  is.”   Deze  uitspraken  over  de  toekomst  van  crowdfunding  zijn  allen  opgenomen  in  een  verkennend  onderzoek  naar   de  opkomst  van  crowdfunding  in  Nederland.  (Wagner,  2011)   De  opkomst  van  crowdfunding  wordt  dus  breed  aangemoedigd  door  de  overheid  en  de  media  en  ook                                                                                                                                       38

Van  Noortwijk,  R.&  Hugenholtz-­‐Sasse,  C.J.(2012).  De  creatieve  samenleving  en  de  overheid.  P.  21   Zijlstra,  H.  (2012).  Cultuur  in  beeld  2012.  P.  81   40  Wagner,  B.  Toverwoord  crowdfunding  (Scriptie,  MA  Kunstbeleid  &  mecenaat),    p.6   http://www.slideshare.net/BarbaraWagner/toverwoord-­‐crowdfunding-­‐ma-­‐scriptie-­‐barbara-­‐wagner         |  23   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013   39

wetenschappelijk  gezien  wordt  het  fenomeen  crowdfunding  niet  meer  ontkend.  Daarnaast  is  er  via  Google   Trends  het  bewijs  te  vinden  dat  er,  mondiaal  gezien,  in  Nederland  online  het  meest  gezocht  wordt  naar  het   woord  ‘crowdfunding’.  Dit  bevestigt  de  populariteit  van  het  financieringsmechanisme  onder  de  bevolking  in   Nederland.    

  Figuur  3  -­‐  Google  Trends  'Interesse  in  de  loop  der  tijd  "crowdfunding"  '  -­‐    mei  2013  http://www.google.nl/trends/explore#q=crowdfunding  

    Gezien  de  groeiende  belangstelling  in  crowdfunding  en  de  enthousiaste  aandacht  die  het  vanuit  de  diverse   hoeken  van  de  samenleving  krijgt,  lijkt  de  hedendaagse  culturele  ondernemer  niet  meer  om  crowdfunding   heen  te  kunnen.     Een  constatering  die  ook  gedaan  is  door  Cultuurfonds  Tilburg.  Een  jaar  geleden  werd  daarom  door   ondernemers  en  de  gemeente  Tilburg  een  kans  gezien  om  het  crowdfundplatform  www.tilburgvoorcultuur.nl   op  te  zetten.  De  ondernemers  voelen  zich  deels  verantwoordelijk  om  het  culturele  aanbod  in  Tilburg  in  stand  te   houden,  maar  willen  bovendien  het  ondernemerschap  bij  de  kunstenaars  via  deze  weg  aanmoedigen.        

      |  24   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

“Cultuurfonds  Tilburg  wil  mooie  en  interessante  kunst  en  cultuurprojecten  mogelijk  maken  in  Tilburg.  Het  fonds   biedt  projecten  financiering,  maar  de  kunstenaar  moet  zelf  ook  donateurs  werven  onder  het  publiek  via   tilburgvoorcultuur.nl.  Uiteindelijk  bepaalt  het  publiek  dus  welke  projecten  aanspreken  en  gerealiseerd  worden.   Dat  creëert  betrokkenheid  bij  het  publiek  en  het  vergt  ondernemerschap  van  de  aanbieders”.(Cultuurfonds   41 Tilburg)   De  stap  van  overheidssubsidie  naar  volledig  alternatieve  financiering  wordt  dus  niet  direct  te  groot  gemaakt,   maar  kan  er  door  diverse  partijen  geproefd  worden  aan  de  nieuwste  wijze  om  cultuur  te  financieren.                                            

 

                                                                                                                                    41

 Cultuurfonds  Tilburg.  (2013).  Wie  zijn  we.  http://www.cultuurfondstilburg.nl/over-­‐ons/wie-­‐zijn-­‐we/         |  25   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

3.  CROWDFUNDING   3.1  HISTORIE  VAN  CROWDFUNDING   3.1.1  CROWDFUNDING  AFGELEIDE  VAN  CROWDSOURCING       “Bij  crowdfunding  wordt  via  internet  door  een  groep  mensen  financieel  bijgedragen  aan  een  specifiek  doel.”   (www.crowdfundingonderzoek.nl)   Om  het  systeem  van  crowdfunding  te  kunnen  begrijpen  is  het  van  belang  om  terug  te  gaan  naar  de  oorsprong.   Aanvankelijk  komt  het  idee  van  crowdfunding  namelijk  uit  de  Verenigde  Staten.  Een  kleine  tien  jaar  geleden   werd  daar  het  systeem  uitgevonden  om  als  fan  van  een  artiest  geld  te  kunnen  doneren  ter  ontwikkeling  van   diens  project.  In  ruil  daarvoor  werd  de  fan  beloond  in  de  vorm  van  betrokkenheid  en  met  bepaald  product  van   de  artiest,  maar  alles  behalve  een  financiële  beloning.  (Dornseiffer,  2010)   In  eerste  instantie  werd  dit  systeem  ontwikkeld  voor  enkel  de  kunstensector,  maar  later  breidde  deze  manier   van  financieren  zich  ook  uit  naar  andere  sectoren  waarin  ondernemers  actief  waren  en  geld  nodig  was  voor  het   ontwikkelen  van  hun  projecten.   Het  is  overigens  geen  verrassing  dat  het  idee  van  crowdfunding  geboren  is  in  de  VS.  Het  Amerikaanse  volk   heeft  namelijk  een  heel  ander  verwachtingspatroon  bij  de  overheid  dan  dat  bij  de  meeste  West-­‐Europese   landen  het  geval  is.  Het  feit  dat  de  VS  verre  van  een  verzorgingsstaat  is,  zorgt  ervoor  dat  de  bevolking  er  niet   van  uitgaat  dat  de  overheid  ‘wel  zal  betalen’  voor  kunst  en  cultuur.  Het  is  de  kapitalistische  gedachte  dat  men   het  liefst  zo  weinig  mogelijk  invloeden  ziet  vanuit  de  overheid.  Een  gedachte  waar  de  VS  al  jaren  wel  bij  vaart,   en  waardoor  men  veel  meer  vertrouwen  heeft  gekregen  in  de  private  sector  als  financier  van  culturele   projecten.  Het  resulteert  erin  dat  kunst-­‐  en  cultuurprojecten  in  Amerika  voor  meer  dan  30%  gefinancierd   worden  vanuit  de  private  sector.  (Heuven,  2010)   Ook  bij  cultuurminnend  Amerika  is  echter  het  besef  gekomen  dat  men  misschien  wel  te  afhankelijk  is  van   financiering  uit  de  particuliere  hoek.  Iets  wat  juist  haaks  tegenover  de  Europese  opvatting  staat:  dat  men  zich   in  Nederland  te  afhankelijk  voelt  van  de  overheid.     Vanuit  deze  gedachte  is  men  na  gaan  denken  over  een  ander  uitgangspunt  voor  kunst-­‐  en  cultuurfinanciering.   Hierbij  is  een  methode  bedacht  waarin  de  publieke  sector  als  ook  de  private  gezamenlijk  bijdragen  aan   projecten  binnen  de  kunstensector.     Volgens  Renée  Steenbergen,  die  eerder  genoemd  werd  in  paragraaf  2.3,  zou  bij  deze  vorm  van  financieren  de   overheid  facilitair  moeten  opereren  en  dient  de  private  sector  de  mogelijkheid  te  creëren  om  een  kunstproject   42 te  laten  excelleren.  (Steenbergen,  De  zin  en  onzin  van  het  mecenaat,  2010)   Naast  de  financiële  achtergrond  van  crowdfunding  heeft  ook  de  uitwerking  van  deze  financieringswijze  een   oorsprong.  De  voorloper  van  crowdfunding  is,  volgens  Sylvia  Dornseiffer  en  Clayde  Menso  van  het  Amsterdams   43 fonds  voor  de  Kunst,  het  principe  crowdsourcing.  (Dornseiffer,  2010)  

                                                                                                                                    42

Steenbergen,  R.  (2010)  De  zin  en  onzin  van  het  mecenaat,  Kunsten  ’92  -­‐   http://www.kunsten92.nl/publicaties/magazine/magazine-­‐43-­‐tussen-­‐onbetrouwbare-­‐overheid-­‐moeizaam-­‐ mecenaat/   43

 Dornseiffer,  S.  Menso,  C.  Online  met  de  pet  rond.Kunsten  ’92,  -­‐http://www.kunsten92.nl/publicaties/magazine/magazine-­‐43-­‐tussen-­‐ onbetrouwbare-­‐overheid-­‐moeizaam-­‐mecenaat/         |  26   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Crowdsourcing  is  het  idee  waarbij  het  publiek  leverancier  is  van  de  ‘content’  van  het  uiteindelijke  project,   hetgeen  in  een  eerder  stadium  ook  wel  bekend  is  onder  de  noemer  ‘User  Generated  Content’.Voortbordurend   op  het  principe  van  user  generated  content  wordt  er  naast  kennis  soms  ook  fysieke  hulp  gevraagd  van  de   maatschappij  om  projecten  te  kunnen  realiseren.  Op  die  manier  voelen  de  volgers  van  het  project  zich   betrokken  en  aan  de  andere  kant  wordt  een  groot  maatschappelijk  draagvlak  gecreëerd.   Volgens  Dornseiffer  zit  het  verschil  er  enkel  in  dat  crowdfunding  gericht  is  op  het  ‘ten  gelde  maken  van   44 betrokkenheid’.  (Dornseiffer,  2010)   Over  het  werkzame  element  van  crowdsourcing  bestaat  onder  andere  de  opvatting  dat  de  mens  samen  met  de   opkomst  van  het  internet  een  verandering  heeft  ondergaan  in  zijn  vrijetijdsbesteding.  Hier  heeft  men  aan  de   Vrije  Universiteit  van  Brussel  een  onderzoek  naar  gedaan  in  opdracht  van  het  Departement  Cultuur,  Jeugd,   45 Sport  en  Media  van  de  Vlaamse  gemeenschap.(Nulens,  2012)  Het  gedrag  van  de  internetter  is  veranderd  van   een  passieve  houding  zoals  het  kijken  en  lezen  van  entertainment  en  informatie  buitenom  het  internet,  naar   een  actieve  houding  waarin  mensen  online  hun  creativiteit  en  vindingrijkheid  kunnen  en  willen  laten  gelden.     Deze  veranderde  houding  in  combinatie  met  het  internet  komt  ook  tot  zijn  recht  bij  het  crowdfunden.   In  Amerika  is  het  succesvolle  voorbeeld  van  een  crowdfundplatform  zonder  meer  Kickstarter.  Samen  met   Kickstarter  was  ook  Sellaband  een  van  de  eerste  serieuze  crowdfundplatforms.  In  tegenstelling  tot  het  grote   succes  van  Kickstarter  kampte  Sellaband  met  wisselend  succes.  In  2010  werd  het  platform  failliet  verklaard,   hoewel  twee  dagen  later  via  Duitse  investeerders  een  doorstart  gerealiseerd  werd.  Over  de  oorzaken  van  het   46 faillissement  wilde  Sellaband  weinig  kwijt.  (Parool,  2010)   Waar  Sellaband  zich  enkel  richtte  op  muzikanten  en  bands,  heeft  Kickstarter  een  brede  focus  op  allerlei   soorten  creatieve  projecten.  Dat  het  goed  gaat  met  Kickstarter  blijkt  wel  uit  de  cijfers  van  het  afgelopen  jaar,   want  ruim  twee  miljoen  donateurs  investeerden  meer  dan  driehonderd  miljoen  dollar  in  projecten  die  op  het   47 platform  verschenen.  (DutchCowboys,  2013)   Een  ander  succesvol  voorbeeld  van  een  crowdfundplatform  vindt  ook  in  Amerika  zijn  oorsprong  en   manifesteert  zich  onder  de  naam  KiVa,  als  platform  waar  startende  ondernemers  online  naar  financiers  zoeken   om  een  bedrijfje  op  te  zetten.  KiVa  pretendeert  een  mondiale  focus  te  hebben,  maar  opvallend  genoeg  komen   de  projecten  die  zich  op  het  platform  presenteren  vooral  uit  ontwikkelingslanden.  Iets  wat  niet  geheel   48 verwonderlijk  is,  want  KiVa  focust  zich  op  startende  ondernemers  uit  de  lagere  financiële  klassen.  (KiVa)   Voor  grotere  ondernemers  is  er  in  Nederland  sinds  het  jaar  2009  het  platform  CrowdAboutNow.  Ook  bij  deze   crowdfundorganisatie  gaat  het  om  het  zoeken  van  investeerders  voor  je  bedrijf.  Het  platform  wil  fungeren  als   alternatief  voor  leningen  of  kredieten  die  verstrekt  worden  door  banken  of  bedrijven,  iets  wat  sinds  de   economische  crisis  aanzienlijk  moeilijker  geworden  is  te  verkrijgen  voor  startende  ondernemers.  Vanwege  een   rendementspercentage  dat  investeerders  krijgen  wordt  het  belang  van  deze  ‘donateurs’  bij  het  bedrijf  erg   groot  en  wordt  er  dus  automatisch  een  ambassadeursrol  voor  de  investeerders  gecreëerd  ten  behoeve  van  de   49 onderneming.  (CrowdAboutNow)  Het  gaat  hier  overigens  wel  vaak  over  grote  bedragen.     Sinds  crowdfunding  in  2006  door  middel  van  Sellaband  in  Nederland  in  opkomst  kwam,  kan  ons  land  zich   ondertussen  op  internationaal  gebied  gezien  samen  met  de  Verenigde  Staten  en  Groot-­‐Brittannië   vooraanstaand  ‘crowdfundland’  noemen.  De  afgelopen  drie  jaar  is  dit  terug  te  zien  in  de  verzevenvoudiging  van                                                                                                                                       44

Ibidem.   Nulens,  G.  (2012).  Crowdsourcing  en  cultureel  erfgoed  een  inspiratiegids  §1.2  -­‐    http://www.cjsm.vlaanderen.be/e-­‐ cultuur/downloads/rapport-­‐crowdsourcing20120604.pdf   46 Parool.  (2010).  Muziekwebsite  Sellaband  failliet.  -­‐     http://www.parool.nl/parool/nl/23/MUZIEK/article/detail/280861/2010/02/25/Failliet-­‐Sellaband-­‐maakt-­‐doorstart.dhtml   47 DutchCowboys.  (2013).  Kickstarter  in  2012:  2,2  miljoen  gebruikers  investeren  $319  miljoen  -­‐  http://www.dutchcowboys.nl/online/27158   48  KiVa.  (2013).  About  -­‐  http://www.kiva.org/about   49  CrowdaboutNow.  (2013).  Info  -­‐  http://www.crowdaboutnow.com/CrowdAboutNow/info/over/         |  27   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013   45

de  omzet  die  uit  crowdfunding  gegenereerd  wordt.  Dit  kwam  in  het  jaar  2012  neer  op  veertien  miljoen  euro.   Deze  omzetcijfers  worden  via  ongeveer  veertig  crowdfundplatforms  gerealiseerd.  Dit  betreft  overigens  niet   enkel  platforms  van  Nederlandse  origine,  maar  ook  buitenlandse  platforms  die  Nederlandse  projecten   50 toelaten.  (Koren,  2013)   Afgezet  tegen  de  omzet  die  wereldwijd  via  crowdfunding  wordt  gerealiseerd  (meer  dan  twee  miljard  euro),  valt   de  hoogte  van  dit  bedrag  wellicht  in  het  niet.  Als  je  echter  de  groei  bekijkt  van  de  Nederlandse  omzet  is  die  ten   51 opzichte  van  de  hele  wereld  wel  het  grootste  met  460%.  (Koren,  2013)   Overigens  is  een  groot  deel  van  deze  groei  mede  gerealiseerd  via  één  bovengemiddeld  geslaagd   crowdfundproject  genaamd  “De  Windcentrale”.  Dit  project  haalde  in  Nederland  zeven  miljoen  euro  op  onder   ruim  vijfduizend  huishoudens,  voor  het  bouwen  van  windmolens.  Donateurs  kochten  op  deze  manier  een  eigen   ‘stukje’  windmolen,  wat  hen  vervolgens  zestien  jaar  gratis  stroom  oplevert.  Desondanks  is  de  groei  in   Nederland  relatief  gezien  erg  groot  te  noemen.   De  resterende  zeven  miljoen  euro  werd  door  in  totaal  569  projecten  gecrowdfund  verspreid  over  vier  sectoren   (internationale  samenwerking,  wijk/natuur/sport,  creatieve  projecten  en  ondernemingen).  De  sectoren  waarin   het  meest  bij  elkaar  gecrowdfund  wordt  zijn  de  creatieve  projecten  en  ondernemingen  die  respectievelijk  1,9   miljoen  en  4,1  miljoen  aan  omzet  genereren.  Per  project  werd  in  2012  gemiddeld  €  12.000  opgehaald,  het   52 monsterproject  van  zeven  miljoen  van  ‘De  Windcentrale’  buiten  beschouwing  gelaten.  (Douw  &  Koren)  

   

 

                                                                                                                                    50

Koren,  G.  (2013)  Crowdfunding  groeit  in  Nederland  harder  dan  in  andere  landen  -­‐  http://www.douwenkoren.nl/crowdfunding-­‐groeit-­‐in-­‐ nederland-­‐harder-­‐dan-­‐in-­‐andere-­‐landen/   51 Ibidem.   52  http://douwenkoren.nl/CrowdfundinginNederland2012.pdf         |  28   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Figuur  4  Douw&  Koren  -­‐  Crowdfunding  in  Nederland  2012  

Figuur  5  Douw  &  Koren  –  Crowdfunding  in  Nederland  2012  

 

 

      |  29   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

3.2  WERKING  VAN  CROWDFUNDING   3.2.1  VORMEN  VAN  CROWDFUNDING   Crowdfunding  bestaat  in  vier  verschillende  vormen.  Zoals  eerder  gezegd  komt  het  te  allen  tijde  neer  op  het   geven  van  geld  ten  behoeve  van  het  realiseren  van  een  project.  Dit  kan  echter  op  verschillende  manieren:     •

•

•

•

Het  meeste  klassieke  voorbeeld  is  die  van  een  donatie:  een  vorm  van  crowdfunding  die  ook  al  sinds   lange  tijd  gebruikt  wordt  in  de  vorm  van  collecteren.  Een  donatie  wordt  vaak  gedaan  in  het  kader  van   het  steunen  van  een  goed  doel.  Dit  kan  zijn  voor  de  strijd  tegen  een  ernstige  ziekte  of  ten  behoeve  van   ontwikkelingslanden.  Online  zijn  hiervoor  platforms  ontwikkeld  zoals  de  1%Club,  waarop  je  1%  van  je   eigen  bezit  kunt  doneren  voor  ontwikkelingsprojecten  die  op  kleine  schaal  worden  gerealiseerd.     De  volgende  manier  van  crowdfunding  gaat  uit  van  de  manier  van  crowdfunding  die  Cultuurfonds   Tilburg  hanteert,  namelijk  het  supporten  van  een  project,  ook  wel  sponsoring  genoemd.  Het  geven   van  geld  resulteert  erin  dat  de  projecthouder  aan  de  slag  kan  met  het  project,  en  hij  de  ‘supporter’   beloont  met  een  niet-­‐financiële  tegenprestatie.  Dit  kan  bijvoorbeeld  bestaan  uit  een  toegangskaartje   voor  een  concert,  een  exemplaar  van  de  gemaakte  cd  of  natuurlijk  de  vermelding  van  de  naam  van  de   donateur  bij  communicatie-­‐uitingen.     De  ‘crowd’  kan  ook  gevraagd  worden  om  een  bepaald  bedrag  te  lenen  aan  de  projecthouder.  Het   Nederlandse  platform  CrowdAboutNow  maakt  gebruik  van  deze  manier  van  crowdfunding  om   ondernemers  van  een  startkapitaal  te  kunnen  voorzien.  Na  verloop  van  tijd  betaalt  het  opgestarte   bedrijf  het  geleende  geld  terug  met  een  bepaald  rendementspercentage.     Als  laatste  vorm  van  crowdfunding  bestaan  er  ook  platforms  die  zich  inzetten  om  potentiële   investeerders  de  mogelijkheid  bieden  om  aandelen  van  een  bedrijf  te  kopen.  Hier  gaat  wel  een   nauwkeurigere  regelgeving  mee  gepaard  en  is  voor  investeerders  niet  zonder  risico.  Immers,  naast  de   mogelijkheid  om  te  profiteren  van  de  groei  van  een  bedrijf  en  dus  dividend  uitgekeerd  krijgen,  bestaat   er  ook  de  kans  dat  de  investering  tot  niets  leidt.  Het  platform  Tenpages.com  gaat  uit  van  dit  principe   en  richt  zich  op  de  boekenbranche.  Als  investeerder  kun  je  dan  dus  meevaren  op  het  eventuele  succes   53 van  de  verkoop  dat  het  boek  met  zich  meebrengt.    

3.2.2  WAAR  KOMEN  JE  DONATEURS  VANDAAN?   Naast  de  verschillende  mogelijkheden  waarop  crowdfunding  ingezet  kan  worden  is  het  in  het  kader  van  dit   onderzoek  van  belang  voor  een  nieuw  crowdfundplatform  om  in  kaart  te  brengen  op  welke  manier   crowdfunding  nu  werkt.  Dit  is  met  name  gericht  op  het  besluitvormingsproces  van  donateurs,  en  hoe  de   projecthouder  hierop  in  kan  spelen.       In  een  onderzoek  naar  geefmotieven  aan  culturele  projecten,  dat  gedaan  is  aan  de  Universiteit  van  Utrecht   door  Koen  van  Vliet,  komen  een  aantal  onderzoeken  aan  bod  die  schrijven  over  het  gedrag  van  mensen  op  het   internet  in  combinatie  met  crowdfunding.  Dit  onderzoek  is  onder  andere  tot  stand  gekomen  met  medewerking   van  Roy  Cremers    (oprichter  van  VoordeKunst.nl)  en  Gijsbert  Koren  (initiatiefnemer  van  douw&koren.nl,   54 crowdfunding  consultancy).  (Vliet,  2012)   Het  uiteindelijke  doel  van  crowdfunding  is  het  opvullen  van  een  financieringstekort  op  de  begroting,  maar  het   doel  van  een  crowdfundplan  is  om  geïnteresseerden  van  het  project  te  activeren  tot  het  doen  van  een  donatie.                                                                                                                                       53 54

 Wikipedia.  (2013)  Crowdfunding  http://nl.wikipedia.org/wiki/Crowdfunding#Varianten   van  Vliet,  K.  (2012)  Crowdfunding:  Waarom  doen  we  mee?  Scriptie,  MA  Kunstbeleid  &  management.  Universiteit  Utrecht.           |  30   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Bewust  gaat  het  hier  al  over  ‘geïnteresseerden  in  het  project’,  want  het  creëren  van  een  geïnteresseerde  groep   mensen  behoort  tot  de  activiteiten  die  plaatsvinden  alvórens  er  overgegaan  wordt  tot  crowdfunding.  Zonder   een  basisnetwerk  aan  mensen  die  enthousiast  zijn  over  het  project  en  zich  volgers  noemen,  is  crowdfunding   gedoemd  te  mislukken.  Ondanks  de  mogelijkheden  die  internet  biedt,  namelijk  het  bereiken  van  praktisch  de   hele  wereld,  is  het  eigen  lokale  netwerk  nog  steeds  het  belangrijkste  aspect  bij  de  inzet  van  crowdfunding.  “De   huidige  communicatietechnologieën  verschaffen  ondernemers  toegang  tot  de  hele  wereld,  maar  in   werkelijkheid  zijn  de  ondernemers  met  een  groot  offline  netwerk  ook  diegenen  die  van  deze  mogelijkheden   55 kunnen  profiteren”.  (Agrawal,  in  Van  Vliet,  2011)   In  eerste  instantie  zullen  vrienden  en  familie  gemobiliseerd  moeten  worden,  om  de  eerste  donaties  te   verrichten.  Het  zal  naar  deze  directe  kennissenkring  toe  minder  tijd  en  energie  kosten  om  ze  te  overtuigen  van   het  te  financieren  project,  omdat  ze  er  vanwege  het  regelmatige  contact  bekend  mee  zijn,  en  ook  loyaliteit  zal   een  belangrijke  rol  spelen.  Deze  eerste  donateurs  kunnen  vervolgens  een  eigen  netwerk  gebruiken  om   potentiële  donateurs  attent  te  maken  op  de  mogelijkheid  om  het  project  te  steunen.  Het  is  onderzocht  en   bewezen  dat  deze  manier  van  het  inzetten  van  een  netwerk  werkt,  vanwege  het  feit  dat  de  kans  op  een   positieve  reactie  groter  wordt  als  iemand  door  een  bekende  gevraagd  wordt  om  te  doneren.  (Wiepking,   56 2009)          

 

                                                                                                                                    55

Agrawal,  A.  &  Catalini,  C.  &  Goldfarb,  A.  (2011)  in  Van  Vliet,  K.  (2012)  Crowdfunding:  Waarom  doen  we  mee?  Scriptie,  MA  Kunstbeleid  &   management.  Universiteit  Utrecht.   56  Wiepking,  P.  &  Maas,  I.  (2009).  Resources  That  Make  You  Generous:  Effects  of  Social  and  Human  Resources  on  Charitable  Giving.   Published  by  The  University  of  North  Carolina  Press.   http://muse.jhu.edu/journals/sof/summary/v087/87.4.wiepking.html         |  31   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

3.2.3  WANNEER  WORDT  ER  GEDONEERD?   Om  het  belang  van  de  allereerste  donaties  vanuit  vrienden,  familie  en  directe  kennissen  uit  het  lokale  netwerk   te  onderstrepen,  beginnen  we  met  het  geefmotief  van  donateurs  buiten  de  directe  kring  van  kennissen  (de   indirecte  groep  donateurs).  Deze  indirecte  groep  donateurs  wordt  overtuigd  wordt  door  de  attractieve  waarde   van  het  project  en  de  actuele  prognose  en  haalbaarheid  rondom  de  financiering.  Uit  het  onderzoek  van  Van   Vliet  blijkt  dat  men  de  waarde  beschouwt  van  de  reeds  gedane  donaties.  Wanneer  potentiële  donateurs   vermoeden  dat  100%  van  het  gevraagde  bedrag  gehaald  zal  worden  en  daarmee  het  doel  bereikt,  verhoogt  dit   de  aandacht  voor  het  project,  waardoor  meerdere  donateurs  overgehaald  worden.  (Vliet,  2012)   Dit  geeft  aan  waarom  de  donaties  die  in  het  eerste  stadium  van  het  crowdfundproces  vanuit  de  directe   kennissenkring  gedaan  worden,  belangrijk  zijn  voor  het  uiteindelijke  succes  van  de  crowdfunding  van  het   project.   Het  platform  Kickstarter  heeft  het  tijdstip  in  kaart  gebracht  waarop  de  donaties  tijdens  de  crowdfundperiode   plaatsvinden,  waarmee  het  belang  van  de  eerste  donaties  wordt  onderstreept.    

Figuur  6  -­‐  Kickstarter  'Pledge  distribution  over  time'  http://www.kickstarter.com/blog/shortening-­‐the-­‐maximum-­‐project-­‐length  

Over  de  horizontale  as  is  de  duur  van  het  crowdfundproces  weergeven  in  percentages.  Deze  as  wordt  afgezet   tegen  het  percentage  aan  donateurs  dat  op  een  bepaald  moment  een  bedrag  heeft  overgemaakt  aan  het   project.  Het  vergt  voor  de  initiatiefnemer  van  het  project  voornamelijk  veel  werk  om  zijn  netwerk  van   potentiële  donateurs  zeer  breed  op  te  zetten,  om  zodoende  zoveel  mogelijk  mensen  te  bereiken  die  zich   verbonden  voelen  met  het  project.  Het  vergroten  van  het  netwerk  en  het  overtuigen  van  potentiële  donateurs   57 is  in  principe  samen  te  vatten  onder  de  term  marketing.  (Douw  &  Koren)

                                                                                                                                    57

 Douw  &  Koren.  (2013).  Hoe  werkt  crowdfunding.  http://www.douwenkoren.nl/hoe-­‐werkt-­‐crowdfunding/         |  32   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

3.2.4  VERTROUWEN  IN  HET  PROJECT   Voordat  donateurs  over  de  streep  getrokken  worden  om  te  doneren,  moet  men  eerst  vertrouwen  krijgen  in   het  project.  De  werking  van  crowdfunding  wordt  namelijk  ook  gekenmerkt  door  de  mate  waarin  een  project   geloofwaardig  overkomt  bij  de  mensen  die  het  project  bekijken.  Het  is  belangrijk  dat  de  haalbaarheid  van  het   project  en  de  gedachte  achter  het  plan  als  een  paal  boven  water  staan.  Het  belang  hiervan  is  aan  de  hand  van   een  aantal  factoren  uit  te  leggen.  (Vliet,  2012)   Het  krijgen  van  vertrouwen  heeft  voor  donateurs  vooral  te  maken  met  de  informatie  die  direct  voorhanden  is   omtrent  het  project.  De  zogenoemde  transactiekosten  moeten  voor  de  donateur  laag  zijn.  Transactiekosten   staan  in  dit  geval  voor  de  tijd  en  energie  die  de  gevende  partij  moet  steken  in  de  zoektocht  naar   achtergrondinformatie  van  het  project  en  de  projecthouder  om  vertrouwen  in  het  project  te  kweken.  (Hazeu,   58 in  Van  Vliet,  2000)   Het  creëren  van  vertrouwen  heeft  overigens  weinig  te  maken  met  de  visuele  uitingen  van  het  project;  hier   wordt  door  de  donateur  in  vergelijking  tot  de  openheid  en  transparantie  van  het  project  weinig  waarde  aan   gehecht.  De  transparantie  van  een  project  is  terug  te  zien  in  de  verbinding  met  social  media  die  de  online   platforms  van  projecthouders  vragen.  Social  media  worden  in  de  eerste  plaats  natuurlijk  door  de   projecthouders  gebruikt  om  nieuwsberichten  en  updates  van  het  plan  te  delen.  Aan  de  andere  kant  geeft  het   donateurs  de  mogelijkheid  om  snel  te  beschikken  over  achtergrondinformatie  van  het  project,  zoals  de   herkomst  van  de  initiatiefnemers  en  het  netwerk  dat  het  project  heeft.  (Vliet,  2012)   Het  vertrouwen  kan  ook  opgewekt  worden  doordat  experts  of  belanghebbenden  in  de  branche  het  project   onderschrijven  of  een  donatie  doen.  In  ditzelfde  licht  is  ook  de  bijdrage  van  een  fonds,  organisatie  of   overheidsinstantie  van  invloed  op  potentiële  donateurs.  Over  de  uitwerking  hiervan  verschillen  de  meningen:   de  tegenstanders  van  een  donatie  vanuit  fondsen  of  de  overheid  zeggen  dat  het  niet  stimulerend  werkt  en  de   59 ‘crowd’  op  deze  manier  juist  uit  zou  sluiten.  (Bekkers,  in  Van  Vliet,  2010)   Aan  de  andere  kant  is  er  de  constructie  van  matching  bedacht,  zoals  Cultuurfonds  Tilburg  hanteert,  waarbij  de   fondsen  en  overheidsorganen  samen  met  de  ‘crowd’  zorgen  voor  de  financiering  van  een  project.  Dit  werkt   volgens  het  principe  dat  iedere  donatie  van  het  publiek  verdubbeld  wordt  door  de  partners  van  het  platform.   Op  deze  manier  wordt  voorkomen  dat  projecten  met  grote  bedragen  tegelijk  gesponsord  worden  via  grote   instanties.  Tegelijkertijd  fungeert  een  aanvulling  vanuit  de  overheid  of  door  een  fonds  als  extra  motivatie  voor   potentiële  donateurs  in  hun  drive  om  te  doneren.  (Bekkers,  When  and  Why  Matches  are  More  Effective   60 Subsidies  Than  Rebates,  2005)  

  3.2.5  WERKING  VAN  CROWDFUNDING  EEN  TIJDSKWESTIE     In  de  loop  der  jaren  is  er  bij  de  toonaangevende  crowdfundplatforms  ook  gekeken  naar  de  verschillende   gebeurtenissen  tijdens  een  crowdfundperiode.  Naar  aanleiding  van  de  inzichten  die  Kickstarter  heeft  vergaard   op  dit  gebied,  is  gebleken  dat  het  van  essentieel  belang  is  dat  je  als  projecthouder  een  goede  tijdsplanning  in   61 ogenschouw  neemt.  (Kickstarter,  2011)  Het  is  echter  lastig  om  een  ideaal  ‘timeframe’  te  schetsen,  omdat  het                                                                                                                                       58

   Hazeu,  C.A.  (2000)  in  van  Vliet,  K.  (2012)  Crowdfunding:  Waarom  doen  we  mee?  Scriptie,  MA  Kunstbeleid  &  management.  Universiteit   Utrecht.   59  Bekkers,  R.  Wiepking,  P.  (2011)  in  van  Vliet,  K.  (2012)  Crowdfunding:  Waarom  doen  we  mee?  Scriptie,  MA  Kunstbeleid  &  management.   Universiteit  Utrecht.   60  Bekkers,  R.  (2005).  in  van  Vliet,  K.  (2012)  Crowdfunding:  Waarom  doen  we  mee?  Scriptie,  MA  Kunstbeleid  &  management.  Universiteit   Utrecht.   61 Kickstarter.  (2011).  Shortening  the  maximum  project  length.  http://www.kickstarter.com/blog/shortening-­‐the-­‐maximum-­‐project-­‐length         |  33   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

ideaalbeeld  onderhevig  is  aan  de  verschillende  vormen  van  crowdfunding  zoals  uiteengezet  in  paragraaf  3.2.1.   Daarnaast  is  ook  de  sector  waarin  het  project  zich  manifesteert  bepalend  voor  een  juiste  tijdsplanning.  (Vliet,   62 2012)  Deze  wisselende  omstandigheden  zorgen  ervoor  dat  conclusies  lastig  te  trekken  zijn.  In  het  kader  van   dit  onderzoek  richten  we  ons  op  de  creatieve  sector,  tevens  de  branche  waarin  Kickstarter  zich  begeeft,   waardoor  de  analyses  van  dit  platform  relevant  te  noemen  zijn  voor  dit  onderzoek.     Een  crowdfundproject  binnen  de  creatieve  sector  is  het  meest  gebaat  bij  een  periode  van  dertig  tot  zestig   dagen.  Op  het  moment  dat  projecthouders  langer  de  tijd  nemen  om  het  gewenste  bedrag  bij  elkaar  te  funden,   treedt  er  dikwijls  een  vorm  van  uitstelgedrag  bij  potentiële  donateurs  op.  Het  is  daarom  van  belang  dat  de   donateur  de  urgentie  van  de  financiering  inziet  en  de  tijd  om  te  beslissen  relatief  kort  is.  (Vliet,  2012)   In  de  grafiek  hieronder  is  te  zien  dat  de  lengte  van  de  crowdfundperiode  zich  negatief  verhoudt  ten  opzichte   van  de  haalbaarheid  van  het  project.  De  cijfers  van  Kickstarter  geven  aan  dat  minder  dan  40%  van  de  projecten   slaagt  in  het  bereiken  van  het  gewenste  eindbedrag  wanneer  de  crowdfundperiode  langer  dan  zestig  dagen   duurt.    

Figuur  7  -­‐  Kickstarter  'Project  duration  vs.  success  rate'  

  De  periode  die  door  de  projecthouder  gesteld  wordt  geeft  ook  een  afspiegeling  weer  van  de  intentie  van  de   initiatiefnemers.  Het  laat  zien  in  hoeverre  het  project  een  langebaantraject  is,  of  dat  de  ondernemers   doelgericht  en  ambitieus  zijn.  De  tijd  die  de  crowdfunding  in  beslag  neemt  is  ook  afhankelijk  van  het   doelbedrag  dat  uiteindelijk  bereikt  dient  te  worden  en  de  mogelijke  hoogte  van  de  donaties  die  gedaan  kunnen   worden.  (Strickler  (2011)  en  Benenson  (2010)  in  van  Vliet,  2012)    

                                                                                                                                    62

van  Vliet,  K.  (2012)  Crowdfunding:  Waarom  doen  we  mee?  Scriptie,  MA  Kunstbeleid  &  management.  Universiteit  Utrecht.         |  34   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Tijdens  een  periode  van  crowdfunding  op  het  platform  Kickstarter  heeft  een  projecthouder  nauwkeurig   63 bijgehouden  wat  er  precies  gebeurt  op  specifieke  momenten  tijdens  de  crowdfundperiode.  (Brubaker,  2010)   Hij  zette  de  promotionele  activiteiten,  al  dan  niet  door  hem  zelf  gecreëerd,  af  tegen  het  aantal  donaties  dat  op   datzelfde  moment  plaatsvonden.     Zo  ontdekte  hij  het  opvallende  gegeven  dat  de  hoogte  van  het  aantal  donateurs  per  bepaald  moment   samenviel  met  de  aandacht  die  er  online  vanuit  het  platform  én  vanuit  hemzelf  voor  zijn  project  gegenereerd   werd.  Hier  zou  op  het  eerste  gezicht  een  oorzakelijk  verband  ontdekt  kunnen  worden.  Echter,  het  diagram  van   het  aantal  donateurs  op  bepaalde  momenten  tijdens  de  crowdfundperiode  valt  verrassend  genoeg  ook  samen   met  het  diagram  die  Kickstarter  zelf  ontwikkeld  heeft  (  paragraaf  3.2.3)  omtrent  het  gemiddelde  aantal   donateurs  op  specifieke  tijdstippen  van  de  crowdfundperiode.    

Figuur  8  -­‐  Jason  Brubaker  'Grassroots  funding  with  Kickstarter.com'  

Dit  kan  betekenen  dat  de  ervaring  van  de  betreffende  projecthouder  overeenkomt  met  het  gemiddelde   crowdfundproces.  Aan  de  andere  kant  kan  het  ook  een  bewijs  zijn  richting  startende  ondernemers  die   crowdfunding  in  willen  zetten,  dat  de  inzet  van  sociale  media  van  essentieel  belang  is  om  financiering  via   crowdfunding  te  laten  slagen.     In  het  diagram  is  bovendien  goed  te  zien  dat  het  merendeel  van  de  donaties  gedaan  wordt  aan  het  begin  van   de  crowdfundperiode.  Dit  valt  aan  de  ene  kant  samen  met  het  feit  dat  dit  project  bij  de  start  op  de  homepage                                                                                                                                       63

 Brubaker,  J.  (2010)  Grassroots  funding  with  Kickstarter  -­‐  http://www.remindblog.com/2010/10/14/grassroots-­‐funding-­‐with-­‐kickstarter-­‐ com/         |  35   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

van  Kickstarter  te  zien  was;  aan  de  andere  kant  valt  hieruit  ook  af  te  leiden  dat  er  een  grote  hoeveelheid   donateurs  snel  besloten  had  om  te  doneren.  Een  helder  en  aantrekkelijk  verhaal  van  de  projecthouder  kan   hieraan  ten  grondslag  liggen,  maar  het  kan  ook  te  maken  hebben  met  de  voorkennis  die  deze  groep  mensen   had  voordat  het  project  online  gezet  werd.  Dit  zou  weer  een  bewijs  kunnen  zijn  dat  de  promotionele   activiteiten  en  het  informeren  van  je  lokale  netwerk  voorafgaand  aan  de  crowdfundperiode  van  groot  belang   is.     Het  tweede  deel  van  de  fundingsperiode  kenmerkt  zich  door  donateurs  die  worden  geactiveerd  door  vrienden   en  families.  Daarnaast  worden  de  donateurs  die  in  eerste  instantie  aarzelden  overgehaald  via  de   berichtgevingen  op  sociale  media.  Beide  periodes  worden  op  deze  manier  gekarakteriseerd  door  een  goed   gebruikt  van  sociale  media,  ondernemerschap  en  een  groot  netwerk.     Tot  slot  blijkt  volgens  de  diagrammen  (op  de  vorige  pagina’s)  ook  dat  zowel  het  startpunt  als  het  eindpunt  een   bepaalde  nieuwswaarde  bevat  waar  eventuele  donateurs  gevoelig  voor  zijn.                                            

 

      |  36   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

3.3  MOTIEVEN  VAN  DONATEURS   3.3.1  WAAROM  WORDT  ER  GEDONEERD?   De  werking  van  crowdfunding  is  niet  alleen  afhankelijk  van  het  aanbod  aan  projecten,  zoals  in  de  vorige   paragraaf  beschreven  is.  Er  is  een  aantal  belangrijke  zaken  waar  een  projecthouder  aandacht  aan  moet   besteden,  wat  betreft  de  inhoud  van  een  project  en  de  marketing  ervan.  Wanneer  de  projecthouder  in  principe   alles  voor  elkaar  heeft,  schrijft  de  theorie  voor  dat  potentiële  geldschieters  uit  zichzelf  besluiten  te  doneren.     Het  is  dus  belangrijk,  om  de  werking  van  crowdfunding  in  zijn  geheel  te  begrijpen,  om  in  dit  hoofdstuk  dieper  in   te  gaan  op  de  factoren  die  vanuit  donateurs  gezien  van  belang  zijn  bij  hun  besluitvorming.   In  het  jaar  2010  publiceerden  wetenschappers  Bekkers  en  Wiepking  (Vrije  Universiteit  van  Amsterdam,   filantropische  studies)  een  artikel,  geschreven  aan  de  hand  van  ruim  vijfhonderd  publicaties  over  filantropie.  In   het  geschetste  overzicht  focussen  ze  zich  op  de  beweegredenen  van  mensen  om  te  geven  aan  charitatieve   doelen.  Ondanks  dat  er  veel  onderzoek  gedaan  is  naar  de  motieven  van  donateurs  in  het  algemeen,  is  dit  nog   weinig  gedaan  in  combinatie  met  crowdfunding.  Deze  combinatie  werd  in  Nederland  onderzocht  door  Koen   van  Vliet  (Universiteit  van  Utrecht),  naar  aanleiding  van  het  overzicht  van  Bekkers  en  Wiepking.       In  het  onderzoek  van  Van  Vliet  wordt  er,  naast  verschillende  motivatietheorieën,  net  als  Bekkers  en  Wiepking   ingegaan  op  acht  mechanismen  die  optreden  tijdens  het  besluitvormingsproces  van  een  donateur.  (Bekkers  &   64 Wiepking,  in  Van  Vliet,  2011)  Bekkers  en  Wiepking  beschrijven  de  volgende  mechanismen:   1.

2. 3.

4.

5.

Besef  van  de  noodzaak   Het  is  voor  de  donateur  van  belang  dat  de  gevraagde  donatie  urgent  is.  De  urgentiewaarde  is  voor  een   donateur  onder  meer  afhankelijk  van  de  inschatting  die  de  donateur  kan  maken  van  het  effect  van  de   donatie  voor  de  financiële  haalbaarheid  van  het  project.   Verzoek  om  te  doneren   Een  donatie  komt  in  85%  van  de  gevallen  voort  uit  een  verzoek.   Kosten  en  baten   Kosten  moeten  in  dit  opzicht  niet  alleen  beschouwd  worden  als  de  financiële  transactie,  maar  ook  de   tijd  en  energie  die  gestoken  wordt  in  de  zoektocht  naar  achtergrondinformatie  van  het  project.  Deze   kosten  dragen  bij  aan  het  vertrouwen  van  de  donateur  in  het  project.  De  baten  betreffen  de   tegenprestaties  die  de  donateur  voor  zijn  donatie  ontvangt.  Donateurs  zijn  geneigd  meer  te  geven   naarmate  de  beloning  hoger  wordt.     Altruïsme     De  gedachte  dat  het  niet  uitmaakt  aan  wie,  maar  meer  het  belang  dát  er  gedoneerd  wordt  speelt  bij   dit  mechanisme  een  belangrijke  rol.  Doneren  uit  altruïsme  wordt  gedaan  omdat  donateurs  vooral   benieuwd  zijn  naar  de  uiteindelijke  realisering  of  uitkomst  van  het  project,  dan  dat  men  waarde  hecht   aan  de  ‘what’s-­‐in-­‐it-­‐for-­‐me-­‐factor’.   Reputatie   Bekkers  en  Wiepking  beschrijven  ‘sociale  druk’  als  een  van  de  belangrijkste  redenen  om  een  donatie   65 te  doen.  (Bekkers  en  Wiepking,  2011)  Door  deze  druk  wordt  sneller  besloten  om  te  doneren.  Echter,   uit  het  onderzoek  van  Bekkers  &  Boonstoppel  (2011)  blijkt  het  bijzondere  gegeven  dat  ruim  40%  van   donateurs  nauwelijks  praat  over  zijn  donatie  en  dat  meer  dan  60%  van  de  donateurs  geen  idee  heeft   wat  andere  personen  in  zijn  sociale  omgeving  doneren.  Het  erbij  willen  horen  lijkt  in  dit  mechanisme  

                                                                                                                                    64

 Bekkers,  R.  &  Wiepking,  P.  (2011)  in  van  Vliet,  K.  (2012)  Crowdfunding:  Waarom  doen  we  mee?  Scriptie,  MA  Kunstbeleid  &  management.   Universiteit  Utrecht.http://dare2.ubvu.vu.nl/bitstream/handle/1871/33145/Bekkers_Wiepking_11_NVSQ_postprint.pdf?sequence=2   65  Bekkers  &  Wiepking  2011,  p.  937  en  951-­‐2         |  37   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

6.

7.

8.

onbewust  een  belangrijke  factor,  wat  aangeeft  dat  een  donateur  niet  alleen  sociale  druk  voelt,maar   ook  sociaal  wil  zijn.     Psychologische  baten   Het  gevraagd  worden  een  donatie  te  doen  speelt  onbewust  in  op  een  bepaald  schuldgevoel.  Een   donatie  zou  daarom  ook  gedaan  worden  om  een  gevoel  van  schuld  weg  te  werken.  Een  positieve   benadering  van  deze  beweegreden  is  het  creëren  van  een  gewenst  zelfbeeld  in  combinatie  met  wat   de  sociale  omgeving  van  de  donateur  verwacht.  Zowel  het  wegwerken  van  het  schuldgevoel  als  het   vormen  van  een  positief  zelfbeeld  wordt  samengevat  met  de  term  ‘joy  of  giving’.  Projecthouders   spelen  in  op  dit  mechanisme  door  donateurs  te  betitelen  als  ‘helpers  van  het  project’.  Als  mensen   zichzelf  graag  als  behulpzaam  beschouwen,  kan  het  een  aanleiding  zijn  om  te  doneren  ten  behoeve   van  het  zelfbeeld.     Normen  en  waarden   Iemands  normen  en  waarden  bepalen  of  en  waaraan  iemand  doneert;  om  bepaalde  waarden  overeind   te  houden  of  te  steunen  in  de  ontwikkeling  ervan.     Effectiviteit   Als  laatste  schrijven  Bekkers  &  Wiepking  dat  de  donateur  het  gevoel  wil  hebben  dat  zijn  donatie   effectief  is.  Als  het  doelbedrag  van  de  projecthouder  in  relatie  tot  het  donatiebedrag  erg  hoog  is,  kan   de  donateur  het  idee  hebben  dat  zijn  donatie  niet  van  invloed  is,  en  zal  hij  afhaken.  

Bovenstaande  mechanismen  kenmerken  zich  door  een  filantropisch  karakter,  dat  door  Bekkers  zelf  is  uitgelegd   66 via  een  verklaringsmodel  voor  geefmotieven.  (Bekkers  &  Boonstoppel  in  van  Vliet  2011)  In  het  model  is  een   aantal  factoren  belicht  die  het  doen  van  een  donatie  beïnvloeden.  Er  worden  verbanden  getrokken  tussen   bijvoorbeeld  de  demografische  en  sociologische  achtergronden  van  mensen  en  vervolgens  de  filantropische   waarden.  Dit  wil  zeggen  dat  de  overweging  en  overtuiging  om  uit  filantropisch  oogpunt  een  donatie  te  doen   altijd  beïnvloed  wordt  door  de  herkomst  en  leefomgeving  van  donateurs.     De  koppeling  met  crowdfunding  die  Van  Vliet  maakt  aan  de  hand  van  deze  mechanismen  resulteert  in  drie   groepen  donateurs  die  zich  inzetten  voor  crowdfunding.  Om  deze  groepen  te  definiëren  maakt  Van  Vliet  ook   gebruik  van  een  eigen  empirisch  onderzoek.  (Vliet,  2012)  Hieruit  blijkt  dat  er  bij  crowdfunding  in  eerste   instantie  een  groep  donateurs  is  die  zich  vanuit  sympathiserende  overwegingen  als  geldschieter  van  het  project   in  wil  zetten.  De  volgende  groep  donateurs  kenmerkt  zich  door  een  altruïstisch  karakter  en  de  doneerintentie   komt  bij  deze  groep  mensen  voort  uit  de  interesse  in  het  einddoel  van  het  project.  De  laatste  groep  donateurs   die  Van  Vliet  constateert,  bestaat  uit  de  mensen  die  ‘getriggerd’  worden  door  de  baten  die  hun  eigen  donatie   opleveren.  Deze  groep  noemt  Van  Vliet  ook  wel  de  ‘gewone  consumenten’,  omdat  het  uiteindelijke  doel  van   het  project  voor  deze  donateurs  geen  prioriteit  heeft,  maar  de  tegenprestaties  van  een  donatie  interessant   genoeg  zijn  om  een  bepaald  bedrag  over  te  maken.     Ondanks  dat  deze  groepen  globaal  gezien  verschillen,  zijn  er  wel  overeenkomende  motieven  te  benoemen  die   voor  elke  donateur  gelden,  zo  stelt  Van  Vliet.  Zo  is  het  te  allen  tijde  belangrijk  dat  er  vanuit  de  donateur   affiniteit  met  het  betreffende  project  is,  want  in  vrijwel  alle  gevallen  raken  donateurs  moeilijk  overtuigd  om  te   doneren  aan  een  project  dat  niet  aansluit  bij  persoonlijke  interesses.  Bovendien  speelt  in  alle  gevallen  mee  dat   de  donateur  het  gevoel  moet  hebben  dat  zijn  donatie  effectief  is.  Dit  heeft  weer  te  maken  met  de  inschatting   die  de  donateur  kan  maken  van  de  financiële  haalbaarheid  van  het  project  en  het  belang  dat  de  gevraagde   donatie  urgent  is  (paragraaf  3.2.4).  Ten  slotte  is  het  van  belang  dat  de  baten  voor  de  donateur  opwegen  tegen   de  kosten.  Dit  is  niet  alleen  van  toepassing  in  financieel  opzicht,  maar  bijvoorbeeld  ook  vanuit  sociaal  oogpunt.   Zo  kan  de  relatie  met  een  projecthouder  en  een  (potentiële)  donateur  positief  of  negatief  beïnvloed  worden  als   er  wel  of  niet  gedoneerd  wordt.  Bij  dit  motief  speelt  de  al  eerder  belichte  sociale  druk  (pagina  37)  een  rol.                                                                                                                                         66

 Bekkers  &  Boonstoppel  –  pagina  42  http://www.academia.edu/1490558/Geven_door_huishoudens         |  38   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

4.  RESULTATEN   4.1  RESULTATEN  UIT  DE  INTERVIEWS  EN  ENQUÊTE   In  dit  hoofdstuk  worden  de  resultaten  van  de  interviews  weergegeven  en  deze  zullen  op  sommige  punten   worden  ondersteund  door  bepaalde  uitslagen  vanuit  de  enquête.  De  opbouw  van  de  resultaten  zal  bepaald   worden  aan  de  hand  van  de  in  het  literatuuronderzoek  behandelde  onderwerpen,  gekoppeld  aan  de  gestelde   deelvragen.  Per  onderwerp  is  de  weergave  van  de  antwoorden  verdeeld  over  de  twee  groepen   geïnterviewden,  te  weten  de  projecthouders  en  de  organisatie  bij  lokale  crowdfundplatforms.  Indien  relevant   zal  de  mening  van  de  donateur  via  de  enquête  uitslag  opgenomen  worden  in  het  resultaten  overzicht.     Daarnaast  zijn  er  bij  het  literatuuronderzoek  diverse  factoren  naar  voren  gekomen  die  van  belang  zijn  bij  de   opzet  van  crowdfunding.  Deze  factoren  zijn  tijdens  de  interviews  getoetst,  maar  ook  tijdens  de  enquête  bij  de   donateurs  van  crowdfunding.      

4.1.1  DE  WAARDE  VAN  CROWDFUNDING   Financiële  waarde   Allereerst  werd  er  tijdens  de  interviews  gesproken  over  de  waarde  van  crowdfunding  bij  de  financiering  van   projecten,  aan  de  hand  van  een  aantal  aspecten.  Ten  eerste  werd  de  financiële  waarde  van  crowdfunding   besproken  ten  opzichte  van  eventuele  andere  financieringsmogelijkheden.     De  organiserende  comités  beschouwen  crowdfunding  vooral  als  een  extra  financieringsbron,  maar  moet  het   niet  als  basisfinanciering  gebruikt  worden.  Dit  zou  komen  omdat  crowdfunding  in  geen  geval  zekerheid  van   financiering  biedt  totdat  het  doelbedrag  daadwerkelijk  gehaald  is.  Vanuit  het  BKKC  zegt  men  bij  monde  van   financieel  adviseur  Luc  Begas:     “Het  is  erg  risicovol  om  crowdfunding  als  basisfinanciering  van  je  project  te  zien,  want  zodra  je  bijvoorbeeld  in   het  gunstigste  geval  het  geld  voor  het  crowdfundproject  bij  elkaar  hebt  verzameld  is  het  vervolgens  maar  zeer   de  vraag  of  je  via  fondsen  en/of  sponsors  het  volledige  budget  bij  elkaar  kan  krijgen.  En  zou  het  dus  bijzonder   ongelukkig  zijn  wanneer  je  al  je  donateurs  moet  teleurstellen  met  het  bericht  dat  het  project  niet  door  kan  gaan   omdat  overige  financieringsbronnen  uitblijven.”   Cultuurfonds  Tilburg  is  eveneens  van  mening  dat  crowdfunding  niet  als  basisfinanciering  gezien  moet  worden,   omdat  het  businessplan  om  donateurs  te  werven  bijzonder  goed  moet  zijn.  Tegelijkertijd  merkt  Cultuurfonds   Tilburg,  bij  monde  van  voorzitter  Jan  Gevers,  op  dat  tot  op  heden  slechts  de  helft  van  de  kunstenaars  die  zich   bij  de  commissie  heeft  aangemeld  ook  daadwerkelijk  een  goed  businessplan  kon  presenteren.     “Dit  verschil  in  kunstenaars  kenmerkt  de  eerste  maanden  van  het  Cultuurfonds  wat  betreft  de  resultaten  van  de   eerste  crowdfundprojecten  op  tilburgvoorcultuur.nl.  De  projecten  die  ondertussen  geslaagd  zijn  konden  zich   met  recht  crowdfunders  noemen.  Crowdfunding  is  gebaseerd  op  je  eigen  netwerk  en  de  manier  waarop  je  dit   inzet.  Het  vergt  nagenoeg  een  fulltime  job  om  zoveel  mogelijk  mensen  uit  je  netwerk  te  activeren  voor  een   donatie.  En  zelfs  als  je  deze  tijd  in  het  crowdfunden  wilt  en  kunt  steken  moet  je  vervolgens  ook  goed  nagedacht   hebben  over  de  manier  waarop  je  het  plan  verkoopt.  In  bijna  alle  gevallen  verkoopt  kunst  zichzelf  niet  en  moet   je  als  projecthouder  een  goed  businessplan  hebben  om  potentiële  donateurs  over  de  streep  te  trekken.”               |  39   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Als  adviseur  van  Cultuurfonds  Tilburg  en  beleidsmedewerker  cultuur  bij  de  gemeente  Tilburg  ervaart  Caia   Oortwijn  met  name  de  ‘matchingconstructie’  als  zeer  positief.  Deze  constructie  zorgt  ervoor  dat  een  donatie   van  het  publiek  een  keer  zoveel  waard  wordt,  omdat  Cultuurfonds  Tilburg  ook  voor  een  deel  bijdraagt  (tot   maximaal  50%  van  het  doelbedrag)  aan  de  financiering  van  het  project.     De  reden  dat  projecthouders  kiezen  voor  crowdfunding  ter  financiering  van  hun  project(en)  is  volgens  enkele   projecthouders  op  tilburgvoorcultuur.nl  omdat  men  van  mening  is  dat  financiering  middels  subsidies  en/of   sponsoring  moeilijk  gerealiseerd  zou  kunnen  worden.  Daarnaast  zijn  de  projecthouders  ook  erg  positief  over  de   matching  die  gecreëerd  is,  tussen  de  gemeente  en  het  Tilburgse  bedrijfsleven  enerzijds  en  de  donateurs   anderzijds.  Projecthouder  Wout  Conijn  zegt  hierover:   “Zodoende  wordt  het  dus  ook  interessanter  om  bijvoorbeeld  naar  bedrijven  te  stappen  en  te  vragen  om  slechts   50%  van  het  sponsorbedrag  te  doneren,  omdat  het  fonds  het  praktisch  gezien  verdubbelt.  Buiten  kijf  staat  dan   natuurlijk  wel  dat  je  tenminste  80%  van  het  doelbedrag  via  crowdfunding  bij  elkaar  hebt  moeten  verzamelen   alvorens  het  platform  überhaupt  het  geld  uit  gaat  keren.”   Ook  de  donateur  is  enthousiast  over  een  matchingconstructie.  Zo  antwoordde  68%  van  de  respondenten  dat  ze   het  een  goed  signaal  vindt  dat  een  gemeente  en  het  bedrijfsleven  uit  diezelfde  gemeente,  de  handen   ineenslaan  en  bij  crowdfundprojecten  een  deel  van  het  doelbedrag  financieren.  

Ik  vind  het  een  goed  signaal,  wanneer  een  gemeente  en  het   bedrijfsleven  uit  diezelfde  gemeente,  de  handen  ineenslaan  en  bij   crowdfundprojecten  een  deel  van  het  doelbedrag  financieren.       Helemaal  niet  mee   eens   Niet  heel  erg  mee   8%   eens   5%  

Neutraal   19%  

Absoluut  mee  eens   30%  

Een  beetje  mee  eens   38%     Figuur  9  -­‐  Marc  van  Liere,  2013  

              |  40   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

1 2

Cultureel  draagvlak   Een  andere  belangrijke  waarde  van  crowdfunding  vindt  de  gemeente  Tilburg  in  het  culturele  draagvlak  dat  voor   een  project  onder  de  bevolking  gecreëerd  wordt.   “Omdat  het  publiek  bijgedragen  heeft  aan  het  project,  wordt  er  in  ieder  geval  wel  iets  gerealiseerd  wat  het   publiek  kennelijk  wil  zien.”   Dit  wordt  bevestigd  door  de  donateur  bij  het  beantwoorden  van  de  enquête.  Er  werd  in  de  enquête  gevraagd   in  hoeverre  een  bepaald  geefmotief  van  toepassing  is  bij  het  doen  van  een  donatie  voor  crowdfunding.  Bij   slechts  11%  van  de  ondervraagde  donateurs  was  de  benieuwdheid  naar  de  realisering  en  uiteindelijke  uitkomst   van  het  project  geen  motief.    

Ik  ben  benieuwd  naar  de  realisering  en  de   uiteindelijke  uitkomst  van  het  project.     Niet  heel  erg  van   toepassing   5%   neutraal   3%  

Helemaal  niet   van  toepassing   3%  

Enigszins  van   toepassing   35%  

Absoluut  van   toepassing   54%  

Figuur  10  -­‐  Marc  van  Liere  2013  

  “Het  zorgt  ervoor  dat  de  kunstenaar  zich  bewust  wordt  van  het  verhaal  achter  het  project  en  zich   niet  altijd  kan  blijven  verschuilen  achter  het  concept”,  zegt  Sophie  de  Boer,  kunsthistorica  en   commissielid  van  Cultuurfonds  Tilburg.  Dit  erkent  Luc  Begas,  en  stelt  dat  dit  tevens  voor  de  kunstenaars  zelf   geldt.     “Vaak  hebben  kunstenaars  een  intrinsieke  drive  om  iets  te  maken  of  te  creëren  en  kosten  noch  moeite  worden   hiervoor  gespaard.  Hierbij  wordt  vaak  niet  in  ogenschouw  genomen  of  er  ook  vraag  naar  is,  of  er  ook  mensen   naar  komen  kijken.  Dit  leverde  lang  niet  altijd  genoeg  op  om  vervolgens  van  rond  te  komen,  maar  door  de   traditionele  subsidieverstrekking  werden  dat  soort  problemen  vaak  wel  opgelost.”  

      |  41   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Deze  constatering  wordt  gedeeld  door  de  projecthouders.  De  kunstenaars  zijn  zich  bewust  van  deze   eigenschap  van  crowdfunding  en  halen  er  niet  alleen  erkenning  voor  het  project  uit,  maar  zijn  bijvoorbeeld  ook   blij  verrast  met  de  respons  die  je  van  donateurs  krijgt,  is  projecthouder  Wout  Conijn  van  mening:     “Ik  ben  echt  positief  verrast  door  de  respons  die  je  van  donateurs  krijgt.  Men  zegt  op  papier  wel  altijd  dat   crowdfunding  betrokkenheid  en  draagvlak  genereert,  maar  in  de  praktijk  is  dat  nu  voor  mij  ook  eindelijk   bewezen.  Je  krijgt  een  goed  beeld  van  hoe  iets  leeft  onder  je  volgers  en  dat  is  prettig.”   Bewustwording  bij  de  kunstenaar  en  cultureel  ondernemerschap   Een  andere  waarde  van  crowdfunding  in  de  culturele  sector  wordt  door  de  voorzitter  van  Cultuurfonds  Tilburg   gezien  in  de  mate  waarin  kunstenaars  zich  van  hun  ondernemende  kant  kunnen  laten  zien.  Omdat   crowdfunding  gebaseerd  is  op  creatief  ondernemerschap  vallen  er  volgens  Jan  Gevers  op  dit  moment   kunstenaars  door  de  mand  die  “doorgaans  anticipeerden  op  subsidie”.  Crowdfunding  is  volgens  Gevers  dan   ook  “geen  methode  die  zich  leent  voor  enkel  het  presenteren  van  je  plan  en  vervolgens  je  hand  ophouden  voor   potentiële  donateurs”.     “In  bijna  alle  gevallen  verkoopt  kunst  zichzelf  niet  en  moet  je  als  projecthouder  een  goed  businessplan  hebben   om  potentiële  donateurs  over  de  streep  te  trekken.”   Bij  de  gemeente  erkent  men  naast  deze  waarde  van  crowdfunding  ook  de  andere  kant  van  het  verhaal.   Aangezien  de  gemeente  Tilburg  zich  als  partner  van  Cultuurfonds  Tilburg  inzet,  hebben  kunstenaars  die  de   manier  waarop  crowdfunding  werkt  niet  gewend  zijn  het  gevoel  dat  er  vanuit  de  gemeente  minder  geld   beschikbaar  is  voor  hun  projecten.  En  zij  vinden  het  lastig  om  geld  te  vragen  aan  hun  familie,  terwijl  uit   onderzoek  blijkt  dat  crowdfunding  hiermee  zou  moeten  beginnen.  Daarnaast  wordt  er  door  de  kunstenaar   geopperd  “dat  de  overheid  zich  in  moeten  zetten  om  professionele  kunst  te  realiseren”.  Caia  Oortwijn  zegt  hier   bijvoorbeeld  over  dat  ze  “begrijpt  dat  er  een  risico  in  zit  dat  de  pareltjes  onder  de  kunstprojecten  mogelijk   moeilijker  gerealiseerd  worden”,  maar  is  wel  van  mening  dat  kunstenaars  toe  moeten  naar  een  meer   ondernemender  manier  van  werken.     Luc  Begas  van  het  BKKC  kan  zich  vinden  in  de  opvatting  dat  kunstenaars  zich  meer  ondernemend  moeten   opstellen.  Hij  geeft  hierbij  aan  dat  “veel  kunstenaars  een  intrinsieke  drive  hebben  om  iets  te  maken  of  creëren   en  dat  hiervoor  kosten  noch  moeite  worden  gespaard.  Hierbij  wordt  dan  vervolgens  niet  in  ogenschouw   genomen  of  er  vervolgens  ook  publiek  op  afkomt.  Inkomsten  vanuit  publiek  leverden  dan  lang  niet  altijd   genoeg  op  om  vervolgens  rond  te  komen,  maar  door  de  traditionele  subsidieverstrekking  werden  dat  soort   problemen  vaak  wel  opgelost”,  aldus  Begas.  Aan  de  andere  kant  constateert  Begas  wel  dat  veel  kunstenaars   gecoacht  moeten  worden  in  het  ondernemen.     “Het  is  ook  een  vorm  van  projectfinanciering  waarbij  de  ondernemer  in  de  kunstenaar  naar  boven  moet  komen.   Dat  is  wellicht  voor  een  hoop  mensen  een  moeilijk  traject,  want  het  is  niet  voor  iedereen  weggelegd  om  zomaar   op  mensen  af  te  stappen  om  hun  product  en/of  project  te  verkopen.  Aan  de  ene  kant  is  dit  wel  met  training  en   begeleiding  bij  te  brengen,  maar  aan  de  andere  kant  moet  het  wel  in  je  zitten.“   Begas  merkt  ook  dat  bij  afstuderende  kunststudenten,  aan  wie  hij  regelmatig  workshops  geeft,  de  kennis  over   ondernemen  in  tweederde  van  de  gevallen  vaak  te  wensen  overlaat.  “De  studenten  hebben  vaak  ook  geen   besef  van  wat  de  bron  van  hun  inkomsten  gaat  zijn”,  zegt  Begas.  Daarom  vindt  het  BKKC  dat  het   ondernemerschap  verplicht  moet  worden  bijgebracht  bij  kunststudenten.     Bij  de  projecthouders  bestaat  de  veronderstelling  dat  subsidie  aanvragen  voor  je  projecten  steeds  moeilijker   wordt,  en  grijpt  men  daarom  de  crowdfundmethode  aan  om  projecten  te  financieren.  De  geïnterviewde   projecthouders  hebben  naar  eigen  zeggen  hun  netwerk  goed  op  orde  en  beseffen  de  waarde  van  dit  netwerk.         |  42   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Men  had  echter  geen  planning  gemaakt  rondom  de  communicatie  over  het  crowdfundproject  naar  de   potentiële  donateurs  toe  of  om  gericht  donateurs  te  werven.     Cultuurfonds  Tilburg  haakt  hierop  in  door  een  coachingstraject  te  ontwikkelen,  om  crowdfunding  zodoende   niet  alleen  maar  een  financieringsmogelijkheid  te  laten  zijn  voor  de  creatieve  ondernemers  die  het  inzicht  al   wel  hebben.  Er  wordt  daarom  momenteel  een  digitale  coach  ontwikkeld  die  vanaf  het  aanmeldingsmoment   van  het  project  de  projecthouders  begeleidt  en  door  middel  van  een  stappenplan  toetst  of  de  gemaakte   plannen  voldoen.  Tijdens  het  stappenplan  wordt  er  gecontroleerd  of  de  projecthouder  zich  voldoende  bewust   is  van  de  energie  die  hij  moet  steken  in  crowdfunding.  Doordat  het  online-­‐stappenplan  opslaat  wat  de   projecthouder  aan  planning  heeft  ingevoerd,  stuurt  het  systeem  automatisch  een  herinnering  op  het  moment   dat  de  projecthouder  een  bepaalde  actie  uit  moet  voeren.     Luc  Begas  denkt  echter  dat  persoonlijk  contact  en  interactie  met  de  projecthouder  in  levenden  lijve  een   meerwaarde  is  bij  de  opzet  van  het  crowdfundproject  en  ook  tijdens  het  crowdfundproces.  Iets  waar  een   digitale  toolkit  niet  aan  kan  tippen.  Begas  beseft  wel  dat  de  situatie  bij  Cultuurfonds  Tilburg  anders  is  dan  bij   het  BKKC.  Bij  het  Cultuurfonds  kan  men  er  niet  dezelfde  tijd  en  aandacht  in  steken,  omdat  er  met  vrijwilligers   wordt  werkt  en  met  alleen  maar  mensen  die  naast  het  Cultuurfonds  nog  een  andere  baan  hebben.     Overigens  onderschrijft  Sophie  de  Boer  het  feit  dat  de  ondernemers  binnen  het  fonds  zich  in  de  beginfase   vrijwillig  inzetten  en  daardoor  “niet  voldoende  tijd  konden  vinden  om  ook  echt  plannen  te  verwezenlijken”.   Aan  de  andere  kant  is  De  Boer  niet  van  mening  dat  Cultuurfonds  Tilburg  tekortschiet  in  persoonlijke   begeleiding  van  de  projecthouders.     “Wij  schakelen  veel  meer  via  de  e-­‐mail.  Het  is  niet  zo  dat  projecthouders  met  een  mooi  geschreven  plan   gemakkelijk  door  de  beoordelingscommissie  komen.  Wij  communiceren  veel  met  de  kunstenaars,  maar  wellicht   op  een  andere  manier  dan  het  normaal  gesproken  plaatsvindt.  En  we  adviseren  projecthouders  op  momenten   en  over  zaken  wanneer  wij  dat  van  belang  vinden.  We  proberen  dat  zo  goed  mogelijk  te  doen  en  we  willen  de   kunstenaar  laten  merken  dat  hij  gehoord  wordt.  En  ons  uitgangspunt  is  om  de  kunstenaar  ondernemender  te   laten  worden.”    

4.1.2  LOKAAL  CROWDFUNDINITIATIEF     Lokaal  platform  versus  centraal  platform   Net  zoals  het  BKKC  focust  Cultuurfonds  Tilburg  zich  op  culturele  projecten  die  de  leefbaarheid  en  het   vestigingsklimaat  van  een  bepaalde  regio  versterken.  Het  Brabants  Kenniscentrum  voor  Kunst  en  Cultuur  focust   zich  hierbij  op  de  gehele  provincie  Brabant,  terwijl  Tilburgvoorcultuur.nl  een  platform  is  voor  projecten  die   specifiek  op  Tilburg  gericht  zijn.  De  vraag  is  of  dit  lokale  initiatief  door  de  betrokkenen  positief  wordt   beoordeeld.     Het  ‘nieuwe  geluid’  vanuit  het  bedrijfsleven  wordt  door  de  projecthouders  zeer  positief  ontvangen.  De   projecthouders  die  uit  Tilburg  afkomstig  vinden  het  bovendien  van  belang  dat  er  voor  hun  project  een   draagvlak  gecreëerd  wordt  in  Brabant.     Godelieve  Engbersen,  nachtburgemeester  van  Tilburg  en  projecthouder  op  tilburgvoorcultuur.nl,  geeft  aan  dat   het  haar  als  projecthouder  trots  maakt  dat  haar  project  op  een  Tilburgs  crowdfundplatform  staat.  Ze  prefereert   het  lokale  platform  overigens  boven  een  landelijk  crowdfundplatform,  omdat  haar  initiatief  erg  lokaal  gericht   is.    

      |  43   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Een  groot  voordeel  van  het  opereren  op  lokaal  niveau  is  volgens  de  gemeente  dat  er  een  matchingconstructie   gemaakt  kan  worden  met  de  drie  al  eerder  genoemde  partijen:  het  bedrijfsleven,  de  gemeente  en  het  publiek.   Het  lokale  platform  zorgt  ervoor  dat  de  zichtbaarheid  van  de  partners  groter,  waar  zij  baat  bij  hebben.     Oortwijn  stelt  overigens  wel  dat  een  samenwerking  met  een  groot  landelijk  platform  als  Voordekunst.nl  ook   voordeel  op  kan  leveren  wanneer  er  met  het  platform  grote  financiële  deals  gesloten  worden  met  aansluitende   partners.     Cultuurfonds  Tilburg  beseft  dat  een  volledig  nieuw  product  in  de  markt  zetten  veel  energie  kost.  “Het   genereren  van  een  grote  naamsbekendheid  voor  een  nieuw  initiatief  is  een  van  de  moeilijkste  dingen”,  aldus   voorzitter  Jan  Gevers.  Desalniettemin  heeft  men  er  toch  voor  gekozen  een  autonoom  platform  op  te  richten,   zodat  het  fonds  zelf  aan  de  knoppen  draaien  waar  dat  nodig  is.  Bovendien  zou  de  fee  die  aan  voordekunst.nl   betaald  zou  moeten  worden  om  gebruik  te  maken  van  het  bestaande  platform  een  probleem  worden  in  de   matchingconstructie,  aldus  Caia  Oortwijn.   Dat  de  donateur  het  een  goede  zaak  vindt  dat  er  op  lokaal  niveau  crowdfundplatforms  opgezet  worden  blijkt   uit  het  feit  dat  78%  van  de  ondervraagden  bevestigend  antwoordt  op  de  vraag  of  men  het  belangrijk  vind  dat   er  op  lokaal  niveau  crowdfundplatforms  zijn.    

Vindt  u  het  belangrijk  dat  er  op  lokaal  niveau   crowdfundplaiorms  zijn?    

Nee   22%  

Ja   78%  

  Figuur  11  –  Marc  van  Liere  2013  

                  |  44   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Organisatie  van  tilburgvoorcultuur.nl   De  organisatie  van  Cultuurfonds  Tilburg  en  het  crowdfundplatform  tilburgvoorcultuur.nl  bestaat  uit   ondernemers  vanuit  het  Tilburgse  bedrijfsleven,  medewerkers  vanuit  de  gemeente  Tilburg  en  mensen  uit  hun   netwerken.  De  insteek  is  dat  iedereen  op  vrijwillige  basis  meewerkt  aan  het  platform.  Op  die  manier  worden   medewerkers  niet  belast  met  complete  en  afgeronde  taken  en  kan  iedereen  zich  vanuit  eigen  passie  en   motivatie  zo  goed  mogelijk  voor  Cultuurfonds  Tilburg  inzetten,  aldus  Jan  Gevers.     Eerder  werd  al  genoemd  hoe  deze  vrijwillige  opzet  zijn  uitwerking  heeft  op  de  begeleiding  van  en  het  contact   met  de  projecthouders.  Daarbij  was  volgens  Sophie  de  Boer  ook  “de  interne  organisatie  van  het  Tilburgse   crowdfundplatform  in  de  beginfase  te  veel  gestoeld  op  een  overlegstructuur  en  werden  er  tot  voor  kort  weinig   plannen  verwezenlijkt.  Dit  had  te  maken  met  het  al  eerder  besproken  gegeven,  dat  hoofdzakelijk  de   ondernemers  die  zich  vrijwillig  inzetten  voor  het  fonds  onvoldoende  tijd  konden  vinden  om  verschillende  zaken   geregeld  te  krijgen.”  Het  werk  dat  bleef  liggen  werd  zodoende  opgepakt  door  Sophie  de  Boer  en  door  Caia   Oortwijn.  Zo  werden  er  door  De  Boer  en  Oortwijn  meer  uren  in  gestoken  dan  op  voorhand  de  bedoeling  was,   maar  omdat  de  gemeente  Tilburg  zich,  bij  monde  van  de  wethouder  van  cultuur,  nadrukkelijk  profileert  als   partner  van  Cultuurfonds  Tilburg  was  het  voor  Oortwijn  mogelijk  om  deze  uren  te  maken.  Vanuit  het  eigen   netwerk  worden  er  weer  nieuwe  vrijwilligers  aangetrokken  die  zich  in  willen  zetten  voor  Cultuurfonds  Tilburg.   Op  die  manier  kan  het  werk  beter  verdeeld  worden  en  kan  er  effectiever  gewerkt  worden.  Dit  wordt  door  Jan   Gevers  bevestigd:  hij  stelt  dat  de  “bestuurlijke  ontwikkeling  in  een  afrondende  fase  zit  en  in  de  komende   maanden  zijn  vruchten  af  moet  gaan  werpen”.     De  Boer  is  van  mening  dat  de  organisatie  moet  oppassen  dat  het  platform  niet  te  vrijwillig  overkomt.  Zij  vindt   dat  de  term  ‘vrijwillig’  niet  past  bij  het  werk  dat  er  door  de  mensen  achter  de  schermen  verricht  wordt  en  ziet   dat  de  medewerkers  zich  “onbaatzuchtig  inzetten”  voor  het  crowdfundplatform.     “Het  platform  mag  wat  mij  betreft  wel  steviger  en  fundamenteler  neergezet  worden.  Maar  dat  is  in  feite  iets   wat  puur  met  woorden  te  maken  heeft,  dus  marketing  en  PR.”     Het  feit  dat  de  organisatie  in  de  beginfase  nog  niet  volledig  op  orde  was  werd  door  de  projecthouders   opgemerkt.  Het  duurde  soms  lang  voor  ingediende  projecten  beoordeeld  werden  en  hun  doorgang  naar  de   website  vonden.  Iets  wat  ook  een  technisch  verhaal  was,  waardoor  het  voor  projecthouders  niet  altijd  even   duidelijk  was  hoe  men  een  project  bij  het  Cultuurfonds  aanmeldde.  Vervolgens  was  het  intern  bij  het   Cultuurfonds  niet  altijd  duidelijk  waar  welk  bericht  aankwam  en  wie  dat  vervolgens  moest  pakken.  Het   resulteerde  erin  dat  Sophie  de  Boer  als  secretaris  van  Cultuurfonds  Tilburg  de  spil  in  het  grote  web  werd  en  al   het  contact  met  zowel  de  projecthouders  als  de  andere  medewerkers  van  het  crowdfundplatform  regelde.                           |  45   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Kennis  van  zaken   Met  de  professionaliteit  en  het  ondernemende  vermogen  van  Cultuurfonds  Tilburg  zit  het  meer  dan  goed,   wordt  door  alle  geïnterviewden  geconcludeerd.  De  kennis  over  crowdfunding  an  sich  is  echter  nog  niet  bij   iedereen  binnen  de  organisatie  op  gelijk  niveau.  “Maar  via  praktijkervaringen  maakt  iedereen  zich   crowdfunding  steeds  meer  eigen  en  men  krijgt  er  dus  steeds  meer  verstand  van”,  aldus  Caia  Oortwijn.     Sophie  de  Boer  noemt  dat  de  kunstenaar  zich  gaandeweg  specialist  maakt  in  het  crowdfunden,  doordat  hij  de   werking  van  crowdfunding  van  dichtbij  meemaakt.  Hierdoor  komt  het  voor  dat  de  projecthouder  problemen  op   zijn  pad  tegenkomt  die  de  organisatie  van  Cultuurfonds  Tilburg  anders  inschat.     “Een  opvallend  gegeven  is  dat  de  projecthouder  specifieke  problemen  tegenkomt,  die  de  groep  ondernemers   niet  te  zien  krijgt.  En  dit  levert  soms  frustratie  op.  Zo  kan  het  aan  de  ene  kant  mooi  zijn  als  de  pers  aandacht   besteed  aan  een  bepaald  project  en  de  bijbehorende  initiatiefnemer,  maar  wordt  er  vervolgens  niet  gesproken   of  geschreven  over  de  crowdfunding  ten  behoeve  van  het  project.  De  projecthouder  merkt  dat  de  pers  daar   liever  niet  direct  over  schrijft,  om  niet  een  te  wervend  stuk  te  krijgen.  Er  zijn  zodoende  nogal  wat  verschillende   belangen  en  invalshoeken  vanuit  verschillende  mensen,  waardoor  het  onder  de  aandacht  krijgen  van  je  project   niet  altijd  even  gemakkelijk  en  soepel  verloopt.  Terwijl  crowdfunding  toch  wel  echt  een  specialistische  vorm  van   werken  behoeft  is  het  vanuit  de  ondernemers  soms  te  gemakkelijk  gezegd  dat  je  het  project  wel  ‘even’  aan  de   man  moet  brengen.”    

 

      |  46   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

4.1.3  COMMUNICATIE  OMTRENT  TILBURGVOORCULTUUR.NL       Intern   Zoals  Sophie  de  Boer  stelt,  ontbrak  het  binnen  de  organisatie  van  Cultuurfonds  Tilburg  niet  aan  inzet,  maar   vooral  aan  tijd.  “Dit  zorgt  er  ook  voor  dat  veel  zaken  via  de  e-­‐mail  gecommuniceerd  worden  en  er  voor  het   gevoel  een  eilandstructuur  heerst.”     “Men  opereert  op  dit  moment  nog  te  veel  binnen  de  eigen  gelederen,  bijvoorbeeld  binnen  het  bestuur  of  binnen   de  kunstcommissie  terwijl  ik  vind  dat  we  veel  meer  kunnen  samenwerken.  De  leden  van  de  kunstcommissie   hebben  er  bijvoorbeeld  behoefte  aan  om  een  beeld  te  krijgen  van  het  bestuur.  Er  is  tot  op  heden  nog  geen   kennismaking  geweest.  Dit  om  te  weten  voor  wie  er  advies  wordt  gegeven  en  wat  het  bestuur  vindt  van  de   adviezen  die  de  commissieleden  geven.”   Volgens  voorzitter  Jan  Gevers  wordt  er  door  alle  medewerkers  hard  aan  gewerkt  om  de  verschillende   processen  zo  goed  mogelijk  te  doen  verlopen  binnen  de  interne  organisatie.     “Daarnaast  is  men  ook  bezig  met  de  organisatie  achter  het  platform  en  de  communicatie  tussen  de   projectaanvragers  en  het  comité  en  bestuur.  Een  van  de  belangrijke  aspecten  bij  deze  organisatie  is  het   evenredig  verdelen  van  het  werk  over  de  beschikbare  vrijwilligers.  Dit  moet  ervoor  zorgen  dat  ieder  onderdeel   van  het  Cultuurfonds,  zoals  de  website,  maar  ook  het  contact  met  projecthouders,  het  communicatieverkeer   tussen  de  verschillende  organen  binnen  het  Cultuurfonds,  en  de  communicatie  naar  buiten  toe  adequaat   bijgehouden  wordt.”   Extern     Naar  de  buitenwereld  toe  zijn  er  in  de  opstartfase,  volgens  de  verschillende  belanghebbende  partijen,  kansen   gemist  om  via  een  gedegen  communicatiecampagne  tilburgvoorcultuur.nl  onder  de  Tilburgse  bevolking  goed   op  de  kaart  te  zetten.  Zo  zegt  projecthouder  Wout  Conijn  dat  de  presentatie  van  het  platform,  op  31  januari   2013,  groter  aangepakt  had  kunnen  worden.     “Ik  had  de  opzet  graag  groter,  attractiever  en  interactiever  gezien,  waardoor  het  voor  publiek  en/of  potentiële   donateurs  direct  interessanter  werd  om  te  komen.  Ik  heb  hier  zelf  ook  veel  aan  getrokken,  zodat  er  vanuit  mijn   kant  redelijk  wat  mensen  aanwezig  waren.  Ik  had  bijvoorbeeld  best  een  stuk  van  mijn  film  willen  laten  zien.  Het   is  nu  denk  ik  wel  een  gemiste  kans  die  gebruikt  had  kunnen  worden  om  het  platform  direct  aan  een  breed   publiek  te  presenteren.”   Deze  opvatting  wordt  gedeeld  door  Sophie  de  Boer,  die  zegt  dat  het  voor  een  deel  komt  doordat  er  voor  de   lancering  geen  “publiciteitsbom  is  gelanceerd”.     “Slechts  één  of  twee  dagen  van  tevoren  was  er  een  persbericht  over  de  lancering,  in  plaats  van  dat  het  een   maand  van  tevoren  naar  buiten  werd  gecommuniceerd.  Zo  werd  ook  het  Facebook-­‐account  niet  goed   bijgehouden  en  was  hier  weinig  actie  op  te  zien.  Dit  is  eigenlijk  allemaal  het  resultaat  geweest  van  niet  goed   plannen.  Er  zijn  in  beginsel  te  weinig  uitvoerders  geweest,  en  dat  gaat  nu  veranderen.”   Nu  er  meer  orde  op  zaken  is  binnen  de  organisatie  wordt  de  online  content  in  de  nabije  toekomst  beter   bijgehouden,  zo  zeggen  de  ingewijden.                 |  47   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Het  belang  van  crowdfundplaiorms  op  lokaal   niveau  en  de  bekendheid  met   jlburgvoorcultuur.nl     12   10   8   6  

Crowdfundpla•orms  op  lokaal   niveau  vind  ik  belangrijk  

4  

Bekend  met  de  website   www.‚lbugrvoorcultuur.nl  

2   0   Ja  

Nee  

Figuur  12  –  Marc  van  Liere  2013.  

Via  de  enquête  is  aan  de  donateurs  van  Tilburgse  projecten  gevraagd  in  hoeverre  men  het  van  belang  vindt  dat   er  op  lokaal  niveau  crowdfundplatforms  zijn.  Wanneer  de  respondenten  gefilterd  worden  op  woonplaats  blijkt   dat  er  van  de  zestien  Tilburgse  donateurs,  elf  personen  het  belangrijk  vinden  dat  er  op  lokaal  niveau   crowdfundplatforms  zijn.  Van  deze  elf  Tilburgers  blijken  er  slechts  drie  op  de  hoogte  te  zijn  van   www.tilburgvoorcultuur.nl.  Een  uitslag  die  aangeeft  dat  de  communicatie  vanuit  tilburgvoorcultuur.nl  nog  lang   niet  alle  potentiële  donateurs  in  Tilburg  heeft  bereikt.     Aan  de  andere  kant  klinkt  er  nog  kritiek  bij  de  projecthouders.  Zo  vindt  projecthouder  Godelieve  Engbersen  dat   de  projecten  vanuit  de  medewerkers  van  het  platform  erg  weinig  online  gepromoot  worden.  Zij  ontving   bovendien  reacties  van  donateurs  die  “niet  goed  met  de  site  overweg  kunnen  en  de  route  naar  het  doen  van   en  donatie  moeilijk  kunnen  vinden”.  Projecthouder  Wout  Conijn  voegt  hieraan  toe  “dat  het  met  name  de   oudere  generatie  is  binnen  je  familie-­‐  en  vriendenkring  die  nog  steeds  minder  begaafd  zijn  om  via  internet  een   donatie  te  doen.  Wanneer  er  dan  problemen  voor  doen  zien  ze  vaak  het  kruisje  rechtsboven  in  het  scherm  als   enige  oplossing  en  dan  ben  je  die  donatie  kwijt.”  De  familie  van  Conijn  heeft  dit  ondervangen  door  fysiek  geld   in  te  zamelen  en  dit  bedrag  in  één  keer  te  doneren.    

4.1.4  PRAKTISCHE  GANG  VAN  ZAKEN     Vanuit  Cultuurfonds  Tilburg   De  eigen  website  www.tilburgvoorcultuur.nl  is  sinds  een  half  jaar  (31  januari  2013)  een  feit  en  men  is  bij   Cultuurfonds  Tilburg  positief  over  waar  men  nu  staat.  Zoals  Jan  Gevers  aangeeft  gaat  de  opstart  van  een   volledig  nieuw  crowdfundplatform  vanzelfsprekend  gepaard  met  veel  verschillende  inzichten  en         |  48   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

 

leermomenten.  Binnen  de  diverse  organen  van  het  platform  zijn  echter  diverse  ontwikkelingen  gaande.  Zo   worden  er  binnen  de  communicatiegroep  plannen  besproken  om  prominenter  aanwezig  te  zijn  in  de  stad.   Daarnaast  heeft  men  gezocht  naar  nieuwe  krachten  om  de  groep  vrijwilligers  te  vergroten  om  zo  de   projecthouders  beter  van  dienst  te  kunnen  zijn.  Volgens  de  projecthouders  moet  de  website  verbeterd   worden,  zodat  projectpagina’s  eenvoudiger  kunnen  worden  geüpdatet.  Dit  levert  volgens  Wout  Conijn  nu  te   veel  problemen  op  of  duurt  langer  dan  nodig  is,  omdat  het  lang  duurt  om  de  juiste  persoon  binnen   Cultuurfonds  Tilburg  te  bereiken.     Vanuit  projecthouders   “De  projecthouders  zijn  in  de  eerste  plaats  erg  enthousiast  bij  de  aanvang  van  het  crowdfundplatform,  maar   waren  wel  gefrustreerd  door  de  technische  onvolkomenheden  van  het  platform”,  stelt  Sophie  de  Boer.  Aan  de   andere  kant,  net  zoals  het  voor  tilburgvoorcultuur.nl  een  leerproces  is,  moeten  ook  de  projecthouders  nog  veel   leren.  Zo  ontbreekt  het  bij  een  aantal  projecthouders  nog  aan  ondernemend  vermogen  om  crowdfunding  tot   een  succes  te  laten  leiden.  “Daarnaast  kan  crowdfunding  ook  nog  creatiever  benaderd  worden”,  is  Caia   Oortwijn  van  mening.  Zij  ziet  tot  op  heden  nog  te  veel  vormen  van  crowdfunding  waarbij  projecthouders  veel   van  elkaar  overnemen.  Er  wordt  nog  weinig  gedaan  met  bijvoorbeeld  veilingen  van  mooi  werk  of  het  bijwonen   van  tentoonstellingen.     Zowel  de  projecthouders  als  de  organisatie  van  het  crowdfundplatform  hebben  geen  tot  weinig  onderzoek   gelezen  over  de  diverse  aspecten  van  crowdfunding.  Binnen  het  platform  zijn  er  wel  een  paar  mensen  die  zich   ingelezen  hebben,  zoals  Sophie  de  Boer  en  Caia  Oortwijn,  maar  grondig  onderzoek  naar  de  opzet  van   crowdfunding  is  er  niet  gedaan.     De  geïnterviewde  projecthouders  hebben  ook  geen  onderzoek  gedaan  naar  motieven  van  donateurs  en  zijn  het   crowdfundavontuur  ingestapt  met  veel  enthousiasme,  een  breed  netwerk  en  een  eigen  (te  maken)  product.   Maar  ze  laten  zodoende  toch  soms  kansen  liggen,  en  laten  zich  ondernemend  nog  niet  altijd  van  hun  sterkste   kant  zien.  Zo  zegt  Luc  Begas  over  het  merendeel  van  de  projecthouders:   “We  merken  dat  het  slagen  van  een  project  heel  erg  te  maken  heeft  met  de  projecthouders  zelf,  en  de  mate   waarin  ze  wel  of  niet  luisteren  naar  tips  en  adviezen  vanuit  ons.  Men  probeert  er  vaak  onderuit  te  komen  over   hoe  bijvoorbeeld  marketing  ingezet  moet  worden  en  je  gedurende  de  looptijd  van  je  project  toch  weer  opnieuw   mensen  en  bedrijven  moet  aanspreken  om  een  donatie  te  doen.  En  toch  blijven  veel  projecthouders  het  idee   houden  dat  het  wel  zal  lukken.   Men  gelooft  vaak  in  eigen  kunnen  en  is  vaak  eigenwijs.  Dat  is  niet  altijd  verkeerd,  maar  men  grijpt  niet  elke   kans  die  er  ligt  en  is  daar  laks  in.  Terwijl  er  toch  veel  mogelijkheden  liggen  om  het  crowdfundproject  te  laten   slagen.”    

4.1.6  OVERIGE  VERBETERPUNTEN  TILBURGVOORCULTUUR.NL     Traffic  richting  de  website     Een  van  de  belangrijkste  verbeterpunten  wordt  door  voorzitter  Jan  Gevers  gezien  in  de  algemene  traffic   richting  de  website,  of  specifieker  de  traffic  naar  de  projecten  die  op  www.tilburgvoorcultuur.nl  online  staan.     “Vanzelfsprekend  is  naamsbekendheid  genereren  voor  een  nieuw  initiatief  het  moeilijkste  wat  er  is.  Hiervoor  is   een  bepaalde  ‘arousal’  nodig  die  onder  andere  gecreëerd  wordt  door  de  lokale  pers,  maar  die  ook  via  de   promotionele  uitingen  van  projecthouders  en  het  platform  zelf  loopt.  Dit  zijn  allemaal  communicatie-­‐uitingen   vanuit  de  organisatie  zelf.  Toch  resulteren  deze  manieren  van  communiceren  nog  niet  tot  het  gewenste  aantal   bezoekers  op  de  website  en  daarmee  dus  ook  op  de  projectpagina.  (…)  En  aan  de  andere  kant  lijkt  dit  probleem         |  49   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

veroorzaakt  te  worden  door  een  al  eerder  genoemd  probleem,  namelijk  de  enigszins  beperkte   ondernemerscapaciteit  van  de  projecthouders  en  het  activeren  van  je  doelgroep  ten  behoeve  van  een  donatie   aan  je  project.“     In  de  praktijk  blijkt  ruim  80%  van  de  donateurs  de  website  van  een  crowdfundplatform  te  bezoeken  voor  één   specifiek  project.  Slechts  19%  bezoekt  het  platform  uit  benieuwdheid  naar  verschillende  projecten.      

Wat  was  voor  u  de  aanleiding  voor  een  bezoek   aan  de  website  van  een  crowdfundplaiorm?    

Ik  was  benieuwd   naar  verschillende   de  projecten   19%  

Ik  was  op  zoek  naar   één  specifiek  project   81%  

  Figuur  13  -­‐  Marc  van  Liere  2013  

       

 

      |  50   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

5.  CONCLUSIES  EN  DISCUSSIE   5.1  CONCLUSIES   Aan  de  hand  van  de  resultaten  die  verkregen  zijn  uit  interviews,  de  enquête-­‐uitslag  en  de  literatuurstudie   worden  er  in  dit  hoofdstuk  conclusies  getrokken.  Met  deze  conclusies  zal  er  een  antwoord  gegeven  worden  op   de  hoofdvraag  en  een  oplossing  gevonden  voor  de  probleemstelling,  die  vooraf  zijn  gegaan  aan  dit  onderzoek.     Als  hoofdvraag  stond  centraal:     Welke  factoren  zijn  voor  het  Cultuurfonds  Tilburg  van  belang  om  op  lokaal  niveau  crowdfunding  op  te   zetten?   Tijdens  het  onderzoek  zijn  er  in  eerste  instantie  vele  factoren  naar  boven  gekomen  die  van  belang  zijn  voor   crowdfunding  in  het  algemeen.  Het  resultaat  hiervan  heeft  vervolgens  gediend  als  ijkpunt  voor  de   fieldresearch,  bij  de  interviews  en  de  gehouden  enquête.  Bij  de  opzet  van  de  interviews  en  de  enquête  is   uitgegaan  van  standaardsituaties  bij  crowdfunding  op  landelijk  en  internationaal  niveau.  Vervolgens  is  getoetst   welke  factoren  van  crowdfunding  op  lokaal  niveau  in  Tilburg  van  belang  zijn  en  hoe  hier  door  zowel  de   organisatie  van  het  crowdfundplatform  als  projecthouders  mee  omgegaan  moet  worden  nu  en  in  de  nabije   toekomst.     Lokaal  platform  biedt  kansen  voor  matching  van  belang  voor  ondersteuning  van  bedrijfsleven  en  gemeente   Een  van  de  belangrijkste  conclusies  van  crowdfunding  op  lokaal  niveau  is  dat  het  serieuze  kansen  biedt  om  een   matchingstructuur  op  te  zetten  waarbij  er  vier  participerende  partijen  nauw  betrokken  raken  bij  de  financiering   van  culturele  projecten  in  de  lokale  omgeving.  Bij  een  matchingconstructie  op  het  gebied  van  crowdfunding   tussen  de  gemeente  en  het  bedrijfsleven  op  lokaal  niveau  is  het  voor  de  deelnemende  partners  van  groot   belang  dat  de  zichtbaarheid  op  het  platform  groot  is.  De  zichtbaarheid  van  partners  is  op  landelijke   crowdfundplatforms  lastiger  te  waarborgen,  omdat  een  groot  gemeenschappelijk  crowdfundplatform  deze   ruimte  niet  kan  bieden  aan  het  lokale  bedrijfsleven  en  gemeentes.     Aangezien  het  bedrijfsleven  baat  heeft  bij  een  goed  vestigingsklimaat  en  leefbaarheid  in  de  stad  is  men  bereid   om  geld  en  energie  te  steken  in  de  realisering  van  culturele  projecten  in  de  lokale  omgeving.  Om  deze   handreiking  vanuit  het  bedrijfsleven  en  de  gemeente  in  Tilburg  richting  de  culturele  sector  voor  alle  partijen   lucratief  en  doeltreffend  te  laten  zijn  is  een  lokaal  crowdfundplatform  een  ideale  uitkomst.     Een  voordeel  van  de  matchingstructuur  zoals  die  in  Tilburg  is  opgezet,  betreft  de  mogelijkheid  voor  het   bedrijfsleven  en  de  gemeente  om  zich  als  collectief  zich  in  te  zetten  voor  kunst  en  cultuur  in  de  stad.  Op  deze   manier  wordt  voor  zowel  de  kunstenaar  als  het  publiek  een  helder  aanspreekpunt  gecreëerd  voor   cultuurfinanciering  en  worden  bedrijven  en/of  rijkssubsidies  niet  meer  individueel  aangeschreven.     Matching  erg  stimulerend   Daarnaast  blijkt  een  dergelijke  matchingstructuur  op  lokaal  crowdfundniveau  erg  stimulerend  te  zijn  voor   zowel  donateurs  als  projecthouders.  Voor  projecthouders  wordt  het  interessant  om  donateurs  en/of   sponsoren  te  overtuigen  van  een  donatie  omdat  men,  anders  dan  bij  andere  financieringsbronnen  zoals   sponsoring  of  particuliere  giften,  nu  een  lager  bedrag  kan  vragen.  Door  de  matchingstructuur  die  bij  het   platform  www.tilburgvoorcultuur.nl  optreedt,  financiert  het  door  het  bedrijfsleven  en  de  gemeente  opgerichte   Cultuurfonds  Tilburg  voor  maximaal  de  helft  mee.    Dit  stimuleert  de  donateurs  om  te  doneren,  omdat  blijkt  dat   hun  donatie  effectiever  wordt  om  het  uiteindelijke  doelbedrag  te  halen.  Deze  conclusie  uit  het  onderzoek   bewijzen  dus  een  ander  voordeel  van  de  matchingstructuur.               |  51   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

  Werving  van  donateurs  nog  moeilijk  voor  projecthouders   Tijdens  het  onderzoek  is  gebleken  dat  het  voor  projecthouders  zonder  een  heldere  en  afgebakende  doelgroep   moeilijk  is  om  donateurs  te  werven  voor  het  crowdfundproject.  Ondanks  dat  er  connecties  zijn  en  het  netwerk   in  veel  gevallen  op  orde,  lijkt  de  stap  om  daadwerkelijk  om  een  donatie  te  vragen  toch  voor  een  groot  deel  van   de  kunstenaars  een  hoge  drempel.  Dit  heeft  ook  te  maken  met  het  gevoel  dat  bij  professionele  kunstenaars   optreedt,  wanneer  men  bij  de  familie  en  vrienden  om  geld  moet  gaan  vragen  om  een  concept  te  realiseren.  De   kunstenaar  lijkt  het  idee  te  hebben  dat  er  gebedeld  moet  worden  voor  het  inkomen,  terwijl  dat  niet  de  intentie   van  crowdfunding  is.     Draagvlak     Crowdfunding  is  een  manier  om  draagvlak  voor  je  concept  te  creëren,  waarbij  tegelijkertijd  het  werk   gefinancierd  kan  worden.  Het  betekent  dat  de  kunstenaar  zijn  fans  moet  enthousiasmeren  om  de  waardering   voor  het  werk  om  te  zetten  in  een  financiële  gift  en  om  kunst  en  cultuur  waar  de  bevolking  geïnteresseerd  in  is,   zodoende  voort  te  laten  bestaan.     Dit  betekent  dat  de  kunstenaar  in  een  aantal  gevallen  dieper  moet  na  gaan  denken  over  zijn  concept.  Wanneer   crowdfunding  ingezet  wordt  als  onderdeel  van  de  financiering,  zal  de  kunstenaar  moeten  opletten  dat  het  niet   te  experimenteel  wordt  en  potentiële  donateurs  zich  moeilijker  kunnen  herkennen  in  het  product.  Wanneer  de   inkomstenbron  van  een  kunstenaar  bestaat  uit  een  subsidie  weet  hij  zich  verzekerd  van  een  deskundig  advies   en  zal  zijn  experimentele  concept  makkelijker  over  te  brengen  zijn.  Deze  kans  is  bij  crowdfunding  minder   aanwezig.     Crowdfunding  moet  je  leren   Met  dit  onderzoek  is  bevestigd  dat  crowdfunding  een  activiteit  is  voor  de  echte,  creatieve  ondernemer.  Het   vergt  meer  dan  alleen  een  kwalitatief  hoogwaardig  kunstproduct  om  via  crowdfunding  een  geldbedrag  bij   elkaar  te  verzamelen.  Het  komt  neer  op  een  doordacht  communicatieplan,  verkoopkwaliteit  en   presentatietalent,  in  combinatie  met  netwerkkwaliteiten,  financieel  inzicht  en  timemanagement.  De  twee   belangrijkste  zaken  voor  projecthouders  is  het  waterdichte  en  aansprekende  verhaal  achter  een  concept  om   het  op  een  overtuigende  wijze  aan  potentiële  donateurs  te  kunnen  presenteren.  Dat  niet  iedere  projecthouder   met  deze  ondernemerscapaciteiten  is  gezegend  wil  niet  zeggen  dat  coaching  niet  zou  kunnen  helpen.  In   tegendeel,  zo  blijkt  uit  de  ervaringen  van  het  BKKC,  want  de  vele  tips  en  adviezen  die  zij  geven  aan   projecthouders  zien  zij  in  de  crowdfundingpraktijk  met  regelmaat  vruchten  afwerpen.   Echter,  het  blijkt  toch  regelmatig  dat  projecthouders  dergelijk  advies  en  de  vele  tips  niet  altijd  ter  harte  nemen   en  hebben  vaak  dezelfde  excuses  wanneer  men  zelfs  de  basisprincipes  van  crowdfunding  niet  toepassen.   Sociale  media  worden  niet  goed  bijgehouden,  websites  zijn  niet  actueel  of  er  wordt  niet  actief  gezocht  naar   donateurs.  Dit  lijkt  een  afspiegeling  te  zijn  van  onvoldoende  ondernemerscapaciteiten  bij  de  projecthouders  of   misschien  simpelweg  een  lakse  houding  met  betrekking  tot  het  ‘verkopen’  van  het  plan  en  het  werken  van   donateurs.  Dit  kan  een  resultaat  zijn  van  de  voormalige  subsidiezekerheid  die  kunstenaars  tot  een  paar  jaar   geleden  hadden.  Wat  dat  betreft  is  het  tijd  voor  een  mentaliteitsverandering  en  zoals  eerder  gezegd  zullen   kunstenaars  zich  in  geval  van  crowdfunding  minder  gemakkelijk  kunnen  verschuilen  achter  hun  concept.   Aan  de  andere  kant  is  er  na  verloop  van  tijd  ook  een  grens  aan  de  stimulering  van  ondernemerscapaciteiten   vanuit  de  verschillende  overheden  en  zullen  de  ware  ondernemers  naar  boven  komen  drijven  door  middel  van   crowdfunding.  De  groeicijfers  indiceren  dat  crowdfunding  de  komende  tijd  nog  veel  meer  aan  populariteit  zal   winnen  en  dat  er  steeds  meer  kunstenaars  op  deze  manier  hun  projecten  gefinancierd  willen  hebben.  Het  is  

      |  52   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

vervolgens  wel  reëel  om  te  denken  dat  alleen  de  écht  goed  aangepakte  crowdfundtrajecten  met  doordachte   plannen  overeind  blijven  en  slagen  in  crowdfunding.   Knowhow  van  crowdfunding   Tijdens  het  onderzoek  bleek  opvallenderwijs  dat  zowel  bij  de  organisatie  van  het  crowdfundplatform   tilburgvoorcultuur.nl  als  bij  de  Tilburgse  projecthouders  weinig  onderzoek  gedaan  is  naar  de  belangrijke   factoren  van  crowdfunding.  Motieven  van  donateurs  of  wervingstechnieken  zijn  niet  tot  nauwelijks   bestudeerd.  Dit  is  opvallend,  omdat  zowel  de  initiatiefnemers  van  het  crowdfundplatform  als  de   projecthouders  sommige  mogelijkheden  om  donateurs  over  te  halen  tot  het  doen  van  een  donatie  direct  als   een  kans  zagen.     Te  weinig  traffic  naar  de  website   Er  werd  in  het  begin  van  het  onderzoek  door  de  voorzitter  van  Cultuurfonds  Tilburg,  Jan  Gevers,  aangegeven   dat  het  aantal  bezoekers  op  de  website  www.tilburgvoorcultuur.nl  tegenviel.  Iets  wat  een  aantal  verschillende   oorzaken  heeft.  Allereerst  wordt  er  door  de  verschillende  partijen  gezegd  dat  het  crowdfundplatform  bij  de   Tilburger  nog  nagenoeg  onbekend  is.  Dit  is  een  gevolg  van  het  uitblijven  van  een  grote  publiciteitsbom  aan  de   vooravond  van  de  lancering  van  het  platform.  Daarnaast  zijn  er  op  dit  moment  nog  verschillende   communicatiemiddelen  in  ontwikkeling  bij  de  communicatiewerkgroep  van  het  crowdfundplatform,  om  het   platform  in  de  stad  meer  onder  de  aandacht  te  brengen.  Een  van  de  middelen  die  men  vanuit  het  Cultuurfonds   in  wil  zetten  is  het  samenwerken  met  andere  culturele  instellingen  in  Tilburg,  om  zodoende  mee  te  kunnen   liften  op  communicatie-­‐uitingen  van  deze  instellingen.  Dit  idee  is  dus  gericht  op  culturele  bedrijven  waar   mensen  in  potentie  al  geïnteresseerd  zijn  in  de  ondersteuning  van  kunst  en  cultuur.     Uit  de  gehouden  enquête  blijkt  dat  potentiële  donateurs  op  crowdfundplatforms  terechtkomen  wanneer  ze  op   zoek  zijn  naar  één  specifiek  project.  Dit  impliceert  dat  het  niet  zinvol  is  om  mensen  via  de   communicatiemiddelen  te  enthousiasmeren  om  ‘eens  een  kijkje  te  nemen  op  de  website   www.tilburgvoorcultuur.nl’.  Er  zal  juist  aandacht  besteed  moeten  worden  aan  de  traffic  naar  de  specifieke   projectpagina’s.  Hier  ligt  aan  de  ene  kant  werk  voor  de  projecthouders;  aan  de  andere  kant  zal  Cultuurfonds   Tilburg  na  moeten  denken  over  de  manier  waarop  ze  deze  specifieke  traffic  kunnen  stimuleren.     Het  blijkt  dat  het  genereren  van  naamsbekendheid  voor  dit  nieuwe  crowdfundplatform  een  van  de  moeilijkste   taken  is  voor  de  organisatie.  Dit  zal  aangepakt  moeten  worden  door  de  communicatie  vanuit  het  platform  naar   buiten  toe  attractiever  en  interactiever  in  te  richten.   Dat  de  communicatie  vanuit  Cultuurfonds  Tilburg  nog  niet  op  orde  is  absoluut  geen  goede  zaak.  Zeker  niet   gezien  de  hoeveelheid  connecties  die  iedereen  heeft  en  de  belangen  ermee  gemoeid  zijn  (bij  bijvoorbeeld  de   gemeente)  om  dit  project  te  laten  slagen.  Een  goede  communicatiecampagne  zou  de  opgelopen  achterstand,   die  al  dateert  van  de  lancering  van  het  crowdfundplatform,  wellicht  nog  kunnen  inhalen.  Hoe  het  ook  zij,  het  is   wel  van  belang  dat  de  communicatie  vanuit  het  platform  nu  goed  aangepakt  zal  worden,  want  voor  de  tweede   keer  een  kans  missen  om  tilburgvoorcultuur.nl  binnen  Tilburg  op  de  kaart  te  zetten  zou  desastreus  zijn.     Bovendien  zal  daarnaast  ook  de  communicatie  richting  projecthouders  verbeterd  moeten  worden.  Allereerst   moet  het  intern  helder  worden  wie  over  welke  onderdelen  richting  de  projecthouders  communiceert.  Het  is   juist  geen  probleem  als  dit  verschillende  personen  zijn.  Het  is  voor  de  contactpersoon  van  de  projecthouders   onmogelijk  om  alle  vragen  te  kunnen  beantwoorden.  Technische  vragen  zijn  nu  eenmaal  van  een  heel  andere   orde  dan  vragen  over  een  communicatieplanning.  Er  zal  in  zijn  algemeenheid  meer  aandacht  besteed  moeten   worden  aan  de  begeleiding  van  projecthouders  en  in  het  bijzonder  aan  de  communicatieplannen,  en  het  is   maar  de  vraag  of  een  digitale  toolkit  hiertoe  afdoende  is.     Er  is  genoeg  ruimte  voor  verbetering,  maar  het  moet  wel  nú  gebeuren.           |  53   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

5.2  DISCUSSIE   In  deze  paragraaf  wordt  het  onderzoek  geëvalueerd  en  worden  de  verkregen  resultaten  beoordeeld  aan  de   hand  van  de  vooraf  gestelde  doelstellingen.  Verder  wordt  besproken  of  er  bepaalde  zaken  beter  op  een  andere   manier  aangepakt  hadden  kunnen  worden  of  hoe  sommige  aspecten  van  het  onderzoek  zich  gaandeweg  het   onderzoeksproces  hebben  ontwikkeld.   Vergelijking  doel  van  het  onderzoek  met  verkregen  resultaten   Voorafgaand  van  het  onderzoek  werden  er  twee  verschillende  doelstellingen  geformuleerd.  Allereerst  was  het   doel  om  inzicht  te  krijgen  in  de  wijze  waarop  een  crowdfundplatform  op  lokaal  niveau  het  beste  georganiseerd   moet  worden  en  welke  factoren  hierbij  van  belang  zijn.  Daarnaast  werd  als  tweede  doelstelling  geformuleerd   dat  dit  onderzoek  de  actuele  situatie  in  kaart  zou  brengen  rondom  de  opzet  van  het  lokale  crowdfundplatform   tilburgvoorcultuur.nl  en  de  opzet  van  projecten  door  projecthouders  in  Tilburg.   De  eerste  doelstelling  is  naar  tevredenheid  behaald  en  het  onderzoeksresultaat  biedt  voor  zowel  het   crowdfundplatform  als  de  projecthouders  in  Tilburg  handvatten  voor  het  toekomstig  te  voeren  beleid.  Doordat   het  fenomeen  crowdfunding  vergeleken  met  andere  financieringsmogelijkheden  een  jonge   financieringsmethode  is  voor  culturele  projecten,  betekent  het  dat  er  nog  relatief  weinig  onderzoek  gedaan  is   naar  de  verschillende  aspecten  van  crowdfunding.  Tijdens  het  onderzoek  bleek  ook  dat  een  meerderheid  van   de  betrokkenen  bij  crowdfunding  in  Tilburg  zich  niet  heel  diep  heeft  ingelezen  in  de  werking  en  de  randzaken   van  crowdfunding,  zoals  doneermotieven,  wervingstactieken  en  communicatieplanningen.  Dit  gegeven  zorgt   ervoor  dat  het  theoretische  deel  van  het  onderzoek  zeer  relevant  is  voor  de  doelgroep  van  dit  onderzoek,   organisaties  van  crowdfundplatforms  en  projecthouders  op  lokaal  niveau,  bij  de  opzet  en  organisatie  van   crowdfunding  in  de  toekomst.   De  tweede  doelstelling  is  ook  naar  tevredenheid  behaald;  de  resultaten  boden  voldoende  aanknopingspunten   voor  het  schrijven  van  een  nieuw  communicatieconcept  ten  behoeve  van  het  lokale  crowdfundplatform   tilburgvoorcultuur.nl.  Naar  aanleiding  van  de  diepte-­‐interviews  is  er  een  goed  beeld  geschetst  van  de  actuele   gang  van  zaken  omtrent  de  organisatie  van  het  crowdfundplatform,  de  inzet  van  projecthouders  voor   crowdfunding  en  hun  opinie  over  de  opzet  van  www.tilburgvoorcultuur.nl.     Een  kanttekening  die  gemaakt  kan  worden  betreft  de  ondervraging  van  donateurs  van  crowdfundprojecten  via   de  enquête.  De  resultaten  van  de  gehouden  enquête  zijn  bruikbaar  geweest  voor  dit  onderzoek,  met  name  op   het  gebied  van  doneermotieven  en  de  houding  ten  opzichte  van  een  lokaal  crowdfundplatform  en  de   matchingstructuur  die  door  Cultuurfonds  Tilburg  is  opgezet.  De  respondenten  van  dit  onderzoek  zijn  afkomstig   van  crowdfundprojecten  op  de  website  www.voordekunst.nl,  die  gedoneerd  hebben  aan  Tilburgse  projecten   die  hun  project  online  hebben  staan  via  het  Brabants  Kenniscentrum  voor  Kunst  en  Cultuur.    Echter,  in  de   nabije  toekomst  zal  het  voor  Cultuurfonds  Tilburg  wellicht  interessanter  zijn  om  de  mening  van  de  donateurs   op  de  website  www.tilburgvoorcultuur.nl  te  vragen  over  de  huidige  opzet  en  de  werking  van  het   crowdfundplatform.  De  contactgegevens  van  de  donateurs  op  het  crowdfundplatform  van  Cultuurfonds  Tilburg   waren  echter  niet  op  tijd  voorhanden  om  in  de  tijdspanne  van  dit  onderzoek  een  enquête  uit  te  voeren  onder   deze  doelgroep.  Het  kan  als  aanbeveling  worden  gezien  om  in  een  eventueel  volgend  onderzoek  te  toetsen  of   het  crowdfundplatform  volgens  de  donateurs  naar  behoren  werkt.  Mocht  het  aanbevolen  concept  door   Cultuurfonds  Tilburg  geïmplementeerd  worden  kan  tegelijkertijd  onderzocht  worden  op  welke  manier   donateurs  deze  toevoeging  aan  het  crowdfundplatform  beoordelen.    

 

      |  54   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

6.  CONCEPT  EN  COMMUNICATIESTRATEGIE   6.1  CONCEPT  “JA,  JIJ  TREKT  VOLLE  ZALEN…”     Concluderend  wordt  duidelijk  dat  de  gemeente  Tilburg  en  het  bedrijfsleven  goed  hun  best  doen  om  de   kunstenaar  ondernemender  te  maken.  De  kunstenaar  doet  op  zijn  beurt  via  crowdfunding  zijn  best  om  zichzelf   als  projecthouder  van  zijn  ondernemende  kant  laten  zien  en  werft  zodoende  donateurs  voor  de  financiering   van  zijn  project.  Via  deze  constructie  zijn  drie  van  de  vier  partijen  ieder  naar  eigen  kunnen  zeer  actief  bezig  om   de  culturele  sector  levendig  te  houden,  via  alternatieve  financieringswijzen.  De  gemeente  en  het  bedrijfsleven   faciliteren  samen  het  grote  geld  en  de  middelen  om  als  kunstenaar  te  crowdfunden.  De  kunstenaar  ontwerpt   op  zijn  beurt  een  concept  waar  hij  vervolgens  draagvlak  voor  poogt  te  creëren  onder  de  bevolking.     Als  vierde  partij  reageren  mogelijke  potentiële  donateurs,  zoals  beschreven,  op  een  verzoek  van  de  kunstenaar   en  beslissen  zij  vervolgens  of  men  wil  doneren.  Naar  aanleiding  van  de  resultaten  van  dit  onderzoek  valt  in  mijn   ogen  de  participerende  factor  vanuit  de  vierde  partij,  de  donateur,  kleiner  uit  dan  crowdfunding  in  eerste   instantie  doet  vermoeden.  Het  lijkt  er  op  dat  de  meeste  mensen  doneren  vanwege  het  verwachtingspatroon   vanuit  hun  sociale  omgeving.  De  ‘what’s-­‐in-­‐it-­‐for-­‐me-­‐factor’  lijkt  voor  de  donateur  op  lokaal  niveau  nog  geen   grote  rol  te  spelen.    

CONCEPT  ID:   Hier  kan  door  Cultuurfonds  Tilburg  verandering  in  gebracht  worden,  via  een  voor  cultuurminnend  Tilburg   interessante  toevoeging  aan  het  crowdfundplatform,  met  tegelijkertijd  een  wervingscampagne  voor  nieuwe   donateurs  en  bezoekers  van  de  website  www.tilburgvoorcultuur.nl.   Dat  kunstenaars  moeite  hebben  met  het  verkopen  van  hun  idee  en  in  directe  zin  geld  te  vragen  aan  mensen   binnen  hun  netwerk,  wordt  vanuit  Cultuurfonds  Tilburg  door  het  bedrijfsleven  vaak  weerlegd  door  de  insteek   dat  wat  iemand  zelf  niet  kan,  uitbesteed  moet  worden  aan  iemand  anders  binnen  het  netwerk  die  hier  beter  in   is.  Dit  is  in  vele  gevallen  makkelijker  gezegd  dan  gedaan,  en  daarom  is  er  een  oplossing  nodig  die  het  verkopen   van  het  crowdfundproject  gemakkelijker  en  via  de  donateurs  laat  verlopen.     De  eerste  stap  zal  te  allen  tijde  door  de  kunstenaar  gezet  moeten  worden,  maar  in  plaats  van  direct  en  alleen   maar  om  geld  te  vragen  kan  hij  volgens  dit  concept  een  donateur  in  potentie  nog  meer  bieden.  Namelijk  de   mogelijkheid  om  als  donateur  niet  alleen  de  tegenprestaties  vanuit  het  crowdfundproject  te  ontvangen  bij  een   donatie,  maar  bij  iedere  extra  geworven  donateur  kan  de  eerste  donateur  ‘Cultuurpunten’  sparen.     Deze  Cultuurpunten  zijn  op  de  website  van  tilburgvoorcultuur.nl  in  te  zetten  bij  verschillende  culturele   activiteiten  in  Tilburg.  Iedere  maand  vindt  er  op  de  website  een  update  van  de  activiteiten  plaats  waarvoor  je   in  de  periode  van  een  maand  je  behaalde  aantal  cultuurpunten  in  kunt  zetten.  De  culturele  activiteiten  waaruit   je  kunt  kiezen  zullen  afkomstig  zijn  van  culturele  organisaties  en  instellingen  in  Tilburg.  Via  een  partnerschap   met  Cultuurfonds  Tilburg  kan  er  bijvoorbeeld  gespaard  worden  voor  kortingen  op  toegangsprijzen  of  andere   speciale  aanbiedingen  voor  betreffende  culturele  activiteiten.  Door  de  coupons  voor  kortingen  of  specials   schaars  te  maken  zorg  je  er  aan  de  ene  kant  voor  dat  dit  geen  grote  kostenpost  wordt  voor  Cultuurfonds   Tilburg  en  aan  de  andere  kant  dat  bezitters  van  Cultuurpunten  ‘getriggerd’  worden  om  op  tijd  de  website   www.tilburgvoorcultuur.nl  te  bezoeken,  op  zoek  naar  de  nieuwste  deals.     Via  dit  concept  wordt  het  voor  donateurs  interessanter  om  actief  mee  te  zoeken  naar  nieuwe  donateurs,   waardoor  de  kunstenaar  de  werving  van  donateurs  niet  alleen  hoeft  te  regelen.  Daarnaast  wordt  de  website   www.tilburgvoorcultuur.nl  ook  interessant  voor  cultuurliefhebbers,  om  naast  een  eventuele  donatie  ook  te   kijken  naar  welke  lucratieve  deals  er  door  Cultuurfonds  Tilburg  met  culturele  organisaties  in  Tilburg  zijn   gesloten.           |  55   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Daarnaast  is  er  door  Cultuurfonds  Tilburg  aangegeven,  bij  monde  van  de  voorzitter  Jan  Gevers,  dat  het  fonds   meer  samenwerking  aan  wil  gaan  met  culturele  evenementen  en  organisaties  in  Tilburg.  Dit  kan  via  deze  weg   worden  bewerkstelligd  door  promotie  voor  het  sparen  van  de  hiervoor  genoemde  Cultuurpunten  voor  een  deel   op  te  nemen  in  de  communicatieprocessen  van  culturele  partners.     Het  uitgangspunt  van  Cultuurfonds  Tilburg  dat  er  geen  geïnvesteerd  geld  aan  de  strijkstok  mag  blijven  hangen,   zal  in  dit  concept  gewaarborgd  worden  door  het  enige  geld  dat  bij  dit  concept  uitgegeven  zal  moeten  worden   de  inkoop  van  kortingen  betreft.  Dit  betekent  dat  Cultuurfonds  Tilburg  dus  indirect  ook  een  bijdrage  doet  aan   overige  culturele  activiteiten  in  de  stad.      

VISIE  OP  CULTUUR  IN  TILBURG:   Alle  partijen  binnen  de  stad  Tilburg  dragen  bij  aan  de  realisering  van  kunst  en  cultuur  en  aan  het  vullen  van   lege  zalen.  Afhankelijk  zijn  van  overheidssubsidies  is  verleden  tijd.    

ONELINER  CONCEPT   “Ja,  jij  trekt  volle  zalen…”   Ironisch,  wervend  en  conceptomschrijvend.    

Figuur  14  –  Marc  van  Liere  2013  

        |  56   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

DESIGN  MET  CONCEPTDRAGERS  EN  BELEVINGSINSTRUMENT   -­‐

Product  en  verpakking   Donateur  ID’s   Bij  het  doen  van  een  donatie  aan  een  project  maakt  een  donateur  een  account  aan.  Dit  account  wordt   voorzien  van  een  unieke  ID-­‐code.  Deze  code  is  van  belang  wanneer  de  donateur  andere  mensen   aanspoort  om  te  doneren,  zodat  deze  tweede  kring  van  donateurs  de  ID-­‐code  van  de  eerste  donateur   in  kunnen  voeren,  als  een  soort  actiecode.  Op  deze  manier  wordt  automatisch  geregistreerd  dat  een   tweede  donatie  voor  de  eerste  donateur  Cultuurpunten  oplevert.     Daarnaast  zal  deze  Donateur  ID  ook  gebruikt  kunnen  worden  om  bij  projectpagina’s  op  een   transparante  manier  weer  te  kunnen  geven  wie  er  allemaal  gedoneerd  heeft  aan  het  betreffende   project.      

Figuur  15  -­‐  Marc  van  Liere  (2013)  voorbeeld  accountpagina  Donateur  ID.    

Cultuurpunten  in  de  vorm  van  credits   De  verdiende  Cultuurpunten  kunnen  alleen  online  gespaard  worden  en  zullen  op  de  accountpagina   van  de  donateur  te  zien  zijn.     Bij  iedere  donatie  die  een  donateur  doet  wordt  een  aantal  Cultuurpunten  op  zijn  account   bijgeschreven.  Het  aantal  punten  dat  een  donateur  krijgt  wordt  bepaald  door  de  hoogte  van  een   donatie.  Namelijk,  een  hogere  donatie  wordt  door  Cultuurfonds  Tilburg  hoger  gewaardeerd.  Het   verzamelen  van  punten  via  dit  waarderingssysteem  treedt  ook  op  bij  het  werven  van  tweede   donateurs  door  de  eerste  donateur.  Wanneer  de  tweede  donateur  namelijk  overtuigd  wordt  tot  het   doen  van  een  grote  donatie  wordt  dit  ook  gewaardeerd  en  levert  dit  de  eerste  donateur  vervolgens   een  bepaald  aantal  punten  op.                   |  57   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

-­‐

  Culturele  deals  pagina   Op  de  webpagina  van  crowdfundplatform  www.tilburgvoorcultuur.nl  zal  een  pagina  te  zien  zijn   waarop  de  meest  recent  gesloten  ‘Cultuurdeals’    te  vinden  zijn.  Per  deal  zal  er  te  zien  zijn  tegen  welk   aantal  punten  de  deal  voor  de  donateur  af  te  sluiten  is.  Om  mensen  te  ‘triggeren’  om   www.tilburgvoorcultuur.nl  regelmatig  te  bezoeken,  dient  er  schaarste  gecreëerd  te  worden.  De   coupons/kortingsbonnen  worden  daarom  gelimiteerd  aangeboden,  waardoor  men  de  website  moet   bezoeken  om  op  tijd  gebruik  te  maken  van  de  juiste  aanbieding.  Dit  zorgt  er  tevens  voor  dat  het   uitgeven  van  kortingen  en  specials,  geen  grote  kostenpost  oplevert  voor  de  organisatie.     Communicatie   Vernieuwing  website   Wanneer  dit  concept  ingevoerd  wordt,  betekent  dit  ook  dat  de  website  vernieuwd  zal  moeten   worden.  Zoals  gezegd  zal  er  een  pagina  bij  moeten  komen  waarop  de  Cultuurdeals  verschijnen.  Tevens   zullen  de  betreffende  projectpagina’s  interactiever  gemaakt  moeten  worden.  Zo  komt  er  een   verwijzing  bij  naar  de  pagina  waarop  alle  donateurs  te  zien  zijn.  Ook  de  accountpagina  van  donateurs   moet  gemakkelijk  te  vinden  zijn,  wat  inhoudt  dat  een  link  hiernaartoe  prominent  aanwezig  zal  moeten   zijn.       Communicatieprocessen  van  culturele  organisaties   Bij  de  verschillende  communicatieprocessen  van  de  bij  www.tilburgvoorcultuur.nl  aangesloten   culturele  organisaties  zullen  de  communicatie-­‐uitingen  van  dit  concept  prominent  aanwezig  moeten   zijn.  Dit  moet  plaats  gaan  vinden  op  communicatiemiddelen  die  extern  gebruikt  worden  om  de   doelgroep  van  de  betreffende  culturele  organisatie  te  bereiken.  Er  zal  gebruikt  gemaakt  kunnen   worden  van  advertentieruimte  op  tickets,  nieuwsbrieven  en/of  websites.  Maar  ook  op  de   socialmediapagina’s  moet  er  door  de  partners  en  het  crowdfundplatform  samengewerkt  worden  om   het  culturele  publiek  op  te  roepen  tot  het  doen  van  een  donatie  aan  crowdfundprojecten.  Via  de   communicatie-­‐uitingen  zal  op  een  directe  manier  het  sparen  van  Cultuurpunten,  door  het  doen  van   een  donatie,  gepromoot  moeten  worden.  Bijvoorbeeld  door  de  volgende  slagzin  te  gebruiken:   “Doneer  aan  cultuur  en  spaar  voor  korting  op  jouw  concerttickets!”       Maak  ‘delen’  aantrekkelijk  voor  donateurs     Naast  de  al  besproken  nieuwe  functies  op  de  website  www.tilburgvoorcultuur.nl  zal  er  ook  een   aantrekkelijke  mogelijkheid  ontworpen  moeten  worden,  waarmee  donateurs  hun  oproep  voor  meer   donaties  kunnen  delen  met  potentiële  donateurs  in  hun  kenniskring.  Dit  bevordert  het  proces  en   voorkomt  dat  het  sparen  van  Cultuurpunten  omslachtig  en  ingewikkeld  wordt,  waardoor  de  eerste   donateur  uiteindelijk  misschien  wel  af  zal  haken  om  zijn  oproep  te  doen.       Donateur  van  de  week   Doneren  aan  crowdfundprojecten  heeft  ook  te  maken  met  een  zeker  moreel  aspect  om  iets  goeds  te   doen  en  bij  te  dragen  aan  cultuur.  Om  te  laten  zien  hoezeer  dit  morele  gebaar  gewaardeerd  wordt,   wordt  er  een  ‘donateur  van  de  week’  gepresenteerd  op  de  website  www.tilburgvoorcultuur.nl.  De   donateur  van  de  week  wordt  gebaseerd  op  het  aantal  geworven  ‘tweede  donateurs’  en  het  aantal   Cultuurpunten  dat  iemand  in  zijn  doneerperiode  heeft  opgebouwd.  Via  een  kleine  samenvatting  van   het  account  van  de  betreffende  donateur  wordt  de  donateur  van  de  week  op  de  homepage  van  het   crowdfundplatform  weergegeven.      

        |  58   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

-­‐

Netwerk  van  culturele  organisaties  en  instellingen   Podia  in  de  stad   Allereerst  zal  er  een  partnerschap  gecreëerd  moeten  worden  met  de  belangrijkste  podia  van  de  stad   Tilburg.  Veel  gezelschappen  en  artiesten  krijgen  via  deze  podia  de  kans  om  hun  werk  te  laten  zien  aan   een  breed  publiek.  De  communicatieprocessen  van  deze  organisaties  zijn  vaak  goed  georganiseerd  en   op  een  breed  publiek  gericht.  Dit  maakt  het  van  belang  voor  Cultuurfonds  Tilburg  om  hier  mee  samen   te  werken,  teneinde  een  groot  publiek  aan  te  spreken.  Daarnaast  kunnen  podia,  door  aan  te  sluiten  bij   www.tilburgvoorcultuur.nl,  zich  profileren  als  ondersteuners  van  nieuwe  projecten  en  ondernemende   kunstenaars.       Festivals  en  evenementen   Via  de  Cultuurdeals  kunnen  festivals  en  evenementen  die  plaatsvinden  in  Tilburg  een  extra   publiciteitsmoment  creëren,  door  een  bepaald  aantal  kortingskaarten  of  bijvoorbeeld  VIP-­‐ behandelingen  of  ‘meet&greets’  met  artiesten  aan  te  bieden.  Ook  deze  organisaties  kunnen  via  deze   weg  hun  ondersteunende  rol  laten  blijken  voor  nieuwe  initiatieven  binnen  cultureel  Tilburg.     Voor  www.tilburgvoorcultuur.nl  zijn  de  deals  met  festivals  en  evenementen  interessant,  omdat  er   vanwege  het  brede  aanbod  aan  evenementen  in  Tilburg  iedere  maand  nieuwe  deals  aan  te  bieden   zijn.  Op  deze  manier  blijven  donateurs  getriggerd  om  terug  te  keren  naar  de  website.       Kunstopleidingen  in  Tilburg   Voor  de  meeste  kunstenaars  begint  het  leven  als  artiest  met  een  opleiding.  Tegenwoordig  wordt  er  op   de  kunstopleidingen  steeds  meer  aandacht  gegeven  aan  cultureel  ondernemerschap.  Een  onderdeel   van  deze  lesstof  is  dat  de  studenten  moeten  nadenken  over  hun  toekomstige  inkomstenbron.  Dit  sluit   aan  bij  het  initiatief  van  het  crowdfundplatform  en  dus  is  het  voor  studenten  leerzaam  om  te  zien   welke  initiatieven  er  door  de  huidige  generatie  kunstenaars  opgezet  worden  en  op  welke  manier  zij   donateurs  proberen  te  werven.  Door  zelf  alvast  mee  te  helpen  met  het  werven  van  meer  donateurs   kunnen  studenten  alvast  proeven  aan  het  echte  ‘crowdfundwerk’.       Musea  &  galeries   Cultuur  beperkt  zich  niet  alleen  tot  de  podia  en  evenementen,  maar  is  natuurlijk  ook  terug  te  vinden   in  musea,  exposities  en  galeries.  Deze  potentiële  partners  hebben  eveneens  een  grote  doelgroep  die   aan  te  spreken  is  over  www.tilburgvoorcultuur.nl.  Ondanks  dat  de  ‘producten’  die  in  deze  culturele   instellingen  plaatsvinden  nog  niet  heel  breed  aanwezig  zijn  op  het  crowdfundplatform,  zal  er  voor  het   geval  dat  dit  in  de  nabije  toekomst  positief  verandert,  ook  een  partnerschap  met  dergelijke  culturele   organisaties  aangegaan  moeten  worden.      

             

      |  59   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

-­‐

-­‐

Fysieke  omgeving   Zelfde  huisstijl  als  tilburgvoorcultuur.nl     Omdat  het  product  www.tilburgvoorcultuur.nl  nieuw  is,  moet  er  niet  veel  veranderd  worden  aan  de   huidige  huisstijl.  De  huidige  naamsbekendheid  zal  op  een  juiste  manier  ingezet  moeten  worden,  want   het  bestaande  netwerk  van  Cultuurfonds  Tilburg  zal  het  concept  als  ambassadeur  van  het   crowdfundplatform  breed  moeten  dragen  en  het  als  stimulans  moeten  zien  om  zelf  ook  meer   donateurs  te  werven.   Daarnaast  zullen  dus  alle  uitingen  rondom  dit  concept  in  de  huisstijl  van  www.tilburgvoorcultuur.nl   verschijnen.  Gezien  de  titel  van  deze  campagne  “Ja,  jij  trekt  volle  zalen…”,  zal  deze  zin  in  de  eerste   periode  van  deze  campagne  bij  alle  communicatie-­‐uitingen  prominent  aanwezig  moeten  zijn.       De  projecthouder  en  het  platform   Aan  het  principe  crowdfunding  zal  niets  veranderen,  wat  betekent  dat  de  kunstenaar  in  eerste   instantie  dus  altijd  als  eerste  zijn  directe  kennissenkring  om  een  donatie  zal  moeten  vragen.  Wanneer   de  projecthouder  het  aan  sommige  naaste  vrienden  of  familieleden  te  lastig  vindt  om  geld  te  vragen,   kan  hij  hen  bij  deze  attenderen  op  het  Cultuurpuntensysteem.  De  kunstenaar  kan  zodoende  aan  de   ene  kant  zijn  netwerk  vragen  om  zijn  project  te  financieel  steunen  of  het  verder  te  verspreiden  aan   een  volgend  netwerk;  aan  de  andere  kant  kan  hij  het  doneren  aan  zijn  project  voor  potentiële   donateurs  aantrekkelijker  maken.      

BELEVENISINSTRUMENT   Co-­‐creatie   Via  het  concept  “Ja,  jij  trekt  volle  zalen…”  krijgt  het  werven  van  donateurs  een  heel  nieuwe  dimensie.  Het   zoeken  van  donateurs  is  niet  langer  alleen  de  taak  van  de  projecthouder,  maar  wordt  een  soort  prestigeproject   onder  de  eerste  donateurs.  Het  ‘spel’  wie  de  meeste  Cultuurpunten  verzamelt  valt  onder  de  noemer  co-­‐creatie   en  zal  bij  succes  doorgaan  als  innovatief  concept  om  crowdfunding  interactiever  en  attractiever  te  maken.   Projecthouders  hoeven  niet  langer  te  leuren  om  geld,  maar  kunnen  in  het  gunstigste  geval  genieten  van  het   werven  van  donateurs  door  donateurs  en  hier  waar  nodig  opzwepend  op  inspelen  met  actuele  wervingsacties   rondom  zijn  project.                      

 

      |  60   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

6.2  COMMUNICATIESTRATEGIE     Communicatiedoelstelling     Het  doel  van  het  nieuwe  communicatieconcept  is  om  meer  naamsbekendheid  van  het  crowdfundplatform   www.tilburgvoorcultuur.nl  te  realiseren  en  betrokkenheid  te  creëren  onder  de  cultuurminnende  bevolking  van   Tilburg.   SMART  doelstelling:   Eén  jaar  na  introductie  van  de  te  voeren  campagne  met  het  concept  “Ja,  jij  trekt  volle  zalen…”  moet  meer  dan   de  helft  van  de  bezoekers  aan  de  culturele  partners  van  Cultuurfonds  Tilburg  bekend  zijn  met  de  website   www.tilburgvoorcultuur.nl.     Communicatiedoelgroep   Via  het  concept  “Ja,  jij  trekt  volle  zalen…”  zal  de  naamsbekendheid  van  het  Tilburgse  crowdfundplatform  onder   het  Tilburgse  culturele  publiek  vergroot  moeten  worden.  In  eerste  instantie  zal  er  gefocust  worden  op  alle   bezoekers  van  culturele  activiteiten  en  instellingen,  maar  indirect  zullen  potentiële  donateurs  voor  Tilburgse   crowdfundprojecten  aangesproken  worden.  Dit  communicatieconcept  focust  op  het  cultuurminnende  publiek   in  Tilburg,  dat  graag  letterlijk  iets  bij  wil  dragen  aan  cultuur  in  zijn  stad.  Niet  alleen  financieel  gezien  door  de   donatie  die  gedaan  wordt,  maar  ook  via  een  ondernemend  initiatief  door  actief  nieuwe  donateurs  te  werven   voor  culturele  projecten.     Ook  zullen  projecthouders  aangesproken  worden  via  dit  concept,  zodat  zij  een  extra  tegenprestatie  kunnen   bieden  aan  hun  eerste  kring  van  donateurs  in  de  vorm  van  de  mogelijke  Cultuurdeals  die  te  verkrijgen  zullen   zijn  via  verzamelde  Cultuurpunten.     Belangrijk  om  te  vermelden  is  dat  er  via  dit  concept  niet  direct  kortingsjagers  worden  aangesproken.  Immers,   er  zal  nog  steeds  een  donatie  verlangd  worden  alvorens  men  begint  met  Cultuurpunten  sparen.  Het  kan   twijfelende  donateurs  wellicht  wel  over  de  streep  trekken  om  alsnog  een  donatie  te  doen  als  zij  een   interessante  Cultuurdeal  af  kunnen  sluiten.  Uit  de  antwoorden  van  de  ondervraagde  donateurs  bij  het   gehouden  onderzoek  blijkt  immers  dat  meer  dan  de  helft  van  de  donateurs  een  dergelijk  geefmotief  van   toepassing  vindt.   Activatiestrategie   De  belangrijkste  uitgangspunt  van  deze  communicatiestrategie  is  dat  het  aantal  donateurs  aan   crowdfundprojecten  vergroot  wordt  op  het  crowdfundplatform  www.tilburgvoorcultuur.nl.  Daarnaast  zal  het   bezoeken  van  het  crowdfundplatform  door  het  cultuurminnende  publiek  uit  Tilburg  aantrekkelijker  moeten   worden  wanneer  er  door  Cultuurfonds  Tilburg  regelmatig  updates  gepubliceerd  kunnen  worden  over  nieuw   gesloten  cultuurdeals.     De  potentiële  donateur  zal  via  deze  campagne  geactiveerd  moeten  worden  om  zich,  net  als  de  gemeente,  het   bedrijfsleven  en  de  kunstenaar,  ondernemender  in  te  gaan  zetten  voor  kunst  en  cultuur  in  Tilburg.     Ook  zullen  via  het  platform  van  Cultuurfonds  Tilburg  samenwerkingsverbanden  tussen  culturele  organisaties   binnen  Tilburg  met  deze  campagne  gestimuleerd  moeten  worden,  om  met  elkaar  Cultuurdeals  af  te  sluiten  en   zodoende  samen  meer  te  kunnen  bieden  aan  hun  culturele  publiek  en  hun  steun  te  betuigen  aan   projecthouders  en  culturele  makers  uit  de  stad.  De  culturele  partnerschappen  zullen  tijdens  de  opstartfase,   voor  de  lancering  van  de  campagne,  afgesloten  moeten  worden,  om  geen  lege  webpagina  zonder  Cultuurdeals   te  krijgen.      

      |  61   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

De  uitvoering  van  de  campagne;  “Ja,  jij  trekt  volle  zalen…”  is  onderdeel  van  een  langetermijnstrategie.  Het  is   geen  kortetermijnoplossing  om  in  een  tijd  van  crisis  en  bezuinigingen,  waarin  de  consument  zijn  hand  op  de   portemonnee  houdt,  een  bezoek  en/of  bijdrage  aan  kunst  en  cultuur  alsnog  te  forceren.     Op  termijn  zal  dit  concept  er  zijn  om  culturele  organisaties  en  instellingen  te  verbinden  met  het  culturele   publiek,  de  kunstenaars,  de  gemeente  en  het  bedrijfsleven  in  Tilburg.     Hoofdlijnen  van  de  communicatiestrategie   Dit  concept  is  online  georiënteerd  en  zal  zijn  uitwerking  vinden  op  het  crowdfundplatform   www.tilburgvoorcultuur.nl.  Naast  het  feit  dat  de  werking  online  plaatsvindt,  zal  promotie  voor  de  campagne   “Ja,  jij  trekt  volle  zalen…”  ook  offline  plaatsvinden  via  de  communicatieprocessen  zoals  beschreven  in   hoofdstuk  7.1,  bij  verschillende  culturele  organisaties  en  andere  partners  van  Cultuurfonds  Tilburg.     Er  zal  een  combinatie  toegepast  worden  van  informationele  en  transformationele  positionering.  In  eerste   instantie  zal  er  bij  de  consument  van  dit  concept  bekend  moeten  worden  wat  www.tilburgvoorcultuur.nl   precies  is  en  waar  het  voor  staat.  Vervolgens  zal  dit  concept  vooral  ingezet  moeten  worden  om  cultureel   publiek  te  activeren  om  te  participeren  op  het  Tilburgse  platform  voor  crowdfundprojecten.     Zoals  gezegd  is  deze  campagne  onderdeel  van  een  langetermijnstrategie,  om  via  het  crowdfundplatform  van   Cultuurfonds  Tilburg  een  structurele  verbondenheid  te  creëren  tussen  culturele  organisaties  en  instellingen,   het  culturele  publiek,  de  kunstenaars,  de  gemeente  en  het  bedrijfsleven  in  Tilburg.  Iedere  participerende  partij   op  het  crowdfundplatform  www.tilburgvoorcultuur.nl  zal  zich  verantwoordelijk  moeten  voelen  voor  de   realisering  van  de  nieuwe  projecten  binnen  de  culturele  sector  en  hier  vervolgens  ook  op  een  ondernemende   manier  naar  handelen.      

 

      |  62   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

7.  PERSOONLIJKE  REFLECTIE   Dit  onderzoek  vond  plaats  in  de  afstudeerfase  van  mijn  opleiding.  In  deze  fase  heb  ik  de  verschillende   opleidingscompetenties  die  ik  mijzelf  tijdens  mijn  studie  eigen  heb  gemaakt,  zo  goed  mogelijk  proberen  in  te   zetten.  Tijdens  het  onderzoeksproces  heb  ik  mijzelf  ontwikkeld  op  het  gebied  van  alle  competenties,  indien   mogelijk  op  niveau  3  van  het  competentieprofiel.  Om  een  goed  beeld  te  geven  van  mijn  ontwikkelingen  zal  er   nu  een  beknopt  overzicht  volgen  waarin  ik  aangeef  op  welke  manier  ik  de  genoemde  competenties  op  een   hbo-­‐niveau  heb  afgerond.     •

•

•

•

•

Signaleren  van  trends  en  issues  relevant  voor  de  organisatie  en  ten  behoeve  van  het  ontwikkelen   van  creatieve  concepten   Tijdens  het  onderzoek  is  relevante  en  recente  informatie  geraadpleegd  over  het  onderwerp   crowdfunding,  om  zodoende  een  kader  te  schetsen  om  de  huidige  situatie  van  het  crowdfundplatform   van  Cultuurfonds  Tilburg  te  kunnen  beoordelen.  Dit  is  gedaan  via  onderzoekspublicaties  en   literatuurstudie,  maar  ook  via  recente  publicaties  over  de  ontwikkeling  rondom  het  onderwerp   crowdfunding.     Ontwerpen,  uitvoeren,  rapporteren  en  analyseren  van  een  toegepast  onderzoek  naar  aanleiding  van   een  communicatievraagstuk   Vanaf  het  begin  van  het  onderzoeksproces  heb  ik  gewerkt  via  deze  weg.  De  onderzoeksopzet  vormde   de  basis  waarna  middels  verschillende  onderzoekmethoden  de  huidige  situatie  rondom  Cultuurfonds   Tilburg  is  geanalyseerd  en  over  is  gerapporteerd.  Op  deze  wijze  is  geprobeerd  een  antwoord  te  geven   op  de  probleemstelling.       Opstellen  van  een  geïntegreerd  strategisch  communicatieadvies   Het  ontwikkelde  communicatieadvies  is  gecreëerd  in  de  lijn  van  de  visie  van  de  organisatie  en  wordt   als  toevoeging  aan  het  huidige  concept  gepresenteerd.  Het  concept  betreft  een  langetermijnstrategie   en  is  ontwikkeld  aan  de  hand  van  ontwikkelingen  binnen  de  culturele  sector.  Dit  betreft  de  vraag  naar   meer  ondernemerschap  binnen  de  culturele  sector.       Ontwikkelen  van  communicatiebeleid  en  vertalen  van  organisatiestrategie  in  communicatiebeleid   (tactisch)   Op  basis  van  mijn  bevindingen  heb  ik  een  nieuw  communicatiebeleid  ontwikkeld  ten  behoeve  van  de   realisatie  van  het  ontwikkelde  concept.  De  uitwerking  van  dit  beleid  focust  zich  op  de  doelgroep,  de   communicatiedoelstelling,  de  langetermijnvisie  en  in  hoofdlijnen  de  middelen  om  het   communicatiebeleid  vorm  te  geven.     Vertalen  van  een  vastgesteld  beleidsplan  of  creatief  concept  naar  een  communicatieplan  en/of   campagne  (operationeel)   Ten  behoeve  van  het  communicatiebeleid  is  er  een  nieuw  concept  bedacht  om  meer   naamsbekendheid  te  genereren  voor  het  nieuwe  crowdfundplatform  www.tilburgvoorcultuur.nl.   Onder  de  campagnenaam  “Ja,  jij  trekt  volle  zalen…”  zal  het  nieuwe  concept  gelanceerd  worden,  met   als  doel  meer  traffic  richting  de  website  www.tilburgvoorcultuur.nl  te  genereren,  projecthouders  te   helpen  met  de  werving  van  donateurs  en  een  breed  draagvlak  voor  cultuur  in  Tilburg  te  creëren,   samen  met  de  culturele  organisaties  en  andere  partners  van  het  crowdfundplatform.  

          |  63   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

•

 

Competentie  creatief  denken  en  handelen   Ten  behoeve  van  de  ontwikkeling  van  het  concept  “Ja,  jij  trekt  volle  zalen…”  heb  ik  mezelf  geprobeerd   te  verplaatsen  in  de  verschillende  belanghebbende  partijen  tijdens  het  crowdfundproces,  namelijk  de   organisatie  van  het  crowdfundplatform,  de  projecthouders,  de  donateurs  en  de  partners  van   Cultuurfonds  Tilburg.  Op  deze  manier  is  er  een  creatief  concept  ontwikkeld  dat  aansluit  bij  zo  veel   mogelijk  wensen  van  de  partijen  en  dat  aanzet  tot  een  actieve  houding  op  het  gebied  van   crowdfunding.    

 

      |  64   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

8.  BIBLIOGRAFIE   Agrawal,  A.  (2011).  The  geography  of  crowdfunding.  University  of  Toronto.   Andreoni,  J.  &.  (2004).  Public  goods  experiments  without  confidentiality:  A  glimpse  into  fund-­‐raising     Bekkers,  R.  (2010).  A  Literature  Review  of  Empirical  Studies  of  Philanthropy:  Eight  Mechanisms  That  Drive   Charitable  Giving.  ARNOVA  ,  Association  for  Research  on  Nonprofit  Organizations  and  Voluntary  Action.   Bekkers,  R.  (2005).  When  and  Why  Matches  are  More  Effective  Subsidies  Than  Rebates.  Departement  of   sociology  ,  Utrecht  University.  ARNOVA.   Brabants  Dagblad.  (22  februari  2013).  Tilburg  voor  Cultuur  had  betere  start  verwacht.  Brabants  Dagblad.   Brubaker,  J.  (2010,  oktober  14).  Opgeroepen  in  mei  2013,  van  Remind  Blog:   http://www.remindblog.com/2010/10/14/grassroots-­‐funding-­‐with-­‐kickstarter-­‐com/   CrowdAboutNow.  (sd).  Over  CrowdAboutNow.  Opgeroepen  op  28april,  2013,  van  Financiering  voor   ondernemers:  http://www.crowdaboutnow.com/CrowdAboutNow/info/over/   Cultuurfonds  Tilburg.  (sd).  Wie  zijn  we.  Opgeroepen  in  april  2013,  van  Cultuurfonds  Tilburg:   http://www.cultuurfondstilburg.nl/over-­‐ons/wie-­‐zijn-­‐we/   Dornseiffer,  m.  (2010,  december).  Online  met  de  pet  rond.  (R.  v.  Heuven,  Red.)  Kunsten  '92  .   Douw  &  Koren  .  (2012,  augustus  14).  Crowdfunding  markt  verdubbeld  in  eerste  helft  2012.  Opgeroepen  op  2   april,  2013,  van  pressdoc:  http://douwenkoren.pressdoc.com/33138-­‐crowdfunding-­‐markt-­‐verdubbeld-­‐in-­‐ eerste-­‐helft-­‐2012   Douw  &  Koren.  (sd).  Crowdfunding  in  Nederland  2012.  Opgehaald  van  www.douwenkoren.nl:   http://douwenkoren.nl/CrowdfundinginNederland2012.pdf   Douw  &  Koren.  (sd).  Hoe  werkt  crowdfunding.  Opgeroepen  in  april  2013,  van   Http://www.douwenkoren.nl/hoe-­‐werkt-­‐crowdfunding/   DutchCowboys.  (9  januari  2013).  Kickstarter  in  2012:  2,2  miljoen  gebruikers  investeren  $319  miljoen.   DutchCowboys   Fonds  Podiumkunsten.  (2012,  augustus  1).  Subsidie  toekenningen.  Opgeroepen  op  3  april,  2013,  van   http://www.fondspodiumkunsten.nl/actueel/nieuws/cultuurbezuinigingen_krijgen_gezicht_en_schade_is   _groot_maar_veerkracht_podiumkunstsector_biedt_kans_op_nieuw_evenwicht_en_perspectief     Gemeente  Tilburg.  (2011,  mei  31).  Bezuinigingsvoorstellen  €  49,7  miljoen  uitgewerkt  .  Tilburg,  Noord-­‐Brabant.   GivingUSA.  (sd).  About  the  organisation.  Opgeroepen  op  10  mei,  2013,  van  A  public  service  initiative  of  The   Giving  Institute:  http://www.givingusareports.org/about.aspx   Kickstarter.  (2011).  Kickstarter  Blog.  Opgeroepen  in  mei  2013,  van   http://www.kickstarter.com/blog/shortening-­‐the-­‐maximum-­‐project-­‐length   Kiva.  (sd).  About  us.  Opgeroepen  op  28  april,  2013,  van  Kiva:  http://www.kiva.org/about   Klamer,  A.  (27  augustus  2010).  Weg  met  die  sleetse  excuses.  NRC  Handelsblad  .  

      |  65   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Koren,  G.  (2013,  april).  Crowdfunding  groeit  in  Nederland  harder  dan  in  andere  landen.  Opgeroepen  in  mei   2013,  van  Douw  &  Koren:  http://www.douwenkoren.nl/crowdfunding-­‐groeit-­‐in-­‐nederland-­‐harder-­‐dan-­‐in-­‐ andere-­‐landen/     Ministerie  van  Financiën  .  (2011).  Geefwet.  Den  Haag.   Nulens,  G.  (2012).  crowdsourcing  en  cultureel  erfgoed  een  inspiratiegids.  Vrije  Universiteit  Brussel,  Brussel.   Parool.  (23  februari  2010,).  Muziekwebsite  Sellaband  failliet.  Parool.   Steenbergen,  R.  (sd).  Advies  &  Geven.  Opgeroepen  op  6  mei,  2013,  van  Bureau  Renee  Steenbergen:   http://www.reneesteenbergen.com/advieswerk.html   Steenbergen,  R.  (2010,  december).  De  zin  en  onzin  van  het  mecenaat.  (R.  v.  Heuven,  Red.)  Kunsten  '92  .   Veemarktkwartier.  (2012).  Cultuurfonds  Tilburg.  Opgeroepen  op  24  april,  2013,  van  Veemarktkwartier,   stadszone  voor  creatie  en  innovatie:  http://veemarktkwartier.nl/berichten/1341221544729   Verhoeven,  N.  (2010).  Wat  is  onderzoek?  Den  Haag:  Boom  onderwijs.   Vliet,  K.  v.  (2012).  Crowdfunding:  Waarom  doen  we  mee?  masterthesis,  Universiteit  Utrecht   Geesteswetenschappen,  Media-­‐  en  cultuurwetenschappen.   Voorthuijsen,  A.  v.  (10  december  2010).  Tilburg:  Culturele  dwars-­‐doorsnede.  Opgeroepen  op  10  april,  2013,  van   Binnenlands  Bestuur:  http://www.binnenlandsbestuur.nl/achtergrond/2010/07/tilburg-­‐culturele-­‐dwars-­‐ doorsnee.490049.lynkx   Wagner,  B.  (2011).  Toverwoord  crowdfunding.  Scriptie,  MA  Kunstbeleid  &  mecenaat,  Radboud  Universiteit   Nijmegen,  Nijmegen.   Wiepking,  P.  (2009).  Resources  That  Make  You  Generous:  Effects  of  Social  and  Human  Resources  on  Charitable   Giving.  The  University  of  North  Carolina  .   Zijlstra,  H.  (2012).  Cultuur  in  Beeld.  Ministerie  van  Onderwijs,  Cultuur  en  Wetenschap.   Zijlstra,  H.  (10  juni  2011).  Nieuwe  visie  Cultuurbeleid.  Den  Haag:  Ministerie  van  Onderwijs,  Cultuur  en   Wetenschap.   Zijlstra,  H.  (6  december  2010).  Uitgangspunten  Cultuurbeleid.  Aan  de  Voorzitter  van  de  Tweede  Kamer  der   Staten-­‐Generaal  ,  5.  Den  Haag:  Ministerie  van  Onderwijs,  Cultuur  en  Wetenschap.    

 

 

      |  66   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

9.  BIJLAGEN    

 

      |  67   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

BIJLAGE  1:  UITWERKINGEN  VAN  DE  INTERVIEWS     IN  GESPREK  MET  JAN  GEVERS,  VOORZITTER  VAN  CULTUURFONDS  TILBURG     10  april  2013   Het  Tilburg  Cultuurfonds  bestaat  in  de  eerste  plaats  uit  enkel  vrijwilligers.  Op  deze  manier  worden  de   medewerkers  van  het  crowdfundplatform  niet  belast  met  afgeronde  taken,  en  kan  ieder  zich  vanuit  zijn  eigen   passie  en  motivatie  zo  goed  mogelijk  voor  het  Cultuurfonds  inzetten.     Bij  monde  van  Jan  Gevers  is  het  Cultuurfonds  op  dit  moment  positief  over  waar  het  nu  staat.  Vanzelfsprekend   gaat  de  opstart  van  een  volledig  nieuw  crowdfundplatform  gepaard  met  veel  verschillende  inzichten  en   leermomenten.     Er  is  bewust  gekozen  om  het  platform  met  de  website  helemaal  zelf  te  ontwikkelen.  Dit  kost  aan  de  ene  kant   veel  energie  en  tijd,  maar  op  die  manier  kan  het  fonds  zelf  aan  de  knoppen  draaien  waar  dat  nodig  is  en  het   scheelt  bovendien  veel  geld.  Een  andere  mogelijkheid  was  namelijk  om  aan  te  sluiten  bij  de  bekende,  landelijke   crowdfundwebsite  voordekunst.nl.  Op  deze  manier  zou  het  Cultuurfonds  een  eigen  frontwebsite  krijgen,  maar   zouden  de  Tilburgse  projecten  worden  opgenomen  in  de  grote  database  van  voordekunst.nl.  Omdat  men   lokaal  wil  blijven  zag  Cultuurfonds  Tilburg  geen  heil  in  deze  manier  van  werken,  omdat  het  dan  maar  zeer  de   vraag  is  of  de  Tilburgse  donateur  de  projecten  weet  te  vinden  en  of  crowdfunding  dan  tot  een  succes  leidt.     Huidige  ontwikkelingen   De  ontwikkeling  die  op  dit  moment  gaande  is  achter  de  schermen  van  Cultuurfonds  Tilburg  is  voornamelijk   gericht  op  de  begeleiding  en  organisatie  van  projecthouders,  waar  later  in  dit  verslag  op  wordt  teruggekomen.     Er  wordt  tegelijkertijd  ook  gewerkt  aan  de  interne  organisatie  om  de  verschillende  processen  zo  goed  mogelijk   te  doen  verlopen.     Daarnaast  is  men  ook  bezig  met  de  organisatie  achter  het  platform  en  de  communicatie  tussen  de   projectaanvragers  en  het  comité  en  bestuur.  Een  van  de  belangrijke  aspecten  bij  deze  organisatie  is  het   evenredig  verdelen  van  het  werk  over  de  beschikbare  vrijwilligers.  Dit  moet  ervoor  zorgen  dat  ieder  onderdeel   van  het  Cultuurfonds,  zoals  de  website,  maar  ook  het  contact  met  projecthouders,  het  communicatieverkeer   tussen  de  verschillende  organen  binnen  het  Cultuurfonds,  en  de  communicatie  naar  buiten  toe  adequaat   bijgehouden  wordt.  Deze  bestuurlijke  ontwikkeling  zit  in  een  afrondende  fase  en  moet  in  de  komende   maanden  dus  zijn  vruchten  af  gaan  werpen.                

      |  68   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Ondernemerscapaciteiten  van  projecthouders   Wat  betreft  de  begeleiding  van  en  de  communicatie  richting  de  projecthouders-­‐  en  aanvragers  is  het   Cultuurfonds  ook  druk  aan  de  slag  om  het  nieuwe  platform  te  ontwikkelen.     Wat  diverse  cultureel  economen,  zoals  Arjo  Klamer,  pretendeerden  ziet  men  bij  het  Cultuurfonds  nu  ook  in  de   praktijk  bewezen.  Crowdfunding  gaat  gepaard  met  een  flinke  dosis  creatief  ondernemerschap.  Zonder   voldoende  eigen  inzet  en  motivatie  gaat  crowdfunding  absoluut  niet  lukken.  Jan  Gevers  schetst  het  verschil   tussen  de  kunstenaars  die  doorgaans  anticipeerden  op  subsidie  en  de  kunstenaar  die  beseft  dat  hij  zelf  aan  de   slag  moet  om  zijn  financiering  rond  te  krijgen.  Wanneer  je  crowdfunding  als  financieringsmogelijkheid  ziet   moet  je  hier  ook  naar  handelen.  Het  is  geen  methode  die  zich  leent  voor  enkel  het  presenteren  van  je  plan  om   vervolgens  je  hand  op  te  houden  voor  potentiële  donateurs.     Dit  verschil  in  kunstenaars  kenmerkt  de  eerste  twee  maanden  van  het  Cultuurfonds  wat  betreft  de  resultaten   van  de  eerste  crowdfundprojecten  op  tilburgvoorcultuur.nl.  De  projecten  die  ondertussen  geslaagd  zijn  konden   zich  met  recht  crowdfunders  noemen.  Crowdfunding  is  volgens  Jan  Gevers  gebaseerd  op  je  eigen  netwerk  en   de  manier  waarop  je  dit  inzet.  Het  vergt  nagenoeg  een  fulltime  job  om  zo  veel  mogelijk  mensen  uit  je  netwerk   te  activeren  voor  een  donatie.  En  zelfs  als  je  deze  tijd  in  het  crowdfunden  wilt  en  kunt  steken,  moet  je  ook   goed  nagedacht  hebben  over  de  manier  waarop  je  je  plan  verkoopt.  In  bijna  alle  gevallen  verkoopt  kunst   zichzelf  niet  en  moet  je  als  projecthouder  een  goed  businessplan  hebben  om  potentiële  donateurs  over  de   streep  te  trekken.  Dit  is  overigens  ook  een  van  de  redenen  dat  je  crowdfunding  niet  als  basisfinanciering  van  je   kunstproject  moet  beschouwen,  stelt  Jan  Gevers.     Coachingtraject     Om  crowdfunding  niet  alleen  financiering  te  laten  zijn  voor  de  creatieve  ondernemers  die  het  inzicht  al  wel   hebben,  gaat  Cultuurfonds  Tilburg  actief  aan  de  slag  om  projecthouders  te  coachen  en  de  sturen  tijdens  de   crowdfundperiode.  Dit  wil  men  al  laten  beginnen  bij  de  aanmelding  van  het  project.  Momenteel  wordt  er  een   digitale  coach  ontwikkeld  die  de  projecthouders  middels  een  stappenplan  vraagt  naar  een  projectomschrijving,   maar  ook  naar  de  communicatieplanning,  doelstellingen,  een  begroting  en  promotionele  activiteiten.   Daarnaast  wordt  er  gaandeweg  het  stappenplan  ook  gecontroleerd  of  de  projecthouder  zich  voldoende  bewust   is  van  de  energie  die  hij  moet,  en  belangrijker  nog  kán  steken  in  het  crowdfundtraject.   Voor  kunstenaars  die  al  een  project  online  hebben  staan  worden  bovendien  inspiratiesessies  georganiseerd   waarin  er  gediscussieerd  kan  worden  met  andere  projecthouders,  maar  ook  met  deskundigen  op  het  gebied   van  crowdfunding.  Op  deze  manier  kunnen  projecthouders  inzicht  krijgen  in  de  mogelijkheden  om  hun  plannen   beter  aan  de  man  te  krijgen.     Het  probleem  van  tilburgvoorcultuur.nl   Een  probleem  dat  door  het  bestuur  geconstateerd  is,  maar  waar  nog  geen  concrete  oplossing  voor  gevonden   is,  behelst  de  algemene  traffic  naar  de  website,  of  specifieker  nog  de  traffic  naar  de  projecten  die  op   www.tilburgvoorcultuur.nl  online  staan.  Vanzelfsprekend  is  naamsbekendheid  genereren  voor  een  nieuw   initiatief  het  moeilijkste  wat  er  is.  Hiervoor  is  een  bepaalde  ‘arousal’  nodig  die  onder  andere  gecreëerd  wordt   door  de  lokale  pers,  maar  die  ook  via  de  promotionele  uitingen  van  projecthouders  en  het  platform  zelf  loopt.   Dit  zijn  allemaal  communicatie-­‐uitingen  vanuit  de  organisatie  zelf.  Toch  resulteren  deze  manieren  van   communiceren  nog  niet  tot  het  gewenste  aantal  bezoekers  op  de  website  en  daarmee  dus  ook  op  de   projectpagina.     Hier  liggen  op  het  oog  twee  oorzaken  aan  ten  grondslag.  Aan  de  ene  kant  zoekt  Cultuurfonds  Tilburg  bij  zichzelf   naar  het  probleem  en  dan  met  name  naar  de  werking  van  de  website.  En  aan  de  andere  kant  lijkt  dit  probleem   veroorzaakt  te  worden  door  een  al  eerder  genoemd  probleem,  namelijk  de  beperkte  ondernemerscapaciteit   van  de  projecthouders  en  het  activeren  van  je  doelgroep  ten  behoeve  van  een  donatie  aan  je  project.         |  69   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Mogelijke  oplossingen   Als  mogelijke  oplossing  denkt  Jan  Gevers  dan  ook  te  zien  dat  men  vanuit  Cultuurfonds  Tilburg  een  weg  inslaat   waarop  het  crowdfundgedeelte  op  de  website  een  nevenfunctie  krijgt  en  de  prioriteit  van  de  bezoeker  van   tilburgvoorcultuur.nl  op  iets  anders  ligt,  bijvoorbeeld  een  informatief  aspect  omtrent  cultuur.  Dan  wordt  er  dus   een  andere  online  content  gegenereerd  buiten  de  crowdfunding.  Op  deze  manier  zouden  bezoekers  vervolgens   'getriggerd'  kunnen  worden  om  uit  eigen  interesse  “ook  eens  te  kijken  bij  de  crowdfundprojecten  die  online   staan”.       Een  tweede  idee  om  het  probleem  vanuit  de  eigen  organisatie  op  te  lossen  is  om  als  Cultuurfonds  Tilburg  mee   te  liften  op  de  communicatieprocessen  van  andere  Tilburgse  bedrijven,  in  het  kader  van  vele  handen  maken   licht  werk.  Hierbij  moet  natuurlijk  wel  gehandeld  worden  vanuit  de  win-­‐wingedachte,  en  dus  niet  werken  als   storende  factor  voor  mensen  die  hier  niets  mee  te  maken  willen  hebben.  Dit  idee  is  dus  gericht  op  culturele   bedrijven  waarbij  mensen  in  potentie  al  geïnteresseerd  zijn  de  ondersteuning  van  kunst  en  cultuur.     Aan  de  kant  van  de  projecthouders  denkt  men  aan  een  oplossing  in  de  vorm  van  een  toolkit  die  kan  helpen  bij   de  opzet  van  een  communicatieplan.  Bij  een  correcte  uitvoering  van  deze  toolkit  zou  de  projecthouder  op  een   snelle  manier  inzicht  kunnen  krijgen  in  de  manier  waarop  hij  allereerst  zijn  doelgroep  kan  definiëren,  om   vervolgens  deze  groep  mensen  te  activeren  om  een  bijdrage  te  leveren  aan  zijn  project  op   tilburgvoorcultuur.nl.    

     

 

      |  70   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

INTERVIEW  MET  CAIA  OORTWIJN   24  mei  2013     Caia  Oortwijn  is  beleidsmedewerker  van  de  wethouder  voor  cultuur  van  de  gemeente  Tilburg.  Ze  heeft  onder   andere  het  afgelopen  jaar  het  subsidiemodel  herschreven  en  was  de  afgelopen  jaren  verantwoordelijk  voor  de   uitbetaling  van  incidentele  subsidies  aan  professionele  kunstenaars  en  projecthouders.  Dit  ging  over  subsidies   voor  beeldende-­‐  en  podiumkunsten,  die  twee  keer  per  jaar  tijdens  een  beoordelingsronde  kans  konden  maken   op  een  gemeentelijke  bijdrage.  Ze  is  van  begin  af  aan  betrokken  bij  de  opzet  van  tilburgvoorcultuur.nl.   1.

2.

Hoe  bent  u  in  eerste  instantie  met  crowdfunding  in  aanraking  gekomen?   Er  kwam  een  nieuwe  cultuurnota,  er  werden  nieuwe  doelen  gesteld  en  de  kern  van  het  beleid  was  dat  we   kunstenaars  wat  ondernemender  wilden  laten  worden.  Daarnaast  kwam  er  van  buitenaf,  vanuit  het   bedrijfsleven,  een  geluid  dat  ze  zich  in  wilden  zetten  voor  de  cultuur  in  de  stad,  omdat  zij  ook  vinden  dat   een  goed  cultureel  milieu  in  een  stad  bijdraagt  aan  een  goed  vestigingsklimaat  in  Tilburg.  Zij  wilden  geld   bijeen  brengen  en  wilden  hiertoe  meer  mensen  verzamelen  en  vroegen  aan  de  gemeente  Tilburg  of  wij  ook   wilden  bijdragen.  Hier  hebben  we  over  nagedacht  en  hebben  besloten  om  een  deel  van  het  geld  van  de   incidentele  subsidies  in  te  zetten  voor  het  platform.  We  zagen  in  crowdfunding  een  goede  wijze  waar  zowel   de  kunstenaars  als  het  publiek,  maar  ook  de  gemeente  en  het  bedrijfsleven  zich  gezamenlijk  voor  cultuur  in   kunnen  zetten.     Voor  dit  speelde  was  ik  ook  al  bij  voordekunst.nl  geweest  en  bij  het  BKKC,  om  informatie  in  te  winnen  over   crowdfunding,  en  ik  vond  het  toen  direct  al  interessant.       Hoe  schat  u  het  belang/waarde  van  crowdfunding  in  ten  opzichte  van  andere  financieringsbronnen  als   sponsoring,  subsidie  en/of  particuliere  giften  (mecenaat)?     Financieel   De  optelsom  die  gemaakt  wordt,  van  het  geld  van  het  publiek,  het  bedrijfsleven  en  de  gemeente  vind  ik  erg   positief.  Dit  maakt  dat  iedere  donatie  van  een  donateur  praktisch  gezien  wordt  verdubbeld.     Cultureel  draagvlak   Omdat  het  publiek  bijgedragen  heeft  aan  het  project,  wordt  er  in  ieder  geval  wel  iets  gerealiseerd  wat  het   publiek  klaarblijkelijk  wil.       Bewustwording  bij  kunstenaar  /  publiek  /  cultureel  ondernemerschap   Kunstenaars  die  dit  niet  gewend  zijn  balen  wel  van  deze  manier  van  werken.  Zij  zien  het  met  name  vanuit   hun  eigen  project,  waarmee  ze  voorheen  misschien  makkelijker  subsidie  op  konden  strijken,  en  nu  het   gevoel  hebben  dat  er  minder  geld  beschikbaar  is.   Zij  vinden  het  ook  lastig  om  bij  hun  familie  en  vrienden  om  geld  te  vragen,  terwijl  uit  onderzoek  toch  blijkt   dat  het  daarmee  begint,  crowdfunding.  Het  is  ook  niet  zo  dat  er  direct  minder  geld  beschikbaar  is,  alleen  op   een  andere  manier.  En  wij  verlangen  wel  van  kunstenaars  dat  ze  zich  in  ruil  voor  die  bijdrage   ondernemender  op  gaan  stellen.     Een  argument  dat  de  professionele  kunstenaars  opperen  is  dat  zij  vinden  dat  de  gemeente  zich  in  moet   zetten  voor  de  realisering  van  professionele  kunst  in  het  belang  van  het  project.  De  kunstenaar  die  normaal   gesproken  een  project  opzette  waar  hij  subsidie  voor  kreeg  vanuit  de  overheid,  voelt  zich  soms  ook  te  groot   om  nota  bene  zelf  geld  op  te  halen  voor  die  kunst.  Het  is  een  argument  waar  ik  het  ook  voor  een  deel  wel   mee  eens  ben,  omdat  het  risico  bestaat  dat  ‘de  pareltjes  onder  de  kunstprojecten’  wellicht  niet  meer  zo   vaak  gerealiseerd  worden,  maar  het  is  niet  zo  dat  de  kunstenaar  alleen  maar  zijn  hand  op  hoeft  te  houden   en  verder  kan  experimenten  wat  hij  wil.           |  71   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

3.

4. 5.

6.

  7.   8.

  9.

Ik  denk  dat  kunstenaars  wel  nog  wat  coaching  kunnen  krijgen  bij  crowdfunding,  terwijl  sommige   kunstenaars  deze  manier  van  hun  plan  verkopen  al  wel  onder  de  knie  hebben.       Heeft  u  zelf  wel  eens  een  donatie  gedaan  ten  behoeve  van  een  crowdfundproject?   Met  welke  regelmaat?   Ik  heb  aan  de  meeste  projecten  op  tilburgvoorcultuur.nl  wel  gedoneerd.       Wat  was  de  reden  dat  u  deze  donatie(s)  heeft  gedaan?     Wat  vindt  u  van  het  initiatief  van  het  Cultuurfonds  Tilburg  met  tilburgvoorcultuur.nl?   Een  goed  geluid!  We  moeten  er  alleen  nog  wel  veel  energie  in  steken  om  het  allemaal  voor  elkaar  te   krijgen.  Ik  moet  er  ook  wel  meer  uren  insteken  dan  op  voorhand  de  bedoeling  was.  Maar  dit  is  op  zich  te   verantwoorden  vanwege  het  feit  dat  de  wethouder  zich  zeer  nadrukkelijk  als  partner  profileert.  Omdat  het   eigenlijk  een  soort  prestigeproject  is  voor  haar,  krijg  ik  de  mogelijkheid  om  er  vanuit  mijn  werk  uren  in  te   steken.  Maar  het  zit  ondertussen  redelijk  goed  in  elkaar.     Wat  zijn  uw  ervaringen  omtrent  de  huidige  opzet  van  het  platform?   -­‐  met  betrekking  tot  de  inspanningen  van  projecthouders?   Deze  zijn  mij  in  het  begin  wel  wat  tegengevallen,  maar  dit  kwam  ook  door  onwetendheid  omtrent   crowdfunding  en  hoe  ze  dit  nu  het  beste  aan  kunnen  pakken.  Projecten  die  goed  geslaagd  zijn  blinken   bijvoorbeeld  uit  in  het  op  een  creatieve  manier  vinden  van  een  sponsor  of  het  duidelijk  omschrijven  van  hun   doelgroep.  Maar  ik  vind  wel  dat  sommige  projecthouders  kansen  laten  liggen.  Zo  heb  ik  bijvoorbeeld  zelf   eens  letterlijk  aangegeven  aan  iemand,  mail  mij  nu  persoonlijk  dan  doneer  ik  vervolgens.  Als  die   persoonlijke  benadering  dan  alsnog  uitblijft  dan  vind  ik  dat  je  echt  een  kans  mist.     -­‐  met  betrekking  tot  de  respons  van  donateurs?   Dat  is  wel  een  goede  vraag,  maar  we  hebben  tot  op  heden  eigenlijk  geen  reacties  gekregen.     -­‐  met  betrekking  tot  de  organisatie  van  het  crowdfundplatform?     -­‐  met  betrekking  tot  de  technische  faciliteiten  voor  projecthouders?   Ik  weet  van  het  BKKC  dat  ze  aan  intensieve  persoonlijke  begeleiding  doen  om  de  projecthouders  te  helpen   in  de  opzet  van  plannen  voor  crowdfunding.  Dit  kunnen  wij  op  dit  moment  (nog)  niet  doen,  omdat  we   allemaal  voornamelijk  vrijwillig  aan  het  werk  zijn  en  we  dus  niet  heel  veel  tijd  in  persoonlijke  begeleiding   kunnen  steken.  We  proberen  dit  nu  wel  voor  een  deel  op  te  lossen  via  een  digitale  toolkit  die   projecthouders  met  gerichte  vragen  moet  helpen  met  het  ontwerpen  van  hun  plan.  Zo  komen  er   bijvoorbeeld  vragen  over  wanneer  projecthouders  welke  social  media  denken  in  te  zetten  en  op  welke   manier  ze  dat  dan  willen  doen.  En  vervolgens  krijgen  ze  in  die  bepaalde  week  via  de  toolkit  automatisch   een  reminder  gestuurd  met  de  mededeling  dat  er  op  dat  moment  online  gepost  moet  worden.     -­‐  met  betrekking  tot  de  externe  communicatie?   Op  dit  moment  worden  er  plannen  besproken  binnen  de  communicatiegroep  om  in  de  stad  wat   prominenter  aanwezig  te  zijn,  bijvoorbeeld  in  cafés  of  culturele  instellingen.  Niet  alleen  om  een  poster  op  te   hangen,  maar  om  toch  met  z’n  allen  wat  meer  samen  te  werken.  

  10. -­‐  met  betrekking  tot  de  professionaliteit  van  de  organisatie?   Het  ondernemend  vermogen  is  natuurlijk  aanwezig  en  dat  is  zeer  positief.  Deze  mensen  blinken  natuurlijk   vooral  uit  in  professie  op  het  gebied  van  organiseren.      

      |  72   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

11. -­‐  met  betrekking  tot  de  kennis  van  projecthouders  en  de  organisatie  van  het  platform?   Er  zijn  een  aantal  medewerkers  die  wat  van  crowdfunding  af  weten,  zoals  Sophie  de  Boer,  die  zich  voor  de   opstartfase  van  het  platform  goed  heeft  ingelezen  over  crowdfunding.  Maar  het  merendeel  is  volgens  mij   niet  goed  op  de  hoogte  van  wat  precies  wel  en  niet  belangrijk  is  bij  crowdfunding.  Maar  dit  is  iets  dat  we   ons  allemaal  via  ervaringen  eigenmaken,  en  we  krijgen  er  dus  steeds  meer  verstand  van.         12. Op  welke  manier  wordt  de  Tilburgse  identiteit  gewaarborgd  op  het  crowdfundplatform?   Worden  plannen  van  projecthouders  hierop  getoetst?  Of  projecthouders  van  buiten  Tilburg  geweerd?   Het  project  moet  bijdragen  aan  het  Tilburgse  culturele  milieu.  Dit  betekent  dat  iemand  best  uit  een  andere   stad  van  Brabant  mag  komen,  maar  het  project  moet  in  Tilburg  plaatsvinden  of  bijdragen  aan  het   vestigingsklimaat  en  de  leefbaarheid  in  onze  stad  (Tilburg).     We  willen  met  dit  platform  stimuleren  dat  er  mooie  dingen  gebeuren  in  Tilburg  voor  het  Tilburgse  publiek.       13. Op  welk(e)  vlak(ken)  vindt  u  dat  het  Cultuurfonds  Tilburg  het  crowdfundplatform  kan  verbeteren?   En  op  welke  manier?   Crowdfunding  kan  in  mijn  opinie  wel  creatiever  benaderd  worden.  Bijvoorbeeld  in  de  vorm  van  veilingen   van  mooi  werk  of  tentoonstellingen  bijwonen.  Volgens  mij  zijn  er  toch  meer  dingen  te  bedenken  dan  de   vormen  die  mensen  nu  van  elkaar  na  blijven  apen.       14. Uit  literatuur  blijkt  dat  het  voor  projecthouders  van  belang  is  om  informatie  te  verstrekken  richting   donateurs.  In  hoeverre  worden  de  plannen  van  projecthouders  getoetst  op  doneermotieven  als:   -­‐  effect  van  de  donatie  (financiële  haalbaarheid,  urgentie  van  het  project/financiering)   -­‐  kosten  ten  opzichte  van  de  baten  (  informatie  voorziening,  tegenprestaties)   -­‐  de  affiniteit  van  het  netwerk  met  het  project   Deze  zaken  worden  alle  beoordeeld  en  vervolgens  in  de  vorm  van  een  advies  teruggekoppeld  aan  de   projecthouders.  Het  bestuur  neemt  dit  advies  vervolgens  ook  over.  In  de  nabije  toekomst  gaat  er  iemand   aan  het  werk  die  ook  tijdens  het  crowdfundproces  de  projecthouders  van  advies  voorziet  over   communicatie  en  de  haalbaarheid  van  het  project.     En  zoals  ik  eerder  gezegd  heb  bij  vraag  8,  gaat  de  online  toolkit  ook  automatisch  projecthouders  van  advies   voorzien  tijdens  de  crowdfundperiode.       15. Welke  rol  vindt  u  dat  Cultuurfonds  Tilburg  moet  spelen  in  de  begeleiding  van  projecthouders  vooraf  en   tijdens  de  crowdfundperiode?   -­‐  met  betrekking  tot  de  inzet  van  het  netwerk?   -­‐  met  betrekking  tot  het  communicatieplan?   -­‐  met  betrekking  tot  de  werving  van  donateurs?   Het  bestuur  is  in  deze  iets  meer  fan  van  een  statische  manier  van  adviseren,  dus  via  toolkits  en  tips  via  de  e-­‐ mail.  Ik  ben  meer  fan  van  persoonlijk  contact,  maar  dan  kom  ik  weer  op  het  punt  waar  we  het  eerder  over   hadden:  wij  hebben  daar  op  dit  moment  niet  de  mensen  en  de  tijd  voor  om  dat  te  kunnen  doen.    

16. In  hoeverre  is  het  van  belang  dat  er  op  lokaal  niveau  een  crowdfundplatform  aanwezig  is,     ten  opzichte  van  een  gecentraliseerd  platform?     Het  is  met  name  een  groot  voordeel  dat  we  nu  matching  kunnen  creëren  met  de  drie  al  eerder  genoemde   partijen:  het  bedrijfsleven,  de  gemeente  en  het  publiek.  En  het  lokale  platform  zorgt  er  ook  voor  dat  de   zichtbaarheid  van  de  partners  groter  is  en  dat  is  natuurlijk  ook  hetgeen  waar  met  name  bedrijven  baat  bij   hebben.  Daarnaast  werd  de  fee  die  aan  voordekunst.nl  betaald  moest  worden  ook  een  probleem  ten   opzichte  van  de  matchingconstructie.     Aan  de  andere  kant,  als  voordekunst.nl  nu  een  grote  deal  voor  elkaar  zou  weten  te  krijgen  met  bijvoorbeeld   de  postcodeloterij  of  iets  dergelijks,  dan  plukken  wij  daar  natuurlijk  geen  vruchten  van.           |  73   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

 

INTERVIEW  MET  LUC  BEGAS   21  mei  2013     Luc  Begas  was  tot  voor  kort  hoofdverantwoordelijke  voor  de  subsidieregeling  die  werd  uitgevoerd  via  het  BKKC   (Brabants  Kenniscentrum  voor  Kunst  en  Cultuur)  vanuit  de  provincie  Brabant.  Aan  de  ene  kant  wil  men  bij  het   BKKC  met  impulsgelden  vanuit  de  provincie  gaan  werken  en  aan  de  andere  kant  wil  men  crowdfunding  in  gaan   zetten,  als  alternatieve  financieringsbron  voor  culturele  projecten.  Bij  het  BKKC  is  men  sinds  anderhalf  jaar  met   crowdfunding  bezig.  Via  deze  nieuwe  invalshoeken  van  financiering  wil  het  BKKC  kunstenaars  en  artiesten   meer  marktgericht  en  ondernemend  laten  werken,  om  zodoende  de  klap  van  de  bezuinigingen  in  de   cultuursector  zo  goed  mogelijk  op  te  kunnen  vangen  en  minder  subsidieafhankelijk  te  worden.  Brabant  is  via   het  BKKC  de  eerste  provincie  die  partner  werd  van  voordekunst.nl.     1.

2.

Hoe  bent  u  in  eerste  instantie  met  crowdfunding  in  aanraking  gekomen?   Vanwege  een  terugtredende  overheid  is  het  BKKC  in  eerste  instantie  begonnen  met  crowdfunding.   Daarnaast  wilden  we  ook  de  subsidieverstrekking  en  financiering  van  projecten  transparanter  maken.   Vooral  de  financiering  vanuit  de  overheid  via  fondsen  wordt  vaak  besloten  achter  gesloten  deuren  en   vervolgens  begeleid  met  slechts  korte  en  bondige  adviezen.  Het  is  ook  zo  dat  ten  tijde  van  bezuinigingen   mensen  zich  af  gaan  vragen  of  het  wel  nodig  is  dat  al  dat  geld  naar  kunstprojecten  moet  gaan  waar  ze   verder  weinig  affiniteit  mee  hebben.  Als  dan  ook  de  verstrekking  van  die  subsidie  niet  helder  is  verlies  je  in   de  maatschappij  een  bepaald  draagvlak.  Dit  is  natuurlijk  ook  een  politieke  discussie  wanneer  er  aan  de  ene   kant  mensen  pleiten  voor  ‘meer  geld  voor  meer  handen  aan  het  bed’  en  aan  de  andere  kant  mensen  geld   beschikbaar  willen  houden  voor  cultuur.  Middels  crowdfunding  denken  we  de  financiering  voor  kunst   democratischer  en  dus  ook  transparanter  te  maken.       Hoe  schat  u  het  belang/waarde  van  crowdfunding  in  ten  opzichte  van  andere  financieringsbronnen  als   sponsoring,  subsidie  en/of  particuliere  giften  (mecenaat)?   Het  is  een  onderdeel  van  een  financieringsmix  en  moet  vooral  gebruikt  worden  als  aanvulling  op  het   budget.  Daarom  adviseer  ik  ook  altijd  om  crowdfunding  financieel  gezien  als  laatste  puzzelstukje  te   gebruiken  om  het  budget  te  completeren.  Het  is  erg  risicovol  om  crowdfunding  als  basisfinanciering  van  je   project  te  zien,  want  zodra  je  bijvoorbeeld  in  het  gunstigste  geval  het  geld  voor  een  crowdfundproject  bij   elkaar  hebt  verzameld  is  het  vervolgens  maar  zeer  de  vraag  of  je  via  fondsen  en/of  sponsors  het  volledige   budget  bij  elkaar  kan  krijgen.  En  vervolgens  zou  het  dus  bijzonder  ongelukkig  zijn  wanneer  je  al  je   donateurs  moet  teleurstellen  met  het  bericht  dat  het  project  niet  door  kan  gaan  omdat  overige   financieringsbronnen  uitblijven.     Het  is  ook  een  vorm  van  projectfinanciering  waarbij  de  ondernemer  in  de  kunstenaar  naar  boven  moet   komen.  Dat  is  wellicht  voor  een  hoop  mensen  een  moeilijk  traject,  want  het  is  niet  voor  iedereen  weggelegd   om  zomaar  op  mensen  af  te  stappen  om  hun  product  en/of  project  te  verkopen.  Aan  de  ene  kant  is  dit  wel   met  training  en  begeleiding  bij  te  brengen,  maar  aan  de  andere  kant  moet  het  wel  in  je  zitten.     Maar  het  is  ook  zo  dat  veel  kunstenaars  een  intrinsieke  drive  hebben  om  iets  te  maken  of  iets  te  creëren  en   kosten  noch  moeite  hiervoor  worden  gespaard.  Hierbij  wordt  vaak  niet  in  ogenschouw  genomen  of  er  ook   vraag  naar  is,  of  er  ook  mensen  naar  komen  kijken.  Dit  leverde  lang  niet  altijd  genoeg  op  om  vervolgens   van  rond  te  komen,  maar  door  de  traditionele  subsidieverstrekking  werden  dat  soort  problemen  vaak  wel   opgelost.  Maar  het  is  nu  een  andere  tijd  en  het  is  dus  van  belang  dat  kunstenaars  dit  ook  beter  in  kunnen   gaan  schatten.  Door  crowdfunding  kun  je  dus  ook  al  een  goed  beeld  krijgen  van  de  eventuele  animo  onder   het  publiek.   Tijdens  workshops  die  ik  aan  afstuderende  studenten  geef  merk  ik  ook  dat  een  groot  deel  geen  besef  heeft   wat  de  bron  van  hun  inkomsten  gaat  zijn,  terwijl  er  ook  altijd  een  paar  zijn  die  wel  al  een  aantal  jaar  met         |  74   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

een  bedrijfje  bezig  zijn  en  goed  in  de  gaten  hebben  waar  je  je  geld  vandaan  moet  halen.  Wij  vinden  daarom   dat  ondernemerschap  verplicht  moet  worden  bijgebracht  bij  de  kunststudenten.       3.

4.

5.

Heeft  u  zelf  wel  eens  een  donatie  gedaan  ten  behoeve  van  een  crowdfundproject?   Met  welke  regelmaat?   Ja,  af  en  toe  doneer  ik  eens  aan  projecten,  bij  pledgemusic,  kickstarter  en  voordekunst.nl.     Wat  was  de  reden  dat  u  deze  donatie(s)  heeft  gedaan?   Ik  doe  het  voornamelijk  voor  het  project.  Ik  ben  er  bij  voordekunst.nl  vaak  wel  een  beetje  terughoudend  in,   want  als  je  eenmaal  begint  kan  ik  aan  heel  veel  projecten  wel  een  donatie  doen.  Ik  steek  mijn  input  dan   liever  in  de  begeleiding  van  projecten,  dan  heb  ik  ook  het  gevoel  dat  ik  mijn  steentje  bijdraag.     Wat  vindt  u  van  het  initiatief  van  Cultuurfonds  Tilburg  met  tilburgvoorcultuur.nl?   Er  zitten  een  aantal  hele  positieve  aspecten  aan,  vind  ik.  Wat  ik  heel  positief  vind  is  dat  het  eigenlijk   voortkomt  uit  het  bedrijfsleven  zelf.  Het  komt,  zoals  ik  begrepen  heb,  voort  uit  bezuinigingen,  want  er  heeft   een  aantal  ondernemers  aangegeven  in  een  advertentie  in  de  krant  dat  ze  het  jammer  vinden  dat  er   landelijk,  maar  ook  provinciaal  en  gemeentelijk  bezuinigd  wordt  wat  betreft  cultuur.  Men  vindt,  en  dat   blijkt  ook  uit  het  verleden,  dat  een  goed  cultureel  klimaat  bijdraagt  aan  een  goed  bedrijfsleven.  Dit  blijkt   natuurlijk  ook  uit  onderzoek  van  bijvoorbeeld  Gerard  Marlet,  dat  men  in  de  historie  cultuur  in  wilde  zetten   om  het  imago  van  een  gemeente  op  te  vijzelen  om  zodoende  het  bedrijfsleven  en  het  vestigingsklimaat  een   positieve  boost  te  geven.  Bijvoorbeeld  dat  hoogopgeleide  werknemers  naar  exposities  moesten  kunnen,   maar  ook  mooie  voorstellingen  kunnen  bekijken.     Wat  ik  goed  vind  van  de  bedrijven  is  dat  men  toen  heeft  gezegd:  “We  kunnen  wel  lopen  klagen  als   bedrijven,  maar  we  kunnen  er  ook  onze  nek  voor  uitsteken.  En  daarom  willen  we  geld  op  tafel  leggen.”   Hieruit  is  uiteindelijk  Cultuurfonds  Tilburg  ontstaan.   Ik  was  bij  de  eerste  gesprekken  met  Jan  Gevers,  de  voorzitter  van  Cultuurfonds  Tilburg,  en  we  hebben  toen   geprobeerd  om  hen  aan  te  laten  sluiten  bij  voordekunst.nl.  Vanuit  het  BKKC  wilden  we  dit  om  binnen   Brabant  een  breed  platform  op  te  kunnen  bouwen  en  het  vervolgens  ook  landelijk  op  de  kaart  te  zetten.  We   wilden  binnen  het  BKKC  het  draagvlak  voor  crowdfunding  breder  maken  dan  alleen  onze  organisatie.  Ik  ben   door  het  land  gegaan  langs  de  grote  gemeenten,  de  B5,  om  na  te  gaan  of  zij  ook  partner  wilden  worden   van  voordekunst.nl  en  onze  intentie  was  ook  altijd  om  het  bedrijfsleven  daarbij  te  betrekken.     Er  waren  alleen  twee  zaken  waar  we  tegenaan  liepen.  1.  Is  dat  we  vanuit  het  BKKC  een  bepaalde  ‘fee’   betalen  aan  voordekunst.nl  om  gebruik  te  mogen  maken  van  die  website.  Wij  wilden  graag  dat  het   Cultuurfonds  daaraan  mee  ging  betalen,  omdat  ze  daar  natuurlijk  ook  profijt  van  zouden  hebben.  Echter,   het  probleem  was  onder  andere  dat  juist  een  van  de  aangesloten  bedrijven  een  internetbedrijf  is,  en  zij   boden  als  bijdrage  dat  ze  zo’n  crowdfundwebsite  zelf  konden  bouwen  en  ontwikkelen.  Ze  konden  dit  dus   zelf  zonder  kosten  realiseren.  2.  Is  dat  de  zichtbaarheid  van  bedrijven  op  het  platform  voordekunst.nl  niet  in   de  vorm  zou  kunnen  die  de  bedrijven  zouden  willen.  Er  zou  minder  exposure  zijn  dan  via  hun  eigen   platform.     Ik  vind  het  wel  jammer  dat  het  Tilburgse  platform  zich  op  deze  manier  toch  beperkt  tot  Tilburg  en  Tilburgse   projecten,  terwijl  we  bij  het  BKKC  niet  alleen  in  Brabant  zichtbaarheid  genereren,  maar  ook  landelijk.   Tilburgvoorcultuur.nl  wordt  in  principe  alleen  door  Tilburgers  gevonden,  en  dat  is  jammer  voor  de   projecten.  De  bevolking  in  het  land  zal  de  site  minder  snel  vinden.     Daarnaast  zullen  alle  projecten  op  tilburgvoorcultuur.nl  continu  aankloppen  bij  al  die  Tilburgse  bedrijven,   en  zij  zien  op  die  manier  natuurlijk  iedere  keer  al  die  projecthouders  langskomen.  Op  die  manier  krijg  je   misschien  een  vermoeidheid  van  bedrijven  en  burgers,  omdat  ze  iedere  keer  door  dezelfde  groep  gevonden   worden.  Je  beperkt  op  die  manier  voor  de  projecten  hun  financieringsmogelijkheid.     Aan  de  andere  kant  vind  ik  het  belangrijk  dat  wij  vanuit  het  BKKC  de  projecthouders  actief  en  adequaat,  en   liefst  in  levenden  lijve  kunnen  begeleiden  en  te  woord  kunnen  staan.  Kostentechnisch  gezien  is  hier  bij  het         |  75   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

6.

  7.

  8.

  9. 10. 11. 12.  

Cultuurfonds  op  bezuinigd  en  worden  plannen  vooral  vanaf  papier  beoordeeld.  Men  wil  dit  nu  iets  actiever   doen  door  een  toolkit  te  ontwikkelen,  maar  wij  merken  dat  persoonlijk  contact  en  de  interactie  veel   meerwaarde  heeft  voor  de  opzet  van  het  project  en  aan  de  andere  kant  ook  tijdens  het  proces  van   crowdfunding.       Wat  zijn  uw  ervaringen  omtrent  de  huidige  opzet  van  het  platform?   -­‐  met  betrekking  tot  de  inspanningen  van  projecthouders?   We  merken  dat  het  slagen  van  een  project  heel  erg  te  maken  heeft  met  de  projecthouders  zelf,  en  de  mate   waarin  ze  wel  of  niet  luisteren  naar  tips  en  adviezen  vanuit  ons.  Men  probeert  er  vaak  onderuit  te  komen   over  hoe  bijvoorbeeld  marketing  ingezet  moet  worden  en  je  gedurende  de  looptijd  van  je  project  toch  weer   opnieuw  mensen  en  bedrijven  moet  aanspreken  om  een  donatie  te  doen.  En  toch  blijven  veel   projecthouders  het  idee  houden  dat  het  wel  zal  lukken.   Men  gelooft  vaak  in  eigen  kunnen  en  is  vaak  eigenwijs.  Dat  is  niet  altijd  verkeerd,  maar  men  grijpt  niet  elke   kans  die  er  ligt  en  is  daar  laks  in.  Terwijl  er  toch  veel  mogelijkheden  liggen  om  het  crowdfundproject  te   laten  slagen.  Het  komt  in  een  hoop  gevallen  ook  wel  goed,  maar  dan  besteden  wij  veel  aandacht  aan  de   begeleiding  zodat  een  projecthouder  alert  blijft  op  de  inzet  van  social  media  en  de  benadering  van   potentiële  donateurs.  Ook  wanneer  projecten  te  commercieel  ogen  blijven  donateurs  uit,  dan  denkt  men   dat  het  geld  toch  wel  voorhanden  is.     Er  was  ook  eens  een  dansfestival  waar  nota  bene  honderd  medewerkers  bij  betrokken  waren.  Maar   iedereen  ging  vervolgens  naar  elkaar  kijken,  met  de  verwachting  dat  een  ander  wel  wat  zou  doen,  maar   vervolgens  deed  helemaal  niemand  wat  en  mislukte  het  project.     Dit  soort  projecten  is  toch  echt  gebaat  bij  onze  begeleiding,  maar  toch  wordt  dat  in  sommige  gevallen  in  de   wind  geslagen.  En  als  dan  het  kwartje  toch  niet  helemaal  valt,  mislukt  de  financiering  via  crowdfunding  dus   ook.  Je  hebt  echt  de  drive  nodig  van  de  projecthouder,  heeft  hij  er  tijd  en  energie  voor?  En  heeft  hij  zijn   werk  op  orde?   -­‐  met  betrekking  tot  de  respons  van  donateurs?   Ik  moet  eerlijk  zeggen  dat  de  laatste  keer  dat  ik  op  de  website  keek  alweer  een  poosje  geleden  is.  Ik  vond   het  toen  wel  jammer  dat  het  heel  lang  duurde  voor  er  projecten  bij  kwamen.  Ik  ben  vooral  benieuwd  hoe   het  zich  nu  gaat  ontwikkelen,  maar  ik  volg  het  op  dit  moment  niet  van  dichtbij.   -­‐  met  betrekking  tot  de  organisatie  van  het  crowdfundplatform?     -­‐  met  betrekking  tot  de  communicatie  intern?   Er  zitten  binnen  het  Cultuurfonds  wel  een  aantal  mechanismen  die  het  wel  lastiger  maken  dan  hoe  wij  het   doen.  Het  is  bijvoorbeeld  maar  de  vraag  wat  de  responssnelheid  is  bij  vragen  en  reacties.  Bij  ons  is  het   bijvoorbeeld  zo  dat  we  met  twee  personen  vier  dagen  per  week  aanwezig  zijn  om  direct  te  kunnen   reageren.  Wij  proberen  ook  veel  tips  aan  te  reiken  bij  het  maken  van  een  projectplan  of  een  begroting  en   geven  ook  advies  over  eventuele  andere  financieringsmogelijkheden.  Ik  vraag  me  af  hoe  dit  bij  het   Cultuurfonds  plaatsvindt,  want  ik  zit  hier  niet  bij.  Wij  beoordelen  dan  ook  nauwkeurig  of  het  realistisch  is   dat  projecten  het  met  de  voorgestelde  plannen  gaan  halen.  Maar  wij  hebben  hier  natuurlijk  wel  de  tijd  en   de  mensen  voor.  En  ik  kan  me  voorstellen,  omdat  het  bij  het  Cultuurfonds  toch  op  vrijwillige  basis  gaat,  dat   deze  vorm  van  begeleiding  daarom  minder  aanwezig  is.     -­‐  met  betrekking  tot  de  externe  communicatie?   -­‐  met  betrekking  tot  de  technische  faciliteiten  voor  projecthouders?   -­‐  met  betrekking  tot  de  professionaliteit  van  de  organisatie?   -­‐  met  betrekking  tot  de  kennis  van  projecthouders  en  de  organisatie  van  het  platform?  

      |  76   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

13. Op  welke  manier  wordt  de  Tilburgse  identiteit  gewaarborgd  op  het  crowdfundplatform?   Worden  plannen  van  projecthouders  hierop  getoetst?  Of  projecthouders  van  buiten  Tilburg  geweerd?   Het  is  vooral  van  belang  dat  er  meerwaarde  is  voor  de  Tilburgse  cultuursector.  Bij  het  BKKC  proberen  we   daar  enigszins  een  ‘open  mind’  in  te  hebben,  maar  het  uiteindelijke  resultaat  moet  wel  bijdragen  aan  de   cultuursector  in  Brabant.     14. Op  welk(e)  vlak(ken)  vindt  u  dat  Cultuurfonds  Tilburg  het  crowdfundplatform  kan  verbeteren?   En  op  welke  manier?   Je  kunt  geen  robotversie  van  het  proces  maken.  Het  blijft  maatwerk  en  je  moet  kritisch  kunnen  zijn  richting   een  projecthouder.  Iemand  moet  niet  zomaar  de  goede  antwoorden  in  een  toolkit  kunnen  geven,  in  een   persoonlijk  gesprek  moeten  keuzes  ook  goed  verantwoord  kunnen  worden.  Nogmaals,  ik  vind  het  heel  goed   dat  bedrijven  hun  nek  uitgestoken  hebben.  En  soms  komen  projecten  juist  ook  bij  ons  omdat  ze  landelijke   bekendheid  willen,  en  dan  is  tilburgvoorcultuur.nl  gewoon  niet  het  juiste  platform.     15. Uit  literatuur  blijkt  dat  het  voor  projecthouders  van  belang  is  om  informatie  te  verstrekken  richting   donateurs.  In  hoeverre  worden  de  plannen  van  projecthouders  getoetst  op  doneermotieven  als:   -­‐  effect  van  de  donatie  (financiële  haalbaarheid,  urgentie  van  het  project/financiering)   -­‐  kosten  ten  opzichte  van  de  baten  (  informatie  voorziening,  tegenprestaties)   -­‐  de  affiniteit  van  het  netwerk  met  het  project   Na  afloop  moet  er  verantwoording  afgelegd  worden  over  de  kosten  en  de  baten.       16. Welke  rol  vindt  u  dat  Cultuurfonds  Tilburg  moet  spelen  in  de  begeleiding  van  projecthouders  vooraf  en   tijdens  de  crowdfundperiode?   -­‐  met  betrekking  tot  de  inzet  van  het  netwerk?   Je  moet  goed  kijken  naar  de  volgers  op  Facebook,  en  wat  doe  je  met  Twitter  en  een  nieuwsbrief?  Hoe   actueel  is  de  website?       -­‐  met  betrekking  tot  het  communicatieplan?   Het  is  belangrijk  om  een  planning  te  beoordelen,  en  te  zeggen  dat  er  nauwkeurig  uiteengezet  wordt   wanneer  wat  gedaan  wordt  ten  behoeve  van  de  werving.     -­‐  met  betrekking  tot  de  werving  van  donateurs?   Als  we  het  hebben  over  bedrijven  bijvoorbeeld,  moet  er  geadviseerd  worden  om  op  tijd  aan  te  kloppen.   Want  lastminute  nog  vragen  om  een  gift  werkt  bij  bedrijven  niet.  Zij  hebben  een  relatief  lang   besluitvormingsproces,  en  die  zullen  dus  vanaf  dag  één  benaderd  moeten  worden.                    

        |  77   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

INTERVIEW  MET  SOPHIE  DE  BOER   22  mei  2013       Sophie  de  Boer  is  kunsthistorica  en  zit  in  de  kunstcommissie  van  het  Cultuurfonds  Tilburg.  Ze  is  nauw   betrokken  geweest  bij  de  opzet  van  het  platform  en  vervolgens  organiseert  ze  als  secretaris  van  het   Cultuurfonds  de  communicatie  naar  en  met  projecthouders.     1.

2.

3.

4.

5.

Hoe  bent  u  in  eerste  instantie  met  crowdfunding  in  aanraking  gekomen?   Via  een  bevriend  bestuurslid  hoorde  ik  over  het  initiatief.  Ik  heb  aangegeven  dat  ik  wilde  meedenken  en   meewerken  aan  het  crowdfundplatform.  Aan  de  ene  kant  omdat  ik  kunsthistorica  ben,  maar  aan  de  andere   kant  vind  ik  crowdfunding  ontzettend  interessant.  Vervolgens  ben  ik  benaderd  door  Leo  Pot,  die  als   adviseur  verbonden  is  en  als  voorzitter  zitting  neemt  in  de  kunstcommissie  van  het  Cultuurfonds.  Hij  vroeg   me  om  als  secretaris  ook  onderdeel  te  worden  van  deze  commissie.  Mijn  interesse  voor  crowdfunding  is   mede  gegrond  vanwege  het  feit  dat  er  een  omslag  gaande  is  in  de  kunstwereld  wat  betreft   inkomstenbronnen.     Hoe  schat  u  het  belang/waarde  van  crowdfunding  in  ten  opzichte  van  andere  financieringsbronnen  als   sponsoring,  subsidie  en/of  particuliere  giften  (mecenaat)?   Ik  vind  een  van  de  grootste  meerwaarden  van  crowdfunding  dat  je  actief  bezig  bent  met  netwerken.   Daarnaast  heb  je  daardoor  meer  mogelijkheden  om  je  verhaal  te  vertellen  aan  je  publiek  en  aan  je  volgers   en  zodoende  creëer  je  meer  draagvlak.     Je  merkt  dat  crowdfunding  vooral  gaat  over  het  verhaal  achter  het  project  en  over  de  vraag  waarom  een   kunstenaar  een  bepaald  project  wil  uitvoeren.  Wat  bij  ons  via  crowdfunding  wel  duidelijk  wordt  is  dat  de   kunstenaar  zich  vaak  verschuilt  achter  zijn  artistieke  concept  en  niet  nadenkt  over  de  marketing  rondom   het  project.  Maar  dit  laatste  aspect  is  samen  met  je  eigen  netwerk  wel  het  belangrijkste  aspect  bij   crowdfunding.   Dit  is  overigens  iets  wat  in  mijn  optiek  vanuit  de  opleiding  ook  niet  erg  gestimuleerd  wordt.     Ik  constateer  dus  dat  het  verhaal  heel  helder  moet  zijn,  ook  omdat  het  besluitvormingsproces  van  een   donateur  vrij  kort  blijkt.  Een  donateur  ziet  een  filmpje,  leest  het  verhaal  en  wil  al  dan  niet  direct  doneren.   Wanneer  dan  vervolgens  technisch  iets  niet  lukt  of  er  geen  overzicht  is  in  de  doneermogelijkheden  haakt   een  donateur  af  en  is  hij  het  gevoel  en  het  moment  voor  het  project  kwijt.     Heeft  u  zelf  wel  eens  een  donatie  gedaan  ten  behoeve  van  een  crowdfundproject?   Met  welke  regelmaat?   Ik  heb  nog  niet  gedoneerd  aan  een  project.       Wat  was  de  reden  dat  u  deze  donatie(s)  heeft  gedaan?   Aan  de  ene  kant  merk  ik  dat  ik  door  mijn  betrokkenheid  bij  het  platform  enigszins  terughoudend  ben  met   doneren,  omdat  ik  in  dat  geval  bezig  kan  blijven  met  doneren  aan  alle  projecten.  Daarnaast  zijn  er   (inter)nationaal  gezien  wel  projecten  waar  ik  aan  zou  willen  doneren,  maar  het  betalingsverkeer  bij   projecten  uit  het  buitenland  is  dermate  ingewikkeld  dat  het  me  niet  zomaar  lukte  om  een  donatie  te  doen.   Dit  heeft  te  maken  met  betaling  via  VISA,  iets  wat  hier  in  Nederland  anders  geregeld  is.     Wat  vindt  u  van  het  initiatief  van  het  Cultuurfonds  Tilburg  met  tilburgvoorcultuur.nl?   Men  wilde  hier  vanuit  het  bedrijfsleven  graag  mee  starten,  een  fonds  oprichten  voor  kunst  en  cultuur,  maar   wilde  dit  wel  een  ondernemend  karakter  geven.  Vandaar  dat  crowdfunding  hierbij  betrokken  is,  omdat  men   niet  zomaar  geld  wilde  geven.  Dit  zie  ik  heel  positief,  maar  we  moeten  er  binnen  Cultuurfonds  Tilburg  wel   aan  wennen  en  een  goede  structuur  vinden  waarin  we  effectief  kunnen  werken.  Het  zijn  hoofdzakelijk         |  78   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

6.

7.

8.   9.

ondernemers  binnen  het  fonds  die  zich  vrijwillig  inzetten  en  dit  resulteerde  er  tot  voor  kort  in  dat  men  niet   voldoende  tijd  kon  vinden  om  ook  echt  plannen  te  verwezenlijken;  er  heerste  vooral  een  overlegcultuur.   Terwijl  de  projecthouders  op  een  goede  respons  zaten  te  wachten,  bleven  dingen  liggen.  Het  had  ook  te   maken  met  het  gebrek  aan  afbakening,  maar  hier  komt  binnenkort  verandering  in,  waardoor  functies   binnen  het  Cultuurfonds  meer  helder  worden  en  er  hopelijk  ook  effectiever  gewerkt  kan  worden.     Ik  vraag  me  overigens  ook  af  of  het  goed  is  om  medewerkers  van  dit  platform  vrijwilligers  te  noemen.  Het  is   namelijk  zo  dat  een  groot  deel  van  de  mensen  zich  vele  uren  per  week  inzet  om  het  platform  draaiende  te   houden,  niet  vrijblijvend  dus.  Ik  vind  dat  de  term  vrijwilliger  dit  te  weinig  tot  zijn  recht  laat  komen.  Als  ik   voor  mezelf  mag  spreken  vind  ik  mezelf  geen  vrijwilliger.  Ik  zet  me  weliswaar  onbaatzuchtig  in  voor   tilburgvoorcultuur.nl,  maar  ben  ook  als  professional  serieus  met  mijn  vak  bezig.  Onbaatzuchtig  is  een  term   die  de  lading  meer  dekt  dan  vrijwillig  en  aan  de  andere  kant  ook  richting  de  buitenwereld  een  uitstraling   heeft  van  professionaliteit.     Betaalde  functies  creëren  heeft  niet  de  voorkeur  van  het  Cultuurfonds,  omdat  men  al  het  geld  wil  inzetten   voor  de  projecten.     Wat  zijn  uw  ervaringen  omtrent  de  huidige  opzet  van  het  platform?   -­‐  met  betrekking  tot  de  inspanningen  van  projecthouders?   De  projecthouders  die  ik  heb  ontmoet  zijn  enthousiast,  maar  in  het  begin  was  er  wel  frustratie.  Er  waren   toen  nog  veel  technische  fouten  op  de  site,  en  het  was  moeilijk  om  de  juiste  verantwoordelijke  aan  te   kunnen  spreken.  Dit  had  ook  weer  te  maken  met  het  feit  dat  het  niet  volledig  duidelijk  was  wie  nou  precies   wat  deed,  operationeel  gezien.     Maar  wat  betreft  hun  inspanningen  voor  het  eigen  project,  hebben  ze  wel  moeite  met  het  in  de  markt   zetten  van  het  project.  Men  heeft  over  het  algemeen  geen  ervaring  in  communicatie  en  netwerken  en  dus   vervolgens  ook  geen  ervaring  hoe  ze  het  crowdfundmechanisme  in  gang  moeten  zetten.     Projecthouders  hebben  het  al  snel  over  hoe  lastig  ze  het  vinden  om  weer  bij  familie  en  vrienden  aan  te   moeten  kloppen  voor  support,  want  vaak  zijn  ze  daar  door  heel  hun  carrière  al  vaak  genoeg  geweest.  Maar   in  mijn  opinie  moeten  ze  juist  een  professioneel  netwerk  aanboren  en  dus  niet  het  accent  bij  vrienden  en   familie  leggen.  Probeer  je  boodschap  bijvoorbeeld  via  collega-­‐kunstenaars  of  andere  professionele   instanties  te  verspreiden,  of  ga  gericht  zoeken  naar  mensen  binnen  de  branche  waar  je  project  iets  voor   betekent.  Zo  raad  ik  aan  om  gebruik  te  maken  van  communiqués  binnen  bedrijven  en  organisaties,  in   plaats  van  alleen  maar  in  de  regionale  kranten  te  verschijnen.  Maar  ook  schoolkranten  of  vakbladen   kunnen  interessant  zijn.     Als  laatste  geef  ik  ook  altijd  het  advies,  wat  je  zelf  niet  kan,  besteed  dat  uit  en  vraag  mensen  om  je  heen  om   te  helpen  met  zaken  die  zij  leuk  vinden  en  goed  kunnen.       -­‐  met  betrekking  tot  de  respons  van  donateurs?   -­‐  met  betrekking  tot  de  communicatie  intern?   Ik  kan  met  iedereen  zeer  goed  opschieten,  maar  ik  vind  wel  dat  er  nog  te  veel  een  eilandstructuur  heerst.   Men  opereert  op  dit  moment  nog  te  veel  binnen  de  eigen  gelederen,  bijvoorbeeld  binnen  het  bestuur  of   binnen  de  kunstcommissie  terwijl  ik  vind  dat  we  veel  meer  kunnen  samenwerken.  De  leden  van  de   kunstcommissie  hebben  er  bijvoorbeeld  behoefte  aan  om  een  beeld  te  krijgen  van  het  bestuur.  Er  is  tot  op   heden  nog  geen  kennismaking  geweest.  Dit  om  te  weten  voor  wie  er  advies  wordt  gegeven  en  wat  het   bestuur  vindt  van  de  adviezen  die  de  commissieleden  geven.  

  10. -­‐  met  betrekking  tot  de  technische  faciliteiten  voor  projecthouders?   Technisch  gezien  zijn  er  nog  wel  een  hoop  zaken  verwarrend.  Dit  heeft  ermee  te  maken  dat  projecthouders   zich  niet  op  de  goede  manier  aanmelden  waardoor  er  in  een  vroeg  stadium  een  hoop  projecten  intern         |  79   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

stranden.  Dit  betreft  het  gebruik  van  verkeerde  invulvelden,  waardoor  projectaanvragen  op  verkeerde  of   onbekende  plekken  uitkomen.  Natuurlijk  is  dit  inherent  aan  de  opstartfase  en  zijn  dit  kinderziektes,  maar   dit  moet  wel  verbeterd  worden.     Daarnaast  is  het  van  belang,  hier  wordt  overigens  ook  vanaf  dit  moment  iemand  op  gezet,  dat  er  een   toezichthouder  is  die  oplet  of  er  nieuwe  projecten  zijn  die  zich  op  de  goede  manier  aanmelden  en  dat  de   communicatie  intern  goed  teruggekoppeld  wordt  naar  projecthouders.  Verder  is  het  ook  belangrijk  dat   deze  toezichthouder  in  de  gaten  houdt  of  de  informatie  op  de  pagina’s  ook  juist  is  en  dat  de  donateurs  ook   op  de  juiste  manier  geïnformeerd  worden.     11. -­‐  met  betrekking  tot  de  professionaliteit  van  de  organisatie?   Zoals  ik  bij  vraag  5  al  aangegeven  heb  mag  het  wat  mij  betreft  wel  steviger  en  fundamenteler  neergezet   worden.  Maar  dat  is  in  feite  iets  dat  puur  met  woorden  te  maken  heeft,  dus  marketing  en  PR.     12. -­‐  met  betrekking  tot  de  kennis  van  projecthouders  en  de  organisatie  van  het  platform?   Niet  iedereen  is  even  goed  op  de  hoogte  van  crowdfunding,  maar  door  de  ervaringen  die  we  opdoen  leren   we.  Maar  een  opvallend  gegeven  is  dat  de  projecthouder  specifieke  problemen  tegenkomt,  die  de  groep   ondernemers  niet  te  zien  krijgt.  En  dit  levert  soms  frustratie  op.  Zo  kan  het  aan  de  ene  kant  mooi  zijn  als  de   pers  aandacht  besteed  aan  een  bepaald  project  en  de  bijbehorende  initiatiefnemer,  maar  wordt  er   vervolgens  niet  gesproken  of  geschreven  over  de  crowdfunding  ten  behoeve  van  het  project.  De   projecthouder  merkt  dat  de  pers  daar  liever  niet  direct  over  schrijft,  om  niet  een  te  wervend  stuk  te  krijgen.   Er  zijn  zodoende  nogal  wat  verschillende  belangen  en  invalshoeken  vanuit  verschillende  mensen  waardoor   het  onder  de  aandacht  krijgen  van  je  project  niet  altijd  even  gemakkelijk  en  soepel  verloopt.  Terwijl   crowdfunding  toch  wel  echt  een  specialistische  vorm  van  werken  behoeft,  is  het  vanuit  de  ondernemers   soms  te  gemakkelijk  gezegd  dat  je  het  project  wel  ‘even’  aan  de  man  moet  brengen.  Geresumeerd  is  de   kennis  van  crowdfunding  binnen  Tilburg  binnen  onze  organisatie  nog  niet  optimaal,  maar  we  beheersen  het   steeds  meer.       13. Op  welke  manier  wordt  de  Tilburgse  identiteit  gewaarborgd  op  het  crowdfundplatform?   Worden  plannen  van  projecthouders  hierop  getoetst?  Of  projecthouders  van  buiten  Tilburg  geweerd?   Wij  besteden  er  bij  de  commissie  veel  aandacht  aan  dat  er  een  verbinding  met  Tilburg  gecreëerd  wordt.   Men  hoeft  als  projecthouder  niet  per  se  uit  Tilburg  te  komen,  maar  het  streven  van  het  project  moet  wel   zijn  dat  het  culturele  klimaat  in  Tilburg  er  baat  bij  heeft.  En  deze  verbinding  met  het  Brabantse  moet  ook   wel  degelijk  zichtbaar  zijn.   -­‐  beperk  je  jezelf  als  Cultuurfonds  niet  te  veel  tot  Tilburg  op  deze  manier?     Via  social  media  is  het  natuurlijk  zeer  gemakkelijk  om  donateurs  van  buiten  Tilburg  te  werven  en  te   enthousiasmeren.  En  dat  we  het  belangrijk  vinden  dat  er  een  verbinding  is  met  Tilburg  wil  niet  zeggen  dat   we  alleen  lokale  initiatieven  ondersteunen.  Het  is  juist  de  bedoeling  om  Tilburg  in  een  groot  kader  te   plaatsen,  dat  kan  dus  ook  met  projecten  die  een  (inter)nationale  uitstraling  hebben,  zoals  de  film  How  to   describe  a  cloud  van  producent  Wout  Conijn.     14. Op  welk(e)  vlak(ken)  vindt  u  dat  het  Cultuurfonds  Tilburg  het  crowdfundplatform  kan  verbeteren?   En  op  welke  manier?   In  eerste  instantie  was  er  vanuit  bet  bestuur  de  opinie  dat  het  geld  vooral  uit  Tilburg  ging  komen,  terwijl  ik   denk  dat  Tilburgers  nog  niet  goed  op  de  hoogte  zijn  van  het  Cultuurfonds.     Verder  is  het  een  moedig  initiatief  geweest  om  zelf  een  website  te  ontwikkelen,  wat  vervolgens  dus  ook  de   bijbehorende  kinderziektes  met  zich  meebrengt.  Maar  om  de  vergelijking  met  het  BKKC  en  de  verbinding   met  voordekunst.nl  te  maken,  ik  denk  dat  op  termijn  de  site  tilburgvoorcultuur.nl  juist  Tilburgers  over  de   streep  trekt  wanneer  er  bijvoorbeeld  zichtbaar  meer  succes  geboekt  wordt.   In  het  begin  is  ook  de  communicatie  niet  goed  geweest.  Er  was  een  plan  om  het  platform  naar  buiten  te         |  80   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

brengen  via  de  pers,  maar  door  omstandigheden  is  dit  niet  gelukt  zoals  het  zou  moeten.  Dus  Tilburgers   kennen  het  nog  niet.  Maar  als  het  dus  gaat  groeien  is  het  wellicht  juist  een  pré  als  het  Tilburgse   ondernemers  zijn  en  de  gemeente  er  ook  achter  staat.  De  ondernemers  hebben  ook  een  enorm  netwerk  die   ze  inzetten  om  bijvoorbeeld  meer  partners  te  vinden,  en  daarmee  meer  geld  voor  cultuur  gaan   verwezenlijken.   We  hebben  wel  een  kans  laten  liggen  doordat  er  voor  de  lancering  geen  publiciteitsbom  is  gelanceerd.   Slechts  één  of  twee  dagen  van  tevoren  was  er  een  persbericht  over  de  lancering  in  plaats  van  dat  het  een   maand  van  tevoren  naar  buiten  werd  gecommuniceerd.  Zo  werd  ook  het  Facebook-­‐account  niet  goed   bijgehouden  en  was  hier  weinig  actie  op  te  zien.  Dit  is  eigenlijk  allemaal  het  resultaat  geweest  van  niet   goed  plannen.  Er  zijn  in  beginsel  te  weinig  uitvoerders  geweest,  en  dat  gaat  nu  veranderen.     Ik  zou  ook  graag  meer  disciplines  binnen  de  kunst  willen  bereiken,  wellicht  vormgevers,  schrijvers,  dichters.       15. Uit  de  literatuur  blijkt  dat  het  voor  projecthouders  van  belang  is  om  informatie  te  verstrekken  richting   donateurs.  In  hoeverre  worden  de  plannen  van  projecthouders  getoetst  op  doneermotieven  als:   -­‐  effect  van  de  donatie  (financiële  haalbaarheid,  urgentie  van  het  project/financiering)   -­‐  kosten  ten  opzichte  van  de  baten  (  informatie  voorziening,  tegenprestaties)   -­‐  de  affiniteit  van  het  netwerk  met  het  project   Nog  niet  goed  genoeg.  Er  kan  meer  advies  gegeven  worden  aan  projecthouders  over  bijvoorbeeld  de  opzet   van  tegenprestaties.  Dit  begint  in  sommige  gevallen  met  nota  bene  €  50,-­‐,  terwijl  het  bij  crowdfunding   eigenlijk  altijd  begint  bij  ‘slechts’  €  10,-­‐.  En  bij  projecten  die  een  hoog  doelbedrag  stellen  benadrukken  we   wel  ten  zeerste  dat  ze  hun  netwerk  zo  groot  mogelijk  maken  om  genoeg  donateurs  te  kunnen  werven,  en   dat  vereist  de  nodige  creativiteit.     16. Welke  rol  vindt  u  dat  het  Cultuurfonds  Tilburg  moet  spelen  in  de  begeleiding  van  projecthouders  vooraf  en   tijdens  de  crowdfundperiode?   Vergeleken  met  het  BKKC  is  het  niet  zo  dat  wij  niets  persoonlijk  beoordelen,  maar  wij  schakelen  veel  meer   via  de  e-­‐mail.  Het  is  niet  zo  dat  projecthouders  met  een  mooi  geschreven  plan  gemakkelijk  door  de   beoordelingscommissie  komen.  Wij  communiceren  veel  met  de  kunstenaars,  maar  wellicht  op  een  andere   manier  dan  het  normaal  gesproken  plaatsvindt.  En  we  adviseren  projecthouders  op  momenten  en  over   zaken  wanneer  wij  dat  van  belang  vinden.  We  proberen  dat  zo  goed  mogelijk  te  doen  en  we  willen  de   kunstenaar  laten  merken  dat  hij  gehoord  wordt.  En  ons  uitgangspunt  is  om  de  kunstenaar  ondernemender   te  laten  worden.     17. In  hoeverre  is  het  van  belang  dat  er  op  lokaal  niveau  een  crowdfundplatform  aanwezig  is,     ten  opzichte  van  een  gecentraliseerd  platform?   Het  is  belangrijk  voor  de  Tilburgse  identiteit,  en  voor  de  Tilburgse  ondernemersgeest  is  het  ook  van  belang.   We  hebben  prachtige  kunstopleiding  in  de  stad  die  zich  inzet  voor  talentontwikkeling  en  aan  de  andere   kant  hebben  we  een  goede  ondernemende  cultuur  binnen  Tilburg.  Het  moet  elkaar  op  deze  manier  goed   kunnen  stimuleren.  Hierdoor  maken  we  de  voedingsbodem  voor  creativiteit  interessanter  en  op  termijn  zou   het  een  kruisbestuiving  kunnen  worden  tussen  jonge  kunstenaars  en  het  bedrijfsleven.     Het  is  niet  de  bedoeling  om  het  lokaal  te  houden,  we  denken  groot.  Het  is  belangrijk  voor  de  identiteit  van   Tilburg  dat  er  wat  gebeurt  in  de  stad;  zowel  voor  de  inwoners,  maar  ook  voor  het  imago  van  de  stad  zelf.     Wat  betreft  een  centraal  crowdfundplatform,  zoals  voordekunst.nl,  is  tilburgvoorcultuur.nl  wel  echt  een   ander  initiatief.  Wij  creëren  een  matching  tussen  aan  de  ene  kant  de  subsidieverstrekker  (de  gemeente)  en   aan  de  andere  kant  giften  uit  het  bedrijfsleven.     En  met  het  concept  maakt  in  mijn  ogen  het  bedrijfsleven  ook  een  gebaar  naar  de  kunstwereld  in  Tilburg,   waarmee  de  bedrijven/participanten  aan  willen  geven  hoe  belangrijk  ze  het  vinden  om  in  een  cultureel   bruisende  stad  te  leven.             |  81   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

INTERVIEW  MET  WOUT  CONIJN,  PROJECTHOUDER  OP  TILBURGVOORCULTUUR.NL  MET   HOW  TO  DESCRIBE  A  CLOUD     17  mei  2013   1.

2.

3.

4.

5.

6.

Wat  heeft  u  doen  besluiten  om  crowdfunding  in  te  zetten  ter  financiering  van  uw  project?   Buitenom  sommige  fondsen  hadden  we  geen  budget  om  het  project  volledig  te  financieren.  Dit  wil  zeggen   dat  de  regisseur  in  de  startfase  van  het  project  uit  het  Mondriaanfonds  wel  een  maandelijkse  bijdrage   kreeg,  deze  was  echter  ontoereikend  voor  alle  kosten.  Verder  heeft  het  Filmfonds  een  ‘afmaaksubsidie’   verstrekt,  maar  geen  startbedrag.  Reden  hiervoor  was  dat  het  scenario  niet  uitgebreid  genoeg  was.     Wat  dit  betreft  merk  je  dat  de  arthousefilms  een  te  klein  bereik  hebben  om  net  als  commerciële  films   sponsors  aan  te  kunnen  trekken.       Bent  u  zich  bewust  van  de  rol  van  het  eigen  netwerk?     Absoluut,  en  mijn  netwerk  was  en  is  op  orde.  Vooral  mijn  eigen  familie  en  naaste  vrienden  heb  ik  kunnen   enthousiasmeren  tot  het  doen  van  een  donatie.       Hoe  en  wanneer  heeft  u  potentiële  donateurs  benaderd?     Dit  is  niet  echt  gepland,  mede  omdat  we  een  lange  periode  voor  crowdfunding  hadden  gepland.  Daarom   zijn  we  ook  pas  de  laatste  maand  echt  aan  de  slag  gegaan  om  het  bedrag  bij  elkaar  te  krijgen.   -­‐  Hebben  jullie  op  dat  moment  nog  speciale  acties  bedacht  om  potentiële  donateurs  over  de  streep  te   trekken?   Tijdens  de  laatste  weken  kregen  we  nog  een  actie  voor  elkaar  waarbij  mensen  een  telefoon  konden  winnen   wanneer  ze  gedoneerd  hadden.  Onder  de  donateurs  werd  dan  vervolgens  een  telefoon  verloot.  Volgens  mij   heeft  dit  niet  heel  veel  effect  gehad.  Het  waren  vooral  bekenden  die  doneerden  en  ook  veel  collega’s  uit  het   werkveld  hebben  een  donatie  gedaan.  Die  collega’s  hebben  de  film  tijdens  een  preview  kunnen  zien  en  het   is  dan  echt  hartverwarmend  om  te  zien  dat  al  die  gewaardeerde  collega’s  uit  het  vak  een  bijdrage  willen   leveren  aan  dit  project.     Verder  merk  je  dat  deze  mensen  zich  in  jouw  situatie  kunnen  verplaatsen  en  dus  weten  hoe  hard  je  ervoor   moet  werken  om  dit  voor  elkaar  te  krijgen.  Dit  is  overigens  ook  bekend  bij  mijn  familie  en  vrienden,  en  dat   moedigt  hen  dus  ook  meer  aan  om  bij  te  dragen.   -­‐  Zijn  u  nog  zaken  opgevallen  tijdens  de  crowdfundperiode  met  betrekking  tot  het  werven  van  donateurs?   Mensen  reageren  waarschijnlijk  toch  op  de  herhaling  die  je  tijdens  je  communicatie  naar  buiten  toepast.  Zo   heb  ik  natuurlijk  geregeld  op  Facebook  updates  gemeld  over  mijn  project  en  ik  denk  dat  er  dan  toch  een   marketingwet  optreedt,  des  te  vaker  mensen  een  bericht  zien,  hoe  meer  geïnteresseerd  ze  raken.     Welke  informatie  levert  u  aan  uw  (potentiële)  donateurs?  Over  het  project  of  over  uzelf?   Geen  verrassende  dingen,  maar  gewoon  zo  helder  en  uitgebreid  mogelijk.  Verder  ben  ikzelf  en  is  het  project   zeer  transparant.     Uit  onderzoek  blijkt  dat  (potentiële)  donateurs  geënthousiasmeerd  worden  wanneer  het  project  door     experts  of  belanghebbenden  in  de  branche  onderschreven  wordt.  Hebben  jullie  dit  ook  overwogen?   Heb  ik  eigenlijk  niet  aan  gedacht,  maar  het  is  wel  een  interessant  gegeven  voor  een  eventuele  volgende   keer!  Zeker  omdat  er  veel  mensen  uit  het  werkveld  interesse  getoond  hebben,  daar  zou  ik  de  volgende  keer   wel  iets  mee  kunnen  doen,  inderdaad.       Uit  onderzoek  blijkt  dat  de  werking  van  crowdfunding  onder  andere  beïnvloed  wordt  door  de  periode  die   gesteld  wordt  om  het  doelbedrag  bij  elkaar  te  crowdfunden.  Hoe  hebben  jullie  deze  bepaald?         |  82   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

We  hebben  hier  geen  bewuste  aanpak  voor  gehad.  Zoals  gezegd  hebben  we  een  redelijk  lange  termijn   gesteld  en  zijn  we  pas  aan  het  eind  van  de  periode  actief  donateurs  gaan  werven.  We  staan  bijvoorbeeld   ook  op  een  internationale  crowdfundwebsite,  gofundme.com  en  daar  wordt  niet  eens  een  deadline  gesteld.   We  hebben  gewoon  het  doelbedrag  gesteld  en  daar  zijn  we  voor  gegaan.       7. Is  er  ten  behoeve  van  de  crowdfundperiode  een  communicatieplanning  en  wervingscampagne   ontwikkeld?     (Uit  onderzoek  blijkt  bijvoorbeeld  dan  in  85%  van  de  gevallen  donateurs  reageren  op  een  verzoek.  Hoe  is   de  donateur  tijdens  dit  crowdfundproject  benaderd?)   Nee,  hier  hebben  we  niet  speciaal  een  campagne  voor  bedacht.  Mijn  familie  heeft  heel  veel  gedoneerd  en   bij  de  verzameling  van  deze  donaties  hebben  mijn  ouders  een  grote  rol  gespeeld.  Zij  hebben  binnen  mijn   familie  alle  donaties  in  een  grote  pot  verzameld  en  dat  in  één  keer  aan  mij  gedoneerd.     Dit  heeft  er  bijvoorbeeld  ook  mee  te  maken  dat  er  tussen  mijn  bekenden  ook  oudere  mensen  zitten  en  het   blijkt  dat  die  toch  nog  steeds  minder  begaafd  zijn  om  via  internet  een  donatie  te  doen.  Wanneer  wij   bijvoorbeeld  een  klein  probleem  ondervinden  tijdens  de  procedure  om  te  doneren  vinden  wij  als  jongere   generatie  sneller  een  oplossing  om  alsnog  de  donatie  te  voltooien.  Oudere  mensen  zien  al  snel  als  enige   oplossing  om  rechtsbovenin  op  het  ‘kruisje’  te  klikken  en  dan  ben  je  die  donatie  kwijt.  Ik  ben  hier  regelmatig   over  gebeld,  en  zodoende  hebben  mijn  ouders  het  initiatief  genomen  om  de  donaties  fysiek  op  te  gaan   halen.     -­‐  Zijn  er  nog  wel  donaties  gedaan  door  donateurs  van  buiten  uw  directe  kennissenkring?    Jazeker,  een  stuk  of  twintig  à  dertig  mensen  hebben  bij  elkaar  een  paar  duizend  euro  gedoneerd.   Daarnaast  heeft  de  Nederlandse  omroep  ook  €  2.000,-­‐  gedoneerd,  mede  omdat  we  hier  een  afspraak  mee   gemaakt  hebben  dat  in  het  jaar  2014  de  film  via  de  Nederlandse  omroep  op  televisie  wordt  uitgezonden.       8. Hoe  is  hierbij  het  gedrag  van  (potentiële)  donateurs  in  ogenschouw  genomen?     Hier  heb  ik  niet  echt  specifiek  rekening  mee  gehouden,  maar  ik  heb  natuurlijk  wel  gericht  geprobeerd  om   mijn  naasten  te  enthousiasmeren.     9. Hoe  zijn  de  tegenprestaties  tot  stand  gekomen?  Vanuit  begrotingsperspectief  (  wat  is  er  mogelijk?)  of  is  er   nagedacht  over  de  whats-­‐in-­‐it-­‐for-­‐me-­‐factor  bij  donateurs?   Ik  heb  hier  geen  bijzondere  redenen  voor.  Zoals  gezegd  heeft  mijn  familie  in  één  keer  een  groot  bedrag   gedoneerd  en  zij  zijn  natuurlijk  sowieso  welkom  bij  de  première  en  dergelijke.  Hiervoor  zijn  die   tegenprestaties  dus  minder  van  belang.  Voor  eventuele  andere  donateurs  heb  ik  mezelf  enigszins  laten   leiden  door  wat  er  door  andere  crowdfundprojecten  vaak  ingezet  wordt  als  tegenprestaties.     10. Heeft  het  bij  u  meegespeeld  dat  Cultuurfonds  Tilburg  een  autonoom  fonds  heeft  opgestart,  gericht  op  de   lokale  omgeving?     (Heeft  u  hier  rekening  meegehouden  bij  de  opzet  van  uw  project,  verkoopplan?   Of  heeft  u  overwogen  om  het  project  via  bijvoorbeeld  voordekunst.nl  te  realiseren?)   In  eerste  instantie  vind  ik  het  een  fantastisch  initiatief.  Ik  vind  het  met  name  belangrijk  dat  het  bedrijfsleven   een  ‘nieuw  geluid’  laat  klinken  buiten  de  standaard  overheidswegen.     Daarnaast  is  de  ‘matching’  die  plaatsvindt  ook  echt  ideaal.  Dat  betekent  dat  iedere  euro  die  gedoneerd   wordt  ook  meteen  verdubbeld  wordt  door  het  Cultuurfonds.  Dit  is  buitengewoon  lucratief.     11. Waarom  was  het  voor  u  van  belang  dat  uw  project  juist  op  een  Tilburgs  platform  is  gepresenteerd?   Ik  ben  zelf  afkomstig  uit  deze  regio  en  vind  het  belangrijk  dat  er  in  Brabant  draagvlak  voor  het  project   ontstaat.  Ik  hoop  dat  op  deze  manier  ook  film  uit  Brabant  an  sich  meer  belicht  zal  worden.     Daarnaast  speelt  ook  mee  dat  ik  al  eerder  steun  heb  gekregen  vanuit  de  gemeente  Tilburg,  dus  de  

      |  83   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

connecties  lagen  er.     12. In  hoeverre  heeft  Cultuurfonds  Tilburg  een  rol  gehad  in  de  realisering  van  uw  plannen?   -­‐  Communicatie  vooraf  en  tijdens  crowdfundperiode  naar  de  buitenwereld  (van  belang  om  donateurs  over   de  streep  te  trekken)   Hier  heb  ik  niet  veel  advies  over  gekregen,  maar  natuurlijk  is  mijn  hele  plan  beoordeeld  en  goed  bevonden.   Ik  moest  alleen  wel  mijn  tegenprestatie  wat  meer  richting  Brabant  trekken.     -­‐  Interne  communicatie  van  en  naar  projecthouders?  (transparantie  om  crowdfunding  soepel  te  laten   verlopen)   In  principe  zijn  er  wat  dit  betreft  geen  schokkende  dingen  te  melden,  het  contact  was  gewoon  goed  en   meestal  werd  er  binnen  één  à  twee  dagen  wel  gereageerd.     -­‐  Beoordeling  van  het  eigen  netwerk  (familie  en  vrienden  voor  de  lancering  al  geactiveerd)   Hier  is  geen  contact  over  geweest,  het  plan  is  verder  alleen  inhoudelijk  beoordeeld.     -­‐  financiële  haalbaarheid  (van  belang  zodat  donateurs  het  effect  van  hun  donatie  in  kunnen  schatten)   Hier  heb  ik  ook  geen  advies  over  gekregen.  Ik  wist  wel  dat  het  een  hoog  bedrag  was  om  via  crowdfunding   bij  elkaar  te  krijgen,  op  tilburgvoorcultuur.nl  zelfs  het  hoogste  bedrag.  Ik  heb  hier  grotendeels  zelf  een   inschatting  voor  gemaakt,  maar  ook  advies  ingewonnen  bij  Luc  Begas.  Hij  is  adviseur  van  het  BKKC  op  het   gebied  van  crowdfunding.     Ik  heb  daarnaast  ook  goed  zelf  ingeschat  dat  het  extreem  veel  tijd,  inspanning  en  energie  kost  om  het   doelbedrag  uiteindelijk  te  halen.  Wat  dat  betreft  kwam  ik  dus  ook  niet  voor  een  verrassing  te  staan.     -­‐  Technische  faciliteiten  (transactiekosten  voor  donateurs  zowel  financieel  als  informatief  moeten  laag  zijn)   De  website  werkt  nog  niet  optimaal.  Dat  is  bijvoorbeeld  te  merken  aan  het  feit  dat  je  zelf  niet  zomaar  iets   inhoudelijk  kan  veranderen.  Hiervoor  moet  je  bijvoorbeeld  eerst  contact  leggen  met  het  Cultuurfonds,  en   vervolgens  met  iemand  die  het  technisch  dan  weer  kan  regelen.  Daar  gaat  wel  veel  tijd  overheen.       13. Nog  eventuele  op  of  aanmerkingen..?   Ik  vond  dat  de  presentatie  van  het  platform  wel  groter  kon.  Het  was  nu  echt  een  ons-­‐kent-­‐onsclub  waar  de   projecthouders  en  initiatiefnemers  van  het  platform  bij  aanwezig  waren.  Ik  had  de  opzet  graag  groter,   attractiever  en  interactiever  gezien,  waardoor  het  voor  publiek  en/of  potentiële  donateurs  ook  direct   interessanter  werd  om  te  komen.  Ik  heb  hier  zelf  ook  veel  aan  getrokken  zodat  er  vanuit  mijn  kant  ook   redelijk  wat  mensen  aanwezig  waren.  Ik  had  bijvoorbeeld  best  een  stuk  van  mijn  film  willen  laten  zien.  Het   is  nu  denk  ik  wel  een  gemiste  kans  die  gebruikt  had  kunnen  worden  om  het  platform  direct  aan  een  breed   publiek  te  presenteren.   Daarnaast  ben  ik  ook  echt  positief  verrast  door  de  respons  die  je  van  donateurs  krijgt.  Men  zegt  op  papier   wel  altijd  dat  crowdfunding  betrokkenheid  en  draagvlak  genereert,  maar  in  de  praktijk  is  dat  nu  voor  mij   ook  eindelijk  bewezen.  Je  krijgt  een  goed  beeld  van  hoe  iets  leeft  onder  je  volgers  en  dat  is  prettig.     Als  laatste  ben  ik  wel  vooral  benieuwd  naar  de  mening  van  Cultuurfonds  Tilburg  over  de  manier  waarop  de   ‘matching’  nu  plaatsvindt.  Immers,  zoals  ik  zei  is  het  nu  wel  bijzonder  gemakkelijk  om  een  gift  van  een   particulier  of  een  bedrijf  direct  te  verdubbelen.  Zodoende  wordt  het  dus  ook  interessanter  om  bijvoorbeeld   naar  bedrijven  te  stappen  en  te  vragen  om  slechts  50%  van  het  sponsorbedrag,  omdat  het  fonds  het   sowieso  verdubbelt.  Buiten  kijf  staat  dan  natuurlijk  wel  dat  je  tenminste  80%  van  het  doelbedrag  via   crowdfunding  bij  elkaar  hebt  moeten  verzamelen  alvorens  het  platform  überhaupt  het  geld  uit  gaat  keren.                   |  84   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

INTERVIEW  MET  GODELIEVE  ENGBERSEN,  NACHTBURGEMEESTER  TILBURG  EN   PROJECTHOUDER  OP  TILBURGVOORCULTUUR.NL  MET  DE  CD  ALLE  13  GOED   17  mei  2013   1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Wat  heeft  u  doen  besluiten  om  crowdfunding  in  te  zetten  ter  financiering  van  uw  project?   Wij  dachten  dat  subsidiegeld  moeilijk  te  verkrijgen  zou  zijn  voor  dit  project,  maar  daarnaast  wilden  we   vooral  dat  deze  cd  veelvuldig  en  snel  verspreid  gaat  worden  en  vandaar  dat  we  dachten  dat  crowdfunding   in  deze  heel  goed  zou  kunnen  werken.  Verder  vind  ik  het  goed  dat  kunstenaars  en  artiesten  via  deze  weg   steun  vanuit  de  achterban  krijgen.     Omdat  je  bij  crowdfunding  goed  na  moet  denken  over  de  manier  waarop  je  het  product  aan  de  man  wil   brengen,  maakt  het  je  als  kunstenaar  ook  scherper  om  over  het  product  zelf  na  te  denken.     Bent  u  zich  bewust  van  de  rol  van  het  eigen  netwerk?     Hier  hebben  we  goed  over  nagedacht,  en  hadden  we  ook  goed  op  orde.  Ik  zit  zelf  bij  veel  verschillende  clubs   en  kom  regelmatig  in  de  krant.  Daarnaast  heb  ik  via  mijn  nachtburgemeesterschap  ook  veel  connecties.  Zo   was  ik  bijvoorbeeld  ook  bij  de  lancering  van  het  jaar  013  aanwezig  op  het  podium,  en  vond  Frank  van   Pamelen  ons  initiatief  direct  leuk  en  goed.     Onze  andere  medewerkers,  zoals  Eef  van  Eerdewijk,  hebben  ook  een  groot  netwerk  door  ruim  zestien  jaar   actief  te  zijn  binnen  de  Tilburgse  culturele  omgeving.  Zodoende  hadden  we  wel  een  groot  adressenbestand.     Hoe  en  wanneer  heeft  u  potentiële  donateurs  benaderd?     We  hebben  zelf  niet  direct  en  actief  donateurs  benaderd.       Welke  informatie  levert  u  aan  uw  (potentiële)  donateurs?  Over  het  project  of  over  uzelf?   Hier  hebben  we  niet  specifiek  over  nagedacht,  maar  in  het  algemeen  hadden  we  wel  veel  informatie  klaar   staan.  (zie  vraag  7)     Uit  onderzoek  blijkt  dat  (potentiële)  donateurs  geënthousiasmeerd  worden  wanneer  het  project  door     experts  of  belanghebbenden  in  de  branche  onderschreven  wordt.  Hebben  jullie  dit  ook  overwogen?   We  hebben  van  tevoren  wel  artiesten  van  niveau  gescout.  Dus  we  hebben  deze  artiesten  warm  gemaakt   voor  het  project,  dus  zodra  we  het  lanceerden  kregen  we  automatisch  een  aantal  inschrijvingen.  We   hebben  dus  wel  van  tevoren  gepland  dat  artiesten  zich  tijdens  de  opstartfase  gelijk  aanmeldden.     Uit  onderzoek  blijkt  dat  de  werking  van  crowdfunding  onder  andere  beïnvloed  wordt  door  de  periode  die   gesteld  wordt  om  het  doelbedrag  bij  elkaar  te  crowdfunden.  Hoe  hebben  jullie  deze  bepaald?   We  hebben  inderdaad  een  van  tevoren  een  planning  bedacht  voor  crowdfunding.  Dit  was  in  eerste  instantie   gefocust  op  de  periode  dat  de  cd  in  productie  zou  gaan.  Dat  wil  zeggen  dat  we  voor  we  met  de  productie   zouden  beginnen  het  crowdfundbedrag  verzamelt  wilden  hebben.  We  hebben  echter  niet  specifiek  over  de   lengte  van  de  crowdfundperiode  nagedacht.         Is  er  ten  behoeve  van  de  crowdfundperiode  een  communicatieplanning  en  wervingscampagne   ontwikkeld?  Uit  onderzoek  blijkt  bijvoorbeeld  dan  in  85%  van  de  gevallen  donateurs  reageren  op  een   verzoek.  Hoe  is  de  donateur  tijdens  dit  crowdfundproject  benaderd?   We  hebben  met  name  goed  nagedacht  over  het  informeren  van  ons  netwerk  en  we  hebben  van  tevoren   onze  middelen  goed  op  orde  gebracht.  Zo  hadden  we  de  pr,  ons  online  netwerk  en  de  ambassadeurs  van   tevoren  klaar  staan  om  te  zorgen  dat  het  een  succes  zou  worden.    

        |  85   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

8.

Hoe  zijn  de  tegenprestaties  tot  stand  gekomen?  Vanuit  begrotingsperspectief  (wat  is  er  mogelijk?)  of  is  er   nagedacht  over  de  whats-­‐in-­‐it-­‐for-­‐me-­‐factor  bij  donateurs?   We  hebben  vooral  over  een  exposure  voor  bedrijven  met  logo’s  gedacht,  zodat  deze  op  de  achterkant  van   de  cd-­‐hoes  gedrukt  kunnen  worden.  Daarnaast  zouden  donateurs  natuurlijk  ook  een  cd  krijgen  na  het  doen   van  een  donatie.  En  we  hebben  ook  huiskamerconcerten  als  tegenprestatie  aangeboden.  Iets  waar  wij  van   denken  dat  het  voor  veel  mensen  leuk  is  om  te  krijgen  en  in  te  zetten  tijdens  leuke  feestjes.  Hoe  gemakkelijk   is  het  om  via  deze  weg  een  goed  huiskamerconcert  geregeld  te  krijgen.     9. Heeft  het  bij  u  meegespeeld  dat  Cultuurfonds  Tilburg  een  autonoom  fonds  heeft  opgestart,  gericht  op  de   lokale  omgeving?     Heeft  u  hier  rekening  meegehouden  bij  de  opzet  van  uw  project,  verkoopplan?   Of  heeft  u  overwogen  om  het  project  via  bijvoorbeeld  voordekunst.nl  te  realiseren?     Ja,  dit  heeft  absoluut  meegespeeld,  want  ons  project  is  veel  te  lokaal  voor  een  landelijk  crowdfundplatform.   Daarnaast  maakt  het  me  ook  trots  dat  ik  op  het  Tilburgse  platform  op  de  website  sta.     10. In  hoeverre  heeft  Cultuurfonds  Tilburg  een  rol  gehad  in  de  realisering  van  uw  plannen?   -­‐  Communicatie  vooraf  en  tijdens  crowdfundperiode  naar  buitenwereld  (  van  belang  om  donateurs  over  de   streep  te  trekken)   -­‐  Interne  communicatie  van  en  naar  projecthouders   (transparantie  om  crowdfunding  soepel  te  laten  verlopen)   -­‐  Beoordeling  van  het  eigen  netwerk   (familie  en  vrienden  voor  de  lancering  al  geactiveerd)   -­‐  financiële  haalbaarheid   (van  belang  zodat  donateurs  het  effect  van  hun  donatie  in  kunnen  schatten)   -­‐  Technische  faciliteiten   (transactiekosten  voor  donateurs  zowel  financieel  als  informatief  moeten  laag  zijn)     Wat  de  gedetailleerde  vragen  betreft  heb  ik  geen  goed  antwoord,  omdat  het  contact  met  het  Cultuurfonds   via  Eef  van  Eerdewijk  gegaan  is,  maar  ik  heb  wel  een  probleem  met  de  manier  waarop  er  over   tilburgvoorcultuur.nl  naar  buiten  toe  gecommuniceerd  wordt.  Er  vindt  dusdanig  weinig  promotie  vanuit  de   medewerkers  van  het  platform  zelf  over  de  projecten  plaats,  dat  het  haast  onmogelijk  is  om  als   projecthouder  je  project  onder  de  aandacht  te  krijgen.       Ik  begrijp  dat  mensen  het  druk  hebben,  maar  ze  zijn  ongetwijfeld  allemaal  wel  eens  online  op  de  social   media  te  vinden,  en  dan  is  het  echt  geen  grote  moeite  om  eens  te  tweeten  of  te  posten  over  projecten  die   op  tilburgvoorcultuur.nl  actief  zijn.     Daarnaast  vang  ik  op  dat  het  voor  donateurs  te  lastig  is  om  een  donatie  te  doen.  Men  kan  niet  goed   overweg  met  de  site  en  vindt  de  weg  naar  een  werkelijke  donatie  slecht.  Hierdoor  worden  eventuele   geïnteresseerden  afgeschrikt,  en  die  donaties  zijn  we  dan  natuurlijk  kwijt.     En  verder  heeft  het  belachelijk  lang  geduurd  voor  we  überhaupt  online  konden.  Ik  begrijp  wel  dat  alle   plannen  langs  de  verschillende  commissies  moeten,  maar  sommige  projecten  hadden  binnen  tien  dagen   een  ‘go’,  en  wij  hebben  echt  enkele  maanden  moeten  wachten.  Terwijl  wij  een  zeer  actueel  product  hebben   en  dus  snel  tot  actie  over  wilden  gaan.  De  cd  die  we  wilden  maken  heeft  puur  betrekking  op  het  jaar  2013,   en  na  de  zomer  ben  je  dan  te  laat.  Wij  hadden  dus  graag  gezien  dat  we  konden  crowdfunden  voor  we  de  cd   in  productie  deden,  maar  door  de  lange  procedure  hebben  we  de  cd  ondertussen  al  gemaakt  en  moet  er  nu   nog  gecrowdfund  worden  om  de  productiekosten  eruit  te  krijgen.  Aangezien  de  donateur  er  op  deze  manier   moeilijk  de  urgentie  van  inziet,  is  het  maar  de  vraag  of  dat  allemaal  lukt,  maar  we  doen  ons  best.  En  we   hopen  dat  we  met  de  premiums  die  we  nu  bieden,  als  de  huiskamerconcerten,  we  nog  een  hoop  donateurs   over  de  streep  trekken  en  nog  veel  cd’s  kunnen  verkopen.             |  86   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

11. In  hoeverre  is  het  van  belang  dat  er  op  lokaal  niveau  een  crowdfundplatform  aanwezig  is,  ten  opzichte  van   een  gecentraliseerd  platform?   Heel  belangrijk,  want  ik  zie  dat  er  veel  mensen  op  dit  moment  door  het  ijszakken,  ook  festivals  en  andere   culturele  evenementen.  Er  vindt  op  dit  moment  een  krimp  in  het  culturele  aanbod  plaats  en  via  deze  lokale   initiatieven  komen  er  weer  kansen  om  de  boel  op  de  rit  te  krijgen.     Verder  vind  ik  het  erg  charmant  dat  er  vanuit  de  gemeente  en  het  bedrijfsleven  geld  bij  gaat  wanneer  je  het   crowdfundbedrag  rond  krijgt.    

 

      |  87   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

BIJLAGE  2:  UITSLAGEN  UIT  DE  ENQUÊTE   Wat  is  uw  geslacht?   Man  

20  (48.78  %)  

 

Vrouw  

21  (51.22  %)  

 

n  =  41   #  41     Wat  is  uw  hoogst  afgeronde  opleiding?   Middelbare  school  

4  (10  %)  

 

MBO  

4  (10  %)  

 

HBO  

 

WO  

 

Anders,  nl.  

 

21  (52.5  %)   11  (27.5  %)   0  (0  %)   n  =  40   #  40  

 

 

      |  88   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Wat  is  uw  woonplaats?   Frequency Valid

Percent

Valid Percent

Cumulative Percent

2

4,8

4,8

4,8

\'s-Hertogenbosch

1

2,4

2,4

7,1

Amsterdam

1

2,4

2,4

9,5

Antwerpen

1

2,4

2,4

11,9

Barneveld

1

2,4

2,4

14,3

Dunkeld, UK

1

2,4

2,4

16,7

eindhoven

1

2,4

2,4

19,0

Eindhoven

2

4,8

4,8

23,8

Enschede

1

2,4

2,4

26,2

Groningen

1

2,4

2,4

28,6

haarlem

1

2,4

2,4

31,0

Helmond

1

2,4

2,4

33,3

Kapelle

1

2,4

2,4

35,7

Leeuwarden

1

2,4

2,4

38,1

Leiden

1

2,4

2,4

40,5

Maastricht

1

2,4

2,4

42,9

Nijmegen

1

2,4

2,4

45,2

Paterswolde

1

2,4

2,4

47,6

tilburg

3

7,1

7,1

54,8

Tilburg

13

31,0

31,0

85,7

utrecht

1

2,4

2,4

88,1

Utrecht

3

7,1

7,1

95,2

Warmenhuizen

1

2,4

2,4

97,6

Zaandam

1

2,4

2,4

100,0

42

100,0

100,0

Total

            |  89   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Wat  was  de  aard  van  het  crowdfundproject  waaraan  u  gedoneerd  heeft?   Muziek  

6  (17.14  %)  

 

Beeldende  kunst   Film  &  video  

5  (14.29  %)  

 

Theater  

5  (14.29  %)  

 

Tentoonstelling   Dans  

15  (42.86  %)  

 

2  (5.71  %)  

 

0  (0  %)  

 

Talentontwikkeling  

3  (8.57  %)  

 

Anders,  namelijk  

11  (31.43  %)  

 

n  =  35   #  47   Geef  bij  de  onderstaande  vragen  aan  of  het  genoemde  geefmotief  op  u  van  toepassing  is  of  juist  niet.   Als  u  een  donatie  doet  aan  een  crowdfundproject,  wat  is  in  dat  geval  uw  motief?     Ik  zie  er  de  noodzaak  van  in,  dat  het  project  mijn  donatie  nodig  heeft  om  financieel  rond  te  komen.   no_value  (Absoluut  van  toepassing  -­‐  Helemaal  niet  van  toepassing)   1   2  

 

3   4   5  

13  (34.21  %)  

 

 

 

 

18  (47.37  %)   3  (7.89  %)   2  (5.26  %)   2  (5.26  %)   n  =  38   #  38  

             

      |  90   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Ik  ben  overgehaald  door  de  beloning  die  ik  krijg  vanuit  het  project  naar  aanleiding  van  mijn  donatie.     1  

4  (10.53  %)  

 

2  

12  (31.58  %)  

 

3  

10  (26.32  %)  

 

4  

7  (18.42  %)  

 

5  

5  (13.16  %)  

 

n  =  38   #  38   Ik  ben  verzocht  om  een  donatie  te  doen.   no_value  (Absoluut  van  toepassing  -­‐  Helemaal  niet  van  toepassing)   1  

0  (0  %)  

 

2  

10  (27.03  %)  

 

3  

6  (16.22  %)  

 

4  

2  (5.41  %)  

 

5  

19  (51.35  %)  

 

n  =  37   #  37   Ik  ben  benieuwd  naar  de  realisering  en  de  uiteindelijke  uitkomst  van  het  project.  

1  

 

2  

 

3  

 

5  

13  (34.21  %)   1  (2.63  %)  

 

4  

21  (55.26  %)  

 

2  (5.26  %)   1  (2.63  %)   n  =  38   #  38  

 

 

      |  91   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Het  past  binnen  het  verwachtingspatroon  van  mijn  sociale  omgeving  om  een  donatie  te  doen  aan  dit   project.    

1  

1  (2.63  %)  

 

2  

3  (7.89  %)  

 

3  

4  (10.53  %)  

 

4  

12  (31.58  %)  

 

5  

 

18  (47.37  %)   n  =  38   #  38  

Ik  vind  dat  het  project  zich  inzet  voor  bepaalde  waarden  die  ik  belangrijk  vind.    

1  

7  (18.42  %)  

 

2  

14  (36.84  %)  

 

3  

9  (23.68  %)  

 

4  

6  (15.79  %)  

 

5  

2  (5.26  %)  

 

n  =  38   #  38   Ik  vind  mijn  donatie  effectief  is  om  het  uiteindelijke  doelbedrag  te  halen.   no_value  (Absoluut  van  toepassing  -­‐  Helemaal  niet  van  toepassing)   1  

12  (31.58  %)  

 

2  

 

3  

 

4  

 

5  

 

15  (39.47  %)   9  (23.68  %)   1  (2.63  %)   1  (2.63  %)   n  =  38   #  38  

 

 

      |  92   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Er  is  een  familielid/vriend  bij  het  project  betrokken.   no_value  (Absoluut  van  toepassing  -­‐  Helemaal  niet  van  toepassing)   1  

6  (15.79  %)  

 

2  

7  (18.42  %)  

 

3  

4  (10.53  %)  

 

4  

2  (5.26  %)  

 

5  

19  (50  %)  

 

n  =  38   #  38       Wat  was  voor  u  de  aanleiding  voor  een  bezoek  aan  de  website  van  een  crowdfundplatform?  

Ik  was  benieuwd  naar  verschillende   de  projecten  (ga  door  naar  vraag   19)  

7  (18.42  %)  

 

Ik  was  op  zoek  naar  één  specifiek   project    

 

31  (81.58  %)   n  =  38   #  38  

    Hoe  wist  u  dat  u  het  crowdfundproject  op  het  betreffende  crowdfundplatform  online  kon  vinden?  

De  projecthouder  heeft  mij   persoonlijk  op  de  hoogte  gesteld   van  het  webadres  van  de   betreffende  pagina.   Ik  zag  het  webadres  vermeld  staan   op  de  social  media  pagina  van  het   project  of  de  projecthouder.   Ik  zag  een  verwijzing  naar  de   crowdfundpagina  van  het  project   staan  op  de  website  van  een   culturele  organisatie.   Ik  heb  gehoord/gelezen  van  het   project  in  de  pers  en  ben   vervolgens  op  het  internet  gaan   zoeken  naar  de  crowdfundpagina.  

11  (31.43  %)  

 

 

16  (45.71  %)  

2  (5.71  %)  

 

 

      |  93   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

6  (17.14  %)  

    Was  de  informatie  op  de  webpagina  van  het  crowdfundproject  voldoende  voor  u  om  een  duidelijk  beeld  te   krijgen  waar  het  geld  aan  besteed  zou  worden?   Ja  

 

Nee  

35  (97.22  %)   1  (2.78  %)  

 

n  =  36   #  36       Heeft  u  naast  de  informatie  die  op  de  webpagina  te  vinden  was  over  het  crowdfundproject  nog  andere   informatie  elders  opgezocht  over  het  project?  

Ja  

6  (15.79  %)  

 

Nee  

 

32  (84.21  %)   n  =  38   #  38  

    Heeft  u  naast  de  informatie  die  op  de  webpagina  te  vinden  was  over  de  projecthouder  nog  andere   informatie  elders  opgezocht  over  de  achtergrond  van  de  projecthouder?     Ja  

7  (18.92  %)  

 

Nee  

 

30  (81.08  %)   n  =  37   #  37  

    Bent  u  een  bekende  van  de  projecthouder  van  het  project  waaraan  u  gedoneerd  heeft?  

Ja  

18  (47.37  %)  

 

Nee  (  ga  door  naar  vraag  23)  

 

20  (52.63  %)   n  =  38   #  38  

        |  94   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Zo  ja,  welke  relatie  heeft/had  u  met  de  projecthouder?   Familiair  

2  (10  %)  

 

Zakelijk  

5  (25  %)  

 

Vriendschappelijk  

 

Anders,  namelijk  

 

10  (50  %)   6  (30  %)   n  =  20   #  23  

  Heeft  u  andere  mensen  aangespoord  binnen  uw  eigen  netwerk  om  te  doneren  aan  het  project  waar  u  zelf   aan  gedoneerd  heeft?    

Ja  

Nee  

 

 

23  (60.53   %)   15  (39.47   %)   n  =  38   #  38  

                                      |  95   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

  Vindt  u  het  belangrijk  dat  er  op  lokaal  niveau  crowdfundplatforms  zijn?   Ja,  want   Nee,   want  

 

29  (76.32   %)   9  (23.68   %)  

 

n  =  38   #  38   Vindt  u  het  belangrijk  dat  er  op  lokaal   niveau  crowdfundplatforms  zijn?  

Vindt  u  het  belangrijk  dat  er  op  lokaal  niveau   crowdfundplatforms  zijn?  

Ja,  want  

Nee,  want  

de  betrokkenheid  is  dan  groter  

Het  gaat  er  niet  om  dat  het  platform  lokaal  is  maar   dat  de  promotie  en  marketing  van  een  project  lokaal   is  en  dat  ligt  bij  de  projecthouder  zelf.  

Het  zorgt  ervoor  dat  het  project  lkaal   gedragenwordt  en  dat  bevordert  de  sociale   op  internet  is  alles  nationaal;  of  lokaal,  hoe  je  het  wilt   en  culturele  cohesie   zien.  

zo  krijgen  kleine  initiatieven  ook  een  kans  

lokaal  is  de  vijver  te  klein.  Wat  wel  kan:  lokale  spin   offs  van  een  landelijke  site.  

een  gevoel  van  verbondenheid  met  een   project  is  cruciaal.  

met  het  internet  maakt  lokaal/regionaal/nationaal   helemaal  niet  uit  

belangrijker  is  dat  het  goede  projecten  zijn.   samen  bereik  je  meer.  Dan  dat  de  gemeente   meegenomen  als  dat  om  de  hoek  te  krijgen  is,  maar   of  overheid  nu  voor  elkaar  krijgt   vaak  geen  noodzaak.   kleinere  projecten  kunnen  zo  ook   gerealiseerd  worden  

Ik  zou  niet  ook  nog  op  een  lokaal  platform  kijken  als   er  al  een  landelijk  is.  

Hetbis  leuk  om  lokale  kunstenaars  te   steunen  

ik  doneer  vanwege  mijn  contacten  met   projecthouders.  Persoonlijke  benadering  is  daarom   voldoende.  

Netwerk  is  van  groot  belang.  Korte  lijnen  =   meer  donaties!  

niet  belangrijk,  wel  leuk.  Een  mooie  manier  om  aan   de  benodigde  centjes  te  komen.  

lokale  artiesten  hebben  niet  altijd  de   middelen  die  ze  nodige  zouden  moeten   hebben  

ik  participeer  om  het  project  en  niet  om   noodzakelijkerwijs  de  lokale  kunstenaars  te  steunen  

Stellen  kunstenaars  in  staat  om  hun  werk  te   maken  en  te  laten  zien  aan  een  publiek.    

      |  96   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

het  is  momenteel  erg  moeilijk  om  subsidies   te  krijgen     ik  denk  dat  het  leuk  is  als  er  ook   kunstprojecten  in  de  buurt  worden   georganiseerd,  daar  ben  je  meer  betrokken   mee.  dan  ergens  anders  in  het  land.     zo  kunnen  er  toch  bijzondere  projecten   plaatsvinden  die  anders  geen  draagkracht   hadden    

het  is  nodig  en  het  werkt   zo  kunnen  kleine  ondernemingen  meer   bereiken  

 

met  een  groep  kun  je  meer  realiseren  dan   alleen.  Zeker  op  lokaal  niveau.  

 

Nieuwe  manier  om  toch  mooie  projecten   tot  stand  te  brengen  

   

Het  zijn  goede  initiatieven  

het  helpt  culturele  projecten  te  financieren       Kansen  om  unieke  projecten  te  realiseren   zo  krijgen  mensen  een  kans  om  een  project     te  realiseren   hoe  meer  platforms  hoe  meer  kansen  

   

 

Geef  bij  onderstaande  vragen  aan  of  u  het  eens  bent  met  de  stelling  of  niet...   Op  landelijke  en/of  internationale  crowdfundplatforms  krijgen  projecten  niet  de  aandacht  en  zichtbaarheid   die  ze  verdienen.    

1   2  

0  (0  %)  

 

3   4  

7  (18.42   %)  

 

19  (50  %)  

 

7  (18.42  

 

      |  97   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

%)   5  

5  (13.16   %)  

 

    Geef  bij  onderstaande  vragen  aan  of  u  het  eens  bent  met  de  stelling  of  niet...   Ik  vind  het  een  goed  signaal,  wanneer  een  gemeente  en  het  bedrijfsleven  uit  diezelfde  gemeente,  de  handen   ineenslaan  en  crowdfundprojecten  voor  de  helft  van  het  doelbedrag  financieren.    

1  

2  

5  

14  (36.84   %)  

 

3  

4  

11  (28.95   %)  

 

7  (18.42   %)  

 

2  (5.26   %)  

 

4  (10.53   %)  

 

n  =  38   #  38   Geef  bij  onderstaande  vragen  aan  of  u  het  eens  bent  met  de  stelling  of  niet...   Wanneer  het  bedrijfsleven  vanuit  een  gezamenlijk  fonds  een  bijdrage  levert  aan  crowdfundprojecten   stimuleert  mij  dat  om  ook  een  donatie  te  doen.    

1  

4  (10.53   %)  

 

2  

 

3  

4  

5  

11  (28.95   %)   8  (21.05   %)  

 

4  (10.53   %)  

 

 

11  (28.95   %)   n  =  38   #  38  

        |  98   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Bent  u  bekend  met  het  Tilburgse  crowdfundplatform,  www.tilburgvoorcultuur.nl?   Ja  

8  (21.05   %)  

 

Nee  (ga  door  naar   het  einde  van  de   enquete  en   verstuur  uw   antwoorden)  

30   (78.95   %)  

 

n  =  38   #  38   Bent  u  in  de  binnenstad  van  Tilburg  (posters,  flyers  en  stickers)  promotionele  uitingen  van   Tilburgvoorcultuur.nl  tegengekomen?       Ja  

1  (6.67   %)  

 

Nee  

14  (93.33   %)  

 

n  =  15   #  15   Bent  u  wel  eens  op  de  website  www.tilburgvoorcultuur.nl  geweest?   Ja  

8  (38.1  %)  

 

(ga  door  naar  het  einde  van  de   enquete  en  verstuur  uw   antwoorden)  

13  (61.9  %)  

 

n  =  21#  21     Wat  was  de  aanleiding  voor  uw  bezoek  aan  www.tilburgvoorcultuur.nl?   Ik  was  benieuwd  naar  de   verschillende  projecten  

10  (52.63  %)  

 

Ik  was  op  zoek  naar  één   specifiek  project  

9  (47.37  %)  

 

n  =  19   #  19   Heeft  u  een  donatie  gedaan  via  www.tilburgvoorcultuur.nl?   Ja  

1  (7.14  %)  

 

Nee  

 

13  (92.86  %)   n  =  14   #  14  

      |  99   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

BIJLAGE  3:  SPSS-­‐UITSLAGEN  ENQUETE  

DATASET ACTIVATE DataSet4. DESCRIPTIVES VARIABLES=Watwasdeaanleidingvooruwbezoekaanwww.tilburgvoorcultuur.nl /STATISTICS=MEAN STDDEV MIN MAX.

Descriptive Notes Output Created

03-jun-2013 10:24:28

Comments Input

Data

C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav

Active Dataset

DataSet4

Filter

<none>

Weight

<none>

Split File

<none>

N of Rows in Working Data File Missing Value Handling

Definition of Missing

42 User defined missing values are treated as missing.

Cases Used Syntax

All non-missing data are used. DESCRIPTIVES VARIABLES=Watwasdeaanleidingvooruwb ezoekaanwww.tilburgvoorcultuur.nl /STATISTICS=MEAN STDDEV MIN MAX.

Resources

Processor Time

00 00:00:00,000

Elapsed Time

00 00:00:00,006

[DataSet4] C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav

      |  100   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Descriptive Statistics N Wat was de aanleiding voor uw

Minimum 38

Maximum 0

Mean 2

bezoek aan www.tilburgvoorcultuur.nl? Valid N (listwise)

38

      |  101   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Std. Deviation ,74

,828

CORRELATIONS /VARIABLES=Watisuwleeftijd Hoevaakheeftuhetafgelopenjaareendonatiegedaanaankunstofcultur /PRINT=TWOTAIL NOSIG /MISSING=PAIRWISE.

Correlations Notes Output Created

03-jun-2013 10:24:28

Comments Input

Data

C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav

Active Dataset

DataSet4

Filter

<none>

Weight

<none>

Split File

<none>

N of Rows in Working Data File Missing Value Handling

Definition of Missing

42 User-defined missing values are treated as missing.

Cases Used

Statistics for each pair of variables are based on all the cases with valid data for that pair.

Syntax

CORRELATIONS /VARIABLES=Watisuwleeftijd Hoevaakheeftuhetafgelopenjaareendonatie gedaanaankunstofcultur /PRINT=TWOTAIL NOSIG /MISSING=PAIRWISE.

Resources

Processor Time

00 00:00:00,032

Elapsed Time

00 00:00:00,066

      |  102   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

[DataSet4] C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav

Correlations Hoe vaak heeft u het afgelopen jaar een donatie gedaan aan Wat is uw leeftijd Wat is uw leeftijd

Pearson Correlation

1

Sig. (2-tailed) N Hoe vaak heeft u het afgelopen Pearson Correlation

kunst- of cultur... ,194 ,243

40

38

,194

1

jaar een donatie gedaan aan Sig. (2-tailed)

kunst- of cultur...

N

,243 38

CORRELATIONS /VARIABLES=Watisuwhoogstafgerondeopleiding Hoevaakheeftuhetafgelopenjaareendonatiegedaanaankunstofcultur /PRINT=TWOTAIL NOSIG /MISSING=PAIRWISE.

      |  103   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

38

Correlations Notes Output Created

03-jun-2013 10:24:28

Comments Input

Data

C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav

Active Dataset

DataSet4

Filter

<none>

Weight

<none>

Split File

<none>

N of Rows in Working Data File Missing Value Handling

Definition of Missing

42 User-defined missing values are treated as missing.

Cases Used

Statistics for each pair of variables are based on all the cases with valid data for that pair.

Syntax

CORRELATIONS

/VARIABLES=Watisuwhoogstafgerondeopl eiding

Hoevaakheeftuhetafgelopenjaareendonatie gedaanaankunstofcultur /PRINT=TWOTAIL NOSIG /MISSING=PAIRWISE.

Resources

Processor Time

00 00:00:00,015

Elapsed Time

00 00:00:00,030

      |  104   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

[DataSet4] C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav Correlations Hoe vaak heeft u het afgelopen jaar

Wat is uw hoogst afgeronde

Wat is uw hoogst

een donatie

afgeronde

gedaan aan

opleiding?

kunst- of cultur...

Pearson Correlation

1

,086

opleiding? Sig. (2-tailed)

,609

N Hoe vaak heeft u het afgelopen Pearson Correlation

41

38

,086

1

jaar een donatie gedaan aan Sig. (2-tailed)

kunst- of cultur...

,609

N

38

38

CORRELATIONS /VARIABLES=Vindtuhetbelangrijkdateroplokaalniveaucrowdfundplatformszijn BentubekendmethetTilburgsecrowdfundplatformwww.tilburgvoorcultuu /PRINT=TWOTAIL NOSIG /MISSING=PAIRWISE.

Correlations

Notes Output Created

03-jun-2013 10:24:28

Comments Input

Data

C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav

Active Dataset

DataSet4

Filter

<none>

Weight

<none>  

    |  105   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Split File

<none>

N of Rows in Working Data File Missing Value Handling

Definition of Missing

42 User-defined missing values are treated as missing.

Cases Used

Statistics for each pair of variables are based on all the cases with valid data for that pair.

Syntax

CORRELATIONS

/VARIABLES=Vindtuhetbelangrijkdateroplo kaalniveaucrowdfundplatformszijn

BentubekendmethetTilburgsecrowdfundpla tformwww.tilburgvoorcultuu /PRINT=TWOTAIL NOSIG /MISSING=PAIRWISE.

Resources

Processor Time

00 00:00:00,031

Elapsed Time

00 00:00:00,049

[DataSet4] C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav

Correlations Bent u bekend

Vindt u het belangrijk dat er op

Pearson Correlation

Vindt u het

met het Tilburgse

belangrijk dat er

crowdfundplatfor

op lokaal niveau

m,

crowdfundplatfor

www.tilburgvoorc

ms zijn?

ultuur.n... 1

-,016

lokaal niveau Sig. (2-tailed)       |  106   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

,924

crowdfundplatforms zijn? N Bent u bekend met het

Pearson Correlation

39

38

-,016

1

Tilburgse crowdfundplatform, www.tilburgvoorcultuur.n...

Sig. (2-tailed)

,924

N

38

38

DESCRIPTIVES VARIABLES=Watwasdeaanleidingvooruwbezoekaanwww.tilburgvoorcultuur.nl /STATISTICS=MEAN STDDEV MIN MAX.

Descriptives

Notes Output Created

03-jun-2013 10:24:29

Comments Input

Data

C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav

Active Dataset

DataSet4

Filter

<none>

Weight

<none>

Split File

<none>

N of Rows in Working Data File Missing Value Handling

Definition of Missing

42 User defined missing values are treated as missing.

Cases Used

All non-missing data are used.

      |  107   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Syntax

DESCRIPTIVES VARIABLES=Watwasdeaanleidingvooruwb ezoekaanwww.tilburgvoorcultuur.nl /STATISTICS=MEAN STDDEV MIN MAX.

Resources

Processor Time

00 00:00:00,016

Elapsed Time

00 00:00:00,005

[DataSet4] C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav

Descriptive Statistics N Wat was de aanleiding voor uw

Minimum 38

Maximum 0

Mean 2

bezoek aan www.tilburgvoorcultuur.nl? Valid N (listwise)

38

      |  108   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Std. Deviation ,74

,828

FREQUENCIES VARIABLES=Watisuwwoonplaats /ORDER=ANALSIS.

Frequencies Notes Output Created

03-jun-2013 10:24:29

Comments Input

Data

C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav

Active Dataset

DataSet4

Filter

<none>

Weight

<none>

Split File

<none>

N of Rows in Working Data File Missing Value Handling

Definition of Missing

42 User-defined missing values are treated as missing.

Cases Used

Statistics are based on all cases with valid data.

Syntax

FREQUENCIES VARIABLES=Watisuwwoonplaats /ORDER=ANALYSIS.

Resources

Processor Time

00 00:00:00,000

Elapsed Time

00 00:00:00,006

[DataSet4] C:\Users\S157213\Downloads\Marc.sav

      |  109   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Statistics Wat is uw woonplaats? N

Valid

42

Missing

0

Wat is uw woonplaats? Cumulative Frequency Valid

Percent

Valid Percent

Percent

2

4,8

4,8

4,8

\'s-Hertogenbosch

1

2,4

2,4

7,1

Amsterdam

1

2,4

2,4

9,5

Antwerpen

1

2,4

2,4

11,9

Barneveld

1

2,4

2,4

14,3

Dunkeld, UK

1

2,4

2,4

16,7

eindhoven

1

2,4

2,4

19,0

Eindhoven

2

4,8

4,8

23,8

Enschede

1

2,4

2,4

26,2

Groningen

1

2,4

2,4

28,6

haarlem

1

2,4

2,4

31,0

Helmond

1

2,4

2,4

33,3

Kapelle

1

2,4

2,4

35,7

Leeuwarden

1

2,4

2,4

38,1

Leiden

1

2,4

2,4

40,5

Maastricht

1

2,4

2,4

42,9

Nijmegen

1

2,4

2,4

45,2

Paterswolde

1

2,4

2,4

47,6

tilburg

3

7,1

7,1

54,8

      |  110   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013  

Tilburg

13

31,0

31,0

85,7

utrecht

1

2,4

2,4

88,1

Utrecht

3

7,1

7,1

95,2

Warmenhuizen

1

2,4

2,4

97,6

Zaandam

1

2,4

2,4

100,0

42

100,0

100,0

Total

                                     

      |  111   Pagina   Onderzoek  crowdfunding  op  lokaal  niveau  –  Marc  van  Liere  2013