Onderzoeksdossier. De vrijwilliger binnen het CAW

Onderzoeksdossier

De vrijwilliger binnen het CAW

Onderzoeksdossier De vrijwilliger binnen het CAW

Inhoudstafel 1.

Inleiding ................................................................................ 3

2.

Data en methode ..................................................................... 5

2.1.

Respons ......................................................................................................................................... 5

2.2.

Codering van de gegevens .......................................................................................................... 6

2.3. Correlatie totaal erkende VTE en aantal vrijwilligers en aantal vrijwilligersuren (Aantvw/Vwuren ) .................................................................................................................................. 7 3.

4.

Het vrijwilligersbeleid in de CAW’s ............................................ 10

3.1.

Inzet van vrijwilligers ................................................................................................................ 10

3.2.

Ondersteuning en omkadering vrijwilligers ........................................................................... 14

3.3.

Vrijwilligersvergoeding.............................................................................................................. 16

3.4.

De inzet van vrijwilligers in verhouding tot beroepskrachten ............................................ 18

3.5.

Overzicht van de opdrachten en taken .................................................................................. 20

Het profiel en engagement van vrijwilligers ................................ 23

4.1.

Het profiel van de vrijwilligers ................................................................................................. 23

4.2.

Het engagement en de motivatie van de vrijwilligers ........................................................... 25

5.

Conclusie ............................................................................. 35

6.

Bibliografie ........................................................................... 36

7.

Bijlagen ............................................................................... 37


Pag. 1 van 37

COLOFON Werkten mee: Dit onderzoeksdossier kwam tot stand met de medewerking van de vele vrijwilligers binnen de CAW‟s. Ingeven data: Stijn Van Mele Verwerking data: Rozemien De Troch Redactie: Anita Cautaers


Pag. 2 van 37

1. Inleiding Het algemeen welzijnswerk heeft de bijzondere ambitie om hulp te verlenen aan "alle personen van wie de welzijnskansen bedreigd of verminderd worden ten gevolge van gebeurtenissen in de persoonlijke levenssfeer, problemen in een context van criminaliteit, of problemen van meervoudige kwetsbaarheid ten gevolge van een proces van sociale uitsluiting" (decreet algemeen welzijnswerk, B.S. 08.07.2009). Dat is een zeer ambitieuze opdracht, waarvoor de sector een klein leger aan beroepskrachten inschakelt, verdeeld over 25 Centra voor Algemeen Welzijnswerk. Maar het algemeen welzijnswerk doet dat niet alleen met beroepskrachten. Om haar missie waar te maken doet de sector beroep op vrijwilligers. En die vind je in zeer verschillende geledingen en werkingen van de Centra Algemeen Welzijnswerk (verder: "CAW"): in bestuursraden, onder de hulpverleners, in de logistieke werking, bij de administratie, enzovoort. Dat het algemeen welzijnswerk vrijwilligers inschakelt is geen toeval. Het is ook niet zomaar een praktische keuze, om het werk gedaan te krijgen. Het is een bewuste keuze omdat het werken met vrijwilligers aansluit bij de visie op mens en samenleving die binnen het algemeen welzijnswerk leeft. In een solidaire samenleving moet er ruimte zijn voor mensen om zich onbaatzuchtig in te zetten voor anderen. Enerzijds is vrijwilligerswerk of “actief burgerschap” een dam tegen een maatschappij waarin individualisering, eigenbelang en verzuring te vaak de kop opsteken. Tegen een maatschappij waar steeds meer naar de overheid wordt gekeken om problemen op te lossen. Anderzijds zijn vrijwilligers actieve burgers die vanuit onze visie op hulpverlening en de gehanteerde hulpverleningsmethodieken ingezet worden (Burssens en Cautaers, 2010). Het Europees jaar van de vrijwilliger van 2011 inspireert ons om een actueel beeld te brengen van de inzet en het profiel van vrijwilligers binnen de CAW‟s. We wensen een concreet beeld te krijgen van wie de vrijwilligers zijn die zich engageren binnen het CAW. Met deze kennis gaan we aan de slag om een gerichter recruteringsbeleid te voeren en de ondersteuning van de vrijwilligers te verbeteren. In dit dossier beschrijven we eerst bondig de methode van de gegevensverzameling. In het eerste deel van dit dossier focussen we op de inzet van vrijwilligers. De inzet van vrijwilligers wordt in hoofdzaak kwantitatief vastgelegd op basis van het aantal vrijwilligers tewerkgesteld in de respectievelijke CAW‟s, het aantal vrijwilligersuren, het aantal ondertekende afsprakennota‟s, de frequentieverdelingen van de vrijwilligersvergoeding en het aantal VTE dat de ondersteuning en coördinatie van de vrijwilligers opneemt. Tevens gaan we na of er al dan niet een verband bestaat tussen enerzijds het totaal aantal erkende VTE en het aantal ingezette vrijwilligers, en tussen anderzijds het totaal aantal erkende VTE en het aantal vrijwilligersuren. Daarnaast bieden we een overzicht van de opdrachten en taken waarvoor de vrijwilligers ingezet worden. Een vrijwilliger binnen het algemeen welzijnswerk is een persoon die onbezoldigd en onverplicht activiteiten verricht voor het CAW. Dit is conform de definitie zoals in de wet omtrent de rechten van vrijwilligers (B.S. 29.08.2005, 37309):“Vrijwilligers zijn personen die onbezoldigd en onverplicht activiteiten verrichten, die worden ingericht door een organisatie, en dit ten behoeve van één of meer (andere) personen, van een organisatie of van de samenleving als geheel”. Met deze omschrijving en definitie van „vrijwilliger‟ zijn we gaan bevragen over welke „personen‟ het precies gaat, namelijk wat is het geslacht, de leeftijd, het diploma en het statuut van het merendeel van de vrijwilligers? Welke „activiteiten‟ verrichten deze vrijwilligers? Hoe vaak en wanneer


Pag. 3 van 37

worden deze activiteiten verricht? En ten slotte, wat is de motivatie van deze vrijwilligers om aan vrijwilligerswerk te doen? Het antwoord op al deze vragen komt uitvoerig aan bod in het tweede deel van dit dossier. De resultaten van de gegevensanalyse zullen ons toelaten om aan het einde van dit dossier een meer accuraat beeld te geven van de „vrijwilligers‟ binnen de CAW‟s.


Pag. 4 van 37

2. Data en methode 2.1. Respons Begin juni 2010 werden bevragingen1 betreffende de inzet en het profiel van vrijwilligers naar de 25 CAW‟s verstuurd (Tabel 1). De CAW‟s kregen tot midden november de tijd om de bevraging betreffende de inzet van vrijwilligers in te vullen, evenals om de bevraging betreffende het profiel van de vrijwilligers te verspreiden onder de vrijwilligers. Aan het einde van de bevragingsperiode ontvingen we van 20 CAW‟s (N1=20) een ingevuld exemplaar van de inzet bevraging, en kregen we 433 profielbevragingen toegestuurd (N2=433) (Tabel 1). Deze profielbevragingen zijn afkomstig van 18 van de 25 CAW‟s. Van vier CAW‟s – Delta, De Terp, De Papaver en Regio Aalst – werden geen bevragingen (zowel inzet als profiel) ontvangen. De representativiteit is voldoende om een zicht te krijgen op de inzet van vrijwilligers en het profiel van de vrijwilligers binnen de CAW‟s. Tabel 1: Respons per CAW. De CAW’s waarvan geen bevragingen werden ontvangen zijn aangeduid in het groen Provincie Brussel Brussel Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Limburg Limburg West-Vlaanderen West-Vlaanderen West-Vlaanderen West-Vlaanderen West-Vlaanderen West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen TOTAAL

CAW Archipel Mozaïek Delta Regio Vilvoorde Leuven Hageland Metropool De Mare De Terp De Kempen Het Welzijnshuis Sonar ‘t Verschil Stimulans Piramide Regio Brugge Middenkust M-W-Vlaanderen De Papaver Visserij Artevelde Regio Aalst Waasland regio Dendermonde Zuid Oost-Vlaanderen 25

bevraging inzet VW 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 20

bevraging profiel VW 0 0 0 19 48 4 18 4 0 27 2 35 30 4 21 95 2 42 0 17 24 0 28 13 0 433

1

De vragenlijst met betrekking tot inzet vrijwilligers vind je in bijlage 1 en de vragenlijst m.b.t het profiel van de vrijwilliger vind je in bijlage 2


Pag. 5 van 37

2.2. Codering van de gegevens De gegevens van de bevraging werden in het statistisch programma SPSS („Statistical Package for the Social Sciences‟) gecodeerd, verwerkt en geanalyseerd. Om de verwerking en analyse van de gegevens te vergemakkelijken, werden aan de meerkeuzevelden in de bevraging codes toegekend. Onderstaande Tabellen (Tabel 2 en Tabel 3) geven een overzicht van de gecodeerde variabelen die aan de hand van de resultaten van de bevragingen onderzocht werden. Tevens tonen beide Tabellen het type variabele weer (schaal, nominaal, ordinaal). Bij de analyses is het immers belangrijk rekening te houden met het type van de variabele. Tabel 2: Overzicht van de gecodeerde variabelen: bevraging inzet van vrijwilligers Variabele CAW Aantvw Aantvw2 Vwuren Taken Notas Vergoed Vergoed2

Betekenis CAW Aantal vrijwilligers Aantal bestuurs-vw Aantal vw-uren Taken Aantal afsprakennota’s Vergoeding Type vergoeding Aantal VTE coördinatoren/ondersteuning VW Opmerkingen

VTE Opmerk

Type variabele Nominaal Schaal Schaal Schaal Nominaal Schaal Nominaal [Ja, Neen] Nominaal Schaal Nominaal

Tabel 3: Overzicht van de gecodeerde variabelen: bevraging profiel van vrijwilligers Variabele CAW Geslacht Leeftijd Gezin Beroep Diploma Statuut UrenWeek Uren_2 Uren_3 UrenMaand Moment1 Moment2 Moment3 Moment4 Moment5 Taken AnderVW AVW_organ Motivatie

Betekenis CAW Geslacht Leeftijd Gezinssituatie Beroep Diploma Statuut Uren VW / week Meerdaags – dagen / week Meerdaags – uren / dag Uren VW / maand Moment – overdag Moment – ’s avonds Moment – ’s nachts Moment – weekend Moment – weekdagen Taken / opdrachten Ander vrijwilligerswerk ? Ander VW – organisatie Motivatie


Type variabele Nominaal Nominaal Schaal Nominaal Nominaal Nominaal Nominaal Ordinaal Schaal Schaal Ordinaal Nominaal [Ja, Neen] Nominaal [Ja, Neen] Nominaal [Ja, Neen] Nominaal [Ja, Neen] Nominaal [Ja, Neen] Nominaal Nominaal [Ja, Neen] Nominaal Nominaal

Pag. 6 van 37

2.3. Correlatie totaal erkende VTE en aantal vrijwilligers en aantal vrijwilligersuren (Aantvw/Vwuren ) Om de correlatie na te gaan tussen de totaal erkende VTE‟s van de CAW‟s en respectievelijk het aantal vrijwilligers en het aantal uren dat de vrijwilligers werken, werden correlatiecoëfficiënten berekend. Algemeen kunnen correlaties tussen variabelen berekend worden via drie correlatiecoëfficiënten: de Pearson-, Spearman rho- en Kendall Tau correlatiecoëfficiënt. Om correlaties via de Pearson coëfficiënt te bepalen dienen de variabelen normaal verdeeld te zijn en mag de dataset geen outliers bevatten. Onderstaande histogrammen tonen de verdeling van de totaal erkende VTE‟s, evenals van de variabelen aantal vrijwilligers (Aantvw) en aantal vrijwilligersuren (Vwuren). De normaal curve die op deze histogrammen is weergegeven, toont dat alle drie de variabelen niet normaal verdeeld zijn. Figuur 4 geeft een scatterplot van de drie variabelen. De scatterplot toont dat er 3 „outliers‟ vervat zitten in de dataset, welke overeenstemmen met de gegevens afkomstig van CAW Regio Brugge, CAW Midden West-Vlaanderen en CAW Regio Dendermonde. Uit deze analyses is duidelijk dat de correlaties tussen de respectievelijke variabelen berekend moeten worden met de Spearman rho- of Kendall Tau coëfficiënt. De resultaten van de correlaties en de bespreking lees je in het volgende hoofdstuk.


Pag. 7 van 37

Figuur 1, 2 en 3


Pag. 8 van 37

Figuur 4: scatterplot


Pag. 9 van 37

3. Het vrijwilligersbeleid in de CAW’s2 3.1. Inzet van vrijwilligers Onderstaande tabel (Tabel 4) toont dat in 2009 1828 vrijwilligers ingezet werden in de 20 onderzochte CAW‟s. Van deze 1828 vrijwilligers zijn 237 vrijwilligers bestuursvrijwilligers. In het nieuwe decreet op het algemeen welzijnswerk stelt men dat vrijwilligerswerk niet optioneel is. Men stelt eenvoudigweg dat de centra hun taken uitvoeren door “beroepskrachten en vrijwilligers” (B.S. 08.07.2009). Maar uit de Memorie van Toelichting (2009) blijkt dat men daar geen verplichting achter hoort te zoeken. Vrijwilligerswerk mág, maar moet niet. Het aantal vrijwilligers dat in de CAW‟s tewerkgesteld werd, varieert tussen 421 vrijwilligers in CAW Regio Brugge en 10 vrijwilligers in CAW Hageland. Uit de boordtabelgegevens van 2009 blijkt het totaal aantal gepresteerde uren in de 20 onderzochte CAW‟s 1.956.379,58 te zijn. Hieruit kunnen we besluiten dat ongeveer 9,92 % van de gepresteerde uren binnen de onderzochte CAW‟s door vrijwilligers wordt gedaan. Daarbij is nog niet het vrijwilligerswerk dat op bestuursniveau wordt gedaan geteld. In elk CAW wordt beroep gedaan op vrijwilligers. Deze bevindingen bevestigen dat vrijwilligerswerk een belangrijke pijler is binnen het algemeen welzijnswerk en inherent is aan de manier waarop de hulp- en dienstverlening gebeurt. We stellen vast dat 50,2 % van het aantal vrijwilligers ingezet wordt in de CAW‟s van de provincie West-Vlaanderen. Dit kan een effect zijn van een stimulerend financieel beleid dat de provincie West-Vlaanderen voert. Daarentegen presteren de Westvlaamse vrijwilligers 40,3 % van het totaal aantal vrijwilligersuren. We kunnen concluderen dat de CAW‟s in West-Vlaanderen meer vrijwilligers inzetten maar deze vrijwilligers presteren relatief niet meer vrijwilligersuren.

2

De vaststellingen zijn gebaseerd op een steekproefgrootte N1=20)


Pag. 10 van 37

Aantal vrijwilligers Aantal bestuurs-vw Relatief Absoluu Relatief CAW Absoluut (%) t (%) De Mare 26 1,40% 12 5,10% Metropool 72 3,90% 24 10,10% De Terp NA NA NA NA Welzijnshuis 12 0,70% 0 0,00% De Kempen 114 6,20% 12 5,10% Totaal Provincie Antwerpen 12,2 224 48 20,3 Sonar 70 3,80% 19 8,00% t Verschil 116 6,30% 34 14,30% Totaal Provincie Limburg 186 10,1 53 22,3 Artevelde 130 7,10% 12 5,10% Visserij 40 2,20% 10 4,20% Regio Dendermonde 72 3,90% 8 3,40% Regio Aalst NA NA NA NA Waasland 50 2,70% 12 5,10% Zuid O-Vlaanderen 66 3,60% 0 0,00% Totaal Provincie Oost-Vlaanderen 358 19,5 42 17,8 Archipel 75 4,10% 18 7,60% Mozaïek 29 1,60% 8 3,40% Totaal Brussel 104 5,7 26 11 Delta NA NA NA NA Hageland 10 0,50% 5 2,10% Leuven NA NA NA NA Regio Vilvoorde 28 1,50% 17 7,20% Totaal Provincie Vlaams-Brabant 38 2 22 9,3 Regio Brugge 421 23,00% 7 3,00% De Papaver NA NA NA NA Piramide 96 5,30% 8 3,40% Stimulans 143 7,80% 0 0,00% Middenkust 132 7,20% 18 7,60% Midden W-Vlaanderen 126 6,90% 13 5,50% Totaal Provincie West-Vlaanderen 918 50,2 46 19,5 TOTAAL 1828 100,00% 237 100,00% Tabel 4: Overzicht van de inzet van vrijwilligers, gegeven per CAW en per provincie 3

3

Aantal vw-uren Relatief Absoluut (%) 1744 0,90% 11976 6,20% NA NA NA NA 15173 7,80% 28893 14,9 8669 4,50% 6275,41 3,20% 14944,41 7,7 17760 9,10% 7501 3,90% 25899 13,30% NA NA 5700,33 2,90% 3249,76 1,70% 60110,09 30,9 5886 3,00% NA NA 5886 3 NA NA 3696 1,90% NA NA 2372,35 1,20% 6068,35 3,1 28121 14,50% NA NA 11125 5,70% 14500 7,50% 5081 2,60% 19421 10,00% 78248 40,3 194149,9 100,00%

De vragen waarvoor geen antwoord werd gegeven, worden aangeduid door NA (No Answer).


Pag. 11 van 37

Aantal afsprakennota's Absolu Relatief ut (%) 14 1,00% 48 3,50% NA NA 12 0,90% 102 7,50% 176 12,9 34 2,50% 46 3,40% 80 5,9 67 4,90% 28 2,10% 71 5,20% NA NA 35 2,60% 66 4,90% 267 19,7 30 2,20% 6 0,40% 36 2,6 NA NA 5 0,40% NA NA 27 2,00% 32 2,4 421 31,00% NA NA 88 6,50% 143 10,50% . . 113 8,30% 765 56,3 1356 100,00%

Aantal Absolu ut 1 0 NA 0,5 2,6 4,1 0,5 0,08 0,58 0,1 1 1,3 NA 0,5 2 4,9 1,5 NA 1,5 NA 0,3 NA 0 0,3 1 NA 0,25 1 0 1 3,25 14,63

VTE coord Relatief (%) 6,80% 0,00% NA 3,40% 17,80% 28 3,40% 0,50% 3,9 0,70% 6,80% 8,90% NA 3,40% 13,70% 33,5 10,30% NA 10,3 NA 2,10% NA 0,00% 2,1 6,80% NA 1,70% 6,80% 0,00% 6,80% 22,1 100,00%

Tabel 5: gemiddeld aantal vrijwilligersuren per vrijwilliger per CAW Aantal vrijwilligers

CAW De Mare Metropool De Terp

Aantal uren per vrijwilliger

Absoluut 26,00

Absoluut 1.744,00

Gemiddelde 67,08

72,00

11.976,00

166,33

NA

Welzijnshuis De Kempen Totaal Provincie ANT Sonar ‘t Verschil Totaal Provincie LIM Artevelde Visserij Regio Dendermonde Regio Aalst

Aantal vrijwilligersuren

NA

NA

12,00 NA

NA

114,00

15.173,00

133,10

224,00

28.893,00

128,99 123,84

70,00

8.669,00

116,00

6.275,41

54,10

186,00

14.944,41

80,35

130,00

17.760,00

136,62

40,00

7.501,00

187,53

72,00 NA

25.899,00 NA

359,71 NA

Waasland

50,00

5.700,33

114,01

Zuid O-Vlaanderen

66,00

3.249,76

49,24 167,91

Totaal Provincie OVL

358,00

60.110,09

Archipel

75,00

5.886,00

Mozaïek

29,00 NA

Totaal Brussel Delta

104,00 NA

Hageland Leuven

78,48 NA

5.886,00 NA

10,00 NA

56,60 NA

3.696,00 NA

369,60 NA

Regio Vilvoorde

28,00

2.372,35

84,73

Totaal Provincie VBR

38,00

6.068,35

159,69

Regio Brugge De Papaver Piramide

421,00 NA

28.121,00 NA

66,80 NA

96,00

11.125,00

115,89

Stimulans

143,00

14.500,00

101,40

Middenkust

132,00

5.081,00

38,49

Midden W-Vlaanderen Totaal Provincie WVL TOTAAL

Aantal professionele uren/jaar

126,00

19.421,00

154,13

918,00

78.248,00

85,24

1.828,00

194.149,85

106,21

Het gemiddelde aantal uren dat een vrijwilliger binnen de CAW‟s presteert bedraagt 106,21 uren. Ook hier merken we een enorm verschil tussen het laagste gemiddelde aantal uren (= 38,49) en het hoogste gemiddelde aantal uren (= 369,59) . Opvallend is dat in regio Dendermonde 359,71 uren gepresteerd worden per vrijwilliger. Dit is nog het effect van de extra vraag naar inzet van de vrijwilligers naar aanleiding van de tragische gebeurtenissen in het kinderdagverblijf Fabeltjesland. CAW regio Dendermonde zorgde toen voor slachtofferhulp aan de getroffenen, hun familieleden en naasten.


Pag. 12 van 37

Tabel 6: verhouding bestuursvrijwilligers ten aanzien van totale aantal vrijwilligers Aantal vrijwilligers Absoluut

CAW De Mare

26,00

Metropool De Terp

Totaal Provincie Antwerpen Sonar t Verschil Totaal Provincie Limburg Artevelde Visserij Regio Dendermonde

46,15

24 NA

12,00

De Kempen

verhouding bestuurder tov totaal %

12

72,00 NA

Welzijnshuis

Regio Aalst

Aantal bestuursvw Absoluut

33,33 NA

0

0,00

114,00

12

10,53

224,00

48

21,43

70,00

19

27,14

116,00

34

29,31

186,00

53

28,49

130,00

12

9,23

40,00

10

25,00

72,00 NA

8 NA

11,11 NA

Waasland

50,00

12

24,00

Zuid O-Vlaanderen

66,00

0

0,00

358,00

42

11,73

75,00

18

24,00

Totaal Provincie Oost-Vlaanderen Archipel Mozaïek Totaal Brussel Delta

29,00

8

27,59

104,00

26

25,00

NA

Hageland Leuven

NA 10,00

NA

NA 5

NA

50,00 NA

Regio Vilvoorde

28,00

17

60,71

Totaal Provincie Vlaams Brabant

38,00

22

57,89

Regio Brugge De Papaver Piramide

421,00 NA

7 NA

96,00

1,66 NA

8

8,33

Stimulans

143,00

0

0,00

Middenkust

132,00

18

13,64

Midden W-Vlaanderen Totaal Provincie West-Vlaanderen TOTAAL

126,00

13

10,32

918,00

46

5,01

1.828,00

237

12,96

Van de 1828 vrijwilligers zijn er 237 bestuursvrijwilligers in de bevraagde CAW‟s. Dit is 12,96 %. Het aantal bestuursvrijwilligers dat de CAW‟s vermelden gaat van 5 (CAW Hageland) tot 34 (CAW ‟t Verschil). Het hoge aantal bestuursvrijwilligers in CAW ‟t Verschil en ook bij andere CAW‟s is het gevolg van een historische evolutie waarbij vroegere v.z.w.‟s gefusioneerd zijn en het aantal oorspronkelijke bestuursmandaten werden opgeteld en dus werden behouden.


Pag. 13 van 37

3.2. Ondersteuning en omkadering vrijwilligers In 2009 werden in de 20 opgenomen CAW‟s 1356 afsprakennota‟s ondertekend en tellen we 14,63 voltijdse equivalenten die de coördinatie van de vrijwilligers op zich nemen. Hieronder vind je de details per CAW en worden opmerkelijke vaststellingen weergegeven. Tabel 7: aantal afsprakennota’s Aantal vrijwilligers Absoluut

CAW

Aantal afsprakennota's Absoluut

De Mare

26,00

14

Metropool

72,00

48

De Terp

NA

Welzijnshuis

NA

Verhouding afsprakennota t.o.v. VW % 53,85 66,67 NA

12,00

12

100,00

114,00

102

89,47

Totaal Provincie Antwerpen Sonar

224,00

176

78,57

70,00

34

48,57

‘t Verschil

116,00 186,00

46 80

39,66 43,01

De Kempen

Totaal Provincie Limburg Artevelde

130,00

67

51,54

Visserij

40,00

28

70,00

Regio Dendermonde

72,00

71

98,61

Regio Aalst

NA

Waasland Zuid O-Vlaanderen Totaal Provincie Oost-Vlaanderen Archipel Mozaïek Totaal Brussel Delta

Piramide

66,00 358,00

66 267

100,00 74,58

75,00

30

40,00

29,00 104,00

6 36

20,69 34,62

NA

NA

Totaal Provincie Vlaams-Brabant Regio Brugge De Papaver

70,00

10,00

Regio Vilvoorde

NA 35

NA

Hageland Leuven

NA 50,00

NA 5

NA

50,00 NA

28,00 38,00

27 32

96,43 84,21

421,00

421

100,00

NA

NA

NA

96,00

88

91,67

Stimulans

143,00

143

100,00

Middenkust

132,00

Midden W-Vlaanderen Totaal Provincie West-Vlaanderen TOTAAL


. NA

126,00 918,00

113 765

89,68 83,33

1.828,00

1.356

74,18

Pag. 14 van 37

74,18 % van de vrijwilligers binnen de CAW‟s hebben een afsprakennota. We merken op dat vooral de Brusselse en Limburgse CAW‟s het nalaten om een afsprakennota op te stellen. Welke hiervoor de reden is en of dit afhankelijk is van de opdrachten en taken die een vrijwilliger uitoefent of het opzien tegen de administratieve lasten kunnen we niet aangeven. Hiervoor is bijkomend onderzoek nodig. Tabel 8: aantal vrijwilligerscoördinatoren CAW De Mare Metropool De Terp Welzijnshuis De Kempen Totaal Provincie Antwerpen Sonar ‘t Verschil Totaal Provincie Limburg Artevelde Visserij Regio Dendermonde Regio Aalst Waasland Zuid O-Vlaanderen Totaal Provincie Oost-Vlaanderen Archipel Mozaïek Totaal Brussel Delta Hageland Leuven Regio Vilvoorde Totaal Provincie Vlaams-Brabant Regio Brugge De Papaver Piramide Stimulans Middenkust Midden W-Vlaanderen Totaal Provincie West-Vlaanderen TOTAAL


Aantal vrijwilligers Absoluut

Aantalvrijwilligerscoördinatoren Absoluut

26,00 72,00 NA

Verhouding coördinator tov VW %

1 0 NA

12,00 114,00 224,00 70,00 116,00 186,00 130,00 40,00 72,00 NA 50,00 66,00 358,00 75,00 29,00 NA 104,00 NA NA 10,00 NA NA 28,00 38,00 421,00 NA NA 96,00 143,00 132,00 126,00 918,00 1.828,00

3,85 0,00 NA

0,5 2,6 4,1 0,5 0,08 0,58 0,1 1 1,3

NA

4,17 2,28 1,83 0,71 0,07 0,31 0,08 2,50 1,81 NA

0,5 2 4,9 1,5

1,00 3,03 1,37 2,00 NA

1,5

1,44 NA

0,3

3,00 NA

0 0,3 1

0,00 0,79 0,24 NA

0,25 1 0 1 3,25 14,63

0,26 0,70 0,00 0,79 0,35 0,80

Pag. 15 van 37

Voor 100 vrijwilligers wordt gemiddeld 0,8 VTE vrijwilligerscoördinatie ingezet binnen de CAW‟s. Dat is heel weinig. Dit dienen we enigszins te relativeren omdat de ondersteuning van vrijwilligers ook wordt opgenomen door hulpverleners waar vrijwilligers mee samenwerken. Ook de functie en het profiel van een vrijwilligerscoördinator wordt niet in alle CAW‟s gelijkaardig ingevuld. Ook de functiebenaming van vrijwilligerscoördinator komt niet in alle CAW‟s voor waardoor het aangeven van het al dan niet inzetten van een vrijwilligerscoördinator enigszins vertekend is. Toch dient uit de bevraging het lage vastgestelde aantal vrijwilligerscoördinatoren als een knipperlicht beschouwd te worden. Dit dienen we ook te plaatsen binnen een context van het leggen van prioriteiten binnen een subsidie-enveloppe en het voeren van een beleid waar vooral gekeken wordt naar de effectiviteit en efficiëntie van de hulpverlening. Het uitbouwen van een eerstelijns welzijnswerk waarbij men er van uit gaat dat in eerste instantie uitgezocht wordt in welke mate de mantelzorg, de directe omgeving en mensen uit het sociale netwerk kunnen gemobiliseerd en ingezet worden om mee de gepaste hulp en ondersteuning te geven aan een hulpvrager, vergt meer en meer ondersteuning van deze vrijwilligers. Hopelijk is het Europees jaar van de vrijwilligers in 2011 een trigger om het beleid zowel intern als vanuit de overheid aan het denken te zetten en een vrijwilligersbeleid te stimuleren. 3.3. Vrijwilligersvergoeding In de inleiding werd in de definitie voor „vrijwilliger‟ gewezen op het onbezoldigd karakter van vrijwilligerswerk. Dit sluit niet uit dat de onkosten van vrijwilligers worden vergoed. Hoewel elk CAW vrij is om al dan niet een vrijwilligersvergoeding te betalen, voorzien slechts 3 van de 20 CAW‟s géén vergoeding. De regelgeving betreffende de rechten van de vrijwilligers voorziet drie vergoedingssystemen die de CAW‟s kunnen hanteren: reële kostenvergoedingsysteem, de vergoeding van enkel de verplaatsingskosten, of vast of forfaitair kostenvergoedingsysteem. De reële kostenvergoeding en de vergoeding van de verplaatsingsonkosten zijn onbegrensd, maar buitensporige bedragen worden niet aanvaard. Indien naast de vergoeding op basis van de afgelegde kilometers voor dienstverplaatsingen ook extra kosten aan de vrijwilliger worden bezoldigd, wordt dit beschouwd als een terugbetaling van reële kosten. Bij een vaste of forfaitaire kostenvergoeding gelden maxima. In tegenstelling tot voorgaande vergoedingsystemen moeten bij dit systeem de realiteit en de omvang van de kosten niet bewezen worden. Het totaal van de ontvangen vergoedingen mag evenwel de vastgelegde grensbedragen niet overschrijden. Deze bedragen zijn gekoppeld aan de spilindex. Voor het jaar 2011 zijn de grensbedragen vastgelegd op 30,82 euro per dag en 1.232,92 euro per jaar. Figuur 6 toont dat 6 van de 20 CAW‟s een vrijwilligersvergoeding voorzien volgens het reële kostenvergoedingsysteem. Geen enkel CAW past alleen het vaste of forfaitaire kostenvergoedingsysteem toe. Zeven van de onderzochte CAW‟s hanteren verschillende vergoedingssystemen (hetzij forfaitair en reëel(1), hetzij forfaitair en verplaatsing(2), hetzij alle drie(3). Het spreekt voor zich dat kostenvergoedingssystemen in hoofde van één vrijwilliger, niet door elkaar kunnen gemengd worden, per kalenderjaar. Maar er kunnen door één CAW wel verschillende vormen van vergoedingen toegepast worden ten aanzien van verschillende vrijwilligers. Toch roept deze bevinding een kritische bemerking op. Wat zijn de criteria die een CAW gebruikt om voor de ene vrijwilliger een ander vergoedingsysteem toe te passen dan voor de andere vrijwilliger? Genereert de toepassing van verschillende vergoedingsystemen binnen éénzelfde organisatie geen onvermijdelijke ongelijkheden? Om hierover uitsluitsel te bieden dient men voor elke vrijwilliger afzonderlijk na te gaan hoeveel (in uren of dagen) en/of op welke De vrijwilliger binnen het CAW

Pag. 16 van 37

momenten de vrijwilliger werkzaam is. Zo kan men immers veronderstellen dat een vrijwilliger die wekelijks slechts één dag en overdag vrijwilligerswerk verricht eerder volgens het forfaitaire systeem zal vergoed worden. Van een vrijwilliger die zich daarentegen vierdaags per week engageert, kan men veronderstellen dat deze door het CAW eerder volgens het reële vergoedingsysteem betaald wordt. En dan hebben we ook nog niet de soort taken in rekening gebracht die een vrijwilliger opneemt en dat eventueel aanleiding kan geven tot een verschillend vergoedingssysteem. Een vrijwilliger die met de eigen wagen heel wat kilometers aflegt ten behoeve van zijn vrijwilligerswerk en/of met de GSM heel wat telefoontjes pleegt zal meer kosten hebben dan een vrijwilliger die aan de balie het onthaal verzekerd. Dat er verschillende vergoedingssystemen gebruikt worden binnen de CAW‟s in hoofde van verschillende vrijwilligers heeft alles te maken met de enorme diversiteit aan taken en opdrachten die door vrijwilligers opgenomen worden binnen een CAW. Figuur 5: Frequentieverdeling van de antwoorden op de vraag of er binnen het CAW een vrijwilligersvergoeding wordt voorzien.


Pag. 17 van 37

Figuur 6: Frequentieverdeling van het type van vergoeding.

3.4. De inzet van vrijwilligers in verhouding tot beroepskrachten Op basis van de verzamelde data en het berekenen van een aantal correlaties willen we nagaan of de inzet van vrijwilligers afhankelijk is van het aantal erkende VTE. Met andere woorden worden er meer vrijwilligersuren gepresteerd in de CAW‟s die ook meer professionele krachten (= aantal erkende VTE) inzetten? De Spearman rho- en Kendall Tau correlatiecoëfficiënten worden gegeven in onderstaande tabellen (Tabel 9 en 10). Merk op dat de steekproefgrootte N1 bij de bepaling van de correlatiecoëfficiënten tussen de totaal erkende VTE‟s en de inzet van het aantal vrijwilligersuren in een CAW op jaarbasis 2009 niet 20 maar 18 bedraagt. Twee CAW‟s (Welzijnshuis en Mozaïek) lieten immers weten dat het aantal vrijwilligersuren op jaarbasis in 2009 niet geregistreerd werd in hun boordtabellen. Uit de resultaten van deze correlatie-analyse (Tabel 9) kunnen we geen conclusies formuleren met betrekking tot het al dan niet bestaan van een verband tussen het aantal vrijwilligers en het aantal erkende VTE‟s. De correlatie tussen de totaal erkende VTE‟s in een CAW en het aantal vrijwilligers actief in een CAW is voor beide coëfficiënten immers vrij laag en bovendien niet

significant. Ook de correlatie tussen de totaal erkende VTE‟s en het aantal uren dat vrijwilligerswerk verricht wordt in een CAW is niet erg hoog. Voor de Kendall Tau correlatiecoëfficiënt zijn beide variabelen echter wel significant positief gecorreleerd met elkaar (op significantieniveau α = 5%). We kunnen hieruit besluiten dat voor het jaar 2009 CAW‟s met een hoog VTE, doorgaans een hogere inzet van vrijwilligersuren melden.


Pag. 18 van 37

Tabel 9: Correlatie tussen de totaal erkende VTE en het aantal vrijwilligers Correlationsª Totaal erkende vte op 31/12/2009 Kendall’s tau_b

Aantal vrijwilligers

Totaal erkende vte op 31/12/2009

Correlation Coefficient Sig. (2-tailed)

1,000

0,259 0,112


Correlation Coenfficient Sig. (2-tailed)

0,259 0,112

1,000

Spearman’s rho Totaal erkende vte op 31/12/2009


1,000

0,394 0,086



0,394 0,086

1,000

Tabel 10: Correlatie tussen de totaal erkende VTE en het aantal uren vrijwilligerswerk. Correlationsª Totaal erkende vte op 31/12/2009 Kendall’s tau_b

1,000


Totaal erkende vte op 31/12/2009

Correlation Coefficient Sig. (2-tailed)

0,373* 0,031



0,373* 0,031

Spearman’s rho Totaal erkende vte op 31/12/2009


1,000

0,455 0,058



0,455 0,058

1,000

1,000

We kunnen dus voorzichtig concluderen dat hoe hoger het aantal beroepskrachten is (= aantal erkende VTE) hoe meer vrijwilligersuren er gepresteerd worden. Maar het aantal vrijwilligers stijgt niet noemenswaardig met het aantal erkende voltijdse equivalenten. Dit betekent dat in CAW‟s met minder erkende voltijdse equivalenten de vrijwilligers zich minder uren engageren dan in CAW‟s met meer erkende voltijdse equivalenten. De idee dat er meer vrijwilligers zouden ingezet worden daar waar er weinig professionele beroepskrachten zijn, wordt door deze analyse van gegevens alvast niet ondersteund. Integendeel, vrijwilligers engageren, vergt de nodige professionele omkadering.


Pag. 19 van 37

3.5. Overzicht van de opdrachten en taken Onderstaande Tabel 11 geeft een overzicht van de opdrachten en taken die door de vrijwilligers in de CAW‟s worden uitgevoerd. Vrijwilligers worden voornamelijk ingezet voor hulp- en dienstverlening aan cliënten. Dat gaat van onthaal en ontvangst, tot opvang en begeleiding van cliënten waarbij dan vooral ondersteunende activiteiten samen met de cliënten worden opgenomen en vrijwilligers present zijn en deel uit maken van het sociaal netwerk van de cliënt. Voorbeelden hiervan zijn onder andere samen met de cliënt zoeken naar een zinvolle dagbesteding, samen koken met de cliënt, begeleiden van bezoekmomenten in bezoekruimte. Ook heel wat administratief en logistiek werk wordt binnen de CAW‟s door vrijwilligers opgenomen. Kortom, de variëteit aan opdrachten en taken die vrijwilligers binnen het algemeen welzijnswerk opnemen is bijzonder groot. De opsomming hieronder geeft een beeld van deze variëteit. We hebben bewust de opsomming zo uitgebreid mogelijk gehouden en zo dicht mogelijk bij de bewoordingen van de respondent. Tabel 11: Overzicht van de opdrachten en taken en diens frequentie in de 20 beschouwde CAW’s. Opdrachten en taken Administratieve taken Onthaal/receptie (ontvangst, aanmelding, géén hulpverlening) Opvang (nacht, mannen, volwassenen, jongeren, residentieel, daklozen, in crisisnetwerk) Begeleiding (huiswerk, psychosociaal, gesprekken) Justitieel welzijnswerk (bib, bezoek) Aanwezigheid inloopcentrum (telefoon)permanentie Slachtofferhulp ( + chat) Logistieke taken klussen Groepsactiviteiten (organisatie) Bestuurders/bestuur/beleid ICT Winkelbediening (2e hands winkel) Organisatie jaarlijkse activiteiten (oudejaar, koerfeest) Bezoekruimte (organisatie, begeleiden bezoekmomenten) Hulpverlening Vorming JAC (jongerenadvies centrum) Bemiddeling (scheiding, schuld) Ondersteuning (kinderwerking, opvoeding) Tuinman Helpen bij koken Advies over financieel beleid, personeelsbeleid, cliëntparticipatie (vrijwillige bestuurder) Opbouwen en ontruimen sociaal restaurant Individuele vrijwilligersopdrachten Activiteiten ter ondersteuning van de residentiële opvang Poetsen restaurant Bediening in ontmoetingsruimte Tolk


Frequentie 11 10 9 9 8 7 6 6 10 4 4 63 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1

Pag. 20 van 37

Opdrachten en taken

Frequentie

Onderhoud vergaderruimte en sanitair Sociale kruidenier Katrol Kortrijk en Menen Crisisnetwerk Contactblad Zoeken woonst Sociaal artistiek project De Figuranten Organiseren (sponsor)activiteiten COC Preventieproject Vitalsounds Onderwijzen in de gevangenis Animatie Halfweghuis Medische zorg verstrekking Jurist Woonclub Promo werking op terrein De Brug Redactieraad Opbouw en afbraak standen CGSO Helpen zoeken naar zinvolle dagbesteding Allochtone cliënten in contact brengen met onze dagelijkse leefgewoontes Therapeut

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

TOTAAL 54

145

Het type vrijwilliger in de CAW‟s dat we op basis van het soort opdrachten en taken die verricht worden, kan omschrijven is een “dienstverlenende” vrijwilliger4. Een vrijwilliger die op een zichtbare manier goed werk wil verrichten binnen een veilige, niet uitdagende context en dit voor anderen en samen met andere mensen. Zij nemen duidelijk afgebakende taken op zich met een beperkte eindverantwoordelijkheid. Dit is het type vrijwilliger dat tevreden is als de mensen (cliënten, beroepskracht) rondom hem tevreden zijn en een bedankje volstaat. Indien meer engagement of een ander engagement gevraagd wordt dan kan dit zijn veilige gevoel in het gedrang brengen en kan hij afhaken. Voor het type “dienstverlenende “ vrijwilliger dient altijd de opdracht en de taken op voorhand duidelijk onderhandeld en afgesproken worden. Een andere vraag die hierbij naar bovenkomt, is de mate waarin de opdracht van vrijwilligers kán of moet verschillen van de opdrachten van beroepskrachten. Uit bovenstaande opsomming blijkt dat sommige taken zich er makkelijker toe lenen om opgenomen te worden door vrijwilligers. In vergelijking met het vroegere decreet op het algemeen welzijnswerk (B.S. 17.02.1998) laat het nieuwe decreet de beperking vallen dat activiteiten van vrijwilligers zich moeten onderscheiden van en/of complementair moeten zijn aan activiteiten die gewoonlijk door beroepskrachten worden verricht (B.S. 08.07.2009). Belangrijk hierbij is dat wanneer vrijwilligers dezelfde taken opnemen als beroepskrachten, dat met dezelfde kwaliteit moet gebeuren als door de 4

Op basis van het vrijwilligerskwadrant van CIVIQ, Kuperus M, De vereniging op survival, Utrecht, 2005


Pag. 21 van 37

beroepskrachten. En dus moeten ook dezelfde competenties gevraagd worden van deze vrijwilligers als men vraagt van beroepskrachten voor diezelfde taak. In realiteit verrichten vrijwilligers in heel wat settings wel degelijk andere taken dan de beroepskrachten. Zo blijkt bijvoorbeeld binnen de diensten slachtofferhulp dat beroepskrachten systematisch meer structurele taken opnemen, terwijl de (meeste) vrijwilligers daar nooit toe komen. Vaak kiest men ook beroepskrachten voor de meer complexe zaken, of zaken die een specifieke deskundigheid vragen. Of men schakelt vrijwilligers in voor tijdrovende aspecten van hulpverlening die zich situeren in het relationele, het aanwezig zijn bij de cliënt, het bieden van ondersteuning, de nazorg. Terwijl beroepskrachten dan meer instaan voor de technische deskundigheid en begeleiding. Het lopende onderzoek binnen het Steunpunt algemeen welzijnswerk omtrent de rol van de vrijwilliger in de hulpverlening als bewuste keuze om een hulpverleningmethodiek meer effectiviteit te geven, zal meer klaarheid hieromtrent geven. Het gevaar van dergelijke taakverdelingen is dat men de aan vrijwilligers toevertrouwde taken als minder belangrijk gaat beschouwen, dan wat beroepskrachten opnemen. En dat beroepskrachten het bijvoorbeeld niet (meer) als hun taak beschouwen om ook zoveel mogelijk present te zijn, om aan het relationele aspect te werken, om loutere ondersteuning te bieden. Het is daarom belangrijk dat men bij de taakverdeling tussen vrijwilligers en beroepskrachten expliciet vermijdt om aan deze verdeling ook waardering van de respectievelijke hulpverleningsaspecten te koppelen. Een goede beroepskracht moet deskundig zijn zowel op het relationele als op het technische, en moet zich ook op beide vlakken blijven manifesteren.


Pag. 22 van 37

4. Het profiel en engagement van vrijwilligers5 4.1. Het profiel van de vrijwilligers Het profiel van de CAW-vrijwilliger wordt geschetst aan de hand van een respons van 433, dat is 23,68% van het totaal aantal vrijwilligers in 2009 (1828). De verhouding man/vrouw Onderstaande tabel (Tabel 12) toont dat er over het algemeen beduidend meer vrouwelijke vrijwilligers werkzaam zijn in de 18 onderzochte CAW‟s. Tabel 12: Verhouding mannelijke/vrouwelijke vrijwilligers Aantal Geslacht

Man Vrouw NA Totaal

%

161 271 1 433

37,2 62,6 0,2 100,0

Leeftijd In de 18 opgenomen CAW‟s zijn vrijwilligers van alle leeftijdsgroepen actief. De leeftijdsgroep die er meest uitschiet is de leeftijdsgroep 55-64 jaar. Tabel 13: Leeftijd van de vrijwilligers Aantal Leeftijd

5

Jonger dan 18 jaar Meer dan 18 maar jonger dan 25 jaar Meer dan 25 maar jonger dan 35 jaar Meer dan 35 maar jonger dan 45 jaar Meer dan 45 maar jonger dan 55 jaar Meer dan 55 maar jonger dan 65 jaar Meer dan 65 maar jonger dan 75 jaar Meer dan 75 jaar NA Totaal

%

10

2,3

27

6,2

40

9,2

44

10,2

86

19,9

121

27,9

81

18,7

16 8 433

3,7 1,8 100,0

Het profiel en engagement van de vrijwilligers is gebaseerd op een steekproefgrootte van N2=433)


Pag. 23 van 37

Gezinssituatie Het merendeel van de vrijwilligers die werkzaam zijn in de 18 onderzochte CAW‟s wonen hetzij samen met hun partner, hetzij alleen. Tabel 14: Gezinssituatie van de vrijwilligers Aantal Gezinssituatie

Samenwonend met partner Samenwonend met partner en kinderen Samenwonend alleen met kinderen Samenwonend met ouders Samenwonend met andere familieleden Gemeenschapswonen - kot Alleenwonend Opvangcentrum NA Totaal

%

176 76 14 27 4 17 115 1 3 433

40,6 17,6 3,2 6,2 0,9 3,9 26,6 0,2 0,7 100,0

Diploma Meer dan de helft van de onderzochte vrijwilligers is in het bezit van hetzij een diploma van het hoger secundair onderwijs, hetzij van het hoger onderwijs. Tabel 15: Hoogst behaalde diploma van de vrijwilligers Aantal Diploma

Lager onderwijs Lager secundair onderwijs Hoger secundair onderwijs Hoger onderwijs Universitair onderwijs NA Totaal


20 79 119 124 74 17 433

% 4,6 18,2 27,5 28,6 17,1 3,9 100,0

Pag. 24 van 37

Statuut De grootste groep zijn de gepensioneerden, gevolgd door de werkenden en huismannen en huisvrouwen. Tabel 16: Arbeidssituatie en tewerkgestelde sector van de vrijwilligers Aantal Statuut

Werkende Werkloos werkzoekende Bruggepensioneerde Huisman - huisvrouw Leefloner Zelfstandige of helper Student Zieke of invalide Gepensioneerde Andere NA Totaal

%

107 36 28 41 5 11 36 38 125 5 1 433

24,7 8,3 6,5 9,5 1,2 2,5 8,3 8,8 28,9 1,2 0,2 100,0

4.2. Het engagement en de motivatie van de vrijwilligers Duur van het engagement Het merendeel van de vrijwilligers die actief zijn in de 18 onderzochte CAW‟s verrichten tussen de 1 en 3 uren vrijwilligerswerk per week. Voor de vrijwilligers die minder dan éénmaal per week vrijwilligerswerk doen, verwijzen we naar de resultaten die gegeven worden in Tabel 18 (Uren VW/maand). Tabel 17: Engagement van de vrijwilligers uitgedrukt in het aantal uren per week Aantal Uren VW / week

Minder dan 1 uur Tussen 1 en 3 uren 4 uur per week Meer dan 4 uren per week Een dag per week Meerdere dagen per week NA Totaal


67 115 83 41 19 65 4 394

Pag. 25 van 37

Tabel 18: Engagement van de vrijwilligers uitgedrukt in aantal uren per maand Aantal Uren VW / maand

Minder dan 4 uren per maand Tussen 4 en 8 uren per maand Tussen 8 en 20 uren per maand Meer dan 20 uren per maand NA Totaal

76 91 123 91 4 385

Tabel 19: Kruistabel: engagement versus geslacht Geslacht Man Minder dan 1 uur

U R E N V W /

Tussen 1 à 3 uren

4 uur per week

Aantal

31

0

67

% van Uren VW / week

53,7%

46,3%

0,0%

100,0%

% van Geslacht

25,9%

12,2%

0,0%

17,0%

Aantal

50

65

0

115


43,5%

56,5%

0,0%

100,0%

% van Geslacht

36,0%

25,6%

0,0%

29,2%

Aantal % van Geslacht Aantal % van Uren VW / week % van Geslacht

W E E K

Een dag per week

Aantal % van Uren VW / week % van Geslacht

Meerdere dagen per week

Aantal

71

0

83

85,5%

0,0%

100,0%

8,6%

28,0%

0,0%

21,1%

10

31

0

41

24,4%

75,6%

0,0%

100,0%

7,2%

12,2%

0,0%

10,4%

3

16

0

19

15,8%

84,2%

0,0%

100,0%

2,2%

6,3%

,0%

4,8%

26

38

1

65

40,0%

58,5%

1,5%

100,0%

% van Geslacht

18,7%

15,0%

100,0%

16,5%

% van Uren VW / week % van Geslacht Aantal

Totaal

12 14,5%

% van Uren VW / week Aantal

NA

NA

36

% van Uren VW / week Meer dan 4 uren per week

Vrouw

Totaal

% van Uren VW / week % van Geslacht

2

2

0

4

50,0%

50,0%

0,0%

100,0%

1,4%

0,8%

0,0%

1,0%

139

254

1

394

35,3%

64,5%

,3%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

Tabel 19 toont aan dat vrouwelijke vrijwilligers zich langer engageren dan mannen. De inzet van mannen is in grote mate beperkt tot minder dan 3 uren/week. Het profiel van de mannelijke vrijwilliger binnen een CAW is enerzijds diegene die voornamelijk korte engagementen opneemt. Zo doet 61,9% van de mannelijke vrijwilligers minder dan 3 uur vrijwilligerswerk per week. Anderzijds kunnen we ook op de mannen rekenen voor het langere engagement: 18,7% van de mannelijke vrijwilligers engageren zich voor meerdere dagen per week. Van de vrouwelijke vrijwilligers engageren de meesten zich voor 4 uur per week (28%) en voor meerdere dagen per week (15,0%)


Pag. 26 van 37

Tabel 20: Kruistabel: engagement versus leeftijd Leeftijd - 18 jaar Minder dan 1 uur

U R E N V W / W E E K

Tussen 1 en 3 uren 4 uur per week Meer dan 4 uren per week Een dag per week Meerdere dagen per week NA

Totaal

Aantal % van Uren VW / week % van Leeftijd Aantal % van Uren VW / week % van Leeftijd Aantal % van Uren VW / week % van Leeftijd Aantal % van Uren VW / week % van Leeftijd Aantal % van Uren VW / week % van Leeftijd Aantal % van Uren VW / week % van Leeftijd Aantal % van Uren VW / week % van Leeftijd Aantal % van Uren VW / week


18 - 24 jaar

25 - 34 jaar

35 - 44 jaar

45 - 54 jaar

55 - 64 jaar

65 - 74 jaar

+ 75 jaar

NA

5 7,5% 83,3% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 1 25,0% 16,7% 6

9 13,4% 36,0% 9 7,8% 36,0% 1 1,2% 4,0% 2 4,9% 8,0% 1 5,3% 4,0% 2 3,1% 8,0% 1 25,0% 4,0% 25

5 7,5% 12,8% 17 14,8% 43,6% 6 7,2% 15,4% 4 9,8% 10,3% 0 0,0% 0,0% 7 10,8% 17,9% 0 0,0% 0,0% 39

9 13,4% 23,7% 12 10,4% 31,6% 5 6,0% 13,2% 3 7,3% 7,9% 0 0,0% 0,0% 9 13,8% 23,7% 0 0,0% 0,0% 38

10 14,9% 13,2% 15 13,0% 19,7% 27 32,5% 35,5% 6 14,6% 7,9% 0 0,0% 0,0% 18 27,7% 23,7% 0 0,0% 0,0% 76

14 20,9% 12,7% 29 25,2% 26,4% 26 31,3% 23,6% 16 39,0% 14,5% 6 31,6% 5,5% 19 29,2% 17,3% 0 0,0% 0,0% 110

10 14,9% 13,0% 24 20,9% 31,2% 15 18,1% 19,5% 8 19,5% 10,4% 11 57,9% 14,3% 8 12,3% 10,4% 1 25,0% 1,3% 77

5 7,5% 33,3% 6 5,2% 40,0% 1 1,2% 6,7% 1 2,4% 6,7% 1 5,3% 6,7% 0 ,0% ,0% 1 25,0% 6,7% 15

0 0,0% 0,0% 3 2,6% 37,5% 2 2,4% 25,0% 1 2,4% 12,5% 0 0,0% 0,0% 2 3,1% 25,0% 0 0,0% 0,0% 8

1,5%

6,3%

9,9%

9,6%

19,3%

27,9%

19,5%

3,8%

2,0%

Pag. 27 van 37

Totaal 67 100,0% 17,0% 115 100,0% 29,2% 83 100,0% 21,1% 41 100,0% 10,4% 19 100,0% 4,8% 65 100,0% 16,5% 4 100,0% 1,0% 394 100,0%

De -18 jarigen presteren minder dan 1 uur per week vrijwilligerswerk. Met uitzondering van de 45-54 jarigen, is het grootste aandeel vrijwilligers tussen de 1 à 3 uur actief als vrijwilliger. Van alle 45-54 jarigen vrijwilligers doen de meeste 4 uur vrijwilligerswerk per week. De vrijwilligers die meerdere dagen per week zich engageren, situeren zich voornamelijk in de leeftijdscategorie van 35-54 jarigen. Dit is net de beroepsactieve leeftijdscategorie. Wanneer jongeren (-25 jaar) vrijwilligerswerk doen, doen ze dit voor minder dan 1 uur/week of tussen de 1 à 3 uren per week. Een zelfde vaststelling doen we voor de plus 75 jarigen.


Pag. 28 van 37

Tabel 21: Kruistabel: diploma versus engagement Uren VW / week < 1 uur Lager onderwijs

Aantal

Hoger secundair onderwijs Hoger onderwijs

Universitair onderwijs

NA

Totaal

1 dag/ week

Meerdere dagen per week

NA

5

6

2

1

3

0

20

25,0%

30,0%

10,0%

5,0%

15,0%

0,0%

100,0%

4,5%

4,3%

7,2%

4,9%

5,3%

4,6%

0,0%

5,1%

13

19

11

9

2

18

3

75

% van Diploma

17,3%

25,3%

14,7%

12,0%

2,7%

24,0%

4,0%

100,0%


19,4%

16,5%

13,3%

22,0%

10,5%

27,7%

75,0%

19,0%

13

32

22

10

4

25

1

107

% van Diploma % van Uren VW / week Aantal

12,1% 19,4% 15

29,9% 27,8% 38

20,6% 26,5% 31

9,3% 24,4% 13

3,7% 21,1% 2

23,4% 38,5% 12

,9% 25,0% 0

100,0% 27,2% 111

% van Diploma

13,5%

34,2%

27,9%

11,7%

1,8%

10,8%

0,0%

100,0%


22,4%

33,0%

37,3%

31,7%

10,5%

18,5%

0,0%

28,2%

Aantal

Aantal

Aantal

18

15

12

5

10

5

0

65

% van Diploma

27,7%

23,1%

18,5%

7,7%

15,4%

7,7%

0,0%

100,0%


26,9%

13,0%

14,5%

12,2%

52,6%

7,7%

0,0%

16,5%

Aantal % van Diploma % van Uren VW / week

Totaal

> 4 uren/ week

3


D I P L O M A

4 uur/ week

15,0%

% van Diploma Lager secundair onderwijs

1a3 uren

Aantal % van Diploma % van Uren VW / week


5

6

1

2

0

2

0

16

31,3%

37,5%

6,3%

12,5%

0,0%

12,5%

0,0%

100,0%

7,5%

5,2%

1,2%

4,9%

0,0%

3,1%

0,0%

4,1%

67 17,0%

115 29,2%

83 21,1%

41 10,4%

19 4,8%

65 16,5%

4 1,0%

394 100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

Pag. 29 van 37

Opvallend is dat vrijwilligers met een universitair diploma zich het minst aantal uren per week in zetten als vrijwilliger. Zowel binnen alle vrijwilligers met een universitair diploma, als binnen alle vrijwilligers die minder dan één uur per week vrijwilligerswerk verrichten, wordt de grootste respons teruggevonden bij de vrijwilligers die zich minder dan 1 uur inzetten per week en bij vrijwilligers die in het bezit zijn van een universitair diploma. Daarentegen zijn van alle vrijwilligers die 1 dag per week aan vrijwilligerswerk doen, wel het grootste aandeel vrijwilligers in het bezit van een universitair diploma. Verder zijn van alle vrijwilligers die 1à 3 uur per week, 4 uur per week, en meer dan 4 per week actief zijn als vrijwilliger, de grootste groep vrijwilligers in het bezit van een diploma van het hoger onderwijs. Moment van vrijwilligerswerk De meerderheid van de vrijwilligers verricht overdag vrijwilligerswerk in één van 18 CAW‟s. Opvallend is toch wel dat 172 van de 433 vrijwilligers ‟s avonds werkt, 85 vrijwilligers in weekends en 37 vrijwilligers ‟s nachts. Of dit te maken heeft met het moeilijker inzetten (lees duurder) van beroepskrachten op deze momenten of met de aard van opdrachten en taken die opgenomen worden tijdens deze momenten is niet te bepalen. We veronderstellen dat beide argumenten een rol spelen. Tabel 22: Moment waarop de vrijwilligers werken Aantal Moment Moment Moment Moment Moment

- overdag – ‘s avonds - weekend – ‘s nachts - weekdagen

315 172 85 37 139

Vrijwilligerswerk bij andere organisatie Iets meer dan de helft van de respondenten (53,81%) doet geen vrijwilligerswerk buiten het CAW. Toch is er een groot deel (45,50%) dat nog andere vrijwilligersactiviteiten heeft naast het CAW. Tabel 23: Aantal vrijwilligers die al dan niet vrijwilligerswerk verrichten buiten het CAW Ja Ander vrijwilligerswerk? %

197 45,50

NA

Nee 233 53,81

Totaal 3 0,69

433 100

Van alle vrijwilligers die ander vrijwilligerswerk doen, situeert het grootste aandeel zich in de leeftijdgroep 55-74 jarigen. Een mogelijke verklaring voor deze bevinding is dat deze mensen wellicht meer vrije tijd hebben om zich in verschillende organisaties in te zetten als vrijwilliger.


Pag. 30 van 37

Tabel 24: Kruistabel: leeftijd versus ander vrijwilligers werk Ander vrijwilligerswerk? Nee - 18 jaar

Aantal % van Leeftijd % van Ander vrijwilligerswerk?

18 - 24 jaar


25 - 34 jaar

L E E F T I J D

35 - 44 jaar

Aantal

65 - 74 jaar

10

40,0%

50,0%

10,0%

100,0%

1,7%

2,5%

33,3%

2,3%

21

6

0

27

77,8%

22,2%

0,0%

100,0%

9,0%

3,0%

0,0%

6,2%

3

0

40

0,0%

100,0%

% van Ander vrijwilligerswerk?

15,9%

1,5%

0,0%

9,2%

32

12

0

44

72,7%

27,3%

0,0%

100,0%

13,7%

6,1%

0,0%

10,2%

48

38

0

86

% van Leeftijd

55,8%

44,2%

0,0%

100,0%


20,6%

19,3%

0,0%

19,9%

60

60

1

121

% van Leeftijd

49,6%

49,6%

0,8%

100,0%


25,8%

30,5%

33,3%

27,9%

Aantal

Aantal

Aantal

Aantal

Aantal % van Leeftijd % van Ander vrijwilligerswerk? Aantal % van Leeftijd % van Ander vrijwilligerswerk?

Totaal

1

7,5%


NA

5

37

% van Leeftijd + 75 jaar

4

92,5%


55 - 64 jaar

Totaal

NA

% van Leeftijd

% van Leeftijd 45 - 54 jaar

Ja



Pag. 31 van 37

21

60

0

81

25,9%

74,1%

0,0%

100,0%

9,0%

30,5%

0,0%

18,7%

7

9

0

16

43,8%

56,3%

0,0%

100,0%

3,0%

4,6%

0,0%

3,7%

3

4

1

8

37,5%

50,0%

12,5%

100,0%

1,3%

2,0%

33,3%

1,8%

233

197

3

433

53,8%

45,5%

,7%

100,0 %

100,0 %

100,0 %

100,0 % 100,0 %

Wanneer we het sociaal statuut van de vrijwilligers bekijken, vinden we de grootste respons bij de gepensioneerden. Van alle gepensioneerden is het grootste aandeel vrijwilligers (64 %) ook werkzaam als vrijwilliger in een andere organisatie. Tevens zijn van alle vrijwilligers die ander vrijwilligerswerk doen, de meeste vrijwilligers gepensioneerd. Deze vaststelling komt ook overeen met de leeftijdsgegevens. Tabel 25: Kruistabel: sociaal statuut versus ander vrijwilligerswerk Ander vrijwilligerswerk? Nee Werkende

Werkloos werkzoekende Bruggepensioneerde

Huisman - huisvrouw S T A T U U T

Leefloner

Zelfstandige of helper

Student

Zieke of invalide

Gepensioneerde

Andere

Aantal % van % van Aantal % van % van Aantal % van % van Aantal % van % van Aantal % van % van Aantal % van % van Aantal % van % van Aantal % van % van Aantal % van % van Aantal


Statuut Ander vrijwilligerswerk? Statuut Ander vrijwilligerswerk? Statuut Ander vrijwilligerswerk? Statuut Ander vrijwilligerswerk? Statuut Ander vrijwilligerswerk? Statuut Ander vrijwilligerswerk? Statuut Ander vrijwilligerswerk? Statuut Ander vrijwilligerswerk? Statuut Ander vrijwilligerswerk?

Totaal Ja

68 63,6% 29,2% 27 75,0% 11,6% 12 42,9% 5,2% 23 56,1% 9,9% 5 100,0% 2,1% 7 63,6% 3,0% 20 55,6% 8,6% 23 60,5% 9,9% 45 36,0% 19,3% 3

Pag. 32 van 37

NA 39 36,4% 19,8% 8 22,2% 4,1% 16 57,1% 8,1% 18 43,9% 9,1% 0 ,0% ,0% 4 36,4% 2,0% 15 41,7% 7,6% 15 39,5% 7,6% 80 64,0% 40,6% 2

0 0,0% 0,0% 1 2,8% 33,3% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 1 2,8% 33,3% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 0

107 100,0% 24,7% 36 100,0% 8,3% 28 100,0% 6,5% 41 100,0% 9,5% 5 100,0% 1,2% 11 100,0% 2,5% 36 100,0% 8,3% 38 100,0% 8,8% 125 100,0% 28,9% 5

Ander vrijwilligerswerk? Nee % van Statuut % van Ander vrijwilligerswerk? NA

Totaal

Aantal % van % van Aantal % van % van


Statuut Ander vrijwilligerswerk? Statuut Ander vrijwilligerswerk?

Totaal Ja

NA

60,0%

40,0%

0,0%

100,0%

1,3%

1,0%

0,0%

1,2%

0 0,0% 0,0% 233 53,8% 100,0%

0 0,0% 0,0% 197 45,5% 100,0%

1 100,0% 33,3% 3 0,7% 100,0%

1 100,0% 0,2% 433 100,0% 100,0%

Pag. 33 van 37

Motivatie Er werd tevens gepeild naar de motivatie van de vrijwilliger om aan vrijwilligerswerk te doen. Een belangrijk gegeven dat hierbij – logischerwijs - tot uiting kwam, is dat de motivatie van een vrijwilliger niet éénduidig is, maar vaak uit verschillende motivaties bestaat. Om deze reden werd geopteerd om de verdeling van de motivaties in absolute waarden weer te geven (Figuur 3). Figuur 3 toont dat – buiten beschouwing van de categorie „andere‟ - de grootse categorieën van motivatie de categorieën „mensen helpen‟ (132), „zinvolle tijdbesteding‟ (120) en „sociaal contact‟ (98) en inzet maatschappij (92) zijn. Figuur 3: Relatieve verdeling van de motivaties

Aantal (absoluut)

Motivatie VW 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

156

132

120

98

92

56

48

47

28

26

Motivatie


Pag. 34 van 37

5. Conclusie We kunnen concluderen dat wanneer er een stimulerend intern en extern vrijwilligersbeleid wordt gevoerd, het aantal vrijwilligers binnen de CAW‟s nog in omvang kan toenemen en dit de effectiviteit van het eerstelijns welzijnswerk kan ten goede komen. Het meest voorkomende profiel van de CAW-vrijwilliger is een vrouwelijke gepensioneerde hooggeschoolde samenwonend met partner die meerdere dagen per week komt werken en ook nog vrijwilligerswerk doet binnen andere organisaties. Het type vrijwilliger actief binnen het CAW is het dienstverlenende type dat zijn motivatie haalt uit het sociaal contact, de zinvolle tijdsbesteding, het mensen kunnen helpen en zich kunnen inzetten voor de maatschappij. Deze types zijn volgens Kuperus6 het best te werven door in te spelen op de sociale norm “mensen helpen en goed doen voor anderen” en duidelijk te maken welke het effect is van zijn taak binnen de organisatie en dit te vertalen naar een brede sociale context. De dienstverlenende vrijwilliger geeft men best nauwkeurig afgebakende taken en heldere en bereikbare doelen. Het is belangrijk dat zij mensen leren kennen en herkend en gewaard worden voor wat ze doen. Het dienstverlenende type wenst niet uitgebreid betrokken te worden bij de ganse organisatiestructuur en het –beleid. Het is voldoende dat hij geïnformeerd wordt over de zinvolheid van zijn bijdrage voor de ganse werking.

6

Kuperus, M., De vereniging op survival, Utrecht, CIVIQ


Pag. 35 van 37

6. Bibliografie Burssens, D., Cautaers, A., 2010. Vrijwillig aan de slag in het algemeen welzijnswerk. Visietekst Vrijwilligerswerk, p. 13. Cautaers, A., Jaminé, L., 2010. Kostenvergoeding voor vrijwilligers: grensbedragen 2011. Tekst & U!tleg, vzw Verbond Sociale Ondernemingen i.s.m. vzw Pluralistisch Overleg Welzijnswerk, 61. Kolner, C., Duijvestijn, P., 2007. Wmo en vrijwillige inzet, een handreiking voor gemeenten. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, DSP Groep: Onderzoek – Advies Management, Amsterdam, p. 60. Kuperus, M., 2005. De vereniging op survival, Utrecht, CIVIQ


Pag. 36 van 37

7. Bijlagen


Pag. 37 van 37

Datum: Auteur: Versie: Herkomst: Doel: Bestemming:

01/06/2010 Anita Cautaers 01 0 om in te vullen Directie + vrijwilligerscoördinatoren

Bevraging inzet vrijwilligers Naar aanleiding van het Europees jaar van de vrijwilliger van 2011 wensen we een dossier te publiceren met actuele gegevens betreffende het profiel en de inzet van vrijwilligers binnen de CAW's. Dit dossier gebruiken we enerzijds om de sector te profileren op dit terrein en anderzijds om de sectorale belangen m.b.t. vrijwilligers te behartigen. Daartoe vind je hierbij een vragenlijst om de gegevens te verzamelen. Graag hadden we dan ook je medewerking gevraagd om deze vragenlijst zo accuraat mogelijk in te vullen. Alvast bedankt voor het terugsturen van de ingevulde vragenlijst vóór 20 augustus 2010. Naam CAW: …………………………………………………………………………….. Gegevens omtrent de vrijwilliger op organisatieniveau:

1. Hoeveel vrijwilligers (koppen) werden er in 2009 tewerkgesteld?

bevraging inzet van vrijwilligers

Pag. 1 van 3

2. Hoeveel van deze vrijwilligers zijn enkel bestuursvrijwilligers?

Opgelet: de vragen hieronder hebben betrekking op alle vrijwilligers behalve de inzet van uren van de bestuursvrijwilligers. Deze dienen niet meegerekend te worden. Indien een bestuursvrijwilliger naast zijn bestuurderstaken nog ander vrijwilligerswerk doet binnen het CAW moeten deze wel meegerekend worden. 3. Welke was de inzet van het aantal VW-uren op jaarbasis 2009? (cfr. Boordtabel 2)

4. Voor welke taken/opdrachten werden de vrijwilligers ingezet? Som de taken/opdrachten op: 

……




Pag. 2 van 3

5. Hoeveel ondertekende afsprakennota’s heeft het CAW op 1/01/2010?

6. Wordt binnen het CAW een vrijwilligersvergoeding voorzien? Nee Ja

Zo ja

op forfaitaire basis Reële kosten Alleen verplaatsingsonkosten

7. Hoeveel VTE VW-coördinator, VW-begeleiders heeft het CAW?

. Profiel van de vrijwilliger: Hierbij vind je een apart formulier dat je door de elke vrijwilliger laat invullen of samen met hem/haar kan invullen. Graag hadden we dat zoveel mogelijk vrijwilligers dit formulier invullen zodat we een globaal en zo accuraat mogelijk beeld kunnen schetsen van het profiel van de vrijwilliger. Alvast bedankt.


Pag. 3 van 3

Datum: Auteur: Versie: Herkomst: Doel: Bestemming:

01/06/2010 Anita Cautaers 01 0 om in te vullen vrijwilligers + vrijwilligerscoördinatoren

Bevraging profiel vrijwilligers Naar aanleiding van het Europees jaar van de vrijwilliger van 2011 wenst het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk een dossier te publiceren met actuele gegevens betreffende het profiel en de inzet van vrijwilligers binnen de CAW's. Dit dossier gebruiken we enerzijds om de sector te profileren op dit terrein en anderzijds om de belangen m.b.t. vrijwilligers te behartigen. Daartoe vindt u hierbij een vragenlijst om de gegevens te verzamelen. Graag hadden we dan ook uw medewerking gevraagd om deze vragenlijst zo accuraat mogelijk in te vullen. Deze vragenlijst vult u anoniem in. De gegevens die we verkrijgen worden globaal verwerkt en enkel voor dit doel gebruikt. Bezorg de ingevulde vragenlijst zo snel mogelijk en alvast vóór 20 augustus 2010 terug aan het CAW. In 2011 ontvangt u via het CAW de resultaten van deze bevraging. Alvast bedankt voor de bereidwillige medewerking. Naam CAW: …………………………………………………………………………….. Persoonsgegevens: Kruis aan wat van toepassing is 1. Bent u? Man Vrouw

bevraging profiel van de vrijwilliger

Pag. 1 van 6

2. Bent u? Jonger dan 18 jaar Meer dan 18 maar jonger dan 25 jaar Meer dan 25 maar jonger dan 35 jaar Meer dan 35 maar jonger dan 45 jaar Meer dan 45 maar jonger dan 55 jaar Meer dan 55 maar jonger dan 65 jaar Meer dan 65 maar jonger dan 75 jaar Meer dan 75 jaar

3. Bent u?

Samenwonend met partner Samenwonend met partner en kinderen Samenwonend alleen met kinderen Samenwonend met ouder(s) Samenwonend met andere familieleden Inwonend bij derden Gemeenschapswonen/kot Alleenwonend


Pag. 2 van 6

4. Welk is uw beroep? 5. Welk is u hoogst behaalde getuigschrift/diploma? 1. Doe je nog vrijwilligerswerk voor een ander CAW? Lager onderwijs Zo ja, voor welk CAW? Lager secundair onderwijs Hoger secundair onderwijs 2. Hoeveel van deze vrijwilligers zijn enkel bestuursvrijwilligers? Hoger onderwijs Universitair onderwijs

6. Welk is uw huidig statuut? Werkende Werkloos/werkzoekende Bruggepensioneerde Huisman/huisvrouw Leefloner Zelfstandige of helper Student Zieke of invalide Gepensioneerde Andere Indien u minder dan éénmaal per week vrijwilligerswerk doet ga dan naar vraag 7


Pag. 3 van 6

Indien u minder dan éénmaal per week vrijwilligerswerk doet ga dan naar vraag 7

6. Hoeveel uren per week gemiddeld doet u vrijwilligerswerk voor het CAW? Minder dan één uur Tussen 1 à 3 uren 4 uur/week Meer dan 4 uren/week Eén dag/week (8u) Meerdere dagen/week

Hoeveel dagen? Hoeveel uren gemiddeld per dag?

7. Hoeveel uren per maand doet u gemiddeld vrijwilligerswerk voor het CAW?

Minder dan 4 uren/maand Tussen 4 en 8 uren/maand Meer dan 8 uren/maand maar minder dan 20 uren/maand Meer dan 20 uren/maand


Pag. 4 van 6

8. Op welk moment doet u het vrijwilligerswerk? Meerdere antwoorden zijn mogelijk overdag s avonds ’s nachts In het weekend Op weekdagen

9. Welke taken/opdrachten doet u binnen het CAW?

10. Doet u ook ander vrijwilligerswerk, binnen andere organisaties? Nee Ja

Zo ja, voor welke organisatie(s)?


Pag. 5 van 6

11. Welk is uw motivatie om vrijwilligerswerk te doen bij het CAW?

Hartelijk bedankt.


Pag. 6 van 6

Steunpunt Algemeen Welzijnswerk vzw Diksmuidelaan 36a • 2600 Berchem tel. 03 366 15 40 • fax 03 385 57 05 email: [email protected] • www.caw.be • www.steunpunt.be

Onderzoeksdossier. De vrijwilliger binnen het CAW

Recommend Documents