Onderzoek vluchtelingen gemeente Putten Rapportage
Gemeente Putten Postbus 400 3880 AK Putten
Over het onderzoek
Waarom dit onderzoek? Op gemeenten wordt in toenemende mate een beroep gedaan voor de huisvesting van vluchtelingen. Zo mogelijk ook bij de gemeente Putten, al ligt er nog geen concreet verzoek van het COA bij de gemeente. De gemeente wil graag een draagvlakonderzoek doen onder haar inwoners waarbij zorgvuldigheid even belangrijk is als het inspraaktraject. Naast het serieus nemen van gevoelens van inwoners, heeft dit traject ook als doel het nadrukkelijk aan de orde stellen van onderwerpen als leefbaarheid en veiligheid. De gemeente heeft aan onderzoeksbureau Necker van Naem gevraagd dit draagvlakonderzoek uit te voeren. Het onderzoeksmodel Het onderzoek geeft zicht op de vraag of respondenten wel of niet vinden dat er vluchtelingen in de gemeente Putten mogen worden opgevangen. Het brengt ook in beeld waarom zij dat vinden en welke aandachtspunten zij belangrijk vinden indien de gemeente Putten besluit vluchtelingen te opvangen. Ook laat het onderzoek zien in hoeverre het standpunt van respondenten die het oneens zijn met de opvang van vluchtelingen, verandert wanneer de gemeente aan bepaalde punten zou voldoen. Digitale vragenlijst Met een digitale vragenlijst met maximaal 7 gesloten vragen en 1 open vraag, zijn de inwoners van Putten van 24 maart tot en met 10 april 2016 bevraagd op de opvang van vluchtelingen in hun gemeente. Om zoveel mogelijk inwoners de kans te geven hun mening te geven, zijn diverse communicatiekanalen ingezet. Via de open URL www.VluchtelingenPutten.nl konden inwoners de vragenlijst invullen. Voor mensen die zich fysiek in Putten bevonden, was de URL bovendien zichtbaar in veelgebruikte nieuws-apps zoals Nu.nl, sites van TMG en op social media. Op zaterdag 2 april was er een veldonderzoeker aanwezig op de weekmarkt en ‘s-middags op het parkeerplein Gervenhof, om ook mensen die niet online zijn de mogelijkheid te geven om mee te doen. Ook konden er papieren versies van de vragenlijst opgevraagd worden bij de gemeente. Respons De analyse in deze onderzoeksrapportage is gebaseerd op de respons van 1.019 respondenten. Dit aantal is exclusief de antwoorden van respondenten die niet door de verificatietoets zijn gekomen (gericht op het opsporen van dubbele respons en respons van mensen die geen inwoners van de gemeente Putten zijn). Deze toets hebben wij ontwikkeld om oneigenlijk gebruik van de enquête op te sporen en uit te sluiten. In onze onderzoeksverantwoording (laatste hoofdstuk) leest u meer over onze methodiek.
2
Inhoudsopgave Over het onderzoek
2
Samenvatting 1.1 / Het algemene beeld bij dit onderzoek is als volgt 1.2 / Leeswijzer
4 4 4
Rapportage 1.3 / Draagvlak 1.4 / Categorie “oneens” nader bekeken 1.5 / Categorie “oneens”: wat vinden zij belangrijk? 1.6 / Categorie “eens”: wat vinden zij belangrijk? 1.7 / Alle respondenten: aantal vluchtelingen 1.8 / Alle respondenten: open commentaren
6 6 6 7 10 11 11
Onderzoeksverantwoording
13
3
1
Samenvatting
1.1 / Het algemene beeld bij dit onderzoek is als volgt Respondenten uit de gemeente zijn verdeeld over de vraag of er vluchtelingen in hun gemeente opgevangen mogen worden. 59% van de respondenten is het (in meer of mindere mate) eens met de opvang van vluchtelingen in hun gemeente. 41% is het hier in (meer of mindere mate) mee oneens. Wanneer de gemeente besluit om vluchtelingen op te vangen is het naar de mening van respondenten aan de “eens-kant” en de ”oneens-kant” het meest belangrijk dat: 1) “vluchtelingen zich in aanpassen aan onze manier van leven”, en; 2) “veiligheid wordt gegarandeerd”. Zou aan de voor de respondenten belangrijkste gestelde aandachtspunten tegemoet (kunnen) worden gekomen, dan is 65% het “eens” met de vraag of vluchtelingen mogen worden opgevangen. Indien de gemeente bij de opvang van vluchtelingen rekening wenst te houden met de door respondenten aangegeven maximale aantallen vluchtelingen, dan kan hiervoor de tabel op pagina 9 handvatten bieden. Die tabel laat zien dat bijvoorbeeld onder 53% van de respondenten draagvlak bestaat voor de opvang van 51 tot 100 vluchtelingen en bijvoorbeeld onder 37% draagvlak voor de opvang van 201 tot 400 vluchtelingen. 68% van de respondenten geeft aan op de hoogte te willen worden gehouden van het onderzoek.
1.2 / Leesw ijzer In navolgend rapport geven wij in woord en beeld een weergave van de resultaten van het onderzoek naar de opvang van vluchtelingen. De vragenlijst ging van start met de vraag “Mogen er vluchtelingen in uw gemeente worden opgevangen”? Het antwoord dat de respondenten op deze vraag gaven, bepaalde welke vervolgvragen zij in de enquête kregen voorgelegd. In de rapportage maken wij in een aantal gevallen daarom onderscheid tussen respondenten die zich op de eerste vraag aan de “eens-kant” hebben gepositioneerd, en de respondenten die zich op deze vraag aan de “oneens-kant” hebben gepositioneerd.1
1
In het onderscheid tussen de “eens-groep” en de “oneens-groep” is de groep die het eens is met de opvang van vluchtelingen in hun gemeente gedefinieerd als de groep respondenten die zich op de 4 meest rechter-posities van deze vraag hadden gepositioneerd (dus inclusief middenpositie). De groep die het oneens is met de opvang van vluchtelingen in hun gemeente is gedefinieerd als de groep respondenten die zich op de 3 meest linker-posities positioneerden. Respondenten die zichzelf op de middenpositie hadden gepositioneerd kregen in het vervolg van de enquête dezelfde vragen als de respondenten die wel vinden dat er vluchtelingen in hun gemeente mogen worden opgevangen. In het vervolg van de rapportage worden de personen die zich als neutraal hebben gepositioneerd, meegenomen bij de “eens-groep”.
4
In de rapportage gaan we eerst in op het draagvlak voor de opvang van vluchtelingen in Putten. Vervolgens gaan we nader in op de motivatie van de “oneens-groep”. We brengen in beeld wat de belangrijkste redenen voor hun standpunt zijn en wat zij belangrijk vinden indien de gemeente toch besluit vluchtelingen op te vangen. Ook maken we zichtbaar in hoeverre hun standpunt wijzigt indien de gemeente aan hun belangrijkste aandachtspunt voldoet en wat de effecten daarvan zijn op het draagvlak onder de “oneens-groep”. Daarna laten we voor de “eens-groep” zien wat zij belangrijk vinden indien de gemeente besluit vluchtelingen op te vangen. Zo wordt ook zichtbaar in hoeverre de “eens-groep” en de “oneens-groep” dezelfde zaken belangrijk vinden. Na de analyse van de oneens-groep en de eens-groep geven we voor het totaal weer wat hun mening is over het aantal vluchtelingen dat in de gemeente mag worden opgevangen. Tot slot geven we een analyse van de reacties die respondenten in het open tekstveld hebben gegeven. Ook hier maken we onderscheid tussen de “eens-groep” en de “oneens-groep”. We sluiten de rapportage af met onze onderzoeksverantwoording.
5
Rapportage
Gemeente Putten
1.019 respondenten
<4% foutmarge2
1.3 / Draagvlak De eerste vraag die aan de respondenten is voorgelegd, luidt: “Mogen er vluchtelingen in uw gemeente opgevangen worden”. Op een schuifbalk konden respondenten aangeven in hoeverre ze het er mee eens of oneens zijn dat er vluchtelingen in de gemeente Putten opgevangen mogen worden. In het figuur hieronder wordt de respons voor de gemeente Putten weergegeven. 59% van de respondenten is het (in meer of mindere mate) eens met de opvang van vluchtelingen in hun gemeente. 41% is het hier (in meer of mindere mate) mee oneens. Zie ook voetnoot 1 op pagina 4 voor nadere uitleg. 57% neemt een uiterste positie op de vraag in (respectievelijk 26% helemaal aan de “oneens-kant” en 31% helemaal aan de “eenskant”). Mogen er vluchtelingen in uw gemeente opgevangen worden? Respondenten uit gemeente Putten (n=1.019)
31% 26%
9%
helemaal oneens
13%
12% 6%
3%
neutraal
helemaal eens
2
Foutmarge: bijvoorbeeld, als er sprake is van een foutmarge van 3% en 47% van de respondenten een bepaald antwoord geeft, dan kan u er met grote zekerheid van uitgaan dat als u diezelfde vraag aan de volledige populatie had gesteld, tussen 44% (47-3) en 50% (47+3) datzelfde antwoord gegeven zou hebben. Voor de gemeente Putten ligt de foutmarge onder de 4%, dit is vergelijkbaar met bijvoorbeeld landelijke peilingen over de zetelverdeling in de tweede kamer.
6
1.4 / Categorie “oneens” nader bek ek en In het vervolg van de vragenlijst zijn aan de respondenten diverse vragen gesteld. Het antwoord dat de respondenten op de eerste vraag gaven, bepaalde welke vervolgvragen zij in de enquête kregen voorgelegd. In deze paragraaf gaan we nader in op de groep respondenten die bij de eerste vraag in de enquête heeft geantwoord het (in meer of mindere mate) oneens te zijn met de opvang van vluchtelingen in de gemeente Putten. We hebben deze respondenten gevraagd waarom zij niet vinden dat er vluchtelingen in hun gemeente mogen worden opgevangen. Onderstaande tabel geeft weer welke redenen door welk percentage van de respondenten worden genoemd ter onderbouwing van hun standpunt. De meest genoemde redenen in de meerkeuze-opties die respondenten kregen voorgelegd, zijn: “Langere wachtlijsten huurwoningen” en “Ze hebben een heel andere manier van leven” (respectievelijk 75% en 69%). Ook is gevraagd welke reden voor hen het zwaarst weegt. Dat is in de figuur weergegeven met de gestreepte balken. 30% noemt “Ze zorgen voor onveiligheid” als meest zwaarwegende reden. Daarna volgt “Ze hebben een heel andere manier van leven” met 27%. Waarom vindt u niet dat er vluchtelingen in uw gemeente mogen worden opgevangen? (n=422)
1. Het kost geld
58%
10%
2. Het zijn mensen met psychische problemen
18%
1%
3. Langere wachtlijst huurwoningen
75%
22%
4. Ze zorgen voor onveiligheid
63%
30%
5. Gaat ten koste van de werkgelegenheid
36%
1%
6. Ze hebben een heel andere manier van leven
69%
27%
7. Anders, namelijk
9%
0%
18%
20%
40%
Naast de meerkeuze-opties, konden respondenten in het open-tekstveld ook andere redenen noemen die maken dat zij niet vinden dat er vluchtelingen in de gemeente Putten mogen worden opgevangen. Hieronder volgt de analyse van het open tekstveld. Open antwoorden die vielen onder één van de meerkeuze-opties, zijn in deze analyse niet meegenomen. Anders, namelijk - 18%
16%
Het zijn gelukszoekers (economische vluchtelingen)
14%
Liever in eigen regio opvangen
11%
Zorgt voor problemen en onrust in de samenleving
11%
Gaat ten koste van de eigen bevolking
11%
Wil geen moslims/islam
9%
Zorgen over het beleid en begeleiding
8%
Er zijn al veel buitenlanders/arbeidsmigranten
7%
Locatie en omvang van huisvesting
5%
Waardedaling huizen en gaat ten koste van leefomgeving
9%
Overig
7
60%
80%
belangrijk meest belangrijk
1.5 / Categorie “oneens”: w at vinden zij belangrijk ? Aan de respondenten die het oneens zijn met de vraag of vluchtelingen in hun gemeente opgevangen mogen worden, is vervolgens de vraag gesteld wat voor hen belangrijk is indien hun gemeente toch besluit vluchtelingen op te vangen. De onderstaande tabel geeft de resultaten weer. De meest genoemde antwoorden zijn: “Vluchtelingen moeten zich aanpassen aan onze manier van leven” en “De wachtlijst voor huurwoningen mag niet langer worden” (respectievelijk 78% en 69%). Ook is aan hen gevraagd wat zij het meest belangrijk vinden. Dat is hieronder weergegeven met de gestreepte balken. 33% noemt “Vluchtelingen moeten zich aanpassen aan onze manier van leven” als belangrijkste aandachtspunt. Daarna volgt “De veiligheid moet gegarandeerd worden” met 31%. Stel dat uw gemeente besluit om vluchtelingen op te vangen. Wat vindt u dan belangrijk? (n=422) 1. Mag geen geld kosten 2. Vluchtelingen psychologisch begeleiden 3. Geen langere wachtlijst huurwoningen 4. Veiligheid moet gegarandeerd worden 5. Geen bestaande banen innemen 6. Ze moeten zich aanpassen 7. Anders, namelijk
42%
9% 2%
21% 69%
16%
66%
31% 40%
3%
78%
33% 6%
0%
belangrijk
14%
20%
meest belangrijk
40%
60%
80%
100%
Naast de meerkeuze-opties, konden respondenten in het open-tekstveld ook andere aandachtpunten noemen die zij belangrijk vinden wanneer de gemeente besluit om vluchtelingen op te vangen. Hieronder volgt de analyse van het open tekstveld. Open antwoorden die vielen onder één van de meerkeuze-opties, zijn in deze analyse niet meegenomen.
8
Anders, namelijk – 14%
36%
Absoluut tegen opvang
15%
Mag niet ten koste gaan van de eigen bevolking en cultuur, zorgt voor onrust
8%
Locatie, duur en omvang van huisvesting
8%
Terug naar eigen regio wanneer het veilig is
7%
Goed laten aanpassen en integreren bijvoorbeeld door cursussen
7%
Het zijn gelukszoekers, het zijn economische vluchtelingen
5%
Goed beleid en juiste begeleiding
14%
Overig
Na het beantwoorden van de vraag wat ze belangrijk vinden, is de groep die het oneens is met de opvang van vluchtelingen in de gemeente Putten, nogmaals gevraagd naar hun mening over de opvang van vluchtelingen. Nu werd deze vraag echter gekoppeld aan het voldoen aan het voor de betreffende respondent belangrijkste aandachtspunt. In andere woorden: de respondenten werd gevraagd in hoeverre zij vinden dat er vluchtelingen in hun gemeente mogen worden opgevangen, indien de gemeente aan hun belangrijkste aandachtspunt tegemoetkomt.
Stel dat de gemeente hiervoor zorgt, vindt u dan dat er vluchtelingen in uw gemeente opgevangen mogen worden? (n=1.019)
31% 32% 26% 19% 14% 12% 9% 8%
6%
14% 13%
8% 3%
helemaal oneens
5% start
neutraal
Oneens
Eens
start
41%
59%
onder voorwaarde
35%
65%
helemaal eens
onder voorwaarde
Het figuur hierboven, maakt zichtbaar in welke mate de “oneens-groep” zijn mening aanpast indien de gemeente aan hun belangrijkste aandachtspunten voldoet. In de figuur is het beeld van alle respondenten meegenomen, dus zowel de “oneens-groep” als de “eens-groep”. Het percentage respondenten dat het (in meer of mindere mate) eens is met de opvang van vluchtelingen stijgt van 59% naar 65%. Het percentage dat het hiermee oneens is daalt van 41% naar 35%. Hieronder wordt in een tabel weergegeven wat binnen de “oneens-groep” de samenhang is tussen het belangrijkste aandachtspunt en het veranderen van mening indien de gemeente aan dat belangrijkste aandachtspunt tegemoet zou komen. De kolom met “% oneens-groep dat verschuift” laat zien welk percentage van de “oneens-groep” verschuift en minder uitgesproken wordt in de opvatting dat vluchtelingen niet opgevangen mogen worden. De kolom “% oneens-groep naar neutraal of eens” laat zien welk percentage door die verschuiving in de “eens-groep” (van neutraal en eens) terecht komt.
9
% ‘oneens-groep’ dat verschuift
% ‘oneens-groep’ naar neutraal of eens
1.
Het mag de gemeente geen geld kosten
14%
5%
2.
Vluchtelingen moeten psychologisch begeleid worden
36%
28%
3.
Wachtlijst voor huurwoningen mag niet langer worden
53%
26%
4.
De veiligheid moet gegarandeerd worden
36%
5%
5.
Vluchtelingen mogen geen bestaande banen innemen
36%
36%
6.
Vluchtelingen moeten zich aanpassen aan onze manier van leven
56%
16%
7.
Eigen antwoord
30%
22%
1.6 / Categorie “eens”: w at vinden zij belangrijk ? Ook aan degenen die bij de eerste vraag antwoordden dat zij het eens zijn met de opvang van vluchtelingen in hun gemeente, is gevraagd wat zij belangrijk vinden indien hun gemeente daar inderdaad toe besluit. In de onderstaande figuur is te zien welke antwoorden door deze groep respondenten het meest genoemd worden. De meest genoemde aandachtspunten zijn: “Vluchtelingen moeten zich aanpassen aan onze manier van leven”, “Veiligheid moet gegarandeerd worden” en “De wachtlijst voor huurwoningen mag niet langer worden” (respectievelijk 65%, 59% en 58%). Ook is aan deze groep gevraagd wat zij het meest belangrijk vinden. Dat is hieronder weergegeven met de gestreepte balken. 30% noemt “Vluchtelingen moeten zich aanpassen aan onze manier van leven” als belangrijkste aandachtspunt. Daarna volgt “Vluchtelingen moeten psychologische begeleiding krijgen” met 21%.
Stel dat uw gemeente besluit om vluchtelingen op te vangen. Wat vindt u dan belangrijk? (n=597)
4% 0%
1. Mag geen geld kosten 2. Vluchtelingen psychologisch begeleiden
50%
21%
3. Geen langere wachtlijst huurwoningen
58%
14%
4. Veiligheid moet gegarandeerd worden
59%
20%
5. Geen bestaande banen innemen
2%
16%
6. Ze moeten zich aanpassen
65%
30% 16% 13%
7. Anders, namelijk
0%
20%
40%
Naast de meerkeuze-opties, konden respondenten in het open-tekstveld ook andere aandachtpunten noemen die zij belangrijk vinden wanneer de gemeente besluit om vluchtelingen op te vangen. Hieronder volgt de analyse van het open tekstveld. Open antwoorden die vielen onder één van de meerkeuze-opties, zijn in deze analyse niet meegenomen.
10
60%
80%
belangrijk meest belangrijk
Anders, namelijk – 16%
28%
Goed laten aanpassen en integreren bijvoorbeeld met cursussen
28%
Goed beleid en juiste begeleiding
18%
Locatie, duur en omvang van huisvesting
5%
Burgers moeten duidelijk geïnformeerd worden
4%
Mag niet ten koste gaan van de eigen bevolking en cultuur
17%
Overige
1.7 / Alle respondenten: aantal vluchtelingen In de enquête hebben we de volledige groep respondenten ook bevraagd op het aantal vluchtelingen dat volgens hen in hun gemeente mag worden opgevangen. Onderstaande tabel laat twee dingen zien: het percentage per categorie en het totale draagvlak voor de opvang van dit aantal. Het percentage per categorie geeft het aantal respondenten weer dat een aantal heeft opgegeven dat binnen deze categorie valt. Voor het totale draagvlak hebben we alle respondenten opgeteld die voor de opvang van dit aantal of een groter aantal vluchtelingen zijn. Respondenten die aangeven voor de opvang van 750 vluchtelingen of meer te zijn, die zijn immers ook voor de opvang van 1-10 vluchtelingen. De onderste regel van de tabel telt dus op van rechts naar links.
categorie per categorie totale draagvlak
Nul
1 t/m 10
11 t/m 50
51 t/m 100 101 t/m 200 201 t/m 400 401 t/m 750
Meer dan 750
31%
7%
9%
8%
8%
6%
6%
25%
69%
62%
53%
45%
37%
31%
25%
Uitgesplitst naar de groep die het eens is met de opvang en de groep die het hiermee “oneens” is. / /
Van de respondenten die het oneens zijn met de opvang van vluchtelingen geeft 68% aan dat de gemeente nul vluchtelingen moet opvangen. Van de respondenten die het eens zijn met de opvang van vluchtelingen geeft 44% aan dat de gemeente meer dan 750 vluchtelingen op mag vangen.
1.8 / Alle respondenten: open commentaren Ter afsluiting van de vragenlijst is aan alle respondenten gevraagd of zij nog iets kwijt willen over de opvang van vluchtelingen in de gemeente Putten. Met behulp van een geautomatiseerde tekstanalyse hebben we de genoemde trefwoorden gedefinieerd en gecategoriseerd. Totaal heeft 48% van de respondenten een aanvullend commentaar achtergelaten. Naar verhouding hebben iets meer oneens respondenten van deze mogelijkheid gebruik gemaakt dan eens respondenten. Navolgend treft u een samenvatting van de open tekstanalyse, uitgesplitst per categorie (“oneens” en “eens”).
11
Categorie ONEENS
26%
Gaat ten koste van eigen inwoners, bijvoorbeeld nu al te weinig huurwoningen
15%
Hebben hele andere normen en waarden/geloof
13%
Vluchtelingen zorgen voor onveiligheid in de gemeente
12%
Geen echte vluchtelingen, het zijn vooral gelukszoekers
10%
Al genoeg problemen rondom campings en al dan niet huisvesting daarop
9%
Opvang in eigen land of regio
15%
Overige
Typerende voorbeeldteksten, categorie ONEENS / / /
/
“De cultuur van deze mensen strookt op geen enkele manier met onze westerse cultuur. Zij hebben geen respect voor vrouwen, homoseksuelen en dieren. Nederland voor Nederlanders.” “Het is raar dat vluchtelingen in vakantiehuisjes mogen zitten terwijl er een kaalslag is geweest voor permanente bewoning bij de recreatiehuisjes... gelijke monniken gelijke kappen.” “Wij zijn een mooie, hechte gemeente met veel aandacht voor elkaar. Er ontstaat veel onrust door de toenemende vluchtelingenpopulatie, ik denk dat we ervoor moeten waken dat we hier als gemeente voor blijven staan en de prettige sfeer onder de bewoners moeten behouden. Het is ook vrij wrang wanneer een gezin met een modaal inkomen lang moet sparen om twee kinderen naar zwemles te laten gaan en een vluchteling alles krijgt, en dit geldt tevens voor huurwoningen etc.” “Laten ze maar in hun eigen land blijven dan hebben wij er ook geen last van in ons dorp.”
Categorie EENS
18%
Zorg voor veiligheid en wederzijds begrip bij zowel inwoners als vluchtelingen
16%
Spreid vluchtelingen over de gemeente en niet een te grote groep
16%
Verlies belangen van eigen inwoners niet uit het oog, zorg voor gelijke behandeling
11%
Belangrijk dat ze goed integreren in de samenleving
9%
Is onze plicht om deze mensen te helpen
7%
Niet enkel alleenstaande mannen, ook gezinnen
6%
Alleen als het om oorlogsvluchtelingen gaat
17%
Overige
Typerende voorbeeldteksten, categorie EENS / / /
/ /
“Uiteraard speelt bij ons ook het gevoel van ‘liever niet in onze achtertuin’, maar we kunnen er niet omheen. Graag niet te veel vluchtelingen in ons kleine dorpje.” “Ga de regels niet aanpassen voor vluchtelingen. Nederlanders mogen niet in een recreatie woning wonen, vluchtelingen ook niet. Of pas de regel aan en sta permanente bewoning toe.” “Laat de gemeente zich niet intimideren door angst vanuit de omgeving wat gecreëerd kan worden door buitenstaanders, maar doe wat juist is voor een ieder. Voor de burgers, maar voornamelijk voor de vluchtelingen.“ “Eerst goed screenen voordat ze opgevangen worden. En gelijk Nederlandse les geven. Kinderen naar school zodat ze gelijk mee kunnen komen met ons allemaal.” “Ik hoop dat we, als gemeente op de ‘biblebelt’, een voorbeeld kunnen laten zien van naastenliefde.”
12
Onderzoeksverantwoording
Participatief onderzoek Met een digitale vragenlijst van maximaal 7 gesloten vragen en 1 open vraag, zijn de inwoners van Putten tussen 24 maart tot en met 10 april 2016 bevraagd op de opvang van vluchtelingen in hun gemeente. Het onderzoeksmodel dat hiervoor gebruikt is, is ontwikkeld op basis van de testen in ons burgerpanel. Ruim vierduizend Nederlanders in ons panel hebben wij op het model bevraagd. Met deze testronde hebben wij het model gevalideerd en toepasbaar gemaakt voor individuele gemeenten. De digitale vragenlijst was bereikbaar via een open link. Dat betekent dat iedereen die dat wilde, via de link www.vluchtelingenPutten.nl in de gelegenheid is gesteld om deel te nemen aan het onderzoek. Juist met een thema als dit, dat in sterke mate leeft onder de Nederlandse bevolking, is het in onze visie van groot belang dat iedereen die zijn mening wíl geven ook de gelegenheid krijgt die te geven. Zo krijgt het onderzoek een participatief karakter en ontstaat meer draagvlak voor de uitkomsten. Verdere berichtgeving over de uitkomsten van het onderzoek, roept bij deelnemers op deze wijze herkenning en betrokkenheid op: “Aan dat onderzoek heb ik meegedaan!”. Deelname aan het onderzoek was daarom zo toegankelijk en laagdrempelig mogelijk, zodat iedereen eenvoudig mee kan doen, ook vanaf zijn of haar mobiele telefoon en zónder gebruik van per post toe te sturen toegangscodes. Het onderzoek had een korte doorlooptijd en resultaten zijn ook kort na het sluiten van dataverzameling gerapporteerd, zodat de deelnemers kort na hun deelname kunnen horen wat de resultaten zijn en hoe de gemeente ermee verder gaat. Zo vormt het een opmaat tot discussie en dialoog, waarbij degenen die aan het onderzoek deelnemen, ook worden gestimuleerd betrokken te blijven. 68% van de respondenten geeft aan op de hoogte te willen worden gehouden. Het rapport zal openbaar gemaakt worden. Valkuilen en maatregelen De valkuilen van dit type onderzoek zijn de mate van representativiteit en manipulatie van de gegevens: hoe weet je dat alleen inwoners uit de gemeente worden meegenomen in de analyse en wat zegt de mening van de respondenten over de mening van alle inwoners? Een veelgebruikte, meer traditionele onderzoeksmethode die daarom vaak wordt gehanteerd, is het werken met een zogenaamde aselecte steekproef. Een groep vooraf geselecteerde mensen ontvangt dan een brief met daarin een link naar de vragenlijst op het internet en een unieke inlogcode. Naast het feit dat ook de voornoemde methode het mechanisme van zelfselectie niet ondervangt, maakt deze werkwijze dat erg veel mensen die hun mening wel willen geven, hiertoe niet worden uitgenodigd. “Mij is niets gevraagd” is dan ook een veelgehoorde reactie op dergelijk onderzoek, wat ten koste kan gaan van het draagvlak voor de uitkomsten ervan. De belangrijkste reden om voor een steekproef te kiezen (namelijk: dat niet iedereen zelf kan beslissen om zijn mening te geven), is voor ons juist de belangrijkste reden geweest om níet voor een steekproef te kiezen. Kortom; het participatieve aspect woog zwaar in de keuze voor de onderzoeksmethode. Er is dan ook veel bekendheid aan het onderzoek gegeven. Niet alleen via de gemeentelijke communicatie, ook via op de gemeente gerichte media-inzet. Via geo-targeting is een oproep om mee te doen aan het onderzoek getoond aan mensen die op dat moment in de gemeente zijn. Via de nu.nl app is dat vooral gericht op mobiele gebruikers. Via websites die beheerd worden via de Telegraaf Media Groep is dat vooral gericht op desktop gebruikers. Via social media werd het onderzoek zowel op mobiel als op desktop onder de aandacht gebracht.
13
In dit onderzoek is de oproep om deel te nemen aan het onderzoek 134.124 maal getoond aan inwoners van de gemeente in de NU.nl-app en 155.058 maal aan in inwoners van de gemeente op websites van de Telegraaf Media Groep. Op zaterdag 2 april was er een veldonderzoeker aanwezig op de weekmarkt en ‘s-middags op het parkeerplein Gervenhof, om ook mensen die niet online zijn de mogelijkheid te geven om mee te doen. Daarnaast konden er papieren versies van de vragenlijst worden opgevraagd bij de gemeente. Op de valkuilen die met deze methode gepaard kunnen gaan, zijn zowel in de dataverzamelingsfase als in de analysefase maatregelen getroffen. Wij doelen hier op ons verificatieproces en onze weging van resultaten ten behoeve van representativiteit. Met behulp van een verificatieproces (bestaande uit zeven verschillende maatregelen die ons in combinatie in staat stellen oneigenlijk gebruik van de enquête op te sporen en uit te sluiten), hebben we alle respondenten geverifieerd. Zo hebben we voorkomen dat de respons van personen die de vragenlijst meerdere keren hebben ingevuld, ook meerdere keren is meegenomen. Ook hebben we geborgd dat de respons van inwoners buiten de gemeente, niet bij de analyse is betrokken. In totaal heeft dit, na verificatie van de respons, geresulteerd in 1.019 ingevulde vragenlijsten die bij de analyse zijn betrokken. Ieder onderzoeksresultaat dat wordt gepresenteerd op basis van een selectie van respondenten heeft een mate van representativiteit. Het is onze verantwoordelijkheid die mate van representativiteit zo groot mogelijk te maken. Op basis van de gegevens van de respondenten op onze verificatievragenlijst en de postcode-gegevens hebben we in de analysefase ten behoeve van representativiteit ook een weging toegepast op de resultaten van de invullers. Daarbij hebben we ons niet uitsluitend gebaseerd op postcode en de aanvullende gegevens die respondenten zelf hebben ingevuld, maar ook op een sociologische modellenbank die wij correleren met zescijferige postcode. Hierbij hebben we gebruik gemaakt van de mosaic-segmantatie van Whooz/Experian3. Via deze methode heeft ook een correctie plaatsgevonden op het verschil in respondenten en de keuze van het kanaal dat zij kiezen om de vragenlijst in te vullen. Opzet van de vragenlijst Het onderzoek is gedaan om het draagvlak voor de opvang van vluchtelingen in kaart te brengen. De vraagstelling is er dan ook op gericht om de redenen in beeld te krijgen waarom inwoners het eens of oneens zijn met de opvang en wat het handelingsperspectief van de gemeente daarin is. Op basis van een aantal testvragenlijsten op ons burgerpanel (algemeen Nederland, niet specifiek voor de gemeente) zijn de in de vragenlijst gebruikte voorgegeven redenen/aandachtspunten het vaakst naar voren gekomen. Wij hebben voor een maximum van 6 gekozen om de vragenlijst overzichtelijk te houden. Aan respondenten is wel de mogelijkheid geboden om andere dan de 6 genoemde redenen in een open veld toe te voegen. Deze antwoorden zijn separaat geanalyseerd en in de rapportage weergegeven. In de vragenlijst zat een ‘routing’ waarbij de antwoorden op eerdere vragen tot andere vervolg vragen kon leiden. Er zijn tussentijds – dus terwijl de vragenlijst online stond – geen wijzigingen geweest in het ontwerp van de vragenlijst.
3
http://www.experian.nl/mosaic
14
