Onderzoek naar “Duurzaam Inkopen”
In opdracht van de Rekenkamercommissie
16 november 2009 – 8 februari 2010 Contactpersoon RkC Begeleiders Intern Begeleider Extern Uitvoerders
: IJsbrand van der Leeuw : Joop Kremer & Rita Kamphuis : Marius van der Woude : Murat Sahinturk & David van ’t Hag
Voorwoord Dit rapport is geschreven door David van ’t Hag en Murat Sahinturk in opdracht van de rekenkamercommissie. De rekenkamercommissie heeft ons de opdracht gegeven om een onderzoek te doen naar duurzaam inkopen binnen de gemeente Slochteren. Wij zijn vierdejaars HBO studenten. David van ’t Hag studeert Facility Management en Murat Sahinturk studeert International Business and Languages. In het kader van de specialisatie Inkoopmanagement binnen de opleiding Facility Management aan de Hanzehogeschool te Groningen voeren wij een praktijkopdracht uit binnen de gemeente Slochteren. Graag willen wij dhr. J. Kremer en dhr. IJ. van der Leeuw bedanken voor hun begeleiding. Bij dezen willen wij mevr. H. Kamphuis bedanken voor het ter beschikking stellen van alle relevante documenten en ook bedanken wij alle medewerkers die wij hebben mogen interviewen. Tot slot willen wij onze coach dhr. M. van de Woude bedanken voor zijn bemiddeling en coaching.
Samenvatting Voor het onderzoek is het belangrijk dat de definitie van duurzaam inkopen helder is. Er zijn veel definities te geven aan het begrip duurzaam inkopen. Voor dit onderzoek wordt de definitie van duurzaam inkopen aangenomen, zoals die door SenterNovem en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wordt gedefinieerd. Definitie Duurzaam Inkopen: "Het toepassen van milieuaspecten en sociale aspecten in alle fasen van het inkoopproces zodat dit uiteindelijk leidt tot de daadwerkelijke levering van een product, dienst of werk dat aan deze milieuaspecten en sociale aspecten voldoet." (www.senternovem.nl en www.vng.nl) De vraagstelling Medio november 2009 is er een onderzoek gestart naar duurzaam inkopen binnen de gemeente Slochteren. Voor het onderzoek is een periode vastgesteld van twee maanden. Het onderzoek zal een basis vormen voor een vervolgonderzoek van de rekenkamercommissie. De vraagstelling die bepalend is voor het onderzoek is als volgt geformuleerd: “Geef inzicht in de rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid van het duurzaam inkoopbeleid van de gemeente Slochteren?”. Een belangrijke conclusie is dat er in het verleden geen duurzaam inkoopbeleid is vastgesteld. Dus een meting naar de rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid is dan ook niet mogelijk. Om deze reden is er besloten om de vraagstelling opnieuw te formuleren. De vraagstelling die nu bepalend is voor het onderzoek is als volgt geformuleerd: “Wat waren de ambities op het gebied van duurzaam inkopen van de verschillende disciplines binnen de gemeente Slochteren en wat is hiervan het resultaat?”. Onderzoeksmethode Het onderzoek is verdeeld in een archiefonderzoek, literatuuronderzoek en een doelgroeponderzoek. Archiefonderzoek Tijdens het onderzoek is alle relevante informatie met betrekking tot duurzaam inkopen uit de dossiers in kaart gebracht. Alle relevante informatie is opgenomen in de bijlagen. Literatuuronderzoek Er is tijdens het onderzoek gebruik gemaakt van vakliteratuur. Een vermelding van alle geraadpleegde vakliteratuur is terug te vinden in de bronnenlijst. Doelgroeponderzoek Tijdens het onderzoek is er met verschillende medewerkers een interview afgenomen. De doelgroep is gebaseerd op basis van hun relatie met duurzaam inkopen. Het doelgroeponderzoek bestaat uit een achttal interviews, waarvan één interview is afgenomen met een externe vakdeskundige.
2 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Conclusies Hieronder worden puntsgewijs een aantal conclusies opgesomd. Deze conclusies zijn gebaseerd op het archiefonderzoek, literatuuronderzoek en het doelgroeponderzoek. De conclusies worden verder toegelicht in hoofdstuk 5 van dit rapport. Geen duurzaam inkoopbeleid aanwezig Haalbare en reële doelstellingen zijn geformuleerd Duurzaam inkopen vindt Ad-hoc plaats Er is in geringe mate rapportage aanwezig Er worden verschillende definities van duurzaam inkopen gebruikt SenterNovem criteria zijn lang niet bij iedereen bekend Te weinig voorlichting gegeven: er heeft slechts één workshop plaatsgevonden De kostprijs van meerdere duurzame producten is gelijk getrokken aan die van niet duurzame producten Adviesbureaus en leveranciers zijn geraadpleegd voor duurzame marktontwikkelingen
Aanbevelingen Hieronder worden de aanbevelingen puntsgewijs opgesomd. Deze aanbevelingen zijn gebaseerd op de bovenstaande conclusies. De aanbevelingen worden verder toegelicht in hoofdstuk 6 van dit rapport. Concretiseren duurzaam inkoopbeleid is noodzakelijk Focus op grote projecten om eerst tussendoelstellingen te behalen Rapporteren is noodzakelijk om in de toekomst te kunnen evalueren Betrokkenheid en bewustwording creëren bij medewerkers Meer marktkennis van duurzame producten vergaren Één vast persoon aanwijzen die duurzame ontwikkelingen bijhoud Samenwerken met andere gemeenten op het gebied van inkoop Kennis van leveranciers benutten bij het zoeken naar een duurzame oplossing Duurzaam inkoopbeleid doorvoeren in alle offerteaanvragen en bestekken Behaalde successen moeten meer gevierd en openbaar gemaakt worden Het rapport moet een beeld geven van de huidige situatie van duurzaam inkopen binnen de gemeente Slochteren. De informatie is hoofdzakelijk verkregen uit het doelgroeponderzoek, omdat er in het verleden in geringe mate is gerapporteerd. De informatie verkregen uit het doelgroeponderzoek is getoetst op betrouwbaarheid, door de informatie bij een andere medewerker ter bevestiging voor te leggen. De gemeente heeft in december 2009 als ambitie voor het jaar 2010 vastgelegd om 40% duurzaam in te kopen, in het jaar 2011 voor 75% duurzaam in te kopen en in het jaar 2015 voor 100% duurzaam in te kopen.
3 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Inhoudsopgave Inleiding…………………………………………………………………………………………..
5
1. Aanleiding…………………………………………………………………………………....
6
2. Vraagstelling en achtergronden…………………………………………………………
7
3. Opzet en werkwijze………………………………………………………………………….
8
4. Feitenrelaas en analyse…………………………………………………………………….
9
5. Conclusies……………………………………………………………………………………..
12
6. Aanbevelingen……………………………………………………………………………….
13
Bronnenlijst………………………………………………………………………………….........
14
Bijlage I: Duurzaamheid (milieu- en sociaal aspecten)………………………………….
18
Bijlage II: Schema tijdslijn Duurzaam Inkopen gemeente Slochteren………………..
20
Bijlage III: Overzicht van besluitlijsten MT o.g.v. Inkopen, milieu & duurzaamheid gemeente Slochteren………………………………………………………
22
Bijlage IV: Vereniging van Nederlandse Gemeenten…………………………………...
24
Bijlage V: Milieubeleidsverklaring…………………………………………………………….
25
Bijlage VI: VNG Ledenbrief 23 sept. 2009…………………………………………………..
26
Bijlage VII: Vragenlijst beleidsmedewerkers………………………………………………..
27
Bijlage VIII: Vragenlijst inkopers……………………………………………………………….
28
Bijlage IX: Dossier doelgroeponderzoek 1. Samenvatting interview Consulent WVG………………………………………… 2. Samenvatting interview Senior civiel technisch medewerker……………….. 3. Samenvatting interview Medewerker Facilitair…………………………………. 4. Samenvatting interview Beleidsmedewerker Bouwkunde……………………. 5. Samenvatting interview Manager Backoffice Openbare Werken…………. 6. Samenvatting interview Directeur Dienst Middelen……………………………. 7. Samenvatting interview Senior medewerker Facilitair………………………....
29 30 31 33 36 37 38
Bijlage X: Deelnameverklaring programma “Duurzaam Inkopen”……………………
39
Bijlage XI: Verzoek tot vernieuwing deelnameverklaring programma………………. “Duurzaam Inkopen”
40
4 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Inleiding De overheid wil concrete stappen zetten naar een duurzame samenleving. Jaarlijks besteden overheidsorganisaties meer dan 40 miljard euro aan inkopen en diensten. Door als overheid duurzaam in te kopen, krijgt de markt voor duurzame producten een stevig impuls. Om deze redenen heeft het Ministerie van VROM o.a. met gemeenten een convenant gesloten met als doelstelling om in 2010 minimaal 75 % en in 2015 100% van hun inkopen duurzaam te laten plaatsvinden. 100 procent duurzaam inkopen betekent dat de inkopen 100% moeten voldoen aan de criteria die op dat moment door SenterNovem voor de 45 productgroepen zijn opgesteld. Het rapport zal een antwoord geven op de vraag wat de gemeente Slochteren in het verleden heeft gedaan op het gebied van duurzaam inkopen. Het rapport bestaat uit zes hoofdstukken. In hoofdstuk 1 staat beschreven wat de aanleiding vormt voor het onderzoek. In hoofdstuk 2 wordt beschreven welke vraagstelling bepalend is voor het onderzoek en wat de achtergronden voor het onderzoek zijn. In hoofdstuk 3 wordt de opzet en de werkwijze van het onderzoek beschreven. In hoofdstuk 4 worden de feiten weergegeven in een tijdslijn. In hoofdstuk 5 worden de conclusies beschreven. Hierin is een link gelegd tussen het archiefonderzoek, literatuuronderzoek en het doelgroeponderzoek. In dit hoofdstuk wordt een antwoord gegeven op de vraagstelling. In hoofdstuk 6 worden er aanbevelingen geformuleerd voor de gemeente Slochteren.
5 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
1. Aanleiding De gemeente heeft als overheid een voorbeeldfunctie ten opzichte van inwoners en bedrijven. De markt zal sneller omschakelen naar duurzame producten als overheden om duurzame producten en diensten vragen. De kwaliteit van milieuvriendelijke producten is de laatste jaren sterk verbeterd en inmiddels vaak gelijkwaardig aan de niet-duurzame producten. Voor bijna alle producten en diensten is tegenwoordig een milieuvriendelijkere én kwaliteitsrijke variant voorhanden. Soms liggen de prijzen wat hoger, maar worden deze kosten terugverdiend door bijvoorbeeld een lager energieverbruik of een langere levensduur. Het is daarom van belang om niet alleen naar aanschafkosten, maar ook naar de beheerskosten van een product te kijken. Om de financiële gevolgen van duurzaam inkopen te achterhalen, kan er gebruik gemaakt worden van de Total Costs of Ownership. “De total costs of ownership benadering is de methodiek die financiële afwegingen gedurende de levenscyclus mogelijk maakt. Hiertoe worden initiële- of aanschafkosten, beheers- en onderhoudskosten, ‘sloopkosten’ ed. onderling vergelijkbaar gemaakt. De initiële kosten kunnen bij een duurzame aanbesteding hoger zijn, bijvoorbeeld omdat er meer of ander materiaal wordt gebruikt of dat er bijvoorbeeld een onderhoudsvrij of energiearm ontwerp wordt gemaakt. Dit kan echter worden gecompenseerd door lagere gebruikskosten en onderhoudskosten, bijvoorbeeld door een lager energieverbruik of langere levensduur van het werk. Ook bij de afdankings- of sloopkosten kunnen voordelen optreden. Zo past het bijvoorbeeld in een ‘cradle tot cradle’ benadering om alleen maar materialen te gebruiken die volledig kunnen worden hergebruikt”.(www.senternovem.nl) Duurzaam inkopen heeft niet alleen betrekking op milieuaspecten, maar ook op sociale aspecten zoals het tegengaan van kinderarbeid. Het is noodzakelijk om als gemeenten het belang van deze aspecten te benadrukken. Om deze redenen heeft het ministerie van VROM o.a. met gemeenten een convenant gesloten met als doelstelling om in 2010 minimaal 75 % en in 2015 100% van hun inkopen duurzaam te laten plaatsvinden. Op 13 mei 2009 heeft de gemeente Slochteren een verzoek gekregen van de Vereniging van de Nederlandse Gemeenten (VNG) tot vernieuwing van de deelnameverklaring voor het programma “Duurzaam Inkopen”. De Raad maakt van dit moment gebruik om terug te blikken naar wat er in het verleden is gedaan op het gebied van “Duurzaam Inkopen”.
6 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
2. Vraagstelling en achtergronden Het onderzoek is van start gegaan met de veronderstelling dat er een duurzaam inkoopbeleid aanwezig was. Om deze reden is de volgende vraagstelling geformuleerd “Geef inzicht in de rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid van het duurzaam inkoopbeleid van de gemeente Slochteren?”. Een belangrijke conclusie is dat er in het verleden geen duurzaam inkoopbeleid is vastgesteld. Deze conclusie is gebaseerd op het ontbreken van documentatie met betrekking tot duurzaam inkoopbeleid en uit het doelgroeponderzoek. Een meting naar de rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid is dan ook niet mogelijk. Om deze reden is er in overleg met de opdrachtgever besloten de vraagstelling opnieuw te formuleren. De vraagstelling die nu bepalend is voor het onderzoek is als volgt geformuleerd: “Wat waren de ambities op het gebied van duurzaam inkopen van de verschillende disciplines binnen de gemeente Slochteren en wat is hiervan het resultaat?”. Het rapport moet een beeld geven van de huidige situatie van duurzaam inkopen binnen de gemeente Slochteren.
7 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
3. Opzet en werkwijze Voorafgaand aan het onderzoek is er met verschillende partijen overleg gevoerd over de invulling van aan het onderzoek. In de onderzoeksopzet wordt aangegeven welke werkwijze gedurende het onderzoek wordt gehanteerd. In het literatuuronderzoek zijn de algemene regels van de gemeente voor het gebruik van documentatie uit de archivering in acht genomen. Bij het doelgroeponderzoek is rekening gehouden met de regels van de rekenkamercommissie met betrekking tot interviews. Het onderzoek is verdeeld in een archiefonderzoek, literatuuronderzoek en een doelgroeponderzoek. Archiefonderzoek Tijdens het onderzoek is alle relevante informatie met betrekking tot duurzaam inkopen uit de dossiers in kaart gebracht. Alle relevante informatie is opgenomen in de bijlagen. Literatuuronderzoek Er is tijdens het onderzoek gebruik gemaakt van vakliteratuur. Een vermelding van alle geraadpleegde vakliteratuur is terug te vinden in de bronnenlijst. Doelgroeponderzoek Tijdens het onderzoek is er met verschillende medewerkers een interview afgenomen. De doelgroep is gebaseerd op basis van hun relatie met duurzaam inkopen. Doelgroeponderzoek bestaat uit een achttal interviews. Hiervan is één interview afgenomen met een externe vakdeskundige. Functie Consulent WVG Senior civiel technisch medewerker Medewerker Facilitair Beleidsmedewerker Bouwkunde Manager Backoffice Openbare Werken Directeur Dienst Middelen Senior medewerker Facilitair Extern adviseur
Datum 30.11.2009 04.12.2009 04.12.2009 07.12.2009 07.12.2009 08.12.2009 10.12.2009 15.12.2009
Plaats Gemeentehuis Slochteren Gemeentehuis Slochteren Gemeentehuis Slochteren Gemeentewerf Gemeentewerf Gemeentehuis Slochteren Gemeentehuis Slochteren Provincie Groningen
Op basis van de uitkomsten van de onderzoeken is er een rapport opgesteld, waarin de richtlijnen van de rekenkamercommissie voor het opstellen van een rapport zijn gehanteerd. Dit rapport is alvorens het definitieve eerst als concept voorgelegd aan de opdrachtgever.
8 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
4. Feitenrelaas en analyse Op basis van het archiefonderzoek, literatuuronderzoek en het doelgroeponderzoek zijn de feiten omtrent duurzaam inkopen inzichtelijk gemaakt. Om de feiten volgens een chronologische volgorde naar datum weer te geven, is er gekozen voor een tijdslijn. Deze tijdslijn bevindt zich op de volgende pagina’s(zie Fig. 5A en Fig. 5B). Een uitgewerkte vorm van de tijdslijn is te vinden in(Bijlage II). De keuze voor een vergelijking tussen de werkzaamheden van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en de activiteiten van de gemeente Slochteren is gebaseerd op het feit dat de meeste literatuur met betrekking tot duurzaam inkopen afkomstig is van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). De Verenging Nederlandse Gemeente (VNG) heeft als taak de overheidsbesluiten met betrekking tot duurzaam inkopen door te communiceren naar de gemeenten. Er zijn ook een aantal belangrijke beslissingen van het Ministerie van VROM meegenomen in de tijdslijn. Er is in een tabel weergegeven welke duurzaamheidaspecten in het verleden zijn gevraagd bij verschillende offertes en aanbestedingen. De tabel is terug te vinden in (Bijlage I).
9 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Figuur 5A Gemeente Slochteren
Vereniging voor Nederlandse Gemeenten
1999
25 november Het programma “Duurzaam Inkopen” is officieel van start gegaan 22 december VNG nodigt alle overheidsinstanties uit om deelnemer aan het programma “Duurzaam Inkopen” te worden
2000 12 januari Interne zaken doet het voorstel om aan het programma “Duurzaam Inkopen” deel te nemen 17 maart De gemeente Slochteren ondertekent het convenant en verklaart daarmee deel te nemen aan het programma “Duurzaam Inkopen”
13 juni De gemeente Slochteren ontvangt een succesvol verzendrapport voor deelname programma “Duurzaam Inkopen”
2 juni Deelnemers aan het programma “Duurzaam Inkopen” worden bekendgemaakt. De gemeente Slochteren maakt hier deel vanuit
2001 14 mei Het jaarverslag 2000 van het programma “Duurzaam Inkopen” is gereed inclusief managementsamenvatting
12 juni In de ledenbrief met als onderwerp het Uniform Aanbestedingsreglement is als bijlage een circulaire over de laatste actualiteiten inzake (Europees) aanbesteden opgenomen. In deze circulaire wordt verwezen naar de initiatieven van het programma “Duurzaam Inkopen”
6 augustus De VNG verstuurd een brief aan zijn leden, m.b.t. nieuwe ambities gemeentelijke interne milieuzorg en duurzaam inkopen. Het programma "met preventie naar duurzaam ondernemen” een (concept) uitvoeringsprogramma van 2001-2005 voor en door overheden, is van start gegaan
11 oktober Het programma “Duurzaam Inkopen” zal in het DUIV- overleg door alle overheden definitief worden vastgesteld
2001/2008 ” Er is een periode van stilte met betrekking tot “Duurzaam Inkopen”. Er vinden geen concrete activiteiten plaats. Iedereen is zoekende naar een invulling van het programma “Duurzaam Inkopen´ Er vindt ad-hoc het één en ander plaats. Vb. nieuwbouw gemeentehuis en gemeentewerf
November 2007 Klimaatakkoord wordt ondertekent door het Rijk en de VNG.
10 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Figuur 5B Gemeente Slochteren
Vereniging voor Nederlandse Gemeenten
2008 12 maart VNG doet de gemeenten het verzoek om een Quickscan Duurzaam Inkopen in te vullen voor 13 april 2008 15 oktober In MT - vergadering komt o.a. aan de orde hoe de inzet van SenterNovem (subsidieverstrekker) vorm moet krijgen, Er wordt een deelnemerslijst samengesteld en een doorzicht (voorbeeld) gemaakt van eventuele acties van de gemeente Slochteren die voor subsidie in aanmerking komen.
29 oktober In MT – Vergadering wordt een Workshop duurzaam inkopen opgenomen op de jaarkalender voor (05.11.2008)
22 mei Overheid geeft aftrap voor de campagne “Duurzaam Inkopen: gewoon doen!”
31 juli VNG heeft een Quickscan Duurzaam Inkopen bij Gemeenten uitgevoerd
Augustus VNG verstuurd een handleiding “aan de slag met duurzaam inkopen” naar alle leden
5 november Workshop ambitiebepaling klimaatbeleid staat als agendapunt in MT Vergadering: Het MT stemt in met het organiseren van een workshop ambitiebepaling klimaatbeleid/duurzaamheid m.b.v. SenterNovem.
26 november In MT -Vergadering wordt gesproken over de afgelopen maandag (24 nov. 2008) alhier door SenterNovem georganiseerde Workshop Klimaatbeleid (duurzaamheid). Deze workshop heeft er toe geleid, dat er in dat kader nog voor het kerstreces een subsidieaanvraag i.h.k.v. de subsidieregeling lokaal klimaatbeleid (2008/2012) zal worden ingediend.
2009
9 juli De gemeente Slochteren ondertekend het verzoek tot vernieuwing deelnameverklaring programma “Duurzaam Inkopen”
13 mei Verzoek tot vernieuwing deelnameverklaring programma “Duurzaam Inkopen” bereikt gemeente Slochteren.
7 oktober Het MT stemt in met de kaderstelling t.a.v. duurzaam inkopen en het inschakelen van het lokale bedrijfsleven. Het MT is van mening dat de verantwoordelijkheden en bevoegdheden moeten blijven zoals deze nu zijn. Invoering van een zogenaamde startformulier is akkoord.
29 oktober Het milieubeleidsvisie is vastgesteld voor 2010/2013.
11 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
5. Conclusie Uit het archiefonderzoek, literatuuronderzoek en het doelgroeponderzoek worden de volgende conclusies getrokken. Uit het archiefonderzoek is gebleken dat er medio 2000 het programma “Duurzaam Inkopen” werd gelanceerd door Ministerie van Volksgezondheid, Ruimtelijke ordening en Milieubeheer (VROM). De gemeente heeft zich destijds aangemeld voor deelname aan het programma “Duurzaam Inkopen”. Vanaf dat moment heeft de gemeente Slochteren duurzaam inkopen gevolgd. Ze hebben de ontwikkelingen op het gebied van duurzaam inkopen wel bijgehouden, maar de gemeente Slochteren is niet gekomen tot het concretiseren in de vorm van beleid. De laatste jaren is de aandacht voor duurzaam inkopen weer versterkt doordat de VNG in november 2007 in het klimaatakkoord met het Rijk heeft afgesproken dat de gemeenten duurzaam moeten inkopen. De gemeente heeft onlangs besloten – dec. 2009 zelf een aantal haalbare en reële tussendoelstellingen te formuleren. De gemeente wil in het jaar 2010 voor 40% duurzaam inkopen, in het jaar 2011 voor 75% duurzaam inkopen en in het jaar 2015 voor 100% duurzaam inkopen. Uit het doelgroeponderzoek is gebleken dat alles op het gebied van duurzaam inkopen tot dusver ad-hoc werd gedaan. Het is niet structureel ingebed in de organisatie. Ondanks dat er geen beleid aanwezig was, is er toch ad-hoc vrij veel gebeurd (zie Bijlage I). In het verleden is gebleken dat de gemeente veel verder was qua duurzaamheid dan men dat uiteindelijk van zichzelf had verwacht. Uit het archiefonderzoek en het doelgroeponderzoek is gebleken dat er in geringe mate is gerapporteerd. Duidelijk is wel dat bij de grote aankopen wel werd gerapporteerd, maar bij de kleinere aankopen niet. Uit het doelgroeponderzoek is gebleken dat de medewerkers verschillende definities geven aan het begrip duurzaam inkopen. Uit het doelgroeponderzoek is gebleken dat een aantal medewerkers op de hoogte is van de SenterNovem criteria, maar lang niet iedereen. Medewerkers vragen zich af wat nou precies X % duurzaam inkopen betekent. Uit het archiefonderzoek is gebleken dat er in het jaar 2008 een workshop is geweest over duurzaamheid, waarbij men specifiek heeft ingezoomd op duurzaam inkopen. De gemeente Slochteren stelde zich positief op door het initiatief te nemen een workshop te organiseren met betrekking tot duurzaam inkopen. Helaas is het bij deze workshop gebleven. Verder heeft er ook geen voorlichting naar de organisatie plaatsgevonden. Uit het doelgroeponderzoek en het literatuuronderzoek is gebleken dat er een positieve ontwikkeling op het gebied van duurzaam inkopen gaande is. De kostprijs van meerdere duurzame producten is in sommige gevallen al gelijk getrokken aan die van niet duurzame producten. Uit het doelgroeponderzoek is gebleken dat om kennis te garen en kansen beter te benutten op het gebied van duurzaam inkopen en duurzaamheid, er gebruik wordt gemaakt van de kennis van adviesbureaus en van de ideeën van de leveranciers. Uit het archiefonderzoek en het doelgroeponderzoek is gebleken dat er in december 2009 een nieuw inkoop- en aanbestedingsbeleid 2010-2013 is vastgesteld, waarin ook een startformulier is opgenomen. In het startformulier is bepaald dat alle investeringen boven de €25.000,- mede gefiatteerd moeten worden door de inkoopadviseur. In het startformulier wordt tevens aandacht besteed aan duurzaam inkopen. 12 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
6. Aanbevelingen De volgende aanbevelingen worden gemaakt na het bestuderen van de conclusies. Elke aanbeveling is gebaseerd op één of meerdere conclusies. 1. Aanbeveling De gemeente Slochteren moet het beleid omtrent duurzaam inkopen nu wel gaan concretiseren. Dit is belangrijk om de doelstellingen voor 2010, 2011 en 2015 te realiseren. De doelstelling voor 2010 is om voor 40% duurzaam in te kopen, in 2011 voor 75% duurzaam in te kopen en uiteindelijk om in 2015 voor 100% duurzaam in te kopen. De doelstellingen voor de jaren 2010 en 2011 zijn tussendoelstellingen en de doelstelling voor 2015 is de einddoelstelling. Om deze tussendoelstellingen te realiseren, moet de gemeente Slochteren zich voornamelijk richten op de grotere projecten, want de grotere projecten vormen het grootste inkoopvolume, volgens de criteria van SenterNovem. Als de gemeente Slochteren deze tussendoelstellingen heeft gerealiseerd, dan moet de gemeente Slochteren bij het realiseren van de einddoelstelling zich ook richten op de kleinere projecten. Alleen op deze manier kan de gemeente Slochteren in 2015 voor 100% duurzaam inkopen. Wat verder nodig is om de tussendoelstellingen en de einddoelstelling te kunnen realiseren, is dat de gemeente Slochteren duurzaam inkopen structureel moet inbedden in de organisatie. Belangrijk hierbij is dat men alles op het gebied van duurzaam inkopen moet rapporteren. Om bij de medewerkers draagvlak te hebben, is het noodzakelijk om betrokkenheid en bewustwording te creëren. Dit kan onder andere door voorlichting te geven in de vorm van presentaties en workshops. 2. Aanbeveling De duurzaamheidmarkt is een dynamische markt. Om goed op de hoogte te blijven van alle ontwikkelingen rondom duurzame producten, is het goed om binnen de gemeente Slochteren één vast persoon verantwoordelijk te stellen die voortdurend op de hoogte moet zijn van alle ontwikkelingen op het gebied van duurzaam inkopen. Op deze manier heeft de gemeente Slochteren de kennis zelf in huis en hoeft de gemeente Slochteren geen dure adviesbureaus in te huren. Om de kennis van de duurzaamheidmarkt te krijgen, is het noodzakelijk de leveranciers bij duurzame productontwikkeling te betrekken. Op deze manier kan de gemeente Slochteren gebruik maken van hun productkennis en op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen. Een andere manier om kennis te garen is nauw samen te werken met een andere gemeente door gezamenlijk in te kopen. Op deze manier heeft de gemeente Slochteren een betere onderhandelingspositie en profiteert het van de kennis van de samenwerkende gemeente. Ook bij deze aanbeveling kan een voorlichting in de vorm van presentaties en workshops een bijdrage leveren aan het opdoen van kennis op het gebied van duurzaam inkopen. 3. Aanbeveling Het beleid omtrent duurzaam inkopen moet worden doorgevoerd in alle offerteaanvragen en bestekken. Dit zorgt ervoor dat de gemeente alle relevante informatie op het gebied van duurzaam inkopen heeft gedocumenteerd. Op deze manier kan de gemeente Slochteren de behaalde successen vieren en openbaar maken. Dit is goed voor de naamsbekendheid van de gemeente Slochteren. Deze aanbevelingen dienen daartoe dat de doelstellingen die geformuleerd zijn voor het jaar 2010, 2011 en 2015 kunnen worden gerealiseerd.
13 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Bronnenlijst: Rapporten en verslagen Bestek aanbesteding gas en elektriciteit Bestek aanbesteding gemeentewerf Bestek aanbesteding vervoer Bestek aanbesteding drakenautomaten Bestek aanbesteding vrachtwagens Bestek aanbesteding schaftwagens Bestek aanbesteding gemeentehuis Bestek aanbesteding brandweerkazerne Bestek aanbesteding straatverlichting Bestek aanbesteding zijlader Project warmte terugwinsysteem gemeentehuis Milieubeleidsverklaring 1998 Offerte Olin papier Tijdschriften Presentatie VNG aan de slag met “Duurzaam Inkopen” Deal, November 2009, over de kunst van het inkopen, editie 11 Nota en brieven Gemeente Slochteren, Voorjaarsnota 2007 Gemeente Slochteren, Beleidsnota Duurzaam Slochteren 2010-2013 VNG, 25.11.1999, ledenbrief officiële start programma “Duurzaam Inkopen” VNG, 22.12.1999, ledenbrief uitnodiging deelnemers programma “Duurzaam Inkopen MT, 12.01.2000, notulen MT vergadering, verzoek tot deelname aan het programma “Duurzaam Inkopen” VNG, 02.06.2000, ledenbrief bekendmaking deelnemers programma “Duurzaam Inkopen” Gemeente Slochteren, 17.03.2000, ondertekening deelnameverklaring Gemeente Slochteren, 13.06.2000, een ontvangstbevestiging deelnameverklaring bereikt gemeente. VNG, 12.06.2001, ledenbrief Uniform aanbestedingsreglement VNG, 06.08.2001, ledenbrief m.b.t. GIM en duurzame inkoop VNG, 11.10.2001, ledenbrief DUIV-overleg Ministerie van VROM, 22.05.2008, brief “Duurzaam inkopen, gewoon doen” MT, 15.10.2008, notulen MT vergadering, agendapunt workshop van SenterNovem (subsidieverstrekker) MT, 26.11.2008, notulen MT vergadering, subsidieaanvraag is ingediend VNG, 15.09.2009, ledenbrief verzoek tot vernieuwing deelnameverklaring “Duurzaam Inkopen” Gemeente Slochteren, 09.07.2009, brief deelnameverklaring is ondertekend Certificaat Certificaat regeling duurzaamheid archiefbescheiden Handige Links -
www.senternovem.nl www.centraleoverheden.nl www.pianoo.nl www.cib.nl www.vng.nl
14 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Bijlagen
15 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Bijlagen: Bijlage I: Duurzaamheid (milieu- en sociaal aspecten) Bijlage II: Overzicht van besluitlijsten MT o.g.v. Inkopen, milieu & duurzaamheid gemeente Slochteren. Bijlage III: Schema tijdslijn Duurzaam Inkopen gemeente Slochteren. Bijlage IV: Vereniging van Nederlandse Gemeenten Bijlage V: Milieubeleidsverklaring Bijlage VI: VNG Ledenbrief 23 sept. 2009 Bijlage VII: Vragenlijst beleidsmedewerkers Bijlage VIII: Vragenlijst inkopers Bijlage IX: Dossier doelgroeponderzoek 1. Samenvatting interview Consulent WVG 2. Samenvatting interview Senior civiel technisch medewerker 3. Samenvatting interview Medewerker Facilitair 4. Samenvatting interview Beleidsmedewerker Bouwkunde 5. Samenvatting interview Manager Backoffice Openbare Werken 6. Samenvatting interview Directeur Dienst Middelen 7. Samenvatting interview Senior medewerker Facilitair Bijlage X: Deelnameverklaring programma “Duurzaam Inkopen” Bijlage XI: Verzoek tot vernieuwing deelnameverklaring programma “Duurzaam Inkopen”
16 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Bijlage I:
Duurzaamheid (milieu- en sociaal aspect)
Bron
Aankoop
Duurzaamheidcriteria
Bijzonderheden
359
Zijlader
359
Zijlader
Offerteaanvraag (E.A). Publicatienummer: 2007(S22-026104) Aankondiging: 30-012007 en definitieve gunning: 07-05-2007. Offerteaanvraag (E.A)
359
Zijlader
357
Schaftwagen
357
Olin Papier
Samenvatting gesprek Consulent WVG Samenvatting gesprek Senior civiel technisch medewerker Samenvatting gesprek Medewerker Facilitair
Aanbesteding vervoer
Het voertuig dient te voldoen aan de van toepassing zijnde Europese en Nederlandse wettelijke bepalingen en normen m.b.t. milieueisen. Zo gering mogelijke belasting van het milieu; vermeld de emissiewaarden uit de typegoedkeuring of het officiële luchtverontreiniging certificaat overeenkomstig de typegoedkeuring; de geluidsbelasting voor de omgeving zo gering mogelijk. AIVW Slochteren: verkoper verplicht zich te houden tot de vastgestelde overheidswege milieuvoorschriften. Alescon Schafwagen is voorzien van een duurzaam wandensysteem en beschikt over milieuvriendelijke verf. Olin voldoet aan Regeling Duurzaamheid Archiefbescheiden. Het papier is vervaardigd van eucalyptushout en de pulp hiervan wordt met minder milieubelastende chloorverbinding gebleekt. Wettelijke milieueisen
Project Meerstad
Hout moet FSC keurmerk bevatten en de gebouwen moeten energiezuinig zijn
Nieuwbouw Gemeentehuis
In de nieuwbouw van het gemeentehuis werd door de architect aangeraden om zoveel mogelijk duurzame producten te gebruiken
Woningen zullen verwarmd worden middels aardwarmte. Gasloze omgeving. Het hout is van het FSC keurmerk.
Aanbesteding meubilair
Eisen/wens en/specific atie Wettelijk bepaald
Wensen
Algemene Inkoop Voorwaarden (gemeente Slochteren)
Wettelijk bepaald
Offerte Alescon voor gemeente Slochteren op 16-01-2006.
Specificatie
Begeleidende brief bij de offerte. 06-04-2006.
Specificatie
Wettelijk bepaald Eis
Wens
Wens
Kwalitatief goede meubelstukken werd als 17
Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Samenvatting gesprek Beleidsmedew erker Bouwkunde
duurzaamheidcriteria opgenomen Energiebesparing in scholen
Project “GIM op scholen”. Overige aanbestedingen
Aanbesteding meubilair Samenvatting gesprek Manager Backoffice Openbare Werken
Samenvatting gesprek Directeur Dienst Middelen Samenvatting gesprek Senior medewerker Facilitair
Eis
Eis
Geen producten uit landen die zich schuldig maken aan kinderarbeid en slavernij. Het hout moet voldoen aan het FSC keurmerk.
Wens
Aankoop wandplaten
Toepassen van gerecycled materiaal Het hout moet voldoen aan het FSC- keurmerk
Eis
Nieuwbouw gemeentewerf
Het moet een duurzame gebouw worden
Eis
Project warmte terug winsysteem Nieuwbouw brandweerkazer ne , gemeentewerf en gemeentehuis Aanbesteding energie
Energiebesparing Het moet een duurzame gebouw worden
Uiteindelijk zijn alle drie de gebouwen ook duurzaam gebouwd.
100% groene stroom
Winnaar is GreenChoice. Zij leveren aan 100% groene stroom
Wens Wens
Eis
18 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Bijlage II:
Schema tijdslijn Duurzaam Inkopen gemeente Slochteren
Organisatie: Opdrachtgever: Opdracht: Periode:
Gemeente Slochteren Rekenkamercommissie Overzicht van activiteiten op het gebied van Duurzaam Inkopen 1998 t/m 2009
Datum
Activiteiten
Verantwoordelijkheden
29.06.1998
Het college van B&W heeft een milieubeleidsverklaring vastgesteld.
Burgermeester en wethouder (B&W)
25.11.1999
Het programma Duurzaam Inkopen is officieel van start gegaan.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
22.12.1999
Alle besturen van gemeenten, waterschappen, provincies en ministeries uitgenodigd om deelnemer aan het programma Duurzaam Inkopen te worden door invulling en ondertekening van de deelnameverklaring.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
12.01.2000
Interne Zaken doet het verzoek om aan het programma Duurzaam Inkopen deel te nemen.
Burgermeester en wethouder (B&W)
17.03.2000
De gemeente Slochteren ondertekent het convenant en verklaart daarmee deel te nemen aan het programma Duurzaam Inkopen.
Burgermeester en wethouder (B&W)
02.06.2000
Deelnemers aan het programma Duurzaam Inkopen wordt bekend gemaakt. De gemeente Slochteren maakt hier deel van uit.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
13.06.2000
Succesvol verzendrapport van de Deelnameverklaring Duurzaam Inkopen.
Burgermeester en wethouder (B&W)
14.05.2001
Het jaarverslag 2000 van het programma Duurzaam Inkopen is gereed inclusief managementsamenvatting.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
12.06.2001
In de ledenbrief met als onderwerp het Uniform Aanbestedingsreglement is als bijlage een circulaire over de laatste actualiteiten inzake (Europees) aanbesteden in opgenomen. In deze circulaire wordt verwezen naar de initiatieven van het programma Duurzaam Inkopen.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
06.08.2001
De VNG verstuurd een brief aan zijn leden, m.b.t. nieuwe ambities over gemeentelijke interne milieuzorg en duurzaam inkoop. Het programma "met preventie naar duurzaam ondernemen”, is een (concept) uitvoeringsprogramma van 2001-2005 voor en door overheden van start is gegaan.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
11.10.2001
Het programma Duurzaam Inkopen zal in het DUIVoverleg door alle overheden definitief worden
Vereniging van Nederlandse 19
Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
vastgesteld.
Gemeenten (VNG)
2001/2005
De gemeente Slochteren gaat het programma “Duurzaam Inkopen” ten uitvoer brengen.
Gemeente Slochteren
Medio 2006
B&W stelt een Inkoop – en aanbestedingsbeleid vast
Burgermeester en wethouder (B&W)
01-11-2006
Verder onderstreept het MT dat de algemene toetsingsfunctie wat betreft Europees Aanbesteden ligt bij de concerncontroller. Voor de medewerkers moet het duidelijk zijn wie wat moet doen.
Burgermeester en wethouder (B&W)
22-11-2006
Met de gemeente Hoogezand is bestuurlijk commitment afgesproken voor structurele samenwerking op het gebied van o.a. inkoop.
Burgermeester en wethouder (B&W)
22.05.2008
Overheid geeft aftrap voor de campagne “Duurzaam Inkopen: gewoon doen!”
Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieubeheer
22.10.2008
Samenwerking Slochteren/ Hoogezand - Sappemeer is (29.10.009)op de jaarkalender gezet. Milieubeleidsvisie is nog geen datum vastgesteld, wordt voorlopig van de jaarkalender gehaald.
Burgermeester en wethouder (B&W)
26.11.2008
Afgelopen maandag alhier door SenterNovem georganiseerde Workshop Klimaatbeleid (duurzaamheid) heeft er toe geleid, dat er in dat kader nog voor het kerstreces een subsidieaanvraag i.h.k.v. de subsidieregeling lokaal klimaatbeleid (2008/2012) zal worden ingediend.
Burgermeester en wethouder (B&W)
04.03.2009
Milieubeleidvisie: het voorliggend concept -milieubeleidsvisie en de planning wordt toegelicht in het MT.
Burgermeester en wethouder (B&W)
13.05.2009
Verzoek tot vernieuwing Deelnameverklaring Duurzaam Inkopen bereikt Gemeente Slochteren
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
20.05.2009
Opdrachtomschrijving Milieubeleidsvisie: Het MT stemt in met de voorliggende opdrachtomschrijving om te komen tot de milieubeleidsvisie. Daarnaast spreekt de MT waardering uit voor de subsidietoekenning i.h.k.v. duurzaamheid.
Burgermeester en wethouder (B&W)
09.07.2009
Ondertekening van (verzoek tot vernieuwing Deelname Verklaring Duurzaam Inkopen)
Burgemeester, Senior Medewerker Facilitair
29.10.2009
Het milieubeleidsvisie is vastgesteld voor 2010/2013.
Burgermeester en wethouder (B&W)
20 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Bijlage IV:
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Datum: 06 Augustus 2001 Onderwerp: Gemeentelijke interne milieuzorg en duurzaam inkopen. Nieuwe ambities gemeentelijke interne milieuzorg en duurzaam inkopen Het programma “met preventie naar duurzaam ondernemen, een (concept) uitvoeringsprogramma voor en door overheden 2001-2005” richt zich op het verminderen van de milieubelasting van bedrijven uit het oogpunt van preventie en duurzaam ondernemen. De doelstelling voor overheden luidt als volgt. In 2005 nemen betrokken overheden milieuoverwegingen expliciet mee in hun rol als ondernemer. Omdat dat te bereiken: hebben overheden in 2002 tenminste een bestuurlijk vastgelegd plan voor de invoering van bedrijfsinterne milieuzorg en duurzaam inkopen binnen hun organisatie; bezitten overheden in 2004 voor al hun organisatieonderdelen een goed functionerend bedrijfsintern milieuzorgsysteem, tenminste op het niveau van ISO 14001 of EMAS; worden in 2004 bij overheden tenminste de inkopen die niet via aanbestedingen plaatsvinden duurzaam verricht. Deze doelstelling geldt voor alle overheden, dus het Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten. Er met benadrukt worden dat er geen verplichting is tot een gecertificeerd milieuzorgsysteem. De keuze wordt overgelaten aan de overheden zelf. Duurzaam inkopen en aanbesteden Primaire aankopen vinden veelal plaats via aanbestedingen. De (onder andere Europese) regels die daarbij in acht moeten worden genomen, kunnen het betrekken van duurzaamheidaspecten bij aanbestedingen belemmeren. In het programma “met preventie naar duurzaam ondernemen” is de ambitie voor duurzaam inkopen alleen gekoppeld aan inkopen dat niet via aanbesteden wordt verricht.
21 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Bijlage V: Registratienummer: Classificatienummer: Slochteren: Afdeling: Steller: Onderwerp:
Milieubeleidsverklaring 2000/ -2.070.353 12 januari 2000 Interne Zaken A. Jager Deelname aan het programma Duurzaam Inkopen.
Het college heeft op 29 juni 1998 naast een milieubeleidsverklaring het uitvoeringsplan voor gemeentelijke interne milieuzorg vastgesteld. Hierin is aangegeven, dat de gemeente tijdens het inkoopproces een afweging zou maken voor welke product zou gekozen moeten worden, hierbij zou naast prijs, kwaliteit en ARBO. Het milieuaspect een belangrijke rol spelen. Er zou naar worden gestreefd een product te kiezen wat het milieu zo weinig mogelijk belast. Als argument noemt de B&W dat er met het programma van “duurzaam inkopen” tijd kan worden bespaard, want men hoeft niet meer te onderzoeken wat op dat moment het milieuvriendelijkst is. Door deelname verklaart de desbetreffende overheidsorganisatie, in dit geval de gemeente Slochteren, via haar inkoopbeleid mee te willen werken aan een continue verbetering in de richting van duurzame ontwikkeling en betekent dat: 1. praktische, bruikbare milieu-informatie beschikbaar gesteld wordt, waarmee functioneel goed, concurrerend met voldoende eigen keuze mogelijkheden kan worden ingekocht; 2. de organisatie zich bereidt verklaart bedoelde informatie te betrekken bij inkoop en aanbestedingen; 3. de organisatie bereid is de aldus vergaarde inkoopkennis in te brengen bij het programmabureau Duurzaam Inkopen, om in gezamenlijkheid invloed te kunnen uitoefenen op de besluitvorming binnen het programma en in feitelijk met elkaar de criteria voor Duurzaam Inkopen vast te stellen. Neveneffecten van het programma Duurzaam Inkopen zijn: contactvorming tussen inkopers om ervaringen uit te wisselen. Professionalisering van de inkoop en daaruit voortvloeiende efficiencyverbeteringen. Toegankelijkheid van nuttige inkoperinformatie. Met ondertekening van de deelnameverklaring geeft de gemeente Slochteren te kennen, akkoord te kunnen gaan met bovengenoemde condities, hetgeen impliceert, dat de door de commissie c.q. programma Duurzaam Inkopen vastgestelde adviezen worden betrokken bij het gemeentelijk inkoopbeleid, de bereidheid heeft ervaringen terug te koppelen en vervolgens de bevindingen, ervaringen en concrete toepassing bij inkoop en aanbesteding te rapporteren in het gemeentelijke jaarverslag dan wel in het gemeentelijke milieujaarverslag. Deelname betekent realisatie van directe milieuwinst, verbetering van de voorbeeldfunctie en beïnvloeden van de marktpartijen door het vergroten van de vraag naar minder milieubelastende producten en het geven van een stimulans aan milieugerichte productinnovatie. Voorstel: 1. In te stemmen met de doelstellingen van het programma. 2. Over te gaan tot een ondertekening van de deelnameverklaring “Duurzaam Inkopen”. 3. De hieraan eventueel besteden extra formatie- uren en middelen deels te verantwoorden via de Bedrijf Interne Milieuzorg. (BIM) 4. In het gemeentelijk jaarverslag of gemeentelijk milieujaarverslag melding te maken van de resultaten/vorderingen.
22 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Bijlage VI:
VNG Ledenbrief 23 sept. 2009
In 2008 heeft de VNG het ondersteuningsprogramma “Duurzaam Inkopen” uitgevoerd. Aanleiding was het Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk 2007-2011, waarin is afgesproken dat gemeenten duurzaam gaan inkopen. Er is vanuit gemeente toch behoefte aan praktische ondersteuning en kennisuitwisseling. De VNG heeft in dit kader aan DHV en Significant gevraagd om een inventarisatie uit te voeren van praktijkvoorbeelden en netwerken die gebruikt (kunnen) worden voor kennisuitwisseling over Duurzaam Inkopen tussen gemeenten. Op 2 Juli heeft de Tweede Kamer ingestemd met het voorstel voor een aangepast criteriapakket voor duurzaam inkopen van Minister Cramer. De minister wil zich met duurzaam inkopen vooral richten op de categorieën waar de meeste duurzaamheidwinst te behalen is. Daarom zijn er criteria geschrapt die niet leiden tot gegarandeerde milieuwinst en die bovendien relatief veel administratieve lasten met zich meebrengen. Waren er in april nog voor 80 productgroepen criteria, inmiddels zijn dat er nog maar 45. Wat opvalt, is dat gemeenten bij grote aanbesteding aangeven dat de duurzame aanbesteding niet duurder was dan een “reguliere”. Overigens beschouwen meerdere gemeenten duurzaamheid als een vorm van extra kwaliteit en zijn zij bereid hiervoor te betalen. In sommige gevallen leidt een duurzame variant tot een heel ander aanbod, waardoor de invulling van de vraag goedkoper en duurzamer kan zijn. Belangrijke succesfactoren voor het slagen van een duurzame aanbesteding die vaak door de gemeenten uit de praktijkvoorbeelden genoemd zijn, zijn enthousiasme, creativiteit en durf. Aandachtspunten of knelpunten die het meest naar voren kwamen in de inventarisatie zijn een gebrek aan expertise voor het helder formuleren van de eisen en wensen, een transparante beoordeling en het ontwikkelen van goede sociale criteria.
23 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Bijlage VII: Vragenlijst beleidsmedewerkers
PRAKTIJKOPDRACHT EVALUATIE BELEID DUURZAAM INKOPEN (in opdracht van Reken Kamer Commissie gemeente Slochteren) Inleiding: De gemeente heeft als overheid een voorbeeldfunctie ten opzichte van inwoners en bedrijven. De markt zal sneller omschakelen naar duurzame producten als overheden om duurzame producten en diensten vragen. De kwaliteit van milieuvriendelijke producten is de laatste jaren sterk verbeterd en inmiddels vaak gelijkwaardig aan de niet-duurzame producten. Voor bijna alle producten en diensten is tegenwoordig een milieuvriendelijkere én kwaliteitsrijke variant voorhanden. Soms liggen de prijzen wat hoger, maar worden deze kosten terugverdiend door bijvoorbeeld een lager energieverbruik of een langere levensduur. Het is daarom van belang om niet alleen naar aanschafkosten, maar ook naar de beheerskosten van een product te kijken. Duurzaam inkopen heeft niet alleen betrekking op milieuaspecten, maar ook op sociale aspecten zoals het tegengaan van kinderarbeid. Om deze redenen heeft het ministerie van VROM o.a. met gemeenten een convenant gesloten met als doelstelling om in 2010 minimaal 75 % en in 2015 100% van hun inkopen duurzaam te laten plaatsvinden. Beleidsvragen Duurzaam Inkopen: 1. Kunt u ons kort toelichten wat u functie is binnen de gemeente Slochteren? 2. Is er beleid vastgesteld op het gebied van duurzaam inkopen? 3. Hoe is het begrip duurzaamheid binnen de gemeente Slochteren aan de orde gekomen? 4. Welke eisen en wensen stelt de gemeente ten opzichte van duurzaamheid? 5. Wordt duurzaamheid ook geëvalueerd? (tussentijds of jaarlijks) 6. Hebben de uitvoerende personen m.b.t. duurzaamheid ook een verplichting om de uitvoering te rapporteren? 7. Op welke wijze wordt het strategische duurzaamheid vertaald naar het operationele beleid? 8. Op welke wijze worden de betrokken disciplines geïnformeerd van duurzaamheidrichtlijnen? 9. Zijn er ook meetinstrumenten om de duurzaamheid van de gemeente Slochteren te meten? 10. Op welke manier zorgt de gemeente ervoor dat er intern en extern draagvlak ontstaat? Zo ja, zijn hier bepaalde procedures? 11. Op welke manier stimuleert de gemeente Slochteren het lokale bedrijfsleven op het gebied van duurzaam inkopen? 12. Heeft de gemeente Slochteren behaalde certificaten op het gebied van duurzaamheid gehaald? Wat zijn de resultaten? 13. In welke samenstelling wordt een aanbesteding uitgevoerd? 14. Heeft u nog aanbevelingen voor ons op het gebied van duurzaam inkopen?
24 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
Bijlage VIII: Vragenlijst inkoopmedewerkers
PRAKTIJKOPDRACHT EVALUATIE BELEID DUURZAAM INKOPEN (in opdracht van Reken Kamer Commissie gemeente Slochteren) Inleiding: De gemeente heeft als overheid een voorbeeldfunctie ten opzichte van inwoners en bedrijven. De markt zal sneller omschakelen naar duurzame producten als overheden om duurzame producten en diensten vragen. De kwaliteit van milieuvriendelijke producten is de laatste jaren sterk verbeterd en inmiddels vaak gelijkwaardig aan de niet-duurzame producten. Voor bijna alle producten en diensten is tegenwoordig een milieuvriendelijkere én kwaliteitsrijke variant voorhanden. Soms liggen de prijzen wat hoger, maar worden deze kosten terugverdiend door bijvoorbeeld een lager energieverbruik of een langere levensduur. Het is daarom van belang om niet alleen naar aanschafkosten, maar ook naar de beheerskosten van een product te kijken. Duurzaam inkopen heeft niet alleen betrekking op milieuaspecten, maar ook op sociale aspecten zoals het tegengaan van kinderarbeid. Om deze redenen heeft het ministerie van VROM o.a. met gemeenten een convenant gesloten met als doelstelling om in 2010 minimaal 75 % en in 2015 100% van hun inkopen duurzaam te laten plaatsvinden. Vragenlijst interview: a) b) c) d) e) f) g) h) i) j) k) l)
Wat verstaat u onder duurzaam inkopen? Kunt u iets vertellen over het sociale aspect van duurzaamheid? Op welke manier houdt de gemeente hier rekening mee? Houdt u rekening mee met duurzaam inkopen bij uw besluitvorming op het gebied van WVG beleid? Leeft het begrip duurzaamheid binnen de organisatie (afdeling) en waaruit blijkt dat? Hoe wordt het beleid momenteel uitgevoerd? Hebben de medewerkers in de organisatie kennis van duurzaamheid en duurzaamheidrichtlijnen(SenterNovem)? Op welke manier zijn de medewerkers op gebied van duurzaamheid geïnformeerd? Wie bepaalt er of duurzaamheidcriteria worden meegenomen en hoe vertaald dit zich in de praktijk? Bestaat hier een Format voor? Wordt duurzaamheid meegenomen bij de inkoopprocessen (bestek of aanbestedingsdocument) en op welke wijze gebeurt dat (programma van eisen, gunningcriteria; weging)? Met welke maatschappelijke ontwikkelingen (lokaal, regionaal, landelijk) dient er rekening te worden gehouden of zijn van invloed? Wordt het meenemen van duurzaamheid van inkopen gedocumenteerd, op welke wijze gebeurt dat en hoe vaak komt dat voor? Heeft u misschien nog aanbevelingen voor ons, zowel beleidsinhoudelijk als organisatorisch?
25 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”
26 Onderzoeksrapport gemeente Slochteren “Duurzaam Inkopen”