Onderzoek naar de plaatsing van attractoren aan de padenconfiguratie in themaparken en het effect daarvan op de bezoeker. Anne Copier Matthijs Faber

a

ttractoren

Onderzoek naar de plaatsing van attractoren aan de padenconfiguratie in themaparken en het effect daarvan op de bezoeker

Anne Copier Matthijs Faber

Colofon titel attractoren ondertitel Onderzoek naar de plaatsing van attractoren aan de padenconfiguratie in themaparken en het effect daarvan op de bezoeker Datum 26.04.2011 Auteurs anne copier Matthijs faber begeleiders dhr. t. reesink Dhr. J. Vlug opleiding 4e jaar, tuinen landschapsinrichting (tuinarchitectuur) Hogeschool Van Hall-Larenstein Adres gegevens Postadres Telefoon nummer Fax E-mail Website

Larensteinselaan 26a, 6882 CT te Velp Postbus 9001, 6880 GB te Velp 026 - 369 56 95 026 - 361 52 87 [email protected] www.vanhall-larenstein.nl

Samenvatting

attractor: een attractor is een ruimtelijk object met een puntachtig karakter dat een sterk visueel aantrekkingsvermogen heeft. of een object een attractor is, is in grote mate afhankelijk van het contrast met de directe omgeving. attractoren spelen een belangrijke rol in de oriëntatie van de bezoeker in een park. themapark: een themapark is een park dat zich in de meeste gevallen richt op dagrecreatie, met een bijzonder aanbod aan attracties, waar één of meerdere vormen van thematisering is toegepast en waarvoor een toegangsprijs betaald dient te worden. onder themaparken worden pretparken, dierenparken en openluchttent toonstellingen verstaan.

Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van het ontwerpondersteunendonderzoek naar de verhouding tussen attractoren en de padenstructuur in themaparken. Het is geschreven in het kader van de afstudeerfase ‘tuinarchitectuur’ aan hogeschool Van Hall Larenstein en biedt ondersteuning aan de reeds gemaakte masterplannen van het Nederlands Openluchtmuseum, ontworpen door de auteurs. Tijdens het proces, speelde de vraag op welke impact de (ver)plaatsing van gebouwen/objecten en een verandering in de infrastructuur nu precies zou hebben op de beweging van de bezoeker. Hoe zijn gebouwen/ objecten aan het padensysteem geplaatst in vergelijkbare parken? Zit daar wellicht een systeem in, en draagt dit systeem bij aan de sturing van de bezoeker? dit onderzoek geeft antwoord op de volgende hoofdvraag: Hoe kunnen attractoren in een themapark geplaatst worden aan de padenconfiguratie en welk effect heeft deze plaatsing op de beweging van de bezoeker? om deze vraag te beantwoorden zijn deelvragen opgesteld: 1. Welke themaparken in nederland komen in aanmerking voor de casestudies? 2.

Wat is de padenconfiguratie van de casestudie?

3.

Wat zijn de attractoren binnen de casestudie?

4.

Welke functie en visuele aantrekkingskracht hebben de attractoren binnen de casestudie?

5.

Hoe verhouden de attractoren zich tot de padenconfiguratie in de casestudie?

Methode van onderzoek Het onderzoek dat is opgezet bestaat uit 7 stappen: stap 1: literatuurstudie ter inkadering van de begrippen stap 2: analyse van padenconfiguratie van themaparken in nederland

Hierna zijn de volgend casestudies gekozen: De Keukenhof, De Efteling, Safaripark Beekse Bergen en Burgers’ Zoo. Deze themaparken hebben allemaal een uitgesproken padenconfiguratie die onderling sterk verschilt. De volgende stappen worden per casestudie behandeld: stap stap stap stap stap

3: 4: 5: 6: 7:

nadere analyse padenconfiguratie bepalen attractoren bepalen van de relatie tussen de attractoren en het pad bepalen functie en visuele aantrekkingskracht bepalen verhouding tussen attractoren en hoofdpad

hypothese de hypothese zoals die aan het begin van het onderzoek is opgesteld is als volgt: In themaparken worden bezoekers duidelijk gestuurd door attractoren, de manier van plaatsing van de attractoren is daarbij in grote mate afhankelijk van de padenconfiguratie.

Padenconfiguratie: Padenconfiguratie is de logica van het padennetwerk. het gaat daarbij om de rangschikking die in het padennetwerk te ontdekken valt. Onderscheidt in hoofden sub paden is daar een belangrijk onderdeel van.

Samenvatting

CONCLUSIES

ATTRACTOREN AAN HOOFDPADEN

hoofdpad is verdeelas

hoofdpad is rondgang

ATTRACTOREN AAN SUBPADEN



as met climax

gelijkmatige verdeling

Keukenhof: geen verband

Beekse Bergen: geen attractoren aan subpaden

as met anticlimax

variërende verdeling

Efteling: sprookjesbosprincipe

Burgers’ Zoo: subpaden als lus

as met gelijkmatige verdeling

Efteling: versterkt door ruimte Efteling: samengestelde werking

Conclusie In afbeelding 1.1 is de opbouw van de conclusies schematisch weergegeven. In deze samenvatting wordt op ieder onderdeel kort ingegaan en wordt alleen de essentie besproken.

1.1 Tabel opbouw van de conlcusies schematisch weergegeven.

De conclusies zijn te verdelen in twee onderdelen, namelijk de conclusies die zijn getrokken over de attractoren die zich bevinden aan de hoofdpaden en de conclusies die zijn getrokken over de attractoren die alleen beleefbaar zijn vanaf de subpaden. In beide onderdelen kan iets worden gezegd over twee types padenconfiguratie die zijn onderscheiden: degene waarbij het hoofdpad een verdeelas vormt en die waarbij het hoofdpad een rondgang vormt. Hier zijn verschillende modellen uitgekomen. Attractoren aan hoofdpaden > hoofdpad is verdeelas > as met climax Het begin wordt minimaal begeleidt waardoor de bezoeker geneigd is om het hoofdpad te verlaten. Door zichtrelaties tussen attractoren en het hoofdpad en het sterke eindpunt is het waarschijnlijk dat bezoekers hun weg naar het hoofdpad weer terugvinden. Attractoren aan hoofdpaden > hoofdpad is verdeelas > as met anticlimax Het begin met veel attractoren met een hoge visuele aantrekkingskracht van een verdeelas duidt vaak op een entree die zowel van in het park als van buiten het park een grote visuele rijkweidte heeft. Door veel attractoren in het eerste segment van de verdeelas is de kans groot dat de bezoeker hier afwijkt. Ook in het tweede segment van de verdeelas wijkt men af, maar dit keer omdat er juist weinig tot niets gekoppeld zit aan de verdeelas.

1.2 Schematische weergave van de grafiek van het hoofdpad met opgetelde percentages van visuele aantekkingskracht op de knooppunten. 1.3 Schematische weergave van de werking van het hoofdpad.

Samenvatting

1.4 schematische weergave van de grafiek van het hoofdpad met opgetelde percentages van visuele aantekkingskracht op de knooppunten.

Attractoren aan hoofdpaden > hoofdpad is verdeelas > as met anticlimax Hierbij heeft de as een bginpunt met veel attractoren met een sterke visuele aantrekkingskracht. Dit beginpunt vormt vaak de entree en is ook van buitenaf zichtbaar. Door veel attractoren aan het begin van de as is de kans groot dat men daar van het pad afwijkt. In het tweede segment van het pad gebeurt hetzelfde, echter dit maal omdat er juist weinig gebeurt langs het hoofdpad.

Attractoren aan hoofdpaden > hoofdpad is verdeelas > as met gelijkmatige verdeling De eindpunten met één of meer attractoren met een sterke visuele aantrekkingskracht zorgt ervoor dat een deel van de bezoekers het hoofdpad blijft volgen. de attractoren langs maar op afstand van de verdeelas zorgen ervoor dat een deel van de bezoekers het hoofdpad verlaat. de start in het midden van de verdeelas resulteerd in een gelijkmatige verdeling van de bezoekers. dit model zorgt voor optimale spreiding van de bezoekers. 1.5 Schematische weergave van de werking van het hoofdpad. 1.6 schematische weergave van de grafiek van het hoofdpad met opgetelde percentages van visuele aantekkingskracht op de knooppunten.

Attractoren aan hoofdpaden > hoofdpad is een rondgang > gelijkmatige verdeling De afwezigheid van attractoren bij knooppunten zorgt ervoor dat bezoekers het rondgaande pad blijven volgen. Door weinig variatie in de visuele aantrekkingskracht en zichtrelaties tussen de attractoren wordt het pad eentonig en door de geringe keuzevrijheid van de bezoeker ook niet uitdagend. 1.7 Schematische weergave van de werking van het hoofdpad. 1.8 Schematische weergave van de grafiek van het hoofdpad met opgetelde percentages van visuele aantekkingskracht op de knooppunten.

Attractoren aan hoofdpaden > hoofdpad is een rondgang > varierende verdeling Door de variatie in afstand en visuele aantrekkingskracht tussen attractoren wordt de route boeiender voor de bezoeker. De bezoeker wordt geleid doordat zijn aandacht van de ene naar de andere attractor gaat. Er zijn verschillende knooppunten waar soms gestimuleerd wordt om af te wijken van het hoofdpad. Hierdoor krijgt de bezoeker meer eigen keuzes. De route is dus minder geprogrammeerd maar wel leidend omdat de secundaire paden altijd weer uitkomen op de hoofdrondgang. 1.9 Schematische weergave van de grafiek van het hoofdpad met opgetelde percentages van visuele aantekkingskracht op de knooppunten.

Samenvatting Attractoren aan subpaden > hoofdpad is verdeelas > Keukenhof: geen verband De meeste attractoren liggen in De Keukenhof aan de hoofdpaden: de verdeelassen. Daarbij hebben ze een sterk sturende werking. In de rest van het park komen weinig attractoren voor en degene die er wel zijn spelen geen belangrijke rol. De nadruk ligt hierbij meer op de bloembollenpracht.

1.10 Schematische weergave van de werking van het hoofdpad.

Attractoren aan subpaden > hoofdpad is verdeelas > Efteling: sprookjesbosprincipe Hierbij liggen de attractoren individueel langs een slingerend pad. Er zijn geen knooppunten dus de bezoeker heeft geen mogelijkheid tot het kiezen van een eigen route. Tussen de attractoren zijn geen zichtrelaties maar er kan wel nieuwsgierigheid worden opgewekt door de bochten in het pad. Als dit principe te lang volgehouden wordt zal het een monotoom effect hebben.

Attractoren aan subpaden > hoofdpad is verdeelas > Efteling: versterkt door ruimte Attractoren die worden verbonden door een begaanbare of een niet begaanbare ruimte vormen samen een cluster. Deze cluster heeft een sturende werking op de bezoeker van grote afstand. Een begaanbaar gebied verbindt meestal minder sterk omdat deze wordt opgedeeld door straatmeubilair, mensen en beplanting. 1.11 Begaanbare en onbegaanbare ruimte verbinen attractoren in De Efteling.

Attractoren aan subpaden > hoofdpad is verdeelas > Efteling: samengestelde werking De attractoren openbaren zich gefaseerd. De hoofdattractor is het middelpunt van de ruimte waar andere, secundaire attractoren de wanden vormen. Dit model heeft een sterk sturende werking waarbij het gevoel van eigen keuze toch blijft. 1.12 Schematische weergave van de werking van het hoofdpad.

Attractoren aan subpaden > hoofdpad is een rondgang > Beekse Bergen: geen attractoren aan subpaden Bij een rondgang is er weinigafwijking van het hoofdpad mogelijk. Zo kan het voorkomen dat er geen attractoren zijn gekoppeld aan de paar zijpaden die er zijn. Attractoren aan subpaden > hoofdpad is een rondgang > Burgers’ Zoo: subpaden als lus Doordat een lus praktisch hetzelfde als een rondgang is, is de sturing door attractoren minimaal en niet belangrijk. Doordat de bezoeker maar één route kan lopen is het belangrijk dat die route afwisselend is. Dus variatie in de functie, afstand en visuele aantrekkingskracht is hierbij van belang. Terugkoppeling van de hypothese Gesteld kan worden dat de hypothese waar is bevonden. In de verschillende onderzochte parken, is sprake van sturing door attractoren. Dit is met name het geval bij de parken waar een as als hoofdpad is toegepast. De plaatsing van de attractoren aan de as is van grote invloed op de beweging van de bezoeker. In de parken met een rondgang vindt minder sturing plaats doormiddel van attractoren omdat de rondgang zelf al een sturende werking heeft. Attractoren zijn hier ingezet om de rondgang gevarieerd te houden.

Inhoudsopgave samenvatting Voorwoord 1

Inleiding

17

2

Probleemstelling en definities

21

3

Methode van onderzoek

29

4

Selectie van de casestudies

41

5

Resultaten 5.1 De Keukenhof 5.1.1 Padenconfiguratie 5.1.2 Attractoren 5.1.3 Hoofdpaden

53 54 55 60 69

5.2

De Efteling 5.2.1 Padenconfiguratie 5.2.2 Attractoren 5.2.3 Hoofdpaden

76 77 80 91

5.3

Safaripark Beekse Bergen 5.3.1 Padenconfiguratie 5.3.2 Attractoren 5.3.3 Hoofdpaden

94 95 100 109

5.4

Burgers’ Zoo 5.4.1 Padenconfiguratie 5.4.2 Attractoren 5.4.3 Hoofdpaden

114 115 118 127

6

Conclusie en discussie 6.1 Hoe kunnen attractoren in een themapark geplaatst worden aan de hoofdpaden en welk effect heeft deze plaatsing op de beweging van de bezoeker?

131 133

6.2

142

Hoe kunnen attractoren in een themapark

geplaatst worden aan de subpaden en welk effect heeft deze plaatsing op de beweging van de bezoeker? 6.3

Terugkoppeling hypothese

145

Geraadpleegde literatuur bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4

Overzichtstabel visuele aantrekkingskracht plattegrond De Keukenhof Overzichtstabel visuele aantrekkingskracht plattegrond de efteling Overzichtstabel visuele aantrekkingskracht plattegrond safaripark beekse bergen Overzichtstabel visuele aantrekkingskracht plattegrond Burgers’ Zoo

en originele en originele en originele en originele

Voorwoord In februari 2011 zijn wij gestart met de afstudeerfase voor de afstudeerrichting Tuinarchitectuur aan hogeschool van Hall Larenstein te Velp. Anne begon in 2007 aan de opleiding Tuin- en Landschapsinrichting. Matthijs startte in 2005 en studeerde in 2009 af in de afstudeerrichting realisatie Tuin- & Landschapsinrichting (Hogeschool van Hall Larenstein, Velp). Binnen de afstudeeropdracht worden een aantal projecten aangeboden als opgave. Beide auteurs kozen voor de opgave van het Nederlands openluchtmuseum in Arnhem. Binnen de opgave gaat het in essentie om de juiste inpassing van een nieuw idee in een bestaande ondergrond en het oplossen van de lopende problematiek. een opdracht die vraagt om een subtiele maar krachtige oplossing. Kortom een uitdaging! ten behoeve van de opgave is inmiddels een masterplan ontworpen. Om deze verder te kunnen detailleren, is dit ontwerpondersteunend onderzoek gedaan. Wij willen van de mogelijkheid gebruik maken om dhr. J. Vlug, dhr. T. Reesink, dhr. H. Smolenaars en dhr. B. ter Mull te bedanken voor de begeleiding en ondersteuning tijdens het proces. Een woord van dank ook aan de dhr. T. Aker, manager parkbeheer van de Keukenhof, voor de genomen tijd en toelichting tijdens het veldbezoek. Wij hopen dat u met alle plezier dit rapport ter kennis zal nemen. anne copier en Matthijs faber Velp, april 2011

1

Inleiding Kader Dit rapport is een product van het onderzoek dat gedaan is in het kader van de afstudeerfase van de major Tuinarchitectuur aan Hogeschool Van Hall Larenstein. Doormiddel van het onderzoek wordt inzicht verkregen in mogelijke inrichtingsprincipes om attractoren aan de padenconfiguratie in themaparken te koppelen. Hiermee kunnen de masterplannen, die in de eerste fase van het afstuderen zijn ontworpen, worden verbeterd en uitgewerkt (zie afbeelding 1.1 en 1.2). De masterplannen zijn voorstellen voor de herinrichting van het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem. aanleiding In deze masterplannen zijn nieuwe gebouwen en objecten geplaatst langs de bestaande infrastructuur in het park, maar zijn ook infrastructurele elementen toegevoegd. Daarbij werden bestaande gebouwen en objecten op een andere manier gekoppeld aan het padensysteem. Tijdens het proces, speelde de vraag op welke impact de (ver) plaatsing van gebouwen/objecten en een verandering in de infrastructuur nu precies zou hebben op de beweging van de bezoeker. Hoe zijn gebouwen/ objecten aan het padensysteem geplaatst in vergelijkbare parken? Zit daar wellicht een systeem in, en draagt dit systeem bij aan de sturing van de bezoeker? Het leggen van zwaartepunten en aandachtspunten is hierbij een belangrijk ontwerpmiddel om bezoekers op een natuurlijke manier hun route te laten bepalen. Dit onderzoek resulteert in ontwerpprincipes die de gemaakte masterplannen zullen verbeteren en detailleren. Leeswijzer In dit rapport wordt eerst ingegaan op de probleemstelling. daarbij worden ook de gebruikte definities toegelicht. Vervolgens wordt de methode van onderzoek uitgebreid uitgelegd. In hoofdstuk vier wordt toegelicht hoe de vier casestudies zijn geselecteerd en waarom. Daarna volgt het hoofdstuk met resultaten, waarin alle resultaten die zijn voortgekomen uit de casestudies worden behandeld. Hoofdstuk 7 bevat de conclusies en aanbevelingen. In de bijlagen zijn afbeeldingen en tabellen opgenomen waar in de tekst naar wordt verwezen.

17

Inleiding

1.1 Masterplan nederlands Openluchtmuseum door anne copier

18

Bij dit masterplan is sprake van een verdeelpunt die uitmond in drie hoofdassen. deze assen vormen de oriëntatie voor de bezoeker en hebben elk hun eigen karakter. Verder zijn er zwaartepunten gelegd waar bezoekers en faciliteiten samenkomen, zoals het balkon aan het entreegebouw, het stadsplein, het Zaanse plein en het plein bij de kruiden- en bloementuin.

rondgang door het verleden belangrijk in dit masterplan is de weide. dit is de basis, de oriëntatie voor de bezoeker op een centrumpunt. Ter geleiding van de bezoeker is een rondgang aangebracht. deze rondgang is ‘een rondgang door het verleden’. De rondgang bestaat uit een rondgang te voet en een rondgang per tram. Aan de rondgang zijn subroutes gekoppeld. Deze subroutes zijn ‘gesloten’ routes en komen steeds weer op de rondgang uit. De subroutes zijn onderling met elkaar verbonden. Waar het in essentie om gaat is de opbouw van een spanning, het wel en niet zien van de weide en om de oriëntatie en de geleiding voor de bezoeker.

1.2 Masterplan nederlands Openluchtmuseum door Matthijs faber

19

2

Probleemstelling en definities In het eerste gedeelte van de afstudeerfase zijn masterplannen opgesteld voor het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem. In deze masterplannen zijn nieuwe gebouwen en objecten geplaatst langs de bestaande infrastructuur in het park, maar zijn ook infrastructurele elementen toegevoegd. Daarbij werden bestaande gebouwen en objecten op een andere manier gekoppeld aan het padensysteem. Tijdens het proces, speelde de vraag op welke impact de (ver)plaatsing van gebouwen/objecten en een verandering in de infrastructuur nu precies zou hebben op de beweging van de bezoeker. Hoe zijn gebouwen/objecten aan het padensysteem geplaatst in vergelijkbare parken? Zit daar wellicht een systeem in, en draagt dit systeem bij aan de sturing van de bezoeker? Niet alle gebouwen/objecten hebben een invloed op de sturing van de bezoekers. Een inkadering of definiëring van wat precies bedoeld wordt met gebouwen/objecten is daarom belangrijk en is samengevat in het begrip attractor.

Definitie attractor Een attractor is een ruimtelijk object met een puntachtig karakter dat een sterk visueel aantrekkingsvermogen heeft. of een object een attractor is, is in grote mate afhankelijk van het contrast met de directe omgeving. een attractor kan op één bepaalde locatie een attractor zijn maar op een andere locatie niet. attractoren worden in dit onderzoek tijdens het veldbezoek bepaald. Gekeken wordt daarbij naar het visuele aspect van de attactor an sich. Persoonlijke voorkeur of manipulatie doormiddel van plattegronden wordt daarbij niet meegenomen. attractoren spelen een belangrijke rol in de oriëntatie van de bezoeker in een park. Doordat attractoren opvallen in relatie tot de omgeving onthoudt de bezoeker (het zij bewust, het zij onbewust) specifieke punten in het park.

21

Probleemstelling en definities Met de vragen die speelden tijdens de masterplanfase in het achterhoofd is een onderzoeksvraag opgezet toen door school gevraagd werd na te denken over een ontwerpondersteunend onderzoek. Deze vraag was in eerste instantie gericht op de opvolging van beeldwisselingen in de hoofdroute binnen een themapark. Daarbij zou met name gelet worden op beeldveranderingen tijdens keuzemomenten. Na enige tijd moest geconstateerd worden dat dit onderzoek niet de gewenste resultaten zou opleveren. In de literatuur werd een ontwerponderzoek gevonden over de spreiding van bezoekers bij een veranderlijke ruimtelijke organisatie in de Keukenhof. In het onderzoek wordt gekeken naar wat de consequenties zouden zijn voor de bezoekersstromen bij een verandering in het aantal en de locaties van de in- en uitgangen. Voor een geavanceerde ruimtelijke analyse (Computer-based research) wordt in het onderzoek gebruik gemaakt van Geografische Informatie Systemen (GIS). Voor de analyse van de bezoekersstromen is gebruikt gemaakt van Space syntrax en Grid-based modelling en voor de analyse van de visueel-ruimtelijke aspecten van de ‘isovisten’ methode. een dergelijke methodiek leent zich goed om te ontdekken hoe bezoekers bewegen in een park, en zou daarom toegepast kunnen worden in dit onderzoek. De uitkomsten zouden vergeleken kunnen worden met de padenstructuur en de daaraan gekoppelde attractoren. Door verbanden hier tussen uit te lichten zouden vervolgens conclusies getrokken kunnen worden. om een redelijk beeld te krijgen naar hoe in vergelijkbare parken als het Nederlands Openluchtmuseum om wordt gegaan met de plaatsing van attractoren aan het padensysteem zouden meerdere parken geanalyseerd moeten worden. Dit zou met het toepassen van hierboven methodiek te veel tijd vergen.

22

Omdat in dit onderzoek de sturing van de bezoeker toch een belangrijk onderdeel is, is gezocht naar een nieuwe methode om uitspraken te doen over de plaatsing van attractoren aan de padenstructuur in meerdere parken. Waarbij tegelijkertijd ook waarschijnlijke keuzes van de bezoeker te extraheren vallen. Het resultaat is een aanpak die uitgelegd wordt in hoofdstuk 3. De gebruikte methodiek zal in een later stadium ook toegepast worden om de gemaakte masterplannen te toetsen en eventueel aan te passen.

In de centrale vraag die aan het einde van dit hoofdstuk volgt wordt gebruik gemaakt van de begrippen ‘padenconfiguratie’ en ‘themapark’. Omdat deze begrippen vaak worden gebruikt in het rapport worden ze hieronder (o.a. doormiddel van literatuur) verklaart: Definitie padenconfiguratie Padenconfiguratie is de logica van het padennetwerk. Het gaat daarbij om de rangschikking die in het padennetwerk te ontdekken valt. onderscheidt in hoofden sub paden is daar een belangrijk onderdeel van.

Definitie themapark een themapark is een park dat zich in de meeste gevallen richt op dagrecreatie, met een bijzonder aanbod aan attracties, waar één of meerdere vormen van thematisering is toegepast en waarvoor een toegangsprijs betaald dient te worden. onder themaparken worden pretparken, dierenparken en openluchttentoonstellingen verstaan. Steenbergen, C.M. e. a. (1989) stellen dat de basis voor de ontwikkeling van themaparken zijn gelegd in de Londense pleasure gardens (theetuinen) uit de 17e en 18e eeuw. Later is deze ontwikkeling te zien in de programma’s zoals die werden geïntroduceerd in de wereldtentoonstellingen en openbare parken van de 19e eeuw. Ook bij de evolutie van het romantische wandelpark tot het meer doelmatige volkspark werd een grotere autonomie van het programma zichtbaar. Door de eeuwen heen is er een verschuiving opgetreden van groen recreatiepark naar stedelijk activiteitenpark. Wanneer in zulke parken één of enkele programmaonderdelen uitvoerig en specialistisch zijn uitgewerkt, kan met spreken van een themapark. In tegenstelling tot een normaal park, moet een themapark zichzelf in de meeste gevallen financieel in stand houden. Hierdoor is het marktgericht, commercieel en bedrijfsmatig opgezet. In het NRIT rapport (1984) spreekt men op een vergelijkende manier over attractieparken. een attractiepark is een voorziening die primair voor de dagrecreatie is ontwikkeld, een autonome aantrekkingskracht heeft op een

23

Probleemstelling en definities omvangrijk publiek (minimaal 100.000 bezoekers), een bijzonder aanbod te bieden heeft van één of meerdere attracties, elk jaar gedurende een vaste periode is geopend en waarvoor een bepaalde toegangsprijs dient te worden betaald. Steenbergen, C.M. e.a. (1989) stellen dat themaparken in verschillende typologieën onder te verdelen zijn. Zij spreken van pretparken, dierentuinen, openluchttentoonstellingen en vakantieparken. Voor dit onderzoek zijn vakantieparken niet van belang. deze verschillen te sterk op het gebied van routing en thematisering ten opzicht van het Nederlands Openluchtmuseum. • Een pretpark is een gecentraliseerd en immobiel amusementsoord waar grote attracties zijn opgesteld. De attracties kunnen uiteenlopen van een sprookbos tot de meest spectaculaire achtbanen. pretparken, ook wel attractieparken genoemd, waren vroeger vooral “vermaaktuinen”. Tijdens de middeleeuwen beschikte Europa over veel van zulke tuinen waar dans, optredens, lichtshows, spellen en enkele attracties centraal stonden. Rond 1700 hebben door politieke oorzaken veel van deze pretparken moeten sluiten. Alleen Bakken, in de Deense hoofdstad Kopenhagen, heeft de crisis overleefd. Hierdoor is Bakken ’s werelds oudste pretpark. Aan het eind van de negentiende eeuw kwamen er steeds meer pretparken in de Verenigde staten. de parken boden plaats voor picknicken, hadden restaurants en er waren een aantal spellen en attracties. De populariteit voor het pretpark nam toe en vanaf 1893 deed het reuzenrad haar intrede. Hierbij werd ook een concept bedacht waarbij attracties, restaurants en speelhallen werden gecentraliseerd. Met deze grote variatie aan attracties konden bezoekers zich de hele dag vermaken. In 1948 opende Paul Boyton ‘s werelds eerste moderne pretpark, Paul Boynton’s Water Chutes.

24

Vanwege de Grote Depressie, in de jaren 30 van de 20e eeuw, nam het aantal pretparken sterk af. deze afname liep door tot en met de tweede Wereldoorlog, maar met de opening van Disneyland, in 1955, brak er een nieuw tijdperk aan. Disney werd opgedeeld in meerdere parken met elk een eigen thema. dit concept werd later over genomen door six flags, ook zij boekten hier

successen mee waardoor er wereldwijdt steeds meer nieuwe pretparken werden geopend. Andere parken voegden thema’s en decoratie toe om bezoekers te blijven trekken. • Dierenpark een dierenpark is een vaak parkachtige omgeving, met daarin een verzameling van oorspronkelijk wilde dieren die in gevangenschap worden gehouden om het publiek de gelegenheid te geven ze te kunnen bekijken. de voorloper van de moderne dierenparken waren de menagerieën. een menagerie is een historische manier om wilde en exotische dieren in gevangenschap te houden. Het begrip werd vooral in het Frankrijk van de 17e eeuw gebruikt. de meeste menagerieën waren verbonden aan een aristocratisch of koninklijk hof. Ze waren dan ook gevestigd in en tuin of park van een paleis. de menagerieën werden opgericht en beheerd door aristocraten, mensen die tot de hoogste maatschappelijke kringen behoren. deze dierenverzamelingen verbeelden hun rijkdom en macht. De dierenparken zoals wij die nu kennen zijn ontstaan in de 19e eeuw. Het waren vaak verenigingen die voor hun gegoede leden dieren tentoonstelden in een parkachtige aangename setting. dit diende voor het verspreiden van kennis over dieren, als een podium voor muziek- en kunstuitvoeringen en ook als speciale ontmoetingsplek voor leden. In de loop van de 20e eeuw zijn een aantal van deze functies op de achtergrond geraakt en zijn er nieuwe functies opgekomen. Zo is er meer aandacht ontstaan voor de creatie en leefbaarheid van de dierenverblijven. En het huidige doel is het dienen als Ark van Noah, voor de dieren die in de wilde natuur bedreigd worden. door het brede aanbod van recreatieve mogelijkheden worden in hedendaagse dierenparken de beleving versterkt. Burgers Zoo is met zijn Bush, Ocean, Desert en Mangrove een goed voorbeeld van deze ontwikkeling. • Openluchttentoonstelling Een openluchttentoonstelling, ook wel openluchtmuseum of beeldenpark, is een blijvende gelegenheid waarbij één of meerdere personen of organisaties objecten, in de buitenlucht, tonen voor een publiek.

25

Probleemstelling en defenities De bekendste openluchttentoonstelling van ons land is het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem. Sinds 1918 is hier een verzameling van historische gebouwen te bezichtigen. Het Nederlands Openluchtmuseum was niet het eerste museum met deze insteek. Het museum is een afgeleide van het Zweedse openluchtmuseum Skansen. In 1893 werd op het Stockholmse eiland Djurgården dit museum geopend, waarmee het één van de eerste openluchtmusea ter wereld is. Binnen het aanbod aan openluchtmuseum zijn er twee types te herkennen. tentoonstellingen met een vaste collectie en tentoonstellingen met een wisselende collectie. tentoonstellingen met een vaste collectie, zoals het nederlands Openluchtmuseum en het Kröller-Müller Museum, hebben een collectie die enkel veranderd wanneer er stukken aan toe worden gevoegd. tentoonstellingen met een wisselende collectie, zoals de floriade en de Keukenhof, hebben daarentegen een collectie die na een bepaalde periode wordt vervangen.

26

het ontwerp van een themapark is misschien wel het meest doordachte parkontwerp dat er is. niets wordt aan het toeval overgelaten, overal is over nagedacht. In themaparken worden bezoekers duidelijk gestuurd door attractoren, de manier van plaatsing van de attractoren is daarbij in grote mate afhankelijk van de padenconfiguratie (hypothese). In het onderzoek is volgende centrale vraag leidend: Hoe kunnen attractoren in een themapark geplaatst worden aan de padenconfiguratie en welk effect heeft deze plaatsing op de beweging van de bezoeker? de deelvragen zijn als volgt: 1. Welke themaparken in nederland komen in aanmerking voor de casestudies? 2. Wat is de padenconfiguratie van de casestudie? 3. Wat zijn de attractoren binnen de casestudie? 4. Welke functie en visuele aantrekkingskracht hebben de attractoren binnen de casestudie? 5. Hoe verhouden de attractoren zich tot de padenconfiguratie in de casestudie?

27

3

Methode van onderzoek (zie tabel afbeelding 3.1) Dit onderzoek wordt gestart met een literatuurstudie ten behoeve van de inkadering van de begrippen. Vervolgens wordt gekeken naar padenconfiguraties binnen belangrijke Nederlandse themaparken. het doel hiervan is om tot een selectie te komen voor de casestudies. Binnen de casestudies wordt vervolgens doormiddel van een nadere analyse van de padenconfiguratie, een analyse van de attractoren en een vergelijking tussen beiden toegewerkt naar een conclusie waarin antwoord wordt gegeven op de centrale vraag (Hoe kunnen attractoren in een themapark geplaatst worden aan de padenconfiguratie en welk effect heeft deze plaatsing op de beweging van de bezoeker?).

29


LITERATUURSTUDIE

SELECTIE

CASESTUDIE 1

analyse paden

analyse attractoren

CASESTUDIE 2

analyse paden

analyse attractoren

CASESTUDIE 3

analyse paden

analyse attractoren

CASESTUDIE 4

analyse paden

analyse attractoren

vergelijking attractoren tot de paden




vergelijking attractoren tot het hoofdpad




OVERZICHTSTABEL

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

30

Nadere uitwerking methode Het onderzoek dat is opgezet bestaat uit 7 stappen. Hieronder volgt per stap een toelichting:

(linker pagina) 3.1 Methode van onderzoek schematisch

Stap 1: literatuurstudie ten behoeve van de inkadering van begrippen (reeds behandeld in hoofdstuk2). Stap 2: algemene analyse padenconfiguratie belangrijkste themaparken in Nederland (hoofdstuk 3). deze stap dient met name om een beeld te krijgen van mogelijke padenconfiguraties binnen themaparken. Na de analyse wordt een onderbouwde keuze gemaakt voor de casestudies. Onderstaande stappen 3 t/m 7 worden per casestudie doorlopen en zijn in het rapport ook gebundeld per casestudie. Stap 3: nadere analyse van de padenconfiguratie van de casestudie. Resultaat: overzicht van hoofdpaden (primaire paden) en subpaden (secundaire en tertiaire paden) op een overzichtskaart en met behulp van normaalprofielen/doorsneden. Stap 4: bepalen van de attractoren binnen de casestudie. Niet elk object is een attractor (zie omschrijving in hoofdstuk 2) daarom zijn doormiddel van een veldbezoek, per casestudie de attractoren bepaald. Resultaat: overzichtskaart met de locatie van de attractoren (attractoren worden genummerd). Stap 5: bepalen van de relatie tussen de attractor en het pad (de paden). er wordt daarbij onderscheidt gemaakt in vier principes: • • • •

Attractor ligt op het pad Attractor ligt langs het pad Attractor ligt aan het einde van een pad Het pad ligt rondom de attractor

doormiddel van een tabel wordt vervolgens een overzicht gegeven van de verdeling van bovenstaande principes binnen de casestudie. Tot slot wordt gekeken naar opvallende onderlinge relaties tussen de attractoren en opvallende verhoudingen van de attractoren tot de paden.

31

nr. 3 55%

nr. 2 35%


LISSE

nr. 4 45%

nr. 60

nr. nr. 5 4

Resultaat: een overzichtskaart met de ligging van de attractoren aan denr. 5 40% 45% nr. 14 paden, een tabel met een overzicht hiervan en een overzicht van opvallende40% 35% nr. 20 nr. 5 onderlinge relaties tussen attractoren en opvallende verhoudingen van nr.de 1240% nr. 13 nr. 6 65% de attractoren tot de paden. 25% 35% 50%

nr. 4 45%

nr. 11 45%

nr. 6

Stap 6: bepalen van de functie en visuele aantrekkingskracht van de 50% nr. 10 attractoren binnen de casestudie. 30%

HOOFDPAD 2 Bepalen van de functie HOOFDPAD 2 FUNCTIE EN STERKTEErATTRACTOREN KEUKENHOF LISSE is onderscheidt gemaakt in onderstaande functielabels. nr. 2 HOOFDPAD 2 nr. 1 35%

nr. 14 35%

nr. 20 65%

50%

nr. nr.12 14 25% 35%

nr. 15 35%

nr. 16 nr. 13 35% 35% nr. 15 35% nr. 3 55%

nr. 19 nr. 17 60% 40%

nr. 14 35%

Entreeobject nr. 20

bv.:

35%

Verblijfsobject

Aankleding route

nr. 8 35% nr. 7

Doe-object

nr. 11 45%

Nummer nr. 18attractor

Uitkijkpunt nr. 8 45%

nr. 18 45%

100%

nr. 9

nr. 7 70%

nr. 16 35%

• kunstobject • fontein

nr. 18 • terras 45% • winkel • verblijfsgebouw

nr. 7 70%

b.v.:

•nr. brug 17 •wandelgang/ 40% nr. 12 onderdoorgang HOOFDPAD 1

nr. 13 35%

25%

b.v.: b.v.:

nr. 9

nr. 40% nr. 2 65%

• attractie • speeltuin/speelelement nr. 8

35% Aantrekkingskracht nr. 2

35%

nr. 9 40%

nr. 15 35%

bv.:

nr. 7 70%

nr. 10 30%

nr. 17 40%

In- en uitgang

65%

nr. 16 Kijkobject

HOOFD

nr. 19 60%

Kijkobject35%

Entree-object

• uitzicht over park • uitzicht op omgeving • zicht op dierenverblijf

Sommige attractoren hebben meerdere functielabels. 40%

nr. 19 60%

HOOFDPAD 1 40%

32

nr. 18 45% nr. 10

Bepalen van de visuele aantrekkingskracht hoewel tijdens het veldbezoek al meningen zijn gevormd over de visuele aantrekkingskracht van een attractor is getracht een systeem te ontwikkelen om de mate van aantrekkingskracht van een attractor exacter vast te stellen. dit systeem is gebaseerd op de veronderstelling dat de aantrekkingskracht van een attractor in grootte mate afhangt van de volgende zes factoren: 1. Grootte

hoe groter de attractor, hoe groter de aantrekkingskracht. hierbij speelt niet alleen de grootte in oppervlakte mee, maar zeker ook de hoogte.

2. Bijzonder karakter

Hoe bijzonderder de attractor is, in verhouding tot zijn omgeving en ten opzichte van andere attractoren of vergelijkbare objecten, hoe meer de attractor de aandacht zal trekken. hoe bijzonder een attractor is heeft ook te maken met het excentrieke of icoonmatige karakter van de attractor.

3. Zichtbegeleiding

doormiddel van massa (meestal in de vorm van beplanting) kunnen zichten op een attractor versterkt zijn. hierdoor wordt de aanwezigheid van een attractor benadrukt.

4. Samenkomst mensen

de aanwezigheid van veel mensen nabij een attractor kan (on)bewust de aantrekking tot de attractor vergroten. het blijkt dat mensen zich gemakkelijk laten sturen door andere mensen. hoewel het zonder exacte gegevens over bezoekersstromen e.d. moeilijk te bepalen is waar bezoekers ‘samenklonteren’ kunnen toch uitspraken gedaan worden over locaties waar dit mogelijk kan voorkomen. een terras of een ruimte die de mogelijkheid biedt mensen ‘vast te houden’ zijn daarvan voorbeelden, maar ook bij de in- en uitgang kan men hogere bezoekersconcentraties verwachten.

33

Methode van onderzoek De factor ‘samenkomst mensen’ is een relatief variabele factor en zal niet altijd een rol spelen. Op een terras zullen bij slecht weer bijvoorbeeld, minder mensen zitten dan bij zonnig weer. 5. Visuele rijkwijdte

De visuele reikwijdte van een attractor zegt iets over de grootte van het grondvlak (in oppervlakte) vanaf waar een attractor te zien is. een hoge attractor die in het gehele themapark te zien is heeft een grote visuele reikwijdte.

6. Aanwezigheid andere attractoren

Als er binnen de visuele reikwijdte van een attractor andere attractoren aanwezig zijn, zal de nadruk minder op de attractor zelf liggen. hoe minder andere attractoren binnen de visuele reikwijdte van de attractor hoe meer aandacht er op de attractor wordt gevestigd.

Per attractor (in veldbezoek bepaald) is een waardering gekoppeld (zie tabel 3.2) aan de bovengenoemde factoren. Deze waardering is van toepassing op de attractoren binnen de casestudie. Er zijn geen vergelijkingen getrokken tussen de waardering van de attractoren in andere casestudies. Een attractor kan in casestudie A een gemiddelde grootte hebben en een attractor in casestudie B een grootte grote, terwijl ze in werkelijkheid even groot zijn. Het gaat dus om de vergelijking van de attractor in relatie tot het gemiddelde in de casestudie zelf en niet om een vergelijking van de attractor tot het gemiddelde in alle casestudies.

34

FACTOREN

WAARDERING PER ATTRACTOR

Grootte Heel klein Klein Gemiddeld Groot Heel groot Bijzonder Niet Matig Redelijk Bijzonder Heel karakter bijzonder bijzonder bijzonder bijzonder Zichtbegeleiding Geen Weinig Gemiddeld Veel Heel veel Samenkomst Geen Weinig Gemiddeld Veel Heel veel mensen Visuele Heel klein Klein Gemiddeld Groot Heel groot reikwijdte FACTOREN Aanwezigheid >3 3 WAARDERING 2 PER ATTRACTOR 1 Geen attractoren attractoren attractoren attractor attractoren andere Grootte Heel klein Klein Gemiddeld Groot Heel groot attractoren Bijzonder Niet Matig Redelijk Bijzonder 100% Heel Omgezet in % 0% 25% 50% 75% karakter bijzonder bijzonder bijzonder bijzonder deze waardering wordt percentageVeel om verrekenen Zichtbegeleiding Geen omgezet Weinigin eenGemiddeld Heel veel te vergemakkelijken. Samenkomst Geen Weinig WAARDERING Gemiddeld Veel Heel veel mensen Grootte 15% In bovenstaande genoemde aan Groot te brengen. Niet elke Visuele Heel klein factoren Klein zijn nuances Gemiddeld Heel groot factor is even bepalend voor de bijdrage aan de visuele aantrekkingskracht. Bijzonder karakter 20% reikwijdte daarom is ook aan>de een waardering Zichtbegeleiding Aanwezigheid 3 factoren3 an sich naar 210%eigen inzicht 1 Geen gekoppeld. waardering is inattractoren tabel 2 weergegeven. door het combineren Samenkomstde mensen 10% andere attractoren attractoren attractor attractoren van tabel 1 en 2 wordt een eindpercentage Visuele reikwijdte 35% gevormd die aangeeft hoe attractoren sterk de in aantrekkingskracht uitwerking van alle Aanwezigheid attractoren van 10% is. Een75% Omgezet % andere0% 25%een attractor 50% 100% attractoren is in de bijlage toegevoegd. Totaal: 100% WAARDERING Grootte Bijzonder karakter Zichtbegeleiding Samenkomst mensen Visuele reikwijdte Aanwezigheid andere attractoren

15% 20% 10% 10% 35% 10%

Totaal:

100%

3.2 Tabel waarderingen bij factoren met bijbehorende percentages.

3.3 Tabel belang van de factoren uitgedrukt in percentages.

35


nr. 00 0%

Het nummer van de attractor, de functie en het percentage visuele nummer attractor aantrekkingskracht worden samengevat in icoontjes. een icoon is op de volgende manieraantrekkingskracht opgebouwd: visuele attractor

3.4 Voorbeeld icoon met nummer, percentage visuele aantrekkingskracht en functie van de attractor.

nummer attractor nr. 00 visuele aantrekkingskracht attractor 0% functie attractor functie attractor

Resultaat stap 6: tabel met berekening aantrekkingskracht attractoren (in bijlage toegevoegd), een overzichtskaart met daarop aangegeven; de functie en aantrekkingskracht (in %) van de attractoren weergegeven doormiddel van iconen en een tabel waarin weergegeven wordt hoe de iconen zich onderling en tot de hoofdpaden verhouden.

check check kk

Stap 7: bepalen hoe de attractoren zich tot de hoofdpaden binnen de casestudie verhouden.

3.5 Voorbeeld rechtgetrokken hoofdpad.

Het hoofdpad (of hoofdpaden) binnen de casestudie wordt in stap 7 recht getrokken. op de rechte lijn die ontstaat worden vervolgens de knooppunten (stippen) en de locaties waar de attractoren zich direct aan het hoofdpad bevinden (korte lijntjes) uitgezet.

locatie attractor hoofdpad locatieaan attractor aan hoofdpad

36

knoopunt

Afstand in meters >

50

Afstand in meters >

100100

0

0

knoopunt

hoofdpad

50

hoofdpad

100

attractor aan het begin van het hoofdpad (rood)

50

0

zichtbereik attractor 1

attractor links (blauw) op afstand van het hoofdpad gelegen nr. 3 25%

knooppunt zonder gekoppelde attractoren

3.6 Voorbeeld rechtgetrokken hoofdpad.

op dit knooppunt is de attractor 6 die op het hoofdpad ligt te zien (geel)

zichtbereik attractor 6

nr. 1 25%

nr. 6 25% nr. 2 25%

zichtlijn nr. 4 25%

0

100

150 140 130 120 110

Afstand in meters >

attractor rechts (groen) aan hoodfpad gelegen

50

op dit knooppunt is de attractor aan het begin van het hoofdpad te zien (rood)

nr. 5 25%

attractor ligt op het hoofdpad (geel)

attractor rechts (groen) op afstand van hoodfpad gelegen (2x)

100

50

acht attractoren >

< Afstand in meters >

3

Aan de lijn worden vervolgens de attractoren die vanaf de knooppunten te zien zijn toegevoegd. onderscheidt wordt gemaakt in attractoren links van het hoofdpad (blauw), attractoren rechts van het hoofdpad (groen), attractoren aan het begin en eind van het hoofdpad (rood) en attractoren op het hoofdpad (geel).

37

het begin van het hoofdpad te zien (rood)

hoodfpad gelegen

nr. 5 25%

150 140 130 120 110 100

100

samengestelde lijn met cumulatieve visuele aantrekkingkracht op het knoopunt

50

Afstand in meters >

3.7 Voorbeeld grafiek van hoofdpad.

38

attractor rechts (groen) op afstand van hoodfpad gelegen (2x)

slot worden de percentages visuele aantrekkingskracht van de attractoren bij elkaar opgeteld en getoond in een grafiek. Deze grafiek geeft aan hoe sterk de visuele aantrekkingskracht van de attractoren op een bepaald knooppunt is. Met behulp van de grafiek kunnen specifieke uitspraken gedaan worden over de beleving van de attractoren aan het hoofdpad. 50

Tot> Afstand in meters

verbindende lijn tussen cumulatieve visuele aantrekkingkrachten op de knooppunten

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

0

Cumulatieve aantrekkingkracht attractoren >

0


100

100

Resultaat: overzichtskaart van de hoofdroute en de daaraan gekoppelde attractoren, een rechtgetrokken hoofdroute met daaraan de gekoppelde attractoren en een grafiek waarin de cumulatieve aantrekkingskracht van de attractoren op de knooppunten is weergegeven.

39

4

Selectie van de casestudies Inleiding De resultaten uit de casestudies moeten samen tot een antwoord op de hoofdvraag leiden. Om het toepasbaar te maken op de masterplannen moeten de casestudies ook enige overeenkomst hebben met het Nederlands Openluchtmuseum. Om tot de juiste keuze te komen zijn de volgende stappen doorlopen: 1.

themaparken met (net zoals het Nederlands Openluchtmuseum) een nationale reikwijdte zijn op een rij gezet en gecategoriseerd;

2.

alle themaparken zijn nader bestudeerd op basale gegevens om de overeenkomsten met het Nederlands Openluchtmuseum te testen;

3.

de padenconfiguratie van alle parken is onderzocht omdat dit een belangrijk aspect van de hoofdvraag is;

4.

de keuze van de casestudies wordt gemaakt en is gebaseerd op de overeenkomsten met het Nederlands Openluchtmuseum (basale gegevens) en de verschillende padenconfiguraties

41

Selectie van de casestudies THEMAPARKEN

DIERENTUINEN

PRETPARKEN

OPENLUCHTTENTOONSTELLINGEN

Ouwehands dierenpark

Drievliet

Archeon

Artis Zoo

Duinrell

Madurodam

Burgers’ Zoo

De Efteling

Aviodrome

Dolfinarium

Avonturenpark Hellendoorn

Ecodrome

Noorder Dierenpark

Walibi Holland

Keukenhof

Dierenpark Amersfoort

Slagharen

Zuiderzeemuseum

Apenheul

Koningin Juliana Toren

Kröller-Müller Museum

Diergaarde Blijdorp

Toverland

Nederl. Openluchtmuseum

Safari Beekse Bergen

VAKANTIEPARKEN

Floriade 2012 Bokrijk (België)

4.1 Themaparken met nationale reiwijdte gecategoriseerd.

42

Themaparken in Nederland Bovenstaande tabel geeft de bekendste themaparken van Nederland weer. Gecategoriseerd naar dierentuinen, pretparken, openluchttentoonstellingen en vakantieparken (Het Montagelandschap, Eric van der kooij, Clemens M. Steenbergen). Vakantieparken worden niet meegenomen in de selectie omdat deze te weinig overeenkomsten vertonen met het Nederlands Openluchtmuseum. Dit heeft vooral te maken met het feit dat vakantieparken zich richten op verblijfsrecreatie en de andere categorieën, waaronder het Nederlands Openluchtmuseum, zich richten op dagrecreatie.

x x x

x

x x x x x x x x x x x x x x x

x

x

x

x

x

8 15 45 14 28

x x x

19 20 120

x x

x x x

72 4 50 10 40 6 60

x x x

x x x x x

x 66 32 x x x x

2 44 15

364.000 1.200.000 1.520.000 735.000 1.560.000 800.000 1.400.000 930.000 700.000 400.000 350.000 1.400.000 4.000.000 450.000 1.600.000 500.000 900.000 300.000 150.000 300.000 100.000 2.000.000 855.000 265.000 626.000 450.000 60.000

OO O O OO O T OO T OO OO O # T T T O T OO T ? O O ? ? O

Dubbel circuit

OO

x x x Klein deel trein x x x Klein deel monorail Bus of auto, boot x x x Trein Klein deel monorail Monorail x x x x x x x Fluisterboot x x Tram x

Literatuur aanwezig

Gekoppelde lussen Centraal verdeelpunt in fijn vertakt padenstelsel Circuit Gekoppelde lussen Informeel circuit met pleinen Half circuit Dubbele lus Duidelijk begin en eindpunt, twee assen Gekoppelde lussen Twee gekoppelde rongangen met lussen Hoofdpad met rondgang Duinrell Entree as, centraal verdeelpunt, lussen en pleinen Entree en verdeelas Entree en verdeelas Gekoppelde pleinen Gekoppelde pleinen Dubbel circuit Centrale as, doodlopende U vorm Fijn en grof vertakt padenstelsel zonder duidelijke hoofdstructuur Circuit Centraal verdeelpunt Twee hoofdassen in fijnvertakt organisch padenstelsel Gecombineerd organisch en rechtlijnig padenstelsel Circuit met duidelijk begin en eindpunt

Ander vervoer dan wandelen

Padenstelsel vereenvoudigt

x x

Padenstelsel uniek

Jaar rond geopend

x x x

Aantal bezoekers per jaar

Buiten

x x

Oppervlakte in ha

Binnen

Naam

Catagorie

Dierentuinen Apenheul Artis Zoo Burgers' Zoo Dierenpark Amersfoort Diergaarde Blijdorp Dolfinarium Noorder Dierenpark Ouwehands Dierenpark Safaripark Beekse Bergen Pretparken Avonturenpark Hellendoorn Drievliet Duinrell Efteling, De Koningin Julianatoren Slagharen Toverland Walibi Holland Openlucht tentoonstellingen Archeon Aviodrome Bokrijk (België) Ecodrome Floriade 2012 Keukenhof Kröller-Müller Museum Madurodam Nederlands Openluchtmuseum Zuiderzeemuseum

4.2 tabel gegevens themaparken.

x

x

x

x

x x x x 43

Selectie van de casestudies tabel selectie casestuDies

tabel selectie casestudies in deze tabel zijn gegevens te zien over alle geselcteerde themaparken in nederland. Met deze gegevens kunnen de themaparken vergeleken worden met het nederlands openluchtmuseum. op deze manier wordt gewaarborgt dat conclusies die getrokken worden naar aanleiding van de casestudies toe te passen zijn op de masterplannen van het nederlands openluchtmuseum. In de tabel zijn ook al de verschillende types padenconfiguratie weergegeven. hier wordt de komende pagina’s verder op ingegaan. oppervlakte en bezoekersaantallen lijken een belangrijk meetinstrument om themaparken met elkaar te vergelijken. echter is dit lastig gebleken, aangezien er weinig overéénkomst te ontdekken vallen tussen de oppervlakte van het themapark en het jaarlijkse aantal bezoekers. Wel is het belangrijk dat de casestudie voor het grootste deel in de buitenlucht plaatsvind. Padenconfiguratie In de komende pagina’s zjin de essenties van de padenconfiguratie per park weergegeven. Door deze te ontrafelen worden verschillen en overéénkomsten ontdekt. Na het ontrafelen van de padenconfiguratie blijken de paden onderverdeeld te kunnen worden in vier catagoriën: padenconfiguratie met een verdeelas padenconfiguratie bestaande uit een rongang padenconfiguratie bestaande uit gekoppelde lussen padenconfiguratie bestaande uit een raster

? 44

unieke padenconfiguratie

Aviodrome - Centrale as, doodlopende U vorm

Dolfinarium - Half circuit

De Efteling - Entreeas, centraal verdeelpunt, lussen en pleinen

Ouwehands Dierenpark - Duidelijk begin en eindpunt, twee assen

Slagharen - Entreeen verdeelas

Walibi Holland Entee-as, centraal verdeelpunt en lussen

Padenconfiguratie met een verdeelas In de padenconfiguratie van bovenstaande themaparken is een verdeelas een belangrijk onderdeel. Veelal wordt de bezoeker over één entreepad naar een verdeelas, of soms verdeelpunt geleidt. Van daaruit is het de bedoeling dat de bezoeker het themapark intrekt en eventueel later weer terugkomt op de verdeelas. De Efteling is het sterkste voorbeeld van een padenconfiguratie met een verdeel-as of verdeelpunt. Het heeft een belangrijk entreepad dat uitkomt bij een verdeelpunt. Van daaruit lopen de subpaden in lussen en komen veelal weer uit bij het verdeelpunt of bij het entreepad.

Koningin Julianatoren - Entree- en verdeelas

4.3 Essentie van de padenconfiguratie van themaparken in de catagorie ‘verdeelas of verdeelpunt’.

45


Artis Zoo - Centraal verdeelpunt in fijn vertakt padenstelsel

Burgers’ Zoo - Circuit

Diergaarde Blijdorp - Drievliet - Hoofdpad Informeel circuit met met rondgang pleinen

Ecodrome - Circuit

Floriade 2012 - Centraal verdeelpunt

Madurodam - Circuit met duidelijk begin- en eindpunt

4.4 Essentie van de padenconfiguratie van themaparken in de catagorie ‘rondgang’.

46

Toverland - Gekoppelde pleinen

Padenconfiguratie bestaande uit een rondgang Bovenstaande themaparken hebben een duidelijke rondgang in hun padenconfiguratie. Hierbij bewandelt de bezoeker de rondgang vaak van het begin tot het eind en wijkt soms af van dit pad. Het is een erg gecontroleerde manier van routing. Een bezoeker heeft hierbij veel minder vrijheid in het kiezen van zijn eigen route dan bij een verdeelpunt bijvoorbeeld. Burgers’ Zoo is het sterkste voorbeeld van een padenconfiguratie bestaande uit een rondgang. Het hoofdpad vormt duidelijk een rondgang en er zijn een aantal zijlussen welke allemaal weer uitkomen op het hoofdpad.

Apenheul - Geschakelde lussen met sublussen

Archeon - Dubbel circuit

Avonturenpark Hellendoorn - Twee gekoppelde rondgangen met lussen

Noorder Dierenpark - Dubbele lus

Safaripark Beekse Bergen - Geschakelde lussen

Zuiderzeemuseum Dubbel circuit

Padenconfiguratie bestaande uit gekoppelde lussen Bovenstaande themaparken hebben een padenconfiguratie die bestaat uit meerdere lussen die aan elkaar gekoppeld zijn. In de essentietekeningen is te zien dat de lussen vaak het hoofdpad vormen. Meestal zijn hier nog sublussen of andere zijpaden aan gekoppeld.

Dierenpark Amersfoort - Gekoppelde lussen

4.5 Essentie van de padenconfiguratie van themaparken in de catagorie ‘gekoppelde lussen’.

Safaripark Beekse Bergen is het sterkste voorbeeld in deze categorie omdat de padenconfiguratie bestaat uit gekoppelde lussen zonder andere zijlussen of zijpaden. 47


Duinrell - Informeel raster

4.6 Essentie van de padenconfiguratie van themaparken in de catagorie ‘raster’.

48

Padenconfiguratie bestaande uit een raster Er is van de geselecteerde parken maar één park met een raster als padenstructuur. Omdat dit raster in Duinrell niet erg sterk is en omdat er geen hoofdpaden en secundaire paden zijn te onderscheiden in dit raster is ervoor gekozen om dit park niet mee te nemen in de casestudies.

Kröller-Müller MuKeukenhof - Twee seum - Gecombineerd assen in fijnvertakt organisch en rechtlijnig organisch padenstelsel padenstelsel

?

Bokrijk (België) - Fijn en grof vertakt padenstelsel zonder duidelijke hoofdstructuur

Unieke padenconfiguratie Bovenstaande themaparken hebben een unieke padenconfiguratie en passen niet onder één van de voorgenoemde categorieën.

De Keukenhof is een interessante casestudies omdat het twee duidelijke hoofdpaden heeft, omdat er ook twee ingangen aanwezig zijn.

4.7 Essentie van de padenconfiguratie van themaparken in de catagorie ‘uniek’.

49

Selectie van de casestudies Keuze van de casestudies

?

De Keukenhof De Keukenhof is het enige themapark met twee ingangen. Dit kan een afwijkend effect hebben op de padenstructuur en attractoren en is dus interessant om te onderzoeken. Daarbij is De Keukenhof één van de themaparken waarbij de landschappelijke omgeving een grote rol speelt, wat ook het geval is bij het Nederlands Openluchtmuseum. De Efteling Dit themapark is het sterkste voorbeeld van een verdeelas met verdeelpunt. het is interessant om te onderzoeken hoe er met attractoren wordt omgegaan langs de entree as en bij het verdeelpunt. Dit principe is te vergelijken met het padenstelsel ontworpen in het masterplan van anne copier. Safaripark Beekse Bergen Safaripark Beekse Bergen is het meest uitgesproken voorbeeld van het type padenconfiguratie ‘gekoppelde lussen’. Daarbij heeft het park nog twee andere mogelijkheden van vervoer, namelijk per bus en per boot. Burgers’ Zoo In dit dierenpark vormt het hoofdpad een duidelijke rondgang. Zijpaden vormen allemaal lussen en komen weer uit op het hoofdpad. Een interessante casestudie door de sterke rondgang, die te vergelijken is met het masterplan van Matthijs faber. Er wordt in de casestudies geen themapark met een padenconfiguratie van het type ‘raster’ meegenomen. Deze keuze is gemaakt omdat er geen duidelijk voorbeeld van is gevonden en omdat een raster weinig mogelijkheid biedt voor het onderscheiden van hoofd en subpaden. In bijlage 1, 2, 3 en 4 zijn van de vier bovenstaande themparken de originele plattegronden opgenomen.

50

51

5

Resultaten Inleiding In het vorige hoofdstuk is een selectie gemaakt ten behoeve van de casestudies. In dit hoofdstuk worden de stappen zoals omschreven in de methode van onderzoek per casestudie behandeld. De opzet per casestudie is steeds hetzelfde. achtereenvolgens worden behandeld: -

De Keukenhof De Efteling Safaripark Beekse Bergen Burgers’ Zoo

53

Resultaten 5.1

De Keukenhof

Algemene informatie Soort themapark Locatie Oppervlakte Aantak bezoekers per jaar opening

Openlucht tentoonstelling Lisse, Zuid-Holland 35 hectare 800.000 eind maart, april, half mei

Historie Keukenhof is het meest bekende voorjaarspark ter wereld met jaarlijks bijna een miljoen bezoekers in nauwelijks twee maanden tijd (www. keukenhof.nl). ‘75% Van de bezoekers komt uit het buitenland. Het is de eerste grootte publiekstrekker in het vroege voorjaar en ondervindt weinig hinder van themaparken in de omgeving’ (T. Aker). Het park is in handen van een stichting en wordt niet gesteund door de overheid.

5.1 De Keukenhof ligt in Lisse. Lisse ligt in de provincie Zuid-Holland in nederland. 5.2 Luchtfoto van De Keukenhof. Een eigen werdeld tussen de weilanden.

54

het park was vroeger onderdeel van het landgoed slot teylingen. op de plek van de Keukenhof werden vroeger kruiden verzameld voor de keuken van het kasteel van Jacoba van beieren. na het overlijden van Van beieren kwam de Keukenhof in handen van diverse koopmansfamilies. In de tweede helft van de negentiende eeuw liet één van die families de tuin ontwerpen in engelse landschapstijl door landschapsarchitecten J.d. en L.P. Zocher. Dit ontwerp is nog steeds de basis van een groot deel van het huidige park.

A

HOOFDPAD 2

C

A’

B’

C’

B

HOOFDPAD 1

5.1.1 Padenconfiguratie ‘Er wordt in het park niet gestuurd maar gespreid’ (T. Aker). Er wordt bewust geen onderscheidt gemaakt in hoofden subpaden. Door dit onderscheid achterwege te laten voorkomt men opstoppingen op drukke dagen. Ook wordt voorkomen dat alle bollenleveranciers hun bollen langs een hoofdpad zouden willen laten aanplanten. Wel is een rode asfaltloper aangelegd om aan te geven hoe mensen het beste bij de uitgang kunnen komen. hoewel aangegeven wordt dat er geen onderscheidt gemaakt wordt in hoofden sub paden kunnen wij toch twee hoofdpaden (primaire paden) ontdekken. hoofdpad 1 heeft een sterke oriënterend en leidende werking door zijn beginpunt bij de entree en beëindiging bij het centrale gebouw (of visa versa). Hoofdpad 2 werkt als een verdeel- en opvang-as waar vanaf bezoekers hun route kiezen en het fijnmazige padennetwerk betreden, of juist worden opgevangen en naar de uitgang worden begeleidt. De sub paden (secundair en tertiair) vormen een fijnmazig padennetwerk, veelal organisch gevormd. Secundaire paden zijn geasfalteerd en tertiaire paden zijn voorzien van element- of half verharding.

5.3 Padenconfiguratie in De Keukenhof. hoofdpad

Subpaden

Gebouwen

Water

55

Resultaten 5.4 Doorsnede en situetiefoto van hoofdpad 2.

A

1m

1m

4m

2m

Doorsnede A-A’ 1:100 De verdeelas heeft een breed profiel en bestaat uit drie paden. Het breedste pad ligt in het midden en wordt begeleidt door een rij oude beuken. Deze bomenrij geeft het pad sterke begeleiding en herkenning. Langs de paden liggen brede stroken gazon met bloembedden. Het gehele profiel wordt omsloten door massa, bestaande uit bos met onderbegroeiing (veelal Rhododendrons) en een kleine bomenrij van jonge bomen. 56

2m

1m

3m

A’

5.5 Doorsnede en situetiefoto van hoofdpad 1.

B

0.5m

4m

3m

B’ Doorsnede B-B’ 1:100 Dit hoofdpad is één van de breedste paden in het hele park. Het is gemaakt van rood asfalt. De breedte en de kleur zijn de voornaamste begeleidingen van dit hoofdpad omdat de omgeving sterk varieert. Tuinen en faciliteiten zoals een speelplaats en kinderboerderij liggen dicht tegen het pad aan.

57

Resultaten

C

4m

2.5m

Doorsnede C-C’ Dit secundaire pad is vergelijkbaar met andere secundaire paden in het park. Langs het pad liggen aan beide kanten brede stroken van variërende gras- en bloembedden. Het profiel wordt omsloten door bos met dichte, groenblijvende onderbegroeiing. Doordat het pad slingert en er veel gebruik gemaakt is van dichte onder begroeiing om de profielen te omsluiten, ontstaan interessante doorzichten. 58

4.5m

C’

kaart locaties attractoren

59

23

4. In- en uitgang TEERD TIJDENS VELDBEZOEK) 5. Bloemenshow

Resultaten

antoor en 13. Vijver teiten

ATTRACTOREN KEUKENHOF LISSE (GESELECTEERD TIJDENS4.VELDBEZOEK) 14. Kunstwerk In- en uitgang 13. Vijver

kaart locaties SELECTEERD 5.7 TIJDENS VELDBEZOEK)

13. Vijver menshow

emenshow 3. Kantoor en faciliteiten

14. Kunstwerk 6. Faciliteiten

16. Brug en kunstwerk

15. Twee attractoren. 14. Kunstwerk bruggen 12. Bloemenshow legenda 16. Brug en 15. Twee kunstwerk attractor bruggen

Bloemenshow 11.20. Fontein 13. Vijver + faciliteiten gebouw als 20. Bloemenshow attractor + faciliteiten 5. Bloemenshow12. Bloemenshow

itgang

3. Kantoor en verwijzings2. Gebouw faciliteiten nummer

15. Twee 6. bruggen Faciliteiten

5. Bloemenshow 6. Faciliteiten


4. In- en uitgang 5. Bloemenshow

4. In- en uitgang 14. Kunstwerk 20. Bloemenshow 7. Molen + faciliteiten 7. Molen 3. Kantoor en faciliteiten

13. Vijver

15. Twee bruggen

5. Bloemenshow 7. Molen 6. Faciliteiten


13. Vijver

14. Kunstwerk

14. Kunstwerk 20. Bloemenshow + faciliteiten 17. Speeltuin 15. Twee bruggen

11. Fontein 15. Twee 6. Faciliteiten 17. Speeltuin bruggen 7. Molen 19. Bloemenshow 16. en 12.Brug Bloemenshow en faciliteiten kunstwerk water 12. Bloemenshow . Bloemenshow 17. Speeltuin 6. Faciliteiten 8. Uitzicht op faciliteiten 16. Brug 11. Fontein 8. Uitzicht op 18. Fontein en 20. Bloemenshow bollenveld 18. Fontein . Twee bollenveld kunstwerk + faciliteiten 2. Gebouw uggen 11. Fontein hoofdpad 20. Bloemenshow 8. Uitzicht op 7. Molen 18. Fontein + faciliteiten bollenveld 19. Bloemenshow 17. Speeltuin en faciliteiten OEK) 9. Fontein subpaden 9. Fontein 2. Gebouw 10. Brug 7. Molen 8. Uitzicht op 18. Fontein 2. Gebouw 9. Fontein bollenveld 19. Bloemenshow 17. Speeltuin en faciliteiten gebiedsgrens 4. 19. In- Bloemenshow en uitgang 17. Speeltuin en faciliteiten 5. Bloemenshow

Bloemenshow aciliteiten

10. Brug

Speeltuin

8. Uitzicht op 13. Vijver bollenveld

ang n

10. Brug 12. Bloemenshow

Fontein en uitgang iliteiten 60

18. Fontein

9. Fontein 18. Fontein

14. Kunstwerk

10. Brug 15. Twee bruggen

1. In- en uitgang en faciliteiten 20. Bloemenshow + faciliteiten


9. Fontein

8. Uitzicht op bollenveld

6. Faciliteiten

7. Molen

9. Fontein


6. Faciliteiten

7. Molen


5.1.2 Attractoren De attractoren hebben een verspreide ligging en zijn zowel aan de sub- als wel aan de hoofdpaden gesitueerd. attractor 20 is een belangrijk gebouw binnen het park. hier worden bloemenshows gegeven. Door de centrale ligging zal elke bezoeker dit gebouw op zijn route tegenkomen. een andere opvallende attractor is de molen (attractor 7) die vooral de interesse van buitenlandse bezoekers wekt. De molen is ook buiten het park te zien doordat deze tegen de rand van het park ligt. in het park zijn twee in- en uitgangen te vinden. beide zijn opgemerkt als attractor. attractor 1 is de hoofdingang van het park. opvallend is dat bij deze ingang geen andere attractoren in de omgeving aanwezig zijn, terwijl dit bij de andere ingang wel het geval is. gezegd kan worden dat bij de hoofdingang geen sturing plaatsvindt doormiddel van plaatsing van attractoren en bij de andere in- en uitgang wel. 5.7 impressie van attractoren met verwijzingsnummer.

kaart verhouDing attractoren tot paDen

1

7

10

11

13

15

16

18

19

20

3

HOOFDPAD 2 nr. 13

nr. 12nr. 14 aan paden.

nr. 13 LIGGING ATTRACTOREN AAN nr. 11 nr. 12 nr. 20 nr. 11 Legenda

cht

nr. 14

nr. 20 nr. 13

nr. 15

nr. 16

PADEN KEUKENHOF LISSE nr. 20 nr. 15

nr. 15

nr. 4

nr. 16

nr. 4

attractor

nr. 4

nr. 16

nr. 4

nr. 5

nr. 2

nr. 3

gebouw als attractor

nr. 5

nr. 3

nr. 13 nr. 12

nr. 18

nr. 13 nr. 11 nr. 15

nr. 20

nr. 20 nr. nr. 11 8

water

HOOFDPAD nr. 14 2

nr. 17

nr. 14

nr. nr. 13 14

nr. 18

nr. 10

HOOFDPAD 2

nr. 17

secundaire paden

nr. 6

HOOFDPAD 2

hoofdpad

nr. 11 nr. 12

nr. 7

2 nr.HOOFDPAD 17

nr. 19 nr. 19

nr. 19

nr. 15 nr. 18

nr. 16 nr. 12

nr. 16 nr. nr.813

nr. 12

nr. 8

nr. 15

nr. 20

nr. 16

nr. 16

nr. 7

nr. 9

gebiedsgrens

nr. 2

HOOFDPAD 1 nr. 9 HOOFDPAD 1

nr. 2

nr. 19

nr. 9

nr. 7

nr. 7 nr. 19

nr. 2

nr. 19

nr. 17

nr. 17 nr. 19

nr. 17

Uitleg symbolen

nr. 17

attractor subpad

nr. 18 nr. 18 nr. 18

nr. 8

nr. 8 nr. 8

hoofdpad

nr. 10

nr. 18

nr. 8

nr. 10

nr. 9 nr. 10

plein nr. 1

HOOFDPAD 1 HOOFDPAD 1

nr. 9

HOOFDPAD 1

nr. 9

nr. 9

HOOFDPAD 1

Kijkobject Entree-object Verblijfsobject Uitzichtspunt Aankleding route Doe-object Kijkobject Entree-object Verblijfsobject Uitzichtspunt Aankleding route Doe-object Verblijfsobject Uitzichtspunt Aankleding route Doe-object 62

nr. 15

nr. 20

nr. 14

nr. 7

nr. 10

nr. 1

nr. 6

nr. 6

nr. 6

nr. 7

nr. 2

nr. 5

nr. 5

nr. 7

HOOFDPAD 1

or ect

Resultaten

nr. 14

LIGGING ATTRACTOREN AAN PADEN KEUKENHOF LISSE

5.8 Plaatsing attractoren DEN KEUKENHOF LISSE

SE


Op het pad nr. 1

nr. 4

nr. 10

nr. 12

nr. 15

nr. 16

nr. 5

nr. 7

nr. 13

nr. 14

nr. 17

nr. 20

5.9 Tabel plaatsing attractoren aan paden.

Langs het pad nr. 2

nr. 3

Beëindiging van het pad nr. 6

nr. 8

nr. 9

nr. 18

nr. 19

Het pad rondom nr. 11

Verhouding attractoren tot paden De meeste attractoren, zo blijkt uit de tabel, zijn respectievelijk gelegen op het pad, langs het pad of zijn als beëindiging van het pad toegepast. Bij slechts 1 attractor lig het pad rondom de attractor.

63

VERZAMEL-AS

Resultaten Opvallende onderlinge relaties attractoren en verhoudingen tot paden VERZAMEL-AS

Binnen de fijnmazige padenstructuur in het park liggen de attractoren vooral naast, op of aan het eind van de paden. Binnen dit algemene principe zijn 3 opvallende relaties en verhoudingen ontdekt. Principe 1 VERDEEL-AS Na binnenkomst in het park ter hoogte van attractor 4 (tweede ingang) gebeurd er iets opvallends. Vanaf de entree wordt de aandacht gevestigd op attractor 14, een kunstwerk. Dit kunstwerk is relatief klein maar trekt de bezoeker als het ware van de entree naar hoofdpad 2. Op het punt waar de bezoeker zich nu bevindt moet een keuze gemaakt worden. VERZAMEL-AS Men zou rechtdoor VERDEEL-ASkunnen lopen maar door de benadrukking van het Legenda hoofdpadVERZAMEL-AS met behulp van de oude beukenlaan is links of rechts logischer. visuele Het keuzemoment is versterkt doordat aan het einde van het zicht een aantrekkingskracht attractor is te zien. Als de bezoeker de keuze tussen links of rechts heeft gemaakt worden doormiddel van haakse aantakkingen met attractoren de attractor ONDERLING ZCIHTRELATIES bezoekers het park ingetrokken. ATTRACTOREN KEUKENHOF LISSE (GESELECTEERD TIJDENS VELDBEZOEK) Eerst worden de bezoeker dus naar het hoofdpad getrokken, hoofdpad vervolgens wordt een keuze geforceerd en volgen een aantal subkeuzes. secundaire Bezoekers worden hierdoor verspreidt. Visa versa werkt hoofdpad 2 ook paden als een verzamelas om bezoekers naar de uitgang te begeleiden. 4. In- en uitgang

5. Bloemenshow

3. Kantoor en faciliteiten

13. Vijver

14. Kunstwerk

15. Twee bruggen

VERDEEL-AS ONDERLING ZCIHTRELATIES 12. Bloemenshow

5.10 Overzichtskaart en principetekening over relaties en verhoudingen.

11. Fontein


20. Bloemenshow + faciliteiten

VERDEEL-AS

6. Faciliteiten

7. Molen

VERZAMEL-AS

2. Gebouw 19. Bloemenshow en faciliteiten

17. Speeltuin


18. Fontein

10. Brug

9. Fontein

1. In- en uitgang en faciliteiten

ONDERLING ZCIHTRELATIES ONDERLING ZCIHTRELATIES VERDEEL-AS

64

Principe 2 Hoofdpad 1 heeft net als hoofdpad 2 een duidelijk begin en eind. De bezoeker loopt van attractor 1 naar attractor 20 of visa versa. Een belangrijk verschil is echter dat het eindpunt niet te zien is vanaf het beginpunt. De kans op afwijken van het hoofdpad is daardoor groter. Als besloten wordt het hoofdpad te volgen dan is het hoofdpad met name te beschouwen als een verzamel-as waar men van kan afwijken doordat attractoren geplaatst zijn langs de route maar waar men ook weer op terugkomt.

4. In- en uitgang 5. Bloemenshow

3. Kantoor en faciliteiten

13. Vijver

14. Kunstwerk 15. Twee bruggen

12. Bloemenshow

11. Fontein


4. In- en uitgang


KAART FUNCTIE EN VISUELE AANTREKKINGSKRACHT ATTRACTOREN

VERZAMEL-AS

5.11 Overzichtskaart en principetekening over relaties en VERDEEL-AS verhoudingen.

TOREN KEUKENHOF LISSE (GESELECTEERD TIJDENS VELDBEZOEK)

S VELDBEZOEK)

VERZAMEL-AS

6. Faciliteiten

7. Molen

5. Bloemenshow

VERDEEL-AS

2. Gebouw 19. Bloemenshow en faciliteiten

17. Speeltuin


18. Fontein

14. Kunstwerk Principe 313. Vijver 6. Faciliteiten 16. Brug en Ter plaatse van attractor 19 zijn door de rechtlijnige vormgeving duidelijke 15. Twee kunstwerk bruggen 12. Bloemenshow zichtrelaties tussen attractoren waar te nemen. Attractoren 18 en 19 liggen daarbij centraal en vormen een relatie met attractoren 8,9 en 17. 11. Fontein Hierdoor vormen attractor20.18 en 19 een druk bezocht verzamelpunt waar Bloemenshow 7. Molen + faciliteiten veel mensen samenkomen. 9. Fontein

10. Brug


19. Bloemenshow en faciliteiten

5.12 Overzichtskaart en principetekening over relaties en ONDERLING ZCIHTRELATIES verhoudingen.

17. Speeltuin


18. Fontein

10. Brug

ONDERLING ZCIHTRELATIES

9. Fontein

65

nr. 5 40%

55%

nr. 6 50%

HOOFDPAD 2

nr. 2 35%

HOOFDPAD 2

nr. 14 5.13STERKTE functie en visuele EN STERKTE KEUKENHOF LISSE UNCTIE EN ATTRACTOREN FUNCTIE KEUKENHOF LISSE ATTRACTOREN nr. 14 35% aantrekkingskracht nr. 20 35% UNCTIE EN STERKTE ATTRACTOREN KEUKENHOF LISSE nr. 20 nr. 12 attractoren.

.4 UNCTIE 5%

nr. 12 25%

nr. 11 nr. 11 2 ENHOOFDPAD STERKTE ATTRACTOREN legenda 45%

attractor

45%

nr. 13 65% 35%

nr. 13

nr. 425%nr. 535% KEUKENHOF LISSE 45% 40%

65%

nr. 15 35%

nr. 6

nr.verwijzings15 nr.nr. 163 nr. 2 nummer 55% nr. 35% 35% nr. 3 2 35% visuele 55% 35% aantrekkingsnr. 3 kracht HOOFDPAD 55%

verblijfobject

nr. 14 35% nr. 12 25%

nr. 1 50%

entree-object nr. 15 nr. 13 nr. 17 35% 35% nr. 10 40% kijkobject 30%

aankleding van de route

nr. 10 30%

nr. 350% 55%

2

nr. 1 50% nr. 1 50% ht nr. 1 50%

nr. 7 70% nr. 14 35% nr. 20 nr. 16 65% nr. 11 35% 45% nr. 11 45% nr. 11 45%

nr. 12

nr. 18 25% nr. 12 nr.45% 15 25%

35%

nr. 12 25%

nr. 2 35% nr. 2 35% nr. 2 35%

nr. 8 35%

nr. 12 25%

HOOFDPAD 1nr. 14

nr. 11 45%

nr. 20 nr. 8 65% nr. 20 35% 65% nr. 20 65%

nr. 13 35% nr. 13 35% nr. 13 35% nr. 2 nr. 9

nr. 16 35% nr. 18 45%

nr. 19 60% nr. 19 60% nr. 19 60%

nr. 17 40%

nr. 8 35% Nummer nr. 18attractor

nr. 8 Kijkobject35%

nr. 1

nr. 10 50% 100% Aantrekkingskracht 30% nr. 10 30% nr. 10 30%

Kijkobject

HOOFDPAD 1

nr. 18 45%

nr. 7 70%

Entree-object

nr. 9 40%

Verblijfsobject

HOOFDPAD 1 HOOFDPAD 1 HOOFDPAD 1

HOOFDPAD 2

nr. 13 35%

nr. 8 35%

nr. 20 65%

35%

HOOFDPAD 2 nr. 15 35% nr. 15 35% nr. 15 35%

nr. 15 35%

nr. 16 35%

nr. 16 35% nr. 16 35% nr. 16 35%

nr. 7 70%

nr. 7 nr. 17 70% nr. 7 40% nr. 17 40% nr. 17 40% nr. 18 nr. 17 45% 40%

Verblijfsobject

HOOFDPAD 1

Aankleding route

nr. 6 50%

nr. 6 50% nr. 6 50% nr. 6 50%

40%

nr. 19 60%

nr. 9 40%

nr. 18 45% 18 Entree-object nr. 45% nr. 18 45%

Uitzichtspunt

nr. 7 70%

nr. 5 40%

nr. 5 40% nr. 5 40% nr. 5 40% nr. 8 35%

HOOFDPAD 2 nr. 9 HOOFDPAD nr. 142

nr. 10 30%

45%

HOOFDPAD 1

35% nr. 14 35% nr. 14 35%

35% 40%

nr. 7 70%

nr. 7 70%

nr. 7 70% nr. 17 40%

nr. 4 45%

nr. 16 35%

nr. 17 40%

HOOFDPAD 1

nr. 7

66

nr. 17 40%

HOOFDPAD 2

uitzichtpunt nr. 19 60% nr. 17 40% nr. 9 doe-object 40%

nr. 9 40%

nr. 10 30% nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr. 19 60% nr.nr. 154 nr. 16 45% nr. 4 35% nr. 5 35% 45% 40% nr. 4 45% nr. 6 50%

Resultaten

nr. 9 40% nr. 9 40% nr. 9 Doe-object 40%

nr. 8 nr. 9 35% nr. 8 40% 35% Uitzichtspunt nr. 8 35%

70% nr. 7 70% nr. 8 35%

Aankleding route

Doe-object

Attractoren visueel gekoppeld aan hoofdpaden nr. 4 45%

nr. 1 50%

Attractoren niet visueel gekoppeld aan hoofdpaden

nr. 20 65%

nr. 19 60%

nr. 6 50%

nr. 5 40%

nr. 3 55%

nr. 12 25%

nr. 18 45%

nr. 16 35%

nr. 14 35%

nr. 13 35%

nr. 9 40%

nr. 2 35%

nr. 16 35%

nr. 15 35%

nr. 10 30%

5.14 Tabel ligging van de attractoren aan hoofd- of subpaden.

nr. 11 45%

nr. 17 40%

nr. 8 35%

nr. 7 70%

67

Resultaten Functie en visuele aantrekkingskracht attractoren Het merendeel van de attractoren is visueel gekoppeld aan de hoofdpaden. De attractoren met een functie als verblijfsobject liggen met name boven in het park. De meeste attractoren hebben een kijkfunctie. Er is slechts één doe-object aanwezig. Attractoren met de hoogste visuele aantrekkingskracht zijn respectievelijk; attractor 7 (70%), 20 (65%) en 19 (60%). Attractor 12 heeft het laagste percentage visuele aantrekkingskracht (25%). De overige attractoren hebben een percentage tussen de 30 en 55%. Het gemiddelde percentage visuele aantrekkingskracht binnen de casestudie is 45%. Er zijn dus enkele attractoren binnen het park aanwezig die een redelijk hoge visuele aantrekkingskracht hebben, de meeste hebben echter een gemiddelde aantrekkingskracht. Zie bijlage 1 voor de overzichtstabel van De Keukenhof waaruit is af te lezen hoe de percentages visuele aantrekkingskracht zijn opgebouwd.

68

nr. 20 65%

nr. 19 60%

nr. 17 40%

nr. 8 35%

nr. 18 45% nr. 10 30%

nr. 9 40%

HOOFDPAD 1

nr. 1 50%

5.1.3 Hoofdapden nr. 7

Nummer attractor

Kijkobject

Entree-object

Verblijfsobject

Uitzichtspunt

Aankleding route

hoofdpad 1 Aan hoofdpad 1 zijn visueel acht attractoren gekoppeld. Twee daarvan liggen aan het begin en einde van het pad. eén attractor ligt op het hoofdpad en de rest van de attractoren is naast het hoofdpad gelegen. 100%

Aantrekkingskracht

5.15 Overzicht functie en visuele aantrekkingskracht van attractoren langs hoodfpad 1.

nr. 19 60%

nr. 18 45%

Doe-object

nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr. 18 45%

nr. 18 45%

nr. 18 45%

nr. 18 45%

nr. 18 45%

nr. 18 45%

VISUELE KOPPELING ATTRACTOREN AAN KNOOPPUNTEN OP HOOFDPAD 1, KEUKENHOF LISSE

nd in meters >

100

50 zichtbereik nr. 1 nr. 1 50%

0

zichtbereik nr. 20 nr. 10 30%

69

nr. 20 65%

Resultaten nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr. 18 45%

nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr. 18 45%

nr. 18 45%

nr. 18 45%

nr. 18 45%

nr. 18 45%

nr. 18 45%


100

50 zichtbereik nr. 1


nr. 10 30%

nr. 1 50%


nr. 9 40%

50

nr. 17 40%

nr. 17 40%

100

5.16 Rechtgetrokken hoofdpad 1.

70

acht attractoren >

250 240 230 220 210 200 190 180 170 160 150 140 130 120 110

550

Afstand in meters >

275

0

nr. 8 35%

rechtgetrokken hoofdpad 1 Wat opvalt is dat de attractoren visueel niet direct aan het hoofdpad gekoppeld zijn, maar vaak verbonden worden door een subpad of zichtlijn. Aan het begin van de lijn zijn minder knooppunten aanwezig in vergelijking tot het einde van de lijn. De attractoren aan het begin- en eindpunt van het hoofdpad hebben een vrij sterke visuele aantrekkingskracht. Maar doordat het zichtbereik relatief klein is het effect kleiner. Het eindpunt komt pas laat in zicht en zal bij het beginpunt niet aansporen om het hoofdpad te volgen. dit kan weer tot gevolg hebben dat bezoekers zich van het hoofdpad afwijken en zich verspreiden over het park. Attractoren 18 en 19 zijn vanaf veel knooppunten visueel gekoppeld aan het hoofdpad. de bezoeker wordt steeds geconfronteerd met de mogelijkheid om naar de attractoren toe te lopen. Iets dat de kans vergroot dat dit ook zal gebeuren mede omdat de attractoren samen een relatief hoge aantrekkingskracht hebben.

180 170 160 150 140 130 120 110 100

Grafiek hoofdpad 1 Als op de knooppunten de visuele aantrekkingspercentages van de attractoren die aan de knooppunten gekoppeld zijn opgeteld worden dan valt goed te zien dat toegewerkt wordt naar een climax (of anticlimax afhankelijk van looprichting). Hoe groter het cumulatieve percentage hoe groter de visuele aantrekkingskracht van de attractoren op het knooppunt. Als het aandeel van de blauwe en groene lijn relatief groot is, bestaat de kans dat men van het hoofdpad afwijkt doordat attractoren rechts of links van het pad ‘trekken’. De grootste visuele aantrekkingskracht is aan de linkerkant van het hoofdpad (looprichting: attractor 1 naar 20, weergegeven met blauw).

550

Afstand in meters >

275

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

0


250 240 230 220 210 200 190

5.17 Grafiek hoofdpad 1.

71

Resultaten

72

nr. 4 45%

nr. 5 40% nr. 6 50%

nr. 3 55%

HOOFDPAD 2 nr. 14 35% nr. 13 35%

nr. 16 35%

nr. 15 35%

hoofdpad 2 nr. 7 Nummer attractor Kijkobject Entree-object Verblijfsobject Aankleding route Aan hoofdpad 2 zijn visueel 8 attractoren gekoppeld. Twee daarvan liggen 100% Aantrekkingskracht aan het begin en einde van het hoofdpad. de overige attractoren liggen haaks op het hoofdpad.


zichtbereik nr. 3 en nr. 6

100

nr. 4 45%

s >

73 50 nr. 5

attractor

Kijkobject

Entree-object

Verblijfsobject

Aankleding route

ngskracht

Resultaten

zichtbereik nr. 3 en nr. 6 nr. 4 45%

50 nr. 5 40%

0

nr. 14 35% nr. 13 35%

nr. 15 35%

nr. 16 35%

0

5.19 Rechtgetrokken hoofdpad 2. antrekkingkracht attractoren >

190 180 170 160 150 140 130 120 110 100

90 80 70

Afstand in meters >

350

50

100

74

nr. 6 50%

nr. 3 55%

175


100

rechtgetrokken hoofdpad 2 Attractoren 3 en 6 hebben een hogere visuele aantrekkingskracht dan de overige attractoren en zijn vanaf alle knooppunten op de hoofdroute te zien. Aan de knooppunten op het hoofdpad zijn attractoren gekoppeld die een waarde tussen de 35% en 45% hebben. Net als bij hoofdpad 1 zijn de attractoren visueel niet direct gekoppeld aan het hoofdpad, maar altijd verbonden door subpaden of zichtlijnen.

180 170 160 150 140 130 120 110 100

Grafiek hoofdpad 2 De lijn van de grafiek is vrij vlak. Er zit niet veel variatie in de visuele aantrekkingskracht bij de knooppunten doordat de werking steeds hetzelfde is en de gekoppelde attractoren min of meer dezelfde waarde hebben. Doordat de attracoten die de eindpunten vormen overal te zien zijn, hebben ze wel een hoge aantrekkingskracht, maar zorgen ze niet voor een ‘climax’.

350

Afstand in meters >

175

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

0


T

190


75

Resultaten 5.2

De Efteling

Algemene informatie soort themapark Locatie Oppervlakte aantak bezoekers per jaar opening

pretpark Kaatsheuvel, Noord-Brabant 72 hectare 4.000.000 hele jaar door

Historie op de plaats van de efteling lag ooit een sportpark, wat na de tweede wereld oorlog uitgroeide tot een natuurpark. In 1952 werd het sprookjesbos geopend en dit wordt dan ook gemarkeerd als de officiële opening van De Efteling. (H. van den Diepstraten, 2002) Tijdens de jaren ‘80 is er een omslagpunt in het beleid vanwege teruglopende bezoekersaantallen en grote concurrentie. Er kwamen steeds meer attracties bij zoals het spookslot en de achtbaan python. Vanaf die tijd combineert het pretpark attracties met sprookjes. het sprookjesbos blijft een belangrijk onderdeel van het park en wordt nog steeds uitgebreid.

5.21 De Efteling ligt in Kaatsheuvel. Kaatsheuvel ligt in de provincie Noord-Brabant in nederland. 5.22 Luchtfoto van De efteling.

76

a

b

B’

A’

4.2.1 Padenstructuur De Efteling heeft één duidelijk hoofdpad. Deze loopt vanaf de entree naar een centraal gelegen verdeelplein. Vanaf het hoofdpad en het verdeelplein lopen secundaire paden naar de verschillende themagebieden en daar tussendoor. De secundaire paden (voornamelijk van asfalt) zijn vormgegeven in lussen. Binnen de themagebieden liggen de tertiaire paden, meestal van elementverharding. Het verdeelplein lijkt zijn functie niet te dienen. Bezoekers kiezen veelal nog voordat ze bij het plein aankomen een zijpad het park in. naast de wandelpaden is er ook nog de mogelijkheid om het gebied per trein te ontdekken. de trein rijdt achter attracties en gebieden langs en heeft twee stations.

5.23 Padenconfiguratie in de efteling.

77

Resultaten

A

2.5m

10m

Profiel A-A’ 1:100 Deze doorsnede geeft een algemeen profiel van het hoofdpad weer. Opvallend is dat het pad begeleidt wordt, maar niet door een laan of bomenrij. Twee grachtjes, bloemenperken, bankjes, bloembakken en vooral opvallende lantaarnpalen worden gebruikt om dit pad aan te doen voelen als een hoofdpad. Het profiel en het pad zelf is erg breed en omsloten door bos. Het pad is bestraat met elementverharding. 78

2.5m

A’

KAART LOCATIES ATTRACTOREN

B

0.5m

3.5m

Profiel B-B’ 1:100 Deze afbeelding geeft het algemene profiel van de secundaire paden weer. Deze paden hebben duidelijk een smaller profiel dan het hoofdpad. Het pad wordt begeleid door kleinere lantaarnpalen en de dichte heesters vlak langs het pad. Typisch aan deze paden is de dichte begroeiing waardoor zicht op achterliggende attracties niet mogelijk is. Het is vaak onduidelijk waar men naartoe loopt.

0.5m

B’

79

Legenda en figuurnummers enz.


Resultaten


14. Kunstwerk

4. In- en uitgang 14. Kunstwerk 6. Faciliteiten

13. Vijver

kaart locaties SELECTEERD5.26 TIJDENS VELDBEZOEK)

13. Vijver menshow


16. Brug en 15. Twee attractoren kunstwerk 14. Kunstwerk bruggen 12. Bloemenshow legenda 16. Brug en 15. Twee kunstwerk attractor bruggen

15. Twee 6. bruggen Faciliteiten

4. In- en uitgang


itgang

7. Molen

gebiedsgrens


ang n




8. Uitzicht op bollenveld 2. Sprookjesbos 20. Bloemenshow (Introvert met + faciliteiten diverse attracties) 17. Speeltuin 9. Fontein 1. In- en uitgang en faciliteiten

4. 19. In- Bloemenshow en uitgang en faciliteiten

7. Molen

20. Attractie

7. Molen

19. Attractie

17. Speeltuin 5. Bloemenshow 8.17. Uitzicht op Attractie bollenveld

18. Attractie 9 Faciliteiten

14. Kunstwerk


7. Faciliteiten en attracties

6. Faciliteiten

16. Theater

15. Twee bruggen

8. Hotel

4. Draaimolen 5. Draaimolen 6. Draaimolen



10. Brug

Speeltuin

15. Twee bruggen


18. Fontein

9. Fontein

3. Diverse attracties en 5. Bloemenshow shows 7. Molen 6. Faciliteiten 16. Brug en kunstwerk

14. Kunstwerk 20. Bloemenshow 7. Molen + faciliteiten

3. Kantoor en verwijzings2. Gebouw 13. Vijver faciliteiten nummer 11. Fontein Bloemenshow 17. Speeltuin 19. Bloemenshow aciliteiten en faciliteiten water 12. Bloemenshow . Bloemenshow 17. Speeltuin 6. Faciliteiten 8. Uitzicht op faciliteiten 16. Brug 18. Fontein en bollenveld 18. Fontein . Twee kunstwerk uggen 2. Gebouw 11. Fontein hoofdpad 8. Uitzicht op 18. Fontein bollenveld 19. Bloemenshow en faciliteiten OEK) 9. Fontein subpaden 10. Brug 7. Molen 2. Gebouw




9. Fontein

10. Attractie

6. Faciliteiten 14. Attractie

15. Attractie en faciliteiten 7. Molen

11. Achtbaan

12. Achtbaan 13. Achtbaan

4.2.2 Attractoren De attractoren hebben een verspreide ligging binnen het park. De attractoren verschillen sterk in grootte. het park heeft één bezoekersingang. het entreegebouw (attractor 1) is een attractor die vanaf grootte afstand al te zien is en die door zijn vormgeving als opvallend is te omschrijven. in deze casestudie wordt onderscheidt gemaakt in attractoren (rood) en secundaire attractoren (geel). op het begrip secundaire attractor wordt later nader ingegaan. vanaf buiten de parkmuren beleefd men attractor 1 en attractor 8. attractor 8 is het parkhotel en is niet gelegen in het pretpark. 5.27 impressie van attractoren met verwijzingsnummer.


1

2

2

3

5

6

7

11

15

16

17

19 45

3

HOOFDPAD 2 nr. 13

Plaatsing DEN KEUKENHOF5.28 LISSE

SE

nr. 12nr. 14 attractoren aan paden. nr. 13 LIGGING ATTRACTOREN AAN nr. 11 nr. 12 nr. 20 nr. 11 Legenda

cht

nr. 14

nr. 20 nr. 13

nr. 15

Resultaten

nr. 14 nr. 15

nr. 15

nr. 4

nr. 16

nr. 4

nr. 16


attractor

nr. 16

nr. 5


nr. 2

nr. 3

nr. 2

nr. 5

nr. 19

nr. 19

hoofdpad

nr. 12

nr. 13 nr. 12

nr. 18 nr. nr. 11 8

water

nr. 10

nr. 15

nr. 15 nr. 18

nr. 16 nr. 12

2 HOOFDPAD 2 nr. 14

nr. 16 nr. nr.813 nr. 8

nr. 1

HOOFDPAD 1 nr. 9 HOOFDPAD 1 nr. 19

nr. 2

nr. 19

attractor subpad

nr. 7 nr. 9

nr. 7

nr. 7

nr. 17

HOOFDPAD 1

nr. 16 nr. 18 nr. 18

nr. 16 nr. 19

nr. 17 nr. 19

nr. 17

Uitleg symbolen

nr. 15

nr. 20

nr. 9

nr. 2

nr. 8

nr. 18 nr. 9

nr. 17 nr. 18

nr. 8

nr. 8

hoofdpad

nr. 10

HOOFDPAD 1 nr. 1

nr. 9

nr. 9

nr. 9

HOOFDPAD 1 nr. 15

nr. 14


nr. 10 nr. 11

nr. 10

plein

HOOFDPAD 1

nr. 7

nr. 20

nr. 2

nr. 10

gebiedsgrens

nr. 6

nr. 17

nr. 20

nr. 20

nr. 18

nr. 7

nr. 14

nr. nr. 13 14

secundaire paden nr. 11

nr.HOOFDPAD 17

HOOFDPAD 2

nr. 17

nr. 6

nr. 6

nr. 19

nr. 8

nr. 6

nr. 4

nr. 3

nr. 7

nr. 5

nr. 5

nr. 7

HOOFDPAD 1

or ect


nr. 12 nr. 13

Op het pad nr. 4

nr. 5

nr. 6

nr. 10

nr. 7

nr. 9

Langs het pad nr. 1

nr. 2

nr. 12

nr. 13

nr. 14

nr. 15

nr. 17

nr. 18

nr. 19


nr. 11

nr. 16

nr. 20


Verhouding attractoren tot paden Verreweg de meeste attractoren zijn gelegen langs een pad. De overige attractoren binnen de parkmuren zijn gelegen op een plein of liggen aan het einde van een pad.


83

Resultaten Legenda visuele aantrekkingskracht attractor hoofdpad secundaire paden 5.30 Overzichtskaart en principetekening over relaties en verhoudingen.

VERZAMEL-AS

VERDEEL-AS Opvallende onderlinge relaties attractoren en verhoudingen tot paden 8. Hotel 4. Draaimolen 5. Draaimolen VERZAMEL-AS Binnen de Efteling zijn de meeste attractoren gelegen naast de paden. 3. Diverse attracties en 6. Draaimolen shows principe zijn 7 opvallende relaties en verhoudingen Binnen dit algemene ontdekt 7. Faciliteiten en attracties

ONDERLING ZCIHTRELATIES

Principe 1 Aan het hoofdpad zijn nauwelijks attractoren gekoppeld. Alleen het begin is duidelijk aangezet met de entree. Aan het einde van het hoofdpad is 20. Attractie geen duidelijke beëindiging doormiddel van een attractor.

EFTELING

VERDEEL-AS 2. Sprookjesbos ONDERLING ZCIHTRELATIES (Introvert metAAN HOOFDPAD WEINIG ATTRACTOREN diverse attracties) VERDEEL-AS + GEEN ATTRACTOR AAN EIND 1. In- en uitgang en faciliteiten

19. Attractie

EFTELING 17. Attractie

18. Attractie

WEINIG ATTRACTOREN AAN HOOFDPAD + GEEN ATTRACTOR AAN EIND 16. Theater

ONDERLING ZCIHTRELATIES SPROOKJESBOS: ATTRACTOREN 3. Diverse attracties en AAN PrincipeONDERLING 2SLINGERPAD shows 14. Attractie ZCIHTRELATIES

9 Faciliteiten

4. Draaimolen 5. Draaimolen 6. Draaimolen 11. Achtbaan

10. Attractie 8. Hotel

In het sprookjesbos (attractor nr. 2) zijn de attractoren gekoppeld aan een 15. Attractie en Faciliteiten en 12. Achtbaan slingerend pad. De attractoren zijn onderling veelal niet visueel7. gekoppeld. faciliteiten attracties Door de onderlinge afstand tussen de attractoren ontstaat een opvolgende 13. Achtbaan beeldenreeks. 5.31 Overzichtskaart en principetekening over relaties en verhoudingen.

SPROOKJESBOS: ATTRACTOREN AAN 20. Attractie SLINGERPAD 2. Sprookjesbos (Introvert met diverse attracties) ATTRACTOREN GEKOPPELD AAN WATER

19. Attractie

(NIET BEGAANBAAR)


84

17. Attractie

18. Attractie

ATTRACTOREN GEKOPPELD AAN WATER 16. Theater(NIET BEGAANBAAR)

9 Faciliteiten 10. Attractie

WEINIG ATTRACTOREN AAN HOOFDPAD + GEEN ATTRACTOR AAN EIND


3. Diverse attracties en shows

A N S

8. Hotel


SPROOKJESBOS: ATTRACTOREN AAN SLINGERPAD

20. Attractie 19. Attractie 2. Sprookjesbos Principe 3 (Introvert met SPROOKJESBOS: ATTRACTOREN AAN diverse attracties) AttractorenSLINGERPAD 15 en 16 zijn twee aparte attractoren. De attractoren worden echter visueel doormiddel van een grote waterpartij. We spreken 1. In-gekoppeld en uitgang en faciliteiten van een koppeling doormiddel van een onbegaanbaar gebied.

ATTRACTOREN GEKOPPELD AAN WATER (NIET BEGAANBAAR) 17. Attractie

5.32 Overzichtskaart en principetekening over relaties en verhoudingen.

18. Attractie

A N S

9 Faciliteiten

16. Theater

10. Attractie

ATTRACTOREN GEKOPPELD AAN WATER 15. Attractie en (NIET BEGAANBAAR)

14. Attractie

11. Achtbaan

A N S

12. Achtbaan

faciliteiten

13. Achtbaan

Principe 4ATTRACTOREN GEKOPPELD BEGAANBAAR GEBIED VORMEN HIER ÉÉN GEHEEL De attractoren onder nummer 3 kunnen beschouwd worden als een clump van attractoren die samen 1 attractor vormen. De attractoren worden gekoppeld doormiddel van de ervoor liggende ruimte. We spreken van een koppeling doormiddel van een begaanbaar gebied. ATTRACTOREN GEKOPPELD BEGAANBAAR GEBIED VORMEN HIER ÉÉN GEHEEL 4. Draaimolen 5. Draaimolen 6. Draaimolen


5.33 Overzichtskaart en principetekening over relaties en 8. Hotel verhoudingen.


85 20. Attractie 2. Sprookjesbos

19. Attractie

Hoofdstuk titel

8. Hotel

4. Draaimolen 5. Draaimolen Principe6.5Draaimolen


De attractoren 4, 5 en 6 trekken de bezoeker een ruimte in. Als de bezoeker zich eenmaal in deze ruimte bevindt vallen een aantal andere attractoren 7. Faciliteiten en op. We spreken van secundaire attractoren omdat ze in eerste instantie attracties niet als attractor worden aangemerkt. De attractoren en de secundaire attractoren hebben een samengestelde werking.

EFTELING

5.34 Overzichtskaart ATTRACTOREN AAN HOOFDPAD enWEINIG principetekening + GEEN overATTRACTOR relaties enAAN EIND 20. Attractie verhoudingen.

EFTELING

2. Sprookjesbos (Introvert met diverse attracties)

8. Hotel


3. Diverse attracties en shows 19. Attractie


WEINIG ATTRACTOREN AAN HOOFDPAD + GEEN ATTRACTOR AAN EIND

Principe 620. Attractie SPROOKJESBOS: ATTRACTOREN AAN SLINGERPAD De attractoren 11, 12 en 13 zijn net als attractoren 15 en 16 aparte 17. Attractie

19. Attractie 18.Sprookjesbos Attractie attractoren die visueel zijn gekoppeld aan een 2. (Introvertwederom met van een koppeling doormiddel van een diverse attracties) 9 Faciliteiten

5.35 Overzichtskaart

over relaties en SLINGERPAD verhoudingen.

14. Attractie

5. Attractie en aciliteiten

ATTRACTORE (NIET BEGAAN

12. Achtbaan

9 Faciliteiten

16. Theater

10. Attractie

14. Attractie

12. Achtbaan 13. Achtbaan

ATTRACTOREN GEKOPPELD BEGAANBAAR GEBIED VORMEN HIER ÉÉN GEHEEL

ATTRACTORS T NA BINNENGA SECUNDAIRE A

11. Achtbaan

15. Attractie en faciliteiten

86

ATTRACTOREN (NIET BEGAAN

11. Achtbaan

ATTRACTOREN GEKOPPELD AAN WATER 18. Attractie 17. Attractie (NIET BEGAANBAAR) 13. Achtbaan

ATTRACTOREN GEKOPPELD AAN WATER (NIET BEGAANBAAR)

ATTRACTORS NA BINNENGA SECUNDAIRE

waterpartij. We spreken onbegaanbaar gebied.

10. Attractie

1. In- en uitgang en principetekening en faciliteiten SPROOKJESBOS: ATTRACTOREN AAN

ATTRACTORS T NA BINNENGA SECUNDAIRE A

ATTRACTORS NA BINNENGA SECUNDAIRE

ATTRACTOREN GEKOPPELD AAN WATER (NIET BEGAANBAAR)

ESBOS: ATTRACTOREN 19. AttractieAAN AD

Principe 7 Attractoren 9 en 10 hebben een soortgelijke werking als attractoren 4,5 en 6. Afhankelijk van de looprichting ziet men eerst attractor 10 of eerst 9 en dan 10. Deze twee attractoren en met name attractor 10 trekken de bezoeker een ruimte in. Binnen deze ruimte zijn weer secundaire attractoren aanwezig die pas opvallen als men de ruimte is binnengegaan.

OREN GEKOPPELD AAN WATER AANBAAR)

ie

9 Faciliteiten

KAART FUNCTIES EN VISUELE AANTREKKINGSKRACHT ATTRACTOREN

5.36 Overzichtskaart en principetekening ATTRACTORS TREKKEN over relaties en AANDACHT NAverhoudingen. BINNENGAAN RUIMTE SECUNDAIRE ATTRACTORS

10. Attractie

11. Achtbaan

OREN GEKOPPELD BEGAANBAAR ORMEN HIER ÉÉN GEHEEL

12. Achtbaan

13. Achtbaan

87

nr. 5 40%

55%

nr. 6 50%

nr. 2 35%

5.37STERKTE functie en visuele UNCTIE EN ATTRACTOREN KEUKENHOF LISSE aantrekkingskracht UNCTIE EN STERKTE ATTRACTOREN KEUKENHOF LISSE nr. 12 attractoren.

.4 UNCTIE 5%

nr. 12 25%

ENHOOFDPAD 2

nr. 11 nr. 11 STERKTE ATTRACTOREN legenda 45% 45%

attractor


verblijfobject

nr. 14 35% nr. 12 25%

nr. 1 50%



nr. 10 30%

nr. 1 50% nr. 1 50% ht nr. 1 50%

nr. 20 nr. 13 65%

nr. 13


nr. 20 65%

35%

nr. 15 35%

nr. 10 30% nr. 19 60%

nr. 19 60%

2

nr. 19 60% nr.nr. 154 nr. 16 45% nr. 4 35% nr. 5 35% 45% 40% nr. 3 nr. 4 50% 45% nr. 6 50%

nr. 17 40%

HOOFDPAD 2

nr. 12

nr. 18 25% nr. 12 nr.45% 15 25%

35%

nr. 12 25%

nr. 20 nr. 8 65% nr. 20 35% 65% nr. 20 65%

nr. 13 35% nr. 13 35% nr. 13 95% 35% nr. 9

nr. 16 35% nr. 18 nr. 1 45%

nr. 7 70%

HOOFDPAD 1

Kijkobject

Entree-object

nr. 16 45%

nr. 19 60% nr. 19 60% nr. 19 60%

nr. 17 40%

nr. 8 Kijkobject35%

45%

HOOFDPAD 1

nr. 5 30%

nr. 6 30%

nr. 7 70%

nr. 8 60%

nr. 17 40%

nr. 18 45%

nr. 7 70%

nr. 5 40% nr. 5 40% nr. 5 40% nr. 8 35%

HOOFDPAD 2 HOOFDPAD 2nr. 9

nr. 6 50% nr. 6 50% nr. 6 50%

nr. 7 50%

40%

35% nr. 14 35% nr. 2 nr. 14 15-30% 35%

nr. 7 70%

nr. 20 HOOFDPAD 2 40%

nr. 8 35%

nr. 15 35% nr. 15 35% nr. 15 35%

nr. 16 35% nr. 16 35% nr. 16 35%

nr. 19 65%

40%


nr. 10 100% Aantrekkingskracht 30% nr. 10 30% nr. 10 30%

Resultaten

nr. 16 35%

nr. 17 40%

HOOFDPAD 1 nr. 2 35% nr. 2 35% nr. 2 35%

nr. 4 30%

HOOFDPAD 1nr. 14

nr. 7 70% nr. 14 35% nr. 20 nr. 16 65% nr. 11 35% 45% nr. 11 45% nr. 11 45%

nr. 8 35%

nr. 7

88

nr. 14 35%

HOOFDPAD 2

nr. 14 35%

nr. 6 50%


nr. 9 40%

HOOFDPAD 2

nr.15 70%

nr. 9 40%

Verblijfsobject

nr. 7 70%

nr. 9 40%

HOOFDPAD 1 nr. 17 25%



Uitzichtspunt

HOOFDPAD 1

nr.1817 nr. 40% 20% nr. 17

Verblijfsobject nr. 14

Aankleding route

nr. 9 30%

40% nr. 17 40%

30%


nr. 11 45%

nr. 8 35% nr. 8 35% Uitzichtspunt nr. 8 35%

nr. 13 60%

nr. 7 70% nr. 7 70% nr. 7 70%

nr. 10 35%

Aankleding route nr. 12 60%

Doe-object

Attractoren visueel gekoppeld aan hoofdpaden



nr. 1 95%

nr. 16 45%

nr.15 70%

nr. 1 95%

nr. 8 60%

nr. 9 30%

nr. 3 50%

nr. 4 30%

nr. 5 30%

nr. 6 30%

nr. 7 50%

nr. 11 45%

nr. 12 60%

nr. 13 60%

nr. 14 30%

nr. 20 40%

nr. 7 50%

nr. 2 15-30%

nr. 19 65%

nr. 18 20%

nr. 17 25%

nr.15 70%

nr. 10 35%

89

Resultaten Functie en visuele aantrekkingskracht attractoren De meeste attractoren zijn een doe-object. Iets dat niet opmerkelijk is in een attractiepark als de efteling. de overige attractoren (behalve de entree) hebben een verblijfsfunctie. In het sprookjesbos (nr. 2) hebben de attractoren een kijkfunctie. Van de twintig attractoren zijn slechts 6 attractoren visueel gekoppeld aan het hoofdpad. Attractoren met de hoogste visuele aantrekkingskracht zijn respectievelijk; attractor 1 (95%), 15 (70%) en 16 (65%). Een aantal attractoren in het sprookjesbos (nr. 2) hebben het laagste percentage visuele aantrekkingskracht (15%). De overige attractoren hebben een percentage tussen de 20 en 60%. Over het algemeen is het verschil in visuele aantrekkingskracht vrij groot. Het gemiddelde percentage visuele aantrekkingskracht binnen de casestudie is 45%. Zie bijlage 2 voor de overzichtstabel van De Efteling waaruit is af te lezen hoe de percentages visuele aantrekkingskracht zijn opgebouwd.

90

nr. 19 65%

nr. 1 95%

nr. 16 45%


nr. 18 20%

nr.15 70%

5.2.3 Hoofdpaden hoofdpad 1 Bij overzichtkaart: Aan hoofdpad 1 zijn visueel zes attractoren gekoppeld. eén daarvan ligt aan het begin van het hoofdpad. de rest van de attractoren ligt veelal aan dezelfde kant naast het hoofdpad.


100

nr. 19 65%

91

Resultaten

100


nr. 19 65%


0 nr. 17 25%

50

nr. 18 20%

nr. 16 45%

100

nr. 16 45%

150

470

Afstand in meters >

235

0

nr.15 70%

gkracht attractoren >

rechtgetrokken hoofdpad 1 Behalve attractor 17 zijn alle attractoren visueel niet direct aan het hoofdpad gekoppeld. De afstand tot de knooppunten op het hoofdpad van attractoren 15 en 16 is zelfs vrij groot. De attractor aan het begin van de lijn (het entreegebouw) heeft een sterke visuele aantrekkingskracht. Deze kracht werkt vooral vanaf de parkeerplaats. Zoals op de lijn te zien is, is het zichtbereik van deze attractor op de hoofdroute niet heel groot. De visuele aantrekkingskracht op de knooppunten van de attractoren aan het begin van de lijn is vrij hoog. Op de knooppunten die volgen wordt de visuele aantrekkingskracht echter een stuk lager. Er is geen attractor die het eindpunt van het hoofdpad benadrukt. Wel is er op het einde van het hoofdpad een attractor (nr. 19) aan het hoofdpad gelegen met een vrij grote visuele aantrekkingskracht. 150 deze attractor is op het laatste deel van het hoofdpad te zien, maar is niet direct aan het hoofdpad 140 gekoppeld. deze 130 attractor is een variabele attractor omdat deze niet altijd te zien is. 120 110 100

150 140 130 120 110 100


Grafiek hoofdpad 1 Dat de visuele aantrekkingskracht op de knooppunten aan het begin van het hoofdpad vrij groot is, valt goed af te lezen uit de grafiek. Het derde knooppunt gezien vanaf de entree is een belangrijk keuzemoment voor de bezoeker. Opvallend is dat hier totaal geen visuele aantrekkingskracht van attractoren werkt op dit knooppunt. Na dit knooppunt loopt de visuele aantrekkingskracht op de knooppunten geleidelijk iets omhoog. Ook op het eindpunt, waar het verdeelplein zit, zou je een sterkte visuele aantrekkingskracht verwachten. dit is echter niet het geval. bezoekers trekken vanaf het hoofdpad het park in, eerder omdat er helemaal geen attractoren zijn die ze stuurt dan dat ze het hoofdpad verlaten omdat hun aandacht getrokken wordt.

470

Afstand in meters >

235

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

0


5.40 (linker pagina) Grafiek hoodfpad 1.

93

Resultaten 4.3

Safaripark Beekse Bergen

Algemene informatie Soort themapark Locatie oppervlakte Aantal bezoekers per jaar opening

Dierentuin Hilvarenbeek, Noord-Brabant 120 hectare 7.00.000 hele jaar door

Historie Door zandwinning tussen Tilburg en Hilvarenbeek ontstond eind jaren vijftig een grote waterplas. Veel mensen uit de regio bezochten deze plas. Begin jaren zestig zijn beide gemeenten begonnen met het ontwikkelen van een recreatiepark. In 1968 werd ‘Leeuwenpark Beekse Bergen’ geopend. Hier kon vanuit de auto door de leefgebieden van de leeuwen gereden worden. Het was een enorm succes aangezien dit een totaal nieuw concept was in Nederland. (www.safaripark.nl) Het park bleef uitbreiden qua oppervlakte en diersoorten. In de jaren ‘70 kreeg het park zijn huidige naam: ‘Safaripark Beekse Bergen’. In de jaren die daarop volgend werd de wandelsafari aan het park toegevoegd. Half jaren ‘80 komt het bestaan van het park in gevaar. De gemeente besloot het park te sluiten of er een nieuwe eigenaar voor te zoeken. In 1987 ging het park over in privé handen van Libema B.V. 5.42 Safaripark beekse bergen ligt in hilvarenbeek, provincie Noord-Brabant in nederland. 5.43 Luchtfoto van De efteling.

94

A’ B’ b

a

d c

C’

D’

5.3.1 Padenstructuur bij de analyse van themaparken in nederland, werd beekse bergen bestempeld als het type ‘gekoppelde lussen’. In de praktijk bleek echter dat het meer als een rondgang aanvoelt. De tussenpaden die de lussen compleet zouden moeten maken, zijn onopvallend en oninteressant waardoor de rondgang een logischere route is. naast de wandelpaden staat safaripark beekse bergen erom bekend dat de dieren ook te bezichtigen zijn vanuit eigen auto, safaribus of vanuit de boot. Deze mogelijkheden waren er zelfs eerder dan de wanderout. In het komende hoofdstuk behandelen wij de attractoren die visueel aanwezig zijn vanaf het wandelpad. Opvallend bij de profielen van dit park is dat de paden nauwelijks begeleidt worden. dit heeft waarschijnlijk te maken met de beleving van ‘wilde natuur’ die het park wil uitstralen. Door de paden zo minimalistisch mogelijk aan te kleden, heb je meer het gevoel dat je echt in de natuur, tussen de dieren loopt.

5.44 Padenconfiguratie in safaripark beekse bergen. hoofdpad

Subpaden

alternatief vervoer: bus, auto en boot Gebouw

Water 95

Resultaten 5.45 Doorsnede A-A’.

A

0.5m

Profiel A-A’ 1:100 Wanneer het hoofdpad voor het eerst omhoog helt, veranderd de verharding in elementverharding. Het pad wordt enkel begeleidt door de lage, houten hekjes aan weerzijde van het ‘dijkje’ waar het pad op ligt. Deze volgt de breedte en richting van het pad. Dit pad geeft vooral uitzicht op de dierenverblijven, en is daarom ook niet sterk omsloten. 96

2.8m

0.5m

A’

B

2.3m

B’ Profiel B-B’ 1:100 Hier loopt het hoofdpad door een bos heen. Omdat het pad hier weer laag ligt, dus niet op een dijkje of talud, is het geasfalteerd. Ook hier is er alleen begeleiding door de lage hekjes. Het pad slingert tussen de stammen door alsof de bomen hem zo gevormd hebben. 5.46 Doorsnede B-B’.

97

Resultaten 5.47 Doorsnede C-C’.

C Profiel C-C’ 1:100 Halverwege de route, na het restaurant, lijkt het alsof de consequentie in de toepassing van elementverharding en asfalt wordt losgelaten. Zoals in dit profiel te zien is wordt er hier gebruik gemaakt van halfverharding. Er is hier geen hek meer, maar alleen de dichte omsluiting van de heesters.

98

0.5m

3m

0.5m

C’


5.48 Doorsnede D-D’.

D

0.5m

2.8m

0.5m

D’

Profiel D-D’ 1:100 Hier helt het hoofdpad weer omhoog, maar hoewel er dan eerder altijd gebruik werd gemaakt van elementverharding, wordt daar nu vanaf geweken. Het pad is van asfalt en wordt alleen begeleidt door lage, houten hekjes. Op het talud staan hier en daar wat heesters en kleine bomen.

99


Resultaten


14. Kunstwerk

13. Vijver


13. Vijver menshow


16. Brug en 15. Twee attractoren. kunstwerk 14. Kunstwerk bruggen 12. Bloemenshow legenda 16. Brug en 15. Twee kunstwerk attractor bruggen


itgang

4. In- en uitgang 14. Kunstwerk 6. Faciliteiten 15. Twee 6. bruggen Faciliteiten



4. In- en uitgang 14. Kunstwerk 20. Bloemenshow 7. Molen + faciliteiten 7. Molen

15. Twee bruggen



3. Kantoor en verwijzings2. Gebouw 13. Vijver faciliteiten 14. Kunstwerk nummer 11. Fontein 6. Faciliteiten 20. Bloemenshow Bloemenshow 17. Speeltuin 7. Molen 19. Bloemenshow 16. Brug en + faciliteiten 17. Speeltuin 15. Twee aciliteiten en faciliteiten kunstwerk water bruggen 9. Speeltuin 4. Speeltuin 12. Bloemenshow . Bloemenshow 17. Speeltuin 6. Faciliteiten 8. Uitzicht op faciliteiten 16. Brug 12 t/m 14 8. Uitzicht op 18. Fontein en bollenveld 18. Fontein 11. Brug . Twee Uitkijkpunten bollenveld kunstwerk 2. Gebouw 10. Binnenverblijf uggen 11. Fontein dierenverblijven hoofdpad 20. Bloemenshow 8. Uitzicht op apen 7. Molen 14 13 18. Fontein 5 t/m 8 + faciliteiten bollenveld 8 12 19.15. Bloemenshow Uitkijkpunten Kongo 17. Speeltuin 7 6 enrestaurant faciliteitenen dierenverblijven 5 OEK) 9. Fontein speeltuin subpaden 9. Fontein 10. Brug 7. Molen 8. Uitzicht op 29. Faciliteiten 18. Fontein 2. Gebouw 9. Fontein bollenveld 27. Uitkijkpunt dierenverblijf 25. Speeltuin gebiedsgrens 4. 19. In- Bloemenshow en uitgang 17. Speeltuin en faciliteiten 5. Bloemenshow 30. Uitkijkpunt 26. Uitkijkpunt dierenverblijf 28. Speeltuin dierenverblijf 9. Fontein 16 10. Brug 8. Uitzicht op 17 Speeltuin 18. Fontein bollenveld 19 16 t/m 24 24 18 Uitkijkpunten 22 dierenverblijven 20 8. Uitzicht op 13. Vijver 14. Kunstwerk21 bollenveld ang 6. Faciliteiten n 16. Brug en 9. Fontein 23 10. Brug 15. Twee kunstwerk bruggen 12. Bloemenshow



7. Molen

3. Safari restaurant 2. Binnenverblijf apen

1. In- en uitgang en faciliteiten 32. Speeltuin

31. Uitkijkpunt dierenverblijf

5.3.2 Locaties attractoren De attractoren zijn bijna overal gekoppeld aan de paden. soms ligt een attractor op een afstand van het pad, maar de attractoren hebben altijd een visuele relatie tot het hoofdpad. De attractoren hebben weinig tot geen visuele relatie tot de alternatieve routes (bus en boot). op deze routes heb je dan ook geen attractoren nodig om je route te bepalen, aangezien er maar één mogelijke route is. op het hoofdpad volgen sommige attractoren zich snel op en vormen een ketting of clustering van attractoren. het park heeft één ingang (nr.1) die niet erg opvallend is. een opvallende attractor in het park is attractor nummer 10. Deze attractor valt met name op door zijn grootte en ligging in een open veld.

1

2

5.50 impressie van attractoren met verwijzingsnummer.

3

4


6

8

10

11

13

14

25

26

3

HOOFDPAD 2 nr. 13

Plaatsing DEN KEUKENHOF5.51 LISSE

SE

nr. 12nr. 14 attractoren aan paden.


cht

nr. 14

nr. 20 nr. 13

nr. 15

Resultaten

nr. 14 nr. 15

nr. 16

PADEN KEUKENHOF LISSE nr. 20

nr. 15

nr. 4

nr. 16

nr. 4

attractor

nr. 16

nr. 5 nr. 4

nr. 5

nr. 5

nr. 7


nr. 2

nr. 3

nr. 2 nr. 19

hoofdpad

nr. 12

nr. 13 nr. 12

nr. 18 nr. nr. 11 8

water

HOOFDPAD 2 nr. 4

nr. 11 nr. 15

nr. 15 nr.12-14 nr. 16 nr. 18 nr. 12

nr. 14

nr. 16 nr. nr.813 nr. 8

14 13

gebiedsgrens

HOOFDPAD 1 nr. 9 HOOFDPAD 1 nr. 15

nr. 2

nr. 19

nr. 15

nr. 20

nr. 16

hoofdpad

nr. 10

nr. 18 nr.16-22

17 16 19 18

nr. 18

20

24

nr. 17 nr. 19

nr. 17 nr. 29

HOOFDPAD 1

nr. 26 nr. 8

nr. 25

nr. 8

nr. 28

nr. 9

nr. 9nr. 23

nr. 9

23

HOOFDPAD 1

Kijkobject Entree-object Verblijfsobject Uitzichtspunt Aankleding route Doe-object Kijkobject Entree-object Verblijfsobject Uitzichtspunt Aankleding route Doe-object Verblijfsobject Uitzichtspunt Aankleding route Doe-object

nr. 1

nr. 7

nr. 31 nr. 30

nr. 18

nr. 8

nr. 5-8

7 6 5

HOOFDPAD 1 nr. 27

22

nr. 21 10

plein

HOOFDPAD 1

8

nr. 9

nr. 24

attractor subpad

HOOFDPAD nr. 17

12

nr. 17

Uitleg symbolen

nr. 7nr. 10

nr. 9

nr. 2

nr. 19

102

nr. 3

nr. 9

nr. 2

nr. 10

nr. 1

nr. 6

nr. 17

nr. 20

nr. 20

nr. 7

2

nr. 14

nr. nr. 13 14

nr. 18

nr. 10

HOOFDPAD 2

nr. 17


nr.HOOFDPAD 17

nr. 19 nr. 19

nr. 6

nr. 6

nr. 7

HOOFDPAD 1

or ect


nr. 32

Op het pad nr. 1

nr. 11

nr. 15

Langs het pad nr. 2

nr. 3

nr. 4

nr. 5-8

nr. 9

nr. 10

nr.12

nr.13

nr14

nr.16

nr. 17

nr. 18

nr. 19

nr. 20

nr. 21

nr. 22

nr. 23

nr. 24

nr. 25

nr. 26

nr. 27

nr. 28

nr. 29

nr. 30

nr. 31

nr. 32

Beëindiging van het pad

Het pad rondom

Verhouding attractoren tot paden Behalve de in- en uitgang, een gebouw halverwege de route en een brug liggen alle attractoren naast de paden.


103

Resultaten

BEEKSE BERGEN

Opvallende onderlinge relaties attractoren en verhoudingen tot paden Principe 1 De onderlinge afstand tussen de attractoren is niet gelijk. Soms volgen de attractoren zich snel op. Soms zitten er relatief grote afstanden tussen de attractoren. Het principe heeft wat weg van die van het sprookjesbos in de Efteling. 5.53 Opvallende relaties tussen attractoren onderling en tussen attractoren paden. 11. en Brug

9. Speeltuin PRINCIPE: 4. Speeltuin SPROOKJESBOS ATTRACTOREN AAN SLINGERPAD. SOMS MEERDERE. TEKSTULEEL TOELICHTEN DAT ATTRACTOREN NIET AAN 10. Binnenverblijf ALTERNATIEVE ROUTES ZITTEN apen

3. Safari restaurant

5 t/m 8 Uitkijkpunten 7 dierenverblijven 5 SPROOKJESBOS 6 PRINCIPE: ATTRACTOREN AAN

2. Binnenverblijf apen

8

SLINGERPAD. SOMS MEERDERE. TEKSTULEEL TOELICHTEN DAT ATTRACTOREN NIET AAN 29. Faciliteiten 27. UitkijkpuntALTERNATIEVE ROUTES ZITTEN

32. Speeltuin

dierenverblijf 26. Uitkijkpunt dierenverblijf

31. Uitkijkpunt

Principe 2 dierenverblijf Het begin- en eindpunt van 30. de Uitkijkpunt hoofdroute is attractor 1 (in- en uitgang). Vanaf hier loopt men door het park. Halverwege de route is een attractor dierenverblijf 28. Speeltuin gesitueerd (attractor 15) die fungeert als verblijfsplek en rustpunt. Attractor 15 knipt het hoofdpad als het ware op in twee behapbare stukken.

5.54 Opvallende relaties tussen attractoren onderling en tussen attractoren en paden. 9. Speeltuin

15. Kongo restaurant en speeltuin

12 t/m 14 Uitkijkpunten dierenverblijven 14 13 12

11. Brug

17 16 19 16 t/m 24 24 18 Uitkijkpunten 22 dierenverblijven 20 21 23

104

3. Safari restaurant 8


25. Speeltuin 26. Uitkijkpunt dierenverblijf

4. Speeltuin


28. Speeltuin

7 6 5

5 t/m 8 Uitkijkpunten dierenverblijven


31. Uitkijkpunt dierenverblijf 30. Uitkijkpunt dierenverblijf

1. In- en uitgang en faciliteiten 32. Speeltuin

29. Faciliteiten

1 e

kaart functie en visuele aantrekkingskracht attractoren

105

nr. 5 40%

55%

nr. 6 50%

nr. 2 35%


.4 UNCTIE 5%

nr. 12 25%

ENHOOFDPAD 2


attractor


verblijfobject

nr. 14 35% nr. 12 25%

nr. 1 50%



nr. 10 30%

nr. 1 50% nr. 1 50% ht nr. 1 50%

nr. 20 nr. 13 65%

nr. 13


35%

nr. 20 65%

2

nr. 15 35%

nr. 12

nr. 18 25% nr. 12 nr.45% 15 25%

35%

nr. 12 12 25%

nr. 13 35% nr. 13 35% nr. 13 HOOFDPAD 1 35% nr. 9 nr. 16 35% nr. 18 45%

nr. 7 70%

nr. 7

HOOFDPAD 1

35%

24

Kijkobject

Entree-object

nr. 7 70%

nr. 8 Kijkobject35%

nr. 9 40%

Verblijfsobject

nr. 27 25%



Uitzichtspunt

HOOFDPAD 1

nr. 7 70%

nr. 9 40%

25%

nr. 6 50% nr. 6 50% nr. 6 50%

nr. 3 55%

40%

HOOFDPAD 2

nr. 15 35% nr. 15 35% nr. 15 8 35% 7 6 5

nr. 8 35%

nr. 29 35%

nr. 16 35% nr. 16 35% nr. 5-8 nr. 16 10-25% 35%

nr. 17 40% nr. 17 40% nr. 30 nr. 17 15% 40%

Verblijfsobject

Aankleding route

nr. 5 40% nr. 5 40% nr. 5 40% nr. 8 35%

HOOFDPAD 2 nr. 4 HOOFDPAD 2nr. 9

nr. 9 40%

22

45%

HOOFDPAD 1

nr. 18 45%

nr. 28 25%

21

23 nr. 10 100% Aantrekkingskracht 30% nr. 10 30% nr. 10 30%

nr. 19 60% nr. 19 60% nr. nr.19 26 60% 30%

nr. 17 40% nr. 25

17 16 19 18 nr. 8 15-35% 35% Nummer nr. 18attractor

35% nr. 14 35% nr. 14 nr. 10 80%35%

nr. 7 70% nr. 17 40%

40%

HOOFDPAD 1 nr. 2 35% nr. 2 35% nr. 2 35%

nr. 7 70%

nr. 17 40%

nr. 20 nr. 8 65% nr. 20 35% 65% nr. 20 65%

55%

nr. 8 35%

Resultaten

nr. 16 35%

HOOFDPAD 1nr. 14

nr.12-14 10%

14 13


nr. 17 40% nr. 11 65%

HOOFDPAD 2

nr. 7 70% nr. 14 35% nr. 20 nr. 16 65% nr. 11 35% 45% nr. 11 45% nr. 11 45% nr. 15

HOOFDPAD 2

nr. 14 35%

nr. 10 30% nr. 19 60%

nr. 19 60%

nr.16-24 20

106

nr. 14 35%

nr. 6 50%


nr. 9 40%

HOOFDPAD 2



nr. 2 40%

nr. 7 70% nr. 7 70% nr. 7 nr. 31 70%

HOOFDPAD 1

nr. 1 50%

nr. 32 40%

30%

Aankleding route

Doe-object




nr. 1 50%

nr. 29 35%

nr. 15 55%

nr. 3 55%

nr. 1 50%

nr. 11 65%

nr. 32 40%

nr. 28 25%

nr. 25 35%

nr. 9 40%

nr. 4 25%

nr. 8 10-25%

nr. 7 10-25%

nr. 6 10-25%

nr. 5 10-25%

nr. 2 40%

nr. 14 10%

nr. 13 10%

nr. 12 10%

nr. 11 65%

nr. 10 80%

nr. 20 15%

nr. 19 20%

nr. 18 15%

nr. 17 20%

nr. 16 15%

nr. 26 30%

nr. 24 35%

nr. 23 25%

nr. 22 10%

nr. 21 10%

nr. 31 30%

nr. 30 15%

nr. 27 25%

107

Resultaten Functie en visuele aantrekkingskracht attractoren Zoals gezegd zijn alle attractoren visueel gekoppeld aan het hoofdpad. Het merendeel van de attractoren heeft een functie als uitkijkpunt. De uitkijkpunten worden afgewisseld door speeltuinen/speelobjecten, waarvan er vijf zijn aangewezen als attractor. drie attractoren hebben een verblijfsfunctie. Dit zijn tevens de enige verblijfsobjecten in het park. Ze zijn gesitueerd aan het begin van de route, halverwege de route en op driekwart van de route (looprichting nr. 1 tot nr. 32). Attractoren met de hoogste visuele aantrekkingskracht zijn respectievelijk; attractor 10 (80%), 11 (65%), 3 en 15 (55%). Attractoren 7 en 12 t/m 14 hebben het laagste percentage visuele aantrekkingskracht (10%). De overige attractoren (behalve de in- en uitgang) hebben een percentage tussen de 15 en 40%. Het gemiddelde percentage visuele aantrekkingskracht binnen de casestudie is 30%. Er zijn dus enkele attractoren binnen het park aanwezig die een redelijk hoge visuele aantrekkingskracht hebben de meeste hebben echter een gemiddelde aantrekkingskracht. Zie bijlage 3 voor de overzichtstabel van Safaripark Beekse Bergen waaruit is af te lezen hoe de percentages visuele aantrekkingskracht zijn opgebouwd.

108

liJn hoofDpaD 1

100 nr. 4 25%

nr. 11 65% nr.12-14 10%

nr. 3 55%

HOOFDPAD 1

13 12

8

nr. 25 35%

nr. 15 55%

17 18

7 6 5

nr. 1 50%

nr. 5-8 10-25%


16 19

nr.16-24 20 21 15-35%

24 22

nr. 29 35%

nr. 26 30%


nr. 2 40%

nr. 10 80%

14

zichtbereik nr. 1

nr. 9 40%

nr. 32 40%

nr. 31 30%

nr. 2 40%

50 nr. 1 50%

0 nr. 3 55%

50

nr. 30 15% nr. 28 25%

100

0

23

5.3.3 Hoofdpaden hoofdpad 1 alle attractoren zijn visueel gekoppeld aan het hoofdpad. De meeste attractoren liggen langs het pad, een aantal op het pad.

5.57 overzichtskaart en principetekening over relaties en verhoudingen.

109

nr. 2 40%

nr. 2 40%

nr. 3 55%

Resultaten 100 zichtbereik nr. 1 nr. 2 40%


50 nr. 1 50%

nr. 2 40%


nr. 9 40%

nr. 10 80% nr. 11 65%

0 nr. 3 55%

nr. 3 55%

nr. 4 25%

nr. 5 25%

nr. 6 25%

nr. 7 10%

nr. 8 25%

50

0

895

100

100 zichtbereik nr. 1 nr. 2 nr.1640% 15%

50 nr. 15 55%

nr. 1 50%

0

nr.17 20% nr. 3 55%

nr. 25 35%

nr. 27 25%nr. 9 40%

nr. 29 35%

nr.19 nr. 3 20% 55%

nr.21 15%

nr.22 15%

nr.24 35%

nr. 26 30%

nr. 4 25%

nr. 5 25%

nr. 6 25%

nr. 7 10%

nr. 28 nr. 8 25% 25%

50

895

nr.23 25%

0

1790

nr. 2 nr.20 40% 15%

nr. 10 80% nr. 11 65%

100

110

nr.18 nr. 2 20% 40%

zichtbereik nr. 11

2685


zichtbereik nr. 15

nr. 30 15%

5.58 rechtgetrokken hoofdpad 1.

nr. 14 10%

nr. 10 80%

nr. 13 10%

nr. 12 10%

nr. 13 10%

nr. 12 10%

nr. 13 10%

nr. 14 10%

grafiek hoofDpaD 1

zichtbereik nr. 15

nr.16 15%

nr.20 15%

nr.18 20%

nr. 25 35%

nr. 15 55%

nr. 11 65%

nr.17 20%

nr.19 20%

nr.21 15%

nr.22 15%

nr.24 35%

nr. 26 30%

zichtbereik nr. 1

nr. 31 30%

nr. 1 50%

3580

nr. 32 40%

Rechtgetrokken hoofdpad 1 De attractoren bevinden zich visueel gezien op korte afstand van het hoofdpad. een uitschieter is attractor 23. zeer opvallend is dat de meeste attractoren direct aan het hoofdpad gekoppeld zijn maar dat bij veel knooppunten een attractor ontbreekt. De lussen in de padenconfiguratie worden hierdoor nauwelijks ervaren en worden hierdoor min of meer shortcuts. De visuele reikwijdte van attractor 1, het begin- en eindpunt van het hoofdpad, is klein. 111

2685

1790

nr.23 25%

895

2685

112 0

1790


895

0


Resultaten

150 140 130 120 110 100

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

150 140 130 120 110 100

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

3580

1790


Grafiek hoofdpad 1 In de grafiek is een vrij vlakke lijn te zien met hier en daar een uitschieter. Deze uitschieters bevinden zich voornamelijk aan het begin van de lijn en op ca. 2/5 van de route. Goed te zien is de lage visuele aantrekkingskracht ter plekke van knooppunten. De attractoren ‘trekken’ zowel links als rechts van het hoofdpad (blauwe en groen lijn). 113

Resultaten 5.4

Burgers’ Zoo

Algemene informatie Soort themapark Locatie Oppervlakte Aantal bezoekers per jaar opening

Dierentuin Arnhem 45ha 1.520.000 hele jaar door

Historie Toen in 1913 Johan Burgers zijn internationaal vermaarde fazanterie in zijn woonplaats ‘s-Heerenberg voor het publiek openstelde, was dat eigenlijk het begin van Burgers’ Dierenpark. In 1923 kon Burgers de beschikking krijgen over een groot terrein bij arnhem waar hij zijn opvattingen over het houden van dieren in de praktijk kon brengen: alle dieren niet achter tralies maar op open terrassen en in valleien, van het publiek gescheiden door brede grachten. onder leiding van zijn kleinzoon a. van hooff werd omstreeks 1988 een nieuwe weg ingeslagen. In zeer grote verblijven werden grote aantallen dieren samengebracht uit een bepaald landschap: ecodiplays. hierdoor is het park nog maar voor een deel afhankelijk van de omzet tijdens de zomervakantie. In 2006 heeft de Zoo een masterplan tot 2016 ontwikkeld waaruit bekend is dat er een brede rondweg in het centrale deel van het park komt. 5.60 Burgers’ Zoo ligt in arnhem, prvoncie Gelderland in Nederland. 5.61 Luchtfoto van Burgers’ Zoo.

114

b

a

5.4.1 Padenstructuur In de padenstructuur van Burgers’ Zoo is een duidelijke rondgang te herkennen. Hier blijken door uitbreiding een aantal lussen van secundaire paden aan vast te zitten. Deze komen wel allemaal weer uit op het hoofdpad waardoor de rondgang door iedere bezoeker gevolgd zal worden. Paden en hoofdpaden lopen in Burgers’ Zoo regelmatig door gebouwen heen. In dit onderzoek zijn gebouwen van buitenaf wél meegenomen, maar wordt de binnenkant niet geanalyseerd, aangezien je dat als een ander vakgebied kunt beschouwen.

B’

A’

5.62 Padenconfiguratie in Burgers’ Zoo.

115

Resultaten 5.62 Doorsnede A-A’ van een hoofdpad.

A Profiel A-A’ 1:100 Het hoofdpad is overal geasfalteerd. Hier en daar wordt het begeleidt door een laag, houten hekje. Het pad wordt vaak omsloten door een opbouw van bodembedekker, heesters en bomen. De omgeving van het hoofdpad wijkt vooral af wanneer er dierenverblijven aan gekoppeld zijn.

116

4m

2m

A’

5.63 Doorsnede B-B’ van een secundair pad.

B

1m

4m

1m

B’

Profiel B-B’ 1:100 Dit is een algemeen profiel van de secundaire paden. Deze zijn verhard met elementverharding. De begeleiding is vrijwel gelijk met die van het hoofdpad. Soms een laag, houten hekje en vaak omslotenheid door een opbouw van dichte heesters en bomen.

117



Resultaten


14. Kunstwerk

13. Vijver


13. Vijver menshow


16. Brug en 15. Twee attractoren. kunstwerk 14. Kunstwerk bruggen 12. Bloemenshow legenda 16. Brug en 15. Twee kunstwerk attractor bruggen


itgang

4. In- en uitgang 14. Kunstwerk 6. Faciliteiten 15. Twee 6. bruggen Faciliteiten

4. In- en uitgang 14. Kunstwerk 20. Bloemenshow 7. Molen + faciliteiten

3. Kantoor en verwijzings2. Gebouw 13. Vijver faciliteiten nummer 11. Fontein Bloemenshow 17. Speeltuin 19. Bloemenshow aciliteiten en faciliteiten water 12. Bloemenshow . Bloemenshow 17. Speeltuin 6. Faciliteiten 8. Uitzicht op faciliteiten 16. Brug 18. Fontein en bollenveld 18. Fontein . Twee kunstwerk uggen 2. Gebouw 11. Fontein hoofdpad 8. Uitzicht op 18. Fontein bollenveld 19. Bloemenshow en faciliteiten OEK) 9. Fontein subpaden 10. Brug 7. Molen 2. Gebouw

9. Fontein

gebiedsgrens


ang n


7. Molen


15. Twee bruggen



20. Bloemenshow 24. Uitkijkpunt 23. Uitkijkpunt + faciliteiten dierenverblijf dierenverblijf 17. Speeltuin

20. Uitkijkpunt dierenverblijf 6. Faciliteiten 7. Molen

21. Speeltuin

9. Fontein

26. Uitkijkpunt 27. Uitkijkpunt dierenverblijf 17. Speeltuin dierenverblijf 5. Bloemenshow


17. Onderdoorgang 18. Dierenverblijf

11t/m13 Uitkijkpunten 12 dierenverblijf

22. ‘Ocean, Bush en Safari Meeting Centre’ binnenverblijven met restaurant

15. Twee bruggen


9. Fontein


118


10

11 8. Speeltuin 7. Restaurant met terras

6. ‘Desert’ binnenverblijf


6. Faciliteiten

7. Molen

4. Dierenverblijf

3. Restaurant met terras

28. Souvenirwinkel

Fontein en uitgang iliteiten

9. Souvenirwinkel

15. Binnenverblijf


14. Kunstwerk

16. Dierenverblijf

14. Uitkijkpunt dierenverblijf 7. Molen


19. Woonhuis



18. Fontein 25. Uitkijkpunt dierenverblijf 4. 19. In- Bloemenshow en uitgang en faciliteiten

10. Brug

Speeltuin

5. Bloemenshow 6. Faciliteiten In-/uitgang oost, alleen op drukke dagen in gebruik


2. Dierenverblijf 1. In- en uitgang

5.4.2 Attractoren De attractoren liggen op korte afstand van elkaar en niet verspreidt over het gehele terrein. De attractoren liggen zowel aan het hoofdpad als wel aan de sub paden. attractor 22 is het grootste gebouw in het park en is ondergronds gekoppeld met attractor 6. samen vormen ze een overdekte eenheid die vooral bedoeld is om ook in de winter en bij slecht weer bezoekers te kunnen trekken. De eenheid heeft verschillende ingangen die gekoppeld zijn aan de padenconfiguratie buiten.

5.65 impressie van attractoren met verwijzingsnummer.


1

3

7

9

11

12

14

15

17

20

27

28

3

HOOFDPAD 2 nr. 13

5.66 Plaatsing DEN KEUKENHOF LISSE van

SE

nr. 12nr. 14 attractoren aan paden.


cht

nr. 14

nr. 20 nr. 13

nr. 15

Resultaten

nr. 14 nr. 15

nr. 15

nr. 4

nr. 16

nr. 19

nr. 16


attractor

nr. 16

nr. 5 nr. 4

nr. 5

nr. 5

nr. 7


nr. 2

nr. 3

nr. 2 nr. 19

hoofdpad

nr. 12

nr. 13 nr. 12

nr. 18

nr. 15

nr. nr. 11 8 nr. 24

nr. 15 nr. 18

nr. 16 nr. 12

HOOFDPAD 2

nr. 8

nr. 19

nr. 2

nr. 19

nr. 17

Uitleg symbolen

nr. 15

nr. 20

nr. 16

nr.10-12

nr. 7

nr. 17

nr. 4 nr. 18 nr. 18

nr. 8 nr. 18

nr. 8

nr. 8 nr. 5

nr. 10

plein

HOOFDPAD 1

nr. 3

nr. 9

nr. 2

nr. 9

nr. 9

HOOFDPAD 1


nr. 7

nr. 6

nr. 22

nr. 27

nr. 10

nr. 1

nr. 8

nr. 13 nr. 7

hoofdpad

HOOFDPAD 1

nr. 9

nr. 7

nr. 17 nr. 19

nr. 26

attractor subpad

nr. 15

nr. 21

nr. 9

HOOFDPAD 1 nr. 9 nr. 25 HOOFDPAD 1

nr. 2

nr. 14

nr. 14

nr. 16 nr. nr.813

nr. 9

gebiedsgrens

nr. 16

nr. 23

nr. 10

nr. 17

nr. 20

2

nr. 17

nr. 20

nr. 20

water

nr. 18 nr. 6

nr. 7

nr. 14

nr. nr. 13 14

nr. 18

nr. 10

HOOFDPAD 2

nr. 17


nr.HOOFDPAD 17

nr. 19 nr. 19

nr. 6

nr. 6

nr. 7

HOOFDPAD 1

or ect


nr. 1 nr. 28

Op het pad nr. 1

nr. 14

nr. 15

nr. 17

nr. 22

nr. 26

nr. 27

nr. 9

nr. 10

Langs het pad nr. 2

nr. 3

nr. 5

nr. 7

nr. 8

nr. 21

nr. 23

nr. 24

nr. 25

nr. 28

nr. 11

nr. 12

nr. 13

nr. 18

nr. 19



nr. 6

nr. 16

Verhouding attractoren tot paden De attractoren liggen respectievelijk aan het pad, op het pad of het pad ligt rondom de attractor. Eén attractor ligt aan het einde van het pad.


121

Resultaten In-/uitgang oost, Opvallende onderlinge attractoren en verhoudingen tot paden alleen oprelaties drukke dagen in gebruik

19. Woonhuis Principe 1 Attractor 22 wordt gezien als 1 attractor. Opmerkelijk is echter dat deze attractor vanaf de paden die rond de attractor liggen steeds anders ervaren 17. Onderdoorgang 20. Uitkijkpunt dierenverblijf wordt. Het gebouw heeft als het ware meerdere gezichten. 18. Dierenverblijf

BURGERS ZOO

5.68 Opvallende relaties tussen attractoren onderling en tussen attractoren en paden.

16. Dierenverblijf

ATTRACTOR METZOO VERSCHILLENDE GEZICHTEN: BURGERS BUSH, OCEAN EN SAFARI MEETING

11t/m13 Uitkijkpunten 12 dierenverblijf





9. Souvenirwinkel

15. Binnenverblijf


21. Speeltuin


10




ATTRACTOR MET VERSCHILLENDE GEZICHTEN: BUSH, OCEAN EN SAFARI MEETING 5. Uitkijkpunt dierenverblijf

4. Dierenverblijf

3. Restaurant met terras 2. Dierenverblijf 1. In- en uitgang

28. Souvenirwinkel

Principe 2 In het park liggen de meeste attractoren naast het hoofdpad. Echter zijn er ook een aantal attractoren waar men doorheen moet. Ze liggen dus duidelijk op de route. In-/uitgang oost, alleen op drukke dagen in gebruik

19. Woonhuis


17. Onderdoorgang

20. Uitkijkpunt dierenverblijf 18. Dierenverblijf

16. Dierenverblijf 11t/m13 Uitkijkpunten 12 dierenverblijf





9. Souvenirwinkel

15. Binnenverblijf 21. Speeltuin 22. ‘Ocean, Bush en Safari Meeting Centre’ binnenverblijven met restaurant


10




4. Dierenverblijf


28. Souvenirwinkel

122



23. Uitkijkpunt dierenverblijf 21. Speeltuin

In-/uitgang oost, alleen op drukke dagen in gebruik


Principe 3 19. Woonhuis Het hierboven genoemde principe geldt ook voor de lussen die aan het hoofdpad gekoppeld zijn. Ook hier moet de bezoeker soms door een 17. Onderdoorgang 20. Uitkijkpunt attractor heen lopen. dierenverblijf 18. Dierenverblijf




9. Souvenirwinkel

15. Binnenverblijf 21. Speeltuin 22. ‘Ocean, Bush en Safari Meeting Centre’ binnenverblijven met restaurant


10

8. Speeltuin 7. Restaurant met terras




11 8. Speeltuin


4. Dierenverblijf


28. Souvenirwinkel

10

11

KAART FUNCTIE EN VISUELE AANTREKKINGSKRACHT ATTRACTOREN






123

4. Dierenverblijf


16. Dierenverblijf 11t/m13 Uitkijkpunten 12 dierenverblijf



9. Souvenirwinkel

15. Binnenverblijf

28. Souvenirwinkel


nr. 5 40%

55%

nr. 6 50%

nr. 2 35%


.4 UNCTIE 5%

nr. 12 25%

ENHOOFDPAD 2


attractor


verblijfobject

nr. 14 35% nr. 12 25%

nr. 1 50%



nr. 10 30%

nr. 13


35%

2

nr. 2 35% nr. 2 35% nr. 2 35%

nr. 12 nr. 24 nr. 18 25% nr. 12 15 25% nr.45% 25% 35% nr. 12 25%

Kijkobject

124

nr. 15 35%

Entree-object


nr. 17 40%

nr. 7 70%

nr. 7 70%

nr. 18 45% nr. 20

nr. 7 70%

30%

HOOFDPAD 2 HOOFDPAD 2nr. 9

40%

HOOFDPAD 2

65% nr. 20 65%

35% nr. 14 35% nr. 14 35%

nr. 15 35% nr. 15 35% nr. 15 35%

nr. 8 35%

nr. 26 20%

nr. 17 40%

nr. 8

Kijkobject35%

Verblijfsobject

nr. 19 nr. 27 60% nr. 19 60%25% nr. 19 60%

nr. 7 70%

nr. 16 35% nr. 21nr. 16 25% 35% nr. 16 35%



Uitzichtspunt

HOOFDPAD 1

nr. 17 40% nr. 17 40% nr. 17 40%

Verblijfsobject

Aankleding route



nr. 5 40% nr. 5 40% nr. 5 40% nr. 8 35%

nr. 6 nr. 18 50% nr. 6 40% 50% nr. 6 50%

nr. 17 40% nr. 16 25%

nr. 15 25%

nr. 9 20%

nr.10-12

10-15%

nr. 13 25%

nr. 9 40%

nr. 22 75%

nr. 19 50%

nr. 14 25%

40%

HOOFDPAD 1

nr. 9 40%

nr. 20

nr. 8 65% nr. 20 35%

nr. 7 70% nr. 17 40%

nr. 16 35%

nr. 17 40%

nr. 13 nr. 23 35% nr. 13 nr. 16 25% 35% 35% nr. 18 nr. 13 45% 35% nr. 9

nr. 25 25%


nr. 10 100% Aantrekkingskracht 30% nr. 10 30% nr. 10 30%

Resultaten

HOOFDPAD 1nr. 14

nr. 7 70% nr. 14 35% nr. 20 nr. 16 65% nr. 11 35% 45% nr. 11 45% nr. 11 45%

HOOFDPAD 1

HOOFDPAD 1

nr. 20 65%

HOOFDPAD 2

45%

nr. 9 40%

nr. 14 35%

nr. 10 30% nr. 19 60%

nr. 19 60%


nr. 1 50% nr. 1 50% ht nr. 1 50%

nr. 20 nr. 13 65%

HOOFDPAD 2

nr. 14 35%

nr. 6 50%

nr. 8 35%

nr. 7

HOOFDPAD 2

nr. 6 35%

nr. 7 70% nr. 7 70% nr. 7 70%

nr. 8 55%

nr. 7 35% nr. 4 40%

nr. 3 30%

nr. 5

20% Aankleding route

nr. 28 35%

nr. 2 25%

Doe-object

nr. 1 50%



nr. 1 50%

nr. 3 30%

nr. 5 20%

nr. 10 10%

nr. 7 35%

nr. 9 20%

nr. 22 75%

nr. 28 35%

nr. 2 25%

nr. 4 40%

nr. 6 35%

nr. 16 25%

nr. 19 50%

nr. 18 40%

nr. 15 25%

nr. 17 40%

nr. 22 75%

nr. 27 25%

nr. 26 20%

nr. 14 25%

nr. 8 55%

nr. 21 25%

nr. 20 30%

nr. 22 75%

nr. 27 25%

nr. 26 20%

nr. 25 25%

nr. 11 15%

nr. 12 10%

nr. 24 25%

nr. 23 25%

nr. 14 25%

nr. 13 25%


125

Resultaten Functie en visuele aantrekkingskracht attractoren Alle attractoren met een verblijfsfunctie zijn gekoppeld aan het hoofdpad zo blijkt uit de tabel. Dit geldt ook voor de doe-objecten. Andere functies zijn zowel aan de het hoofdpad als wel aan de sub paden gekoppeld. Attractoren met de hoogste visuele aantrekkingskracht zijn respectievelijk; attractor 22 (75%), 8 (55%), 1 en 19 (50%). Attractoren 10 en 12 hebben het laagste percentage visuele aantrekkingskracht (10%). De overige attractoren (behalve de in- en uitgang) hebben een percentage tussen de 15 en 40%. Het gemiddelde percentage visuele aantrekkingskracht binnen de casestudie is 30%. Er zijn dus enkele attractoren binnen het park aanwezig die een redelijk hoge visuele aantrekkingskracht hebben, de meeste hebben echter een gemiddelde aantrekkingskracht. Zie bijlage 4 voor de overzichtstabel van Burgers’ Zoo waaruit is af te lezen hoe de percentages visuele aantrekkingskracht zijn opgebouwd.

126

liJn en grafiek hoofDpaD 1

nr. 17 40% nr. 20 30%

nr. 16 25%

nr. 9 20% nr. 21 25%

nr. 8 55%

nr.10-12

10-15%

nr. 22 75%

nr. 7 35%

nr. 6 35% nr. 4 40% nr. 5 20% nr. 3 30%

nr. 2 25%

nr. 1 50%

nr. 28 35%

5.4.3 Hoofdpaden hoofdpad 1 van de 28 attractoren in het park zijn er 18 visueel gekoppeld aan het hoofdpad. De meeste attractoren liggen langs het hoofdpad, een aantal op het hoofdpad.

zichtbereik nr. 1

nr. 28 35%

5.73 overzichtskaart en principetekening over relaties en verhoudingen.

zichtbereik nr. 1

127 nr. 5 20%

nr. 6 35%

nr. 6 35%

nr. 6 35%

nr. 10

nr. 11

10%

nr. 12

15%

10%

zichtbereik nr. 17 nr. 17

nr. 3 30%

zichtbereik nr. 22 nr. 22

nr. 2 25%

nr. 5 20%

nr. 6 35%

35%

nr. 6 35%

nr. 10

nr. 11

10%

nr. 12

15%

10%

nr. 1 50%

0

nr. 2 25%

nr. 3 nr. 3 30%

nr. 7 35%

nr. 3 30% 30% nr. 4 40%

50 100

nr. 4 40%

50 100

nr. 28 35%

nr. 9 20%

nr. 9 20%

nr. 21 25% binnenroute nr. 22 is niet meegenomen

nr. 7 35%

nr. 5 20%

nr. 6 35%

nr. 6 35%

nr. 7 35%

nr. 8 nr. 10 55% nr. 11

10%

0

nr. 3 30%

nr. 7 35%

nr. nr. 3 Afstand in3meters > 30%

30%

nr. 4 40%

50

nr. 4 40%

nr. 28 35%

nr. 28 35%

zichtbereik nr. 1

15%

nr. 12

zichtbereik nr. 17

nr. 9 20%

nr. 7 35%

nr. 3 30%

zichtbereik nr. 22

10% nr. 17 40%

nr. 2 25%

nr. 50

nr. 20 30%

nr. 7 35%

nr. 4 40% nr. 6 35%

nr. 2 25%

nr. 22 75%

Resultaten

nr. 16 25%

nr. 1 50%

0

nr. 3 30%

zichtbereik nr. 22

nr. 17 40%

zichtbereik nr. 1


zichtbereik nr. 17

nr. 9 20%

nr. 16 25%

nr. 2 25%

nr. 22 75% nr. 21 25% binnenroute nr. 22 is niet meegenomen nr. 20 30%

nr. 50 nr. 28 35%

nr. 28 35%

1378

nr. 28 35%

689


50

nr. 7 35% nr. 4 40%

Afstand in meters >

689

1378

Afstand in meters >

689

1378

nr. 8 55%

0

nr. 7 35%

0

128

tieve aantrekkingkracht attractoren Cumulatieve > aantrekkingkracht attractoren >

100

150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 150 20 140 10 130 0 120 110 100 90 80 70 60 50 40

nr. 1 50% nr. 28 35%

nr. 28 35%


nr. 2 25% nr. 1 50%

rechtgetrokken hoofdpad 1 De attractoren bevinden zich visueel gezien op korte afstand van het hoofdpad. de knooppunten volgen zich in het begin van de lijn relatief snel op. op de tweede helft van de lijn zijn er minder knooppunten. ook zijn er steeds minder attractoren aan de knooppunten gekoppeld.


nr. 28 35%

1378

nr. 28 35%

1378

men

nr. 2 25%

1378

n

nr. 3 30%

Grafiek hoofdpad 1 In de eerste helft van de grafiek is te zien dat op veel punten getrokken wordt aan de bezoeker. De visuele aantrekkingskracht van de attractoren op de knooppunten varieert sterk waardoor een variabele lijn ontstaat. De attractoren ‘trekken’ zowel links als rechts van het hoofdpad (blauwe en groene lijn). Het tweede deel van de grafiek zou men lager verwachten door de kleine hoeveelheid gekoppelde attractoren aan de knooppunten. De reden waarom de lijn zo hoog is uitgevallen, is te zoeken in de aanwezigheid van attractor 22 op de route. Het zichtbereik van deze attractor is vrij groot en visuele aantrekkingskracht ook. Op het einde van de grafiek stijgt de lijn weer tot de hoogte waarop deze begon.


129

6

Conclusie en discussie Inleiding Een overzichtstabel (op grootformaat papier) met de belangrijkste resultaten is ter verduidelijking los bijgevoegd ten tijde van inlevering van dit rapport.

6.1 Tabel schematisch overzicht van de opbouw van de conclusies.

Een tabel waarin de opbouw van de conclusies is weergegeven is te zien in afbeelding 6.1.

CONCLUSIES

ATTRACTOREN AAN HOOFDPADEN



ATTRACTOREN AAN SUBPADEN



as met climax

gelijkmatige verdeling

Keukenhof: geen verband

Beekse Bergen: geen subpaden

as met anticlimax

variërende verdeling

Efteling: sprookjesbosprincipe

Burgers’ Zoo: subpaden als lus

as met gelijkmatige verdeling

Efteling: versterkt door ruimte Efteling: samengestelde werking

131

Conclusie en discussie In dit onderzoek naar de plaatsing van attractoren aan de padenconfiguratie in themaparken, is per casestudie eerst gekeken naar de padenconfiguratie en vervolgens naar de attractoren. Over de attractoren zijn uitspraken gedaan met betrekking tot de locatie, de relatie tot de paden, de functie en de visuele aantrekkingskracht. Vervolgens is ingezoomd op de hoofdpaden binnen de casestudies. de centrale vraag was daarbij als volgt: Hoe kunnen attractoren in een themapark geplaatst worden aan de padenconfiguratie en welk effect heeft deze plaatsing op de beweging van de bezoeker? Om in dit hoofdstuk een gestructureerd antwoord te kunnen geven op de centrale vraag, is gekozen de centrale vraag op te splitsen in de volgende twee vragen:

132

1.

Hoe kunnen attractoren in een themapark geplaatst worden aan de hoofdpaden en welk effect heeft deze plaatsing op de beweging van de bezoeker?

2.

Hoe kunnen attractoren in een themapark geplaatst worden aan de subpaden en welk effect heeft deze plaatsing op de beweging van de bezoeker?

6.1 Hoe kunnen attractoren in een themapark geplaatst worden aan de hoofdpaden en welk effect heeft deze plaatsing op de beweging van de bezoeker? Door de visuele aantrekkingskrachten op de knooppunten op de hoofdpaden bij elkaar op te tellen en te verwerken in een grafiek, kunnen specifieke uitspraken gedaan worden over de beleving van de attractoren aan het hoofdpad. om te onderzoeken hoe en in welke mate attractoren de bezoeker richting geven op een hoofdpad zou men de bewegingsstromen van de bezoekers moeten vergelijken met de plaatsing van de attractoren aan het hoofdpad. deze gegevens stonden niet tot de beschikking. Wat de gebruikte methode in dit onderzoek nu juist zo interessant maakt, is dat er toch uitspraken gedaan kunnen worden over waarschijnlijke keuzes van de bezoeker. Over het algemeen stimuleren attractoren, direct naast het hoofdpad, op het hoofdpad of aan het eind van het hoofdpad het volgen van het hoofdpad. Attractoren die verder van het hoofdpad liggen stimuleren juist het verlaten van het hoofdpad als er geen duidelijke terugkoppeling is naar het hoofdpad. In de categorie attractoren die verder van het hoofdpad liggen is onderscheidt te maken in attractoren die vanaf het hoofdpad te bereiken zijn en attractoren die vanaf het hoofdpad niet te bereiken zijn. Attractoren die niet te bereiken zijn, zorgen voor een spanningsopbouw. Ze zijn te zien, de bezoeker zou er heen willen, maar deze mogelijkheid wordt niet geboden. Wat opvalt is dat alle casestudies in het begin van de grafiek een duidelijke piek vertonen. deze piek is te koppelen aan de ingang en de hieraan verbonden faciliteiten. In de meeste gevallen volgen na de ingang twee knooppunten met een visuele koppeling aan attractoren waarna de lijn daalt. Het verdere verloop van de grafieklijn verschilt per casestudie. In de casestudies is een duidelijke tweedeling te maken met betrekking tot de hoofdpaden: • hoofdpad is een as. • hoofdpad is een rondgang Deze tweedeling wordt in de hierna volgende teksten ook aangehouden. Gezien de masterplannen voor het Nederlands Openluchtmuseum een

133

Conclusie en discussie rondgang en een as toepassen als belangrijkste leidend infrastructureel principe, is dit een erg nuttige tweedeling! Hoofdpad is een as De functie van een as is beduidend anders dan die van een rondgang. een as zet aan tot de verdeling van bezoekers. deze verdeling kan op verschillende manieren plaats vinden. In relatie tot de attractoren zijn binnen de casestudies drie typen hoofdassen te onderscheiden: • as met een climax van attractoren (hoofdpad 1 Keukenhof), • as met een anticlimax van attractoren (hoofdpad Efteling), • en een as met een gelijkmatige verdeling in afstand en visuele aantrekkingskracht van attractoren (hoofdpad 2 Keukenhof) 6.1 Essentie grafieklijn hoofdpad 1 de Keukenhof

as met een climax van attractoren Aan het begin van hoofdpad 1 in de Keukenhof (looprichting attractor 1 tot 20) zijn opvallend weinig attractoren gekoppeld aan de knooppunten. Aan het einde van het hoofdpad worden de onderlinge afstanden tussen de knooppunten steeds kleiner en werken er op de knooppunten meerdere attractoren. In de lijn van de grafiek waarbij de visuele aantrekkingskracht van de attractoren op de knooppunten is opgeteld, is duidelijk te zien dat toegewerkt wordt naar een soort climax. aan het begin van het hoofdpad is relatief weinig begeleiding doormiddel van attractoren. de kans bestaat dat het hoofdpad hierdoor niet interessant genoeg is om te volgen. Dit zal resulteren in het afwijken van het hoofdpad door de bezoeker. Wellicht is dit bewust gedaan, juist omdat bekend is dat de Keukenhof aanstuurt op de verdeling van de bezoekers en dus niet op het volgen van een hoofdpad.

134

In het tweede segment van het hoofdpad, bestaat door de relatief grote afstand van de attractoren tot het hoofdpad een kans dat de bezoeker afwijkt van het hoofdpad. toch wordt de bezoeker door de onderlinge zichtrelaties tussen de attractoren aan het ene kant van het hoofdpad en de attractoren aan de andere kant van het hoofdpad, aangestuurd om weer naar het hoofdpad terug te keren.

6.2 de bezoeker wordt aangestuurd om weer naar het hoofdpad terug te keren.

Hierbij wordt het hoofdpad in het tweede segment een verzamel-as, waar men van kan afwijken doordat attractoren geplaatst zijn langs de route, maar waar men ook weer op terug komt. In het tweede segment van het hoofdpad speelt de attractor op het einde van het hoofdpad een belangrijke rol. deze zorgt er ook voor dat de bezoeker op het hoofdpad blijft. Concluderend: bij een as met een climax van attractoren aan het einde ontstaan twee mogelijke verdeelpunten. Het verdeelpunt in het tweede segment van de as kan vermeden worden door een duidelijke terugkoppeling van de attractor naar het hoofdpad te ontwerpen en er voor te zorgen dat er een eindattractor aanwezig is.

6.3 Waarschijnlijke verdeling bezoekers bij een as met een climax van attractoren.

135

Conclusie en discussie as met een anticlimax van attractoren Het hoofdpad in de Efteling begint met een sterk visueel aantrekkelijke attractor (de bezoekersingang) en eindigt op een verdeelplein. De bezoekersingang trekt met name de bezoekers vanaf de parkeerplaats richting het hoofdpad. eenmaal op dit hoofdpad valt op dat de bezoekersingang een relatief kleine visuele reikwijdte heeft op de lijn van het hoofdpad. De bezoekersingang heeft dus met name een effect op de parkeerplaats en dient in het park in mindere mate als herkenning als uitgang van het park. Op de eerste twee knooppunten op de lijn, zijn op grote visuele afstand twee attractoren (nr. 15 en 16) te zien. Omdat op deze twee knooppunten niet duidelijk is hoe men de attractoren kan bereiken zullen de meeste bezoekers op het hoofdpad blijven. Het knooppunt dat volgt (knooppunt 3 vanaf de bezoekersingang) biedt een recht pad richting de attractoren 15 en 16. Op het knooppunt zelf zijn de attractoren 15 en 16 echter niet te zien. De keuze op knooppunt 3 wordt door het feit dat op de twee voorgaande knooppunten de attractoren te zien waren waarschijnlijk wel beïnvloed. Doordat aan knooppunt 3 visueel gezien geen attractor is gekoppeld, is het voor de bezoeker minder interessant om het hoofdpad verder te volgen. In de grafiek is dit te zien als een dal. Als de bezoeker kiest om het hoofdpad wel te vervolgen, loopt na knooppunt 3 de grafieklijn langzaam weer omhoog. Er volgen een aantal attractoren, maar door een geringe visuele aantrekkingskracht en een relatief grote onderlinge afstanden tussen de knooppunten is het verloop niet erg bijzonder. Enkele bezoekers zullen getrokken worden door de attractoren langs het hoofdpad, het merendeel zal waarschijnlijk doorlopen uit 6.4 Essentie grafieklijn hoofdpad efteling.

136

nieuwsgierigheid naar wat zich aan het einde van het hoofdpad bevindt. Aan het uiteinde van het hoofdpad komen zij echter ‘bedrogen’ uit door de afwezigheid van een attractor. Het hoofdpad in de Efteling zou kunnen fungeren als een pad dat de bezoeker naar het verdeelplein trekt, maar faalt hier in door een gebrek aan attractoren langs het hoofdpad die

het hoofdpad aantrekkelijk maken om het te volgen. dit wordt versterkt door de afwezigheid van een zichtbare attractor aan het einde van het hoofdpad. De grafieklijn laat dit duidelijk zien. 6.5 Waarschijnlijke verdeling bezoekers bij een as met een anticlimax van attractoren.

Concluderend: een as met een anticlimax van attractoren heeft eigenlijk hetzelfde effect als een as met een climax van attractoren. door te veel attractoren aan het eerste segment van het hoofdpad is de kans groot dat men hier al afwijkt van het hoofdpad. door te weinig attractoren aan het tweede segment van het hoofdpad wordt niet gestimuleerd het hoofdpad te volgen. Ook hier ontstaan twee verdeelpunten. Verdeling van bezoekers in het eerste segment van het hoofdpad kan voorkomen worden door een duidelijke terugkoppeling van de attractor naar het hoofdpad te ontwerpen. Verdeling in het tweede segment van het hoofdpad kan voorkomen worden door een duidelijke attractor aan het einde van het hoofdpad toe te voegen. As met een gelijkmatige verdeling in afstand en visuele aantrekkingskracht van attractoren Hoofdpad 2 in de Keukenhof heeft een duidelijke verdeelfunctie. De attractoren die visueel gekoppeld zijn aan dit hoofdpad versterken de verdeelfunctie in grote mate. Aan de uiteinden van het hoofdpad zijn attractoren gekoppeld, die over de gehele lengte van het hoofdpad te zien zijn. deze attractoren trekken de bezoeker verder het hoofdpad op. Aan de knooppunten, die relatief gelijkmatig verdeeld zijn over het hoofdpad, zijn gelijkwaardige visueel

6.6 hoofdpad 2 in de Keukenhof.

137

Conclusie en discussie aantrekkelijke attractoren gekoppeld. Hierdoor ‘trekt’ het ene subpad niet meer dan het andere subpad en worden de bezoekers dus gelijkmatig verdeeld in het park. 6.7 Essentie grafieklijn hoofdpad 2 Keukenhof.

De grafieklijn van hoofdpad 2 vertoond in vergelijking tot de grafieklijn van hoofdpad 1 een opvallend vlak verloop.

Concluderend: als men toe wil naar een goed spreidingsmodel dan kunnen de attractoren langs het hoofdpad het beste zo gelijk mogelijk over het hoofdpad verdeeld worden. Daarbij zou de ene attractor niet meer moeten ‘trekken’ dan de andere attractor. Door op het eindpunt(en) van het hoofdpad een eindattarctor toe te passen wordt een betere verdeling van de bezoekers gestimuleerd. Door de bezoekers te laten ‘starten’ in het midden van de as (zoals bij hoofdpad 2 in de Keukenhof) wordt de verdeling van de bezoekers geoptimaliseerd. 6.8 Waarschijnlijke verdeling bezoekers bij een as met een gelijkmatige verdeling in afstand en visuele aantrekkingskracht van attractoren.

138

Hoofdpad is een rondgang Een rondgang gaat niet zoals een as uit van de verspreiding van bezoekers maar juist van het vasthouden van de bezoekers. Bij een rondgang is de opbouw en opvolging van attractoren belangrijk. Binnen de casestudies zijn twee typen rondgangen te onderscheiden: • een rondgang met een vrij gelijkmatige verdeling in afstand en visuele aantrekkingskracht van attractoren (hoofdpad 1 Safaripark Beekse Bergen) • en een rondgang met een variërende verdeling in afstand en visuele aantrekkingskracht van de attractoren (hoofdpad 1 Burgers’ Zoo). Een rondgang met een vrij gelijkmatige verdeling in afstand en visuele aantrekkingskracht van attractoren Alle attractoren in Safaripark Beekse Bergen zijn visueel gekoppeld aan het hoofdpad. De afstanden tussen de attractoren zijn in vergelijking tot de andere casestudies groot. De attractoren in het park hebben niet vaak een visuele relatie met andere attractoren. De attractoren bevinden zich soms gegroepeerd, soms niet gegroepeerd maar altijd op korte afstand van het slingerende hoofdpad.

Door de afwezigheid van attractoren op de meeste knooppunten wordt de bezoeker niet aangezet een andere route te volgen dan de hoofdroute. Subpaden worden dus niet bij de hoofdroute betrokken. Dit samen met het feit dat bij de entree aangedrongen wordt op het volgen van de route in één bepaalde richting (d.m.v. bebording) en het feit dat alle attractoren aan het hoofdpad gelegen zijn, maakt dat niet gestimuleerd wordt

6.9 Slingerend hoofdpad in Safaripark Beekse Bergen. Attractoren zijn op korte afstand van het hoofdpad gelegen.

6.10 Essentie grafieklijn hoofdpad Safaripark Beekse Bergen.

139

Conclusie en discussie een eigen invulling te geven aan het routeverloop. het hoofdpad in safaripark beekse bergen vertoont met betrekking tot de attractoren een weinig gevarieerd beeld. Door de grote afstanden tussen de attractoren, de lage visuele aantrekkingskracht van de attractoren en de gelijke afstand van de attractoren tot het hoofdpad, is de route misschien zelfs eentonig te noemen. Een alternatief op de hoofdroute wordt niet gestimuleerd doormiddel van attractoren. Dit maakt wellicht de route voor de bezoeker te geprogrammeerd en weinig uitdagend. Een rondgang met een variërende verdeling aantrekkingskracht van de attractoren

in afstand en visuele

Het merendeel van de attractoren in Burgers’ Zoo is visueel gekoppeld aan het hoofdpad. de afstand van de attractor tot het hoofdpad varieert, maar is over het algemeen klein. De afstanden tussen de attractoren onderling varieert. In het eerste segment van de rechtgetrokken lijn van het hoofdpad zijn de knooppunten gegroepeerd. Op de knooppunten zijn meerdere attractoren te zien. Door de variatie in visuele aantrekkingskracht van deze attractoren ontstaat in het eerste segment van de grafiek een fluctuerende lijn. er is hier sprake van een boeiende beleving. Men wordt van de ene attractor naar de andere getrokken. halverwege het hoofdpad is sprake van een rustmoment. Er zijn opeens geen attractoren meer aanwezig op de knooppunten en er wordt in vergelijking tot het eerste segment van het hoofdpad minder aan de bezoeker ‘getrokken’. Vlak na het rustpunt wordt een spanning opgebouwd doordat vanaf dan attractor 22 (gebouw Burgers Bush en de Ocean) te zien is. Na het bezoeken van deze attractor zakt de lijn omlaag en stijgt dan weer tot de hoogte waarop die begon. 6.11 Essentie grafieklijn hoofdpad safaripark Burgers’ Zoo

140

Wat opvalt is dat over de gehele lengte van het hoofdpad keuzes te maken zijn op de knooppunten en dat soms deze keuzes juist gestimuleerd worden door de koppeling van attractoren aan de knooppunten. De bezoeker kan meer dan in safaripark beekse bergen een eigen route uitstippelen. De hoofdroute is in mindere mate geprogrammeerd.

Concluderend: In vergelijking tot de casestudies waar een as wordt toegepast (de Keukenhof en de Efteling) is in de casestudies met een rondgang (Safaripark Beekse Bergen en Burgers’ Zoo) sprake van een meer geprogrammeerde route. Attractoren aan de rondgang kunnen toegepast worden om de route spannend te maken. Door te spelen met afstanden tussen attractoren, afstanden van het pad tot de attractoren, groeperingen van attractoren en variatie in visuele aantrekkingkracht van de attractoren wordt een route interessanter (dit zijn ontwerpmiddelen!). Door aan knooppunten attractoren te koppelen kunnen in de rondgang keuzemomenten worden geaccentueerd en bezoekers van het hoofdpad worden af getrokken. Bij een rondgang zullen bezoekers meestal weer uitkomen op het hoofdpad en is het minder noodzakelijk om met behulp van attractoren bezoekers weer naar het hoofdpad te lokken. als de rondgang erg lang is, kan doormiddel van attractoren op de rondgang of verschil in de aankleding van de rondgang (bv. themagebieden) de rondgang (gevoelsmatig) opgeknipt worden in behapbare stukken.

6.12 bij een rondgang komt een bezoeker, ook bij het verlaten van het hoofdpad, meestal weer op hoofdpad terug.

Omdat de rondgang zelf het belangrijkste sturende principe is, is sturing doormiddel van attractoren in feite minder belangrijk. attractoren worden ingezet om de route gevarieerd te houden. De attractoren hoeven niet te schreeuwen om aandacht omdat men de route toch wel volgt. In de twee casestudies met een rondgang is de gemiddelde visuele aantrekkingskracht van de attractoren opvallend lager in vergelijking tot de casestudies met een as.

141

Conclusie en discussie 6.2 Hoe kunnen attractoren in een themapark geplaatst worden aan de subpaden en welk effect heeft deze plaatsing op de beweging van de bezoeker? Hoe de attractoren zich tot de sub paden verhouden is in sterke mate afhankelijk van of de hoofdpaden binnen de casestudie een as of een rondgang hebben. Het onderscheidt; ‘hoofdpad is een as’ en ‘hoofdpad is een rondgang’ zoals hiervoor is gemaakt wordt daarom aangehouden. Hoofdpad is een as Kenmerken voor de parken met als hoofdpad een as, is de willekeur in opvolging van de attractoren op de subpaden. Doordat de hoofdpaden (de assen) een relatief klein aandeel hebben binnen de parken ligt de nadruk op de individuele route van de bezoeker. na het verlaten van een as wordt de bezoeker in grote mate vrij gelaten om een eigen route uit te stippelen. Daarbij nemen de attractoren in grote mate de sturende rol van de hoofdpaden (de assen) over. De mate van sturing is afhankelijk van de hoeveelheid attractoren, de visuele aantrekkingskracht van de attractoren en eventuele verbanden tussen attractoren onderling. Daarbij is de Efteling een voorbeeld van sterke sturing op de sub paden en de Keukenhof een voorbeeld van weinig sturing op de sub paden. De Keukenhof Wat opvalt is dat in de Keukenhof de meeste attractoren visueel gekoppeld zijn aan de hoofdpaden (de assen). De attractoren die gekoppeld zijn aan de subpaden (slechts 4) en dus niet te zien zijn vanaf de hoofdpaden staan erg op zichzelf en hebben geen verbanden onderling. binnen de brei van subpaden sturen deze attractoren enkel puntsgewijs. De attractoren worden in de keukenhof voornamelijk toegepast als sturing ter plekke van de assen. In de rest van het park spelen de attractoren een minder belangrijke rol en ligt de nadruk meer op de beleving van de bloembollenpracht.

142

De Efteling In de Efteling gebeurd exact het tegenovergestelde. Er is sprake van weinig sturing doormiddel van attractoren op het hoofdpad en veel sturing doormiddel van attractoren op de subpaden. Onderling zijn tussen de attractoren op de subpaden verbanden te ontdekken die de bezoeker onbewust zullen sturen. Hierna een opsomming van drie van deze principes die wellicht van pas kunnen komen in de masterplannen van het Nederlands Openluchtmuseum: 1. Het sprookjesbos-principe: De attractoren liggen individueel langs een slingerend pad. Er is geen andere route te volgen dus heeft de bezoeker geen keuze. Er zijn door de individuele ligging en de bochten in het pad geen zichtrelaties tussen de attractoren maar wel wordt steeds de nieuwsgierigheid gewekt doordat de bezoeker zich afvraagt wat er achter de volgende bocht te zien is. Als dit

6.13 Slingerend hoofdpad in het sprookjesbosprincipe.

principe te lang wordt volgehouden kan de beleving monotoon worden. 2. Versterkte visuele aantrekkingskracht door ruimte: Hier worden de attractoren sterk visueel verbonden door een onbegaanbaar gebied (een vijver) en wordt een cluster van attractoren gevormd. De attractoren werken sturend vanaf een grote afstand. Hier worden de attractoren ook visueel verbonden maar dan door een begaanbaar gebied. Wanneer de attractoren verbonden worden door een begaanbaar gebied is de relatie tussen de attractoren veelal minder sterk 6.14 Begaanbare en onbegaanbare ruimte verbinen attractoren in De Efteling.

143

Conclusie en discussie dan bij een verbinding door een onbegaanbaar gebied. Begaanbare gebieden zoals pleinen worden vaak opgedeeld door kleinere elementen zoals beplanting, straatmeubilair en medebezoekers waardoor de visuele relatie in die ruimte minder sterk wordt. Bij een onbegaanbaar gebied, zoals een vijver, zijn veelal minder van deze ‘verstorende’ elementen aanwezig waardoor de visuele relatie in de ruimte en dus tussen de attractoren sterker wordt.

6.15 Attractoren in een ruimte waarin attractoren zich gefaseerd openbaren.

3. Samengestelde werking: De attractoren openbaren zich bij dit principe gefaseerd. De aandacht wordt getrokken door één attractor waardoor men die richting kiest. De attractor is het middelpunt van een ruimte waar andere, secundaire attractoren de wanden vormen. Dit principe heeft een sterk sturende werking door de centrale, sterk visueel aantrekkelijke attractor en de ruimte die daaromheen gevormd wordt. < Dit principe werkt hetzelfde als bovenstaand, alleen wordt de zichtbegeleiding richting de centrale attractor hier niet

6.16 Attractoren openbaren zich gefaseerd waarbij de zichtbegeleiding uit attractoren bestaat.

gevormd door massa, maar door twee attractoren die een soort poort vormen naar de achterliggende ruimte. Hoofdpad is een rondgang In Safaripark Beekse bergen zijn geen attractoren gekoppeld aan de subroutes. In Burgers’ Zoo zijn de meeste subpaden vormgegeven in de vorm van een lus. Aan deze lus zijn attractoren op een soortgelijke wijze als aan het hoofdpad gekoppeld.

144

Omdat bij een lus eigenlijk gewoon sprake is van een rondgang, is sturing doormiddel van attractoren in feite minder belangrijk. Attractoren worden ingezet om de subpaden gevarieerder te maken. De attractoren hoeven niet te schreeuwen om aandacht omdat men de route toch wel volgt.

6.3 Terugkoppeling hypothese In 6.1 en 6.2 is door de centrale vraag te splitsen er een gestructureerd antwoord op gegeven. Daarbij ontbreekt een terugkoppeling op de hypothese. de hypothese zoals die aan het begin van het onderzoek is opgesteld is als volgt: In themaparken worden bezoekers duidelijk gestuurd door attractoren, de manier van plaatsing van de attractoren is daarbij in grote mate afhankelijk van de padenconfiguratie. Gesteld kan worden dat de hypothese waar is bevonden. In de verschillende onderzochte parken, is sprake van sturing door attractoren. Dit is met name het geval bij de parken waar een as als hoofdpad is toegepast. de plaatsing van de attractoren aan de as is van grote invloed op de beweging van de bezoeker (climax, anticlimax en gelijke verdeling). In de parken met een rondgang vindt minder sturing plaats doormiddel van attractoren omdat de rondgang zelf al een sturende werking heeft. Attractoren zijn hier ingezet om de rondgang gevarieerd te houden.

145

G

eraadpleegde literatuur

Geraadpleegde literatuur Boeken Diepstraten, H. van den (2002), De Efteling kroniek van een sprookje, tirion: baarn. Kooij, E. van der, Steenbergen C.M. ( 1991), Het Montage Landschap, Publicatieburo Faculteit der Bouwkunde: Delft. Ruijter M. den, Nijhuis S. (2007), Keukenhof. Ontwerponderzoek naar de spreiding van bezoekers bij een veranderende ruimtelijke organisatie, denetc. Steenbergen, C.M. e.a. (1985), Architectuur en landschap. Rationele, formele en picturale ensceneringen het situatief ontwerpen, Universitaire pers: delft. Vroom, M. J. (2005), Lexion van de tuinen landschapsarchitectuur, Blauwdruk: Wageningen. Rapporten Maagd B, Veenemans D. (1988), Archeon. Een ontwerp voor een archeologische attractiepark in alphen aan den rijn, Wageningen Websites Artis, Amsterdam Aviodrome, Lelystad Avonturenpark Hellendoorn, Hellendoorn Burgers Zoo, Arnhem, De Apenheul, Apeldoorn De Efteling, Kaatsheuvel De Keukenhof, Lisse Diergaarde Blijdorp, Rotterdam Dolfinarium, Harderwijk Drievliet, Den Haag Duinrell, Wassenaar Ecodrome, Zwolle

http://www.artis.nl/ http://www.aviodrome.nl/ http://www.avonturenpark. nl/ http://www.burgerszoo.eu/ http://www.apenheul.nl/ http://www.efteling.com/ http://www.keukenhof.nl/ http://www.blijdorp.nl/ http://www.dolfinarium.nl/ http://www.drievliet.nl/ http://www.duinrell.nl/ http://ecodrome.nl/

147

Geraadpleegde literatuur Het Archeon, Alphen aan de Rijn Het Zuiderzee museum, Enkhuizen Koningin Julianatoren, Apeldoorn Kröller Muller museum, Otterlo Madurodam, Den Haag Noorderdierenpark Emmen, Emmen Ouwehands Dierenpark, Rhenen Safaripark Beekse bergen, Hilvarenbeek Slagharen, Slagharen Toverland, Sevenum Walibi Holland, Biddinkhuizen

http://archeon.nl/ nederlands/home.html http://www. zuiderzeemuseum.nl/ http://www.julianatoren.nl/ http://www.kmm.nl/ http://www.madurodam.nl/ http://www.dierenparkemmen.nl/nl/home/home. htm http://www.ouwehand.nl/ http://www.safaripark.nl/ http://www.slagharen.com/ http://www.toverland.nl/ http://www.walibi.com/ holland/nl-nl

Mondeling verkregen informatie De heer T. Aker, manager parkbeheer Keukenhof, gesprek tijdens veldbezoek op 30-03-2011.

148

149

B

ijlagen

Tabel sterkte attractoren De keukenhof

Bijlage 2

KEUKENHOF LISSE ATTRACTOR Nr.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Omschrijving

In‐ en uitgang en faciliteiten Gebouw Kantoor en faciliteiten In‐ en uitgang Bloemenshow Faciliteiten Molen Uitzicht op bollenveld Fontein Brug Fontein Bloemenshow Vijver Kunstwerk Twee bruggen Brug en kunstwerk Speeltuin Fontein Bloemenshow + faciliteiten Bloemenshow + faciliteiten

FACTOREN Type

Entree‐object Kijkobject Verblijfsobject Entree‐object Verblijfsobject Verblijfsobject Uitkijkpunt Uitkijkpunt Kijkobject Aankleding route Kijkobject Verblijfsobject Kijkobject Kijkobject Aankleding route Aankleding route + kijkobject Doe‐object Kijkobject Verblijfsobject Verblijfsobject

AANTREKKING

Grootte

Bijzonder karakter

Zicht‐ begeleiding

Samenkomst mensen

Visuele reikwijdte

Aanwezigheid andere attractoren

(15%)

(20%)

(10%)

(10%)

(35%)

(10%)

gemiddeld klein heel groot gemiddeld gemiddeld gemiddeld groot klein klein klein klein klein klein klein klein klein gemiddeld klein groot heel groot

50 25 100 50 50 50 75 25 25 25 25 25 25 25 25 25 50 25 75 100

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder matig bijzonder niet bijzonder bijzonder matig bijzonder matig bijzonder niet bijzonder redelijk bijzonder niet bijzonder matig bijzonder matig bijzonder matig bijzonder matig bijzonder redelijk bijzonder matig bijzonder niet bijzonder matig bijzonder

0 0 0 0 25 0 75 25 25 0 50 0 25 25 25 25 50 25 0 25

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

weinig geen veel weinig veel heel veel weing veel heel veel gemiddeld geen geen weinig gemiddeld weinig weinig geen heel veel heel veel weinig

25 0 75 25 75 100 25 75 100 50 0 0 25 50 25 25 0 100 100 25

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

heel veel geen veel veel veel veel veel weinig gemiddeld weinig geen gemiddeld weinig gemiddeld weinig weinig veel veel veel heel veel

100 0 75 75 75 75 75 25 50 25 0 50 25 50 25 25 75 75 75 100

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

gemiddeld groot groot gemiddeld klein gemiddeld groot klein klein klein groot klein klein klein klein klein klein gemiddeld groot groot

50 75 75 50 25 50 75 25 25 25 75 25 25 25 25 25 25 50 75 75

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

0 2 3 1 2 2 1 2 2 0 3 1 0 1 0 0 1 3 3 2

(afgerond)

100 50 0 75 50 50 75 50 50 100 25 75 100 75 100 100 75 25 25 50

Gemiddeld percentage ‐>

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

50 35 55 45 40 50 70 35 40 30 45 25 35 35 35 35 40 45 60 65

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

45 %

Tabel sterkte attractoren De efteling

Bijlage 2

EFTELING ATTRACTOR Nr.

Omschrijving

1 In‐ en uitgang en faciliteiten 2 Sprookjesbos (nuance1) Sprookjesbos (nuance2) 3 Diverse attracties en shows 4 Draaimolen 5 Draaimolen 6 Draaimolen 7 Faciliteiten en attracties 8 Hotel (niet in park) 9 Faciliteiten 10 Attractie 11 Achtbaan 12 Achtbaan 13 Achtbaan 14 Attractie 15 Attractie en faciliteiten 16 Theater 17 Attractie 18 Attractie 19 Attractie 20 Attractie

FACTOREN Type

Entree‐object en verblijfsobject Kijkobject Kijkobject Doe‐object Doe‐object Doe‐object Doe‐object Doe‐object en verblijfsobject Verblijfsobject Verblijfsobject Doe‐object Doe‐object Doe‐object Doe‐object Doe‐object Doe‐object en verblijfsobject Verblijfsobject Doe‐object Doe‐object Doe‐object en uitkijkpunt Doe‐object

AANTREKKING

Grootte

Bijzonder karakter


Samenkomst mensen

Visuele reikwijdte


(15%)

(20%)

(10%)

(10%)

(35%)

(10%)

heel groot heel klein klein groot klein klein klein groot heel groot gemiddeld klein groot heel groot heel groot gemiddeld heel groot groot groot gemiddeld groot groot

100 0 25 75 25 25 25 75 100 50 25 75 100 100 50 100 75 75 50 75 75

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

bijzonder niet bijzonder matig bijzonder matig bijzonder matig bijzonder matig bijzonder matig bijzonder niet bijzonder bijzonder niet bijzonder matig bijzonder matig bijzonder matig bijzonder redelijk bijzonder niet bijzonder bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder bijzonder matig bijzonder

75 0 25 25 25 25 25 0 75 0 25 25 25 50 0 75 0 0 0 75 25

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

veel geen geen weinig gemiddeld gemiddeld gemiddeld weinig geen gemiddeld gemiddeld geen geen geen geen weinig geen geen geen geen geen

75 0 0 25 50 50 50 25 0 50 50 0 0 0 0 25 0 0 0 0 0

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

heel veel weinig gemiddeld gemiddeld weinig weinig weinig veel weinig weinig gemiddeld gemiddeld gemiddeld gemiddeld weinig gemiddeld geen weinig weinig weinig weinig

100 25 50 50 25 25 25 75 25 25 50 50 50 50 25 50 0 25 25 25 25

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

heel groot heel klein klein gemiddeld klein klein klein gemiddeld gemiddeld klein klein gemiddeld groot groot klein groot groot heel klein heel klein heel groot klein

100 0 25 50 25 25 25 50 50 25 25 50 75 75 25 75 75 0 0 100 25

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

0 0 1 0 2 2 2 0 0 1 2 2 2 2 0 2 2 0 0 > 3 0

(afgerond)

100 100 75 100 50 50 50 100 100 75 50 50 50 50 100 50 50 100 100 0 100


% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

95 15 30 50 30 30 30 50 60 30 35 45 60 60 30 70 45 25 20 65 40

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

45 %

Tabel sterkte attractoren safaripark beekse bergen

Bijlage 2 SAFARIPARK BEEKSE BERGEN ATTRACTOR Nr.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

Omschrijving

In‐ en uitgang Binnenverblijf apen Safari restaurant Speeltuin Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Speeltuin Binnenverblijf apen Brug Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Kongo restaurant en speeltuin Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Speeltuin Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Speeltuin Faciliteiten Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Speeltuin

FACTOREN Type

Entree‐object en verblijfsobject Uitkijkpunt Verblijfsobject Doe‐object Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Doe‐object Uitkijkpunt Aankleding route en uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Verblijfsobject Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Doe‐object Uitkijkpunt Uitkijkpunt Doe‐object Verblijfsobject Uitkijkpunt Uitkijkpunt Doe‐object

AANTREKKING

Grootte

Bijzonder karakter


Samenkomst mensen

Visuele reikwijdte


(15%)

(20%)

(10%)

(10%)

(35%)

(10%)

groot groot groot klein klein klein heel klein klein gemiddeld heel groot gemiddeld heel klein heel klein heel klein groot klein klein heel klein klein klein heel klein heel klein klein gemiddeld klein gemiddeld klein klein groot klein gemiddeld gemiddeld

75 75 75 25 25 25 0 25 50 100 50 0 0 0 75 25 25 0 25 25 0 0 25 50 25 50 25 25 75 25 50 50

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

niet bijzonder niet bijzonder matig bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder bijzonder redelijk bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder matig bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder matig bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder matig bijzonder

0 0 25 0 0 0 0 0 0 75 50 0 0 0 25 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 0 0 0 0 0 0 25

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

geen weinig geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen weinig geen gemiddeld gemiddeld gemiddeld weinig geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen

0 25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 50 50 50 25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

heel veel gemiddeld gemiddeld weinig weinig weinig weinig weinig gemiddeld gemiddeld weinig weinig weinig weinig veel weinig weinig weinig weinig weinig weinig weinig weinig weinig weinig weinig weinig weinig gemiddeld weinig weinig gemiddeld

100 50 50 25 25 25 25 25 50 50 25 25 25 25 75 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 50 25 25 50

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

gemiddeld gemiddeld groot klein klein klein heel klein klein gemiddeld heel groot heel groot heel klein heel klein heel klein gemiddeld heel klein heel klein heel klein heel klein heel klein heel klein heel klein klein klein gemiddeld klein klein klein klein heel klein klein klein

50 50 75 25 25 25 0 25 50 100 100 0 0 0 50 0 0 0 0 0 0 0 25 25 50 25 25 25 25 0 25 25

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

1 2 1 0 0 0 1 0 1 1 1 1 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

(afgerond)

niet 75 50 75 100 100 100 75 100 75 75 75 75 50 75 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100


% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

50 40 55 25 25 25 10 25 40 80 65 10 10 10 55 15 20 20 20 20 15 15 25 35 35 30 25 25 35 15 30 40

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

30 %

Tabel sterkte attractoren safaripark burgers’ zoo

Bijlage 2 BURGERS' ZOO ATTRACTOR Nr.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

23 24 25 26 27 28

Omschrijving

In‐ en uitgang Dierenverblijf Restaurant met terras Dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Desert' binnenverblijf Restaurant met terras Speeltuin Souvenirwinkel Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Binnenverblijf Dierenverblijf Onderdoorgang Dierenverblijf Woonhuis Uitkijkpunt dierenverblijf Speeltuin Ocean, Bush en Safari Meeting Centre’ binnenverblijven met restaurant Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Uitkijkpunt dierenverblijf Souvenirwinkel

FACTOREN Type

AANTREKKING

Grootte

Bijzonder karakter


Samenkomst mensen

Visuele reikwijdte


(15%)

(20%)

(10%)

(10%)

(35%)

(10%)

(afgerond)

Entree‐object Kijkobject Verblijfsobject Kijkobject Uitkijkpunt Kijkobject en verblijfsobject Verblijfsobject Doe‐object Verblijfsobject Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt en aankleding route Kijkobject en aankleding route Kijkobject Aankleding route Kijkobject Kijkobject Uitkijkpunt Doe‐object Uitkijkpunt, verblijfsobject en kijkobject

gemiddeld klein gemiddeld gemiddeld klein groot gemiddeld gemiddeld klein heel klein heel klein heel klein klein klein klein gemiddeld gemiddeld gemiddeld gemiddeld klein klein heel groot

50 25 50 50 25 75 50 50 25 0 0 0 25 25 25 50 50 50 50 25 25 100

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

matig bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder redelijk bijzonder niet bijzonder matig bijzonder niet bijzonder niet bijzonder bijzonder

25 0 0 0 0 0 0 75 0 0 0 0 0 0 0 0 50 0 25 0 0 75

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen gemiddeld geen veel gemiddeld geen geen

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 75 50 0 0

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

heel veel veel gemiddeld gemiddeld gemiddeld weinig veel veel gemiddeld weinig weinig weinig weinig weinig weinig geen weinig gemiddeld weinig weinig weinig veel

100 75 50 50 50 25 75 75 50 25 25 25 25 25 25 0 25 50 25 25 25 75

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

gemiddeld klein klein gemiddeld heel klein gemiddeld gemiddeld gemiddeld klein heel klein klein heel klein klein klein klein klein klein gemiddeld gemiddeld klein klein heel groot

50 25 25 50 0 50 50 50 25 0 25 0 25 25 25 25 25 50 50 25 25 100

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

1 2 1 1 0 3 >3 2 >3 1 2 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 >3

75 50 75 75 100 25 0 50 0 75 50 75 75 75 100 75 75 100 100 100 75 0

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

50 25 30 40 20 35 35 55 20 10 15 10 25 25 25 25 40 40 50 30 25 75

% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % %

Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt Uitkijkpunt en aankleding route Uitkijkpunt en aankleding route Verblijfsobject

klein klein klein klein gemiddeld gemiddeld

25 25 25 25 50 50

% % % % % %

niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder niet bijzonder

0 0 0 0 0 0

% % % % % %

geen geen geen geen geen geen

0 0 0 0 0 0

% % % % % %

weinig weinig weinig weinig weinig gemiddeld

25 25 25 25 25 50

% % % % % %

klein klein klein klein klein gemiddeld

25 25 25 25 25 50

% % % % % %

0 0 0 2 2 2

100 100 100 50 50 50

% % % % % %

25 25 25 20 25 35

% % % % % %


30 %

pinguin entree en souve souvenir dessert 4,13,14 6,8,10,11 7,9 7,8,11,12 7 9,7 9 dessert dessert 17 16

22 21

Onderzoek naar de plaatsing van attractoren aan de padenconfiguratie in themaparken en het effect daarvan op de bezoeker. Anne Copier Matthijs Faber

Recommend Documents