Onderzoek Koopzondagen

A

gemeente Eindhoven

Onderzoek Koopzondagen Mogelijkheden en gevolgen vrijgeven zondagsopening

Economie & Cultuur, Economische Zaken en Arbeidsmarkt

definitief Augustus 2011

mka/SC11028282

Augustus 2011

Onderzoek Koopzondagen - Mogelijkheden en gevolgen vrijgeven zondagsopening Economie & Cultuur, Economische Zaken en Arbeidsmarkt

definitief

Colofon

Uitgave Gemeente Eindhoven Economie & Cultuur, Economische Zaken en Arbeidsmarkt Datum Augustus 2011

gemeente Eindhoven

Augustus 2011


definitief

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave....................................................................................................3 1 1.1 1.2

Inleiding 4 Aanleiding 4 Leeswijzer 5

2 2.1 2.2 2.3

Toerismebepaling 6 Procedure 6 Wat is toerisme? 8 Indicatoren 9 2.3.1 Toeristische bezoeken 9 2.3.2 Toeristische bestedingen 10 2.3.3 Aantal overnachtingen in hotels. 10 2.3.4 Aantal arbeidsplaatsen ‘toeristische sector’ 11 2.3.5 Aantal bezoekers evenementen en toeristische trekpleisters 11 2.4 Toeristisch imago 12 3 3.1

Belangenafweging 13 Economische effecten 13 3.1.1 Consumentengedrag (vraagkant algemeen) 13 3.1.2 Consumentengedrag (raadpleging Digipanel) 14 3.1.3 Ondernemers (aanbodkant) 15 3.1.4 Effecten voor de binnenstad 16 3.1.5 Effecten voor wijk- en buurtwinkelcentra 17 3.1.6 Effecten voor perifere detailhandel 17 3.1.7 Effecten op de omzet 18 3.1.8 Effecten op kosten 19 3.1.9 Effecten op citymarketing 19 3.2 Effecten op zondagsrust 20 3.3 Effecten op leefbaarheid, veiligheid en openbare orde 21

gemeente Eindhoven

3

Augustus 2011


definitief

1

Inleiding

1.1

Aanleiding

Aanleiding voor dit onderzoek is de Actuele Motie ‘Koopzondagen’ aangeboden door de Eindhovense politieke partijen VVD en D’66 en aangenomen op 11 januari 2011.

Actuele Motie - Koopzondagen De ondergetekenden hebben de eer de volgende motie aan te bieden. De ondergetekenden, lid van de raad van de gemeente Eindhoven; gehoord de gevoerde discussies in de vergadering van de commissie Economie & Mobiliteit van dinsdag 21 december 2010 over de “Raadsvragen met betrekking tot de zondagsopening supermarkten in Eindhoven en vrijstelling koopzondagen” overwegende, dat: -

het door de huidige regelgeving nu niet mogelijk is om elke zondag van de maand in Eindhoven te openen

-

er verschillende meningen en ideeën zijn over de mogelijkheden en gevolgen van het vrijgeven van de zondagsopening

-

ook andere steden ruimer wordt omgegaan met het vrijgeven van de zondagsopening

van mening zijnde, dat: -

een ondernemer zelf zou moeten kunnen besluiten of hij open of dicht is op zondag;

-

de consument de gelegenheid zou moeten kunnen hebben om op elke dag van de week te kunnen

-

het goed is voor de lokale economie en werkgelegenheid als ondernemers ook op zondag open

winkelen, mits er een ondernemer is die aan deze vraag wil voldoen; kunnen zijn; -

het de taak is van de overheid om te zorgen voor eerlijke concurrentie en deze juist niet door middel van regelgeving moet doen verslechteren;

-

de gevolgen van de beslissing om open te zijn op zondag goed onderzocht moeten worden.

stelt de raad voor te besluiten het college te verzoeken: •

een onderzoek te starten naar de mogelijkheden en de gevolgen van het vrijgeven van de zondagsopening op basis van het toeristisch regime, rekening houdend met de ondernemer en de consument en met de in de wet genoemde belangen: o Werkgelegenheid en economische bedrijvigheid (met inbegrip van het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel), o zondagsrust en o leefbaarheid, veiligheid en openbare orde.

Eindhoven, 11 januari 2011. De leden van de raad, William Aarts (D66), voorsteller Ferry van den Broek (VVD), voorsteller

4

gemeente Eindhoven

Augustus 2011


definitief

Betreffende politieke partijen stellen in hun motie de raad voor te besluiten om het college te verzoeken een onderzoek te starten naar de mogelijkheden en de gevolgen van het vrijgeven van de zondagsopening op basis van het toeristisch regime, rekening houdend met de ondernemer en de consument en met de in de wet genoemde belangen, te weten: b werkgelegenheid en economische bedrijvigheid (met inbegrip van het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel); b zondagsrust; b leefbaarheid; b veiligheid en; b openbare orde. De noodzakelijke afweging van voorgaande belangen is het resultaat van een wetswijziging. Op 1 januari 2011 is een wijziging van de winkeltijdenwet van kracht geworden. Het gaat om een nadere inkadering van het toeristisch regime, waardoor de winkels in een gemeente of een deel daarvan op alle zon-en feestdagen open kunnen zijn. De wijziging van de Winkeltijdenwet heeft gevolgen. Gemeenten die een toeristisch regime hebben opgesteld, moeten dit herzien. Zij hebben tot 1 januari 2012 de tijd om te voldoen aan de nieuwe criteria in de gewijzigde wet. In dit rapport worden de resultaten van het betreffende onderzoek (zie motie) weergegeven. Dit onderzoek vormt de basis voor de raadsdiscussie en de te volgen procedure.

1.2

Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt de toerismebepaling behandeld waarbij ook de mogelijke indicatoren hiervoor worden aangegeven. Ook wordt een definitie gegeven van toerisme en worden de indicatoren verder uitgewerkt. Aan de hand van deze uitwerking kan worden vastgesteld of er in Eindhoven sprake is van toerisme van substantiële omvang. In hoofdstuk 3 wordt een noodzakelijke afweging gemaakt op basis van de belangen zoals genoemd in de gewijzigde Winkeltijdenwet.

gemeente Eindhoven

5

Augustus 2011


definitief

2

Toerismebepaling

2.1

Procedure

Momenteel mogen voor ieder stadsdeel van Eindhoven maximaal 12 koopzondagen worden aangewezen. De binnenstad / stadsdeel Centrum heeft naast deze 12 koopzondagen nog eens 2 extra koopzondagen in december in het kader van de toeristische aantrekkingskracht van Eindhoven Winterstad. Wil de gemeente Eindhoven deze regeling van 12 +2 voor de binnenstad consolideren en eventueel (ook voor andere deelgebieden) uitbreiden dan dient zij voor 2012 vast te stellen of er sprake is van toeristische aantrekkingskracht en of deze aantrekkingskracht autonoom en substantieel is. De gemeenteraad is dan bevoegd deze bepaling toe te passen. Sinds de recente wetswijziging vereist de concrete toepassing van de toerismebepaling ook een afweging van de daarbij betrokken belangen. Alle gemeenten die toerismebepaling toepassen, worden verplicht de genoemde belangen op gebied van economie, zondagsrust, leefbaarheid, veiligheid en openbare orde in de afweging te betrekken. Als ten eerste de autonome aantrekkingskracht is vastgesteld en vervolgens de belangen in relatie tot (de uitbreiding van) zondagopenstelling zijn afgewogen, kan de gemeente overgaan tot het vaststellen van het gewenste aantal koopzondagen buiten het algemeen toegestane maximum van 12. Beroep- en bezwaarprocedures hebben hierbij géén schorsende werking voor besluiten. Dit is anders wanneer de belanghebbenden een procedure starten bij de voorzieningenrechter. Een voorlopige voorziening ziet in de eerste plaats op gehele of gedeeltelijke schorsing van het bestreden besluit. De toerismebepaling in de wetswijziging mag alleen nog worden toegepast als er sprake is van toerisme met een substantiële omvang in de gemeente of een deel van de gemeente. De aanwezigheid van enig toerisme is niet langer afdoende. Er worden echter in de wetswijziging geen kwantitatieve criteria gegeven wanneer er sprake is van toerisme van substantiële omvang. Er is wel aangegeven dat toerisme verschillende verschijningsvormen kent en zich richt op bestemmingen en attracties van velerlei aard. Het definiëren van kwantitatieve criteria leidt niet tot het gewenste onderscheid tussen eigenlijk en oneigenlijk gebruik. De variëteit in de huidige toepassing van de toerismebepaling toont aan dat het winkeltijdenbeleid om lokaal maatwerk vraagt. De gemeenteraad is daarom het aangewezen orgaan om te beoordelen of er sprake is van toerisme van substantiële omvang. Het belang van de toeristische sector voor de gemeentelijke economische ontwikkelingen kan hierbij een belangrijk criterium zijn.

6

gemeente Eindhoven

Augustus 2011


definitief

Indicatoren hiervoor kunnen onder meer zijn: a) Toeristische bezoeken. b) Toeristische bestedingen. c) Aantal overnachtingen in hotels. d) Aantal arbeidsplaatsen voor horeca en de totale (regionale) vrijetijdssector. e) Aantal bezoekers van evenementen en toeristische trekpleisters in de gemeente. Indien een bruisende moderne binnenstad met tal van evenementen de toeristische aantrekkingskracht vormt van een gemeente, is het denkbaar dat de winkelopstelling daaraan ondersteunend is. De vaststelling of aan voorwaarden, genoemd in het nieuwe artikel 3, lid 3 onder a is voldaan, vergt een beoordeling van alle feiten en omstandigheden van het geval, welke nauw verweven zijn met de feitelijke situatie ter plaatse. De raad heeft daarom een zekere mate van beoordelingsvrijheid, die de rechter bij de toetsing behoort te respecteren. Voor alle duidelijkheid, de raad heeft uitdrukkelijk de bevoegdheid, niet de plicht, om de toerismebepaling toe te passen. Artikel 3 Lid 3 van de winkeltijdenwet 1996

De gemeenteraad kan bij verordening vrijstelling verlenen van de in de eerste lid bedoelde verboden of aan burgemeester en wethouders de bevoegdheid verlenen om in de gevallen, in die verordening aan te wijzen en met inachtneming van de daarin gestelde regels op een daartoe strekkende aanvraag ontheffing van de verboden te verlenen ten behoeve van: a) Op de betrokken gemeente of een deel daarvan gericht toerisme met een substantiële omvang, mits de aantrekkingskracht geheel of nagenoeg geheel is gelegen buiten de verkoopactiviteiten die door de vrijstelling of de bevoegdheid om ontheffing te verlenen mogelijk worden gemaakt. b) Grensoverschrijdend verkeer, mits de vrijstelling of ontheffing slechts betrekking heeft op handelingen die plaatsvinden in de nabijheid van grensovergangen langs de daarop aansluitende doorgaande wegen Artikel 3 Lid 6 wordt toegevoegd

De gemeenteraad betrekt bij een besluit op grond van het derde lid, onder a, tot de verlening van een vrijstelling onderscheidenlijk de toekenning van een bevoegdheid om ontheffing te verlenen in ieder geval de volgende belangen: a) Werkgelegenheid en economische bedrijvigheid in de gemeente, waaronder mede wordt begrepen het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel. b) De zondagsrust in de gemeente. c) De leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente.

gemeente Eindhoven

7

Augustus 2011


definitief

2.2

Wat is toerisme?

Volgens de Dikke van Dale is de definitie van toerisme “het reizen voor zijn/ haar plezier”. In Wikipedia is toerisme gedefinieerd als “reizen met recreatieve of zakelijke doeleinden”. Als men over toerisme praat moet er dus sprake zijn van een reiscomponent. In de praktijk wordt toerisme meestal geassocieerd met oude/historische gebouwen, pittoreske straatjes of prachtige natuur. Toerisme is echter veel meer dan dat. Op basis van deze gangbare associatie is het niet vreemd dat Eindhoven als moderne werkstad niet door iedereen wordt gezien als een toeristische trekpleister. Ook inwoners van Eindhoven reageren vaak verrast als men het over ‘toeristisch Eindhoven’ heeft. Wie echter door de binnenstad van Eindhoven loopt, merkt dat er steeds meer diverse talen worden gesproken. Dat kan duiden op een toename van buitenlandse bezoekers of aanwezigheid van expats en buitenlandse studenten. Echter, naar buitenlands (zakelijk) toerisme in Eindhoven en de bijbehorende toeristische bestedingen is (nog) geen onderzoek verricht. Alleen op provinciaal niveau kunnen enigszins betrouwbare uitspraken worden gedaan. Mede daarom is de scepsis over de aantrekkelijkheid van Eindhoven in het buitenland ook hier groot. Een artikel in het Eindhovens Dagblad (augustus 2009) is hiervan een voorbeeld:

Eindhoven werkstad Als buitenlanders naar Eindhoven reizen, dan doen ze dat niet omdat de stad zo'n toeristische trekpleister is. Op het gebied van toerisme heeft de vijfde stad van Nederland weinig te bieden, zeker in vergelijking met steden als Maastricht, Utrecht en Amsterdam. Toch zijn er goede redenen voor buitenlanders om naar Eindhoven te komen. Ze komen voor zaken, om te studeren of voor specifieke evenementen op gebieden als cultuur, design en sport. De investeringen in de binnenstad en de ontwikkeling van Strijp S vergroten de aantrekkelijkheid van Eindhoven, maar ook daarmee wordt de kans dat van heinde en verre toeristen toestromen er nauwelijks groter op. Eindhoven blinkt uit in hoogwaardige technologie en steeds meer ook in design. Het heeft zijn High Tech Campus, zijn Design Academy, zijn technische universiteit. De stad heeft Philips, DAF, het Stratumseind, PSV natuurlijk en het Philips Stadion, een zwembad met Olympische allure, het Van Abbemuseum, een groot winkelaanbod en nog veel meer. Maar wat Eindhoven niet heeft en ook nooit rkijgt, zijn de gezellige oude straatjes – al dan niet met grachten – waar toeristen graag doorheen dolen, om zich heen kijkend naar de oude panden, genietend van de sfeer en zonder duidelijke bestemming. Wie in Eindhoven op weg is, heeft doorgaans een duidelijk doel voor ogen, een zakelijke afspraak, een sportwedstrijd of een expositie. Dat sluit naadloos aan bij het karakter en de kwaliteiten van de stad. Eindhoven is een werkstad. Wie vakantie wil vieren, kan dat beter elders doen. De Regio-VVV kan dat niet veranderen. Ook niet met het rondleiden van buitenlandse schrijvers en journalisten. Eindhoven doet er goed aan om zijn sterke punten verder te ontwikkelen en geen doelen na te streven die toch niet haalbaar zijn. Bron : Eindhovens Dagblad augustus 2009

8

gemeente Eindhoven

Augustus 2011


definitief

Het Eindhovens Dagblad heeft met betrekking tot toerisme blijkbaar dezelfde gangbare associatie van ‘oude gezellige straatjes’. De stelling dat de vijfde stad van Nederland op het gebied van toerisme weinig heeft te bieden, spreekt het Eindhovens Dagblad in het artikel enigszins tegen door een opsomming te geven van de aantrekkelijke stedelijke kwaliteiten van Eindhoven. Men gaat dus voorbij dat deze ook aanleiding zijn voor toerisme c.q. het aantrekken van (inter)nationaal verkeer. Met andere woorden onder de definitie van toerisme kunnen zowel zakelijke bezoekers als bezoekers aan recreatieve voorzieningen, horeca, evenementen, sportwedstrijden, culture instellingen en retail worden geschaard. De eigen stedelijke kwaliteiten kunnen Eindhoven maken tot een toeristische bestemming voor specifieke doelgroepen die tezamen een aanzienlijke omvang kunnen vormen. Niet alleen de cijfers met betrekking tot binnenlands toerisme bevestigen dat, maar b.v. ook het aantal hotelbedden in de stad.

2.3

Indicatoren

2.3.1

Toeristische bezoeken

Op basis van binnenlandse toeristische cijfers kan de stelling worden verdedigd dat Eindhoven een aantrekkelijke (binnenlandse) toeristische bestemming is. Volgens het Continu Vakantie Onderzoek van NIPO-NBTC is Eindhoven één van de weinige Nederlandse steden waar het (binnenlands) toerisme de afgelopen jaren is gegroeid. Met rond de 5.385.000 bezoeken steeg Eindhoven in 2010 van de 9e naar de 6e plaats in de nationale stedenranking. Overzicht binnenlandse bezoeken en bezoekers in relatie tot Eindhoven

Aantal bezoekers Aantal bezoeken Frequentie Nationale ranking

2009 1.587.000 4.959.000 3.1 9e plaats

2010 1.704.000 5.385.000 3.2 6e plaats

Verschil +7,4% +8,6% +0.1 +3

Bron: Continu Vakantie Onderzoek van NIPO-NBTC

Ook regionale cijfers van het Vrijetijdshuis Brabant bevestigen de toename van binnenlandse vakanties. Het totaal aantal binnenlandse vakanties in Zuidoost Brabant (dit is het laagste niveau waarop het Vrijetijdshuis deze cijfers inventariseert) is de afgelopen vijf jaar toegenomen. De Nederlandse toeristen in Zuidoost Brabant komen vooral uit Zuid-Holland en Brabant.

gemeente Eindhoven

9

Augustus 2011


definitief

2.3.2

Toeristische bestedingen

Qua toeristische (binnenlandse) bestedingen neemt de stad Eindhoven met 264 miljoen euro in 2010 landelijk zelfs de 5e plaats in, en vestigt zich daarmee nog boven de ‘gangbare’ toeristische trekpleisters Maastricht, Breda en Den Bosch. Top 10 toeristische bestedingen van (binnenlandse) bezoekers (€ x mln) 2010

€

2009

€

2008

€

2007

1

Amsterdam

549

2

Rotterdam

365

3

Den Haag

4 5

€

Amsterdam

586

Amsterdam

627

Amsterdam

643

Rotterdam

378

Rotterdam

457

Rotterdam

479

288

Den Haag

300

Den Haag

332

Utrecht

374

Utrecht

272

Utrecht

271

Utrecht

315

Den Haag

331

Eindhoven

264

Eindhoven

238

Breda

216

Eindhoven

273

6

Groningen

205

Breda

223

Eindhoven

212

Groningen

248

7

Breda

203

Groningen

214

Den Bosch

207

Breda

242

8

Den Bosch

192

Den Bosch

212

Groningen

200

Den Bosch

240

9

Maastricht

188

Maastricht

181

Alkmaar

199

Arnhem

214

10

Arnhem

164

Alkmaar

169

Zwolle

194

Arnhem

191

Bron: Onderzoek Gemeente Breda 2010

2.3.3

Aantal overnachtingen in hotels.

Volgens het Bedrijfschap Horeca en Catering telde Eindhoven volgens de laatste update in 2011 in totaal 1.782 kamers en 3.450 bedden. Eindhoven heeft daarmee bijna evenveel hotelbedden als de overige B5 steden (Breda, Tilburg, Den Bosch en Helmond) tezamen. Aantal hotelkamers en –bedden B5 steden

Kamers 951 388 82 430 1.782 3.633

Breda Tilburg Helmond ’s Hertogenbosch Eindhoven Totaal B5 steden

Bedden 1.868 763 158 827 3.450 7.066

Bron: Bedrijfschap Horeca & Catering

Het aantal overnachtingen is in 2010 ten opzichte van 2009 toegenomen. In 2009 waren er in Eindhoven 425.839 overnachtingen. In 2010 zijn het 510.017 overnachtingen. Een toename van maar liefst 20%. Deze aantallen zijn herleid uit de ontvangen toeristenbelasting. Volgens het Vrijetijdshuis Brabant is de regio Eindhoven de belangrijkste regio in Brabant qua zakelijke overnachtingen.

10

gemeente Eindhoven

Augustus 2011


definitief

2.3.4

Aantal arbeidsplaatsen ‘toeristische sector’

Het aantal werkzame personen in Eindhoven in de branche ‘Logies-, maaltijd- en drankverstrekking bedroeg in 2009 in totaal 5.065 personen. In het onderdeel ‘Cultuur, sport en recreatie’ waren in 2009 ongeveer 2.645 personen werkzaam. Beide vormen een totaal van 5,3% van het totale aantal werkzame personen in Eindhoven. Beide branches vormen tezamen een groot deel van de totale (lokale) vrijetijdssector. Als het om de regio Eindhoven gaat, kunnen de volgende feiten met betrekking tot de vrijetijdssector in 2010 worden gemeld: b De vrijetijdssector in Zuidoost-Brabant is goed voor bijna €1,4 miljard aan bestedingen en 19.515 FTE. b De vrijetijdssector is goed voor 6% van de totale werkgelegenheid in de regio. b Iedere 10 banen in de Brabantse vrijetijdssector leveren 3,9 indirecte banen op. (Bronnen: BIO en Vrijetijdshuis Brabant) 2.3.5

Aantal bezoekers evenementen en toeristische trekpleisters

Eindhoven is (inmiddels) een echte evenementenstad. Dat blijkt uit cijfers van de G50 Evenementenmonitor 2011 (buro Respons, Amsterdam). In dit onderzoek komt Eindhoven op de 3e plaats na Maastricht en Utrecht. Hierbij is buro Respons uitgegaan van evenementen met meer dan 5.000 bezoeken. Vakgerichte evenementen, congressen, tentoonstellingen en bedrijfsevenementen zijn in het onderzoek niet meegenomen. De ranking wordt bepaald door een combinatie van evenementensubsidie, evenementenbezoek en evenementenbelang. Volgens het onderzoek telde Eindhoven in 2010 in totaal 56 grote evenementen (5.000+) met een totaalbereik van 3.520.729 bezoeken en een totaal subsidie van €1.550.000,-. Top 10 grootste evenementen in Eindhoven in 2010

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Evenement Eindhoven Winterstad Park Hilaria Glow Glazen Huis Koninginnenacht/–dag Lichtjesroute Marathon Dutch Design Week Fiesta del Sol Carnaval

Bezoeken 650.000 600.000 250.000 250.000 240.000 200.000 180.000 150.000 130.000 120.000

Categorie Stadsfestijn Kermis Stadsfestijn Stadsfestijn Feestdagen Kunst Loopsport Kunst Multidisciplinair Stadsfestijn

Belang Nationaal Regionaal Nationaal Nationaal Nationaal Regionaal Nationaal Internationaal Regionaal Nationaal

Bron: G50 Evenementenmonitor 2011, Buro Respons.

In voorgaande top 10 ontbreekt het spraakmakende STRP festival dat een internationale uitstraling heeft. In 2009 trok dit festival ruim 25.000 bezoekers. gemeente Eindhoven

11

Augustus 2011


definitief

Andere (culturele) trekpleisters in Eindhoven zijn

Philipsstadion Tongelreep Parktheater IJssportcentrum Indoorsportcentrum Effenaar Muziekgebouw Van Abbemuseum Plaza Futura HOME MU Area51 Museum Kempenland

ca. 1.400.000 bezoekers* ca. 870.000 bezoekers** ca. 280.000 bezoekers ca. 255.000 bezoekers min. 150.000 bezoekers ca. 150.250 bezoekers ca. 103.000 bezoekers ca. 72.500 bezoekers ca. 70.000 bezoekers ca. 31.500 bezoekers ca. 20.000 bezoekers ca. 14.000 bezoekers ca.13.000 bezoekers

* waarvan bijna de helft voor voetbalwedstrijden ** EXCLUSIEF 110.000 toeschouwers van wedstrijden en dergelijke.

2.4

Toeristisch imago

Ondanks de positieve toeristische cijfers scoort Eindhoven minder als het gaat om het zgn. ‘overall toeristisch imago’. In het Toeristisch Imago-onderzoek 2010 van LAgroup scoort Eindhoven een 6,3 en staat daarmee samen met Hilversum en Tilburg op de 12e plaats van de in totaal 18 onderzochte steden. Een aantal opvallende kenmerken uit het onderzoek van LAgroup. : b Eindhoven scoort onder bezoekers veel beter dan onder niet-bezoekers. De bezoekers zijn vaker (zeer) positief (86%) dan de niet-bezoekers (50%). b Eindhoven wordt gezien als een gastvrije en vriendelijke stad. b In vergelijking tot andere steden scoort Eindhoven hoog op ‘modern’ en lager op ‘sfeervol’. b Winkelen, uit eten gaan en bezoek van een congres/ beurs zijn de meest passende activiteiten voor Eindhoven. b Winkelen is het belangrijkste toeristisch-recreatieve bezoekmotief (67%). b Bezoekers zijn positiever geworden over het cultuuraanbod in Eindhoven. Dat is vooral te zien bij bioscopen, theaters/ schouwburgen, culturele festivals en evenementen, cultuurhistorisch erfgoed/ monumenten en bij de poppodia. b Het imago van het Eindhovense winkelaanbod is ook positief veranderd bij de bezoekers. b Philips is zowel in 2006 als in 2010 de belangrijkste toeristische associatie. b De bezoekers hebben in 2010 vaker een zeer positief beeld van Eindhoven dan in 2006 (86% versus 79%).

12

gemeente Eindhoven

Augustus 2011


definitief

3

Belangenafweging

3.1

Economische effecten

3.1.1

Consumentengedrag (vraagkant algemeen)

Onderzoek en adviesbureau BRO uit Boxtel heeft op basis van diverse studies en onderzoeken (ook van anderen) in het land, inzicht geboden in het gedrag van Nederlandse consumenten op koopzondagen. Hier volgen de belangrijkste conclusies: b Uit onderzoek van Q&A Research & Consultancy uit 2009 evenals uit onderzoek van BRO blijkt dat de koopzondag aan populariteit wint. Maakte in 2007 ca. 60% van de Nederlanders wel eens gebruik van de koopzondag, in 2008 was dat percentage opgelopen tot ca. 74%. In het algemeen staan de inwoners van de 7 grootste steden in Nederland minder negatief tegenover (algehele) zondagopenstelling. De inwoners van deze steden winkelen ook vaker op koopzondag dan de inwoners van de kleine steden. b Volgens hetzelfde Q&A onderzoek willen Nederlanders gemiddeld 17,7 koopzondagen in hun gemeente per jaar. Ca. 21% van de Nederlanders geeft aan dat winkels in hun gemeente elke zondag geopend zouden moeten zijn. Hier staat tegenover dat ca. 59% geheel en 9% gedeeltelijk tegen een permanente zondagopenstelling is. Ca. 59% vindt één koopzondag per maand voldoende. Ca. 25% vindt één koopzondag per maand daarentegen te weinig. Tegen supermarkten die elke zondag open zijn, bestaat minder bezwaar. b Uit BRO onderzoek (2009) blijkt dat Nederlanders verwachten dat hun bezoekgedrag verandert indien er meer koopzondagen bij komen. Ca. 24% van de Nederlanders geeft aan vaker te gaan winkelen buiten de eigen regio bij meer koopzondagen. b Vooral jongere, hoger opgeleide consumenten in de stedelijke gebieden en gezinnen met kinderen maken gebruik van de koopzondag (KPMG, 1998). b Uit BRO onderzoek (2009) blijkt dat ca. 34% van de uitgaven van Nederlanders op zondag kunnen worden bestempeld als extra uitgaven. Dit zijn bestedingen die anders niet worden gedaan of bestedingen die anders terecht komen in andere sectoren, zoals bijvoorbeeld attractieparken of in de horeca. De overige 66% van de uitgaven kan gezien worden als bestedingen die door de consument ‘verschoven’ worden van de andere weekdagen naar de zondag. b Volgens BRO onderzoek (2009) is de belangrijkste redenen voor Nederlanders om op koopzondag te gaan winkelen dat de zondag wordt gezien als een prettige dag om te winkelen (34%), men op andere dagen geen tijd heeft om te winkelen (33%) en het als een leuke besteding van de vrije zondag wordt gezien (30%). De belangrijkste redenen voor Nederlanders om niet te winkelen op zondag zijn volgens het BRO onderzoek andere bezigheden (59%) en het feit dat men wil rusten op zondag (21%).

gemeente Eindhoven

13

Augustus 2011


definitief

b

b

Vooral (grote) recreatieve winkelgebieden zijn in trek op koopzondag. De koopstromen op koopzondag richten zich vooral op centrumgebieden (binnensteden) en thematische winkelcentra zoals woonboulevards en Factory Outlet Centers. Uit onderzoek van de gemeente Roosendaal (2007) blijkt inderdaad dat stadsdeelcentra en wijkwinkelcentra op minder enthousiasme van de consument kunnen rekenen. De algemene tendens is ook dat de participatiegraad van ondernemers aan koopzondagen het hoogst is in de kern van de binnenstad. Aan de randen van de binnenstad ligt de participatiegraad al lager. De ondernemersdeelname aan de koopzondag varieert in het kernwinkelgebied gemiddeld tussen de 50% en 75%. Verschillende onderzoeken wijzen erop dat deelname van het aantal winkeliers bepalend is voor het succes van de koopzondag.

3.1.2

Consumentengedrag (raadpleging Digipanel)

Het Eindhovense Digipanel is ook geraadpleegd (voor verslag zie bijlage). Ondanks de vakantieperiode was de respons ruim 50% (ruim 2.000 respondenten). Ongeveer driekwart van de leden van het Digipanel maakt gebruik van de zondagopenstelling van supermarkten. De koopzondagen in de binnenstad wordt door meer dan de helft van de leden van het Digipanel bezocht. Een derde maakt gebruik van de koopzondag in winkelcentrum Woensel. De andere koopzondagen in de Eindhovense stadsdelen zijn beduidend minder populair. Men gaat dan net zo vaak naar een koopzondag elders (in de regio). In hoeverre maakt u gebruikt van:

supermarkt op zondag in Eindhoven koopzondag op de 1e zondag van de maand in de binnenstad koopzondagen in december in de binnenstad koopzondagen op de laatste zondag van de maand in WoensXL supermarkt op zondag elders maandelijkse koopzondag in eigen of ander stadsdeel koopzondagen elders (in de regio) geen van bovenstaande

73% 58% 45% 34% 12% 12% 12% 15%

Bron: BIO digipanel koopzondagen, augustus 2011

Voor de 15% die aangeeft niet van koopzondagen gebruik te maken is de voornaamste reden hiervoor dat men de boodschappen reeds op andere dagen heeft gedaan. Bijna een derde van de degene die geen gebruik maken van de koopzondagen, doet dit niet omdat ze vinden dat de zondag een rustdag is die gerespecteerd dient te worden. Ongeveer tweederde geeft aan dat tijdens evenementen de winkels in de binnenstad open moeten zijn. Sowieso is een ruime meerderheid van mening dat winkels in Eindhoven zelf moeten mogen uitmaken op welke dagen ze open zijn. De meerderheid is minder groot als het over de openingstijden gaat. Ook is een meerderheid voorstander van het openstellen van alle supermarkten op zondag. 14

gemeente Eindhoven

Augustus 2011


definitief

Op de vragen of de winkels (in de binnenstad) meer zondagen open moeten zijn, geeft het grootste deel aan het hier niet mee eens te zijn. Ruim tweederde vindt niet dat alle winkels alle zondagen open moeten zijn.

3.1.3

Ondernemers (aanbodkant)

Eerdere raadplegingen onder de ondernemers(verenigingen), hebben duidelijk gemaakt duidelijk dat de meningen verdeeld zijn, waarbij het grootwinkel- en filiaalbedrijf in het algemeen voorstander is en de (vaak lokale) kleinere ondernemingen niet. De FOE neemt geen standpunt in omdat er geen eenduidig standpunt vanuit hun achterban komt. Bij de laatste bijeenkomst van de FOE is het onderwerp koopzondagen ook aan de orde geweest. Hierbij werd het belang van zondagopenstelling voor de supermarkten in de winkelcentra erkent. ‘Kleinere’ winkeliers in een winkelcentrum hebben geen voorkeur voor zondagopenstelling maar begrijpen wel dat de supermarktbedrijven dit wel hebben. Ook werd gewezen op concurrentieoverwegingen. Zo is het volgens de ondernemers logisch dat bijvoorbeeld de Eindhovense woninginrichtingswinkels de gelegenheid krijgen om met gelijke ‘wapens te strijden’ op het moment dat hun collega’s op Ekkersrijt (Son en Breugel) wel op zondag open mogen. Tijdens de laatste jaarvergadering van de SDBE (Stichting Detailhandelsplatform Binnenstad Eindhoven) gaf bijvoorbeeld ook het aanwezige grootwinkel- en filiaalbedrijf aan dat in Eindhoven wellicht niet alle zondagen, maar dan toch meer dan nu (12 + 2), in aanmerking mogen komen voor openstelling. Hoewel grote warenhuizen (V&D, Bijenkorf, Hema e.a.) mogelijk ‘stalorders’ krijgen om alle toegestane zondagen open te gaan, blijft de eerste zondag in de maand toch de enige echt collectieve koopzondag in de binnenstad. Diverse partijen gaven aan dat in ieder geval tijdens de grote evenementen van oktober tot en met december (Lichtjesroute, Marathon, DDW, Glow, STRP, Winterstad) de stad open en gastvrij moet kunnen zijn. Binnen de SDBE bestaat verder ook de behoefte om bijvoorbeeld Hemelvaartsdag open te kunnen. Dit onder meer omdat Koninginnedag praktisch geen winkeldag meer is in Eindhoven wegens de immense drukte. De voorzitter van de winkeliersvereniging van Winkelcentrum WoensXL heeft eerder aangegeven dat de WoensXL elke zondag de gelegenheid wil om open te zijn.

gemeente Eindhoven

15

Augustus 2011


definitief

Winkelstad Roermond Een stad waar de effecten van koopzondagen goed gemeten zijn is Roermond. De laatste jaren heeft Roermond zich stevig op de kaart gezet als winkelstad, met een historische binnenstad, een tegen deze binnenstad aangelegen Designer Outlet (factory outlet center) en een perifeer Retail Park (geconcentreerd grootschalig aanbod, inclusief supermarkt). Om de detailhandel te stimuleren en de consumenten de gelegenheid te geven elke dag te winkelen, stelt de Gemeente Roermond alle winkels in staat om elke zondag geopend te zijn. Steeds meer winkeliers in Roermond maken hier ook gebruik van. In het kader van de wijziging in de Winkeltijdenwet heeft ook de gemeente Roermond een en ander moeten heroverwegen. Hiervoor heeft o.a. het regionaal economisch onderzoeksbureau Etil onderzoek uitgevoerd. Uit enquêtes die Etil in opdracht van de Gemeente Roermond onder ondernemers en winkelpersoneel uitvoerde, bleek dat driekwart van de winkeliers gebruik maakt van de mogelijkheid om op zondag open te zijn. Met name filiaalhouders en franchisenemers zijn iedere zondag geopend. Een meerderheid van de winkels die sinds kort van de wekelijkse koopzondag gebruik maakt, ondervond een omzetstijging van 5 tot 10%. In veel gevallen was dit nog meer. Ook is gebleken dat er geen groot verschuivingseffect optreedt van de omzet van andere dagen naar de zondag. Minder dan een derde geeft aan dat zij de omzet op maandag tot en met zaterdag hebben zien afnemen door de koopzondag. Bij een grote meerderheid van de winkels is de totale weekomzet toegenomen. Ook de werkgelegenheid in de Roermondse detailhandel (en horeca) is door de wekelijkse koopzondag toegenomen. 43% heeft extra personeel aangenomen en/of het huidige personeel de mogelijkheid gegeven tot meer werken van uren. Het zijn veelal jongeren die werken op zondag. Uit de beleving van de koopzondag onder winkeliers en personeel komt grotendeels een positief beeld naar voren. Winkeliers hebben hun winkel geopend om meer omzet te genereren en klanten de mogelijkheid te geven op zondag te winkelen. Factoren als angst om klanten te verliezen of zich ‘gedwongen voelen’ spelen slechts in zeer beperkte mate mee. Het winkelpersoneel is positief over de koopzondag. Vooral jongeren zijn blij met de mogelijkheid iets extra’s te kunnen verdienen en vinden het op zondag gezellig met klanten en collega’s.

3.1.4

Effecten voor de binnenstad

Koopzondagen hebben een positief effect op de waardering en uitstraling van een binnenstad in het algemeen. Consumenten zijn van mening dat koopzondagen voor extra sfeer en levendigheid zorgen. Zo toont onderzoek van BRO (2009) in Den Haag aan dat koopzondagen imagoversterkend zijn. De koopzondag trekt over het algemeen veel (boven)regionale bezoekers aan. Dankzij deze aantrekkingskracht heeft de koopzondag een positief effect op de bekendheid van een stad.

16

gemeente Eindhoven

Augustus 2011


definitief

3.1.5

Effecten voor wijk- en buurtwinkelcentra

De effecten van koopzondagen in centrale winkelgebieden (binnensteden) op de buurt- en wijkvoorzieningen zijn volgens BRO tot nu toe redelijk mee gevallen. De zondagopenstelling van supermarkten op basis van de zgn. ‘avondwinkelontheffing’ heeft wel invloed. De verwachting is dan ook gerechtvaardigd dat, als de supermarkten in de breedte van de stad op zondag open mogen (en dus ook gaan), de grootste aankoopconcentraties omzet weghalen bij de kleinere. De midden- en kleinbedrijven willen en kunnen immers niet allemaal meegaan in de zondagopenstelling omdat in veel gevallen de extra omzet niet opweegt tegen de kosten. De consequentie hiervan kan zijn dat een aantal (kleine) winkeliers op den duur dreigt te verdwijnen. 3.1.6

Effecten voor perifere detailhandel

In de perifere detailhandel kunnen volgens BRO per branche duidelijk omzeteffecten optreden als gevolg van de zondagopenstelling. Dit speelt sterk in branches waar veel gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden tot zondagsopening en/of in regio’s waar concurrerende ondernemers ruimere mogelijkheden tot opening op zondag hebben. Hierdoor kunnen individuele ondernemers omzetverlies lijden. Voorbeelden van branches die veel gebruik maken van de openingsmogelijkheden op zondag zijn de meubelbranche, de bouwmarkten (maken nu ook gebruik van dagelijkse koopavonden), tuincentra, warenhuizen en de outletcenters. In die branches verschuift een omvangrijker deel van de omzet niet naar andere dagen van de week, maar lekt deze omzet weg naar winkels (mogelijk zelfs in het buitenland) die wel open zijn. Dit betekent inkomstenderving voor de winkelier. Het verlies kan hoger oplopen, doordat het producten betreft waarvoor de mensen de zaterdag of zondag kiezen om gezamenlijk op stap te gaan om zich op een grote aankoop te oriënteren en daarvoor vaak bereid zijn om aanzienlijke afstanden af te leggen. In relatie tot Eindhoven kan een te groot verschil in zondagopenstelling met regiogemeentes zoals Son en Breugel een dergelijke (direct) negatieve invloed bewerkstelligen. Mocht Son en Breugel besluiten om voor haar (deel)gebied Ekkersrijt de zondagopenstelling vrij te geven, dan kan dit een groot koopkrachtlek voor Eindhoven betekenen in het geval concurrerende bedrijven (zoals meubelzaken, et cetera) in Eindhoven op zondag dicht moeten blijven.

gemeente Eindhoven

17

Augustus 2011


definitief

3.1.7

Effecten op de omzet

De vraag is of een gemiddelde ondernemer omzettechnisch met koopzondagen iets opschiet. Met andere woorden of de gemiddelde ondernemer uiteindelijk ‘plust’ in omzet, of dat de omzet gelijk blijft en dus alleen over de week wordt verplaatst? Over de omzetervaringen van de gemiddelde ondernemer kan helaas geen uitspraak worden gedaan. De ervaringen in Roermond (zie kader “Winkelstad Roermond”) zijn gemiddeld genomen positief. De ‘omzetvraag’ is via Detailhandel Nederland1 uitgezet. Ook hier (nog) geen branchebrede gegevens maar wel is een ondernemer bereid gevonden om zijn ervaringen met zondagopenstelling (geanonimiseerd) te delen. Betreffende ondernemer heeft meerdere bedrijven die wel en geen vrije zondagopenstelling kennen.

Ervaringen van ondernemer met meerdere filialen “Wij hebben een analyse gemaakt van een aantal filialen waar we inmiddels structureel de zondag open zijn, waaronder filialen in Amsterdam, maar ook Roermond, Rotterdam Alexandrium en Venlo. We zien bij nagenoeg alle vestigingen een structurele toename van de omzet in vergelijking met filialen die niet de zondag hebben toegevoegd, die varieert tussen de 1% en de 5%, gemiddeld 3% groei. Hier zijn dan ongeveer tussen de 26 tot 38 zondagen toegevoegd. Dit zou voor Eindhoven Centrum een omzetgroei kunnen betekenen van maximaal circa. €….. (bedrag weggelaten) , waarbij we circa 3.200 uur zullen toevoegen. Als ook Eindhoven Woensel zondag open zou gaan, zou dit verdubbeld kunnen worden (zowel omzet als uren). Wat betreft incidenten heeft onze veiligheidsmanager het volgende gemeld: Ik verwacht dat de risico’s rondom diefstal en veiligheid gelijk blijven, mits er duidelijke afspraken worden gemaakt over het aantal deelnemers dat participeert, en het tijdstip dat het winkelcentrum geopend is (indien het een winkelcentrum betreft). Winkelend publiek zal nagenoeg gelijk zijn, met die uitzondering van de groep schoolgaande jeugd die normaliter in het winkelcentrum ‘rondhangt’. In dat kader komt dit ten gunste van derving. Ik ben van mening dat zondagopenstelling geen extra risico’s voor de openbare orde met zich meebrengt.”

In het algemeen realiseert een winkelgebied van behoorlijke omvang (zoals een binnenstad) als totaal meer omzet wanneer deze 7 dagen in de week geopend is. Hierbij speelt echter ook de concurrentie een belangrijk rol. Daarbij is niet zozeer van belang dat de eigen inwoners elders gaan ‘shoppen’. Het zijn immers niet de Eindhovenaren die voor het grootste deel van de omzet in de binnenstad zorgen. Eerder is, in het kader van de detailhandelsnota, berekend dat 70% van de omzet van

1

Detailhandel Nederland is de belangenbehartiger van alle winkeliers van Nederland. Het stelt zich ten

doel de belangenbehartiging van de detailhandel in Brussel en Den Haag te optimaliseren en te versterken. De Raad Nederlandse Detailhandel treedt in Detailhandel Nederland op namens de filiaal- en grootwinkelbedrijven. De Nationale Winkelraad treedt op namens de zelfstandige ondernemers in de detailhandel en het winkelambacht

18

gemeente Eindhoven

Augustus 2011


definitief

de non-food in de binnenstad van Eindhoven, van buiten de gemeente Eindhoven komt. Bijna driekwart van de omzet in de binnenstad komt dus van consumenten uit de regio en daarbuiten. Deze consumenten hebben dus meer keuzes (zelfs vaak op kortere afstand) dan alleen de binnenstad van Eindhoven. Hoe sterker deze concurrentie wordt (zie bijvoorbeeld de ontwikkelingen in Roermond) des te meer en vaker kunnen en zullen consumenten kiezen voor een andere aankoopplaats. 3.1.8

Effecten op kosten

De kosten voor een koopzondag in de binnenstad zijn bekend. Die bestaan uit de kosten voor stadstoezicht en reiniging. Voor stadstoezicht betekent koopzondag of een extra koopavond, één koppel (2 mensen) laten rondlopen door de binnenstad tijdens deze uren. Dit gaat van de reguliere uren binnenstad af, dus ten koste van inzet op andere momenten. Voor reiniging kost een extra koopzondag kost ca. € 1.750,- euro extra aan reiniging (huismeester, veegwagentje). Een extra koopavond kost ca. € 550,- euro. Van koopzondagen in andere winkelcentra zijn de gemeentelijke kosten niet direct aanwijsbaar. Wel is de verwachting dat indien andere centra / gebieden meerdere zondagen open zijn, dat dit meer kosten met zich mee gaat brengen. 3.1.9

Effecten op citymarketing

Onder het motto “wie kiest wordt gekozen” heeft Eindhoven een citymarketingbeleid ontwikkeld met als merkdragers technologie, kennis en design. Het aantrekken van primaire en secundaire doelgroepen staan hierin centraal. Daarnaast is Eindhoven actief met de internationale Citybreak campagne van het Nederlands Buro voor Toerisme & Congressen (www.holland.com), met als doel om met name ook in de weekenden (internationale) bezoekers naar Eindhoven te trekken. In betreffende campagne wordt Eindhoven aangekondigd als “the design capital of The Netherlands”. De kernwaarden van Eindhoven vormen een onderscheidende kwaliteit in de aantrekkingskracht op toeristen. Het artikel in the New York Times op zaterdag 30 juli 2011 bevestigt dat. De Amerikaanse krant tipt in haar artikel “A Dutch Factory, Now a Design Center” Eindhoven als reisbestemming. Op gebied van marketing oftewel het aantrekken van innovatieve bedrijven, kenniswerkers, studenten, (zakelijk) toerisme, et cetera heeft Eindhoven een (inter)nationale ambitie. Het beeld van een bruisende moderne stad met een vriendelijke en gastvrije opstelling ondersteunt deze ambitie. Men kan zich afvragen in hoeverre een overwegend gesloten binnenstad op zondag van invloed is op hoe de (buitenlandse) gast de stad Eindhoven op het gebied van hospitality en levendigheid ervaart.

gemeente Eindhoven

19

Augustus 2011


definitief

3.2

Effecten op zondagsrust

15% van de respondenten die hebben meegewerkt aan het Digipanel onderzoek geeft aan niet van koopzondagen gebruik te maken. De voornaamste reden hiervoor is dat men de boodschappen reeds op andere dagen heeft gedaan. Bijna een derde van de degene die geen gebruik maken van de koopzondagen, doet dit niet omdat ze vinden dat de zondag een rustdag is die gerespecteerd dient te worden De zondag wordt over het algemeen ervaren als een bijzondere dag in de week. Het is voor velen een dag waarop rust wordt genomen, hetzij vanuit religieuze overwegingen, hetzij vanuit maatschappelijke overwegingen. Overigens is 14% van de respondenten die hebben meegewerkt aan het Digipanel onderzoek van mening dat religieuze motieven ten aanzien van zondagsrust bepalend moeten zijn voor het winkelsluitingsbeleid; 86% is het hier niet mee eens. De samenleving wordt ook steeds pluriformer en arbeids- en leefpatronen wijzigen. Dit vertaalt zich naar een diversiteit in beleving van (de) zondag(srust). Daar waar de een op zondag een kerk bezoekt of niet werkt, gaat de ander op zondag op familiebezoek, een sport beoefenen of recreëren. Of, en de manier waarop rust genomen wordt, is voor iedereen derhalve verschillend. Naast de Winkeltijdenwet is er ook de Zondagswet. Deze bepaalt onder meer dat het verboden is om zonder strikte noodzaak op zondag gerucht te wekken in de nabijheid van kerken of andere gebouwen voor de openbare eredienst in gebruik waardoor de godsdienstoefening wordt gehinderd. Openstelling van winkels op zondag en zondagsrust kunnen samen gaan, daar waar behoefte bestaat aan koopmogelijkheden op zondag en daar waar maatschappelijk draagvlak aanwezig is rekening houdend met de Zondagswet. Overigens kent de huidige Winkeltijdenwet voor de zondagsluiting al een aantal uitzonderingen, naast dus de mogelijkheid van 12 koopzondagen. Deze uitzonderingen gelden voor instellingen voor de volksgezondheid (m.n. ziekenhuizen), voorzieningen ten behoeve van het verkeer en het vervoer (tankstations, treinstations, luchthavens) en de verkoop van nieuwsbladen en tijdschriften.

20

gemeente Eindhoven

Augustus 2011


definitief

3.3

Effecten op leefbaarheid, veiligheid en openbare orde

Met betrekking tot de openbare orde en de veiligheid is gesproken met een netwerker van de Politie Brabant Zuidoost, afdeling Eindhoven Centrum. De politie geeft aan dat zij op een koopzondag een normale inzet plannen van twee agenten. De inzet van deze agenten is vooral op orde en handhaving. Het aantal incidenten is tijdens een koopzondag niet meer of minder dan op andere dagen van de week. De drukte van een koopzondag is volgens de politie mede sterk afhankelijk van het weer. Bij goed weer zijn er op een koopzondag ongeveer 21.000 mensen in de stad bij slecht weer ligt dit getal rond de 12.000 / 13.000 personen. De laatste koopzondag voor een feestdag zorgt ook voor grote drukte. In verband met capaciteit geeft de Politie aan dat zij 12 koopzondagen en maximaal 3 extra dus 15 koopzondagen in het jaar kunnen verwerken met hun personele inzet. Meer koopzondagen zijn mogelijk wanneer de capaciteit wordt uitgebreid. Koopzondagen tegelijk met evenementen zijn op zich geen probleem. Minder wenselijk is koopzondag tegelijk met een thuiswedstrijd van PSV voetbal omdat er dan vermenging van diverse groepen ontstaat. Openstelling van supermarkten tijdens een evenement zijn meer een probleem omdat er door de classificatie evenement er niet wordt opgetreden tegen alcohol op openbare weg. Bij supermarkten slaan mensen dan massaal goedkoop drank in. Aan de leden van het Digipanel is ook de vraag voorgelegd of de leefbaarheid in de wijk wordt beïnvloed door de zondagopenstelling van supermarkten. Bijna de helft is van mening dat dit positief is voor de leefbaarheid. 15% is van mening dat dit negatief is voor de leefbaarheid in de buurt en ca. 40% zegt dat het neutraal is. Overigens wordt avond-/nachtopenstelling aanzienlijk negatiever beoordeeld. Bijna de helft denkt dat het voor de veiligheid negatief is als winkels ‘s nachts open zijn. Een derde vindt dat dit geen invloed heeft en de rest denkt zelfs dat het positief is voor de veiligheid.

gemeente Eindhoven

21

Onderzoek Koopzondagen

Recommend Documents