Onderzoek in de archieven van CAVA Collectieoverzicht
1. Introductie in de collecties van CAVA
Dit beknopte overzicht dient om personen die onderzoek willen doen, wegwijs te maken in de collecties van CAVA, zodat zij hun onderzoek op een efficiënte manier kunnen uitvoeren.
Samengevat bestaat de collectie van CAVA uit twee kernen: -
de archieven van de Vlaamse universitaire gemeenschap aan de Université Libre de Bruxelles (ULB) en het erfgoed van Vrije Universiteit Brussel (VUB). Deze archieven getuigen van de evolutie van een academische gemeenschap die de principes van vrij onderzoek volgt.
-
de archieven van de instellingen van de georganiseerde vrijzinnigheid. Deze archieven en collecties getuigen van de vrijzinnig-humanistische levensopvatting.
Korte geschiedenis. De VUB ontstond in 1969 uit de Université Libre de Bruxelles, waardoor ze vanaf die datum een zelfstandige archiefvormer werd. Het Universiteitsarchief werd in 1990 opgericht en richtte zich in eerste instantie op de archieven van de gemeenschap en haar leden (administraties, faculteiten, vakroepen, professoren en studenten). De VUB is echter ook de voortzetting en erfgenaam van de Nederlandstalige academische gemeenschap van de ULB, die al in 1856 ontstond. Verschillende leden ervan hebben hun archieven op het Universiteitsarchief gedeponeerd. Vandaar dat het ook stukken bezit van de studentenkring ‘Geen Taal, Geen Vrijheid’ die teruggaan tot in de 19e eeuw. Vanaf 2011 werd de collectie van het toenmalige Vrijzinnig Studie-, Archief- en Documentatiecentrum ‘Karel Cuypers’ vanuit Antwerpen naar de VUB overgebracht en ontstond het huidige samenwerkingsverband Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven (CAVA).
Samenvatting van de collecties. Bij CAVA kan je het volgende vinden:
1. Collectie archieven: 1.1. collecties die afkomstig zijn van verenigingen en personen die behoren tot de georganiseerde vrijzinnigheid 1.2. collecties die afkomstig zijn van verenigingen en personen die behoren tot de nietgeorganiseerde vrijzinnigheid 1.3. collecties die kunnen beschouwd worden als behorend tot de niet-georganiseerde vrijzinnigheid, maar die binnen de juridische structuur van de VUB gevormd werden bv. archief van een vrijzinnige professor of van een vrijzinnig studiecentrum 1.4. de gewone collecties van de institutionele organen van de VUB (onderwijs, onderzoek, administratie)
1
2. Tijdschriftencollectie Er zijn stricto senso twee tijdschriftencollecties. De eerste bestaat uit tijdschriften van vrijzinnige verenigingen in Vlaanderen, zowel de tijdschriften van de centrale organen als van de lokale afdelingen. De tijdschriften van de centrale organen zijn relatief volledig; in de lokale tijdschriftenreeksen zijn heel wat hiaten. Ze verschenen ook onregelmatiger. CAVA houdt van elke serie een master- en een schaduwserie bij. In totaal gaat het om ongeveer 45 meter. De tweede collectie bestaat uit tijdschriften en publicaties van diensten van de VUB en van verenigingen die met de VUB verbonden zijn (alumniverenigingen, studentenkringen, enz. ). Deze collectie omvat ongeveer 15 meter.
3. Fotocollectie Deze collectie telt meer dan 5000 foto’s van zeer uiteenlopende onderwerpen. Er zijn portretfoto’s van de rectoren, officiële foto’s, foto’s die het dagelijks leven aan de universiteit weerspiegelen, van de academische opening, studenten aan het werk in de laboratoria en de bibliotheek, personeelsleden aan het werk of op uitstap, informatiedagen, openlesdagen tot het uitreiken van de eredoctoraten; foto’s genomen door de diverse huisfotografen als door de medewerkers zelf. Ook het studentenleven levert heel wat foto’s op die de vele activiteiten illustreren (galabal, 12-urenloop, ontgroening, spel zonder grenzen, enz. en het leven in de studentenhuizen van de VUB). De foto’s worden geregistreerd in Pallas, waar een groot aantal foto’s ook digitaal geraadpleegd kan worden.
4. Textielcollectie CAVA beschikt over een textielcollectie van ongeveer 140 objecten. Het betreft vlaggen, t-shirts, polohemden, studentenklakken, labojassen, spandoeken, clublinten, wimpels, een tafelkleed, armbanden, sjaals en tassen.
5. Collectie objecten Hier vinden we enerzijds officieel en promotiemateriaal van de VUB terug zoals bladwijzers, balpennen, een paraplu, beelden, maar anderzijds ook objecten uit de studentenfolklore zoals bierglazen, trofeeën, schilden, een bordspel… Er zijn heel weinig objecten in verband met de vrijzinnigheid; de collectie verdient hier verdere aanvulling.
6. Collectie affiches Er is een relatief ruime collectie affiches van activiteiten georganiseerd aan de VUB of door VUB-diensten en studentenkringen aanwezig. Het ontsluiten van die affiches is zeer arbeidsintensief maar zal in de komende jaren op de agenda geplaatst worden. De collectie groeit ook aan met affiches van de vrijzinnige verenigingen.
7. Collectie medailles Jaarlijks verschijnen er een aantal medailles ter gelegenheid van St. V. De medailles beelden het thema van de stoet van dat jaar uit en staan bekend om de vele symboliek die er door de kringen in wordt verwerkt. Het zijn gegeerde verzamelobjecten en CAVA heeft een aantal redelijk unieke exemplaren in haar collectie. Daarnaast hebben we medailles van de VUB, van studentenkringen, van de alumni, van verschillende (politieke) verenigingen of activiteiten.
2
8. Bibliotheek CAVA beschikt over een in de leeszaal te raadplegen handbibliotheek. Ze bevat werken over de geschiedenis van de universiteit, over de geschiedenis van de vrijzinnigheid, over actuele maatschappelijke thema’s en eveneens een serie archivistisch-wetenschappelijke tijdschriften. Daarnaast bestaat de bibliotheekcollectie uit syllabi van aan de VUB gedoceerde cursussen, algemene naslagwerken, naslagwerken archivistiek, uitgaven van aan de VUB verbonden centra, enz.
Onderzoeksmogelijkheden. De collecties zijn geschikt voor onderzoek over de geschiedenis van de universiteit, de geschiedenis van de wetenschappen, de geschiedenis van het onderwijs, de geschiedenis van het studentenleven, de geschiedenis van het vrije denken, de geschiedenis van het humanisme in Vlaanderen, enz. In een ruimer perspectief bieden deze collecties ook materiaal voor historisch onderzoek naar de diverse aspecten van het maatschappelijk leven en naar de grote transitieproblematieken van de 20ste eeuw: gemeenschapszin en opkomend individualisme, de invloed van nieuwe sociale bewegingen en drukkingsgroepen in de maatschappij, onderzoek naar de evolutie van normen en waarden, emancipatie van minderheden en sociale ongelijkheid, interculturaliteit, massabewegingen, verzuiling en ontzuiling, democratie en pacifisme, enz. In het licht van al deze problematieken is de collectie van nationaal en internationaal belang.
De collecties bieden mogelijkheden voor studie-onderwerpen voor studenten die hun bachelorpaper of masterproef willen schrijven. Zie hiervoor de onderwerpenlijst, die regelmatig wordt aangevuld.
Ook liefhebbers, die niet voor een wetenschappelijk doel maar uit pure belangstelling meer over bepaalde problematieken willen vernemen, worden van harte uitgenodigd om de collecties te raadplegen. Veel studenten zijn bijvoorbeeld geïnteresseerd in de evolutie van de studentenfolklore. Veel vrijzinnigen zijn geïnteresseerd in de geschiedenis van normen en waarden. Een dergelijke interesse is het cement van een erfgoedgemeenschap. Hierdoor leven immateriële gebruiken en verhalen voort en krijgen ze steeds nieuwe betekenissen in de samenleving van morgen. Geïnteresseerden die zich door persoonlijke studie willen vervolmaken zijn dan ook van harte welkom.
CAVA beheert ongeveer 3 km archief. Een groot gedeelte van die archieven is geïnventariseerd en openbaar en kan na afspraak geraadpleegd worden in de leeszaal. Voor raadpleging van onze databases verwijzen we naar onze website: www.cavavub.be.
3
2. Collectieoverzicht van de Vlaamse academische gemeenschap aan de ULB en het erfgoed vanVUB.
CAVA beheert de archieven van de universitaire gemeenschap in de ruimste zin van het woord. Men vindt er: -
archieven van de universitaire bestuursorganen en administraties archieven van faculteiten en vakgroepen archieven van wetenschappelijke centra archieven van professoren archieven van studentenkringen archieven van studenten archieven van verenigingen die aanleunen bij de universiteit archieven van alumni de hierboven genoemde documentatiereeksen (studententijdschriften, pamfletten, affiches, foto’s...
Voor wetenschappelijk onderzoek zijn de archieven van beleidsvoerende instanties en universitaire diensten (en hun voorgangers) bijzonder belangrijk. Uiteraard zijn de oorspronkelijke bestuursorganen al verschillende keren van naam en soms ook van bevoegdheid veranderd. Bij de start van de VUB in 1969 was de universiteit klein en kon met relatief eenvoudige organieke structuren een goed bestuur verzekerd worden. Door de groei van de universiteit waren de bestaande organen op den duur nauwelijks nog bij machte om de toevloed aan dossiers op een redelijke termijn te verzekeren, waardoor een zekere logheid in de besluitvorming optrad, ondanks een vermeerdering van commissies en raden. De verandering van de structuren in de jaren ’90 heeft dan ook als doel de flexibiliteit en slagkracht van de instelling te verhogen. Een deel van de bevoegdheden van de Raad van Bestuur wordt naar het Bestuurscollege en het Rectorencollege overgeheveld en het ontstaan van een aantal de facto opgerichte organen zoals het Algemeen Bestuurscollege en het Dagelijks Bestuur verbindt het beleid met de uitvoering ervan. Volgende organen hebben doorheen de geschiedenis van de academische gemeenschap een belangrijke rol gespeeld in de beleidsontwikkeling en –uitvoering: -
1
De Raad van Bestuur, die het algemeen strategisch beleid van de Universiteit bepaalt en beslist over alle aangelegenheden die de Universiteit aanbelangen1.
In het bijzonder en bij uitsluiting van ieder ander, is de Raad van Bestuur bevoegd voor:
1° het vastleggen van de algemene richtlijnen en de goedkeuring van de algemene reglementen voor de organisatie en coördinatie van het academisch onderwijs, het wetenschappelijk onderzoek en de wetenschappelijke dienstverlening van de universiteit 2° het vastleggen en gebeurlijk aanpassen van het vijfjaarlijks investerings- en financieringsplan 3° het vastleggen, goedkeuren en gebeurlijk aanpassen van de begroting, de jaarrekening en het jaarverslag van de Universiteit. De Raad van Bestuur bepaalt de modaliteiten van de jaarlijkse interne controle van de rekeningen 4° het bepalen van de personeelsformatie 5° de goedkeuring van het reglement van de Faculteiten bedoeld in artikel 12, §1. van het Organiek Statuut 6° het opstellen van zijn reglement van orde waarin hij in het bijzonder de aanstelling van zijn Voorzitter en zijn Ondervoorzitter bepaalt, evenals de wijze waarop de Raad wordt bijeengeroepen en de wijze waarop de agenda voor de Raad van Bestuur wordt opgesteld 7° het benoemen van de Secretaris van de Raad
4
-
Het Bestuurscollege dat, volgens het beleid bepaald door de Raad van Bestuur, belast is met het dagelijks beheer van de Universiteit.
-
Het Rectorencollege dat initiatieven kan nemen in alle aangelegenheden die de Universiteit aanbelangen en waakt over de regelmatigheid, de kwaliteit en de vooruitgang van het onderwijs, evenals over de ontwikkeling van het onderzoek.
-
De Onderwijsraad die advies verstrekt over het onderwijsbeleid en over de verdeling en toewijzing van de onderwijsmiddelen.
-
De Onderzoeksraad die voorstellen doet over het onderzoeksbeleid en over de verdeling en toewijzing van de onderzoeksmiddelen.
-
De Studentenraad (vroeger Sociale Raad) geeft de studenten medebeheer in de sociale sector van de Universiteit.
Deze bestuursinstellingen worden ondersteund door commissies en tal van andere diensten die zelf beleid voorbereiden en uitvoeren. Voorbeelden: de Plannings- en Begrotingscommissie, de dienst Research en Development, Dienst Onderwijszaken, Studentendiensten, Personeelsdienst, Dienst Inschrijvingen, Dienst Cultuur, Technische diensten, enz.. De archieven van deze diensten werpen allen een licht op een deel van de werking van de Universiteit.
Archieven van faculteiten en vakgroepen geven via de verslagen een globaal beeld over de evolutie van het onderzoek en het onderwijs in een bepaalde tak van de wetenschappen. De archieven documenteren onder meer programmawijzigingen en geven inzicht in dossiers van wetenschappers. De archieven van wetenschappelijke centra geven vaak heel gespecialiseerd onderzoek weer. Deze zijn zeer gevarieerd. Voorbeelden zijn de archieven van de vakgroep Sociaal Recht, van de vakgroep Chemische Ingenieurstechnieken, van het Centrum Leo Apostel (o.m. wetenschapsontwikkeling), van het Centrum voor Polaire Ecologie, van het Laboratorium voor Artificiële Intelligentie, enz.
Verschillende professoren zetten zich in voor het beheer van de Universiteit. De archieven van bijvoorbeeld de oud-rectoren Aloïs Gerlo en Roger Van Geen, of van beheerders als Frans De Pauw, Piet Frantzen, Franz Bingen, enz. werpen een licht op de geschiedenis van de instelling, maar soms ook op de nationale context van het wetenschapsbeleid (Van Geen), of het politieke klimaat van een periode (Gerlo, De Pauw). Verschillende professoren, zoals Hendrik Fayat of Lydia Deveen, hebben trouwens een politiek mandaat uitgeoefend, wat zijn weerslag heeft in de stukken. Archieven van professoren geven uiteraard hun onderwijskundig en wetenschappelijk werk weer. Vaak bestaan deze archieven uit dossiers met onderzoeksprojecten en onderzoeksresultaten, expertise-verslagen, publicaties, voorbereidende cursusnota’s en syllabi. Maar ze geven ook nieuwe onderwijsinitiatieven weer, zoals het archief van J. Van Springel, die de eerste accountancy en auditing-opleidingen oprichtte. Thematisch is er in de archieven van professoren een grote variëteit aanwijsbaar en het is ondoenbaar om hier een overzicht van te geven. De onderzoeker mag echter niet vergeten dat de overheid vaak beroep doet op wetenschappers om een beleid voor te bereiden, waardoor
De Raad van Bestuur kan de uitoefening van bepaalde bevoegdheden opdragen aan het Bestuurscollege, aan het Rectorencollege of desgevallend aan ieder ander daartoe door de Raad van Bestuur aangewezen orgaan. De Raad kan zich laten bijstaan door raadgevende commissies. Bron: Organiek Statuut van de Vrije Universiteit Brussel, goedgekeurd door de Raad van Beheer van de Vrije Universiteit Brussel op 18 januari 1994 en gewijzigd door de Raad van Bestuur van17 december 1996, 17 maart 1998, 16 september 2003, 29 juni 2004, 5 oktober 2004, 17 mei 2005, 4 oktober 2005, 1 juli 2008, 8 december 2009, 15 mei 2012 en 1 oktober 2013.
5
deze archieven van belang zijn voor de beleidsgeschiedenis. Zo getuigen bijvoorbeeld de archieven van prof. A. Buekens van onderzoek naar de afval- en milieuproblematiek en van prof. A. Van der Beken van onderzoek in de hydrologie, waterbeheersing en ecosystemen. Beiden hebben heel wat overheidsopdrachten uitgevoerd en een invloed gehad op het landelijk beleid. Verschillende professoren hebben functies buiten de universiteit bij andere instellingen. Vaak wordt er maar één archief gevormd hoewel het onderzoek aan beide instellingen uitgevoerd wordt. Zo getuigt het archief van prof. J.P. De Waele bijvoorbeeld ook van zijn activiteiten als geneesheer-directeur van het Penitentiair Observatiecentrum, dat lange tijd verbonden was aan de gevangenis van St. Gillis. Het archief van prof. G. Baeteman reflecteert ook een deel van zijn activiteiten als magistraat.
De archieven van studentenkringen en studenten illustreren het sociale leven aan de Universiteit. Zeer belangrijk zijn de archieven van het Brussels Studentengenootschap (BSG), de erfgenaam van het in 1856 gestichte Nederduits Taalminnend Genootschap Schild en Vriend. De vereniging had verschillende namen, maar behield telkens de spreuk 'Geen Taal, Geen Vrijheid' als tweede deel van haar naam, waardoor dit de roepnaam werd van de kring. Het eerste Gulden Boek bevat de kringverslagen vanaf 1880 en is bijgehouden tot in de jaren '30 van deze eeuw. Het geeft een indringend verslag van acties van de Vlaamse studenten aan de ULB voor Vlaamse ontvoogding in een verfransende omgeving. Bekende Vlamingen zoals Lodewijk De Raet en August Vermeylen worden erin vermeld. Het Gulden Boek is als topstuk erkend door de Vlaamse Regering wegens haar uitzonderlijke cultuurhistorische, historische, wetenschappelijke en artistieke betekenis. Het archief is erkend als toparchief in het kader van het topstukkendecreet van de Vlaamse Regering. Ook de actuele archieven van het BSG zijn bijzonder waardevol om de evoluties in het studentenleven te traceren. Het archief van Studiekring Vrij Onderzoek (°1949) is al even interessant. De kring steunt op het beginsel van Vrij Onderzoek. Dit houdt de verwerping in van elk louter gezagsargument en de waarborg van vrije oordeelsvorming ten bate van de vooruitgang van de mensheid. De Studiekring Vrij Onderzoek is altijd een buitenbeentje in de studentikoze en in de vrijzinnige gemeenschap. Ze heeft zich ook zeer kritisch opgesteld tegenover de georganiseerde vrijzinnigheid. Ze bestudeert politieke en maatschappelijke (inter)nationale problemen, publiceert daarover en voert actie. Daarnaast heeft ze zich in het verleden geconcentreerd op de sociale ondersteuning van de studenten. Naast deze twee kringen bestaan er traditioneel facultaire kringen, regionale kringen en politieke kringen. De archieven van de facultaire kringen (bijvoorbeeld het Vlaams Rechtsgenootschap, actief vanaf 1946) weerspiegelen de folklore en het uitdiepen van de studierichting (dossiers van door de kring georganiseerde lezingen of congressen, uitgave van cursussen, enz.). De archieven van de regionale kringen (bijvoorbeeld Westland) getuigen eveneens van folklore en hun pogingen om studenten van eenzelfde regio met elkaar in contact te brengen. Uiteraard verspreiden de politieke kringen de politieke ideeën van hun partij en ondernemen hiervoor acties; pamflettenreeksen geven hun acties weer. Vanaf ca. 1980 zien nieuwe kringen het licht: kringen van buitenlandse studenten, sociale studentenverenigingen die zich inzetten voor een rechtvaardiger wereld (bijvoorbeeld Vaka), kringen voor mensen met eenzelfde geaardheid (bijvoorbeeld vrouwenkringen en kringen voor homo’s of lesbiennes), vrijetijdskringen (bijvoorbeeld SWAMP) en zeer recent ook multiculturele kringen. Daarnaast zijn er nog kringen die opkomen voor de studentenfolklore (bijvoorbeeld Folklore Academie) en bestaan er geheime genootschappen. Lang niet alle archieven van studentenkringen vinden hun weg naar het Universiteitsarchief. Sommige bestaan kort en vormen weinig archief. Vaak blijven er slechts fragmenten van het archief over. Het archief van de Oudstudentenbond verrijkt de informatie over de geschiedenis van de Universiteit en haar banden met de vrijzinnigheid. De bond is lang niet alleen een
6
gezelligheidsclub: ze heeft een cruciale rol gespeeld bij het ontstaan van de Universiteit, heeft heel wat financiële en sociale steun gegeven aan beginnende studenten en onderneemt acties ter promotie van de afgestudeerden van de instelling.
De archieven van studenten en oudstudenten reflecteren het studentenleven in al haar vormen. Niet alleen het sociale aspect komt erin voor, de onderzoeker vindt er ook cursus- en onderzoeksnota’s.
Rond elke universiteit bestaan een aantal vzw’s die de werking van de instelling willen verbreden. Het archief van UCOS, de Universitaire Commissie voor Ontwikkelings Samenwerking, geeft bijvoorbeeld aan welke acties de Universiteit heeft ondersteund in verband met ontwikkelingssamenwerking. Het archief van de Universitaire VredesdagenJournées Universitaires de Paix reflecteert de hernieuwde belangstelling voor de wereldvrede in de jaren 1980. Het archief van de vzw Uitstraling Permanente Vorming bevat verslagen over vormingsactiviteiten voor een breder publiek en populair wetenschappelijke initiatieven enz.
7
3. De archieven van de georganiseerde vrijzinnigheid
De georganiseerde vrijzinnigheid groepeert ongeveer 35 verenigingen. De voornaamste, zoals bijvoorbeeld HVV, hebben tal van lokale afdelingen. De CAVA-kern van de collectie bestaat uit de archieven van de zogenaamde ‘H-groep’. Dit zijn het Humanistisch Verbond – vandaag Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging – en de daaruit ontstane zusteren dochtervereningen zoals het Humanistisch Vrijzinnig Vormingswerk, de Humanistische Jongeren en de Oudervereniging voor de Moraal.
Daarnaast bewaart CAVA de archieven van de UVV, archieven van Vrijzinnige (Ontmoetings)centra en Centra voor Morele Dienstverlening (huizenvandeMens) en van de televisieuitzendingen van Lichtpunt.
In de loop van meer dan een halve eeuw werd het vrijzinnig humanisme in Vlaanderen uitgedragen door tal van organisaties. Sommigen zijn verdwenen. Anderen hebben in de loop van hun geschiedenis hun naam en/of profilering gewijzigd. Hierna volgt een kort maar niet exhaustief- overzicht van een aantal vrijzinnige instellingen, verenigingen en tijdelijke organisatiecomités, waarvan de archieven geheel of gedeeltelijk bij CAVA berusten: -
Brussels Studentengenootschap Geen Taal Geen Vrijheid Centra voor Morele Dienstverlening: Brugge, Ronse...; Provinciaal Centrum Morele Dienstverlening te Gent Grijze Geuzen Humanistisch Instituut voor de Massamedia Humanistische Jongeren, vandaag Hujo Humanistische Organisatie voor Ontwikkelingssamenwerking Humanistische Werkgroep voor Conflictstudie Humanistisch Verbond/Humanistisch Vrijzinnig Vormingswerk Humanistisch Vrijzinnig Centrum voor Lectuurbegeleiding Humanistisch Vrijzinnige Dienst Humanitas Het Vrije Woord vzw Oudstudentenbond Vrije Universiteit Brussel Oudervereniging voor de Moraal Uitstraling Permanente Vorming – Vrije Universiteit Brussel Unie Vrijzinnige Verenigingen, roepnaam deMens.nu Vrijzinnige Koepel Studiekring Vrij Onderzoek – Vrije Universiteit Brussel Vereniging van Studieprefecten van het Nederlandstalig Officieel Onderwijs Vrijzinnig Archief-, Documentatie-, en Studiecentrum Karel Cuypers Vrijzinnig Trefpunt
In verschillende archieven komen ook andere verenigingen en organisaties aan bod, zoals: Educatieve Vereniging voor Ouderwerking in het Officieel Onderwijs, Federatie Vrijzinnige Centra, Feest van de Vrijzinnige Jeugd, Raad voor Inspectie en Begeleiding Niet-Confessionele Zedenleer, Stuurgroep Morele Bijstand (ook bekend onder de naam Ikwilpraten), Stichting Morele Bijstand aan Gevangenen, Stichting voor Morele Lekenbijstand, enkele vrijzinnige Ontmoetingscentra, Werkgemeenschap/Werkgroepen Moraal, Werkgroep Leraren Ethiek. De relatie tussen deze verenigingen en de bovenstaande archiefvormers wordt op dit ogenblik verder onderzocht.
8
Ook het privé-archief van enkele persoonlijkheden uit het vrijzinnig humanisme en van de Brusselse universitaire gemeenschap bevindt zich bij CAVA. Sommige vrijzinnige archieven berusten elders, zoals bijvoorbeeld: -
Bond Oudleden ’t Zal wel Gaan – Universiteit Gent (Universiteitsarchief Gent)
-
’t Zal Wel Gaan – Universiteit Gent (Universiteitsarchief Gent)
Odis en Archiefbank Vlaanderen bieden u een eerste kennismaking met deze archieven.
9
4. Inventarisatie en toegankelijkheid van de collecties
Zodra een archiefbestand wordt overgedragen aan het CAVA wordt het geregistreerd en in het bestandsoverzicht opgenomen. Verdere inventarisatie (tot op serie, dossier of stukniveau) hangt af van een aantal factoren, zoals de gebruiks- en valorisatiemogelijkheden van het archief en de beschikbare middelen. De archieven die geïnventariseerd werden, zijn opgenomen in het geautomatiseerde beschrijvingssysteem Pallas, dat online raadpleegbaar is. Indien een archief niet geïnventariseerd is, bestaat er wel vaak een plaatsingslijst van, zodat het archief toch geraadpleegd kan worden. Niet alle archieven zijn echter toegankelijk. Archieven met een belangrijk privacy-aspect (vb. medische gegevens, tucht,…) of archieven waar geheimhouding rond bepaald werd (vb. sommige onderzoeksgegevens) worden in principe niet ter inzage gegeven. Verschillende archieven zijn geïnventariseerd in het kader van een verhandeling. Deze inventarissen bevatten soms extra context, die in Pallas maar beperkt wordt weergegeven. Sommige zijn echter weer verouderd, omdat de archieven door latere overdrachten werden aangevuld. Voorbeelden: R. Mailly, Inventaris van het Archief van de Oud-Studentenbond van de VUB, Onuitgegeven masterproef, 2004-2005. X. Vanlauwe, Inventaris van het archief van prof. Frans De Pauw, één van de oprichters van de VUB, Onuitgegeven masterproef, 1998-1999. Chr. Verheyden, De archieven van het Universitair Centrum voor Ontwikkeling en Vrede (UCOV), het Universitair Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking (UCOS) en de Internationale Vereniging van de Universitaire dagen van de Vrede (JUP) bewaard in het Universiteitsarchief van de VUB. Studie van de archiefvormers, studie van de archiefvorming, toepassing van Pallas en inventarisering. Onuitgegeven masterproef, 2006-2007. Momenteel worden de archieven van de georganiseerde vrijzinnigheid geherinventariseerd. Een aantal ervan is reeds in Pallas beschreven. Mocht je op zoek zijn naar een bepaald archief en dit niet vinden, aarzel dan niet om de leeszaalverantwoordelijke te vragen naar deze archieven.
10
