Onderwijsveld anno 2009 Leergang Onderwijs Cap Gemini 12 februari 2009
Voorstellen… (I) - directeur Actis - hoe daar gekomen: -
sociologie, onderwijskunde vakbeweging / AOb VNG/VOSABB Ministerie van OCW, directie VO
Voorstellen… (II) • Secretaris Commissie Leraren, onder voorzitterschap van Alexander Rinnooy Kan, zomer 2007 • Secretaris landelijk Platform Praktijkonderwijs, sinds begin 2007 • Monitor van de VM2-experimenten, i.o.v. het Expertisecentrum Beroepsonderwijs / OCW en LNV • Volgsysteem Passend Onderwijs, i.o.v. het landelijk Regieoverleg Passend Onderwijs • Programmaleiding Leergang Bve van het Expertisecentrum Beroepsonderwijs (jaarlijks) • Leergang Master of Management in Education, TIAS Business School, i.s.m. dr. F. de Vijlder
Voorstellen… (III) • En jullie…?
Opzet • Sturing: aangrijpingspunten en strategie • Overzicht van het veld: van po tot wo en weer terug • Opdracht • Enkele thema’s in de diepte • Nogmaals: sturing
Onderwijsveld anno 2009 • Gescharkeerd landschap met sedimenten en klimaatsverschillen • Verschillen tussen sectoren – – – –
Fasering deregulering / decentralisatie Wettelijke opdracht: funderend onderwijs? Bijzonder en openbaar Publiek en/of privaat • Po, vo, wo • Educatie, mbo, hbo
• Ontwikkeling beleidsprogramma’s: van ‘schematechniek’ (’90) naar ‘harmonisatie’ (’00-’05) naar …?
Onderwijsveld anno 2009
Onderwijsveld anno 2009
Onderwijsveld anno 2009
Onderwijsveld anno 2009
Onderwijsveld anno 2009
Onderwijsveld anno 2009
Onderwijsveld anno 2009
WO 16%
basisonderwijs 36%
HBO 8%
BVE 14% voortgezet onderwijs 26% basisonderwijs
voortgezet onderwijs
BVE
HBO
WO
Sturingscriteria • • • • •
Kwaliteit Toegankelijkheid Doelmatigheid Keuzevrijheid Sociale samenhang
Aangrijpingspunt van sturing 1. 2. 3. 4.
Leraren Scholen Scholengemeenschappen Regionale netwerken
Parallel, op en af: 5. Lokale overheid
(soevereiniteit in eigen kring vs functionele decentralisatie)
Strategie, insteek • • • • • •
Autonomievergroting Bestuurlijke verhoudingen; werken aan ‘governance’ Veranderen van functiebreedte Stimuleren van marktwerking, concurrentie, profilering Kennisintensiteit verhogen Introduceren van standaarden
Vraag Welke strategie is anno 2009 het populairst in ‘Den Haag’? Welke strategie is anno 2009 het populairst bij schoolbestuurders / managers?
Overzicht: sectoroverstijgend (I) • Dijsselbloem: het hoe en het wat • Cornielje: onderwijstijd • Meijerink: referentieniveaus taal en rekenen • Rinnooy Kan: leerkracht! • Informatie en verantwoording … • Winsemius: de plusschool?
Dijsselbloem • “Tijd voor onderwijs” • Onderwijsvernieuwing VO • Conclusies – De overheid heeft kerntaak – deugdelijk onderwijs – verwaarloosd – Politiek treedt in vrijheid van scholen
• Aanbevelingen - Overheid gaat over het ‘wat’, de scholen gaan over het ‘hoe’ - Leerstandaarden, toetsen, examinering - Toetsingskader -
Alleen nog maar evidence based ‘Synoptisch rationeel model’ volgen Genoeg geld voor uittrekken Leraren en leerlingen/studenten erbij betrekken
Cornielje • “De waarde van een norm” • Onderwijstijd VO • Conclusies – De school zorgt voor attractief onderwijs en legt daarover verantwoording af – De urennorm van 1000 uur staat in de wet – Zomervakantie naar 6 weken, cf. PO
Meijerink • “Over de drempels van taal en rekenen” • Kwaliteit taal en rekenen kan beter • Zorgen voor doorlopende leerlijnen • Referentieniveaus – Wat moet je aan het eind van een niveau kennen/kunnen? – Wat heb je nodig om verder te kunnen in vervolgonderwijs & samenleving?
Rinnooy Kan • • • -
“LeerKracht!” kwantitatief en kwalitatief tekort het beroep van leraar moet beter: te lage beloning beroepsgroep is zwak opleidingen kunnen beter professionele school is er niet
Rinnooy Kan Oplossingsrichtingen 1.Een betere beloning 2.Een sterker beroep 3.Een professioneler school 4.Korte termijn acties
Actieplan en convenant Leerkracht
Winsemius (I) • “Vertrouwen in de school” • Typologie (KBA): opstappers, niet-kunners en overbelasten • Aantal overbelasten: ca. 13.000 (?) • Wat is nodig voor overbelasten: – structuur en verbondenheid – goede leraren – brede zorgstructuur – contextrijk en praktijkleren – betere begeleiding en verbinding met omgeving
Winsemius (II) Plusschool!
Hoe daar te komen: • verlengd vmbo (à la VM2) • ruimere bekostiging • tegengaan van concentratie • doorzettingsmacht voor G4gemeenten
Informatie en verantwoording (I) • Voortschrijding informatieinfrastructuur: leerlingadministraties gekoppeld aan onderwijsnummer/Cfi (BRON) • Effecten, eerste orde: – Genereert enorm veel kengetallen – Basis voor benchmarking, onderzoek naar leerlijnen – Basis voor horizontale verantwoording, bijv. “Vensters”
Informatie en verantwoording (II) Positieve doorwerking - Meer besef belang van ‘opbrengsten’ - Meer transparantie: wie doet wat? Neveneffecten: - Toenemende gevoeligheid bij scholen over hun positie in de onderwijsketen - Druk op functiebreedte
Overzicht: primair onderwijs • lumpsum en beleidsontwikkeling • bestuur en management – bestuurlijke schaalvergroting – governance: cvb’s / rvt’s
• kwaliteit: met name ook sbao/(v)so (‘adaptief kwalificeren’) • passend onderwijs • jeugd en gezin
Overzicht: voortgezet onderwijs • kwaliteit • regionaal plan onderwijsvoorzieningen (RPO) • passend onderwijs vmbo - doorstroom mbo (VM2) / reductie VSV - globalisering / flexiblisering examens havo/vwo - vakvernieuwing, NLT - strikter zak-/slaagregeling (2012)
Overzicht: bve • Educatie verdwijnt • MBO 2010 – competentiegerichte kwalificatiedossiers – herontwerp van opleidingen
• Reductie voortijdig schoolverlaten • Associate degree • Leren en werken
Overzicht: hoger onderwijs • Kwaliteit hoger onderwijs – m.n. lerarenopleidingen
• Innovatie en excellentie – diverse innovatieprojecten, o.a. Sirius – entreetoetsen, intakegesprekken – selectie aan de poort?
Opdracht • Welk aangrijpingspunt van sturing prevaleert? Beargumenteer … • Welk type strategie prevaleert? Beargumenteer …
Casus: passend onderwijs • Drie soorten indicatiestelling, drie soorten infrastructuur • Daarnaast: overige ‘zorg’
• Doel: voor elke leerling passend onderwijs en passende (leerlingen)zorg • Ontwikkeling van onderop • Zorgplicht 2012
Casus: passend onderwijs • Vorming regionaal netwerk • Samenwerking • Werken aan één inhoudelijke agenda • Betrokkenheid ouders • Betrokkenheid leraren
Casus: passend onderwijs • Voortgang van onderop: ? – Waar naar toewerken als kader niet helder is? – Bilateraal en/of tripartiet? – Onderwijs en zorg?
• Verschillen in perspectief – Inhoudelijk – Plaatsgericht – Individuele leerlingenzorg
Casus: passend onderwijs Dilemma: voortgang – Vertrouwen in het netwerk? – Intervenieren: • op welke grond? • Welke strategie?
– Middel en doel?
Casus: educatie verdwijnt • • • • • •
WEB 1996: beroepsonderwijs en educatie Educatie: VAVO, basiseducatie, NT2 Gedwongen winkelnering Toenemende roep om marktwerking Nieuwe wet inburgering, 1-1-2007 Onderspit bij aanbesteding; gebrek aan inburgeraars • In de tussentijd: Participatiebudget
Casus: educatie verdwijnt • Dilemma: functiebreedte ROC? – Maatschappelijke opdracht – Organisatorische rationaliteit – Wettelijke opdracht
Casus: VM2 • Eén concept, één dak, één team • Eerste tranche experimenten (36) gestart per 1-8-2008, tweede tranche start per 1-8-2009 • Monitor ivm belang evidence based beleid
Opzet in twee cohorten 2008-2009
2009-2010
cohort 1 vmbo 3
cohort 2 vmbo 3 cohort 1 vmbo 4
2010-2011
2011-2012
2012-2013
cohort 2 vmbo 4
cohort 1 mbo 1
cohort 2 mbo 1 cohort 1 mbo 2
cohort 2 mbo2
Eerste tranche, zomer 2008 • • • •
Doel: reductie van vsv Reden: past bij lopend beleid Doelgroep: alle bbl-ers in sector/afd Cursusduur: 4 jaar, 3 jaar waar mogelijk • Vmbo-docenten • Vmbo- of vmbo-mbo-locaties • Standaard vmbo-examen
Eerste tranche, leerlingen Percentage (n=677) Geslacht Leeftijd
Etniciteit
Jongen
57,5%
Meisje
42,5%
14 jaar (-)
39,2%
15 jaar
53,0%
16 jaar (+)
7,8%
Autochtoon
46,1%
Allochtoon Indicatie voor leerwegondersteuning
54%
Geen lwoo-indicatie
28,7%
Wel lwoo-indicatie
70,0%
Voortgang, eind 2008 • • • • •
consistent beeld van het programma leerjaar 3 ontwikkeld en draait contacten werkvloer operationeel werkgroepen operationeel planmatige aanpak
• 36% vordert, 24% een beetje, 39% vordert nog niet of nauwelijks
Casus: VM2 Dilemma: kwantiteit en kwaliteit – Het gaat om kleine, krimpende groepen – Scholen hebben moeite met ontwikkeling - Overheid ‘wat’, scholen ‘hoe’ - Hoe lang moet je monitoren?
Terug naar sturing • Feit 1: Dijsselbloem • Feit 2: Sturingscriteria, aangrijpingspunten en strategieen • Feit 3: Dilemma’s
• Kunnen sturingsdilemma’s worden ondervangen, hoe? – Passend onderwijs: voortgang? – Educatie: functiebreedte ROC? – VM2: kwantiteit en kwaliteit?
Opdracht Kies er één.
Formuleer een uitweg: – voor ‘Den Haag’ – voor schoolbestuurder / manager
