Onderwerp: ‘Voorlichting en discussiebijeenkomst over Eerwraak en zelfbeschikkingsrecht Datum: 21 mei 2007 Plaats: Bureau Jeugdzorg Noord-Holland in Haarlem Samenwerking: Stichting Verdwaalde Gezichten, Bureau Jeugdzorg en Stichting Zohor Ruim honderd mensen van verschillende achtergronden zijn bij elkaar gekomen om deel te nemen aan voorlichting en discussiebijeenkomst over Eerwraak en zelfbeschikkingsrecht. De deelnames waren voornamelijk politiemedewerkers, gemeenteambtenaren, hulpverleners, contactpersonen van de scholen. Vrouwenopvangcentra, opleidingsinstituten, hulpverlenende instanties, (zelf) organisaties. Hiernaast waren er geïnteresseerde jongeren en vrouwen aanwezig. Panelleden van de bijeenkomst: • Sezai Aydogan, adviseur huiselijk en eergerelateerde geweld en advies voor maatschappelijke ontwikkeling • Renate van der Zee, schrijfster van het boek: ‘eerwraak in Nederland’ • Annemarie van Leent- Appelman, regionaal coördinator huiselijk geweld Kenemerland • Raja Alouani, voorzitter stichting Zohor, werkzaam bij Bureau Jeugdzorg NoordHolland • Froukje Jongsma, cultureel antropologe, afgestudeerd in 2006 specialisatie: ideeën over eer en reacties op eerverlies. Beschrijving van de bijeenkomst Yeter Akin medeoprichter van de stichting Verdwaalde Gezichten opent de dag. Zij heeft de nadruk op zelfbeschikking gelegd, ‘verworvenheden als onderwijsmogelijkheden zijn bijvoorbeeld niet voor iedereen vanzelfsprekend. Zij hoopt dat deze dag ervoor zorgt dat de aanwezigen te weten komen over elkaars methoden en dat er veel meer samenwerking komt om bijdrage te leveren aan complex probleem eerwraak. De dagvoorzitter Mohammed Cheppih (Islamdeskundige) heeft voorbeelden uit pre-Islamitische tijd gegeven. ‘Toen werden meisjes uit gewoonterecht levend begraven, omdat men zich zorgen maakte dat waneer ze volwassen worden het familieeer zouden kunnen schenden’. Als theoloog keurt hij dit soort schadelijke praktijken af en betreut dat het anno 2007 nog steeds voorkomt. Toen hij de documentaire zag kon hij niet geloven dat er nog steeds mensen zijn die denken dat ze namens hun religie handelen. Terwijl de Islam zeer afkeurt om iemands leven te ontnemen en zelf een rechtertje te spelen.
Daarna heeft Froukje Jongsma met een PowerPoint presentatie een bijdrage geleverd aan de dag. Genaamd ’eer als glas’. Volgens haar zijn de vrouwen de meeste slachtoffers van dit soort praktijken. In Jordanië komt het voor dat de meisjes en de vrouwen in bewaring worden genomen voor hen eigen veiligheid. Bij de sommige gevallen is dit de enige manier om hun te beschermen. De mannen worden nog vaak als held beschouwd. En kunnen eervol in de samenleving een plek verwerven. De aanwezigen waren erg onder de indruk van dit kennisoverdracht. En stelden de vragen als; doet de overheid dan niets aan dit soort mannen? Met voorbeelden heeft Froukje Jongsma uitgelegd dat gedachten over eerwraak zo diep geworteld zijn en dat het nog vele jaren nog in beslag zal nemen om tot een mentaliteitsverandering te komen. Vervolgens is de driedelige documentaire ‘Verdwaalde Gezichten’ vertoond. Tussen de delendoor is er door de panelleden gereageerd op de film. Hierna hebben de deelnemers in de zaal mee gedaan. In de discussie kwam naar voren dat de moeders een cruciale rol spelen bij het bijbrengen van traditionele waarden en normen. Zolang de meisjes niet bewust gemaakt worden over hun eigen ideeën en dromen kunnen deze niet verwezenlijken. Dan zullen we nog lang geconfronteerd worden met dergelijke praktijken. Volgens Aydogan is er geen samenwerking tussen verschillende instanties die te maken hebben met eergerelateerd geweld. Hierdoor kan het slachtoffer van het eergerelateerde niet goed geholpen worden. Ook is hij van mening dat binnen de eigen kring nog grondig discussie plaats moet vinden. Renate van der Zee, gelooft dat de kracht van binnenuit moet komen, met andere woorden de vrouwen uit ereculturen moeten door gaan met hun strijd. Wel moeten ze hierbij ondersteund worden door zowel hun eigen achterban als instanties. Onafhankelijkheid vindt ze erg belangrijk en de mannen moeten volgens haar ook mee emanciperen Raja Alouani vindt dat het onderwerp ook in Moskeeën aan de kaak gesteld moet worden. Zij geeft aan dat er behoefte is aan voorlichting. Ook moet onderwijsmogelijkheden voor de meisjes en vrijheid van keuzes maken van zelfsprekend zijn. Annemarie van Leent- Appelman is van mening dat waneer de moeders goed opgeleid zijn de problematiek rondom eergerelateerd geweld en bespreekbaar maken zal verminderen. Reacties uit de zaal: - Een agent vertelt dat er meer incidenten voorkomen dan men denkt. Ook geeft hij aan dat veel meer bekendheid met de problematiek moet komen onder zijn collega’s. -
Een jongen rond twintig jaar geeft aan, de daders te begijpen. ‘Het is een jongenscode die niet iedereen kan begrijpen, als jongens zijnde heb je een trots een eer. Als jij niet doet wat de gemeenschap van jou verwacht wordt je uitgestoten van de gemeenschap en zal je de trots die je hebt verliezen, sommige daders zijn ook slachtoffers net zoals de meisjes dat zijn.’ De meeste mensen hebben konden dit standpunt moeilijk
begrijpen. De discussie ging verder over ‘hoe moet je dan een dader straffen’ als hij een slachtoffer is van opvoeding en cultuur. De panelleden vonden dit een moeilijke punt om een oplossing voor te dragen. Iedereen heeft vanuit hun eigen expertise antwoord gegeven op deze vraag. -
De meerderheid uit de zaal was van mening dat er veel meer aandacht moet komen voor eergerelateerd geweld. De problematiek moet breed gedragen worden in de hele maatschappij.
-
Uit voorbeelden is geconstateerd dat roddelen in alle lagen van de samenleving voorkomt. Maar dat het bij sommige culturen zelfs kan leiden tot eerwraak en of eergerelateerde geweld, was moeilijk te begrijpen.
-
Je bent in erecultuur altijd afhankelijk van de mensen om je heen. Wat zij over jou denken en zeggen. Daar moet als eerst een verandering in komen. Vaak is het ook zo dat er wordt gedacht dat vrouwen vaker roddelen dan mannen. Maar uit een onderzoek in Zweden blijkt dat mannen vaker roddelen dan vrouwen vertelde een vrouw uit de zaal.
-
Een vrouw uit de zaal vindt dat als mensen roddelen, ontwikkel dan een olifant huid om je heen. Als je er niet op ingaat en niet op let stoppen mensen er naar een tijdje mee. En niet te vergeten het onderwijs. Als er meer aandacht aan dit soort onderwerpen wordt gegeven weten kinderen ook vaker meer van het onderwerp af en leren ook dat het niet gaat meer om ‘eer’ maar het ontnemen van levens van onschuldige mensen.
De bijeenkomst werd afgesloten met het bedanken van de dagvoorzitter en panelleden en natuurlijk de leden uit de zaal. Onderwerp: ‘Voorlichting en discussiebijeenkomst over keuzemogelijkheden Datum: 03 april 2007 Plaats: Het Schoter Scholen Gemeenschap in Haarlem Samenwerking: Stichting Verdwaalde Gezichten & Het Schoter Scholen Gemeenschap Beschrijving dag De voorlichting is gehouden tijdens het vak van maatschappijleer van mevrouw Grimmelinkhuizen. A.Turk, trainer bij Stichting Verdwaalde Gezichten en Sukran Bodur (stagiaire Verdwaalde Gezichten) hebben samen deze dag ingevuld. Sukran is een oude leerling van het Schoter, ze is vorig jaar geslaagd. Op dit moment studeert ze op Hoge School van Amsterdam. Zij volgt de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening. Zij geeft aan zich vereerd te voelen om op haar school voorlichting te kunnen geven. Er waren dertig leerlingen van 4 HAVO4 aanwezig. Het doel van de bijeenkomst is het bewustwording en bespreekbaar maken van eergerelateerde geweld en eerwraak. A. Turk heeft in haar inleiding over dat sommige leerlingen onder invloed van schadelijke tradities leven en niet bewust zijn dat ze die kunnen veranderen. Verder vertelde ze dat sommige migranten hun waarden en normen meenemen uit land van herkomst en dat deze soms botsen met de waarden en normen van de samenleving waarin ze leven.
Zij geeft een voorbeeld dat ze te maken heeft met sommige gezinnen waar de meisjes achter gesteld worden en liefst thuis gehouden worden. Vooral meisjes hebben met beperkingen te maken. Zo kunnen sommige niet naar een schoolfeestjes. De documentaire Verdwaalde Gezichten is als leidraad door deze voorlichtingsbijeenkomst gebruikt. Na de vertoning van de film hebben de leerlingen kunnen reageren op de verhalen. Ook is er met elkaar gediscussieerd. De gastspreker heeft hierbij de leerlingen met vragen aangespoord om hun meningen te geven. De leerlingen waren verbaasd en ontroerd, dit zorgde ervoor dat de klas enige tijd stil was na de eerste beelden over Zarife en Rojda. Een jongen uit de klas kon niet begrijpen waarom een vader zijn dochter dit aandoet. Hij gaf aan dat je je dochter toch niet zomaar kan vermoorden voor eer. Voor hem was het niet te vatten dat eer tot zo iets ernstigs kan leiden. De leerlingen hebben aangegeven veel te herkennen uit het tweede deel van de documentaire. De kern van dit deel focust zich op schadelijke tradities, het niet kunnen benutten van onderwijsmogelijkheden, zelf keuzes kunnen maken wat betreft partnerkeuze, enz. Een leerling vertelt dat zij niet mag deelnemen aan schoolfeestjes en dat haar oudere broer geen belemmeringen heeft. Een andere meisje heeft aan dat deze voorlichtingsbijeenkomst een eyeopener was voor haar. Dat ze nu kan begrijpen wat sommige meisjes meemaken. Tenslotte is het laatste deel van de documentaire vertoond. Na dit deel is er samen met de leerlingen over mogelijke oplossingen nagedacht en gesproken. Uit deze voorlichtingsbijeenkomst is naar voren gekomen dat er meer met de ouders gepraat moet worden. Hoe meer de jongeren durven om met hun ouders over taboeonderwerpen te praten des te meer begrip komt er voor elkaars denk- en leefwereld. Ook was iedereen van mening dat het nog veel tijd zal kosten om schadelijke tradities te doorbreken. Maar door het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten wordt er natuurlijk wel een bijdrage geleverd om deze tradities te bespreken en te verminderen. Onderwerp: ‘Eerwraak & eergerelateerde geweld Datum: 20 juni 2007 Plaats: Bureau Jeugdzog Haarlem Samenwerking: Stichting Verdwaalde Gezichten & Bureau Jeugdzog Haarlem Beschrijving dag Dick van Kampen (Teamleider Jeugd Interventie Team Bureau Jeugzorg Noord-Holland) opent de dag en geeft aan dat er onder de collega’s behoefte is om meer te weten komen over eergerelateerd geweld en eerwraak. Yeter Akin medeoprichter van Stichting Verdwaalde gezichten en tevens werkzaam bij Bureau Jeugdzorg als trajectbegeleider vertelt in haar introductie dat eergerelateerd geweld cultureel bepaald en niet religieus onderbouwd is. Het is ontstaan in traditionele patriarchale gemeenschappen in landen rondom de Middellandse Zee, het Midden-Oosten en Centraal-Azië. Vanwege de immigratie is het ook een Europees probleem geworden. Ook Nederland is geconfronteerd met verschijnselen van eerwraak. Vervolgens heeft ze samen met Raja Alouani (trajectbegeleider) de programma verder ingevuld. Demet Akpinar coördinator (Mentorenproject in Balans) was de dagvoorzitter. Het doel van de voorlichtingsmiddag is om de hulpverleners van Bureau Jeugdzorg Noord Holland te informeren over het fenomeen eerwraak & eergerelateerd geweld. Ook nieuwe inzichten verschaffen en bespreekbaar maken van deze gevoelige en complexe problematiek.
De uit drie delen bestaande documentaire ‘Verdwaalde Gezichten’ is in delen vertoond. Tussen de delen door was er gelegenheid voor de vragen en opmerkingen. Ook is er een interactieve discussie gehouden met de hulpverleners. Er is naar voren gekomen dat de signalen van eergerelateerd geweld herkenbaar zijn voor de hulpverleners nadat ze de verhalen in de documentaire hebben gezien. Sommige hulpverleners hebben er eerder mee te maken gehad maar konden niet begrijpen dat het met eer van de familie te maken heeft. Verder hebben de hulpverleners aangegeven dat het moeilijk is om in te schatten wanneer er sprake kan zijn van eergerelateerd geweld. Yeter en Raja hebben aangeven dat ze alert moeten zijn op waneer een meisje aangeeft dat ze bang is van haar familieleden omdat ze een vriendje heeft. Er kan hier veel meer aan de hand zijn dan alleen hebben van een vriendje. Uit de gesprekken die Yeter en Raja met de hulpverleners hebben gehad is gebleken dat zij zich niet altijd bewust zijn van de culturele codes en de invloed die dit heeft op de cliënten die zij begeleiden. Yeter en Raja hebben aangegeven dat de hulpverleners niet altijd weten hoe ze met sommige gevallen van eergerelateerd geweld om moeten gaan. Daardoor kan zelfs een kleine conflict zelf escaleren en leiden tot eerwraak als het geval van Zarife. In de hulpverlening van allochtone meisjes is bemiddeling zeer belangrijk. In de hulpverlening wordt tot op heden weinig gebruikt van dit methode gemaakt. Er zijn contactpersonen van allochtone afkomst die op de hoogte zijn van de culturele codes en gevoeligheden en als er met hen wordt samengewerkt kan er veel bereikt worden. Ook kan deze samenwerking een belangrijke bijdrage leveren aan de bewustwording en professionalisering van de hulpverleners. Uit de voorlichtingsbijeenkomst is naar voren gekomen dat er nog veel meisjes zijn die onder invloed van schadelijke tradities leven. De hulpverleners hebben hun ervaringen en meningen gedeeld met Yeter, Raja en Demet. Ze vonden dat er nog veel meer onderwerpen zijn die ze nog zouden willen en kunnen bespreken. Er zijn onder meer afspraken gemaakt dat men elkaar altijd om advies kan vragen.
