Onderweg. Diaconie doe je samen. Help, muizen in de kerk! Herdenking einde WO II in Azië. Vleermuizen: de trouwste kerkgangers

Onderweg Protestantse Wijkgemeente Archipel / Benoordenhout Nummer 7, 38e jaargang, september/oktober 2015

Diaconie doe je samen Help, muizen in de kerk! Herdenking einde WO II in Azië Vleermuizen: de trouwste kerkgangers

Colofon Dit kerkblad wordt uitgegeven door de wijkgemeente Archipel-Benoordenhout. Duinzichtkerk, Van Hogenhoucklaan 89, 2596 TC Den Haag, tel. 070-3245778

STA RT ZO N DAG 2 0 1 5 - B E ST E B U R E N

Redactie: Anne-Helene Borgts-Kooijmans (eindredacteur), Corrie Kleijnendorst, Peter Sas Administratie-adres/bezorging/ abonnementen: Kerkelijk Bureau, Van Hogenhoucklaan 89, 2596 TC, tel.: 070-3245778 Bijdragen Onderweg: NL69INGB0000246128 t.n.v. Beheersstichting Duinzichtkerk/ Vredeskapel onder vermelding van ‘Bijdrage Onderweg’. U kunt uw kopij tot uiterlijk op de aangegeven data vóór 12.00 uur inleveren. U kunt de kopij sturen of mailen naar [email protected] én naar het Kerkelijk Bureau: Van Hogenhoucklaan 89, 2596 TC, Den Haag, [email protected]. Bij het onderwerp graag vermelden ‘kopij Onderweg’.

Prachtige bloemen in het startweekend, aangeboden door Bloemenkiosk Snijder

Overzicht data Onderweg 2015 Nummer 8 9 10 Kerstnummer

2

Deadline 14 oktober 11 november 9 december

Verschijningsdatum 27 oktober 24 november 22 december

Jan de Bray - Farao's dochter met haar bedienden en Mozes in het rieten mandje (1661)

Meditatie ‘Vondeling in de Larensestraat’ In de nacht van maandag 7 op dinsdag 8 september 2015 werd in een voortuin van een woning aan de Larensestraat in stadsdeel Escamp een kindje te vondeling gelegd. In het krantenbericht staat dat het meisje ‘in doeken gewikkeld was’. De moeder had bij haar dochtertje een briefje achtergelaten, waarin ze schreef dat ze niet voor haar pasgeboren kind kon zorgen. De krant voegt eraan toe dat de baby, die in goede gezondheid is, overgedragen is aan de Jeugdbescherming. De achtergronden van dit verhaal ken ik niet, maar ik kan me indenken dat de moeder zó wanhopig is geweest, dat ze geen andere uitweg zag dan haar kind te vondeling te leggen. Haar daad roept allerlei vragen op en bij sommigen ook boze reacties: ‘Hoe kan een moeder dit doen…’, en ook ‘waar was de vader?’ Tegelijkertijd heb ik medelijden met haar en met haar kind, om al het verdriet dat met haar keuze gepaard is gegaan. Zal de moeder van Mozes diezelfde wanhoop gevoeld hebben toen zij haar kind te vondeling legde (Exodus 2: 3 / Handelingen 7: 21). Ongetwijfeld! De politiek van de machts-

wellustige Farao laat haar geen keuze. Door haar zoon in een biezen mandje tussen het riet van de Nijl te leggen, hoopte ze hem van een wisse dood te kunnen redden. Ze zal vanaf het moment dat ze het kind losliet geen moment rust hebben gehad. Allerlei vragen malen door haar hoofd: ‘Wat zal er gebeuren? Zal hij gevonden worden en door wie? Zal hij in goede handen terecht komen? Zal hij een goed leven krijgen?’ We weten dat voor deze moeder het verhaal een positieve wending krijgt. Wanneer haar zoon wordt gevonden door de dochter van de Farao, wordt zij als voedster aangesteld. Zo kan ze haar kind bij zich houden tot het groot genoeg is om het naar het hof te brengen. De dochter van de Farao neemt de ‘vondeling’ als haar eigen zoon aan. Voor veel andere vrouwen loopt het echter niet zo goed af. Het kind dat ze afstonden, zien ze niet meer. En, ook al gaat het leven verder, de herinnering aan het kind dat ze droegen en het diepe verlangen naar contact blijven. God kent dat verlangen. Bij monde van de profeet Jesaja zegt hij: ‘…kan een vrouw haar zuigeling vergeten of harteloos zijn tegen het kind dat zij droeg?’ (Jesaja 49: 14). Hij weet hoe sterk het moedergevoel is. De vraag die hij stelt is een retorische vraag. Hij verwacht er geen ant-

woord op, omdat overduidelijk is wat het antwoord moet zijn: ‘Nee! Een vrouw kan haar zuigeling niet vergeten’. God richt zijn vraag tot Jeruzalem, dat op dat moment een desolate aanblik biedt. De stad ligt in puin, de tempel is verwoest en een deel van haar inwoners is meegevoerd naar Babel. Jeruzalem beklaagt zich: ‘De Heer heeft mij verlaten, mijn Heer is mij vergeten’. De klacht van de stad is de klacht van het volk Israël dat zich van Hem verlaten voelt. Met zijn vraag wil God duidelijk maken dat het onzinnig is om te denken dat Hij de stad en de mensen zou vergeten. De band tussen Hem en hen is, net zoals de moederband, onverbrekelijk. En, voegt God eraan toe, ‘Zelfs al zou een moeder haar kind vergeten, ik vergeet jou nooit. Ik heb je in mijn handpalm gegrift, je muren staan mij steeds voor ogen.’ Zijn liefde zal vervolgens blijken uit de terugkeer van ballingen. Zij zullen weldra de stad weer opbouwen en het land bewerken. In de loop van de Bijbelse verhalen blijkt dat Gods moederliefde zich niet alleen uitstrekt tot de kinderen van Israël, maar tot alle mensenkinderen. In het bijzonder in zijn Zoon Jezus Christus komt aan het licht hoe die liefde zich uitstrekt naar ieder mens, ja juist naar die mensen die verloren geraakt zijn. In Jezus heeft deze God zich kenbaar gemaakt als een Vader met een moederhart. Strekt zijn liefde zich ook uit tot de vondeling in de Larensestraat? Daar ben ik van overtuigd! En tot de moeder? Ook daarvan ben ik overtuigd! Hij weet hoe zij zich voelt. Van harte hoop ik dat ook zij gevonden zal worden. Ook hoop ik dat ze dan geholpen zal worden om voor haar kind te zorgen en het een naam te geven. In de zorg voor deze vondeling - en hopelijk ook voor moeder - mag dan iets tastbaar worden van de God, die de namen van zijn kinderen in zijn handpalm heeft gegrift. Kijk eens om je heen, kijk eens om je heen, wij zijn in de wereld niet alleen God kent ieder kind bij name zeg maar ja en zeg maar amen….. ds. Ruud Stiemer 3

Pastoraat Nogmaals over ‘buren’ en ‘naasten’ Het thema van onze startzondag was ‘Beste Buren’, een variatie op het landelijke thema van de Protestantse Kerk: 'Goede Buren'. Uit het bekende verhaal van de Barmhartige Samaritaan leren wij iets bijzonders over ‘buren’. Als Jezus een vragensteller antwoordt dat het belangrijkste gebod luidt: ‘heb God lief boven alles, en uw naaste als uzelf’, volgt misschien wel de logische vraag: maar wie is dan mijn naaste, mijn ‘neighbour’, mijn ‘buur’? Zijn dat degene die formeel mijn ‘buren’ zijn? Kun je mij een prioriteitenlijstje geven van wie mijn naasten horen te zijn? Dan weet ik wat ik moet doen en waar ik aan toe ben … Jezus draait het om. De vraag is niet: wie is mijn naaste. De vraag is, VAN WIE BEN IK de naaste. Misschien wel ongevraagd of onbedoeld. Wie komt er op mijn pad. Ben ik een goede naaste, een goede buur, van wie ik in mijn leven tegenkom? Een goede buur of naaste zijn, heeft dan met het juiste adres niet alleen te maken. Zoals in het geval van de Samaritaan het er ook niet toe deed dat hij van een ander volk was. Wie kom je tegen onderweg op je levensweg, ongeacht ras, nationaliteit, adres, etc.? Wiens ‘menselijk gelaat’ doet op jou een beroep? En voor wie zijn wij op dàt moment een ‘goede buur’? Muziek in de kerk: Arvo Pärt op 11 oktober Al langer leeft in de commissie Eredienst de wens om in onze diensten meer met muziek te doen. Daar gaan we het komende seizoen ons best voor doen. Er komt een kleine commissie met Gert Boersma en ds. van Duinen die zich daarvoor in gaat zetten. Vaker zullen we ook via muziek op CD ruimte maken voor een muzikaal moment in de dienst. Zondag 11 oktober sluiten wij op die manier aan bij het Arvo Pärt festival (9, 10 en 11 oktober in de Grote Kerk). Arvo Pärt (1935) is een componist uit Estland. Hij wordt gezien als één van de belangrijkste hedendaagse componisten van sacrale muziek. 4

Raoul Boesten, dirigent van kamerkoor Kwintessens, over hem: “Pärts muziek klinkt puur en niet sentimenteel, objectief en helder als kristal. Deze componist is iemand die alles wil ontdoen van misleidende zaken en die op zoek is naar een klinkende waarachtigheid. Met als gevolg: diepdoorvoelde spirituele muziek van een moderne monnik! In deze hectische tijd, waarin indrukken elkaar najagen in een strijd om de eerste plaats en rusteloosheid bijna als een gegeven wordt geaccepteerd, is de muziek van Arvo Pärt voor velen een welkome tegenhanger: Alsof je vanuit een andere dimensie jezelf en de bedrijvigheid om je heen kunt bezien en een beeld ontstaat dat scherper is dan de werkelijkheid, bijna pijnlijk confronterend, maar ook troostrijk.” Zie voor informatie over het festival in de Grote Kerk: www.arvopart.nu. Over de ziel: meedoen aan een huiskamerbijeenkomst Tussen 9 en 23 oktober vindt weer een serie ‘huiskamerbijeenkomsten’ plaats in onze gemeente. In groepen van maximaal 12 mensen praten wij over wat dat is, ‘de ziel’, of dat begrip voor ons leeft, en zinvol is. En hoe het te maken heeft met wat wij geloven. Alle bijeenkomsten vinden plaats onder leiding van ds. van Duinen. Er is hiervoor een opgave-strookje opgenomen in de vorige ‘Onderweg’. U kunt ook even bellen of mailen met ons kerkelijk bureau om u op te geven. Wij vragen of u een aantal data wilt opgeven waarop u zou kunnen. Dat maakt het mogelijk voor ons om de

avonden goed in te delen. U hoort uiteraard tijdig wanneer wij u waar verwachten. (En heeft u vervoer nodig, dan kunt u dat ook aangeven.) Nieuw teamlid: Robin de Jong Vanaf 1 september is diaconaal werker Robin de Jong via STEK verbonden aan onze combinatie. Hij heeft op startzondag al iets van de sfeer geproefd in de Duinzichtkerk en in de Christus Triumfatorkerk en met een aantal mensen kennis gemaakt. Op zondag 25 oktober zal Robin in een gezamenlijke kerkdienst aan onze beide wijkgemeentes worden ‘verbonden’, en ‘in de bediening worden gesteld’ als kerkelijk werker. Zo heet dat in onze kerk. Samen met Robin gaan wij als teamcollega’s in deze dienst voor. Deze bijzondere dienst is op zondag 25 oktober, om 10.30 uur, in de Duinzichtkerk. Meer over Robin en zijn werk zult u ongetwijfeld vernemen via de wijkdiaconieën. Wij zijn als predikanten blij met een nieuwe collega, en wensen hem een gezegende tijd toe in ons midden. Bijzonder verlof collega Berit Bootsma Bijzonder nieuws direct na de vakantietijd kwam van collega Berit Bootsma. Zij en haar man Jelmer verwachten ergens eerste helft maart 2016 hun derde kindje. Wij feliciteren hen van harte met dat blijde nieuws. Praktisch betekent het dat Berit vanaf 4 februari 2016 met zwangerschapsverlof zal zijn. Afhankelijk van de geboortedatum van de baby zal zij dan kort voor de

Huiskamerbijeenkomsten ‘over de ziel’ U bent van harte welkom op een van de volgende data: vrijdag 9 oktober, 20.00 uur dinsdag 13 oktober, 20.30 uur woensdag 14 oktober, 14.00 uur donderdag 15 oktober, 10.30 uur donderdag 15 oktober, 20.00 uur dinsdag 20 oktober, 20,30 uur donderdag 22 oktober, 14.00 uur donderdag 22 oktober, 20.00 uur vrijdag 23 oktober, 15.00 uur (aanmelden via het kerkelijk bureau: [email protected] / 0703245778)

zomervakanties weer aan het werk gaan. Wij wensen haar een goede zwangerschap toe!

ren, en iedereen van wiens leven zij deel was, tot zegen zijn zal. 12+? Bij de dominee aan tafel… Vanaf 7 oktober weer iedere maand een uurtje praten met de dominee, over het leven, over wat je gelooft (en wat niet). Steeds op woensdagen, om 19.30 uur. Laat even weten of je mee wilt doen! Voor iedereen vanaf 12 jaar. Meer informatie bij dominee van Duinen ([email protected] / 06-21882798)

Een zonnige startzaterdag op 19 september

Wij gedenken Op 11 augustus is onverwacht gestorven Marie-Anne Sijbrandij-Verbist, emeritus predikant, 70 jaar oud. Ds. Sijbrandi was tot aan haar emeritaat verbonden aan ‘ons’ verzorgingshuis ‘Oostduin’, en daardoor een goede bekende van velen in de gemeente. Met zeer velen herdachten wij haar op woensdag 19 augustus. Onze gebeden gaan uit naar haar kinderen en familie. Na een ‘lang en veelbewogen leven’ is op 19 augustus overleden: Catharina Maria Wijmans-Zijlstra, Toos, weduwe van Louis F. Wijmans. Toos Wijmans was 95 jaar oud. De crematie-plechtigheid vond plaats op woensdag 26 augustus. Op 9 september is zij op 91-jarige leeftijd gestorven: Johanna Maria Verdam-Hulscher, echtgenote van Jan Willem Verdam (1922-1978). Haar kinderen noemen haar ‘onze lieve, strijdbare en zorgzame moeder, Grootje en schoonmoeder.’ Een leven lang leefde An wat zij geloofde, en zette zich met hart en ziel daarvoor in. Op de rouwkaart zijn treffend woorden opgenomen naar lied 316 uit het Liedboek: “Het woord van liefde, vrede en recht, is in mijn eigen mond gelegd, is in mijn hart geschreven.” Zo was zij vele jaren een kleurrijk en markant gemeentelid. Wij zijn dankbaar dat zij in ons midden was, en bidden dat haar nagedachtenis haar kinde-

Geestelijk leiderschap Dit seizoen zal ik in het kader van de ‘Permanente Educatie’ voor predikanten de training ‘Geestelijk Leiderschap’ volgen. Predikanten zijn geen managers. Maar wat zijn ze dan wel in deze tijd? Wat betekent geestelijk leiding geven aan een gemeenschap. Hoe doe je dat. Wat is daarvoor nodig. Dat zijn een aantal van de vragen die aan de orde komen in deze cursus. De locatie waarvoor is gekozen is het klooster in Maarssen bij de zusters Augustinessen. In totaal zal ik hiervoor zeven dagen afwezig zijn. De eerste twee dagen zijn op 1 en 2 oktober. Een hart onder de riem Wie in een gemeente ‘herdert’ krijgt met allerlei zorgen van mensen te maken, soms kleine zorgen, soms grote zorgen. Niet altijd zijn dat zaken die zich in de openbaarheid afspelen. Houdt u in ieder geval de beveiligde ledenpagina op onze website in de gaten, waar ‘nieuws’ rond het wel en wee van mensen in de gemeente zo mogelijk wordt gedeeld. (U kunt bij het kerkelijk bureau het wachtwoord opvragen.) En laat u het ook weten aan dominee of ouderling als zich bijzondere omstandigheden in uw leven voordoen? Het aanreiken van voorbeden vanuit de gemeente in de zondagse diensten heeft bij het meeleven met elkaar een bijzonder plaats gekregen. Uit de voorbeden van zondag 13 september: 'Wij vermoeden en geloven dat Gij ons draagt, dat Gij ons dient'. Met die woorden dragen wij aan God op wie leeft met zorgen. In het vertrouwen dat Hij hen, en hun naasten, dient. Tenslotte Met een hartelijke groet, ds. Corrie van Duinen

Van uw kerkenraad Het kerkelijk seizoen is net begonnen. We hebben een mooie startdag achter de rug - ik schrijf dit voor de startdag, maar het programma belooft erg veel. In de kerkenraad is discussie begonnen over de herinrichting van de kerkzaal. We gaan daar mee verder in de oktobervergadering van de kerkenraad, waarna ik verwacht dat we een en ander kunnen bespreken op een gemeentevergadering. De kerkenraad is verder bijgepraat over het visieproces binnen de algemene kerkenraad van de PGG. Onder dankzegging aan de kerkrentmeester hebben wij de jaarstukken over 2014 goedgekeurd. En met grote complimenten aan de kerkrentmeesters hebben we mogen constateren dat we in 2014 geen beroep hebben hoeven te doen op de reserve van de wijkstichting. Dat wil niet zeggen dat er geen zorgen zijn. De kerkelijke bijdragen nemen af en we moeten helaas nog steeds constateren dat er een ‘te’ groot gedeelte van onze gemeente niets of heel weinig bijdraagt aan het kerkelijk werk. Voor alle goede orde misschien nogmaals: de kerk moet, in al zijn facetten, ‘leven’ van de gemeenteleden en van niemand anders en wij hebben een taak voor anderen en niet alleen voor onszelf. Tot slot hebben wij kort gesproken over hoe we als kerkelijke gemeente communiceren met de ‘buitenwereld’. In 2011 is er een communicatieplan gemaakt en dat is grotendeels uitgevoerd. Ik wijs op het live uitzenden van de kerkdiensten, de aanpassingen en verbeteringen aan de website, mooie verbeteringen aan de Onderweg en het fraaie bord buiten het kerkgebouw. Wij zullen nog verder spreken over hoe we ons naar buiten zullen opstellen. Of is de tekst die we nu gebruiken Gastvrij huis Vertrouwd adres bijvoorbeeld voldoende? Wij spreken daar later over. Tot zover deze maand en met hartelijke groet, Rein Willems 5

Van uw pastorale ouderlingen Als uitgangspunt voor al ons werk geldt: wie behoefte heeft aan contact met ‘de kerk’, benadert zelf de dominee of een ouderling. Wij komen als u daaraan behoefte hebt. Mensen bellen ons als zij bezoek willen of een pastotaal gesprek. Gemeenteleden attenderen ons op iemand die ziek is of het om welke reden dan ook moeilijk heeft. Dan nemen wij contact met hem of haar op. Hieronder vindt u onze contactgegevens.

Frank Beumer sr. Burnierstraat 30, 2596 HW Telefoon: 06-54738566 E-mail: [email protected] Lida Fijn van Draat Hart Nibbrigkade 71/55, 2597 XS Telefoon: 070-3245386 E-mail: [email protected] Marijke Mootz Van Nijenrodestraat 66, 2597 RN Telefoon: 070-3281021 E-mail: [email protected] Deze drie richten zich vooral op gemeenteleden van 70 jaar en ouder. Monique de Kruijf Benoordenhoutseweg 275, 2596 BJ Telefoon: 070-7852581 E-mail: [email protected] Ruerd Ruben Waalsdorperweg 51, 2597HP Telefoon: 070-3264060 E-mail: [email protected] Deze twee zijn er vooral voor de groep vijftigers en zestigers. Alie Kortleve Alie gaat binnenkort verhuizen. Op korte termijn kunt u haar het beste benaderen via de e-mail: [email protected] Zij richt zich vooral op gemeenteleden onder de 40 jaar. 6

Van de diaconie Zomerochtend Aan één lange tafel in de Kapel vond op 19 augustus de jaarlijkse zomerochtend plaats. Er was een goede opkomst. Aan tafel ontstonden veel mooie onderlinge gesprekken onder het genot van koffie en taart, een glaasje wijn en tot slot een heerlijk zomerse lunch.

Tijdens de koffie vertoonde Henriette van Raalte drie prachtige korte films. De eerste film was een mooie verfilming van het gedicht “Holland is de bruid” . Met de tweede film nam Henriette ons mee naar de imposante ijsbergen en de met sneeuw bedekte bergketens van Antarctica. Deze film is op het Regio festival van de Nederlandse Vereniging voor Amateur Filmers geweest en 6e geworden. In het laatste filmpje liepen pinguins vrolijk rond op de maat van de muziek. De ochtend werd afgesloten met drie mooie gedichten. Het was een feestelijke zomerochtend samen met elkaar in vakantiesfeer. Willemien de Vlieger en Tineke van Bommel

Help, muizen in de kerk! Op startzondag hebben bijna 20 muizen hun intrek genomen in de Duinzichtkerk. Deze muizen zijn niet zomaar muizen, maar echte kerkmuizen. Want deze muizen vertellen de kinderen iets over de kerk. Neem nou de kosteresmuis, die helpt de kosteres met veel dingen zoals het opruimen en schoonhouden van de kerk. Daarnaast heb je nog veel meer kerkmuizen! Zoals de domineemuis, bloemenmuis, doopmuis, engelmuis... en nog veel meer andere kerkmuizen! Kom snel met kinderen en kleinkinderen de speurtocht na de dienst doen! De muizen verblijven een lange tijd in onze kerk. Het is superleuk en leerzaam! Het idee van deze kerkmuizen is afkomstig uit een kerkje in Zuid-Zweden. In het mooie houten kerkje van Skållerud, prachtig gelegen aan één van de vele meren, wonen ook kerkmuizen. Dit vonden we zo’n leuk idee, dat we ook muizen voor onze kerk versierd hebben. Anne-Helene Borgts en Monique de Kruijf hebben ons geholpen met het maken van een mooi muizenspeurboekje. Deze boekjes liggen op de tafel onder de klok. Helaas ontsnapt er soms een muisje... J Tineke en Jildau van Bommel

Skålleruds kyrka

Diaconie doe je samen Introductie Diaconaal Opbouwwerker Robin de Jong Laat ik mijzelf even voorstellen: mijn naam is Robin de Jong en sinds kort ben ik de nieuwe diaconaal opbouwwerker voor de wijkgemeenten van de Christus Triumfatorkerk en de Duinzichtkerk. Mijn directe werkgever is de organisatie Stek Den Haag, maar mijn beschikbaarheid en inzet gaat uit naar de wijkgemeente en de wijkdiaconie.

In 2007 ben ik begonnen aan de studie Theologie & Levensbeschouwing in Amsterdam, toen nog op een mooie locatie aan de Keizersgracht. Ik heb mijn bachelor in theologie in 2012 behaald, en ben in hetzelfde jaar begonnen aan de master theologie. De masteropleiding is inmiddels ook in de afrondingsfase. Ik heb in die jaren mogen proeven van verschillende werkvelden. Ik heb stages gelopen bij het Leger des Heils als geestelijk verzorger en in het pastoraal werk in verschillende kerken in Utrecht, tevens mijn woonplaats. Soms moet er ook brood op de plank komen en tijdens de crisis was dit ook voor een jonge theoloog niet altijd even makkelijk. Ik heb onder andere gewerkt als postverdeler, kok, sales promotor en schoonmaker. Vervelend? Geenszins, achteraf ben ik dankbaar voor al deze ervaringen. Juist door mensen uit verschillende milieus te ontmoeten en zelf in die milieus te gaan staan, verrijk je de eigen horizon. In het diaconale werk is het van groot belang een brede horizon in het werk te hebben. Uiteindelijk werd mijn harde werk toch beloond. In 2012 ben ik namelijk gaan werken als uitvaartassistent en rouwbe-

geleider, vorig jaar als pastoraal vrijwilliger in de Antoniuskerk in Utrecht, deze zomer als diaconaal opbouwwerker en onlangs als curator bij het online media bedrijf Blendle. Ik ben dus van vele markten thuis. De opdracht die ik als diaconaal opbouwwerker heb meegekregen, is het leggen van verbindingen tussen de wijk en de kerken. Tussen buurtbewoners en gemeenteleden. Concreet door verschillende projecten op te zetten die de wijk en de kerken een stukje dichter bij elkaar brengen. Een diaconaal werker moet in feite de ogen en de oren zijn voor wat er leeft in de wijk. Waar hebben mensen behoefte aan? Welke ouderen in de wijk voelen zich eenzaam en komen de deur niet meer uit? Waarom doet de gemeente niets met de ideeën van buurtbewoners? Doen we als kerk wel genoeg voor vluchtelingen in de buurt? Waarom gaat het zo slecht met het buurthuis bij mij om de hoek? Dit zijn de concrete vragen waar het in mijn werk om gaat. Luisteren naar de behoeften en gevoelens van de buurt en haar bewoners, deze serieus nemen en omzetten in projecten die mensen verder helpen. Dat kan ik niet helemaal in mijn eentje doen. Zeker niet als mijn werkgebied bestaat uit de wijken Mariahoeve, Benoordenhout, de Archipelbuurt en Bezuidenhout. Ik wordt geholpen door mensen uit de wijkgemeente en de wijkdiaconie. Hier zitten mensen met veel ervaring en kennis over de wijk. Maar daarnaast heb ik vooral de hulp van u als gemeentelid of buurtbewoner nodig. Misschien bent u vrijwilliger in de wijk of wilt u graag iets aan vrijwilligerswerk doen. Misschien heeft u een buurman of buurvrouw die wel wat extra aandacht verdient. Of u heeft een goed idee over een leuke activiteit voor wijk en kerk. Samen bepalen we welke verbindingen we met elkaar als mensen aangaan. En samen kunnen we kleur en verdieping geven aan onze kerken en aan de buurt.

sersboot en vertelt hem: ‘Kom, ga met mij mee. Ik zal jullie leren om mensen te vangen in plaats van vissen.’ Deze oproep is niet voorbehouden aan enkele apostelen, maar is gericht aan alle mensen. Jezus nodigt iedereen uit om een discipel te worden. Discipelschap hoeft niet ingewikkeld te zijn. Het begint door je open te stellen voor de ander, wie het ook is. Als we dat samen als mensen iedere dag weer proberen, leggen we verbindingen tussen elkaar die kunnen opbloeien tot iets moois. De komende tijd ga ik mij inzetten om de wijk een stuk beter te leren kennen, om vervolgens een inventarisatie te maken van wat er leeft, wat er al gebeurt, en wat er nog moet gebeuren op diaconaal gebied. En natuurlijk wil ik ook de wijkgemeenten waarmee ik nu verbonden ben, een stuk beter leren kennen. Ik hoop u allen snel eens te ontmoeten. Natuurlijk kunt u altijd contact met mij opnemen als u een goed idee heeft, of gewoon eens een gesprekje wil met een leuke jonge diaconaal werker. Mijn contactgegevens zijn: Robin de Jong [email protected] 0625086035 of 0302310686 Werkdagen: Dinsdag t/m donderdag, 09:00 – 18:00 uur

In Markus 1: 16-18 spreekt Jezus met Simon in een eenvoudige vis7

Van de ZWOcommissie Dankzij uw steun 25 april werd Nepal getroffen door een zware aardbeving. Via de kerken ontving Kerk in Actie 400.000 euro voor noodhulpverlening. Heel hartelijk dank. Dankzij uw steun zijn al 39.000 families geholpen met voedselpakketten, dekens, keukengerei, hygiënekits en tentzeilen. Mensen in uw dienst U roept mensen in uw dienst beweegt mensen tot mededogen, vraagt ons om het spoor te volgen van Jezus uw kindeen weg van ontferming en vrede, een reis van genesis naar openbaring, een tocht van chaos naar mensenland, minste met de minsten, broeder en zuster van hen die lijden en verschopt worden. Want uw wereld kraakt in haar voegen, bossen sterven, oorlogen woeden, de aarde bloedt, de mensen huilen. Stuur ons op weg om recht te doen en lief te hebben, zodat ééns onze wereld en wij allen samen zullen staan in het volle licht van uw gerechtigheid. Jurjen Beumer Vluchtelingen Er is al heel veel over geschreven en gezegd. Maar wilt u via de kerk het werk van Kerk in Actie ten behoeve van vluchtelingen ondersteunen, stort dan uw bijdrage op NL 89 ABNA 0457 457 457 t.n.v. Kerk in Actie o.v.v. Vluchtelingen. Wilt u praktisch helpen neem dan contact op met STEK, tel. (070) 3181616. Eric Ebbink

Oikocredit veertig jaar Oikocredit verschaft leningen aan microfinancieringsorganisaties en aan coöperaties en het Midden- en Kleinbedrijf. Opgericht vanuit de kerken begon het klein, met een grote missie. Hoe ziet het eruit na 40 jaar en wat is er van die missie terechtgekomen? Ik put uitgebreid uit het Jaarverslag 2014. Het begon in 1975 met 1 miljoen. Begin deze eeuw kwam de teller voorbij de 100 miljoen €. Nu staat er 800 miljoen € uit bij 790 partners. Via die partners wordt een kleine 28 miljoen mensen bereikt in ruim 60 ontwikkelingslanden en opkomende economieën. Van die mensen is meer dan 80% vrouw en woont bijna de helft op het platteland. Heel goed als je je richt op structurele en duurzame ontwikkeling. Oikocredit beschikt over het geld omdat ruim 50.000 veelal kerkelijke organisaties en particulieren dat uitlenen. Oikocredit doet meer dan alleen leningen verstrekken. Het verschaft ondersteuning op allerlei gebied. Zo worden in Peru bedrijven geholpen met het risico van sterk fluctuerende prijzen, met technische vaardigheden als het renoveren van koffieplantages en het tegengaan van bladroest bij bananen en met de ontwikkeling van financiële programma’s. Overal wordt geholpen met adequate gegevens verzameling en analyse. In Cambodja en de Filippijnen gaat het over product- en dienstenontwikkeling en het nemen van management beslissingen. Ik kan meer noemen, maar ik volsta met de workshops in de rampgevoelige Filippijnen over het voorbereiden op en omgaan met rampen. Met deze veelzijdige ondersteuning neemt Oikocredit een bijzondere plaats in te midden van andere sociale investeerders. In de afgelopen 40 jaar heeft Oikocredit zich ontwikkeld tot een organisatie die vooroploopt bij het uitlenen van geld, door de enorme aandacht voor zijn partners. Het gaat hier niet om snelle winsten, zoals bij commerciële bedrijven. Als President Obama onze Koningin Maxima prijst voor haar werk in de microfinanciering zijn wij als Nederlanders trots. Maar dragen we er zelf ook aan bij? Wie het geluk heeft over wat geld te beschikken voor latere tijden, moet dat natuurlijk verantwoord wegzetten. We denken dan vaak alleen aan het financiële rendement. Dat maakt ons inflexibel, terwijl wij bij giften wel royaal kunnen zijn. Duurzaam beleggen is een trend aan het worden. We zijn zelf immers medeverantwoordelijk voor wat er met ons geld gebeurt. Hoe simpel is het niet om het tijdelijk weg te zetten bij een organisatie als Oikocredit, waar het naar mensen gaat die wij het vanuit ons hart zo gunnen. Als we het weer nodig hebben, vragen we het op. Het heeft dan zijn werk gedaan voor mensen die daarmee hun eigen leven kunnen inrichten. Zij hoeven dan niet hun geluk elders te zoeken, maar leveren hun bijdrage in eigen land. Uw geld gaat niet langs zakkenvullers. Er staat nu 800 miljoen € uit, er is over de jaren heen al 2 miljard € terugbetaald: Het geld is dus vele malen door de handen van de armen geweest. Doe mee! Laat het 40 jarig jubileum van Oikocredit een feest worden voor al die mensen! Zie verder www.oikocredit.nl of neem contact op met Coen Zuidema [email protected] 0172 – 444 940

Foto: Save the Children

8

De bruid De lucht, over de jonge dag, Was helderder dan ooit. Iets ongewoon-verblijdends lag In weide en veld gestrooid. De torenklok zong, wat ze kon, De vlaggen staken uit: De bruigom was de lentezon En Holland was de bruid.

Hoi! Wij zijn de kerkmuizen van de Duinzichtkerk! Kom je ons zoeken?

Ze was des morgens opgestaan, Een ranke, frisse meid. Ze deed haar gazen sluier aan van dunne dauwigheid. Ze stak zich van de perenboom De bloesem in het haar, Die witter dan een winterdroom Is, - wonder, wonderbaar. Ze deed een gladde gordel om Van zilverig allooi, Van zuivre waterglans, - wat glom Die ronde gordel mooi! Toen hechtte ze als een donzen vacht Aan haar satijnen kleed De schuimrand die de zee haar bracht. Toen was de bruid gereed.

De Sandwichgeneratie Wat een fijne vakantie-bijeenkomst beleefden wij, oudjes, in de Duinzichtkerk op 19 augustus 2015. Er werden twee films vertoond, geheel verschillend. Eén film was geënt op het gedicht 'De lucht over de jonge dag was helderder dan ooit' van Jan Prins. Willemien de Vlieger deed dit op heel leuke wijze, met opnames van een vogel of dier, dat er in voor kwam. De tweede film ging over Antarctica, vertoond en verteld door Henriëtte van Raalte, ze was er zelf geweest. Heel indrukwekkend, heel mooi. De consumpties, het hield niet op, zelfs heerlijke vis bij de lunch. Tot slot, bij de koffie een zeebanketbonbon.

Een ooievaar trad op de deel, Gewichtig, met zijn stok. De merel was in zwart fluweel, De zwaluw kwam in rok. Toen keken, daar 't zó prachtig was, En Holland is de bruid, De madeliefjes in het gras Haar gouden oogjes uit.

'Italiaanse tafel' bij de Zomerochtend

Maar last but not least, de dames die dit alles verzorgden. Zij zijn de sandwich-generatie: zorg voor ouderen, ook dikwijls hun eigen ouders, dikwijls oppas voor een kleinkind en leiding voor hun opgroeiende kinderen.

Nu komt ze met haar lief gezicht De bruigom tegemoet. Wat is de hemel wijd, - en licht, Wat is het leven goed! De wereld is een wonderbron Van telkens nieuw geluid. De bruigom is de lentezon en Holland is de bruid.

Het was geweldig en gezellig! We wonen in een goed land en hebben een fijne kerkgemeenschap. Een lijntje naar boven borrelde in ons op. Klara Steunebrink-Pronk

De bruigom is een edel man, De bruid is jong en sterk. Daar komen schone kinders van En blijdschap bij het werk. De bruid, - waar zag men weker leest, Een vriendelijker mond, De bruid, - die maakten zeewind meest En ruimte zo gezond.

Jan Prins Jan Prins (1876-1948)

9

Vorming & toerusting De spiritualiteit van Henri Nouwen Op donderdag 26 november organiseert de gezamenlijke commissie Vorming & Toerusting van de Duinzichtkerk/Vredeskapel en de Christus Triumfatorkerk een avond in de serie ‘Hedendaagse spiritualiteit’. Ditmaal is het thema: ‘De spiritualiteit van Henri Nouwen’. Henri Nouwen (1932-1996), priester van het bisdom Utrecht, hoogleraar in Yale en Harvard, is wereldwijd bekend door zijn boeken, artikelen en spreekbeurten over geestelijk leven en christelijke spiritualiteit. Nouwen is een spiritueel kunstenaar, die zoals uit zijn werk blijkt, intens leerde van Van Gogh en Rembrandt. Een van zijn bekendste boeken is 'Eindelijk thuis', over de gelijkenis van de ‘verloren zoon’.

Henri Nouwen

De spreker is de theologe mw. Barbara Zwaan uit Voorburg. De thema-avond vindt plaats in de Duinzichtkerk. De aanvang is om 20.00 uur. De leiding is in handen van Herbert Wevers.

Een goede opkomst bij de herdenkingsbijeenkomst einde WO II in Azië

10

Herdenkingsbijeenkomst op 16 augustus 2015 Op 16 augustus herdachten we het einde van de Tweede Wereldoorlog in Azië, nu 70 jaar geleden met het thema: ‘Broederschap in Geloof’. Onder de klanken van klassieke muziek uit Nederlands-Indië kon men een kaarsje aansteken. Daar werd veelvuldig gebruik van gemaakt. Vicaris Ad van der Helm opende deze jaarlijkse herdenking in Nederlands-Indië. De afgelopen jaren hebben wij gemerkt dat het organiseren en het napraten van deze herdenkingen zeer gewaardeerd wordt. Dit jaar hebben we het thema ‘Geloof’ gekozen, n.a.v. het boekje van ds. Catrinus Mak die als legerpredikant vrijwillig mee ging met de krijgsgevangenen. Wij hadden mgr. Bär uitgenodigd, die in gesprek zou gaan met ds. Aart Mak, neef van Geert Mak, maar kort voor deze bijeenkomst was hij – door zijn hoge leeftijd en de hete zomer - niet meer in staat de reis van Frankrijk naar Den Haag te maken. Ad van der Helm heeft hem telefonisch geïnterviewd en zal daar straks over vertellen. Ook las hij de ‘brief van verzoening’ voor van de Japanse Yukari Tangena-Suzuki. Doortje Mol vertelde over het boekje 'Een halve eeuw dienst' van ds. Catrinus Mak die in Medan de rooms katholieke pastoor Ezechiël Vergeest had leren kennen. Bij het uitbreken van de oorlog werden zij door het Japanse leger als legeraalmoezenier en legerpastoor uit het KNIL ontslagen en konden kiezen: naar huis (kamp) gaan of in gevangenschap met de troepen meegaan. Zonder aarzeling kozen zij voor het laatste. In mei 1942 werden de krijgsgevangenen naar Birma verscheept, waar ze gedurende meer dan drie jaar in diverse kampen in de rimboe terecht kwamen om de beruchte spoorlijn aan te leggen. Pastoor Vergeest was een joviaal, geestig en veelzijdig mens, schreef ds. Catrinus Mak. Op hun eigen manier brachten ds. Mak en pastoor Vergeest het geloof over op de krijgsgevangenen. Voor de pastoor stond de eucharistie viering centraal en voor ds. Mak de boodschap van

het Evangelie. Zij waren een grote steun voor de krijgsgevangenen, waarvan er velen door ondervoeding en ziekte stierven. Maar zij waren ook tot steun voor elkaar. Doortje vertelde verder nog over haar eigen kampervaringen, waar kloosterzusters de kinderen in het geheim onderwijs gaven. Ad van der Helm vatte het telefoongesprek met mgr. Bär samen. Toen de oorlog uitbrak was de protestantse Ronald Bär 13 jaar oud en werd in een jongenskamp geïnterneerd. Daar moest hij o.a. zieke mannen verzorgen. Er kwam een verbod op samenscholing: het gezamenlijk gebed, liturgie of Bijbellezing waren verboden. Hij kwam uit een kerkelijk, praktiserend gezin en bij de internering hield dit op. Op hem maakten gesprekken met ouderen grote indruk. Een arts adviseerde: probeer te blijven bidden voor kracht om deze ellende te dragen. Uiterlijke vormen van geloof waren er niet meer, maar innerlijk bleef het geloof bij hem. Direct na de oorlog was het gezin door gebrek aan samenhang zó gehavend, dat zijn geloof als protestant niet meer te herstellen was.

ds. Aart Mak, neef van ds. Catrinus Mak

Voor ds. Aart Mak was het een eer dat hij bij ons in deze Herdenkingssamenkomst een toespraak mocht houden. Als predikant is hij verbonden aan Radio Bloemendaal en zal over zijn oom Catrinus, Gedenken en Verzoening spreken. Hij was ontroerd door de woorden van Doortje. Zijn oom Catrinus speelde een be-

en 15 van het Wilhelmus. Daarna was iedereen welkom om in de kapel een hapje en een drankje tot zich te nemen en elkaar te ontmoeten. Vele vrijwilligers waren hiermee vooraf bezig geweest. Bij het naar huis gaan, kregen we van Yukari Tangena – als vanouds – weer de ‘Roos van verzoening’ mee. Henriette van Raalte

Herdenking einde Tweede Wereldoorlog in Azië, 70 jaar geleden

langrijke en aanwezige rol in zijn eigen familie. In juli 1983 stierf hij op de zondagmiddag toen hij (Aart Mak) door zijn vader, ook een ds. Mak als predikant bevestigd werd. De naam Catrinus betekent: Schatbewaarder. Oom Catrinus heeft de 'schat van zijn geloof' weten te bewaren in die vreselijke jaren aan de Birma spoorweg, zei Aart Mak. Herdenken is pijnlijk, maar tegelijkertijd noodzakelijk. Als men niet kan herdenken, verdwijnt het besef dat er pijn is in het leven; dat er mensen ontvallen waarvan men gehoopt had dat ze nog een tijd mee konden gaan. Herdenken is stilstaan bij de verschrikkingen van het leven. Dat doe je om er van te leren en 'laat dit nooit meer gebeuren!'. In april 1945 werd ds. Dietrich Bonhoeffer drie weken voor de Vrede in Europa ter dood gebracht. Deze regels schreef hij in een gedicht over herdenken en de pijnlijke leegte die dit meebrengt. 'Dankbaarheid verandert de pijn door herinneringen in stille vreugde. De mooie dingen van vroeger zijn geen doorn in het vlees, maar een kostbaar geschenk dat je meedraagt. Een kostbaar geschenk bekijk je niet aldoor, maar alleen op bijzondere ogenblikken en dan wordt het verleden een blijvende bron van vreugde en van kracht.' Verzoenen is het moeilijkste wat een mens te doen staat. Bij verzoening moet je diep tasten in jezelf. Bij verzoening tussen twee mensen,

twee partijen of twee landen gaat het erom wat gezegd mag worden over wat de ander aan verdriet met zich meedraagt. Dat er ruimte voor is, dat de ander luistert naar wat er aan pijn in die ander leeft. Henriette van Raalte

Rozen van verzoening van mevr. Yukari Tangena

Maarten de Lussanet speelde op de piano stukken van J.S. Bach en Arvo Pärt. Wij gingen staan toen Karin Vogelaar het Indisch Onze Vader zong. Henriette las het gebed voor ‘De nacht loopt ten einde", uit het boekje dat in 1942 clandestien in Bandoeng werd uitgegeven en we zongen daarna de Captives’ Hymn. Christiaan Steenbergen, van de Haagse Gemeenschap van Kerken, vertelde dat binnenkort een boekje zal worden uitgegeven van de Herdenkingsbijeenkomsten van de afgelopen jaren en eindigde de bijeenkomst. Staande zongen we de coupletten 6

"Herdenken is pijnlijk maar tegelijkertijd noodzakelijk"

Een deel van de vrijwilligers bij de bijeenkomst 70 jaar einde WO II

11

Werkgroep Marienbrunn Bezoek aan onze partnergemeente Leipzig-Marienbrunn Met een zeer gewaardeerde afvaardiging uit Den Haag, ter gelegenheid van de intrede van de nieuwe pastor, hebben we weer genoten van het ‘warme bad’ dat onze oosterburen ons altijd weer weten te bieden. Het was weer zoals we dat plegen te noemen ‘herzerwärmend’!

Aanbieden boek aan Pfarrer Sirrenberg en andere presentjes

Delegatie bij bevestigingsdienst uit onze gemeente

Op zondagmiddag 6 september werd de nieuwe predikant Pfarrer Sirrenberg samen met zijn gezin plechtig ingeleid en ingezegend door wel zeven in zwarte toga en witte bef gehulde collega’s (het leek wel een clubje pinguïns!) uit omringende zustergemeenten en zijn voorganger Pfarrer Böhme. Hij werd vervolgens feestelijk ingeleid met een afwisselend speels programma van muziek en toespraak/rollenspel. Daarbij verwelkomde Volkert Ebbink hem, zijn vrouw en beide kinderen namens Den Haag met een boek over de geschiedenis van Nederland, een vrolijk boeket en de bekende Haagse hopjes, met de wens voor een vruchtbare voortzetting van de wederzijdse contacten. Paul Voerkel en Sophia Pohle, die de verjongde leiding vormen van de Hollandkreis, spraken enthousiast de hoop uit dat ds. Sirrenberg met nieuw elan deel zal willen uitmaken van dit zo waardevolle contact. Met name noemde hij de inspirerende uitwisseling van ideeën over de grote nieuwe en belangrijke vragen die aan beide zijden onder ouderen maar zeker onder jongeren leven. Paul zei daarbij dat hij in oktober met een plan zou komen voor de eerstvolgende ontmoetingsreis. Hij hoopt op een mooie reactie. De feestelijkheden werden besloten met een gezellige barbecue buiten, waarbij weer als vanouds zelfgemaakte heerlijkheden en dranken ter tafel kwamen. Opvallend was daarbij dat de oudere garde van de Hollandkreis zo’n hechte groep vormt binnen de gemeente, hetgeen een bewijs vormt voor het samenbindende effect van zo’n internationaal contact! Wij hopen dan ook dat met deze nieuwe predikant, die verklaarde graag mee te willen doen aan de enthousiaste plannen, de jongere generatie de zo waardevolle relatie zal willen voortzetten! Tenslotte: alle bekenden in DZK/VK worden vanuit Leipzig van harte gegroet. En men ziet daar met veel plezier uit naar de volgende ontmoeting. Daarover volgen zeer binnenkort nieuwe uitnodigende berichten! Namens Volkert en Eric Ebbink, Anne-Claire Sluyter, Els Logtenberg en Jan van Nouhuys, Joanneke Teijken

Nieuwe Pfarrer met vrouw en kinderen

De herkomst van de Hernhutters in Nederland In de voorjaarsvakantie 2016 gaan we met onze partnergemeente LeipzigMarienbrunn naar de stad Herrnhut. Deze stad werd gesticht door de Broedergemeente, waarvan de leden ook wel bekend staan als Hernhutters. We horen daar meer over deze gemeente en haar verspreiding over de wereld. Het worden vier inspirerende en gezellige dagen voor jong en oud. U/je hoort er meer over. Ook in Nederland bestaat een bloeiende Evangelische Broedergemeente, die vanuit Zeist opereert. Maar waar komen deze Hernhutters vandaan?

Pfarrer Smirrenberg in nieuwe gemeente

12

Wie de hedendaagse Broedergemeente van Zeist wil leren kennen en begrijpen moet teruggaan in het verleden. Want deze protestantse geloofsgemeenschap leeft vanuit haar bijzondere historie. De wortels van de Broedergemeente reiken tot in het begin van de 15e eeuw. In het Tsjechische Bohemen en Moravië ontstond toen een hervormingsbeweging onder lei-

ding van Johannes Hus. Hij preekte in de landstaal, had bezwaren tegen de Mariaverering en de verrijking van de Rooms Katholieke kerk. Hiervoor werd hij op de brandstapel ter dood gebracht. Dit leidde tot een bloedige oorlog. Volgelingen van Hus stichtten in 1457 een gemeenschap van liefde en vrede in het Tsjechische dorpje Kunwald. Dat is het begin van een kleine, protestantse kerk, die de kerk van de Boheemse Broeders of Unitas Fratrum is genoemd. Na een periode van bloei is deze kerk tijdens en na de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) hevig vervolgd. In het begin van de 18e eeuw zoekt een groepje vervolgde protestanten uit Bohemen en Moravië een toevluchtsoord op het landgoed van de Duitse rijksgraaf Nikolaus Ludwig von Zinzendorf. Zij stichten er een nederzetting met de naam Herrenhut (‘onder de hoede van de Heer’). De naam Hernhutters is hiervan afkomstig. Vanaf 1732 is een ongekende zendingsbeweging op gang gekomen. Onder leiding en inspiratie van Zinzendorf trekken honderden zendelingen van uit Herrenhut de wereld in, veelal reizend via Amsterdam. In 1734 zijn daar contacten gelegd met de West- en Oost-Indische Compagnieën. Een aantal rijke kooplieden sympathiseert met het zendingswerk van de Hernhutters en steunt het op allerlei manieren. Zo ook de doopsgezinde zakenman Cornelis Schellinger, die voor 157.000 gulden in 1745 het Slot Zeist kocht van graaf Willem Adriaans van Nassau-Odijk. De verwerving van dit slot markeert de wording van de Zeister Broedergemeente.

Oecumenisch nieuws José Höhne- Sparborth zal op donderdag 12 november a.s. om 20.00 uur in de Christus Triumfatorkerk een lezing geven voor de Oecumenisch Haagse Hout over Christenen en Moslims in Irak. Deze lezing wordt voorafgegaan door een oecumenische maaltijd om 18.00 uur. Nadere bijzonderheden hierover volgen in de volgende editie van Onderweg. Het belooft een interessante avond te worden. Schrijft u deze datum reeds op in uw agenda. Met vriendelijke groeten, Jan Piet Kleiweg de Zwaan

De bovenstaande informatie is afkomstig uit de folder van de Evangelische Broedergemeente in Zeist. Meer informatie kunt u vinden op www.ebg.nl/zeist. Eric Ebbink

Moving people Momenteel zijn er bijna 60 miljoen vluchtelingen wereldwijd. Bijna 60 miljoen mensen die op de vlucht zijn voor oorlog, geweld en onderdrukking. Bijna 60 miljoen verhalen. Verhalen waar niemand op zit te wachten. Of erger nog: mensen waar niemand op zit te wachten. Juist nu wil creatief collectief Power of Art House vluchtelingen een gezicht geven en hun verhalen vertellen. Om ogen te openen, empathie en sociale cohesie te versterken, verbindingen te leggen en om mensen op een andere manier te laten kijken naar vluchtelingen, naar medemensen. Zonder een wijzend vingertje wil het collectief laten zien dat er leed schuilgaat achter elke vluchteling, maar ook dat zij hun menselijke waardigheid willen behouden.

Istahil - Somalië

Daarom lanceert Power of Art House in september het guerrilla-streetartproject Moving People. Duizenden miniatuurbeeldjes verschijnen op meest uiteenlopende plekken in Amsterdam en Den Haag. Op bankjes in het park, op stations, op stoplichten, langs de grachten, op het Artisplein, bij verschillende ministeries…ze duiken overal op! De miniaturen vertegenwoordigen tien echte mensen en hun verhalen. Kleine, tastbare verhalen van de menselijke stemmen achter de eindeloze vluchtelingencijfers in de krantenkoppen. Stories that need to be told, met een kunstzinnige knipoog. De beeldjes zijn bedoeld om te bewegen. Letterlijk reizend door de stad, maar ook om mensen te raken en op een andere manier te laten kijken naar vluchtelingen, naar medemensen. Heb je zelf een miniatuurvluchteling ontdekt in de stad? Dan mag je die ook meenemen en verplaatsen! Op de kleding van de miniatuurbeeldjes wordt verwezen naar de website movingpeople.nu, waar je de verhalen achter alle miniatuurbeeldjes kunt vinden. Hiermee fungeren de beeldjes als reizende storytellers en kunnen hun verhalen door nog meer mensen gelezen worden.

Bahram - Iran

13

PREEKROOSTER H.A., Heilig Avondmaal w+c, Woord en Communie

Duinzichtkerk Aanvang 10.00 uur (op 25/10: 10.30 uur) 04/10

mr. H.J. Steinvoort, kerkdienst met medewerking van koor Close to Kloos

11/10

ds. C. van Duinen, kerkdienst met aandacht voor componist Arvo Pärt

18/10

ds. C. van Duinen

25/10

aanvang 10.30 uur ds. C. van Duinen, gezamenlijke dienst met Christus Triumfator. Diaconaal werker Robin de Jong wordt "in de bediening gesteld".

Bronovo Aanvang 10.00 uur 04/10 ds. D. Sikkema

Preekstoel Lutherse Kerk Den Haag

COLLECTEROOSTER

11/10

past. J.C. Koeleman, w+c

4 okt 11 okt 18 okt

18/10

ds. E. Hulsman

25 okt

25/10

ds. J.W. Steenbergen, H.A.

1 nov

01/11

ds. E. Hulsman

8 nov

08/11

past. J.C. Koeleman, w+c

Diaconie Diaconie Kerk in Actie, Werelddiaconaat Stekjong: M25 Kerk in Actie, Najaarszending Diaconie

Israelszondag Wijkgemeente Wijkgemeente Hervormingsdag, hulp aan plaatselijke gemeenten Wijkgemeente Wijkgemeente

Bij de kerkdiensten Nebo Aanvang 11.30 uur 04/10 ds. D. Sikkema

14

11/10

past. J.C. Koeleman, w+c

18/10

ds. E. Hulsman

25/10

ds. Vos

01/11

ds. E. Hulsman

08/11

past. J.C. Koeleman, w+c

4 oktober De lezingen zijn, volgens het oecumenisch leesrooster, uit Maleachi 2:10-16 en Marcus 10:1-16. Medewerking aan de dienst wordt verleend door het close-harmonykoor ‘Close to Kloos’, waar ons gemeentelid Anne Helene Borgts samen met zes anderen deel van uitmaakt. Zonder instrumentale begeleiding, dus a capella, zingen zij teksten uit het verleden en heden die mede reliëf geven aan de liturgie en de lezingen.

Close to Kloos

Gegevens betreffende de gemeente Predikant: Ds. C. (Corrie) van Duinen, Van Hogenhoucklaan 89, 2596 TC 's-Gravenhage, [email protected], tel.: 06-21882798. Op maandag rustdag.

Komende doopzondagen

Scriba: Gerrit van Straalen, Oostduinlaan 81, 2596 JJ Den Haag, tel.: 070-3268822 Organisten: Duinzichtkerk: Gert Boersma, Meerburgstraat 8, 2804 ZE Gouda, tel.: 0182-539162; Vervanging: Roelfien Folkersma, Hemsterhuisstraat 10, 2513 RD Den Haag, tel: 06-29155905 Kerkelijk bureau: Mevrouw R. Kranenburg-van der Pal. Openingstijden: woensdag t/m vrijdag van 9.00-16.30 uur. Buiten deze uren en bij afwezigheid contact via voicemail op tel. 070-3245778. Alle correspondentie en nota’s naar het Kerkelijk Bureau. Ook bereikbaar via e-mail: [email protected]

11 oktober Overweegt u uw kind te laten dopen, dan kunt u dat (graag een week of vier van tevoren) aangeven bij ds. C. van Duinen.

Adres voor doopbediening, huwelijksbevestiging en attestaties: Doopbediening en huwelijksbevestiging: ds. Corrie van Duinen Attestaties: Scriba of Kerkelijk Bureau Duinzichtkerk Auto-rijdienst Duinzichtkerk: Mevrouw Henriëtte Laméris-van den Berg, Van Alkemadelaan 826, 2597 BD Den Haag, tel. 070-3559538 en 06-17130946 Beheersstichting Duinzichtkerk/Vredeskapel: Vrijwillige bijdragen, bijdragen in het kader van de Aktie Kerkbalans, giften of legaten ten behoeve van de Wijkgemeente Archipel Benoordenhout gaarne overmaken op rekening NL69 INGB 0000 2461 28 t.n.v. Beheersstichting DZK/VK. Penningmeester: Kerst K. Troost, tel. 06-83702602 of e-mail [email protected] Penningmeester ZWO-commissie DZK/VK: Rekening NL92 INGB 0000 5439 89 Onderhoudscommissie DZK/VK: Stan Butijn Penningmeester Wijkdiaconie: Rekening NL63 INGB 0000 3115 17. Informatie bij Henriëtte Laméris-van den Berg, Stevinstraat 277, 2587 EJ Den Haag, tel. 070-3559538 en 06-17130946 Werkgroep Marienbrunn De Werkgroep Marienbrunn onderhoudt de contacten met onze Partnergemeente in Leipzig. Rekening NL81 INGB 0000 4579 54 Kosterij Duinzichtkerk: Sylvia Huijboom, Van Hogenhoucklaan 93, 2596 TC, tel. 070-3245774 Malakkahuis, Wijkcentrum Vredeskapel: Malakkastraat 7, 2585 SC Den Haag

15

AGENDA OKTOBER Maandag 5 Woensdag 7 Woensdag 21 NOVEMBER Maandag 2 Dinsdag 3 Donderdag 5 Donderdag 12

Donderdag 26

18.00 uur inloop 10.30 uur 19.30 uur 10.30 uur

Maaltijdgroep 1e maandag v/d maand, aan tafel ca. 18.30 uur kosten ca. EUR 3,75/persoon, Malakkahuis, Malakkastraat 7 Bijbels Leerhuis; Marcus 10:17-31, o.l.v. ds. C. van Duinen 'Bij de dominee aan tafel ...' (categese 12+) Ouderenkring Malakkahuis

18.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 18.00 uur 20.00 uur

Maaltijdgroep 1e maandag v/d maand, aan tafel ca.18.30 uur Vergadering werkgroep Marienbrunn, Duinzichtkerk Bespreking roman 'Lila' van Marilynne Robinson Oecumenische maaltijd in de Christus Triumfatorkerk Lezing 'Christenen en moslims in Irak' door José Höhne-Sparboth, Christus Triumfatorkerk Lezing 'De spiritualiteit van Henri Nouwen' door Barbara Zwaan

20.00 uur

________________________________________________________ Vleermuizen Door de eeuwen heen de trouwste kerkgangers Donderdag 25 augustus jl. kwamen er twee stagiairs van VanderHelm Milieubeheer B.V. langs bij de Duinzichtkerk om te zien in hoeverre er vleermuizen of sporen hiervan aanwezig waren. De stagiairs Mink Enthoven en Kimiya Jokar doen een onderzoek naar de verspreiding van vleermuizen op kerkzolders en -torens in Zuid-Holland. Hierbij kijken zij ook naar eigenschappen van de kerk en de directe omgeving van de kerk. Eenmaal aangekomen bij de kerk werden zij hartelijk ontvangen door de kosteres Sylvia Huijboom, die hen vervolgens begeleidde bij het zoeken naar vleermuizen. Voor het onderzoek wordt zowel het schip als de toren van de kerk bezichtigd. Verder is het belangrijk dat de lampen uit blijven om de eventuele aanwezige vleermuizen niet te verstoren. Die zouden hierdoor ver weg kunnen kruipen waardoor ze

praktisch onvindbaar worden. Dit betekende dat de stagairs zonder zaklamp geen hand voor ogen konden zien en voorzichtig moesten lopen om zwakke balken op de zolder te vermijden. Met behulp van de zaklampen hebben zij gekeken of er vleermuizen of sporen aanwezig waren. Er zijn echter geen aanwijzingen gevonden die doen vermoeden dat er vleermuizen aanwezig zijn of tot kortgeleden waren. Vleermuissoorten die op kerkzolders en -torens voorkomen leven hier al vele honderden jaren en zijn hier ooit mee begonnen vanwege de verstedelijking van hun leefgebied. De meest voorkomende vleermuissoort die op kerkzolders en torens wordt aangetroffen is de gewone grootoorvleermuis (Plecotus auritus), zoals hierbij weergegeven op een kerktoren van een andere kerk in Zuid-Holland. Deze soort is vooral te vinden in de nok van het schip of de toren. Andere soorten vleermuizen die op kerkzolders te vinden zijn, zoals de laatvlieger of

de gewone dwergvleermuis, doen ook zonder verstoring hun best om overdag niet gevonden te worden. Deze zitten vaak in hele kleine spleetjes van het hout of wurmen zich in ruimtes die ontstaan zijn bij de verbinding van twee balken. Vleermuizen maken gebruik van al aanwezige wegkruipmogelijkheden en maken geen gaten in hout of isolatiemateriaal. Verder is het goed om te weten dat vleermuizen uiterst nuttige dieren zijn die de insectenpopulatie in toom houden en maar zeer zelden bij het vasthouden ziektes overdragen door te bijten. Maar vanwege de beschermde status van alle vleermuissoorten wordt sowieso sterk afgeraden vleermuizen in de hand te houden.