Onderweg. Denken en lezen over de ziel. Herinnering aan ds. Van den Bosch. Ester laat ons neuriën en denken. Marienbrunn: 800 km ver en toch thuis

Onderweg Protestantse Wijkgemeente Archipel / Benoordenhout Nummer 5, 38e jaargang, juni/juli/augustus 2015

Denken en lezen over de ziel Herinnering aan ds. Van den Bosch Ester laat ons neuriën en denken Marienbrunn: 800 km ver en toch thuis

Colofon Dit kerkblad wordt uitgegeven door de wijkgemeente Archipel-Benoordenhout. Duinzichtkerk, Van Hogenhoucklaan 89, 2596 TC Den Haag, tel. 070-3245778 Redactie: Anne-Helene Borgts-Kooijmans (eindredacteur), Corrie Kleijnendorst, Peter Sas Administratie-adres/bezorging/ abonnementen: Kerkelijk Bureau, Van Hogenhoucklaan 89, 2596 TC, tel.: 070-3245778 Bijdragen Onderweg: NL69INGB0000246128 t.n.v. Beheersstichting Duinzichtkerk/ Vredeskapel onder vermelding van ‘Bijdrage Onderweg’. U kunt uw kopij tot uiterlijk op de aangegeven data vóór 12.00 uur inleveren. U kunt de kopij sturen of mailen naar [email protected] én naar het Kerkelijk Bureau: Van Hogenhoucklaan 89, 2596 TC, Den Haag, [email protected]. Bij het onderwerp graag vermelden ‘kopij Onderweg’.

Mordechai en Ester vieren feest! Meer over de musical op p. 12 - 14

Overzicht data Onderweg 2015 Nummer

Deadline

Verschijningsdatum

6

12 augustus

25 augustus

7

16 september

29 september

8

14 oktober

27 oktober

9

11 november

24 november

10 Kerstnummer

9 december

22 december

PENSIOEN Na meer dan 18 jaar gaat onze Ria Kranenburg met pensioen. We zullen haar aanwezigheid op het kantoor boven de ingang van de kerk missen. Iedereen in onze gemeente kent haar en bijna iedereen is weleens voor het een of ander bij haar op kantoor geweest. Ria weet alles, de straatroutes, de wijkindelingen, wie verhuist of wie er in de wijk komt wonen en nog veel meer. Ze is zeer betrokken bij het wel en wee van de Duinzichtkerk. Het is een grote wens van Ria om na haar pensionering samen met Toon in een camper door Europa te trekken. Het zou mooi zijn als wij Ria kunnen helpen deze wens te realiseren met een mooi afscheidscadeau. U kunt uw bijdrage storten op rekeningnummer NL091 INGB 000 29 76 206, t.n.v. G.J. Wubs-Postma te Den Haag.

2

Mozaiek in de absis van de San Clemente in Rome (detail). Herten drinken van het water van de vier rivieren van het paradijs

Meditatie Mijn ziel is onrustig in mij (mijn ziel?) U herkent wellicht de woorden uit Psalm 42: ‘Wat ben je bedroefd, mijn ziel, en onrustig in mij.’ (vers 12). Het zijn woorden die als een refrein generaties gelovigen begeleiden als het leven moeilijk is. Want juist dan zoeken wij God, ‘smacht mijn ziel naar u, o God’ als een hijgend hert, of een moede hinde. De kern van mijn mens-zijn wordt aangesproken als het leven mij voor grote vragen stelt. Het raakt ons in de ziel als ons leven wordt bedreigd. Het woord ‘ziel’ spreekt direct tot onze verbeelding. Het is mij nog nooit gebeurd dat iemand mij vroeg: ‘We zingen dat nu wel, maar wat bedoelen we eigenlijk, met ‘ziel’? Het woord raakt aan wie wij ten diepste zijn. Dat is direct duidelijk. Voor de meeste moderne mensen verwijst het naar het onbenoembare innerlijk leven dat niet in materie is uit te drukken. Tenzij u een aanhanger bent van de breinwetenschappers voor wie het gehele leven te reduceren valt tot grijze massa. Als psalm 42 spreekt van mijn ziel die bedroefd is en ‘onrustig in mij’, dan gaat het daar in ieder geval niet over. Het woord ‘ziel’ komt in deze psalm maar liefst zes maal voor. (En vers 12 wordt nog eens herhaald in Psalm 43, vers 5!) In de Hebreeuwse grondtekst gaat het om het woord ‘nefesj’. Letterlijk vertaald betekent dat ‘adem’, of ‘levensadem’, maar

ook wel een ‘keel’ die dorst of hongert. De Griekse wijzen die in de eerste eeuw vóór Christus de Hebreeuwse bijbel vertaalden kozen als vertaling van ‘nefesj’ vrij consequent het Griekse woord ‘psychè’. En zoals dat gaat met vertalen verlies je haast altijd iets van de oorspronkelijke betekenis. Het mooie beeld van de levensadem, zoals God die in Genesis de eerste mens inblaast en hem zo tot leven wekt ‘in den beginne’, gaat in het Grieks verloren. (zie NBV Gen. 2,7: ‘levensadem’ is hier de vertaling van ‘nefesj’, ook Gen. 1,24 letterlijk: de ‘nefesj’ van de levenden). Er is sinds de dagen van het Oude Testament veel nagedacht over het woord ‘ziel’, en over ‘de psyche’ van de mens in de Griekse betekenis van het woord. Is dat ‘een ding’ in ons? Hoe verhoudt zich de ziel tot het lichaam? Is de ziel onsterfelijk? En meer recent: is de ziel meetbaar en aan te wijzen? De Griekse filosofen deden er uitspraken over, veel kerkvaders schreven erover, en nog steeds zijn deze vragen voer ook voor moderne filosofen, dichters en theologen. In de herfst van 2015 zullen we rond de Duinzichtkerk dieper op deze vragen ingaan, o.a. in een nieuwe serie huiskamerbijeenkomsten.

gaat het om wat wij ervaren als de kern van ons mens-zijn: onze levensadem, ons innerlijk, meer dan ons lichaam alleen. In Psalm 42 schrijft de psalmist over de ziel die onrustig is en smacht naar God. Het treft mij altijd weer hoe zuiver de woorden van deze Psalm mensen raken in groot verdriet. Het is een Psalm die vaak gezongen wordt tijdens rouwdiensten. De leegte die je voelt, vertaalt zich als smachten van de ziel, als een pijnlijke innerlijke leegte die erom vraagt gevuld te worden. ‘Mijn ziel dorst naar God, naar de levende God’ (vers 3). En dat smachten en dorsten herkennen we, raakt onze menselijke ervaring, ongeacht hoe we academisch of kritisch denken over ‘de ziel’. Je kunt als een ‘ik’ meezingen met de dichter, als iemand die naast je staat, en weet wat je ziel ‘bedroeft’. Als een hert dat smacht naar water. En dan zijn de woorden en beelden van Psalm 42 als balsem voor de bedroefde en onrustige ziel. In alle voorzichtigheid eindigt de psalm met de belofte van toekomst. Misschien nog niet nu en vandaag, maar toch ooit: ‘Vestig je hoop op God, eens zal ik hem weer loven, mijn God die mij ziet en redt.’ ds. Corrie van Duinen

JC Styles, 'As the deer panteth'

Hoe je de vragen over de ziel ook beantwoorden wilt, en welke beelden je daarvoor ook gebruikt, altijd 3

Pastoraat “Over de ziel” in de herfst We spreken er zo makkelijk over in de kring van de gemeente, onze ‘ziel’. Maar wat bedoelen we met dat woord? Is het een ‘ding’ dat in ons lichaam aanwijsbaar is? Is het ‘iets’ dat voortleeft na onze dood? Het woord vraagt om bezinning en gesprek. Deze herfst zullen we opnieuw een serie huiskamerbijeenkomsten organiseren met als onderwerp ‘de ziel’. In september kunt u daar meer over lezen. In een apart kadertje vindt u in deze ‘Onderweg’ suggesties om vast meer te lezen over het onderwerp: een roman van Marilynne Robbinson (Lila), en boeken van Bert Keizer, Renée van Riessen en Gerard Visser. Twaalfjaarmoment: zondag 5 juli We praten erover op dit moment: Erik Bolle, Floris Huijboom en Friso Wiegersma, over de onderwerpen die zij zelf hebben aangedragen. En dus gaat het over ‘de zin van het leven’, en over ‘leven na dit leven’ of toch niet. Op zondag 5 juli zullen zij hun twaalfjaarmoment markeren: de overgang van basisschool naar middelbaar onderwijs. Samen met hen en hun ouders bereiden we die dienst voor. Op dit moment is het nog ‘werk in uitvoering’, maar als altijd belooft het een bijzondere dienst te worden! Bijbels leerhuis 8 juli Er wordt stevig gestudeerd en gediscussieerd in het ‘bijbels leerhuis’. Eenmaal per maand wordt de lezing van de zondag tegen het licht gehouden van onze vragen en opmerkingen. Kom eens binnenlopen als het u wat lijkt. Woensdag 8 juli (van 10.30 – 12.00 uur) staat de lezing centraal van zondag 12 juli: Marcus 6, vers 6b-13 (over de ‘uitzending van de twaalf leerlingen’). ‘Diaconale koffie’ op 20 juni Dat is al geweest, zult u denken. En dat is ook zo. Maar wist u dat voor deze koffie-ochtend waarop wij onze vrijwilligers in het zonnetje zetten maar liefst 135 mensen werden uitgenodigd? Zo groot is dus onze groep vrijwilligers die zichtbaar én onzichtbaar het gemeenteleven dragen. Een indrukwekkend aantal! 4

Volgende ‘doopzondag’: 11 oktober Wilt u van deze ‘doopzondag’ gebruik maken dan kunt u rechtstreeks contact opnemen met ds. van Duinen. Er zijn in de regel twee avonden nodig om de doop voor te bereiden, daarom graag uiterlijk 10 september contact opnemen om tijdig afspraken te kunnen maken. Wij gedenken…. In de afgelopen periode ontvingen wij bericht van overlijden van Philipp Gebler, zoon van Barbara en Bernd en broer van Agnes. De familie Gebler is al vele jaren betrokken bij de uitwisseling met de gemeente in Marienbrunn. Het onverwachte overlijden van Philipp was ook in onze gemeente een grote schrik. In de dienst op Pinksterzondag, 24 mei, hebben wij hen in onze gebeden genoemd. Op 19 mei is gestorven de heer Albertus Verheij, 88 jaar oud. De heer Verheij verbleef de laatste jaren van zijn leven in ‘Oostduin’. Wij ontvingen bericht dat op 21 mei is gestorven de heer Theodorus Harmen Philippus J. van Papendrecht. De heer van Papendrecht was 79 jaar oud. Op 2 juni is gestorven Wilhelmina Wolffensperger, Mieneke, Ridder in de Orde van Oranje Nassau. De rouwbrief kreeg een citaat mee uit Psalm 4: “Ik kan gaan slapen zonder zorgen, want slapend kom ik bij U thuis. Alleen bij U ben ik geborgen. Gij doet mij rusten tot de morgen, en wonen in een veilig thuis.” De dankdienst voor haar leven was in de Kloosterkerk op 8 juni.

Wij denken aan ieder die een dierbaar mens moet missen, en dragen hen in onze gebeden. Voor de contactadressen van de familie, voor zover bekend, kunt u terecht op de beveiligde ledenpagina van onze website. Vakantietijd De zomer is voor veel mensen tijd van uitrusten en bijtanken. Ook voor mij is dat het geval. Van zondag 19 juli tot dinsdag 18 augustus ben ik vrij. Waargenomen word ik in deze weken door collega Berit Bootsma. Ik wens een ieder die vakantietijd heeft een goede tijd toe, en veilig reizen! Tenslotte…. De weken voorafgaand aan de zomervakanties zijn gevuld met terugkijken en vooruitkijken: wat ging het afgelopen seizoen goed, wat kan anders, en wat zijn onze plannen voor het komende seizoen. Toch weer veel overleg dus! Maar allemaal met het oog op de praktijk van het gemeenteleven. Ik hoop dat u onze inspanningen in het nieuwe seizoen zult herkennen! Graag wens ik u allen een goede zomer toe, ook degenen die geen vakantietijd vieren, maar ‘gewoon’ thuis blijven. En soms is dan de zomer juist niet zo’n prettige periode, als om je heen veel mensen weg zijn. Dan zijn er in ieder geval van week tot week de diensten op zondag als plaats van ontmoeting, of verbondenheid via de kerkomroep. Met hartelijke groet, ds. Corrie van Duinen

Vast verder lezen over ‘de ziel’ 'Lila' van Marilynne Robinson is een roman waarover we in de herfst zullen doorpraten in een ‘ronde tafelgesprek’. Het boek verscheen eind 2014 en in vertaling dit jaar. Mooi ‘leesvoer’ voor de vakantieperiode! Zeer toegankelijk rond het thema ‘de ziel’ is het boek van Bert Keizer uit 2012: 'Waar blijft de ziel?' Keizer gaat met de hem eigen humor en nuchterheid het gesprek aan met breinwetenschappers als Dick Swaab en Victor Lamme. Wie meer studieus met het onderwerp bezig wil zijn kan terecht bij de filosofen Renée van Riessen in haar boek “De ziel opnieuw” (Oratio, 2013), en bij Gerard Visser met 'Niets cadeau. Een filosofisch essay over de ziel' (2009).

Van uw kerkenraad In de laatste kerkenraadsvergadering hebben wij uitgebreid stilgestaan bij het werkverslag van Corrie van Duinen. Het was een uitgebreid verslag waarin zij rapporteerde over haar werkzaamheden rond het pastorale werk, gemeenteopbouw, de eredienst en liturgie, jeugdwerk en de uitdagingen op dit terrein, maar ook de plezierige samenwerking met Volkert en Frank jr. de afgelopen jaren en over de samenwerking met de collega’s Bootsma en Stiemer in de combinatie (ook hier reden tot dankbaarheid). Zij gaf verder in haar verslag een vooruitblik op haar werkzaamheden voor het komend jaar. In oktober zal er weer een serie huiskamerbijeenkomsten gehouden worden rond het thema ‘denken over de ziel’ en er komt een leeskring rond een roman die op bijzondere manier raakt aan ‘de ziel’. Er zijn goede afspraken met Niek de Graaf gemaakt over samenwerking rond de kinderkerk en wij werken samen met de Christus Triumfatorkerk aan de mogelijkheid om voor enkele jaren een jeugdwerker aan te trekken om dit werk in beide gemeenten een ‘boost’ te geven. Een predikant wordt voor bijna alles gevraagd, en het is voor ons allen een les om onze predikant te beschermen en haar niet overal bij te vragen. En ja, soms krijgen wij ook nee te horen; maar dat moeten we uiteraard niet persoonlijk opvatten. Dat heeft alleen maar met tijdallocatie te maken. We kunnen nu eenmaal niet van onze predikant vragen om het werk te doen waar we enkele jaren geleden nog twee predikanten voor hadden! Al met al was het een heel goede inhoudelijke bespreking die we afsloten met het uitspreken van onze grote dankbaarheid jegens Corrie voor haar enorme inzet in onze gemeente. Voor wat betreft Vorming en toerusting hopen we begin september voor de startzondag een overzicht te geven van al het vorming-en-toerustingswerk dat wij voor het seizoen 2015-2016 alleen en samen in de combinatie organiseren. De startzondag zal zijn op 20 september. Een kleine commissie gaat zich hierover buigen. Verder blijven wij zoeken naar een jeugdouderling en een diaken om ons team compleet te maken. Ook zoeken we iemand die in de oecumenegroep met de andere kerken mee wil werken (dit hoeft geen ambtsdrager te zijn). We spraken kort over een vraag van een gemeentelid, dat zich ernstig zorgen maakt over het feit dat de PKN landelijk heeft geprocedeerd tegen de staat over de problemen rond bed, bad en brood voor vluchtelingen. Wij hebben geen deel gehad aan dit besluit om te procederen en hebben zelf geen behoefte om als kerkenraad dit thema op te pakken. Tot slot hebben wij een nieuwe webmaster, Michel Mahieu, die Bertine Kleise zal vervangen. Wij bedanken Bertine van harte voor al het werk dat zij en Gregor gedaan hebben. Michel is te bereiken op emailadres: [email protected], met daarbij wel de vraag of u mij kunt inkopiëren ([email protected]); dat geldt niet voor hen die elke week of met regelmaat zaken op de website plaatsen (zoals de preek en het dienstrooster). Maar voor individuele berichten lijkt dat handig omdat Michel dan een contactpersoon heeft in de gemeente. De website wordt de komende maanden ook bijgewerkt en we hopen verder met Niek de Graaf en Chris Breedveld eind juni het communicatieplan, gemaakt in 2011, te actualiseren. Rein Willems

Uw pastorale ouderlingen. V.l.n.r.: Frank Beumer sr., Alie Kortleve, Marijke Mootz, Ruerd Ruben, Lida Fijn van Draat

Van uw pastorale ouderlingen Het Team Meeleven is ook in de zomerperiode gewoon bereikbaar. Wilt u contact met ‘de kerk’, bel of mail een van de ouderlingen. En als u gemeenteleden kent die om welke reden dan ook extra aandacht kunnen gebruiken, laat het ons weten! Dan kunnen wij contact met hen opnemen. Hierbij zoals gebruikelijk weer onze contactgegevens. Frank Beumer sr. Burnierstraat 30, 2596 HW Telefoon: 06-54738566 E-mail: [email protected] Lida Fijn van Draat Hart Nibbrigkade 71/55, 2597 XS Telefoon: 070-3245386 E-mail: [email protected] Marijke Mootz Van Nijenrodestraat 66, 2597 RN Telefoon: 070-3281021 E-mail: [email protected] Deze drie richten zich vooral op gemeenteleden van 70 jaar en ouder. Ruerd Ruben (vooral voor de groep vijftigers en zestigers) Waalsdorperweg 51, 2597HP Telefoon: 070-3264060. E-mail: [email protected] Alie Kortleve (vooral voor de groep dertigers en veertigers) Jan van Nassaustraat 49, 2596 BP Telefoon: 070-3284246 E-mail: [email protected]

5

Van de diaconie

Vacature bij de diakenen

Zomerochtend op 19 augustus 2015

De groep diakenen is in onze gemeente eerstverantwoordelijk voor het sociale gezicht van onze gemeente. ‘Armenzorg’ was de klassieke term voor dit werk. We zien dat nog steeds terug in de diaconale collecten die altijd zijn bestemd voor de kwetsbare groepen in de samenleving. Vanouds werd in de gemeente ‘gedeeld’ rond de tafel met wie zorg nodig had. We doen dat nog steeds, nu met bloemen. De bloemen gaan altijd naar mensen die een hart onder de riem goed kunnen gebruiken: omdat ze ziek zijn, of omdat er andere redenen zijn die soms ook een vertrouwelijk karakter hebben. Daarnaast zorgt de diaconie voor de autorijdienst, is er in het Malakkahuis een maandelijkse eetgroep, en organiseert de diaconie de ‘zomerochtenden’ voor mensen die niet met vakantie gaan. Heeft u iets met kwetsbare mensen en het sociale gezicht van onze gemeente, en heeft u daar wat tijd voor over, dan kunt u contact opnemen met de voorzitter van de wijkdiaconie Niek de Graaf (email: [email protected], telefoon: 06-53999135), of met ds. Corrie van Duinen (email: [email protected], telefoon: 06-21882798).

Op woensdag 19 augustus van 10.30 tot 13.30 uur bent u van harte welkom op de jaarlijkse Zomerochtend in de kapel van de Duinzichtkerk. Het programma is nog een verrassing, maar het wordt een feestelijk samenzijn in zomerse sfeer. Er is ruimte voor ontmoeting, er is koffie met iets lekkers en we sluiten af met een drankje en een lunch. U kunt zich aanmelden voor deze zomerochtend via intekenlijsten in de hal onder de toren of telefonisch bij Tineke van BommelReehoorn (tel. 070-3280201) of per mail via [email protected] .

Diaconaal werker Robin de Jong wordt onze nieuwe diakonaal werker. Robin is 26 jaar oud en hij studeert deze zomer af aan de Hogeschool Theologie en Levensbeschouwing (Master) in Utrecht. Hij zal per 1 september in dienst treden bij Stek en werkzaam zijn voor onze wijkgemeente en die van de Christus Triomfatorkerk voor 2,5 dag per week. Daarnaast is hij pastoraal werker in Utrecht.

Diaconie in stad en wijk: naar een beleidsplan voor de Diaconie De Diaconie van de Protestantse Gemeente Den Haag werkt aan een nieuw beleidsplan. Het College van Diakenen, vertegenwoordigd door het Moderamen, nodigde (wijk)diakenen, leden van de algemene kerkenraad van Den Haag en andere betrokkenen uit om op 25 april j.l. mee te denken over een nieuw beleidsplan. De Diaconie heeft tien jaar geleden de Stichting voor Stad en Kerk (STEK) opgericht die sindsdien fungeert als uitvoeringsorganisatie van onze Diaconie. De jaarlijkse opbrengst van het vermogen van de Diaconie wordt volledig besteed aan STEK dat nu voor de Protestantse Gemeente Den Haag het diaconale werk uitvoert, in heel Den Haag. STEK werkt met circa 50 professionals en met vele vrijwilligers. De voorzitter van de Diaconie, Arie Kaland, heette de aanwezigen welkom. Hij wees op de veranderende context waarin de kerk opereert: de overheid trekt zich terug, gemeenten krijgen meer verantwoordelijkheden, de financiële middelen nemen af. Tegen deze achtergrond beraadt de Diaconie zich op haar toekomstige taken. Ons gemeentelid ds. Ineke Bakker is directeur van STEK. In haar openingswoorden verwees zij naar het logo van de diaconie dat de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan uitbeeldt.

Men kan het diaconale werk vanuit verschillende perspectieven bekijken. Het perspectief van de persoon die geholpen wordt is een ander dan dat van de Samaritaan. In moderne termen zouden we het verschil aanduiden met vraaggerichte versus aanbodgerichte hulp. Dan is daar de herbergier. De Samaritaan laat de zorg voor het slachtoffer uiteindelijk over aan deze professional. De priester en de Leviet maken hun handen niet vuil. Zij werken liever aan structurele oplossingen om overvallen en ander onrecht te voorkomen. Tot slot zijn daar de rovers, zij spelen in de gelijkenis verder geen rol. Maar had niet iemand moeten signaleren dat zij een gevaar vormen? Hier gaat het in de beeldspraak om de relatie tussen praktisch helpen en misstanden bij de politiek aankaarten. Het is interessant te beseffen dat diakenen, vergelijkbaar met de figuren uit de gelijkenis, verschillende perspectieven kunnen en ook moeten kiezen voor hun werk, afhankelijk van hun voorkeuren en vaardigheden. Zij opereren daarbij in een tijd waarin de overheid zich terugtrekt en ze de zelfredzaamheid van burgers centraal stelt. Hoe zit dat dan met kwetsbare mensen? Ouderen, vluchtelingen, mensen die in armoede leven? Wat kan de

6

Diaconie anno 2015 en daarna voor hen betekenen? Ook dringt de vraag zich op: welke rol speelt de Diaconie nu en in de toekomst in de stad Den Haag? En hoe verhoudt deze rol zich tot die van de wijkdiaconieën? Kennen individuele wijkdiakenen bijvoorbeeld het werk van STEK wel en hoe gaan zij zich daartoe verhouden? Het was een inspirerende dag waarop de aanwezigen intensief van gedachten hebben gewisseld over wenselijke prioriteiten bij het werk van de diaconie. Zij spraken over zeven thema’s die als volgt kunnen worden samengevat: wat moet de toekomstige betekenis van de Diaconie zijn voor (vier) verschillende doelgroepen, hoe ziet de relatie tussen stedelijk en wijk diaconaal werk er idealiter uit, welke zijn de financiële randvoorwaarden daarbij en hoe kan al dat werk beter bekendheid krijgen? Een belangrijke conclusie uit het overleg ging over de driehoek stad – wijk – kerk waarbij STEK het uitvoerend orgaan is van de kerk. Tussen de drie spelers zou meer contact moeten ontstaan. De kerk kan – en doet dat ook – bij ‘de stad’ knelpunten signaleren, bijvoorbeeld over verborgen armoede en het lot van ongedocumenteerden. Anders dan bij de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan gaat het hierbij dus wel om signalering van misstanden bij de politiek. Als ‘de stad’ deze signalen oppakt, dan kan zij wellicht eerder structurele oplossingen bieden. Ziehier de rol van priester en Leviet. De samenwerking tussen wijkdiaconaat en het professionele werk (tussen de Samaritaan en de herbergier) kan beter. Een voorwaarde daarbij kunnen diaconale locaties zijn, minimaal een per wijk (c.q. per combinatie). Vanuit zo’n locatie kan het diaconale werk zich presenteren naar de wijk(bewoners) toe en omgekeerd: kunnen wijkbewoners zich melden als er behoefte is aan hulp of steun. Het diaconale werk, dat zijn de vrijwillige wijkdiakenen en diaconale opbouwwerkers die elkaar versterken. Zij gaan niet alleen voor kerkleden maar ook voor de wijkbewoners aan de slag. Uitwisselen van kennis over ieders activiteiten is daarbij van belang.

Zending, Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking Kerk in Actie Geloven in delen (Matteüs 14; 19-21) Van oudsher collecteerden de kerken voor de zending. Verder stond er in menig huisgezin een busje voor de zending en werd er zilverpapier opgehaald. Een zendingskalender hing aan de muur. Na de watersnoodramp die in 1953 ons land trof, ontstond het werelddiaconaat als reactie op de vele hulp die ons land mocht ontvangen van de wereld. Ontwikkelingshulp werd in de jaren ‘70 van de vorige eeuw ontwikkelingssamenwerking. Onze oorspronkelijke kerken hadden een Z.W.O. - afdeling. Na het ontstaan van de Protestantse Kerk Nederland werden deze samengevoegd tot Kerk in Actie, met toevoeging van het landelijk binnenlands diaconaat.

Heel concreet is het allemaal nog niet, maar de contouren zijn getekend. Onder leiding van de Diaconie zullen medewerkers van STEK de resultaten van deze dag bundelen en uiteindelijk omwerken tot een actueel beleidsplan van en voor de Diaconie. We houden u van het vervolg op de hoogte. Marijke Mootz, april 2015

Wie doet mee met onze tieners? Wij zoeken voor onze tieners mensen die met hen een paar maal per jaar 'leuke dingen' willen doen. Het sociale aspect in deze groep is belangrijk. Net als een goed contact met mensen die voor hen ‘het gezicht’ van de kerk willen zijn. Tot nu toe organiseerden de jeugdouderling en –diaken deze activiteiten, maar beide vacatures zijn nog niet vervuld. We zoeken (jonge?) mensen die om te beginnen voor een jaar zich voor deze groep willen inzetten. Wil je hier wel eens over doorpraten om te kijken of dit wat voor je zou kunnen zijn dan kun je terecht bij ds. Corrie van Duinen (email: [email protected] / telefoon: 06-21882798). En ter verdere informatie: wij zoeken dus ook nog een jeugdouderling. Taken: met de dominee meedenken (eenmaal per jaar evalueren en brainstormen) en meewerken in het jeugdwerk: catechese, sociale jeugdactiviteiten e.d.; meedenken in de kerkenraad (1x per twee maanden); en het ‘optreden’ als ouderling van dienst. Dat laatste is overigens wel bespreekbaar. De tijdsbelasting hangt uiteraard ook af van je eigen enthousiasme, maar op twee avonden per maand moet je wel rekenen.

Hoe werkt Kerk in Actie? Kerk in actie gelooft in de eigen kracht van mensen. Ieder mens weet zelf het beste wat hij of zij nodig heeft. Financiële steun en samenwerking verlopen bij voorbeeld altijd via lokale kerken en partnerorganisaties, want die staan het dichtstbij. Daarbij draait het om gelijkwaardigheid, we leren van elkaar. Zo bieden we elkaar hoop en delen ons geloof in een betere wereld Wat doet Kerk in Actie? Wij zijn een Kerk in Actie omdat we ons geïnspireerd en geraakt weten door Jezus Christus die wat er was, vijf broden en twee vissen, zegende en deelde met wie niets hadden. Daarom voelen we ons geroepen om te delen wat ons gegeven is. (vervolg op pagina 8) 7

(vervolg van pagina 7) Wij verbinden Kerk in Actie dient door wereldwijd gemeenten, organisaties en mensen te verbinden die willen delen wat ze ontvangen hebben. Wij delen We delen met onze wereldwijde gemeenschap wat we hebben: tijd en talent, aandacht en zorg, geloof, geld en goed. Wij geloven dat ieder mens geschapen is naar Gods beeld en dat wij gelijkwaardig zijn aan elkaar. Dit gebeurt zowel in het binnenland als het buitenland middels de ICCO-coöperatie. Wij ondersteunen Wereldwijd en landelijk worden gemeenten en mensen met advies, inspiratie en materiaal ondersteund. Z.W.O.-commissies, diaconieën en partnerorganisaties kunnen rekenen op betrokkenheid. Wij signaleren Wij signaleren misstanden en onrecht, dichtbij of ver weg en stellen die aan de kaak. Wat gebeurt er? Wereldwijd komt Kerk in Actie op tegen armoede en onrecht. Samen steunen wij honderden projecten in meer dan vijftig landen die zich richten op: - Vluchtelingen en mensenhandel - Christenen die een minderheid vormen in hun land of in een conflictgebied - Kinderen in de knel - Groepen die achtergesteld worden - Noodhulp na een ramp en rampenpreventie - Kerken en christelijke organisaties die levendige gemeenschappen van hoop willen zijn - Daarnaast ondersteunt het dienstencentrum van Kerk in Actie ZWO-commissies, (wijk)diaconieën bij hun werk in Nederland. Organisatie Sinds het ontstaan van de Protestantse Kerk Nederland behoren tot Kerk in Actie: de zending, het binnenlands diaconaat, het werelddiaconaat en Kerk interactief voor de contacten tussen een of meerdere wijkgemeenten gezamenlijk en kerken in het buitenland. 8

Als het goed is, is er in aanvulling op de wijkdiaconie - anders staat zij er alleen voor - een Z.W.O.-commissie. Zij kan activiteiten ontwikkelen voor goede doelen in arme landen. Het is het in deze tijd echter moeilijk om vrijwilligers voor een langere periode te binden. Wellicht kan voor afzonderlijke acties rond collecten en de wereldwinkel aandacht van de gemeente gevraagd worden voor het werk van Z.W.O en/of KiA. Je zou de Z.W.O.-commissie ook een andere benaming kunnen geven. Wat kan de taak van een Z.W.O.commissie onder meer zijn? - Voorlichting geven over het werk van Z.W.O/KiA in de kerkdiensten, via het kerkblad, bijeenkomsten en speciale activiteiten als voorlichtingsavonden, reizen etc.; - Fondsenwerven voor de partners, die zorgen voor de armen in deze wereld; - Verkoop wereldwinkelproducten (ontwikkelingssamenwerking); - Ondersteuning in welke vorm dan ook bij collecten voor kerk in actie; - Veel informatie komt er van het landelijk bureau in Utrecht en op de website www.kerkinactie.nl.

Doet u in het volgende seizoen ook mee met een ouderenkring? In onze gemeente zijn zes kringen actief voor gemeenteleden boven de 70 jaar. Elke kring telt 10-12 deelnemers die ongeveer eens per maand bijeen komen. Het doel van de kringen is tweeledig. We willen in een vertrouwelijke sfeer het geloofsgesprek aangaan en tegelijkertijd naar elkaar omzien. In de zomer worden de kringen opnieuw ingedeeld. Wilt u ook meedoen? U kunt zich schriftelijk, per telefoon of e-mail opgeven bij Marijke Mootz, Van Nijenrodestraat 66, 2597 RN Den Haag, Tel.: 3281021; E-mail: [email protected] . We verheugen ons erop u te mogen begroeten! Marijke Mootz

_________________

Eric Ebbink

Komende doopzondagen

Onderwijs aan Dalit-kinderen in India

Postzegels en prentbriefkaarten Onder de tafel in de hal van de Duinzichtkerk staat een blauwe box. Hierin kunt u oude postzegels en prentbriefkaarten kwijt. Eens per jaar wordt deze box geleegd en naar ons landelijk centrum in Utrecht gebracht. De landelijke opbrengst in 2014 is € 28 675,00. Voorwaar een behoorlijke opbrengst. Het is dus de moeite waarde deze doos te vullen. Eric Ebbink

11 oktober Overweegt u uw kind te laten dopen, dan kunt u dat (graag een week of vier van tevoren) aangeven bij ds. C. van Duinen.

Ter herinnering aan ds. Van den Bosch zondag 3 mei In de herfst van 1940 schreef de Haagse predikant ds. Van den Bosch een boek met de titel ‘666, het getal eens menschen’. Vlak na de verschijning werd dit boek verboden en belandde de schrijver in de gevangenis van Scheveningen. Volgens de SS had ds. D.A. van den Bosch met zijn boek Hitler beledigd, maar op de achtergrond speelden zijn hulp aan Joden en zijn afkeer van de nazi’s. De beroemde predikant kwam niet meer vrij maar overleed in 1942 in Kamp Amersfoort. Een afbeelding van ds. Van den Bosch is te zien in onze kerk in het raam aan de kerkpleinzijde. In zijn nieuwe boek 'Inzicht in 666 en Mysterie Babylon' heeft auteur Klaas de Jong de geschiedenis en de uitleg van het getal 666 van ds. Van den Bosch verwerkt.

Overhandiging aan Herman van den Bosch, kleinzoon van de predikant

Dit boek werd op 3 mei na de dienst in de Duinzichtkerk overhandigd aan Herman van den Bosch, een kleinzoon van de predikant. Tijdens de bijeenkomst sprak eerst schrijver Klaas de Jong en vervolgens Herman van den Bosch. Hierna volgde een presentatie over ds. Van den Bosch door ons gemeentelid Bram van der Weel. Dit is een deel van zijn tekst. Geachte aanwezigen, Bijzonder is het wel om als gemeentelid een door u geschreven boek via de kleinzoon in ontvangst

te nemen - namens de Duinzichtkerk-gemeente - waarin aan de orde komt wat ds. D.A. van den Bosch schreef in zijn boek '666, het getal eens menschen’. De predikant van de Haagse Hervormde Gemeente is in dit kerkgebouw het middelpunt van het oorlogsgedenkraam, maar zijn wijkkerk was het niet en ook niet zijn wijkgemeente. Het Benoordenhout was nog niet eens bebouwd toen hij, komend uit Stedum, in 1916 werd bevestigd volgens gewoonte in de Grote Kerk. Een echte gemeentepredikant: op de fiets met geklede jas en hoed door zijn werkgebied wijkgemeente II: de Schilderswijk en ook Transvaal. Een warm hart voor gemeenteleden en anderen. Er was een nieuw kerkgebouw nodig, dat had hij snel door. Hij ging aan de slag en ja hoor, korte tijd later was de negende kerk klaar voor de ingebruikname op 8 april 1926. Nog steeds staat het kerkgebouw heel opvallend te zijn op de hoek van de Kempstraat en de Schalkburgerstraat. Totaal onherkenbaar veranderd het interieur: een multifunctioneel gebouw passend bij de bevolkingsgroep die er nu woont. Weg, die indrukwekkende kansel, middelpunt tijdens de woordbediening. Minstens 1700 paar ogen waren op hem gericht. Op die preekstoel vele jaren lang ds. van den Bosch met een rijke, volle en zeer welluidende stem. Heldere taal, beeldend en pakkend, van profetisch-apostolische signatuur. De

kerkganger voelt het: het is míjn probleem, het zijn míjn zorgen, het is míjn vreugde, het is míjn leed. Predikant in volksbuurten in de crisisjaren, met werkloosheid door slopend niets doen. 11.000 deuren; 20.000 zielen. Nooit klaar. Catechisaties aan honderden. Eens waren er 187 nieuwe lidmaten op Palmzondag 1 april 1928. Reeds voor de bezettingstijd sprak hij al op de toogdagen over de antichristelijke inhoud van het opkomend nationaal-socialisme; over de waarde van ons koningshuis; over de vervolgde joden in Duitsland. In de jaren ‘30 al waren al die activiteiten en invloed nauwkeurig in Berlijn gesignaleerd. Na aarzeling gaat hij in de zomer van 1940 toch in op de uitnodiging van een uitgever een openbaringencommentaar te schrijven. Maar… langzaam worden de duimschroeven door de bezetter aangehaald. Op 11 december 1940 gebeurt het: een arrestatie in zijn huis Laan van Meerdervoort 219. Daarna wordt hij overgebracht naar het Deutsches Untersuchungs- und Strafgefängnis Scheveningen. Donderdagavond 20 maart 1941 opent een bewaker de cel, werpt een papier op tafel: Schutzhaftbefehl, ondertekend door Heydrich. De in het Duits gestelde inhoud? Fanatisch Deutschfeindlich. Hij zal hetzelfde lot ondergaan als Niemöller en Bonhoeffer. Door de geestelijke voormannen te treffen trof men de christelijke kerk. (vervolg op pagina 10) 9

(vervolg van pagina 9) Hem wachtte het Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort, vanaf 28 oktober 1941. Terecht genoemd: zijn laatste gemeente. Waarom? In eigen moeilijke omstandigheden en eigen persoonlijke nood toch vele opbeurende gesprekken met medegevangenen. Veel te doen en kansen voor het evangelie. Leeft daardoor zelf ook op. Catechisaties gaf hij er. In de overvolle barak III kerkdiensten waarvan de preken bewaard zijn gebleven. Hulpvaardig en dienstbaar. Hoe is dat mogelijk? Hoe houdt een mens dat vol? Hij droeg een soldatenpak en klompen, het prachtig krullend haar was gemillimeterd. Medegevangenen houden hem hoog en houden eerbied voor hem, maken zijn verblijf in dit oord der verschrikking dragelijk. Verzwakt door steeds erger wordende honger en door de opgebruikte reserves krijgt hij uiteindelijk een plaats in het Krankenrevier, maar blijft bemoedigend en opwekkend voor medegevangenen die hem bezoeken. Op 18 maart volgt een pijnlijke kaakoperatie maar op 20 maart 1942 overlijdt hij om 8.00 uur ’s morgens. Op 25 maart werd hij begraven op Rusthof te OudLeusden, zonder al te veel ruchtbaarheid. Het feit dat u besloot uw boek in dit kerkgebouw te presenteren gaf mij als gemeentelid de onverwachte gelegenheid de persoon van ds. van den Bosch, zijn zegenrijk werk in onze stad en in het concentratiekamp Amersfoort te belichten in aanwezigheid van zijn familieleden; ook voor u allen hier in deze zaal, juist in deze tijd waarin wij de 70-jarige bevrijding van ons vaderland vieren.

HERDENKINGSBIJEENKOMST Dit jaar gedenkt Europa dat 70 jaar geleden de Tweede Wereldoorlog is beëindigd. In augustus staan we stil bij het einde van de oorlog in het voormalig Nederlands Indië. Op zondag 16 augustus om 16.30 uur organiseert de Haagse Gemeenschap van Kerken in samenwerking met de Duinzichtkerkgemeente een herdenkingssamenkomst. De bijeenkomst vindt plaats in de Duinzichtkerk, van Hogenhoucklaan 89-91, Benoordenhout, Den Haag Deze plechtigheid, die vijftien jaar geleden voor het eerst werd gehouden, staat dit jaar onder het thema “broederschap in geloof”. De internering in Japanse kampen bracht mensen van verschillende religies bij elkaar. Mgr. R. Ph. Bär osb, zelf in een kamp geïnterneerd, en ds. Aart Mak, neef van ds. Catrinus Mak die ook geïnterneerd was en over die ervaringen heeft geschreven, spreken met elkaar over hetgeen het kamp gedaan heeft met mensen van verschillende confessies. Ook wordt nagedacht over het nut van herdenken en de mogelijkheden van verzoening. Muziek en zang omlijsten de verhalen en er is ruimte voor ontmoeting na afloop. Informatie: Ad van der Helm, voorzitter HGK [email protected], [email protected]; Henriette van Raalte, [email protected]

Vakanties voor mensen met een lichamelijke beperking De stichting SIV organiseert meer dan 50 jaar vakanties voor mensen met een fysieke beperking. Juist voor deze groep is het vaak lastig met vakantie te gaan aangezien zij vaak hulp nodig hebben bij de dagelijkse handelingen. In onze vakantieweken zijn er twee vrijwilligers op 3 gasten zodat bijna op alle vragen kan worden ingespeeld. In de week van 1-8 augustus organiseren wij een week in de prachtige omgeving van Ommen. Wilt u (eventueel met uw partner) er eens tussenuit neem dan contact op met Stichting SIV. Per e-mail: [email protected] of per telefoon 070-3181616. Ook kunt u kijken op onze website: www.stichting-siv.nl

A. Van der Weel

Overhandiging aan Bram van der Weel

10

Herdenkingsbijeenkomst in de Duinzichtkerk in 2014

Herinrichting Duinzichtkerk - 2 Naar aanleiding van de herinrichting van de Duinzichtkerk verscheen in de vorige Onderweg een deel van een krantenartikel uit 1935 over de bouw van de Duinzichtkerk. Hieronder leest u het vervolg. Uit Het Vaderland, 13 April 1935 (vervolg) De galerij loopt langs den voorkant en de diaconessen zitten er vlak bij de speeltafel van het orgel, welks pijpwerk den rechterkant (liturgisch) van het koor inneemt. Verschoor heeft den eiken wand van het koor als een netwerk over de tinnen pijpen heen gevlochten. Hij stelt zich van het effect veel voor. Daar het orgel nog niet geplaatst is (er is vertraging bij den bouw ondervonden) hebben we dit effect nog niet kunnen beoordeelen. Mogelijk zal daar later gelegenheid voor bestaan. Wel vervulde heden een harmonium op verdienstelijke wijze de orgelfunctie, maar spoedig zal er toch een 'echt' orgel aanwezig zijn, aangezien de AVRO haar vrijwel voltooide kerkorgel heeft afgestaan, dat door den zelfden bouwer volgens voorschrift en onder toezicht van den bekenden Rotterdamschen organist Besselaar is gebouwd. Natuurlijk is ook het koor, dat in den liturgischen dienst een zeer voorname plaats inneemt, geheel betimmerd. De eenvoudige preekstoel tegen den linkerhoekkant (liturgisch) geplaatst is zeer sober maar ook zeer goed van lijnen. De lezenaar, een gesneden adelaar, welke den Bijbel draagt is eveneens van eiken in de was en een geschenk van de jongeren. De zware zilveren doopvont op een voetstuk van Fransche zandsteen, is een uit de hand geklopt kunstwerk en een geschenk van een familie uit de wijk. Van Kempen. Begeer en Vos, die haar ontworpen en gemaakt hebben - een halve bol, met zeer eenvoudige, strakke en zuivere versieringen als kruis e.d. - zijn bij dit geschenk ook nader betrokken. De zware avondmaalstafel welke het midden van het koor beslaat, is getooid met twee groote zilveren kandelabres met een blad, waarbij der kerk nog een zware zilveren vaas

voor bloemen is geschonken, welke ook een sierende taak te verrichten zal krijgen. Midden, in den achterwand van het koor rust een zeer mooi gebrandschilderd raam, dat stralenden gloed en glans schenkt aan al wat het verlicht. Het is door een gemeentelid geschonken als in memoriam aan zijn echtgenoote en de kunstenaar H. Veldhuys, die het heeft ontworpen en op Schoutens Prinsenhof in Delft vervaardigd, heeft er een werk van beteekenis in geleverd. Boven ziet men den glorieerenden Christus met het Kruis op den achtergrond. Onder hem de apostelenschare en een kring van tijdgenooten, alle testamentaire personen. Boven het kruis in den top de eeuwige stad, de regeering van Recht Waarheid en Vrede en om aan te geven, dat men er naar streeft tot dit rijk te behooren, is er Duinzicht in afgebeeld. In het onderste deel van het raam ziet men het lam Gods met de emblemen van het lam en den leeuw als centraal punt; links allerlei ongelukkigen, die genezen worden blijkens het Evangelie, rechts moeders die hun kinderen opdragen.

Betimmering, verlichting, indeeling, koor, en gebrandschilderd raam maken de kerk tot een artistiek geheel, dat aan zeer hooge aesthetische eischen voldoet, en niettemin even sterk aan practische eischen. Ze heeft een zeer eigen sfeer en als de electrische lampen branden moet het lichteffect op het hout wel eigenaardig glijdend zijn, zonder ook maar enigermate te storen. Biedt de kerk ruimte voor 700 personen, de jeugdkapel in het deel van het complex rechts van den toren verleent aan circa 250 perso-

nen plaats. Ook hier is een eiken betimmering tot halverhoogte: mogelijke kilheid van licht is ondervangen door lichtgekleurde ruiten in lood gevat. Verder bevat dit complex een kerkekamer en een bibliotheekkamer en boven een padvindershuls met groote bergplaatsen en een bioscoopcabine. Naast dit deel staan de pastorie en de kosterij. Er moet nog een electrisch uurwerk in den toren geplaatst worden: de drie klokken, Petrus, Jacobus en Johannes, hangen er al; ze zijn gestemd c dis e, de drie aanvangsnoten van het Te Deum. Het complex der Duinzichtkerk sluit op zeer gelukkige wijze den hoek van de beide straten af achter het tamelijk groote plein binnen den lagen muur. De mooie handvorm steen van stemmig roode kleur komt zeer gelukkig uit, zoowel in haar ongebrokenheid aan den toren als in de gevel, waar de grijsokerkleurige zandsteen haar afwisselt. De bouw is, begunstigd door den zachten winter waardoor er geen vorstverlet is geweest, in acht maanden geschied. 10 Augustus 1934 is de eerste schop in den grond gestoken en die moest weldra heel diep graven, niet minder dan 4 meter. Want het terrein waarop de kerk zou verrijzen bleek een dichtgestoven duinpan te zijn, welke geheel tot den vasten bodem moest worden leeggeruimd. Heden, 13 April 1935, is ze ingewijd. En bij deze gelegenheid kan wel medegedeeld worden, dat het bijeenbrengen van de voor den bouw benoodigde gelden heel gelukkig is begonnen door zes inzetten van fl. 5.000. Wordt vervolgd. Jenny du Pon en Aart Stevens 11

Ester, de musical Vele maanden van intensieve voorbereiding kwamen op 12 en 13 juni tot een climax: de opvoering van de musical over het Bijbelboek Ester door een enthousiaste groep gemeenteleden van de Duinzichtkerk en de Christus Triumfatorkerk. De spelers, blij met het eindresultaat. Het publiek, in groten getale aanwezig om te genieten van een bijzondere avond. Het verhaal in een notendop

Dank namens alle bezoekers aan alle betrokkenen voor hun inspanningen. Jullie hebben met elkaar de tot dusver bekendste en zeker meest vermakelijke coproductie van de Duinzichtkerk en de Christus Triumfatorkerk neergezet. Een groot compliment waard.

De Perzische koning Ahasveros is gehuwd met koningin Wasti. Tijdens een feest weigert deze haar schoonheid aan de verzamelde gasten te tonen (1), waarop zij door de koning verstoten wordt. Mordechai is een Jood die is weggevoerd uit Jeruzalem. Zijn nicht en pleegdochter, Hadassa, wordt uit een groot aantal kandidaten door de koning gekozen als zijn nieuwe vrouw (2). Zij krijgt de Perzische naam Ester. Mordechai werkt in de poort van de koning en ontdekt daar dat twee hovelingen een aanslag tegen de koning beramen (3). Hij meldt dat en de samenzweerders worden ter dood gebracht. De verwaande Haman, grootvizier in dienst van de koning, eist dat iedereen voor hem buigt. Hij maakt zich kwaad omdat Mordechai dat niet doet (in het Jodendom wordt het buigen voor mensen als een vorm van afgoderij beschouwd). Hij laat een wet uitvaardigen waarin staat dat het hele Joodse volk uitgeroeid moet worden, en wel op een door het lot bepaalde datum. Haman realiseert zich niet dat Ester ook tot dit volk behoort. Op aandringen van Mordechai probeert Ester in te grijpen. Ze neemt daarbij het risico dat ze ter dood veroordeeld wordt omdat ze ongevraagd bij de koning komt. Ze nodigt de koning en Haman uit voor de maaltijd. Tijdens de maaltijd vraagt de koning wat Esters wens is, maar zij durft die vraag niet direct te beantwoorden. In plaats daarvan vraagt ze de koning en Haman de volgende dag weer bij haar te komen eten. Haman is de verdere dag in een vrolijke stemming. Hij heeft een belangrijke functie en hij is zelfs twee keer door de koningin te eten gevraagd! Hij blijft zich echter ergeren aan de Jood Mordechai, die niet voor hem wil buigen. Hoewel hij al geregeld heeft dat het hele Joodse volk wordt uitgeroeid, besluit hij, op aandringen van zijn vrouw, een paal gereed te maken om Mordechai aan op te hangen. Hij zal de koning de volgende ochtend vragen om het vonnis te bekrachtigen. Die nacht kan de koning niet slapen en hij laat zich de kronieken (boek met chronologisch geordende gedenkwaardige en/of historische feiten) voorlezen. Zo wordt hij eraan herinnerd hoe Mordechai enige tijd geleden een aanslag heeft verijdeld en dat hij daarvoor nooit beloond is. De koning vindt dat dit verzuim moet worden goedgemaakt. 's Morgens komt Haman bij de koning om goedkeuring te vragen voor het doodvonnis van Mordechai, maar voordat Haman aan het woord komt, zegt de koning dat hij iemand wil huldigen en vraagt hoe hij dat het best zou kunnen doen. Haman denkt dat het eerbetoon hemzelf ten deel zal vallen en zegt wat hij het liefste wil: een eretocht door de stad. Daarop geeft de koning hem opdracht een eretocht voor Mordechai te organiseren (4). Het spreekt vanzelf dat Haman zijn plannen nu voor zich houdt. Als de koning en Haman die middag weer bij Ester de maaltijd gebruiken (6) en de koning weer vraagt wat Ester wenst, antwoordt zij dat haar volk uitgeroeid moet worden volgens een wet die Haman heeft geschreven. De koning wordt kwaad en laat Haman ophangen aan de paal die hij voor Mordechai had bedoeld. Dan stelt hij Mordechai aan als grootvizier in plaats van Haman. De door Haman uitgevaardigde wet kan echter onmogelijk ingetrokken worden (‘wet van Meden en Perzen’). Mordechai lost dit op door de Joden overal toe te staan zich te verzamelen en te verdedigen. Dit laatste vormt de oorsprong van het Joodse Poerimfeest (poerim=lot), dat heden ten dage nog steeds wordt gevierd.

Boudewijn de Jonge

Henk Hospes

Ester laat ons neuriën en denken … Een fijn spel, een goed gevulde zaal, prachtige arrangementen en muziek, mooie kostuums en zelfs heerlijke hapjes. De musical ‘Ester die Hadassa heette’ leverde een fijne avond op in ons Haagse Hout. Het plezier van de spelers en allen die meewerkten, spatte er vanaf. In een hele korte tijd is dit verhaal prachtig geschreven, herschreven en ingestudeerd. En dat terwijl de rollen eigenlijk iedereen op het lijf geschreven leken: niemand anders had Haman kunnen zijn; als ik het boek voortaan lees, weet ik hoe Ester eruit zag; en ik zou me graag verheugen in een hofhouding zoals deze in de musical werd opgevoerd! Tegelijkertijd blijkt het verhaal gezongen nog meer confronterend dan gelezen van papier. Hoewel we de pakkende melodieën thuis nog steeds neuriën, blijft juist ook het onderliggende thema van de vervolging van een heel volk bij. Het damestrio, die telkens weer de gedachten van de menigte verwoorden (5), roepen de vraag op hoe je zelf in die situatie zou reageren. Het inspirerende en op punten actuele joodse verhaal is door deze musical weer eens in de schijnwerpers gezet, inclusief de typische grapjes en karikaturen die passen bij de joodse traditie.

12

Het bijzondere is dat in die verhalen wordt verteld wat in het verhaal van Ester onbenoemd blijft: namelijk de rol die God speelt. Hij is het die op de achtergrond aan de touwtjes trekt. Een tweede reden waarom het verhaal van Ester zo mooi en waardevol is, is omdat het de menselijke inventiviteit en inzet serieus neemt en positief waardeert. God splijt geen zeeën in dit boek, hij stuurt geen hemelse legermachten. Nee het zijn Mordechai en Ester die droefheid veranderen in vreugde en die rouw veranderen in feest. Op al hun handelingen rust Gods zegen zo proef je in het verhaal. Ester en Mordechai leven niet alleen voor zichzelf, maar nemen hun verantwoordelijkheid voor de toekomst van hun volk serieus. Ze nemen initiatief en gebruiken hun talenten. Juist daardoor zijn ze in staat om het instrument, het gezicht te worden van God die onder de oppervlakte werkt. (uitleg van ds. Berit Bootsma, samengevat door Hans van Kooten)

Collage: Henk Hospes. De nummers corresponderen met de nummers in de tekst

God, onder de oppervlakte aan het werk Ester is een verhaal dat gaat over God die onder de oppervlakte aan het werk is. Daarmee sluit dit verhaal goed aan bij ons huidige levensgevoel dat God niet prominent aanwezig is op de voorgrond maar dat hij eerder te vinden is in de hoeken en de gaten van het leven. Het gevoel dat we God en zijn betrokkenheid bij ons leven en deze wereld moeten zoeken in plaats van dat we tegen Hem en zijn daden aan lopen. Het is een verhaal dat gaat over de redding in een schijnbaar uitzichtlo-

ze situatie en de rol die God daarin speelt (uitgesproken of onuitgesproken). Opmerkelijk daarbij is dat God in het bijbelboek Ester niet eenmaal genoemd wordt. Zo zijn er meerdere verhalen in de bijbel: de uittocht uit Egypte maar ook de verhalen van Jozef of Daniël. Twee mannen die in een ondergeschikte en uitzichtloze positie lijken te verkeren maar uiteindelijk een hoge positie met aanzien en invloed weten te verkrijgen en nog belangrijker: tot een zegen kunnen zijn voor hun volk of familie.

Hofdames in de Duinzichtkerk, Is dat Haman die daar gaat?

De bediendes in de Duinzichtkerk

13

Ester: op en rond het podium Toegegeven, het viel de zondag na de twee uitvoeringen van de musical niet mee om op tijd voor de kerk uit bed te komen. Maar bij het naborrelen in de vroege uurtjes van diezelfde zondag hadden we het elkaar beloofd: morgenochtend zijn we er! Berit heeft geen keus en samen zijn we sterk! Maar bovenal wilden we nog zo graag even napraten en nagenieten, elkaar en anderen zien. Want in de aanloop naar de uitvoeringen zijn wij als spelers en andere betrokkenen van de musical intensief met elkaar opgetrokken en het delen met anderen was een belangrijk moment.

Premiere in Christus Triumfatorkerk

Het was soms best pittig, de wekelijkse repetities en het instuderen van de liederen. Vooral de laatste paar weken zagen we elkaar veel en ik geloof niet dat ik ooit eerder in mijn leven zulke lange dagen in een kerk heb doorgebracht. Maar het was het meer dan waard. De teksten en melodieën van Martijn Breeman waren zo gaaf om te zingen en de sfeer onderling was geweldig. Wat hebben we veel gelachen, alleen al het inzingen was soms hilarisch

(probeer maar eens heel snel achter elkaar zinnetjes uit te spreken als ‘Liesje leerde Lotje lopen’ of ‘Pikkende kippen, pikkende kippen, pikkende kippen...’). Soms ging ik na een lange woensdag vermoeid en met enige tegenzin naar de repetitie, maar ik kwam altijd vrolijk en opgetogen weer thuis. In de laatste week viel alles op zijn plek; de kostuums, het decor en de grime. De reserveringen namen toe en daarmee ook de verwachting dat het best druk zou kunnen worden. Maar dat er twee avonden zoveel mensen zouden komen kijken, dat hadden we niet durven dromen. Daarmee nam ook wel een beetje de twijfel toe... konden we het echt waarmaken waar we steeds zo enthousiast reclame voor hadden gemaakt? Zou het publiek het wel oppikken? Natuurlijk ging er van alles mis, alleen al de eerste inzet van ons als hofdames! Maar al heel snel merkten we dat de toeschouwers het verhaal van Ester oppikten en in de pauze kwamen de eerste complimenten. Spelen werd een feestje en het was zo gaaf om te zien dat mensen na afloop blij en enthousiast waren. Daar deden we het voor! Het maakte ons als musicalteam nog hechter. En dus sleepten wij ons zondagochtend uit bed. Slaperig, maar tevreden zaten wij in de kerk en luisterden naar teksten uit het Bijbelboek Ester en de preek van Berit. Het was een goede afsluiter van een bijzonder project. En daarna was het echt afkicken geblazen. De liedjes zongen nog dagenlang in ons (en onze omgeving) om.

Koning en Haman op bezoek bij Ester

Wat een tijd, wat een slag, dat ik dat nog eens beleven mag!

Mordechai en Ester

Frouckje van der Wal - hofdame Haman ontmaskerd

Fotomoment in Duinzichtkerk

14

Samenzwering!

De hofdames in de Christus Triumfatorkerk

Zomerprogramma Donderdagen in juli en augustus 14:30 uur Christus Triumfatorkerk, Bezuidenhout

Donderdag 9 juli 2015

Uw geloof, hoop & liefde in muziek Donderdag 16 juli 2015

Film over geloof, hoop & liefde Donderdag 23 juli 2015

Creatief met geloof, hoop & liefde

Onderweg: achter de schermen Als de Onderweg door de drukker is afgeleverd kan de 'plakploeg' van de Duinzichtkerk aan de slag. De blaadjes worden geteld en op wijkjes gelegd. Hiervoor worden nog altijd de oude bakjes gebruikt. Daarna worden de blaadjes in eenvoudige bezorgtassen gestopt en door de bezorgers opgehaald.

Donderdag 30 juli 2015

Geloof en hoop uiten zich in liefde. De spiritualiteit van Paus Franciscus. Donderdag 6 augustus 2015

Geloof, hoop & liefde en mode Donderdag 13 augustus 2015

Geloof, hoop & liefde in Mariahoeve

Juliana van Stolberglaan 154 Den Haag

‘Geloof, Hoop & Liefde’: zomerprogramma Christus Triumfatorkerk Een link met het thema ‘Geloof, Hoop & Liefde’, dat hebben de activiteiten in het zomerprogramma van de Christus Triumfatorkerk. Met luchtige zomeractiviteiten, vormgegeven door gemeenteleden, wil de Christus Triumfatorkerk een verbinding maken tussen hemel en aarde. Zin om mee te doen? Iedereen is welkom. Van 9 juli t/m 13 augustus is er iedere donderdag om 14.30 uur een activiteit. De donderdagse activiteiten variëren van muziek, creatief, glasschilderen, lezing met beeldmateriaal over het leven van Paus Franciscus, mode, film, planten & cultuur, Mariahoeve en livemuziek. Na afloop is er een fairtrade drankje.

De oude bakjes ...

Gedurende het zomerprogramma vullen we een verzamelwand met uw invullingen van ‘Geloof, Hoop & Liefde’. Iedereen kan hier zijn bijdrage aan leveren met een plaatje, tekening, foto, briefje of iets anders. Ook is er een boeken- en CD-kastje. Breng mooie boeken en CD’s in over geloof, hoop & liefde en laat anderen ervan mee genieten. Zelf verder met geloof, hoop & liefde? Kom naar de kerkdiensten in de Christus Triumfatorkerk. Iedere zondag om 10.00 uur. Na afloop is er koffie of thee. Tijd: Donderdag 14.30 uur Data: 9, 16, 23 en 30 juli en 6 en 13 augustus 2015 Plaats: Juliana van Stolberglaan 154 Den Haag. Programma: www.ctkerk.nl; download: Flyer

... en de hedendaagse zakjes

_____________________________________ _________________

15

Partnerschap Marienbrunn Leipzig – Den Haag 30 jaar jubileum 1985 – 2015 Voor wie het niet weet: in 1985 werd onze kerk gekoppeld aan de Oost-Duitse gemeente Marienbrunn. Op dat moment werd een vriendschapsband opgebouwd die we, nu we 30 jaar verder zijn, nog steeds een warm hart toedragen en die naar we hopen de komende 30 jaar onveranderd blijft. Na maandenlange voorbereiding werd het eindelijk Hemelvaart: het weekend van het bezoek van onze partnergemeente uit Leipzig. Het was het eerste bezoek waarbij Frank Beumer jr. en ik voorzitter waren van de Nederlandse werkgroep en we waren een beetje zenuwachtig hoe het allemaal zou lopen. Het bezoek, dat plaatsvond van 14 t/m 18 mei, stond in het teken van ons 30jarig partnerschap, groot feest dus! Nu we terugkijken op dit weekend kunnen we zeggen dat het een groot succes was. En dit was niet gelukt zonder al die vrijwilligers die ons geholpen hebben om dit weekend zo’n succes te laten zijn. Hoe ziet nu de toekomst er uit, zul je vragen. Nou, op 6 september gaan we naar Leipzig toe om hun nieuwe dominee te verwelkomen.

Wil je ook mee, dan kun je mij aanspreken en dan zet ik je op de lijst. In 2016 staat er een gezamenlijke reis op het programma, waarbij wij en Marienbrunn samenwerken aan een leuk programma voor jong en oud. Deze reis is erg aan te raden! Verdere info volgt in het najaar, maar ik zou zeker vast de eerste week van de meivakantie reserveren. In 2017 staat het bezoek aan Marienbrunn op het programma. Luther is dat jaar een hot topic, maar het gaat natuurlijk gewoon om het ontmoeten van onze partners. Ook deze reis wordt warm aanbevolen. Blijf ons volgen en je bent op de hoogte van alles wat staat te gebeuren. Zo’n partnerschap dragen we met de gemeente en daarom hoop ik dat jullie allen deze band een warm hart toedragen, zodat we over 30 jaar weer kunnen zeggen: dat was een mooi jubileum! Ik eindig dit relaas met de Woorden van Paul Voerkel, de voorzitter van de Duitse werkgroep: ‘We zijn 800 km hiervandaan van huis weggegaan om na 800 km weer thuis te komen.’

Aankomst op het Centraal Station

Een heerlijke lunch op vrijdag

Met vriendelijke groet, De Kerngroep Gemeentemaaltijd vrijdagavond

Na 800 km voelen wij ons hier thuis

Toespraken van de gasten

Aan het einde van Hemelvaartsdag staan een aantal gemeenteleden de trein op te wachten met daarin onze gasten uit Leipzig-Marienbrunn. Er wordt omhelsd, vlug de bagage ingepakt en op weg naar de Duinzichtkerk. Wederom een hartelijk welkom op het voorplein en daarna naar binnen. In de kapel staan twee overheerlijke salades, gemaakt door Toon en zijn dochter Nynke, klaar. Ze worden met veel genoegen en onder het genot van een drankje door de aanwezigen geconsumeerd. Vervolgens heet Frank jr. een ieder van harte welkom en wordt aan de gasten een jubileumtas aangeboden, met daarop de foto van de eigengemaakte tulpen bij het 25-jarig jubileum, en daarin het programma en een aantal toeristische tips voor Den Haag. De gastvrouwen en -heren ontvangen ook een tas. Daarna spreekt Paul Voerkel. Hij memoreert dat het na 800 km wederom een thuiskomen is. Daarna gaat een ieder naar het gastgezin. (vervolg op pagina 17)

16

(vervolg van pagina 16) Op vrijdag is iedereen vanaf 09.30 welkom voor het echte Nederlandse kopje koffie. Om 10.00 uur houdt ds. Van Duinen een korte aandacht als inhoudelijke opening van het weekend. 30 jaar partnerschap/vriendschap: dit is reden voor een feest! De kinderen en de ouderen kunnen o.l.v. Anneclaire een minischilderij op een tegel maken; Magda verzorgt het bloemschikken. Roelfien gaat met een aantal liefhebbers gezellig zingen en o.l.v. Gert worden liederen ingestudeerd voor de dienst van de komende zondag. Volkert speelt op het plein het spel dat we bij een vorige gelegenheid vanuit Marienbrunn cadeau hebben gekregen. Tussendoor is er voor de droge kelen koffie en voor de inwendige mens Limburgse vlaai. Achter de schermen wordt op dat moment door Hannie, Klaas en Lida hard gewerkt aan de lunch. De belegen kaas wekt de lachlust op: er staat ‘mittenalte Käse’. Die kreet kennen ze in Duitsland niet; men eet alleen wat wij noemen jonge kaas. Na de voortreffelijke lunch is een ieder vrij. Een groot deel van het gezelschap is met de kinderen naar Madurodam gegaan. Aan het einde van de middag komt iedereen weer terug. Op het voorplein is er een gezellige ‘borrel’ met veel onderlinge contacten.

Zuiderzeemuseum in Enkhuizen

In de keuken zijn vier keukenprinsessen, te weten Gre, Sylvia, Magda en Marieke bezig met de voorbereidingen van een heerlijke gemeentemaaltijd. Rond 18.30 uur gaat een ieder naar binnen en schuift aan de keurig gedekte tafels aan. Voor deze maaltijd zijn tevens een aantal oudgedienden van de kerngroep Marienbrunn uitgenodigd. Na afloop van de hoofdmaaltijd worden zij via een dvd toegesproken door de (oud)-voorzitters van de Holland-Kreis. Bovendien ontvangen wij, naast de dvd, een groepsfoto van het gezamenlijke weekend in Osnabrück. Na de onvermijdelijke koffie is het tijd om op huis aan te gaan. De volgende dag is het vroeg opstaan. Wie meegaat met het uitstapje wordt om 08.45 uur op het voorplein van de Duinzichtkerk verwacht. Om 09.00 uur vertrekt de bus naar Hoorn voor een historische ervaring tijdens een ritje met de stoomtram naar Medemblik. Na een korte blik op het stadje en in sommige gevallen voortijdig afgebroken lunch is het aanmonsteren aan boord van het m.s. IJsselmeer. Het blijkt een winderig tochtje over het IJsselmeer naar Enkhuizen te worden. Bijna iedereen zit dan ook in de kajuit. Bij aankomst in het Zuiderzeemuseum blijkt gelukkig de zon te schijnen. Iedereen kan zich ruim een uur vermaken en laten voorlichten in dit museum. Om 16.30 varen wij naar de parkeerplaats, alwaar de bus klaar staat. Op naar Buiten Kaag voor een heerlijk diner als afsluiting van een gezellige dag. Zondagmorgen is er een feestelijke dienst met Heilig Avondmaal. Ds. Van Duinen gaat voor. Tijdens een kort intermezzo in de dienst wordt de gemeente uitgenodigd door vertegenwoordigers van onze gasten om op 6 september naar Leipzig te komen voor de bevestiging van hun nieuwe predikant. Bovendien krijgen de beide voorzitters Volkert en Frank en de oudvoorzitter Frank sr. de munt voor het 1000-jarig bestaan van Leipzig. Na de dienst is het in de kapel tijd voor ‘Kaffee und Kuchen’. Vele gemeenteleden hebben zich ingespannen voor het maken van de heerlijke koeken en het gebak. ’s Middags is er vrije tijd voor verstrooiing. Enkelen gaan naar Leiden en anderen naar de Japanse tuin. De jeugd vermaakt zich in Meijendel en op het strand. En dan wordt het maandag, de dag van afscheid. Iedereen is op tijd op het Den Haag Centraal. Handen worden geschud, er wordt gezoend en een traantje gelaten. De trein vertrekt op tijd. De wegbrengers drinken nog een bakje troost. Eric Ebbink

17

PREEKROOSTER H.A., Heilig Avondmaal w+c, Woord en Communie

Duinzichtkerk

Bronovo

Nebo

Aanvang 10.00 uur

Aanvang 10.00 uur 05/07 ds. E. Hulsman

Aanvang 11.30 uur 05/07 ds. E. Hulsman, H.A.

12/07

past. J.C. Koeleman, w+c

12/07

past. J.C. Koeleman, w+c

19/07

ds. E. Hulsman

19/07

ds. E. Hulsman

26/07

ds. J.W. Steenbergen, H.A.

26/07

Mevr. W. Witte

02/08

ds. D. Sikkema

02/08

ds. D. Sikkema

09/08

past. J.C. Koeleman, w+c

09/08

past. J.C. Koeleman, w+c

16/08

ds. E. Hulsman

16/08

ds. E. Hulsman

23/08

ds. S.H. Smits

23/08

ds. S.H. Smits

30/08

ds. J.W. Steenbergen, H.A.

30/08

ds. C. van Duinen

05/07

ds. C. van Duinen

12/07

ds. C. van Duinen

19/07

ds. C. van Duinen, H.A.

26/07

ds. IJ. Akkerman

02/08

ds. I. Bakker

09/08

ds. E. Hulsman

16/08

ds. D. Schiethart

23/08

ds. C. van Duinen

30/08

ds. C. van Duinen, H.A.

06/09

ds. J.C. Donner

13/09

ds. C. van Duinen

COLLECTEROOSTER 5 juli 12 juli 19 juli 26 juli 2 aug 9 aug 16 aug 23 aug 30 aug 6 sep 13 sep

Jeugdwerk in PKN Diaconie Aandachtscentrum Jeugdwerk in eigen wijk Diaconie Diaconie KerkinActie / Zending Diaconie Diaconaal Ouderenwerk Missionair werk en kerkgroei Jeugdwerk in PKN

Wijkgemeente Wijkgemeente Wijkgemeente Wijkgemeente Wijkgemeente Wijkgemeente Wijkgemeente Wijkgemeente Wijkgemeente Wijkgemeente Wijkgemeente

Preekstoel Grote of St Jacobskerk Den Haag, Rijksmonumenten.nl

Ouderwets hoepelen in het Zuiderzeemuseum

18

Workshop bloemschikken op vrijdagmorgen

Workshop schilderen op vrijdagmorgen

Gegevens betreffende de gemeente Predikant: Ds. C. (Corrie) van Duinen, Malakkastraat 5, 2585 SG Den Haag, [email protected], tel.: 070-8879410. Op maandag rustdag. Scriba: Gerrit van Straalen, Oostduinlaan 81, 2596 JJ Den Haag, tel.: 070-3268822 Organisten: Duinzichtkerk: Gert Boersma, Meerburgstraat 8, 2804 ZE Gouda, tel.: 0182-539162; Vervanging: Roelfien Folkersma, Hemsterhuisstraat 10, 2513 RD Den Haag, tel: 06-29155905

Ontvangst gasten uit Marienbrunn in de Duinzichtkerk met broodmaaltijd

Kerkelijk bureau: Mevrouw R. Kranenburg-van der Pal. Openingstijden: woensdag t/m vrijdag van 9.00-16.30 uur. Buiten deze uren en bij afwezigheid contact via voicemail op tel. 070-3245778. Alle correspondentie en nota’s naar het Kerkelijk Bureau. Ook bereikbaar via e-mail: [email protected] Adres voor doopbediening, huwelijksbevestiging en attestaties: Scriba of Kerkelijk Bureau Duinzichtkerk Auto-rijdienst Duinzichtkerk: Mevrouw Henriëtte Laméris-van den Berg, Stevinstraat 277, 2587 EJ Den Haag, tel. 070-3559538 en 06-17130946 Beheersstichting Duinzichtkerk/Vredeskapel: Vrijwillige bijdragen, bijdragen in het kader van de Aktie Kerkbalans, giften of legaten ten behoeve van de Wijkgemeente Archipel Benoordenhout gaarne overmaken op rekening NL69 INGB 0000 2461 28 t.n.v. Beheersstichting DZK/VK. Penningmeester: Kerst K. Troost, tel. 06-83702602 of e-mail [email protected] Penningmeester ZWO-commissie DZK/VK: Rekening NL92 INGB 0000 5439 89 Onderhoudscommissie DZK/VK: Stan Butijn Penningmeester Wijkdiaconie: Rekening NL63 INGB 0000 3115 17. Informatie bij Henriëtte Laméris-van den Berg, Stevinstraat 277, 2587 EJ Den Haag, tel. 070-3559538 en 06-17130946 Werkgroep Marienbrunn De Werkgroep Marienbrunn onderhoudt de contacten met onze Partnergemeente in Leipzig. Rekening NL81 INGB 0000 4579 54 Kosterij Duinzichtkerk: Sylvia Huijboom, Van Hogenhoucklaan 93, 2596 TC, tel. 070-3245774 Malakkahuis, Wijkcentrum Vredeskapel: Malakkastraat 7, 2585 SC Den Haag

19

AGENDA JULI Zondag 5 Woensdag 8

10.00 uur 10.30-12.00 uur

Twaalfjaarmoment, Duinzichtkerk Bijbels Leerhuis, Marcus 6: 6B-13, Duinzichtkerk

AUGUSTUS Zondag 16 Woensdag 19

16.30 uur 10.30-13.30 uur

Herdenkingssamenkomst einde WOII in Azië, Duinzichtkerk Zomerochtend, svp vooraf intekenen op lijst onder de toren, kapel van de Duinzichtkerk (zie evt. ook blz. 6)

SEPTEMBER Dinsdag 1 Zondag 20

20.00 uur 10.00 uur

Vergadering werkgroep Marienbrunn, Duinzichtkerk STARTZONDAG Duinzichtkerk, nadere info volgt

Weekend Marienbrunn, gespot tijdens boottocht Medemblik-Enkhuizen