Ondersteuningsprofiel
Basisschool De Linde
Schoolondersteuningsprofiel De Linde
1. Inleiding 2. Algemene gegevens 2.1 2.2 2.3
Contactgegevens school Onderwijsvisie / schoolconcept Kengetallen leerlingenpopulatie huidig en afgelopen 3 schooljaren
3. Ondersteuningsprofiel Basisschool De Stappen 3.1 Basisondersteuning 3.2 Extra ondersteuning 3.3 Arrangementen 4. Personeel 5. Conclusie en ambities 6. Passend onderwijs in kaart
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 1
1. Inleiding Basisschool De Linde ressorteert onder het bestuur KPO Roosendaal. KPO, Katholiek Primair Onderwijs verzorgt het onderwijs voor ruim 5000 leerlingen op 21 scholen in Roosendaal, Wouw, Wouwse Plantage, Heerle, Moerstraten en Nispen. De school ligt in het dorp Nispen in de directe nabijheid van Roosendaal. De Linde is de enige basisschool in het dorp. De school is centraal gelegen in het dorp. De school heeft een brede-schoolvoorziening met peutergroep, kinderopvang en naschoolse opvang. De denominatie is rooms–katholiek, maar de school is uiteraard ook toegankelijk voor kinderen die niet katholiek zijn.
2. Algemene gegevens 2.1 Contactgegevens van de school Adres:
Basisschool De Linde Dorpsstraat 71 4709 AB Nispen
Tel.:
0165-302226
E-mail:
[email protected]
Website:
www.delindekpo.nl
Directeur:
Liesbeth Hack
Intern begeleiders:
Jacqueline Franken
2.2 Onderwijsvisie Visie De Linde
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 2
Hoger doel We willen het onderwijs afstemmen op de kinderen van de toekomst. De Linde is een dorpsschool die nu en in de toekomst leerlingen onderwijs biedt in een gezonde, veilige omgeving, waarin het welbevinden van de leerlingen centraal staat. Binnen ons onderwijs bieden wij activiteiten aan, die bijdragen aan opvoeding, maatschappelijke waarden en normen en leerlingen bewust maakt van omgeving, natuur en cultuur. Met als doel dat de leerlingen zich ontwikkelen tot zelfbewuste en positieve burgers. Gewaagd doel We willen dat onze leerlingen leren in een uitdagende leeromgeving. Vanuit Passend onderwijs betekent dat dat De Linde is brede zorgschool is, waar leerlingen onderwijs kunnen volgen dat bij hen past. We kijken naar talenten, mogelijkheden, kansen en onderwijsbehoeften van de leerling. Vanuit de brede school zien we voor De Linde samenwerkingsverbanden tussen de school en overige organisaties. Het doel is gericht op het vergroten van de ontwikkelingskansen van de leerlingen, het zorgen voor opvang en vrijetijdsbesteding, het organiseren van activiteiten voor ouders en buurtbewoners of het zorgen voor gezamenlijke huisvesting. Wat betreft de interne en externe communicatie richten we ons op leren van elkaar, open deuren, vertrouwen, transparantie, respect en benadrukken we het ruimdenkend werken met elkaar. Kernkwaliteiten Open De leerkrachten van De Linde staan open voor nieuwe ideeën binnen de grenzen van de visie. De leerkrachten gaan op een respectvolle manier, in vertrouwen en op basis van wederzijdse afhankelijkheid om met elkaar, met de leerlingen, de ouders en de omgeving. Focus Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 3
Vanuit het gewaagde doel, een uitdagende leeromgeving, worden voor de komende vier jaar de te bereiken doelen SMART vastgesteld. Dit gaat met name over de doelstellingen met betrekking tot Passend Onderwijs, de resultaten, Brede School en PR. Professioneel De leerkrachten leren van en met elkaar, zij maken gebruik van elkaars deskundigheid, vaardigheden en ervaring. De leerkrachten nemen de verantwoordelijkheid en zijn gemotiveerd om zich blijvend te ontwikkelen. Kernwaarden Samen De leerkrachten werken samen in en aan een gestructureerde organisatie waarin een betrokken, interactieve samenwerking centraal staat. Inspirerend Vanuit waarden en normen, gevoed door elkaar en door de kinderen, worden de leerkrachten uitgedaagd tot daadkracht om tot een uitdagende leeromgeving te komen. Bewust Het team van De Linde kiest voor onderwijsaanbod dat aansluit bij het hoger doel, kinderen opleiden tot zelfbewuste positieve burgers. Opbrengsten Met ons hoger doel streven wij de volgende opbrengsten na. De Linde staat voor opbrengst gericht onderwijs waarin we gerichte, ambitieuze doelen stellen op samenwerking, vaardigheden en kennis. Op de Cito eindtoets willen we boven het landelijk gemiddelde scoren. Dat betekent dat we op de tussentijdse toetsen in groep 4 tot en met 7 op de toetsen voor Nederlands en rekenen en wiskunde ook streven naar een vaardigheidsscore op groepsniveau die boven het landelijk gemiddelde ligt. Hiertoe worden twee keer per jaar alle toetsresultaten geanalyseerd. De resultaten van de eindtoets juni 2012 van De Linde lag niet op het landelijk gemiddelde, daarom streven wij voor de Cito eindtoets 2013 naar een uitkomst die boven de risiconorm van de inspectie ligt. Bij de Cito eindtoets 2016 moet de uitkomst van de eindtoets boven het landelijk gemiddelde liggen. We zetten daartoe een lijn uit, zodat we jaarlijks kunnen evalueren of de opbrengsten snel genoeg omhoog gaan. Ook zullen we streefdoelen per schooljaar bepalen, zodat we door de gehele school ook bewust zijn van de tussentijdse opbrengsten die noodzakelijk zijn om boven het landelijk gemiddelde te scoren. We willen dat 95% van de kinderen uit onze wijk naar onze school gaat. Er zijn een aantal ouders uit Nispen die bewust kiezen voor een ander soort onderwijs, zoals het Dalton onderwijs of voor een school in België. Overige ouders uit Nispen kiezen allemaal voor onze school. Het deelnamepercentage speciaal onderwijs is maximaal 2%. 2.3 Kengetallen leerlingenpopulatie Leerling-populatie: Op 1 -10-2011 telde onze school 132 leerlingen verdeeld over de volgende wegingcategorieën: Gewichtenregeling Gewicht 0 Totaal 130
0.30
1.20 2
Wonen, werken en welzijn Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 4
De leerlingen van onze school komen uit het dorp en gedeeltelijk uit het buitengebied van Nispen. De nieuwbouwwijk Oostmoer is inmiddels voltooid. Dit zorgt voor een lichte stijging in leerlingenaantal. De school staat midden in de dorpskern aan de Dorpsstraat te Nispen. De meeste leerlingen die onze school bezoeken, wonen in het dorp. De beroepsbevolking van het kerkdorp Nispen bestaat voor een deel uit agrariërs, zelfstandige ondernemers en mensen die in de dienstverlenende sector werken Onze leerlingen en de ouders van de leerlingen hebben veel sociale contacten binnen de dorpswijken. Over het algemeen is het welbevinden van onze leerlingen goed, al krijgen in toenemende mate onze leerlingen te maken met (gezins)problematieken. De leerling-prognose voor de komende jaren zien er als volgt uit: Leerlingaantal per
Aantal
1-10-2012
136
1-10-2013
144
1-10-2014
146
1-10-2015
140
We zien tot 2015 een stijging van het aantal leerlingen.
3. Ondersteuningsprofiel basisschool De Linde De Linde is in schooljaar 2010-2011 begonnen met de invoering van de 1-zorgroute. Hiermee komen we tegemoet aan de onderwijsbehoeften van onze kinderen en werken we aan de kenmerken van een breed ondersteuningsprofiel. Hiermee stellen we ons ten doel om meerdere categorieën leerlingen met speciale onderwijsbehoeften op te vangen. Hierdoor moet het mogelijk zijn om 2/3 van de geïndiceerde leerlingen (van de gemiddeld 4%) thuisnabij onderwijs te bieden. Daarnaast zitten op onze school ook leerlingen die een extra leerbehoefte hebben. Zij vallen binnen de reguliere leerlingenzorg van de school. De zorg voor deze leerlingen staat beschreven in ons ondersteuningsplan (schoolspecifiek zorgplan). 3.1
Basisondersteuning
De Linde biedt het basisarrangement zoals dat ook in het samenwerkingsverband is afgesproken: 1. Onze school voldoet aan de basisondersteuning, dit is opgenomen in de toewijzing door de inspectie van het basisarrangement (dd 16-11-2011). Met het toekennen van het basisarrangement geeft de inspectie aan, dat zij geen aanwijzingen heeft dat er belangrijke tekortkomingen zijn in de kwaliteit van het onderwijs. 2. Preventieve en lichte curatieve interventies (i.s.m. ketenpartners) Passend onderwijs begint bij de leerkracht in de klas; wat zijn de competenties, welke (on)mogelijkheden heeft hij om aan te sluiten bij de specifieke onderwijsbehoeften van de groep en de individuele kinderen. Wanneer de leerkracht goed onderwijs verzorgt gaan de prestaties/opbrengsten van alle kinderen omhoog (opbrengstgericht werken). Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 5
Leerkrachten stemmen hun aanbod (vervat in het groepsplan) af op de behoeften van het kind of de groep (beschreven in groepsoverzicht). Op basis van deze gegevens worden de leerlingen ingedeeld in drie instructiegroepen; Aanpak 1,2,3. Op deze wijze krijgen er meer kinderen de „ondersteuning‟ aangeboden en kunnen zij profiteren van het onderwijs, waarmee de samenhang met passend onderwijs aangegeven is. 3. We werken aan de hand van de hieronder beschreven vijf niveaus. Deze niveaus zijn vastgesteld binnen de KPO scholen. Samen met de ouders als partners gaan we systematisch op zoek naar de mogelijkheden die er, in eerste instantie, binnen de school zijn om voor een leerling van de Linde het aanbod te creëren wat het nodig heeft. Het uitgangspunt moet telkens zijn: wat kan er gedaan worden om het kind op de Linde de benodigde ondersteuning te bieden en de gestelde doelen te halen. De volgende interventies horen bij onze basisondersteuning: - Vroegtijdige signalering van leer- , opgroei- en opvoedproblemen We hanteren de vijf niveaus die alle KPO scholen hanteren: niveau 1: de extra ondersteuning in de groep is noodzakelijk en volstaat niveau 2: collegiaal overleg noodzakelijk niveau 3: inzet IB-er noodzakelijk niveau 4a: Inschakelen externe expertise / het zorgteam van de school niveau 4b: Casus Ondersteuning- en Adviesteam (ZAT) niveau 5: Aanbod- op- maat/ handelingsverlegenheid van de school
4. Elk kind ontwikkelt zich op een eigen wijze. We brengen deze ontwikkeling in beeld met behulp van een leerlingvolgsysteem: een digitaal dossier waarin de (cito)toetsresultaten en ontwikkelingsgegevens worden bewaard (Esis). Deze verzameling van leerlinggegevens wordt opgebouwd uit landelijk genormeerde toetsen en observatie/registratielijsten. KPO heeft een verplicht toetskalender opgesteld. Deze hanteren we, aangevuld met relevante toetsen voor onze leerlingen. 5. Zorg voor een veilig schoolklimaat Dit staat beschreven in het schoolplan 2012-2016. 6. Aanbod dyslexie Dyslexie Veel leesproblemen kunnen worden voorkomen dan wel verholpen in de onderbouw van het basisonderwijs. Echter, bij leerlingen met ernstige leesproblemen of dyslexie is het nodig om de begeleiding voort te zetten in de hogere groepen. Het Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor groep 1-4 en 5-8 is een handreiking voor leerkrachten en leesspecialisten bij het onderkennen en aanpakken van lees- en spellingproblemen in de midden- en bovenbouw van het basisonderwijs. Het protocol geeft aanwijzingen voor observatie en toetsing van lees- en spellingvaardigheden. Daarnaast biedt het uitgebreide suggesties voor lees- en spellinginterventies in de groep. Interventies zullen enerzijds gericht zijn op het vergroten van de technische lees- en spellingvaardigheid; anderzijds zullen zij gericht zijn op het maximaliseren van het niveau van functionele geletterdheid, indien gewenst met gebruik van compenserende en dispenserende maatregelen. De voorgestelde interventies sluiten aan bij de Tussendoelen Gevorderde Geletterdheid. Door middel van het werken volgens de richtlijnen van het dyslxieprotocol proberen we te werken aan preventie en beter omgaan met leesproblemen. Hiervoor is het Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 6
noodzakelijk dat we binnen ons onderwijs effectief omgaan met risicolezers. (zie Protocol Leesproblemen en Dyslexie(PLD), „Groepen W‟, server team/ Protocollen) 7. Wij volgen de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen m.b.v. de instrumenten „Scol‟ LVS SEO en bieden een passend aanbod aan de hand van de methode „Kanjer‟. 8. We vinden dat ouders en leerkrachten samen verantwoordelijk zijn bij de ontwikkeling van de leerlingen. Dit is in onze school terug te vinden door: - Een open, positieve houding - Korte lijnen met ouders, wanneer we iets signaleren delen we dit met ouders - Ouders worden betrokken bij interventies m.b.t. hun kinderen - Informatieavond aan het begin van het schooljaar - Uitspreken van wederzijdse verwachtingen en verantwoordelijkheden
Preventieve en lichte curatieve interventies (i.s.m. ketenpartners) Leerkrachten werken op basis van Handelingsgericht Procesdiagnostiek (HGPD) en werken met 3 instructieniveaus: De leerlingen worden op basis van leerstijl, onderwijsbehoefte ingedeeld in clusters (niveaus). Door deze indeling ontstaan 3 (4) niveaus: 1. Instructiegevoelige kinderen (Basisaanbod): De leerlingen die de doelen zoals geformuleerd voor deze periode kunnen bereiken met de basisinstructie. 2. Instructieonafhankelijke kinderen (Subgroep A): De leerlingen die de doelen zoals geformuleerd voor deze periode kunnen bereiken en daarbij nog extra doelen krijgen aangeboden als verdieping en verrijking. 3. Instructieafhankelijke kinderen (Subgroep B): De leerlingen die de doelen zoals geformuleerd voor deze periode kunnen bereiken als zij daarbij extra ondersteuning krijgen in de vorm van instructie, begeleiding, oefening, lestijd. 4. Leerling: (afzonderlijk benoemen) Kinderen met specifieke pedagogische en/of didactische behoefte. (leerlingen met een LGF of OPP/eigen leerlijn)
Opbrengstgerichte aanpak: De school behaalt op alle LOVS toetsen voor Begrijpend Lezen, Technisch Lezen, Spelling en Rekenen&Wiskunde gemiddelde vaardigheidsscores, die de school zich ten doel gesteld heeft. Deze gemiddelde vaardigheidsscores en de groei in vaardigheidsscores per groep zijn vastgelegd in het document/ format Vaardigheidsscores: “ Opbrengsten schooljaar …. - ….”
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 7
In het schooljaar 2012-2013 gaan we de doelen vaststellen op het volgende: Vanuit het onderzoek en vanuit de analyse van de toetsscores LOVS CITO wordt vastgesteld wat kinderen halen (beginsituatie) en kunnen halen (streefdoel). We bepalen dan voor de groepen 3 t/ 8 voor alle afgenomen LOVS toetsen (zoals vastgelegd in het toetsrooster) hoeveel procent van de leerlingen een I of II score behalen en hoeveel procent van de leerlingen een IV of V-score behalen. Ook gaan we dan bepalen hoeveel procent van de leerlingen aan het einde van de “kleuterperiode” (eind groep 2) een I of II-score behalen en hoeveel procent van de leerlingen een IV of V-score. Voor leerlingen waarvoor een ontwikkelperspectief is geformuleerd, behaalt de school minimaal het rendement, conform de richtlijnen uit “Analyseren en waarderen van Opbrengsten” (laatste versie) opgesteld door de onderwijsinspectie. Dit geldt niet alleen voor de leerlingen in groep 8, maar voor alle leerlingen vanaf groep 6. Vijf ondersteuningsniveaus: Onze ondersteuning gaat speciaal uit naar kinderen die op één of meerdere ontwikkelingsgebieden andere resultaten boeken dan het gemiddelde van de groep. Dit kunnen kinderen zijn die onder het gemiddelde scoren, maar ook kinderen die ruim boven het gemiddelde scoren. We proberen in een zo vroeg mogelijk stadium problemen te onderkennen en actie te ondernemen. De leerling wordt ingeschaald binnen de basisondersteuning van De Linde op niveau 1 t/m 3. In het ondersteuningsplan/zorgplan van De Linde wordt gedetailleerder ingegaan op de verschillende stappen binnen de zorg/ondersteuning. Ondersteuningsniveaus 1 t/m 3: Niveau 1 (signalering): De extra ondersteuning in de groep is noodzakelijk en volstaat Het kind heeft behoefte aan: voor- of verlengde instructie (Aanpak 1 of 2) , (kleine) aanpassingen in het standaard aanbod. De leerkracht observeert en signaleert, werkt handelingsgericht en spreekt met de ouders over de (voortgang van de) ontwikkelingen van het kind . De leerkracht legt relevante afspraken/ regelingen vast in het (digitale) dossier. De groepsoverzichten en -plannen worden conform afspraken groepsoverzichten en -plannen opgesteld en gearchiveerd. De leerkracht volgt alle leerlingen actief in hun ontwikkeling. Wanneer een leerling in ontwikkeling opvalt (gedrag, werkhouding en/of leervorderingen) wordt dit door de leerkracht gesignaleerd. Het kan overigens heel goed zijn dat niet de leerkracht, maar de ouders van het kind als eerste problemen signaleren. Ook in dat geval wordt volgens het ondersteuningsplan/zorgplan gehandeld. Daarbij maakt de leerkracht gebruik van observaties in de klas, methodegebonden toetsen (die horen bij onze leerboeken) en niet-methodegebonden toetsen (wij gebruiken hiervoor landelijk genormeerde CITO-toetsen op het gebied van rekenen, taal, spelling, begrijpenden technisch lezen). Er wordt op de school een toetskalender gehanteerd. In groep 7 wordt de CITO-Entreetoets afgenomen. In groep 8 wordt de CITO-Eindtoets afgenomen. De uitslag geeft een indicatie voor het voortgezet onderwijs. De scores van het kind worden vergeleken met het gemiddelde in het land. Opbrengst: Het kind krijgt korte tijd extra hulp ter voorkoming en/ of bestrijding van het (leer) probleem/ achterstand, zodat het weer gewoon kan aansluiten bij het onderwijs in zijn groep. Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 8
Niveau 2 (extra zorg/ondersteuning): Collegiaal overleg noodzakelijk De leerkracht consulteert collega‟s voor reflectie en feedback op het eigen handelen, voor het uitwisselen van ideeën, waarmee hij verder kan in de benadering van een opvallend kind. Informatie over de behoeften van het kind en de ondernomen interventies ook uit het niveau 1, worden vastgelegd conform afspraken in het Protocol groepsoverzichten – plannen”, als ook in het (digitale) leerlingendossier, na bespreking met de ouders. Collegiaal overleg kan plaats vinden in teamvergaderingen, leerlingbesprekingen, groepsbesprekingen, informele contactmomenten of collegiale consultatie. Opbrengst: Het kind kan na het tijdelijke hulptraject weer gewoon aansluiten in de groep, zonder extra hulp. Niveau 3 (extra zorg/ondersteuning): Inzet IB-er noodzakelijk De extra ondersteuning is dusdanig dat de leerkracht er niet meer zelf uitkomt en in overleg gaat met de Intern Begeleider van de school. Aan de hand van de gegevens van het LOVS en het HGPD model, waarin belemmerende en beschermende factoren bij het kind, ouders en school worden omschreven, komt men tot het formuleren van ondersteuningsbehoeften en handelingsgerichte acties. Indien nodig zal voor deze leerling een aanpassing in het groepsplan opgenomen worden. Uiteraard zullen de ouders bij deze stap en eventuele vervolgstappen betrokken worden. Wanneer de leerkracht er samen met de intern begeleider of samen met het team niet in slaagt een leerling verder te helpen, bestaat de mogelijkheid om gebruik te maken van externe deskundigen. In de eerste instantie zal dat onze schoolbegeleider van de schoolbegeleidingsdienst Edux zijn. Afspraken worden vastgelegd in het (digitale) leerlingdossier. Dit vindt plaats tijdens groepsbesprekingen of incidentele (leerling)besprekingen. →Op niveau 2 en 3 gaat het om vroegtijdig, gerichte sturing van de extra ondersteuning die moet leiden tot directe verbetering van de onderwijsprestaties op basis van een grondige analyse van de hulpvraag. Dit om te voorkomen dat er te lang ineffectieve hulp geboden wordt en de prestaties van het kind eigenlijk niet verbeteren en misschien zelfs achteruit gaan. Er wordt dan te laat opnieuw ingegrepen om te komen tot verbetering. Opbrengst: Het kind kan na het doorlopen van het hulptraject in principe weer aansluiten bij het onderwijs in zijn leerjaar zonder aanvullende hulp.
Structuur van de ondersteuning; organisatie van de interventies door de expertise; Deskundigheid team Een kleine school als De Linde vooral in de deskundigheid van de leerkrachten in het professionele klimaat van de school. De basis moet sterk zijn. De groepsleerkrachten zijn bekwaam in het signaleren van specifieke onderwijsbehoeften bij de leerlingen en kunnen hun dagelijkse onderwijspraktijk hier adequaat op aanpassen De school werkt aan professionalisering van leerkrachten door het volgen van teamscholing op het gebied van de 1-zorgroute en professionaliseren in samenwerken en leren van en met elkaar. Hierin willen we, ten behoeve van de ontwikkeling in leerkrachtgedrag, vooral werken
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 9
aan het Directe Instructie Model (DIM) en het klassenmanagement (met name in het kader van het leesonderwijs ~ Estafette Nieuw ~ convergente differentiatie). Er is momenteel een leerkrachten werkzaam als LB-leerkracht, met specialisatie Master SEN Zorg en begeleiding. Drie leerkrachten hebben de Master SEN studie gespecialiseerde leerkracht afgerond in 2010. Op het gebied van afstemmen op verschillen tussen leerlingen hebben we dus Master SEN Zorg en begeleiding en drie afgestudeerde gespecialiseerde leerkrachten binnen de school. Op het gebied van gedrag hebben we een afgestudeerde gedragsspecialist binnen de school. Hiermee zal de expertise van het team en deskundigheid vooral binnen de school gezocht kunnen worden. Deskundigheid intern begeleider De directie heeft de verantwoordelijkheid voor de organisatie en de inhoud van het onderwijs, het schoolteam en de zorgstructuur. Zij staat achter de positie van de I.B. in de school. De directie zal de I.B.-er stimuleren in haar rol van “spil in de zorg” en “coach van de leerkracht” en schakel tussen de school en extern deskundigen. De directie zal, binnen de mogelijkheden die daarvoor zijn, voorwaarden creëren zodat de I.B.-er deze rollen goed kan vervullen De intern begeleider voert de coördinatie van de zorg, begeleiding en kwaliteitsbewaking uit.
Deskundigheid directeur De schoolleider: - kan voor zichzelf en zijn team de huidige ontwikkelingen bijeen brengen tot één missie, visie en concept (focus) voor de school uiteengezet in het (nieuwe) schoolplan; - communiceert hierover helder met ouders, medewerkers en bestuur; - richt zich op onderwijskundig leiderschap in relatie tot strategisch handelen, begeleiding en beheer/organisatie; - werkt volgens de PDCA cyclus aan het verder implementeren/ optimaliseren van passend onderwijs Het INK model is een belangrijk referentiekader voor de implementatie van Passend Onderwijs.
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 10
Niveau 4a: Inschakelen externe expertise De inzet van externe expertise is noodzakelijk om de specifieke onderwijsbehoeften in beeld te brengen en eraan te kunnen voldoen; het kind komt ter sprake in het (laatste) zorgoverleg (evaluatie schooljaar) tussen IB-er en directeur na de tussentijdse verslagleggingen betreffende alle zorgleerlingen. De directeur is ook aanwezig bij de groepsbesprekingen. Daarna wordt indien gewenst de psycholoog, de orthopedagoog (Edux), het schoolmaatschappelijk werk en/ of de jeugdverpleegkundige betrokken. Samen met de ouders (schriftelijke toestemming) wordt gezocht naar handelingsgerichte adviezen. Ook kan de expertise van de zorgpartners uit het SBO/ SO worden ingezet; ambulante begeleiding. Er wordt indien noodzakelijk een OPP bepaald mede op basis van de gegevens uit de voorafgaande niveaus (dossier). Binnen de school worden extra voorzieningen gecreëerd en maatregelen genomen om de betreffende leerlingen een goed aanbod te bieden. Hulp voor de leerkracht (PAB). Men kan nader onderzoek starten of uitbreiden naar de kansen van het kind in de onderwijs- , thuis- en vrijetijdssituatie om de grenzen van de extra zorg te verkennen / te bepalen.
Vanuit deze fase kan men op basis van de verkregen gegevens van het nader onderzoek direct overstappen naar niveau 5 van de ondersteuning (indicatiestelling) wanneer het om direct onderwijsgerelateerde problematiek gaat en de handelingsverlegenheid van de school is aangetoond. Opbrengst: Het kind kan door de expertise hulp en/ of extra voorzieningen binnen de school/ klas het onderwijs in het eigen leerjaar op een voor het kind voldoende niveau volgen (OPP).
3.2 Extra ondersteuning Wanneer de expertise binnen het team onvoldoende is, zal hulp/ondersteuning gezocht worden bij externe instanties zoals Edux, SO/SBO, ZAT etc. Hiermee gaat men over naar de breedteondersteuning op De Linde. In het ondersteuningsplan/zorgplan staat een omschrijving van alle hulpinstanties waar wij als school een beroep op kunnen doen: GGD, GGZ, MEE, SMW, Jeugdzorg, AMK, Zorg voor Jeugd, Edux, PAB, AB. Uitgebreide informatie hierover is terug te vinden in de documantatie van IB. De leerling wordt ingeschaald binnen de breedteondersteuning van De Linde op niveau 4a of 4b. niveau 4b: Casus Ondersteuning- en Adviesteam (ZAT) De hulpvraag van het kind strekt zich verder uit dan de specifiek onderwijsgerelateerde problematiek. De behoeften van het kind zijn meer gekoppeld aan de sociaalmaatschappelijke, problematieke situatie waarin het kind zich bevindt. Voorbeelden: kindermishandeling, armoede die het kind bedreigt, (v)echtscheidingsgevallen. De IB-er van de school brengt de casus in bij het ZAT. Daar wordt een casemanager
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 11
aangesteld die de aanpak van het probleem verder oppakt en coördineert. In het ondersteuningplan van de school is de werkwijze van hat ZAT en de relatie vanuit de school daarmee omschreven. Opbrengst: Aan de hulpvraag van het kind kan worden voldaan door de casemanager die ondersteuning draagt voor de totstandkoming van een effectief plan van aanpak (één kind, één gezin, één plan).
niveau 5: Aanbod- op- maat/ handelingsverlegenheid van de school Het is „onverantwoord‟ om het kind op de eigen school te houden. De onderwijsgerelateerde problematiek van het kind, met name de - ernstige leerproblemen (stagnatie, achterstand) - gedragsproblemen en/of zeer specifieke kindkenmerken - lichamelijke- en/of geestelijke beperkingen maken het onmogelijk het kind het onderwijs te bieden waar het recht op heeft. - Het kind gaat onvoldoende door in de leerstof, - de gezonde ontwikkeling van het kind komt in gevaar, - de veiligheid voor het kind en zijn omgeving is niet langer gegarandeerd. De school is handelingsverlegen. Samen met de ouders stelt de school een ontwikkelingsperspectief (OPP) op. Indicatiestelling wordt aangevraagd bij het swv. Opbrengst: Het kind kan zich, na indicatie, op een speciale voorziening zo optimaal mogelijk ontwikkelen. Drie alternatieven Na het aantonen van de handelingsverlegenheid van de school zijn er drie alternatieven: 1. Het kind blijft op de school waar het zit (inzet: specifieke expertise (AB) en/ of onderwijskundige- pedagogische en fysieke aanpassingen); het ontwikkelingsperspectief is leidend voor de voortgang 2. Samen met de ouders gaat de school (bevoegd gezag)binnen het samenwerkingsverband op zoek naar een geschikte school. (BaO – BaO verwijzing) , waar de expertise en/of de speciale voorzieningen wel aanwezig zijn; toelaatbaarheidsverklaring 3. De PCL van het swv bestudeert het dossier en geeft al dan niet een toelaatbaarheidsverklaring af voor het SO en/of SBO . Het geïndiceerde kind wordt geplaatst op een school voor speciaal (basis) onderwijs die beter aan kan sluiten bij de behoeften van het kind, binnen of buiten het swv. Opmerking: (Geïndiceerde) Kinderen kunnen met toestemming van het swv ook rechtstreeks worden toegelaten tot het speciaal onderwijs. Hierover worden binnen het swv procedures en afspraken gemaakt.
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 12
3.3 Arrangementen Ouders als partners Wie Wat
Ondersteuningsniveau Grens
Alle leerkachten Ouders worden regelmatig op de hoogte gebracht van de vorderingen van hun zoon / dochter. Leerkrachten nemen zelf initiatief om ouders uit te nodigen wanneer iets niet loopt zoals we het willen. Bij intakegesprekken worden ouders goed op de hoogte gebracht van wat we van ouders en kinderen verwachten en wat ouders en kinderen van De Linde mogen verwachten. De school werkt laagdrempelig met ouders. Ouders worden ook telefonisch op de hoogte gebracht van kleine incidenten op het schoolplein of in de klas. Bij intakegesprekken worden ouders goed op de hoogte gebracht van de visie op onderwijs „Leren van en met elkaar‟ en van de Kanjermethode. We verwachten dat ouders hieraan meewerken. Partners in opvoeding. 1 tot 5 Jaarlijks wordt dit geëvalueerd.
1. Gebied: Leer- en ontwikkelingsondersteuning Leerlijn OPP Wie
De IB‟er.
Wat
We hebben de expertise in huis om kinderen met een eigen leerlijn of een OPP op te vangen.
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 13
Ondersteuningsniveau
(3) 4a
Grens
We dienen te waken dat het aantal eigen leerlijnen / OPP‟s per groep haalbaar blijft voor de individuele leerkracht. Elke situatie zal apart bekeken worden. Jaarlijks wordt dit geëvalueerd.
Leesontwikkeling Wie
Leerkrachten groep 3-8.
Wat
We werken al verschillende jaren met een dyslexie protocol. Leerlingen met problemen in de leesontwikkeling worden met „Estafette Nieuw „ goed begeleid. (instructie op 3 niveau‟s, voorkoor-door lezen)
Ondersteuningsniveau
2/3
Grens
We dienen te waken dat het aantal leerlingen per groep met leesontwikkelingsproblemen haalbaar blijft voor de individuele leerkracht. Elke situatie zal apart bekeken worden. Jaarlijks wordt dit geëvalueerd.
Reken- en wiskunde ontwikkeling Wie
Leerkrachten groep 3-8
Wat
Leerlingen met problemen met rekenen worden binnen de groepsplannen geholpen. De school heeft hier al expertise in opgebouwd (2 leerkrachten Rekenlab).
Ondersteuningsniveau
2/3
Grens
We dienen te waken dat het aantal leerlingen met reken- en wiskundeontwikkelings-problemen per groep haalbaar blijft voor de individuele leerkracht. Elke situatie zal apart bekeken worden. Jaarlijks wordt dit geëvalueerd.
2. Gebied: Fysiek en medische ondersteuning Wie
Leerkrachten groep 1-8
Wat
Leerlingen die (kort- of langerdurend) dienen te werken met aanbevelingen van een behandelend of begeleidend medicus/fysiotherapeut in de klassensituatie, vooral als het gaat om licht kortdurende ondersteuning.(Bv. leerlingen die gebruik maken van medische hulpmiddelen zoals een rolstoel (nog niet rolstoelvriendelijk), gehoorapparaat of een leeslamp.
Ondersteuningsniveau
2/3
Grens
We dienen te waken dat het aantal leerlingen met fysieke problemen per groep haalbaar blijft voor de individuele
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 14
leerkracht. Elke situatie zal apart bekeken worden. Jaarlijks wordt dit geëvalueerd.
3. Gebied: Sociaal Emotioneel en Gedragsondersteuning. Structuur aan kinderen die rusteloos zijn, die kenmerken hebben vanuit gediagnosticeerde gedragsproblemen. Wie
Ouders kiezen voor De Linde om de rust en de structuur van de school.
Wat
We hebben de expertise in huis om kinderen die extra structuur nodig hebben op te vangen.
Ondersteuningsniveau
(3) 4
Grens
We dienen te waken dat het aantal per groep haalbaar blijft voor de individuele leerkracht. Elke situatie zal apart bekeken worden. Jaarlijks wordt dit geëvalueerd.
4. Gebied: Ondersteuning thuissituatie Op dit gebied biedt onze school geen arrangementen.
4. Personeel Deskundigheid team De Linde werkt aan professionalisering van leerkrachten door het volgen van teamscholing op het gebied van de 1-zorgroute, waarbij tevens ingezet wordt op individuele begeleiding van de leerkrachten t.a.v. het maken van groepsoverzichten en groepsplannen en deze plannen vertalen naar het dagelijks handelen. Daarnaast wordt scholing en individuele begeleiding ingezet in het werken met Estafette-Nieuw en met het Directe Instructiemodel (DIM). Teamscholing is ingezet op de SEO-methode Kanjer en hebben alle leerkrachten het certificaat behaald. We blijven dit borgen. Daarnaast we willen het Structureel Coöperatief Leren (SCL) borgen. Concreet leerkrachtgedrag: - Aantoonbaar kunnen omgaan met verschillen op leergebied (didactiek, groepsplannen, groepsoverzichten) - Aantoonbaar kunnen omgaan met specifieke kindkenmerken tot niveau 3 - Specifieke kwaliteiten kunnen inzetten (master Sen: zorg en begeleiding, Autisme in de klas,…) - Kwalitatief goed onderwijs verzorgen: werken vanuit het directe instructiemodel waar gewerkt wordt met 3 niveaus: basisinstructie, verlengde instructie en verkorte instructie - Klassenmanagement borgen en zorgen dat er rust, veiligheid en structuur in de klas heerst - In staat zijn tot goed analyseren van de opbrengsten om daar vervolgens het leerkrachtgedrag op aan te passen - Kunnen aangeven waar nog kansen liggen (professionalisering) - Ouders als partners zien bij het bepalen van leerlingbehoeften. Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 15
Overzicht gecertificeerde expertise op De Linde Lijst volgt als bijlage in januari 2013 Overzicht samenwerkingsrelatie In april 2012 is er een vorm van samenwerking met de volgende partners: School Maatschappelijk Werk SMW (Traverse) Zorgadviesteam ZAT Geneeskundige Gezondheidsdienst GGD Centrum Jeugd en Gezin CJG Peuterspeelzaal PSZ Bovendien is er geregeld een collegiale consultatie tussen IB-ers van een aantal scholen. Er zijn op dit moment ook nog netwerkbijeenkomsten WSNS.
6. Conclusie en ambities Conclusie Wat zien we op 1 augustus 2012?
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 16
niet
deels
wel
Indicator 1: De school hanteert binnen het systeem de 1 zorgroute(HGPD), en werkt met ontwikkelingsperspectieven. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6.
de school werkt met groepsplannen, die aan de kwaliteitseis van de inspectie voldoen de school werkt met ontwikkelingsperspectieven en individuele handelingsplannen die aan de kwaliteitseis van de inspectie voldoen de medewerkers kunnen goed differentiëren conform de drie niveaus en individuele behoeften van de leerlingen bij de aanpak van zorgvragen werkt de school volgens de HGPD methode in het systeem is de rol van de ouders als partner geformuleerd de school heeft contacten met de ketenpartners conform het convenant ZAT
Indicator 2: 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5
2.6. 2.7. 2.8. 2.9. 2.10
3.2. 3.3.
x x x x x
de kwaliteitsimpuls KPO wordt krachtig uitgevoerd en doorgezet x x
er is op de school een externe audit verricht er is op de school een plan van aanpak op basis van de uitkomsten van de audit aanwezig het plan van aanpak is uitgewerkt in het nascholingsplan, jaarplan, het schoolplan het plan van aanpak wordt concreet, aantoonbaar in fasen uitgevoerd de school werkt opbrengstgericht, evidence based (PDCA cyclus: doelen aangeven, uitvoeren, meten/ data verzamelen / analyseren /evalueren, bijstellen) op de school wordt ten behoeve van de verwerving van de basisvaardigheden taal, rekenen en lezen het directe instructiemodel gehanteerd op de school wordt interactief lesgegeven op de school is afstemming tussen de groepen in de toegepaste didactiek op de school is afstemming tussen de groepen m.b.t. registratie / onderwijstijd etc. de school heeft een goed functionerende zorgstructuur
Indicator 3: 3.1.
x
x x x
x x x x x
professionalisering medewerkers; beter omgaan met verschillen
de school geeft in het nascholingsplan aan op welke wijze gewerkt wordt aan de verdere professionalisering van de medewerkers richting: het beter om kunnen gaan met verschillen (mogelijkheden: werken met directe instructiemodel, werken met groepsplannen, werken met oop‟s en individuele handelingsplannen, interactieve didactiek, ) de inzet van de LB/ LC leerkrachten binnen (de invoering van) PaOn is helder geformuleerd de medewerkers hanteren een goed klassenmanagement
x
x x
Indicator 4: basis -, breedte- en dieptezorg 4.1. de school beschrijft helder en aantoonbaar wat de basisondersteuning is die zij kan aanbieden 4.2. de school beschrijft helder en aantoonbaar welke breedteondersteuning zij aan kan 4.3. de school geeft aan op welke wijze zij organisatorisch en inhoudelijk samenwerkt met de speciale voorzieningen voor de diepteondersteuning Indicator 5: 5.1.
x x x
vijf ondersteuningsniveaus als handelingscontinuüm
de school hanteert de vijf ondersteuningsniveaus als richtlijn voor het handelen binnen het zorgsysteem
Ondersteuningsprofiel De Linde
x
Pagina 17
Indicator 6:
6.1. 6.2. 6.2. 6.3.
de school heeft de mogelijkheden voor basis -, breedte- en diepte ondersteuning in het zorgprofiel aangegeven de school geeft helder aan waar en hoe de ondersteuning vorm heeft gekregen de school geeft helder aan welk ondersteuningsprofiel zij hanteert de school geeft aan naar welk ondersteuningsprofiel zij in de toekomst wil gaan werken, de ambities
Indicator 7 : 7.1.
her- valideren van het ondersteuningsprofiel de school hanteert een helder ondersteuningsprofiel waarin zij aangeeft wat de eigen expertise inhoudt en waar de grenzen van de ondersteuning bereikt worden; De „oude‟ profieldefinitie(s) kunnen als basis dienen voor de formulering van het nieuwe ondersteuningsprofiel
x x x x
het brede zorgprofiel
de school heeft in een concreet stappenplan beschreven hoe zij wil (gaan) werken richting het brede ondersteuningsprofiel
Ondersteuningsprofiel De Linde
x
Pagina 18
Ambities Actieplan Passend Onderwijs 2012 - 2016 De Linde
Succesgebied
Prestatie-indicatoren Activiteiten
2012- 2013- 20142013 2014 2015
Implementatie opbrengst gericht werken
-Ieder leerjaar heeft opbrengsten benoemd -Opbrengsten worden tweejaarlijks besproken tussen zorgteam en leerkracht -Opbrengsten zijn onderdeel van de gesprekkencyclus
X
Studiedag OGW: afspraken maken
Studiedag analyseren van toetsresultaten
X
Zorgteam heeft gesprekken met de leerkrachten over opbrengsten
X
X
X
Opbrengsten worden besproken in teamvergaderingen Opbrengsten worden toegevoegd aan de gesprekkencyclus
Ondersteuningsprofiel De Linde
X
X
Pagina 19
Implementatie directe instructiemodel
-In klassenbezoeken worden leerkrachten voldoende beoordeeld op gebruik directe instructiemodel -Leerlingen geven in de leerlingenenquête aan dat het onderwijs bij hun eigen niveau krijgen
Formuleren afspraken di-model
Pop op basis van videoconsultatie mei 2012
X
X
Video-consultatie met IB-er bespreken.
X
Videoconsultatie bespreken met maatje
X
Videoconsulatie op teamniveau.
Borgen di-model
Ondersteuningsprofiel De Linde
X
Pagina 20
Succesgebied
Prestatie-indicatoren Activiteiten
2012- 2013- 20142013 2014 2015
Implementatie adaptief onderwijs
Leerkrachten geven les volgens model adaptief onderwijs Leerlingen geven in de enquête aan voldoende uitgedaagd te worden
Studiebijeenkomst
X
X
Formuleren afspraken adaptief onderwijs
X
X
Klassenbezoeken m.b.t. adaptief onderwijs
X
X
Check niveau adaptief onderwijs, borgen afspraken
Implementatie Estafette Nieuw
-Leerkrachten kunnen geven goed technisch leesonderwijs -Opbrengsten lezen zijn gestegen
X
X
X
scholingsbijeenkomsten X klassenbezoeken tbv effectief voorbereidend X en aanvankelijk leesonderwijs borging afspraken X gebruik Estafette Nieuw Klassenbezoeken tbv effectief voorbereidend en aanvankelijk leesonderwijs
Ondersteuningsprofiel De Linde
X
Pagina 21
Inzet Kanjer
-Leerlingen scoren op of boven de vastgestelde gewenste opbrengsten. -Leerkrachten handelen naar de kenmerken van Kanjer.
Formuleren gewenste opbrengsten SEO
Formuleren afspraken Kanjer
X
X
X
x
Audit Kanjer, aanpassen
X
Opfriscursus Kanjer
X
Succesgebied
Prestatie-indicatoren Activiteiten
2012- 2013- 20142013 2014 2015
Professionalisering klassenmanagement
- leerkrachten komen de afspraken na die gemaakt zijn over di-model, ogw en adaptief onderwijs (ao) en Kanjer - het team geeft aan invloed te hebben op de opbrengsten - Teamontwikkeling past binnen de visie van de school - Leerkrachten zijn vaardig in het effectief managen van combi-groepen
X
Afspraken vastleggen over gebruik di-mdel, ogw, ao, Kanjer
X
X
Studiedag ogw Studiedag ao
Studiedag Kanjer
X
X
X
X
Check uitvoering concepten X
X
X
Inzicht in vereisten onderwijsaanbod X Borgen afspraken
X
Ondersteuningsprofiel De Linde
X
X
Pagina 22
Passend onderwijs
- De school heeft een onderwijsondersteuningsprofiel (OOP) dat voldoet aan de eisen van het SWV. - Op basis van het OOP zijn de leerkrachtvaardigheden benoemd - Leerkrachten voldoen aan de benoemde vaardigheden
Bijeenkomst rondom Passend onderwijs bezoeken
X
OOP formuleren X Leerkrachtvaardigheden benoemen X
Bepaling welke scholing nodig is. X Leerkrachten scholen
X
Succesgebied
Prestatie-indicatoren Activiteiten
Ondersteuningsprofiel De Linde
2012- 2013- 20142013 2014 2015
Pagina 23
Samenwerkend leren: - Eén duidelijke lijn de rode lijn: wat is het in de school met een visie op beste voor de school onderwijs, waar iedereen invulling aan kan geven vanuit hun eigen talenten. - Opbrengsten boven het landelijk gemiddelde. - Alle leerkrachten vinden het onderwijs uitdagend. - 90% van de leerlingen en ouders vindt het onderwijs uitdagend. - 85% van de leerlingen en ouders vindt het onderwijs uitdagend.
Vertaling visie naar gedragskenmerken leerkrachten
In kaart brengen verschillende talenten leerkrachten
Scholing bij ontbrekende gedragskenmerken in totaalbeeld team
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Onderwijsaanbod aanpassen op visie (met name uitdagend onderwijs)
Audit afspraken gedrag o.b.v. visie
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 24
Ontwikkelen organisatiestructuur
- De verantwoordelijkheden en rollen in de organisatie zijn beschreven. - Leerkrachten geven aan dat zij weten wat er van hen verwacht wordt.
Er wordt een boomstructuur gemaakt, waarin alle verantwoordelijkheden en rollen worden beschreven
X
De boomstructuur wordt geëvalueerd X Afspraken n.a.v. de boomstructuur worden geborgd . X
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 25
Succesgebied
Prestatie-indicatoren Activiteiten
2012- 2013- 20142013 2014 2015
Uitdagende leeromgeving
- Vanuit de visie zijn de kernmerken van een uitdagende leeromgeving benoemd. - Deze kernmerken zijn gerealiseerd.
X
Kenmerken benoemen m.b.t. gebouw, materialen, leerkrachtgedrag, aansturing
Nulmeting van aanwezigheid kenmerken
X
Plan van aanpak (incl. scholing) n.a.v. nulmeting kenmerken X Uitvoering plan van aanpak
Evaluatie uitvoering plan van aanpak
X
X
Borging afspraken X
X
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 26
Intensivering oudercontacten
- Ouders geven aan Formuleren plan van tevreden te zijn aanpak, inclusief over contacten met afspraken de leerkracht van hun kind en met de directeur Uitvoering plan van aanpak
X
X
X
Nulmeting tevredenheid X Check tevredenheid, aanpassen
Plan herzien en aanscherpen in schooljaar 2012-2013, zie scholingsplan Succesgebied Prestatie-indicatoren Activiteiten
Ondersteuning en begeleiding
Ondersteuning en begeleiding
X
2012- 2013- 2014- 20152013 2014 2015 2016
Het team werkt handelingsgericht met groepsoverzichten en groepsplannen. Deze worden gemaakt voor alle basisvakken en voldoen aan de kwaliteitseis van de inspectie
- nascholing 1 zorgroute
x
x
- Er worden individuele handelingsplannen opgesteld voor leerlingen als uitvloeisel van het OPP en voor leerlingen die niet passen binnen het groepsplan.
- Opstellen x handelingsplannen in ESIS na evaluatie groepsplan door LK bij wie dit van toepassing is
X
- Er worden OPP‟s opgesteld voor leerlingen die meer dan 15 maanden DLE achterstand (op 3 achter-eenvolgende meetmomenten) hebben op een of meerdere vakgebieden en aldus een eigen leerlijn hebben.
Ondersteuningsprofiel De Linde
- expertise inzet binnen eigen team - opstellen groepsplannen en groepsoverzichten
- Opstellen OPP‟s in samenwerking met consultatiegever Edux.
x
Pagina 27
Professionalisering
De medewerkers kunnen differentiëren conform de drie niveaus en individuele behoeften van de leerlingen. Er is op de school afstemming tussen de groepen in de toegepaste didactiek.
- nascholing 1 zorgroute
x
X
- klassenbezoeken directie - collegiale consultaties - besprekingen m.b.t. optimaliseren klassenmanagement
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 28
Professionalisering- en ontwikkelperspectief voor medewerkers en school
2012- 2013- 2014- 20152013 2014 2015 2016
Scholing 1 zorgroute: Maken van groepsoverzichten en groepsplannen -
De medewerkers kunnen differentiëren conform de drie niveaus en individuele behoeften van de leerlingen. Er is afstemming tussen de groepen in de toegepaste didactiek.
Opbrengstgericht werken: De leerkracht verzamelt, analyseert, evalueert en stuurt bij op basis van de resultaatgegevens (data driven) De schoolnormen bevatten de referentieniveaus taal en rekenen Opstellen OPP‟s in samenwerking met consultatiegever Edux Scholing algemeen: In alle groepen wordt interactief lesgegeven -
In alle groepen wordt lesgegeven volgens het directe instructiemodel bij de basisvakken
-
De leerkracht biedt doelgericht leerstof aan de leerlingen met evt. gebruik van (orthodidactische) materialen
-
Leerstof , instructie, verwerking en onderwijstijd afstemmen op verschillen tussen leerlingen
-
Gebruik maken van verschillende werkvormen binnen de groep
-
Geven van feedback aan leerlingen
Vergroten professionalisering alle teamleden door inzet van leerkrachten met bepaalde verworven expertises (zie overzicht gecertificeerde expertise op school) en LB leerkrachten afstemmen op verschillen tussen leerlingen: Werken in teamverband, benutten van elkaar sterke kanten. - Inzetten van collegiale consultatie als middel om professionaliteit teamleden te vergroten (wordt al gedaan maar verder uitgebouwd) - Samenwerking met instanties van buitenaf om expertise te vergroten
Rol van de ouders
De rol van de ouders als partner wordt geformuleerd in het systeem van de 1 zorgroute.
Ondersteuningsprofiel De Linde
Rol ouders formuleren
Pagina 29
Ondersteuningsprofiel De Linde
Pagina 30