RIS181450_10-OKT-2011
“OMZIEN NAAR ELKAAR” Bestrijdt armoede en uitsluiting
CDA Gemeenteraadsfractie Den Haag Mitra Rambaran 23 augustus 2011, Den Haag CDA Den Haag www.cdadenhaag.nl
Doel Het CDA doet hierbij een voorstel om een impuls te geven aan het emancipatiebeleid. Hierbij doen wij de suggestie om Rijksgelden in te zetten voor drie organisaties die momenteel actief zijn in Den Haag. Deze drie organisaties hoeven niet dé organisaties te zijn of dé enige organisaties te zijn waarvoor de gelden worden ingezet. Het CDA heeft echter gemeent om na gesprekken in de stad een voorstel te doen waarin wij pleitten voor het inzetten van Rijksgelden voor deze drie organisaties. Andere suggesties zijn daarbij niet onmogelijk.
Aanleiding “Het CDA houdt mensen bij elkaar” was een verkiezingsbelofte die wij maakten bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2010. Wij beloofden onder andere: • Taalcursussen om goed Nederlands te kunnen spreken • Respectvolle omgang tussen religies en culturen • Goed onderwijs om armoede te voorkomen • Versterking van de positie van vrouwen door opleiding en werk Met de huidige bezuinigingen worden we in Den Haag geconfronteerd met het feit dat de bovenstaande beloften hierdoor zwaar onder druk komen te staan.
Wat is het geval? Er zijn een aantal goedlopende initiatieven en projecten in de stad die zich richten op vrouwen, veelal moeders met kinderen die in de bijstand leven. Het doel van deze projecten is om vrouwen kansen te bieden, weerbaar te maken en hen een plek te geven in de samenleving. Deze projecten worden met ingang van januari 2012 niet meer gesubsidieerd door de Gemeente Den Haag.
Rijksoverheid De Rijksoverheid heeft in haar nieuwe emancipatiebeleid het programma Eigen Kracht gedefinieerd, een vervolg op het programma 1001Kracht. Het programma Eigen Kracht richt zich op scholing en arbeidsdeelname van laagopgeleide vrouwen en kent twee actielijnen: 1. Minder vrouwen die laaggeletterd zijn 2. Meer vrouwen aan de slag. Ad 1. Onderdeel van het nieuwe actieplan laaggeletterdheid is een sluitende aanpak voor laagopgeleide, laaggeletterde vrouwen met jonge kinderen. Vrouwen vergroten hiermee hun kansen op participatie en economische zelfstandigheid en de effectiviteit van voor- en vroegschoolse educatie voor de kinderen wordt vergroot wanneer moeder en kind tegelijk werken aan een betere taalbeheersing. Ad 2. De eigen kracht van niet-werkende laag opgeleide vrouwen wordt aangesproken om hun motivatie en ambitie voor arbeidsdeelname en ondernemerschap te vergroten. Lokale partners zullen hierbij noodzakelijk zijn.1
Minister van Bijsterveld heeft onlangs 36 gemeenten, waaronder de G4 aangeschreven om gezamenlijk te werken aan vrouwenemancipatie op lokaal niveau. Wethouder Karsten Klein is de eerste G4-wethouder die heeft toegezegd aan het vrouwenemancipatieprogramma Eigen Kracht van het Ministerie van OCW te willen deelnemen, omdat dit goed aansluit bij het gemeentelijke emancipatiebeleid. De minister stelt Den Haag 250.000 euro ter beschikking. In september zal de minister samen met de deelnemende gemeenten een intentieverklaring ondertekenen waarin afspraken over lokale activiteiten en financiële steun zijn opgenomen.ii Om welke projecten kan het hierbij gaan? Stichting Maximine; voor en door vrouwen met een minimale beurs; waar vrouwen hun verhaal kwijt kunnen en waar vragen op een vertrouwelijke wijze worden behandeld, zodat zij ook weten welke wegen er bewandeld moeten worden.3 Matroesjka; een project van Schroeder, opgezet voor moeders (zonder arbeidsverplichting) met kinderen tot en met vier jaar. Het uiteindelijke doel is maatschappelijke participatie, al dan niet in combinatie met reguliere arbeid.4 Verrassend genoeg sluit ook het Huis van Gedichten naadloos aan op bovenstaande projecten, omdat zij veel ervaring hebben om vrouwen - die een gebrekkige beheersing van de Nederlandse taal hebben – te bewegen om iets wezenlijks te zeggen terwijl ze nog weinig woorden tot hun beschikking hebben.5
Stichting Maximine Maximine is een onafhankelijke belangenorganisatie voor en door vrouwen met een minimuminkomen. Maximine streeft naar een betere positie voor deze vrouwen door voorlichting te geven en samen te werken met andere belangenorganisaties en contact te onderhouden met de Haagse Sociale Dienst en Werkgelegenheidsprojecten. 6 De Stichting bestaat uit een bestuur van acht vrouwen en opereert voornamelijk in Spoorwijk. Zij vertegenwoordigen zo’n 300 vrouwen die hun achterban vormen. Dit zijn veelal geïsoleerde vrouwen die zij bedienen en meestal betreft het moeders met kleine kinderen. De Stichting heeft zijn effectiviteit bewezen, de opkomst op activiteiten is constant hoog en wordt zeer gewaardeerd. Het is puur vrijwilligerswerk, de vrouwen krijgen een minimale vrijwilligersvergoeding. Op dit moment zijn zij gehuisvest in Buurthuis de Wissel, waar zij een keer per maand bij elkaar komen.7
“Omzien naar elkaar” Matroesjka Matroesjka is in oktober 2009 gestart. Vanaf deze datum tot 1 juni 2011 zijn er 259 moeders aangemeld. Op dit moment (14 juli 2011) zijn er 136 vrouwen in traject; wat wil zeggen dat er 123 zijn uitgestroomd. Dat kan zijn richting opleiding, vervolgtraject of werk. Anderen zijn helaas afgehaakt vanwege ziekte, psychische belastbaarheid of motivatie. De vrouwen die bij Matroesjka komen, zijn afkomstig uit SHOP, LUNA of het Leger des Heils. Deels vrouwen die vanuit de prostitutie; of als zwerfjongere of als jonge moeder weer in de maatschappij terugkeren. De ervaring leert dat een groep moeders in veel gevallen alleen de verantwoordelijkheid draagt voor het gezin. Dit maakt hen extra kwetsbaar. De moeders zijn pas in staat om hun maatschappelijke – en arbeidspositie te verbeteren als ze de zorgtaken met het huishouden en de bezigheden buitenshuis kunnen combineren. Door het aanleren van vaardigheden en het wegnemen van belemmeringen zijn ze in staat om hun individuele en maatschappelijke positie te verbeteren. Hierdoor krijgen ze een kans op een volwaardige plek in de maatschappij. Bij Matroesjka wordt naast het trainen van werknemersvaardigheden vooral ook gewerkt aan het zelfbeeld van de moeder, de sociale vaardigheden en aan de taalvaardigheden. De ervaring leert dat veel vrouwen slecht Nederlands spreken, lezen en schrijven.8
Voorschool bij Matroesjka? Een punt van aandacht bij Matroesjka is dat het opvang biedt aan jonge kinderen tot vier jaar. Een vindplaats bij uitstek voor kinderen die in aanmerking komen voor de voorschool. In Den Haag is de voorschool vooral gekoppeld aan de basisschool. Matroesjka voldoet niet aan die voorwaarde, omdat de moeders van die kinderen zich nog niet gericht hebben op verdere stappen in hun leven, laat staan voor die van hun kinderen.9 Huis van Gedichten Het Huis van Gedichten heeft veel ervaring opgedaan in het zoeken naar en uitwerken van het verband tussen de begrippen burgerschap en poëzie-educatie. Zij hebben hun diensten verleend aan het project “Verborgen Talenten” (2004-2010) dat erop gericht was een bijdrage te leveren aan het oplossen van knelpunten op het gebied van arbeidsmarkt-, allochtonen-, grote steden- en onderwijsbeleid in Rotterdam.10 Het project richtte zich op vrouwen zonder een startkwalificatie, waarvan een groot gedeelte alleenstaande moeder was. In dit project werd het verschil tussen de formele en de publieke taal niet onderschat. 11 Tijdens de lessen creatief schrijven, kregen de deelnemers persoonlijke aandacht en de ruimte om zich als individu te tonen. De betrokken vrouwen werden beschouwd als waardevolle mensen die - vaak door persoonlijke omstandigheden niet de kans hebben gekregen om zich optimaal te ontwikkelen, maar die door de waardering dat ze kregen en het gevoel van verbondenheid met lotgenoten – tot het geloof in eigen kunnen waren gekomen.12 Het Huis van Gedichten kan een rol spelen bij de invulling van de voorschool bij Matroesjka, vooral omdat de voorschool gekoppeld is wettelijke regelgeving. Het
CDA Den Haag
4
“Omzien naar elkaar” Huis van Gedichten heeft een aan project de Jas van Taal. Het is een reeks lessen voor kinderen vanaf 2 jaar, waarin ze met gedichten, beeld, beweging en muziek taal aangeboden krijgen. Het project is juist ook voor tweetalige kinderen, en voor kinderen met een taalachterstand. Wellicht dat de Universiteit van Groningen binnenkort start met een onderzoek naar de effecten van dit project. Het Huis van Gedichten zou in de voorschool lessenreeksen met de Jas aan kunnen bieden. Ook kunnen ze met iets jongere kinderen activiteiten voor moeder en kind aanbieden, waarin de Nederlandse taal een gemeenschappelijk gebied voor hen beiden krijgt. In een dergelijk context kunnen ze er voor zorgen dat een kind 12 keer in totaal aan een dergelijke workshop meedoet: 3 maal in een samenspeelcontext, en 9 maal de Jas van Taal als kinderactiviteit. Ze zouden ook bijvoorbeeld lijnen kunnen leggen met het Mamaverhalenkoor/De Kleurrijke Karavaan (http://www.kleurrijkekaravaan.nl/), en de vrouwengroepen De Achterban/Wende.
WINWIDE WINWIDE is een project dat zich richt op hoger opgeleide vrouwen. De vrouwen uit dit project hebben moeite met het vinden van een baan op de reguliere arbeidsmarkt. Het is een organisatie gebaseerd op een coöperatieve gedachte voor Integratie Emancipatie en Participatie (IEP). Haar doelstelling is om mensen met een buitenlandse achtergrond te ondersteunen met hun integratie in de Nederlandse samenleving en verder te leiden naar economische zelfstandigheid. Dit doet zij in samenwerking met partners en andere organisaties die hetzelfde doel nastreven en/of ondersteunen. WINWIDE richt zich niet alleen op mensen met een Niet-Nederlandse achtergrond die graag in onze samenleving willen integreren, maar ook op Nederlandse mensen die belangstelling hebben om te participeren in de ontwikkeling van de multiculturele samenleving in Nederland. Dit doet WINWIDE met een nieuw concept: het 'WINWIDE-Concept'. Bij dit concept krijgen mensen uit de doelgroep goede kansen om succesvol een carrière te gaan beginnen. Het concept gaat ervan uit dat mensen zich kunnen ontwikkelen vanuit hun eigen kracht.13 Wat verbindt deze organisaties? Eén ding hebben al deze organisaties met elkaar gemeen. Zij streven ernaar om vrouwen uit hun achtergestelde positie te halen. Elk werkt met hun eigen methode en eigen aanpak. Maar het doel is het zelfde. Het gaat om emancipatoire activiteiten. Vrouwen krijgen op allerlei manieren kansen aangeboden om zich te ontwikkelen, om assertief te worden en om mee te doen in de maatschappij. Taalbeheersing wordt vooral gezien als een sleutel tot succes in de samenleving. Het scholen van laagopgeleide vrouwen heeft daarnaast nog een bijkomend langetermijn effect, namelijk het bevorderen van de zogenaamde intergenerationele mobiliteit. Hiermee wordt bedoeld dat een hoger opleidingsniveau van moeders een positieve invloed heeft op de toekomstige onderwijsprestaties van hun kinderen. Op deze wijze wordt dan weer een bijdrage geleverd aan het voorkomen van bijstandsafhankelijkheid en de daaruit voortvloeiende armoedeproblematiek. CDA Den Haag
5
“Omzien naar elkaar” Voor veel vrouwen uit de doelgroep van Matroesjka ontbreekt een familiestructuur. Vrouwen uit de doelgroep Maximine kunnen fungeren als moederfiguur voor de vrouwen uit Matroesjka. En vrouwen uit de doelgroep WINWIDE kunnen fungeren als rolmodel voor de vrouwen uit Matroesjka.
Om hoeveel vrouwen gaat het? In Nederland staan bijna 1 miljoen laagopgeleide vrouwen buiten de arbeidsmarkt. Het Ministerie van OCW becijferde voor de regio Haaglanden een grootte van 45.000. 14 In Den Haag is één op de drie vrouwen in de bijstand alleenstaande moeder.15
Het huidige beleid De genoemde organisaties Maximine en Matroesjka vallen onder de invulling bezuinigingstaakstelling programma Volksgezondheid en Zorg. In de brief d.d. 17 juni 2011 van de wethouder VDMO wordt aangegeven dat de meest kwetsbare groepen in de samenleving zo veel mogelijk worden ontzien. Dit zijn mensen die nu al in een maatschappelijk marginale positie verkeren en die zonder hulp en ondersteuning onherroepelijk buiten de samenleving vallen. Ook wordt gesteld dat er kritisch bekeken wordt of taken van instellingen kunnen worden overgenomen door andere organisaties of kunnen worden geclusterd. Kijkend naar de doelgroepen van Maximine en Matroesjka vallen deze onder de meest kwetsbare groepen. • Hoe komt het dat er geen oplossing wordt geboden voor deze doelgroepen en hoe komt het dat deze niet geclusterd worden? In de nota Haagse Participatiemaatschappij wordt aangegeven dat er niet bezuinigd wordt op vrijwilligerswerk. • Hoe komt het dan dat een vrijwilligersorganisatie als Maximine wordt wegbezuinigd? Er wordt gesteld dat de dienst SZW bijstandsgerechtigden in het algemeen ondersteund. • Maar waar bestaat die algemene ondersteuning dan uit en is deze toegesneden op de laagopgeleide en/of laaggeletterde alleenstaande moeders? In de nieuwe Emancipatienota: blz. 7, staat als actie opgenomen: “we ontwikkelen participatiecentra voor Haagse vrouwen, waar zij hun talenten kunnen ontwikkelen op weg naar economische zelfstandigheid”. • Waarom wordt een goedlopende voorziening als Matroesjka die deze zaken voortvarend aanpakt, dan opgeheven? Op blz. 12 van de Emancipatienota staat als speerpunt voor 2011-2014 opgenomen: het stimuleren van maatschappelijke en arbeidsparticipatie van vrouwen. De bovengenoemde organisaties zijn bij uitstek een instrument van dit speerpunt en hun kennis en ervaringen in het werken met deze groep worden nu wegbezuinigd.
CDA Den Haag
6
“Omzien naar elkaar” Door het stopzetten van subsidie aan bovengenoemde organisaties worden veel mensen en kinderen aan de kant gezet en er is geen instelling in Den Haag die zich om deze groep bekommert en de specifieke aanpak die zij nodig hebben. Het is een voldongen feit; we kunnen er niet omheen, dat het College moet bezuinigen. Maar het doet pijn dat juist de meest kwetsbaren in de samenleving door deze bezuinigingen het hardst getroffen worden en dat er geen alternatieven geboden worden om de meest zwakken in onze samenleving adequaat te begeleiden en op te vangen. Het wordt tijd om “om te zien”! ¾ Omzien naar vrouwen die elders geen kansen geboden krijgen! ¾ Omzien naar kinderen die bij de prilste start van hun leven al op voorhand in een achterstandspositie verkeren! ¾ Om zien naar andere financieringsbronnen!
Welke mogelijkheden zijn er? Als we naar de bovenstaande projecten kijken, dan zien we één werksoort, die versnipperd is over verschillende organisaties. Een logische stap is: bundeling van krachten.
Aanpak Met de door minister van Bijsterveld beschikbaar gestelde geld (250.000 euro) voor emancipatiebeleid heeft de Gemeente Den Haag de mogelijkheid “om te zien” naar de meest kwetsbare vrouwen. In dit document hebben wij aangegeven welke organisaties hiervoor in aanmerking kunnen komen. Dit sluit echter andere organisaties niet uit. Hierbij doen wij de volgende suggesties voor een aanpak van de emancipatie in Den Haag: 1. Dit project heeft raakvlakken met zorg, dakloosheid, werkeloosheid, cultuur, onderwijs. Werk ontschot, zodat er een nauwe samenwerking ontstaat tussen de wethouder VDMO, wethouder SZW, wethouder CBI, wethouder OD en wethouder JWS. Dit biedt perspectief op succes. 2. Bundel ondermeer de vier beschreven organisaties tot een nieuwe werksoort. Zij hebben in de aanloop van dit voorstel aangegeven dat zij bereid zijn samen te werken en hebben daarvoor ook content aangeleverd.16 3. Onderzoek de mogelijkheid om bestaande huisvesting te gebruiken om hen gezamenlijk onder te brengen. Dit is een besparing op overhead en huisvestingskosten. 4. Maak gebruik van de ervaringen van de organisaties, zodat ze elkaar kunnen versterken in het bereiken van kwetsbare vrouwen. 5. Onderzoek de resultaten die het project Verborgen Talenten uit Rotterdam heeft opgeleverd en pas dit toe op de nieuwe werksoort. 6. Onderzoek de mogelijkheden om een soort voorschool te koppelen aan deze werksoort en betrek een brede buurtschool erbij.
CDA Den Haag
7
“Omzien naar elkaar” 7. Maak de nieuwe werksoort onderdeel van het programma Eigen Kracht van het Ministerie van OCW. 8. Claim een gedeelte (voorstel: 150.000 euro) van het Rijksbudget OCW voor het uitvoeren van de nieuwe werksoort. Plan een pilot voor de nieuwe werksoort. Geef de organisaties de mogelijkheid om te laten zien wat zij kunnen en kijk hoe deze nieuwe werksoort in 2013 bestendigd kan worden. 9. Betrek lokale partners erbij. Importante als onderdeel van de Haagse Participatiemaatschappij kan een belangrijke rol spelen bij de doorstroom naar zelfstandig ondernemerschap. 10. Investeren in vrouwen, is investeren in de toekomst. Zoek naar fondsen om ontbrekende financiën aan te vullen. Financiën Het CDA heeft zich bij de berekening beperkt tot de financiële middelen voor drie organisaties, deze hebben elk hun eigen kosten die uit activiteitengelden en soms ook uit huisvestingskosten bestaan. Stichting Maximine Matroesjka Huis van Gedichten
9.000 125.000 25.000
Voor de nieuwe werksoort kan een budget van ±150.000 euro aangevraagd worden, waaruit ook invulling van de voorschool voor 70 kinderen bekostigd moet worden. Indien het budget niet toereikend is om dit te realiseren, kan de Gemeente Den Haag fondsen aanschrijven.
CDA Den Haag
8
“Omzien naar elkaar” Geraadpleegde bronnen 1
Tweede Kamer der Staten-Generaal. Vergaderjaar 2010-2011. 27017 Homoemancipatiebeleid. Nr.74. Brief van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
ii
Nieuwsbericht OCW, 28 juni 2011. Minister en Den Haag slaan handen ineen voor vrouwenemancipatie.
3
Stichting Maximine, factsheet.
4
Schroeder, jaarverslag 2010
5
Brochure Huis van Gedichten, augustus 2010
6
www.maximine.nl
7
Stichting Maximine, mondelinge mededelingen Loni Zelling, 15 juli 2011.
8
Schroeder, jaarverslag 2010 Schroeder, personeelsblad Schroeder, factsheet Matroesjka, 14 juli 2011
9
Schroeder, mondelinge mededelingen Hans Günter Klein, 14 juli 2011.
10
Huis van Gedichten, mondelinge mededelingen Trees Steeghs, 6 juli 2011.
11
Verborgen Talenten. De eerste twee jaar in kaart gebracht. Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Gemeente Rotterdam. Sociaal-wetenschappelijke afdeling. Marcel van Toorn, augustus 2003
12
Viveza. Heldere kijk op cultuur & organisatie. De methodiek en didactiek van creativiteitstrainingen in basale scholingstrajecten. www.viveza.nl
13
http://winwide.nl/
14
Programma Eigen Kracht, powerpointpresentatie Ministerie van OCW, 28 juni 2011
15
Emancipatie 2.0. Concept. Emancipatienota Gemeente Den Haag 2011-2014.
16
Huis van Gedichten, mondelinge mededelingen Trees Steeghs, 6 juli 2011. Schroeder, mondelinge mededelingen Hans Günter Klein, 14 juli 2011. Stichting Maximine, mondelinge mededelingen Loni Zelling, 15 juli 2011. WINWIDE, mondelinge mededelingen Sandra Franz, 22 augustus 2011.
CDA Den Haag
9
