Omslag: Bettie en Douwe Zijlstra in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem

Orgaan van de Federatie van Folkloristische Groepen in Nederland Nr. 4 2013 (4x per jaar) - Jaargang 50 - Oplage 2000

Omslag: Bettie en Douwe Zijlstra in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem

foto: Cees Tempel

Voorwoord 3 Rijkdom aan gouden oorijzers, gesteven mutsen en kleurrijke sitsen op Paleis Soestdijk

4

Dansproeverij regio Winterswijk

6

Fryske dûnsers naar Bosnië

8

Folkloremiddag ‘Borculose Lebbenbruggedansers’

10

Ameland krijgt Terschelling op de knieën

12

21 september 2013: Nationale Folkloredag in Leeuwarden

13

Kerkgang in het Zuiderzeemuseum

16

Eastergoa Skotsers beleefden Landleven

18

Scholing ‘Presenteren’

19

Imago folklore

21

Wieringer begrafenis van vroeger in het Zuiderzeemuseum

22

Oude Voertuigendag 2013

24

Feesten, Festivals en Folklore

26

Colofon 27 2

Nummer 4 2013

Veranderingen Het is nu ruim twee jaar geleden dat Arjen en ik ons gingen bezighouden met het blad Folklore. Al twee jaar verschijnen er nu vier nummers per jaar. De verschijningsfrequentie bleek echter voor problemen te zorgen. Het tweede nummer verscheen in of vlak voor de zomervakantie en het vierde nummer voor de kerstvakantie. Als oud-schoolmeester gebruik ik gemakshalve deze termen. De bladen bleven vaak geruime tijd bij de contactpersoon liggen en dat was natuurlijk niet de bedoeling. Ook moesten beide nummers allemaal per post verzonden worden. Na overleg met het hoofdbestuur en op hun voorstel gaan we over op andere verschijningsdata. nr. 1 Verschijnt aan het eind van de maand januari. Dan vergaderen de districten oost en west en vergadert het bestuur van district noord. Hierdoor kan het overgrote deel van de bladen door de groepen meegenomen worden. nr. 2 Verschijnt tijdens de jaarvergadering van de Federatie in Achterberg. Komend jaar op zaterdag 12 april. nr. 3 Verschijnt tijdens de Nationale Folkloredag welke vast gepland staat op de derde zaterdag van september. Komend jaar op 20 september. nr. 4 Verschijnt 1 december. De deadline voor de kopij is steeds vier weken eerder. Belangrijk en cruciaal is de kopij voor het eerste nummer van volgend jaar. Wij vragen de auteurs dan ook dringend hun kopij uiterlijk 24 december in te leveren. Laat wat van u horen. Namens het bestuur van de Federatie voor Folkloristische Groepen in Nederland en de redactie van het blad Folklore wens ik u niet alleen veel leesplezier, maar vooral:

Plezierige Feestdagen en een Voorspoedig en Gelukkig 2014 Cees Tempel

50 jaar



Nummer 4 2013

3

Rijkdom aan gouden oorijzers, gesteven mutsen en kleurrijke sitsen op Paleis Soestdijk tekst: Bettie Zijlstra foto's: Cees Tempel

Een kleine vijfhonderd folkloristen trokken dinsdagochtend 1 oktober 2013 in defilé langs het bordes van Paleis Soestdijk, gadeslagen door zo’n honderd belangstellenden aan de andere kant van het paleishek. De Folkloristische dans- en klederdrachtgroepen uit heel Nederland zetten met hun defilé de opening van de Maand van de Geschiedenis enige luister bij. De ‘historische maand’ kreeg zijn startsein op Soestdijk vanwege het thema ‘Vorst en Volk’, passend in beeld gebracht met de in klederdracht gestoken landgenoten in de tuin van de vroegere residentie van Juliana en Bernhard. Vanuit alle windstreken in Nederland vertrokken de folkloristen 's morgens in alle vroegte richting Paleis Soestdijk. Een unieke gelegenheid om de Folklore onder de aandacht te brengen. In de Oranjerie werden genodigden en afgevaardigden van alle groepen ontvangen door de directeur van Paleis Soestdijk, waarna een welkomstwoord werd uitgesproken door Pieter-Matthijs Gijsbers, directeur Nederlands Openluchtmuseum.

4

Nummer 4 2013

Na de presentatie van de website Koningsdag vormden genodigden en folkloristen een lange stoet en gingen in optocht langs het bordes van Paleis Soestdijk . Zij lieten hun herinneringen aan Koninginnedag en hun wensen voor Koningsdag in manshoge kronen achter, met Peter van der Vorst op het podium als presentator annex defilé-afnemer. Wanneer alle groepen zich rond het grote grasveld hebben opgesteld houdt Ineke Strouken, directeur Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed een korte inleiding op de officiële ceremonie: ‘Officiële plaatsing Koningsdag op de Nationale Inventaris Immaterieel Erfgoed’. De heer Theo Slagboom, vicevoorzitter van de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen, bedankt in zijn speech Ineke Strouken – als vertegenwoordiger van het Centrum van Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed – dat zij de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen in Nederland heeft ondersteund bij de aanvraag voor plaatsing op de nationale Inventaris. ‘Al met al een traditie waarvan wij vinden dat deze in ere moet worden gehouden. Door plaatsing op de nationale Inventaris hopen wij dat deze traditie blijvend in de aandacht is en wordt overgedragen aan opvolgende generaties’, aldus de heer Slagboom. Na het ondertekenen van het certificaat brengen we met z'n allen een toost uit met Oranjebitter! Hierna is er gelegenheid om het paleis van binnen te bezichtigen. Paleis Soestdijk presenteert de tentoonstelling ‘Op Soestdijk’. De expositie vertelt een verhaal van 200 jaar koninkrijk en brengt de geschiedenis van het paleis tot leven aan de hand van foto's, films, schilderijen en bijzondere objecten. Meer dan 30 kamers geven een overzicht van 200 jaar koninkrijk en koningschap. Van de vorstelijke witte eetzaal tot aan de werkkamers van prinses Juliana en prins Bernhard. Iedere ruimte in het paleis vertelt een ander verhaal tegen de achtergrond van een authentiek koninklijk decor met een rijke geschiedenis.

Nummer 4 2013

5

Paleis Soestdijk ziet er nu bijna net zo uit als na de grote verbouwing in 1816, maar achter de karakteristieke witte gevel is veel veranderd. In die zin is het paleis een spiegel van het koningschap. Aan de buitenkant lijkt er soms nauwelijks iets te veranderen, maar ondertussen zijn inhoud en stijl in 200 jaar ingrijpend gemoderniseerd. Die veranderingen komen aan de orde in deze verrassende tentoonstelling, waar het alledaagse leven in het paleis wordt afgewisseld met de geschiedenis van het koningschap.

Het was heel erg jammer dat niet alle bezoekers in het paleis konden worden toegelaten. De expositie in Paleis Soestdijk is nog geopend op vrijdag, zaterdag en zondag tot en met 12 januari 2014 en hopelijk maken nog velen hiervan gebruik.

Dansproeverij regio Winterswijk tekst: Gerard Siebelink foto's: Anke Colenbrander

Op woensdag 9 oktober heeft de folkloristische dansgroep De Needse Havezathe Dansers deelgenomen aan de dansproeverij bij Boogie Woogie te Winterswijk. Voor ons was het een groot succes en hebben onze medewerking voor 2014 meteen weer toegezegd. Dansproeverij is een klein dansfeest waarin kennis gemaakt kan worden met dans in al haar diversiteit. Professionals en amateurdansers uit Gelderland schitteren een avond of middag lang op een podium in een dansschool, museum of centrum voor 6

Nummer 4 2013

de kunsten in de buurt. De Gelderse dansmakers en gezelschappen geven daarbij previews van hun nieuwste voorstellingen. Van vrijdag 4 tot en met zondag 13 oktober 2013 organiseerde KCG, de stichting voor Kunst en Cultuur Gelderland, voor het derde jaar Dansproeverijen in de provincie en werkte daarbij samen met culturele instellingen, servicepunten, dansscholen en gezelschappen. KCG is de verbindende factor in het kunst- en cultuurveld van Gelderland. Alle activiteiten komen voort uit de visie dat kunst en cultuur onmisbaar zijn voor de leefbaarheid in Gelderland. Het publiek heeft kennis kunnen maken met diverse dansstijlen en dansgroepen uit de Achterhoek. Alle groepen kregen zo'n tien tot twintig minuten de tijd voor hun optreden.

Wij zijn ons optreden begonnen met de Boanopstekker, daarna de Klompendans, vervolgens Aan de oever van de IJssel en we zijn geëindigd met het Schuurke. We hebben de twintig minuten vol gemaakt op het podium onder de zeer warme schijnwerpers. Na de optredens van alle groepen hebben we onder het genot van een drankje gesproken met de andere deelnemers in de foyer van Boogie Woogie. Dat we de oudste deelnemers waren was wel bekend en te zien, doch dat deze ouderen nog zo actief konden dansen in deze warme kleding en ook nog op klompen, dwong toch wel enig respect af. De groepen en organisaties die zich hebben gepresenteerd waren de ballet- & dansafdeling van Boogie Woogie Winterswijk (klassiek), Dance Sensation van RGV Tempo Winterswijk (jazz), Dansstudio Vieberink Aalten (stijldans), Folkloristische Dansgroep De Needse Havezathedansers en Winterswijkse Gymnastiek Vereniging (hiphop). Ook lieten de Gelderse dansmakers Ben Craft met Smudging and Clarity en Nina Funk en Lex te Dorsthorst met NU hun nieuwste werk zien.

Nummer 4 2013

7

Fryske dûnsers naar Bosnië tekst: Alie Elgersma foto's: Anée Cossé

Op 13 augustus vertrok om vier uur in de morgen een deel van de Fryske Dûnsers vanuit Leeuwarden per bus richting Bosnië. Deze dansgroep is gevormd door leden uit verschillende Friese dansgroepen met ieder hun eigen kostuum en soms hun eigen uitvoering van een dans. Door onze speciale kringvorming vormde dit een schitterend geheel, twee paren van Terschelling, twee uit Hindeloopen, twee paren in Fries kostuum en twee paren in het kostuum van de Burgumer skotsploeg.

In Keulen stapten we in het vliegtuig naar Serajewo. We gingen naar Bosnië om op uitnodiging te dansen op diverse festivals, o.a. in Konjic, Jablanica, Blagaj en Mostar. Aan deze festivals doen veel jongerengroepen mee uit Bosnië, Servië, Montenegro en zelfs Turkije, om weer aandacht aan de gezamenlijke cultuur te geven en de problemen uit het verleden te vergeten. Er was veel waardering voor de groep oudere dansers uit Friesland. We hebben gedanst voor totaal zo'n tienduizend aanwezigen en in een paar parades meegelopen. Gelukkig werden die 's avonds gehouden, want overdag was het met 36 graden te heet. 8

Nummer 4 2013

Overal was de hele bevolking aanwezig, het was een echte feestavond voor jong en oud; de stadions zaten vol! Zelfs de Minister van Cultuur bezocht een van de festivals. Ook waren er militairen van het Vredesbatiljon aanwezig.

Natuurlijk was er tijd voor ontspanning: we hebben de ‘geheime bunker van Tito’ in Konjic bezocht, een groep ging raften in een rivier, anderen wandelen in de heuvels en 's avonds om elf uur wandelden we nog in schitterend maanlicht over ‘de brug’ in Mostar. We logeerden in een jongerenhotel, gelegen aan een prachtig stuwmeer met uitzicht op de bergen. Op 20 augustus vertrokken we weer huiswaarts. Bij Staphorst hadden we nog even een lange stop, want de bus kreeg een klapband, maar ook dat werd weer opgelost. We kunnen terugkijken op een prachtige week, waarbij we een deel van de Friese cultuur, namelijk het volksdansen, aan de toeschouwers mochten tonen.



Nummer 4 2013

9

Folkloremiddag ‘Borculose Lebbenbruggedansers’ tekst: Paul Cox foto's: Cees Tempel

Onze folkloremiddag van zondag 25 augustus 2013, die werd gehouden bij de prachtige locatie van museumboerderij ‘De Lebbenbrugge’ in Borculo ligt weer achter ons. Het weer was voortreffelijk al zag dit er 's morgens nog niet naar uit. Het was bewolkt met een spatje regen, maar 's middags scheen de zon volop. Om een uur opende onze voorzitster de folkloremiddag en heette iedereen van harte welkom. In het bijzonder onze gasten de Folkloristische Dansgroep 't Aol' Volk uit Emmen. Deze groep was vanaf zaterdagmorgen al bij ons te gast om er samen een leuk en gezellig weekend van de maken.

De Lebbenbruggedansers verzorgden het eerste optreden van 25 minuten, daarna kwam 't Aol' Volk op het podium. Deze groep heeft een prachtig optreden laten zien en kregen hierdoor veel aandacht van het publiek dat in grote getale aanwezig was. Bij het tweede optreden heeft Watze Steensma over hun mooie kleding verteld. Verder was er die middag van alles te zien: de ganzenhoedsters uit Gelselaar, oude ambachten en een demonstratie wassen met de was op de bleek. De Lebbenbruggedansers vertelden tijdens een kledingpresentatie hoe men vroeger gekleed ging. Wij kijken terug op een geslaagde middag of liever gezegd een geweldig mooi weekend. Wij hopen dit nog vele jaren te kunnen organiseren. 10 Nummer 4 2013

't Aol' Volk schreef in hun verenigingskrant het volgende: ‘Op uitnodiging van de Lebbenbruggedansers uit Borculo gingen wij zaterdag 24 augustus om negen uur op pad. Om elf uur arriveerden wij in Borculo en daar stonden de gastgezinnen ons al op te wachten. Na de verdeling over de gastgezinnen gingen we uit elkaar en ‘naar huis’. Tot vier uur waren we vrij; toen moesten wij ons melden voor het klootschieten. We hebben een gezellige en mooie ronde gemaakt, waarbij het al gauw duidelijk werd dat de techniek belangrijker was dan hard gooien. Wij waren een dikke twee uur ‘aan de kloot’ en daarna - om de sportieve honger te stillen - werden we onthaald op een barbecue met alles er op en er aan. Ze hadden veel zelf gemaakt en iedereen heeft gesmuld. 's Avonds hebben we gezellig gekletst en met veel plezier met elkaar en door elkaar gedanst. Het praten ging trouwens heel gemakkelijk; ieder in z'n eigen dialect en ook de mentaliteit van ‘doe maar gewoon’ kwam goed overeen, het ‘klikte’ bij iedereen. Zondag 25 augustus was er dan het optreden. Daarna kregen we nog een heerlijk buffet aangeboden. Na het bedanken voor de gastvrijheid en de uitnodiging om bij ons terug te komen (nao te kommen) gingen we weer naar Emmen. ‘Moe maar zeer voldaan’.’

Nummer 4 2013 11

Ameland krijgt Terschelling op de knieën tekst: Sebe Luursema foto's: Tineke Borsch

Vrijdag 5 oktober vertrok de folkloristische dansgroep ‘De Amelanders’ met 14 personen voor een tegenbezoek aan Terschelling. Na verwelkoming en inkwartiering werd er opgetreden in het zorgcentrum ‘De Stilen’, waarbij de Terschellingers zelfs op de knieën gingen tijdens de Zevensprong.

Een bezoek aan de Zeevaartschool met rondleiding en simulator, een lunch in het cranberrybedrijf in Formerum, een feestavond met een door de leden van de Vereniging Terschellinger Volksdansen bereid diner en veel dansen, maakten deel uit van het programma op de zaterdag. Zondagmorgen dronken we gezamenlijk koffie bij het wrakkenmuseum en werden daarna uitgezwaaid door onze buren. Hartelijk dank Terschelling voor dit gezellige weekend. 12 Nummer 4 2013

21 september 2013: Nationale Folkloredag in Leeuwarden tekst: Alie Elgersma foto's: Arjen Tempel

Op de morgen van 21 september repten zich zo’n 270 folkloristen in fleurige kostuums zich naar het Natuurmuseum Fryslân in de binnenstad van Leeuwarden, waar ze ontvangen werden met koffie en suikerbrood in het met glas overdekte atrium tussen de aloude muren van dit schitterende museum, het voormalig Stadsweeshuis. Er was veel herkenning, over en weer, soms even navragen: ‘Waar komen jullie ook weer vandaan?’ De organisatie lag in handen van de Ljouwerter en de Snitser Skotsploeg. Op iedere tafel stond een gehaakt oranje kroontje, als teken van Oranje en de Nassaus . De opening werd verricht door de wethouder van Leeuwarden, mevrouw I. Diks. Vicevoorzitter Watze Steensma kon melden dat er een nieuwe voorzitter ‘gevonden’ is: mw. N. van den Nieuwboer uit Hengelo. Hierop volgt applaus. Daarna kwam de heer L. Oldersma van Tresoar met een lezing over de Friese Nassaus. Zij waren ook de voorvaders van Koning Willem Alexander. Na het overlijden van koning-stadhouder Willem III werd de Friese stadhouder ook stadhouder van Holland als Willem IV.

Nummer 4 2013 13

Na Napoleon werden zijn nakomelingen koning van de Nederlanden in 1813. In november wordt gevierd dat Nederland tweehonderd jaar een koninkrijk is. Na de gezamenlijke lunch, ingepakt in een fleurige tas, met attenties over en van Leeuwarden en Sneek was het tijd om de sporen van de Nassaus te ontdekken, en gingen we in verschillende groepen op stap met een gids en kwamen o.a. langs het stadhouderlijk hof, de Prinsentuin, de Princessehof, en zelfs langs het geboortehuis van Mata Hari. Helaas was de Grote Kerk met het grafmonument van de Nassaus gesloten. Daarna was er de kans om zelf nog even te sneupen in het mooiste winkelstraatje van Nederland, de Grutterswinkel of de

14 Nummer 4 2013

Oldehove te beklimmen (wel of niet met lift). Weer terug in het Natuurmuseum konden we de vragen over de Nassaus beantwoorden. Om vijf uur stond er een heerlijk buffet klaar. Aan de hand van de kleurige servetten werden we naar het buffet verwezen, het smaakte ieder voortreffelijk en er was voldoende voor een tweede ronde, en zelfs een overheerlijk toetje. Dhr. Steensma bedankte de Leeuwarder en Sneker Schotsploeg voor de door hen prima georganiseerde Folkloredag en wenste iedereen wel thuis en tot ziens in Bronkhorst in 2014.



Nummer 4 2013

15

Kerkgang in het Zuiderzeemuseum tekst: Hans van Kampen foto's: Zuiderzeemuseum - Frank Bedijs

Zondag, klokgelui, naar de kerk! Nog niet zo lang geleden was de zondag de enige dag dat niet gewerkt werd; een rustdag, ‘de dag des Heren’. Men kleedde zich in zijn beste kleren, de ‘pronkdracht’. Het hoofd bedekt met kap, hul of hoed en eerbiedig gebogen. De dienst was ter bezinning. Maar het naar de kerk gaan was een belangrijke sociale ceremonie, waar men elkaar ontmoette. Zien en gezien worden, wij en zij, de kerk was gemeenschapbindend. Een hele cultuur was eraan verankerd. Het Zuiderzeemuseum besteedde in 2013 aandacht aan immaterieel erfgoed en toonde in samenwerking met klederdrachtgroepen uit de regio de traditionele kerkgang.

De kostuum- en dansgroep uit Spierdijk was op 8 september te gast. De oorsprong van de Spierdijker dansgroep is terug te vinden vanaf 1935. Daar de tweede wereldoorlog duidelijke littekens had veroorzaakt, was de groep genoodzaakt in de wacht te gaan. Een heroprichting had in april 1976 plaats en momenteel telt de groep 51 leden waaronder zes muzikanten. Ze dankt haar naam aan het tien kilometer westelijk van Hoorn gelegen Westfriese lintdorp. Men danst in het uitgaanskostuum welke door de betere boerenstand tijdens de zondagse kerkgang, verjaar- en hoogtijdagen tussen 1850 en 1920 gedragen werd. De kostuums worden normaal overdag niet meer gedragen. Door ons te presenteren in ons kostuum en er in op te treden hopen wij de traditie van het levende culturele Westfriese erfgoed te bewaren. 16 Nummer 4 2013

Bij binnenkomst van de kerk werd pepermunt uitgedeeld. Een ieder had z'n plaats ingenomen. Uit traditie had ieder een vaste plaats, vrouwen links, mannen rechts. De voorganger, een van de leden van de Spierdijker groep, begon de dienst met het aansteken van een kaars, een symbolisch teken van het samenzijn. Een welkom en de indeling van de dienst: het woord, de collecte, het woord en de samenzang zijn de ingrediënten van deze samenkomst. Het eerste woord: een fragment uit de rijke Spierdijker historische kerkgeschiedenis, de collecte staat in het teken van het behoud. Het tweede woord: een legendeverhaal uit 1589, wat zich afspeelde rond de wateren van Spierdijk. Afgewisseld samenzang: couplet en refrein ‘Op 't Plointje’ een lied in dialect met ondersteunende orgelklanken was voor de originele Westfriezen een teken van herkenning. Na de dienst werd uitvoerig en gezellig nagesproken, er werden enige dansen getoond waarbij de eigen muzikanten het geheel omlijstten. Het was een prachtige zonnige dag, een heerlijkheid, een Godsgeschenk.



Nummer 4 2013 17

Eastergoa Skotsers beleefden Landleven tekst: Gerlof van der Wal foto: Cees Tempel

In maart van dit jaar kregen we vanuit de Federatie de vraag wie op 13, 14 of 15 september wilde optreden in het openluchtmuseum te Arnhem. Het ging hier om een optreden voor Beleef Landleven. We hebben hier gelijk positief op gereageerd om er op de dertiende september op te treden. Van de Federatie kregen wij snel een bevestigend antwoord. Op 13 september vertrokken we om half negen uit Burgum richting Arnhem. De reis verliep voorspoedig tot we van de snelweg af kwamen en richting het museum reden. Dit laatste stuk tot het parkeerterrein duurde bijna een half uur.

Aangekomen op de parkeerplaats gingen we naar de receptie, waar we ontvangen werden door medewerkers van de organisatie. Koffie was het eerste wat ons aangeboden werd en dat was van harte welkom, daar we toch nog bijna drie uur onderweg waren geweest. Bart Zuidam nam ons daarna mee naar het eerste optreden. De locatie was niet erg gelukkig gekozen gezien het feit dat daar geen geluidversterking aanwezig was. Het tweede optreden vond plaats op het Zaanse plein, een hele vooruitgang met geluidversterking. Dit is voor het publiek veel beter 18 Nummer 4 2013

omdat dan de muziek bij het dansen veel beter overkomt. Het derde optreden vond plaats op dezelfde locatie. We dansten deze middag o.a. Fogelsangdûns, Iispolka, Brulloftswals, Jasker, Wals Varié, Frieske wals, Swetteskots en Skippersskots. Het is wel mooi dat je dan publiek bij het optreden hebt, dit geeft toch voldoening. We waren zo rond vier uur klaar met het optreden en kijk het begon te regenen. Al met al een geslaagd optreden en een goede verzorging met broodjes en koffie en thee van de organisatie.

Scholing ‘Presenteren’ tekst: Hans van Kampen foto: Cees Tempel

Op zaterdag 19 oktober 2013 werd in het Zwarte kerkje te Zuid Schermer een scholingsbijeenkomst voor district West georganiseerd. Dhr. Watze Steensma, vicevoorzitter van het hoofdbestuur van de FFGN, voorzitter van district Noord en actief bij Dansgroep 't Aol' Volk uit Emmen was bereid gevonden deze scholing te verzorgen. Rijk van Doorn voorzitter van District West heet de dhr. Steensma hartelijk welkom en hoopt op een leerzame informatieve dag. Presenteren is een belangrijk onderdeel van een optreden. Het complementeert het geheel, maakt het plaatje compleet. Hoe ga je een presentatie verzorgen bij een optreden met een dansgroep? Je komt in aanraking met verschillende disciplines w.o. verzorgingshuizen, markten e.d. Uit de belangstelling hetgeen zich uitte in het aantal aanmeldingen hebben de aanwezigen hoge verwachtingen. Aan de hand van een power point presentatie werden de diverse voorkomende onderwerpen duidelijk toegelicht. Een aantal van de pijlers van de presentatie zijn samengevat in het volgende rijtje. • de juiste voorbereiding van de presentaties • kennis van de plaats waar het optreden plaats vindt • regionale bijzonderheden • optimale afstemming op het doel, doelgroep en situatie • de structuur van de presentatie • expressie: de levendigheid van de presentatie • oefening met de door u voorbereide presentatie • variatie en afstemmen in blokken zoals: muziek, dans en kleding • wijdt niet onnodig uit, vertel geen onzin, blijf in het raamwerk

Nummer 4 2013 19

• • • • • • • • • •

aak het niet te technisch m de juiste start van een presentatie, de opkomst en het einde interactie en anticiperen op publiek omgaan met lastig gedrag van het publiek een onverwachte presentatie: hoe gaat men daar mee om opbouw van het programma lengte van een optreden werk naar een hoogtepunt. e-coaching: meer ontspanning bij het presenteren evalueren na afloop van een presentatie Uit de toelichting kwam naar voren dat een goede voorbereiding het meest voor de hand liggende recept is. Ga er niet blanco op af want dan struikel je over je eigen woorden. Iedere vertegenwoordiger van een groep kreeg een handleiding naar aanleiding van de power point presentatie om thuis en bij de groep puntsgewijs de rubrieken na te lopen. Dhr. Steensma werd door Dhr. van Doorn bedankt voor zijn inbreng. De dag werd afgesloten met een gedicht ‘Wij mogen trots zijn op onze klederdracht’.

Men verwachtte wellicht een soort van workshop, een ‘Doe Dag’ en dat, een ieder of per groep een rollenspel kreeg toebedeeld. Dat kon leiden naar een presentatie. Dat ook de praktische kant van de presentatie beoordeeld zou worden door de inleider en eventuele opmerkingen vanuit de zaal. Helaas dit gebeurde niet. Misschien wordt dit onderdeel van de presentatie een andere keer uitgewerkt onder de noemer: ‘Praktische uitvoering van een presentatie’

20 Nummer 4 2013

Imago folklore tekst: Watze Steensma

Op 12 oktober 2013 zijn we weer bij elkaar geweest als hoofdbestuur met als gast mevr. Hartogs van de SESAM academie. Dit om ondermeer te overleggen hoe we verder moeten met ons streven te komen tot een ‘gewenst imago’. Te weten: een beeld op te roepen van onze activiteiten dat enerzijds recht doet aan die activiteiten en anderzijds mensen ‘verleidt’ om mee te gaan doen. Dat houdt dus in dat we mensen van het leuke van onze Folklore moeten doordringen. Als we onze mogelijkheden dit te doen op een rijtje zetten zal het niemand verbazen dat we ook deze klus weer samen zelf moeten doen. Immers ons blad FOLKLORE, hoe mooi ook, bereikt voornamelijk mensen die al lid zijn van een groep. Dit blad is echter wel het enige medium waarover we beschikken, dit naast onze Federatie website. Wij moeten ons dus beraden hoe we ons als Federatie en groepen presenteren, dit tijdens optredens, in perspublicaties over onze activiteiten en op onze websites! Nu wordt een ‘imago’ vaak ondersteunt door een ‘slogan’, een korte kernachtige uitdrukking. In het verleden is er al eens zo’n slogan gebruikt: Folklore is onvoltooid verleden tijd. Dit om aan te geven dat je er nooit klaar mee bent, je blijft er mee bezig. Misschien leuk bedacht maar nieuwe leden heeft het niet opgeleverd. Maar wat zou wel werken? Misschien eerder zoiets als: Folklore, actief beleven. Maar ik wil jullie graag uitdagen: stuur je eigen slogan in naar het secretariaat en denk op deze manier mee om onze folklore (nog) beter te verkopen. Uiteraard gaan wij als hoofdbestuur verder met het maken van een soort plan van aanpak hoe we de groepen praktische tips kunnen aanreiken. Reken echter niet op wonderen! Diegenen die aanvoeren ‘dat er bij de federatie niets mag’ zou ik nogmaals willen wijzen op de realiteit : sinds het ontstaan in 1950 is er een geleidelijke ontwikkeling geweest naar meer ‘vrijheden’ op het gebied van dansprogramma’s. Wel is altijd gepropageerd niets van waarde weg te gooien om nieuwe zaken te introduceren. Zo zijn er groepen die dansen uit andere regio's op het programma hebben genomen en/of eigen choreografieën uitvoeren. Zo kunnen we het voor velen ‘leuk’ houden en dit genoegen uitstralen bij de optredens: ook imago versterkend.



Nummer 4 2013 21

Wieringer begrafenis van vroeger in het Zuiderzeemuseum tekst: Tan Lont foto's: Zuiderzeemuseum - Frank Bedijs

In samenwerking met Eilandmuseum Jan Lont hebben de Wieringer Dangsers meegewerkt aan de reconstructie van een Wieringer begrafenis rond 1870. Dit op verzoek van het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen in het kader van het immaterieel erfgoed. Daan Pool, in zijn tijd een bekende Westfriese voordrachtskunstenaar en cineast, heeft in 1949 in opdracht van het Zuiderzeemuseum een film gemaakt van een Wieringer begrafenis, zoals die rond 1870 plaats vond. Deze film is als leidraad gebruikt voor de begrafenissen op 20 september en 22 oktober van dit jaar, die plaats vonden in het Zuiderzeemuseum. Een prachtig decor voor dit gebeuren en daarbij heel mooi weer. Er was dan ook heel veel publiek aanwezig. Dit was iets heel anders dan een dansoptreden, maar wel een prachtig stukje folklore. Het vereiste vrij veel voorbereiding, alleen al de kleding. Hoewel de Wieringer Dangsers vrij donker gekleed zijn, waren toch niet alle kostuums geschikt van kleur. Het moet zwart zijn, en dan de hoofdbedekkingen. Vroeger droegen de naaste vrouwelijke familieleden een huik, dit is een soort grote, lange cape, die bijna tot op de grond hangt en voor het gezicht gesloten wordt. Zo is haar verdriet niet zichtbaar. De minder naaste familieleden dragen een bubbekaper, harde zwarte kappen met een lange zwarte rand eraan. De kleding voor de mannen is eenvoudiger: zwarte broek, slipjas, vestje en op het hoofd een zijden pet of hoge hoed. Iedereen begaf zich naar het sterfhuis waar de kist voor het raam staat. Van het huis is voor elk raam één luik gesloten, het andere blijft open. De klok is met een zwarte doek bedekt, de spiegel is omgekeerd en de schilderijen zijn van de wand gehaald. Voor de ramen hangt een wit laken. 22 Nummer 4 2013

De huiken, die in lakens gespeld zijn, worden hier uitgepakt en opgezet. De dominee leest een stukje uit de bijbel en daarna begeeft de stoet zich naar het kerkhof bij de Kapel, die van Wieringen afkomstig is. Achter de oude boerenwagen lopen de dragers, de dominee en de mannelijke familieleden, gevolgd door de in huiken gehulde vrouwelijke familieleden. De stoet wordt gesloten door vrouwelijke kennissen die bubbekapers dragen. Bij het graf laten de dragers de kist zakken, de dominee leest nogmaals uit de bijbel, er wordt zand op de kist gestrooid en dan begeeft de stoet zich weer naar het sterfhuis waar een aantal vrouwen voor thee heeft gezorgd. Ook hebben zij ‘frangsjes’, kleine witte broodjes klaargezet. Voor de mannen staat de tabakspot klaar, de vrouwen geven het loddereindoosje door. Er wordt met de ‘weduwe’ gesproken en langzamerhand gaat het gesprek over op de gewone nieuwtjes. Alle deelnemers aan de begrafenis vonden het indrukwekkend en heel bijzonder om op deze manier een stukje folklore neer te zetten. We kijken er met veel voldoening op terug.

Nummer 4 2013 23

Oude Voertuigendag 2013 tekst: Henk Gaakink foto's: Cees Tempel

Op zondag 20 oktober werd in Boekelo onder stralende weersomstandigheden de traditionele oude voertuigendag gehouden. De organisatie was in handen van de Boekelose Ondernemers Vereniging. Op deze dag viert de nostalgie hoogtij want het Buurt Spoorweg Museum laat tussen Haaksbergen en Boekelo dan weer oude treinen rijden. Ook oude brommers, motoren, auto’s en tractoren komen van heinde en ver en worden hier tentoongesteld en er worden zelfs ritten mee in de Twentse omgeving gemaakt. Jaarlijks komen hier duizenden mensen op af. De Lönneker Boerendâânsers vonden het dan ook een goed idee om De Dockumer Skotsploech, uit te nodigen, want 3 jaar geleden waren wij bij hun in het kader van ‘de toerist in Dokkum’. Om ongeveer tien uur konden wij ze begroeten met koffie en echte Twentse krentewegge.

Na de tweede bak koffie togen we met z'n allen naar centrum van Boekelo om onze gasten een en ander te laten zien, want naast de oude voertuigen waren er ook nog diverse marktkramen met spullen uit de oude tijd. Traditioneel hebben wij op deze dag een poffertjeskraam waar we poffertjes bakken en verkopen en u raad het al, om de kas een beetje te spekken. Enkele dames van onze vereniging namen dan al vroeg plaats achter de kraam want de eerste bezoekers melden zich al om elf uur. 24 Nummer 4 2013

Tegen twaalf uur was het tijd om tussen de kramen en oude voertuigen te gaan dansen. Wij begonnen eerst met een paar dansen om vervolgens gezamenlijk de Valeta te dansen. Mooi was ook dat enkele leden van Wie Schots Vedan uit Barchem en de Knupduukses uit Vorden meedansten. Aansluitend kwam de Dockumer Skotsploech aan de beurt. Deze optredens waren zeer geslaagd, want de reacties uit het talrijke publiek waren hartverwarmend, met name de kleding trok weer veel bekijks. Om een uur hadden enkele dames van onze vereniging de tafels weer gedekt voor een gezamenlijke broodmaaltijd met soep. Dit viel bij iedereen in de smaak.

Tegen twee uur gingen we weer richting centrum om onze folklorevrienden te zien dansen. Dit was op ander locatie waar het minder heftig was met luidruchtige en stinkende motoren. Maar wat wil men met voertuigen van vijftig tot zestig jaar oud. De organisatie vond de optredens zo geweldig dat er spontaan consumptiebonnen werden uitgereikt voor een consumptie in de plaatselijk horeca. Om drie uur was het laatste optreden van onze gasten op deze dag. Aan het eind van het hele gebeuren werden nog foto's werden gemaakt van onze gasten met een oude stoomlocomotief en gingen we gezamenlijk naar onze LOBObar. Het werd namelijk de hoogste tijd voor een borrel met een hapje. De borrel bestond onder ander uit een BOOKELS bitter, een borrel uit ons zoutdorp Boekelo. Om circa half vijf was de tijd gekomen om afscheid van elkaar te nemen en vertrokken onze gasten weer naar Dokkum na ons eerst te hebben bedankt voor onze gastvrijheid en organisatie. Het was een fijne dag waar een ieder van genoten heeft en die voor herhaling vatbaar is.

Nummer 4 2013 25

Feesten, Festivals en Folklore 31 december Oliebollen bakken www.wijerentolde.nl 5 januari Knieperkestocht – Almelo www.korenaer.nl/wandeltocht 9 maart 15e Needse Folkloremiddag www.havezathedansers.nl 12 april jaarvergadering FFGN Achterveld

foto: archief ‘De Korenaer’

Voor deze rubriek kunt u uw eigen ‘feestje’ aanmelden. De spelregels zijn simpel: datum, gebeurtenis en plaatsnaam en de website waarop de activiteit beschreven staat met gegevens als tijdstip, toegangsprijs, programma en bereikbaarheid. Stuur uw gegevens op naar [email protected] en wij verzorgen de rest. Controleer voor u op weg gaat altijd of iets doorgaat.

Adverteren in het blad Folklore

¼ pagina ½ pagina 1 hele pagina

€ 90,00 € 170,00 € 300,00

Bij 4 advertenties 1 gratis. Neem voor meer informatie contact op met: De heer J. van der Meulen tel.: 058 - 213 79 38 b.g.g.: 06 - 22 44 23 48 e-mail: [email protected] Orgaan

van de Fed Nr. 4 201 eratie van Fol klo 3 (4x per jaar) - Jaa ristische Groepe rgang 50 n in Ned erland - Oplag e 2000

26 Nummer 4 2013

Colofon Folklore uitgave van de Federatie van Folkloristische Groepen In Nederland jaargang 50 nr. 4 secretariaat Federatie Bettie Zijlstra 0511-42 33 12 [email protected]

redactie Folklore Zevenblad 48 7623 CG Borne 074-278 33 63 [email protected]

hoofd- en eindredactie Cees Tempel [email protected]

vormgeving Arjen Tempel [email protected]

redactieleden Ina Eskes-Geltink [email protected] Hans van Kampen [email protected] Ali Elgersma [email protected]

advertentiecoördinator Jan van der Meulen 058-213 79 38 [email protected]

overige adressen en informatie www.ffgn.nl

druk www.formenprint.nl

abonnementen Een jaarabonnement op Folklore kost € 15,00 per jaar. Nieuwe abonnementen opgeven bij het secretariaat. volgende nummer Het volgende nummer verschijnt eind januari 2014. Kopij inleveren voor 24 december 2013. copyright Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Wij hebben alle moeite gedaan om rechthebbenden van copyright te achterhalen. Mochten er personen of instanties zijn die menen aanspraak te maken op bepaalde rechten, dan wordt hun vriendelijk verzocht contact op te nemen met de uitgever.

ISSN: 1381-7310

Nummer 4 2013 27

Gouden Handen NU

verkri jg

baar!

Ambachten in Nederland

Ambachten vormen een belangrijke tak van ons immaterieel cultureel erfgoed. Nu de overheid heeft verklaard immaterieel erfgoed te willen beschermen, is het tijd voor een herwaardering. Veel waardevolle technieken, die lange tijd als vanzelfsprekend werden beschouwd, dreigen in de vergetelheid te raken. Ambachtslieden werken vaak alleen en hebben geen opvolger. Maar er liggen nieuwe kansen: samenwerking met vormgevers om tot nieuwe producten te komen, de handen ineen slaan om opleidingsmogelijkheden te scheppen, werken aan een beter imago. Zesenveertig mensen die een ambacht beoefenen vertellen over hun ambacht, hun passie en hun situatie, met prachtige foto’s van hun ‘gouden handen’. Twaalf bekende mensen die er vanuit een andere hoek naar kijken geven hun opinie over het ambacht, nu en in de toekomst. Voor iedereen die op welke manier dan ook met het ambacht heeft te maken, dus voor iedereen.

Speciale prijs voor abonnees Folklore  ,. Geldig tot  januari . Te bestellen door overmaking van het bedrag op banknummer  t.n.v. Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed o.v.v. ambachten.

ad_ambacht_folklore2 1

08-11-13 13:12