Omgaan met stemmen horen
Steunpunt Stemmen Horen
Even voorstellen… • Wij zijn…. − Robin Timmers − Ineke Litjens − Coen Bethlehem − Yvonne Doornbos − Meina Pettersman • Wie zijn jullie?
Wat gaan we vandaag doen? • Uitleg over de ‘Omgaan met Stemmen’ − Cursus − Train-de-trainer − Boekje • Presentatie: Stemmen horen, herstel en emancipatie • Oefeningen
Cursus ´Omgaan met Stemmen Horen´ • Inzichten & handvatten over (omgaan met) stemmen horen • Voor: − Stemmenhoorders − Naasten − Hulpverleners • Samen van en met elkaar leren − Triade, Open Dialogue, HOZ, WMO
Cursus ´Omgaan met Stemmen Horen´ • Door: − Cursus is ontwikkeld door Robin Timmers van Steunpunt Stemmen Horen, RIBW N&R − Steun van Fonds Psychische Gezondheid − Cursus wordt gegeven door speciaal getrainde ervaringsdeskundigen
Cursus ´Omgaan met Stemmen Horen´ • Uitgangspunten: − Herstellen is mogelijk − Je kunt leren omgaan met stemmen − Opbouwen van ervaringskennis: • Wat helpt wel? • Wat helpt niet? − Emancipatie van stemmen horen • Herstelondersteuning & krachtgerichtwerken
Cursus ´Omgaan met Stemmen Horen´ • Zowel de krachten/kwaliteiten, als problemen/kwetsbaarheden. • Alle levensgebieden: − Wonen − Sociale relaties − Hobbies en vrije tijd − Werk, activiteiten & studie − Financiën − Lichamelijke gezondheid − Psychische gezondheid − Zingeving & spiritualiteit
Cursus ´Omgaan met Stemmen Horen´ • Informatie over verschillende benaderingen − Manieren van omgaan met stemmen − Verklaringen − Vormen van ondersteuning • Eigen regie: Deelnemers stellen eigen palet samen
Cursus ´Omgaan met Stemmen Horen´ • Stemmenhoorders: • Herstelverhaal − Levensverhaal & huidige situatie − Ervaringen met stemmen horen − Ervaringskennis: • Wat helpt wel en wat helpt niet? • Herstelplan − Wensen, doelen, plannen
Cursus ´Omgaan met Stemmen Horen´ • Hulpverleners: − Verslag − Actieplan • Naasten: − Herstel- / ervaringsverhaal − Actieplan
Opzet van de cursus • Bijeenkomsten 1) Kennismaken, levensverhaal & levenssituatie 2) Herstel, herstelondersteuning, emancipatie 3) Stemmen horen in kaart brengen 4) Wat helpt wel en wat helpt niet? 5) Verklaringen, gespecialiseerde ondersteuning 6) Presentaties • Info & aanmelden: −
[email protected] − 06 - 22 76 82 71
Stemmen horen, herstel en emancipatie
Steunpunt Stemmen Horen
Bijzondere zintuiglijke ervaringen 3 soorten bijzondere zintuigelijke ervaringen: • Illusies − Prikkel wordt anders geïnterpreerd − “Mama Appelsap”, zelfbetrekking • Vervormingen − Prikkel wordt anders ervaren − Jimi Hendrix: “The wind cries Mary” • Hallucinatie − Ervaring van prikkel zonder prikkel van buiten − Rihanna: “Get along with the voices inside of my head.”
Bijzondere zintuigelijke ervaringen • Bijzondere ervaringen mogelijk bij elk zintuig: • Gehoor (bv. stemmen) • Visueel (visioen) • Gevoel • Smaak • Reuk • De mens heeft geen 5 maar 15 zintuigen(!) Bv ook evenwicht, temperatuur, pijn, tijd…
Wat is stemmen horen? • Een bijzondere zintuigelijke ervaring. • Definitie: “Het horen van een stem zonder dat er een externe geluidsbron zoals een persoon of geluidsapparatuur is aan te wijzen.” • De stemmen worden ervaren als niet als van zichzelf of als niet bewust zelf aangemaakt.
Wat is stemmen horen niet? • Gedachte
Bv: Van binnen tegen jezelf praten.
• Herinnering
Bv: Liedje wat in je hoofd blijft zitten.
• Verbeelding
Bv: Stem van hoofdpersoon in ‘n boek.
• Droom
Gedurende de slaap.
Vele vormen van stemmen horen • • • • • •
Locatie: Binnen of buiten het hoofd Aantal: 1,2,3… meer dan 100 Frequentie: Elke minuut, uur, dag, week Duur: Seconden, minuten, uren Identiteit: Bekend of onbekend Inhoud: Positief, neutraal, negatief Commentaar Adviezen, opdrachten, dreigen
• In kaart brengen: Maastricht Interview, AVHRS-Q, Gedachten Uitpluizen, OmSH
Stemmen horen is van alle tijden • Stemmen horen is van alle tijden. • Cultuurafhankelijk: Ziekte, normaal of gave? • Stemmen horen komt veel voor • De meeste stemmenhoorders zijn geestelijk gezonde mensen. • Verschil: Kun je er wel of niet goed mee omgaan?
Stemmen horen symptoom van schizofrenie? • Oude, nog veel gebruikte, opvatting: “Stemmen horen is symptoom van schizofrenie” • Oude opvatting: •Een ziekte zijn •Levenslang •Biologisch bepaald •Behandeling gericht op verwijderen van stemmen •Levenslang antipsychotica •Niet praten over stemmen •Stemmen betekenisloos •Allerlei levensdoelen niet haalbaar
Stemmen horen symptoom van schizofrenie? • Schizofrenie bestaat niet! • Geen wetenschappelijk bewijs voor ziekte • Psychosegevoeligheid bestaat wel • Herstel van psychose / leren omgaan met psychosegevoeligheid is mogelijk. • Niet puur biologisch bepaald. Trauma is bv ook belangrijke oorzaak (Romme & Escher, TTIP) • Praten over stemmen helpt en stemmen hebben betekenis.
Stemmen horen komt veel voor • 13% (3,1-19,5) ervaring met stemmen horen. • 1,9% hoort stemmen en heeft een diagnose. • 0,5% heeft de diagnose schizofrenie • De meeste stemmenhoorders zijn geestelijk gezond!
Stemmen horen & diagnoses • Diagnoses: Gezamenlijk 2% vd bevolking Schizofrenie: 70% DIS/MPS: 80% Eetstoornis 60% PTSS: 50% Borderline: 32% Alzheimer: 12% Parkinson: 8% Bipolaire: 7% Slechthorenden: 6% • Transdiagnostische module
Beroemde stemmenhoorders
Emancipatie: Mad Pride!
Stemmen horen als variatie • Stemmen horen als normale variatie, net als: − Linkshandig − Roodharig − Homosexueel • Homoseksualiteit nog in 1e DSM, inmiddels geëmancipeerd.
Wanneer wordt stemmen horen een probleem? •
Wanneer wordt stemmen horen een probleem? − Lijden • Stress en negatieve gevoelens − Beperking • Denken en gedrag − Gevaar • Voor zichzelf en/of anderen
Marius Romme & Sandra Escher
Wereldwijd stemmenhoordersnetwerk
Visie & inzichten van Romme & Escher Visie: Stemmen horen is geen symptoom van geestelijke ziekte, maar een bijzondere menselijke ervaring waarmee je kan leren omgaan.
• • • • • •
Inzichten: Geestelijk gezonde stemmen hoorders. Praten over stemmen helpt. Belang zelfhulp, lotgenotencontact en ervaringsdeskundigheid. Ervaring in kaart brengen: Maastricht Interview. Relatie tussen stemmen en levensverhaal. Rol van trauma.
Verklaringen • Verklaringen − Betekenisgeving − Interpretatie − Overtuigingen • Verklaringen: 3 vragen − Wie of wat zijn de stemmen? − Wat zijn oorzaken van stemmen? − Wat is de boodschap van de stemmen?
Emancipatie van overtuigingen • Psychiatrie: Spirituele en alternatieve overtuigingen: − “Waan” − “Gebrek aan ziekte inzicht” • Maar: Ieder heeft recht op eigen overtuiging: − VN: Universele Verklaring van de Mensenrechten − Melbourne Verklaring • Belangrijk: Een verklaring die helpt.
Stemmenhoorders steunen • Gail Hornstein: “Bibliography of First-Person Narratives of Madness: 900 autobiografiën van 15e eeuw tot nu”. • Wat helpt wel bij herstel? − Luisteren zonder oordeel. − Verhaal geloven als werkelijkheid van die persoon. − Erkenning van het lijden van die persoon. − Ten minste één iemand die geloofde dat het goed zou komen.
Stemmenhoorders steunen • Gail Hornstein: “Bibliography of First-Person Narratives of Madness: 1000 autobiografiën van 15e eeuw tot nu”. • Wat helpt wel bij herstel? − Luisteren zonder oordeel. − Verhaal geloven als werkelijkheid van die persoon. − Erkenning van het lijden van die persoon. − Ten minste één iemand die geloofde dat het goed zou komen.
Jim van Os: 4 vragen ipv 400 diagnoses • Jim van Os: 4 vragen ipv 400 diagnosen − Wat heb je meegemaakt? − Wat zijn je kwaliteiten en wat zijn je kwetsbaarheden? − Waar wil je heen? − Wat heb je daarbij nodig?
Opdrachten • Groep 1: Ineke Litjens − Hoe is het om stemmen te horen? − Invloed van stemmen • Groep 2: Yvonne Doornbos − Betekenisgeving • Groep 3: Meina Pettersman − Relatie tussen stemmen en levensverhaal/trauma • Groep 4: Coen Bethlehem − Vicieuze cirkels en hoe die te doorbreken? • Groep 5: Robin Timmers − Stemmen horen in kaart brengen − Ervaringskennis: Wat helpt wel en wat helpt niet?
