Omgaan met een hyperactief kind: Zorgzame Klas

15/10/2013

Hinderkoppen 11 oktober 2013 A’pen

Omgaan met een hyperactief kind: Zorgzame Klas

www.zorgzaamomgaan.be www.cebco.be

Jan Vanthomme zorgzaamomgaan.be

1

Zorgzaam Omgaan, vzw. • Eigen publicaties.

1

15/10/2013

Aandachtsproblemen en hyperactief gedrag niet exclusief voor ADHD

• • • •

Temperament. Opvoeding. Agressieve gedragsstoornis. Depressie.

[Vervolg]

• • • • •

Emotionele verwaarlozing. Lichamelijke afwijkingen. Autisme. Ticstoornis. Wormpjes

2

15/10/2013


Vragen die leiden naar oplossingen • Zijn er momenten dat de problemen minder voor komen? • Wanneer verbeterde of stopte het probleem? • Hoe houdt het op? • Wat doe je dan anders? • Wat helpt je? • Wie kan je helpen? • Waaraan kunnen je vrienden zien dat je rustiger bent?

5


Mogelijke valkuilen • Zelf de oplossingen doorduwen? • Onbewust aan zijn lot overlaten. • Er is geen mandaat.

6

3

15/10/2013


Stilstaan bij de hulpvraag Geen mandaat Niet werkbare hulpvraag Veel mandaat Supporter

-

voorbijganger zoeker koper co-expert

-

vrijblijvende relatie zoekende relatie consulterende relatie co-expertrelatie

7


1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Wat wil je als eerste leren? Geef je vaardigheid een naam. Welke zijn de voordelen van wat je wil leren? Vraag supporters. Kies een totemfiguur. Hoe ga je met je supporters vieren? Doe alsof je het kunt. Maak een afspraak met je supporters, hoe ze je kunnen helpen. 9. Vraag je supporters op te schrijven waarom ze denken dat het je zal lukken. 10. Als je het kunt? Tijd om te vieren. 11. Wat is de volgende vaardigheid.

8

4

15/10/2013


50-60% van de kinderen met ADHD heeft een gedragsstoornis 65-80% laat autistische trekjes zien 25-40% kinderen met ADHD hebben ook nog dyslexie 30% kinderen met ADHD hebben een internaliserende problematiek 50% kinderen met ADHD hebben DCD

En wat met ADHD? Wat is hier het probleem? Gilberg e.a 2004

9


Meer taak irrelevant gedrag Dagdromen Frutselen met een potlood Meer storend en opstandig gedrag (DuPaul e.a. 2004) Moeilijker vrienden maken Vriendschappen onderhouden Vaker afgewezen (DuPaul en Stoner 2004) Laag zelfbeeld (Barber e.a 2005) Verstoorde executieve functies (Nigg oa 2005)

10

5

15/10/2013


Moeite om de beurt af te wachten Langere tijd alert te blijven Volgorde van opdrachten te onthouden Moeite om weektaak te plannen Soepel overschakelen van ene taak naar andere Vertonen motivatieproblemen Reageren minder op uitgestelde beloningen

Pieterse,Luman Paternotte Oosterlaan

11


Psycho-educatie bij ADHD voor de medeleerling: speelt in op een nood!? • Kinderen met ontwikkelingsstoornissen zijn, in een schoolse omgeving, kwetsbaarder in vergelijking met hun syndroomvrije medeleerlingen: Sociaal welbevinden. Wetenschappelijke studie over ADHD. (Hoza (2005)). Situering in de ‘verworpen categorie’: • Groep kinderen met ADHD: 52% • Controlegroep, zonder ADHD: 14%

12

6

15/10/2013

Verklaring verworpen status bij ADHD

•Gedragsniveau •Sociale vaardigheden •Communicatie •Verwerken van sociale informatie

13

Verschillen interactie ouders-ADHD kind en ouders met syndroom-vrij kind > Commanderend

> Kritiek/negativiteit > Controle/supervisie < Probleem oplossen < Responsief < Positief > Opmerkingen/straf Woodward e.a. 1998

14

7

15/10/2013

Verschillen interactie ouders-ADHD kind vanuit het kind gezien < volgzaam/gehoorzaam > niet-taakgericht gedrag > negatief > aandachtvragend > commentaar > veeleisend Woodward e.a. 1998

15

Invloed leerkracht op de sociale ontwikkeling van het kind.

Leerkrachtstijl: •Responsieve stijl •Controlerende stijl

Positieve relatie

16

8

15/10/2013

Psycho-educatie: Georganiseerde vorm van voorlichting, informatie over de ziekte, de verschijnselen en de effecten van medicijnen, het ondersteunen bij verwerken van verlies van functies en een training van copinggedrag met het doel de cliënt en andere betrokkenen hierin meer inzicht te geven zodat ze adequater met de ziekte en de gevolgen ervan kunnen omgaan. Psycho-Educatie in de GGz en de verslavingszorg Theorie en Praktijk E. Hoencamp en PMJ Haffmans uitg. Van Gorcum cit. Zakwoordenboek van de psychiatrie

Kerngedachte : het recht om eigen proces en behandeling mee verantwoordelijkheid en zeggenschap te nemen.

17

Psycho-educatie verschillende fases.

•Informatie •Begeleiding •Therapeutisch

zorgzaamomgaan.be

18

9

15/10/2013

Psycho-educatie:verschillende niveaus •Parental Management •Sibling Management •Environment Management ØFamilie ØSchool ØSociale netwerken en vrije tijd: sportclubs , jeugdbeweging….

zorgzaamomgaan.be

19

Pijlers van psycho-educatie

• • • • •

Kennis Acceptatie en positief zelfbeeld Handelen Individualiseren Transfer dagelijks leven Vermeulen 2008, Brocatus 2013

10

15/10/2013

P-E is een dynamisch gegeven en moet mee evolueren zoals ook ADHD als ontwikkelingsstoornis mee evolueert.

21

ADHD door de jaren heen

(*1)

Baby

Peuter

(*1)

• • • • • •

Moeilijk temperament. Eet- en slaapproblemen. moeilijk om te kalmeren. Soms ‘huilbaby’. Regulatiestoornis. Impact ‘Aandachtsfuntie’: minder uitgesproken. Altijd in de weer • Excessief lopen en klimmen. • Instructies niet opvolgen. • Niet kunnen stil zitten. • Tekort aan volgehouden aandacht. • Sterke afleidbaarheid.

Vrij naar prof. D. Baeyens: ‘ADHDA~Z, een initiatief van Zorgzaam Omgaan, vzw, dd. 29/09/12, cc. De Spil -Roeselare

11

15/10/2013


(*1)

Lagere school

Adolescent

(*1)

• • • • •

Hyperactiviteit. Impulsiviteit. Aandachtsproblemen. Gedragsproblemen. Gevaar op schoolse achterstand.

• • • • • • •

Hyperactiviteit. Impulsiviteit. Aandachtsproblemen. Gedragsproblemen. Experimenteergedrag. Hevige emoties. Schoolse achterstand.

Ø Secundaire kenmerken kúnnen ontwikkelen tot afzonderlijke problemen, of afzonderlijke syndromen: ü faalangst; ü neg. zelfbeeld; ü Depressie; ü watervalsysteem op school ü gevaar middelenmisbruik ü …



(*1)

• De ‘zuivere’ ADHD-kenmerken milderen… • Vooral last van (resten) van secundaire kenmerken, zoals:

(jong)volwassenen

(*1)

ü Emotionele problemen: impulsief, snel wisselende emoties. ü Relatieproblemen. ü Diploma te laag in functie van intellectuele mogelijkheden. ü Problemen om een job vast te houden. ü Problemen met gezag. ü Indien ernstige resten of slecht of niet behandeld is er kans op criminaliteit, middelenmisbruik, psychiatrische problemen (psychose, depressie…) ü …


12

15/10/2013


Leerkrachtinterventies voor aanpak ADHD in de klas Gedragstherapeutisch effect > controlegroep • Gunstig effect op ADHD symptomen (10/14) • Gehoorzaamheid 4/6) • Regelovertreden, opstandig gedrag (10/14) • Gunstig effect sociale vaardigheden (4/6) Cognitieve methodieken : geen gunstig effect op geen enkel uitkomstmaat 25


Gedragstherapeutisch methodieken Klasmanagement: Structuur – regels – feedback ADHD psycho-educatie voor de leerkracht Token systeem in de klas Goed gedrag kaart in de klas (beloning thuis /ouders) Time-out in de klas Effectief instructies geven.

26

13

15/10/2013

Zorgzame Klas, Psycho-educatie voor de Basisschool.

Het project startte aarzelend in 2003. è Expliciete vraag van een school uit Poperinge: Gesprek met de klassengroep over ADHD. è Aanleiding: niet-welbevinden van een leerlinge in een 6° lj (groep 7/8) met ADHD. è Na enige aarzeling: eerste aanzet tot ‘Zorgzame Klas,

èZorgzame Klas = ganse mond vol è ZoKla Ä zorgzaamomgaan.be

27


Een zorgzame klas hoort thuis in een zorgzame school Dit Zorgzame Klas –model = psycho-educatie? • Informatief niveau: • Begeleidingsniveau: è Zorgzame klas: Start bij neuro-educatie; het einddoel van de les beoogt zelfcontrole. è Zorgzame klas wil het sociaal leefklimaat in de klas gunstig beïnvloeden…

zorgzaamomgaan.be

28

14

15/10/2013


Een zorgzame klas hoort thuis in een zorgzame school • Zorgzame klas, een tweeledig model: § Psycho-educatie voor de syndroomvrije leerlingen in de basisschool (4° leerjaar (groep 5/6)), met een medeleerling(en) met een ontwikkelingsongelijkheid of ontwikkelingsstoornissen: = Curatief gebruik = gekoppeld aan concrete probleemsituatie. § Psycho-educatie voor de klassengroep van de basisschool (4° leerjaar (groep 5/6)), zonder specifieke relatie met een probleemsituatie: = Preventief gebruik = opvoedend karakter, voorkomingsbeleid.

zorgzaamomgaan.be

29

• Uiteraard is er ook een effect op het kind, welke aanleiding is voor het ZoKla -gesprek: § Het voelt zich beter in de groep. § Het wint aan zelfvertrouwen.

15

15/10/2013


Het concrete model ‘Zorgzame Klas’, kunt u zelf makkelijk toepassen’! • Zorgzame Klas is een multimediaal project: § Het digitaal platform, via code in boek. • Hoe verloopt het Zokla-traject in de praktijk? § T.t.z. kern van het handboek: handvatten voor de (zorg)leerkracht om zelf aan de slag te gaan met het model.

è Zorgzame klas: een ‘meerfasen’ model = niet vlug wat spelletjes afhaspelen… en klaar is kees!

zorgzaamomgaan.be

31

Zorgzame Klas –model: concreet • De voorbereidende fase = zekerheden inbouwen. • Het eigenlijke klassengesprek van 3 lestijden. • De nazorgfase = opvolgen.

16

15/10/2013


• De voorbereiding

• Informeren. • Bevragen ouders en kind. • Teamwerk. • ZoKla een goede keuze?

Algemeen uitgangspunt: • Het is niet de bedoeling om ‘mini –deskundigen’ op te leiden! • Wel: medestanders motiveren, i.p.v. tegenstanders te voeden • In hoofdzaak gericht op de syndroomvrije leerlingen in de klas zorgzaamomgaan.be

33


• De

eigenlijke les: • 3 à 4 lestijden. • Begeleiding door: Zoco, CLB... • Leidraad: Power-Point met animaties. • Metaforen, inleefoefeningen. • Finale: ‘samen verantwoordelijk.

zorgzaamomgaan.be

34

17

15/10/2013


• De

nazorg: • ‘Hoofd Erbij’, hand-boek voor de leerling. • ‘Inslijpen’, door extra aandacht achteraf. • Vangnet voor de (individuele leer-ling(en).

zorgzaamomgaan.be

35


Het concrete model ‘Zorgzame Klas’ is gebruiksvriendelijk en toepasbaar door de leerkracht, zorgleerkracht, CLB –medewerker…! • Digitale ondersteuning: ter beschikking (via code) website uitgever. • Bijlagen: § Uitgewerkte toepassing op de Vlaamse leerdoelen. § Werkblaadjes, nuttige documenten, voorbeelden. § Uitbreiding: psycho-educatie bij ADHD op individueel niveau.

zorgzaamomgaan.be

36

18

15/10/2013


Enkele bedenkingen vooraf: è Aanvankelijk telkens opgestart na ‘probleemmelding’. Enkel aandacht voor de klassituatie. è Later: preventief karakter.

Het model laat maatwerk toe: • Geen slaafs volgen van wat is voorbereid. • Elkeen kan het model is aanpassen aan de situatie waarin hij of zij zich bevindt; eigen accenten leggen… • Onderdelen ervan zijn bruikbaar tijdens informatiesessies voor leerkrachten (medicatie…) zorgzaamomgaan.be

37


Wanneer ZoKla?

• Subjectieve elementen: • Objectieve elementen:

zorgzaamomgaan.be

38

19

15/10/2013


Zorgzame Klas –model: hoe concreet toepassen in de klas

• De voorbereidende fase = zekerheden inbouwen. (zeker indien ‘curatief’: in relatie tot een welbepaald kind met problemen): § De begeleider kan een ‘beslisboom’ volgen. § De begeleider kan een beroep doen op ‘overtuigingsmateriaal’ (demo-powerpoint, beknopte dvd).

zorgzaamomgaan.be

39



• De eigenlijke les. § De les wordt in de klas voorbereid met alle leerlingen, o.a. vragenlijst: ‘Wie we denken te zijn’. § Didactische ‘spel’-koffer, spelelementen en metaforen § PowerPoint –voorstelling als leidraad. § De les eindigt met de metafoor van de ‘hulptrainer’.

zorgzaamomgaan.be

40

20

15/10/2013

WIE IS WAT ???? JAGER

LANDBOUW ER ADHD

OMGEVING SCANNEN

RUSTIGE W ERKER

AFLEIDBAAR

PLOTS MAAR LANGDURIG JAGEN

STEEDS W EER EEN ZELFDE W ERK LEVEREN

KORTE AANDACHT EN HYPERAANDACHT

VLUG KUNNEN VERANDEREN FLEXIBEL

PLANMATIG W ERKEN DOELGERICHT

IMPULSIEF

ONVERMOEIBAAR IN STRESS-SITUATIES

TIJDSBEW UST

SLECHTE TIMING SLECHTE ORGANISATIE

RESULTAAT GERICHT GEEN FOEFKES

GEDULDIG AFWACHTEN

ONGEDULDIG

WIE IS WAT ??? JAGER

LANDBOUW ER ADHD

ONAFHANKELIJK ZIJN

TEAMSPELER

MOEITE MET REGELS

SNEL VERVELEN

GERICHT OP WAT ER NU GEBEURT

VAAK DAGDROMEN

DURFT RISICO’S NEMEN

VOORZICHTIG HANDELEN

HANDELEN ZONDER NADENKEN EERST DOEN DAN DENKEN

ZEGT WAT ER OP ZIJN HART LIGT EERLIJK.

OVERWEEGT ONDERHANDELT

SOCIAAL ONHANDIG

21

15/10/2013



• De nazorg. § Een individueel pasje. § Een klascertificaat. § Leerlingenhandboek ‘hoofd erbij’. § Zorgzame Klas levendig houden.

zorgzaamomgaan.be

43


Zorgzame Klas –model: een greep uit de lesinhoud

Bij het lesmateriaal hoort: • Het handboek: Zorgzame Klas, psycho-educatie voor de Basisschool, met achtergrondinfo, stappenplan, toelichting. è Te koop in de boekhandel, ACCO-uitgeverij, Zorgzaam Omgaan, vzw.

• Een didactische ‘spel’koffer. • CD’s met muziekfragmenten. • DVD’s te verkrijgen bij Zorgzaam Omgaan, vzw.: • Voorgespeelde les (visualiseren) en demo-materiaal

zorgzaamomgaan.be

44

22

15/10/2013



Bij het lesmateriaal hoort: • Digitaal platform ACCO. § Powerpoint-voorstellingen. § Leerlingenhandboek. § Diverse nuttige documenten.

zorgzaamomgaan.be

45



Bij het lesmateriaal hoort: • Daarnaast kunt u gebruik maken van: § Een demonstratiepowerpoint. § Een demonstratievideo. § Een dvd waarop de volledige les wordt nagespeeld.

è meer info www.zorgzaamomgaan.be.

zorgzaamomgaan.be

46

23

15/10/2013


47

24

Omgaan met een hyperactief kind: Zorgzame Klas

Recommend Documents