OKTOBER INHOUD: Editoriaal... 2 In de spotlights... 3 Zuid-Afrikareis... 4

Nr 86

SEPTEMBER / OKTOBER

2011

INHOUD:

Editoriaal ..................................... 2 In de spotlights ............................. 3 Zuid-Afrikareis ............................. 4 Zeelandweekend 2011 .................. 5 Overdracht duischoolleiding ........... 6 Naar de haaien ............................ 8 Wist je datjes ............................. 10

EDITORIAAL

Hopelijk mocht iedereen genieten van een deugddoende vakantie al dan niet met duikprestaties. Iedereen is intussen vol verse moed terug aan de slag. Het nieuwe duikseizoen is inmiddels weer aangebroken, voor velen onder ons de zoveelste in hun duikervaring en voor sommigen de voortzetting van hun één of twee-sters opleiding. We publiceren in dit ’Apneetje’ een impressie van de overdracht van de duikschoolleiding, Joost Vandenabeele gaf de fakkel over aan Ives Colman. Bij deze danken wij Joost voor zijn jarenlange inzet. Het Zeelandweekend van 15 augustus is intussen een traditie geworden, ook daarvan laten wij jullie meegenieten met enkele foto’s en wist je datjes. We proberen ook af en toe een grappige foto of een leuke anekdote te publiceren; een subtiel knipoogje naar de grote en kleine kantjes van het dagelijkse leven. Verder wens ik jullie een leerrijk duikseizoen toe. Michel

e-mail adressen: “apneetje” [email protected] [email protected] KDK site: www.kortrijkseduikersklub.be e-mail KDK: [email protected]

‘t Apneetje: periodiek tijdschrift van de Kortrijkse Duikers Klub Redactieteam: Michel Matten - Katrien Vanneste - Dirk Verledens - Sophie Lambrecht Druk en vormgeving: Michel Matten Verantwoordelijke uitgever: Michel Matten, Blekersstraat 30/2, 8500 Kortrijk, 0484/15.84.39

roos

in de spotlights vanderdonckt

Marie-Rose of Roos voor de vrienden is afkomstig van Moen waar ze haar kinderjaren doorbracht en er ook naar de lagere school ging. Voor het secundaire ging zij naar Avelgem om daarna in Kortrijk haar studies af te maken als kinderverzorgster. Roos haar eerste job was als opvoedster in het MPI te Rollegem waar ze tien jaar werkte. Daar was Chantal Seynaeve een collega, maar toen was er absoluut nog geen sprake van duiken. Ondertussen was Roos ook gehuwd en stopte dan enkele jaren met werken voor de opvoeding van de kinderen waarvan de oudste zoon nu reeds 29 jaar is, dan volgt er nog een dochter van 28 en eentje van 13. Nu werkt Roos, en dit reeds twintig jaar, voor vzw De Poort in Kortrijk als personeelsverantwoordelijke. Veel tijd voor sport had Roos toen niet, buiten een beetje turnen een eens proberen te tennissen. Op een vakantiebeurs in Antwerpen waar de kinderen foldertjes verzamelden werd Roos op een stand aangesproken en warm gemaakt voor een initiatie duiken. Maar de club was in Mechelen wat een beetje ver was van thuishaven Heule. Eens thuis dacht Roos aan Chantal die bij de KDK lid was. Na enkele initiaties in het zwembad was Roos er voor te vinden om verder te doen. In februari 2007 startte zij haar duikcarrière. Roos heeft momenteel een 2sters brevet een 134-tal duiken in haar logboekje. Haar eerste openwaterduik deed ze in de maand november met Reginald, een winterduikje. Bij haar duikleiding kreeg ze Simon mee en hekkensluiter Kobe, pas onder water viel Roos zonder lucht. De fles vergeten opendraaien, dat zal de stress geweest zijn zeker. Buiten duiken in Barges en Zeeland heeft Roos al enkele mooie duikreizen meegemaakt. Met Marc, Katrien, Dirk, Tom en Yves trok ze naar Marsa Alam in een tentenkamp daar kon je tot drie duiken per dag doen en een nachtduik. Met Tom en Yves reisde ze dit jaar naar Oman, daar was het water niet zo helder maar wel grote hoeveelheden vis, twee duiken per dag of als je iets meer wil moest er geld op tafel komen. Niettegenstaande was het een mooie reis in een prachtige land. Roos vindt dat er momenteel een goede mentaliteit heerst in de KDK, maar weerom is het late trainingsuur een minpuntje. Roos ik wens je vele jaren duikgenot en enkele mooie reizen. Michel

3

Zuid-Afrika augustus 2011 Op onze reis in Zuid-Afrika maakten we enkele duikjes. Sodwana-Bay is gelegen aan de Indische Oceaan, aan de oostkust van Zuid-Afrika. 300 km ten noorden van Durban, in het St-Lucia Wetland Park. De watertemperatuur bedroeg in augustus rond de 20°C (winter) in de zomer kan dit oplopen tot 28°C. Het zicht varieert tussen 10 en 30m. Jesser point is de startplaats voor een aantal rif complexen met namen als: 2-mile reef, 7-mile reef, enz... Het duikcentrum heet: Coral Divers (www.coraldivers.co.za). Veiligheid en briefing staan centraal. Dit is het eerste Padi - duikcentrum waar wij zeer goeie briefings kregen. Ze hebben daar nog niet veel Belgen gezien en zijn dan nieuwsgierig naar onze motivatie om zo ver te reizen om te duiken. Ieder avond is er een meeting met de dive-master, om je duik te briefen. Ze houden wel rekening met je wensen, naar wat je wil zien enz... Er is een knal- rode gummie boot (zodiak), max.11 personen en de skipper. De boot wordt van op het strand met een lange boom (ronde paal) het water ingeduwd met een tractor. Duikers helpen de boot recht houden, op teken van de skipper mogen de dames eerst in de boot, de mannen volgen. Iedereen moet reddingsvesten aan. Voeten in de beugels. Nu komt het erop aan de boot door de branding te krijgen, er zijn golven tot wel 3m (meestal 1,5 à 2m). Het waren er ongeveer 3 om te beginnen. De skipper gaat met de zodiak als een ervaren surfer over de golven, op de golven met een techniek waar ik heel veel respect voor heb. We hebben nooit een schok of een jump , zoals we dat kennen van Egypte gehad tijdens het varen. Tijdens het varen hebben ze oog voor alles wat boven water te zien is. Ze maken een toertje met de dolfijnen, stoppen bij walvissen. We konden 2 walvissen zien. Wanneer een walvis aan de oppervlakte een fontein water de lucht inblaast werd het even stil in de boot. Er komt een brede glimlach van de Zuid-Afrikaanse (zwart mens) skipper, de motor wordt weer gestart richting rif. Na iedere duik als we uiteindelijk op die zodiak raken, krijgen we een lekstok (lolly). Dan terug richting branding, reddingsvesten aan, over de golven surfen... om dan full speed op het strand te landen. Indische Oceaan, betekent ook stroming duiken (drop-off). De stroming en deining is er sterk voelbaar tot op 10m diepte, de juiste pilletjes doen wonderen. Het onderwaterleven dan: door de stroming heb je kleinere, en ook veel vlakkere formaties van koralen. Met een sterkere basis, en alles hangt aan elkaar. In rustiger plaatsen vind je het zacht koraal, grote bekersponzen, mooie slakken en kleinere waaierkokerwormen. Mooie en zeldzame vissen die niet in de Rode Zee voorkomen zoals: Blauwe lintaal, verschillende soorten bladvissen, vuurpijlvisjes, trompetvissen (! Niet hetzelfde als fluitvis). Natuurlijk ook de murenen (5 soorten) en enorme baarsen. Manta’s en haaien hebben we gemist tot kleine frustratie van een trouw roggeclublid.

4

Duiken was niet het hoofddoel van onze reis, toch deden we beiden 7 duiken. De mooiste duik was voor Katrien: 2-mile reef “smarties” (zie logboek voor het aantal soorten) Waar we tijdens onze verplichte veiligheidstrap 2 mooie tandbaarsen onder ons zien, Katrien laat haar wat terug zakken en één van die baarsen komt met haar mee naar 6m en zwemt nieuwsgierig tussen de groep duikers, mooi tafereel was dat. Mijn mooiste duik was: “bikini-reef” (cup Z+, of zo). Dirk

Zeelandweekend 2011

5

Joost heeft de fakkel nog in de hand

OVERDRACHT DUIKSCHOOLLEIDING

Abracadabra

’ The

6

King’s

Speec

h’

Het Apneetje wordt toch nog gelezen

Zoek de worsten

7

Naar de haaien Daan Delbare Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO)

De perfecte moordmachine Horen en ruiken op grote afstand Met 400 miljoen jaar evolutie achter de rug, lijkt de haai wel de evolutionaire perfectie. Bijna 3000 fossiele haaiensoorten zijn beschreven, waarvan ca. 800 soorten in de tijd dat de dinosaurussen heersten. In die periode ontstonden ook de moderne haaien en zijn de roggen en gitaarroggen afgesplitst. Een staaltje van deze evolutie kunnen we zien in hun jachtgedrag. Gehoor en reuk werken tot op zeer grote afstand. Het gehoororgaan van haaien is vrij eenvoudig van opbouw en bestaat uit kleine openingen aan de bovenzijde van de kop. Deze openingen zijn via een smal kanaal rechtstreeks met het binnenoor verbonden. Doordat water geluid zeer goed geleidt, kunnen trillingen tot anderhalve kilometer ver worden waargenomen. Haaien zouden vooral gevoelig zijn voor frekwenties van 25-50 Hz, overeenstemmend met de geluiden gemaakt door gewonde vissen. Maar ook de reukzin is goed ontwikkeld. Zo kan een haai één bloeddeeltje waarnemen tussen een miljoen watermoleculen. Het reukorgaan bevindt zich aan weerszijden van de snuit snuit, meestal vlak bij de bek en soms zelfs in verbinding hiermee via een neus-mondkanaal. Het reukorgaan lijkt door een flap in tweeën te zijn gedeeld, waardoor het water tijdens het zwemmen doorlopend naar binnen en buiten kan stromen. De prooi kan gevonden worden door de kop heen en weer te bewegen, en de richting aan te houden met de sterkste geur. Daarnaast hebben sommige haaiensoorten, zoals de verpleegsterhaaien, uitwendige voeldraden, waarbij krabben e.d. in de bodem worden “gesmaakt”. Zien en voelen van nabij Op korte afstand (ca. 100 m) helpt een derde zintuig de haai bij het opsporen van een prooi: het zijlijnsysteem. Dit zintuig bestaat uit onderhuidse kanaaltjes, met vocht gevuld en bezet met cellen voorzien van voelhaartjes. Deze laatste worden door de trillingen in het water beroerd, waarbij de zenuwsignalen worden doorgegeven aan de hersenen. Naast prooien kunnen haaien er ook minieme drukveranderingen mee voelen, zoals het dalen van de luchtdruk bij een opkomende storm. Dit helpt hen om tijdig diepere en veiliger water op te zoeken. Van heel nabij (ca. 25 m, afhankelijk van de helderheid van het water), speelt ook het zicht een rol. Haaien beschikken over goed ontwikkelde ogen, die qua opbouw niet moeten

8

onderdoen voor die van andere gewervelde dieren. Haaienogen zijn uitgerust met een netvlies met staaf staafjes en kegeltjes, een ooglens en een hoornvlies. Daarenboven hebben zij, net als bij katten, een tapetum lucidum. Dit is een weefsel achter het netvlies dat het licht terug naar het netvlies reflecteert, waardoor de haai in duister en troebel water optimaal gebruik kan maken van het beschikbare licht. In het volle zonlicht kan de haai het tapetum lucidum afschermen met een pigmentlaag. Soorten die in ondiep water leven hebben meestal kleine ogen. Diepzeesoorten bezitten grote ogen, die uitermate gevoelig zijn en het minste licht kunnen waarnemen. Verder hebben haaien ook een ooglid en in sommige gevallen ook een beweegbaar oogvlies, het knipvlies, dat dienst doet bij de bescherming van het oog bij het grijpen van een prooi. Vanaf een afstand van ongeveer 2 m worden ook de ampullen van Lorenzini ingeschakeld bij het voedselzoeken. Dit zijn kleine zintuigporiën in de kop met daarin elektroreceptoren. Hun aantal kan variëren van enkele honderden tot enkele duizenden. Met dit zintuig kunnen haaien elektrische velden waarnemen van minder dan een miljoenste van een Volt. De minste spieraktiviteit van een prooi die onder het zand verborgen ligt, kan hiermee worden opgespoord. En tenslotte.» toetasten Eenmaal de haai zijn prooi heeft gevonden, wordt die van achteren of van onder benaderd en in de achterkant gebeten. Op die manier immobiliseert een haai zijn prooi. Om de prooi de fatale beet toe te brengen, steekt de haai zijn bovenkaak naar voor wat de neus doet opwippen. Daarna slaat hij toe, waarbij de onderkaak terug omhoog wordt gebracht. Dat alles gebeurt bij een witte haai (Carchamdon carcharias) in amper 0,9 s. Afhankelijk van het soort voedsel waarvan de haai leeft, hebben de tanden een andere vorm. Zo zijn de tanden van de tijgerhaai (Galeocerdo cuvier) en de witte haai dolkvormig, zodat grote stukken vlees uit de prooi kunnen gescheurd worden. Haaien die zich voeden met schaaldieren, zoals varkenshaaien, hebben tanden die prooien kunnen verbrijzelen. Typisch voor nogal wat haaien is dat ze tanden kunnen wisselen gedurende gans hun leven. Bij sommige soorten zitten wel 15 rijen tanden na elkaar. Na verlies van een tand, kan deze binnen 24 uur vervangen worden door een nieuwe. Sommige haaien verbruiken tot 6000 tanden per jaar. De grootste onder alle haaien, de walvishaai (Rhincodon typus, tot 15m en 20 ton), voedt zich met planktonorganismen en heeft maar zeer kleine tandjes. Het voedsel wordt verzameld door het water met een debiet van maar liefst 95.000 l/u via de kieuwdoornen te filteren. Tenslotte nog dit: experimenten hebben uitgewezen dat haaien kunnen leren van ervaringen en het geleerde ook kunnen toepassen bij de aanvalstaktiek. Afhankelijk van de prooi en de plaats wordt het aanvalsgedrag aangepast om tot het beste resultaat te komen. Duikers worden zelden aangevallen. Het sterke geluid van opstijgende luchtbellen en het feit dat de duiker zich op dezelfde hoogte bevindt van de haai, zorgt er voor dat de haaien geen vergissing maken. Tegenwoordig organiseert men duikexcursies, waarbij de haaien worden gelokt met dode vissen en duikers en onderwaterfotografen vrij tussen de haaien bewegen.

9

Wist je datjes… van het Zeeland Weekend • de nieuwelingen instaan voor de wistjedatjes • wij de nieuwelingen waren. • Kobe volgens Sarah een mietje is (nadat hij niet op Sarah’s uitnodiging inging om samen onder de douche te staan) • ‘De’ Kevin en Simon S. wekelijks de flair lezen. • onder water 5+7-12=1 is volgens Nico • Reginald de redder in nood is voor wie z’n duikpak vergeten is en een one-size-fits-all duikpak heeft • Christian zijn vrouwelijke kant heeft laten zien (huilen zonder zelf uien te snijden) • ‘den Duiker’ voortaan als ‘Masterchef’ mag aangesproken worden • Renaat’s rumpsteak speciale perfect gebakken was • Sofie sommigen doet denken aan Dennis Black Magic • Sarah W. een mooi nieuw fototoestel heeft • Sarah W. nog leert trekken • de prijs van dat fototoestel slechts 195 € �bedraagt. • dat dat volgens Karel ‘nog geen boete is’ • Allerhande (van Albert Heijn) de ideale toiletliteratuur is • Sarah naar eigen zeggen gelborstjes heeft • we een ‘spetterende’ nachtduik hebben gedaan volgende uitspraken genoteerd konden worden: • Christian: ouwe Degberts koffie • Ilse: Gouwe Degberts • “t’is 4 uur en ik wil slapen” Sarah W. en Sarah M. omdat er blijkbaar af en toe een gesnurk te horen was in de kamer. • Rudy: “ ‘t zijn allemaal mietjes die droog duiken” en hij kocht een nieuw droogpak voor zichzelf • Karel: “den duiker is den beste kok want er kan geen haar in zijn eten vallen” • Karel: “bellen aan het stuur is duur” (kreeg een boete voor het gebruik van GSM achter het stuur). • Renaat: “ik wil Sarah W. wel en keer leren trekken” (met het nieuwe fotoapparaat). • ???: geen parkeerticketje voor de ruit en het verhaaltje is uit. • Een beetje te snel rijden in zeeland zal u het onderste uit je portemonnee kosten (70�€) (Fred kreeg boete voor te snel rijden in zone 50) Michel, Ann, Elise met dank aan Fred

10

Kortrijk Noél & Fatiha

D U I K S C H O O L

VERKOOP - ONDERHOUD - HERSTELLINGEN DUIKMETERIAAL - VULSTATION NITROX & TRIMIX 200 - 300 BAR

Alle merken: Mares - Scubapro - Suunto - Aqualung - Bare - Metalsub Green Force - Sea and Sea - Dive System - O.M.S. - Ikelite O’Neill - Sealife - Cressi Koningin Astridlaan 107 www.divingworld.be 7700 MOUSCRON Tel. 056 / 84 77 67 Open Fax 056 / 84 12 08 di tot zat: 10.00 - 19.00 [email protected] zondag & maandag: gesloten

HUIS TE KOOP: bel 056 35 20 35 www.vastgoedvandamme.be • e-mail: [email protected]

WWW.TARCY.BE Alle duikmateriaal • Onderhoud • Herstellingen • Opleidingen Vulstation 200/300 bar HOOGSTRAAT 137 • DEERLIJK • 0479 / 37 02 82

ING

Markekerkstraat 13 • 8510 MARKE Tel. 056 / 24 90 20 - Fax 056 / 24 90 24 [email protected] Website: www.ing.be

Kantoordirecteur: Vancompernolle Philippe