Officiële opening ‘De Romeinse tuin’ Op vrijdag 8 mei jl. is de Romeinse Tuin achter Maasstraat 17 officieel geopend. De tuin heeft een publieksfunctie, met een educatief tintje. In de tuin zijn Romeinse bouwelementen opgesteld, die deel hebben uitgemaakt van de Romeinse brugpijlers. Het bijzondere is dat deze objecten oorspronkelijk een andere functie hadden, zoals een zuiltrommel, een altaarsteen en een kapiteel. Daarnaast zijn er delen van een inscriptie die bijna zeker te maken hebben met bouwactiviteiten van keizer Trajanus en wordt er gewerkt aan een replica van een huisaltaar.
1
De weergoden waren ons op 8 mei gelukkig goed gezind. En onder grote belangstelling schetste Harrie Vens, voorzitter van Stichting Ceuclum, de totstandkoming van de tuin en bedankte hij de vrijwilligers en vele sponsoren die aan de realisatie van dit project hebben bijgedragen.
Een speciaal woord van dank richtte hij tot Jeanne van Rijs van Oxalis Tuinontwerpen uit Sambeek. Toen de plannen voor de invulling van de tuin enigszins in een impasse waren geraakt, wist zij met haar originele en spannende ovale tuinontwerp de zaak weer vlot te trekken.
2
Ook Ton van der Zanden, voorzitter WAC, werd in het zonnetje gezet. Zonder alle tijd en energie die hij als kartrekker in het tuinproject heeft gestoken, was de tuin nooit in zo’n korte tijd zo mooi geworden. Als dank hiervoor, en in de hoop dat hij nu zelf ook eens rustig van de Romeinse museumtuin kan genieten, zal de fraaie cortenstalen bank rond de Japanse honingboom het ‘Ton van der Zanden-bankje’ worden genoemd. Jos Janssen, voorzitter van de Fotoarchiefdienst, wees op de goede samenwerking tussen de verschillende instellingen van de Cultuurstraat en zei blij te zijn met deze mooie aanwinst, die zeker niet de laatste zal zijn in Cuijk. Tot slot werd het woord gegeven aan burgemeester Wim Hillenaar, voor deze speciale gelegenheid met ambtsketen. Maar eerst overhandigde Harrie Vens hem namens Stichting Ceuclum een replica van het beeldje van de Romeinse god Mercurius, dat bij een opgraving in het centrum van Cuijk werd gevonden. Naar aanleiding van de schrijfwijze van de spreuk ‘Ceuclum eterna’ memoreerde de burgemeester dat het grote Romeinse rijk uit vele culturen bestond, die in die tijd dankzij een tolerante houding jegens elkaar ook hun eigenheid konden behouden.
3
Als officiële openingshandeling opende hij vervolgens de prachtige smeedijzeren poort met Romeinse lanspunten, vervaardigd door Jan Verplak, waarna een ieder onder het genot van een hapje en drankje de tuin kon bekijken.
De Romeinse museumtuin is tijdens openingsuren van de VVV en/of museum Ceuclum te bezichtigen.
Mercurius Het Mercurius beeldje is teruggekeerd naar Cuijk, na een lang verblijf in Nijmegen. Het heeft inmiddels een ereplaats gekregen in het museum. Daarnaast zijn er twee replica’s gegoten, waarvan één in de Romeinse Tuin een plaatsje zal krijgen en het andere exemplaar is aan burgemeester Hillenaar geschonken tijdens de opening van bovengenoemde tuin. 4
gevleugelde hoed
caduceus staf
gevleugelde schoenen
Mercurius is een god uit de Romeinse mythologie. Hij was de god van de handel, reizigers en winst. Zijn naam duidt hem als zodanig aan, daar zijn naam waarschijnlijk is afgeleid van het Latijnse merx of mercator, wat 5
‘koopman’ betekent. Ook het Engelse ‘merchant’ en het Hollandse ‘marchanderen’ zijn daarvan afgeleid. Mercurius is op en door de Griekse god Hermes geïnspireerd; hij is immers ook god van de handel en ook draagt hij de attributen van Hermes. Maar de Grieken vereerden Hermes amper als god van de handel; hij was bij hen vooral de god van de reizigers en boodschapper van de goden. De Romeinen waren praktischer ingesteld. Weliswaar een beschadigd beeldje, maar herkenbaar aan zijn attributen als Mercurius door de gedetailleerde vleugels aan zijn schoenen en zijn reizigersmantel. Zo moet ook zijn hoed vleugels hebben gehad. In zijn rechterhand houdt hij de geldbuidel. De open linkerhand heeft wel zeker een staf vastgehouden, de gevleugelde staf met twee draaiende slangen; de caduceus. Het is een staf die oorspronkelijk een koerier of onderhandelaar ongehinderde doorgang moest verlenen. Kenmerkend voor Mercurius is snelheid en beweging als boodschapper, reiziger of handelaar. Typerend dat ook de snelst bewegende planeet van ons zonnestelsel Mercurius is genoemd. Het beeldje is gevonden in het centrum van Cuijk en dateert uit de 2e of 3e eeuw. Het vertelt ons dat er handelaren in het toenmalige Romeinse dorp, de vicus, actief waren. Zij vereerden o.a. deze Mercuriusbeeldjes in hun huisaltaar om zich succes in zaken te wensen. Deze beeldjes zijn niet zeldzaam, wel bijzonder dat er een in Cuijk gevonden is!
De Romeinse kalender In de leskist Romeinen bevindt zich een replica van de Romeinse kalender. Toen die door intensief gebruik kapot viel, hebben we een nieuwe aangevraagd. Dat is wel lang geleden, maar onlangs is het oude kapot gevallen exemplaar gelijmd teruggeplaatst in het museum. Aanleiding voor enige informatie (die ook in het museum aanwezig is) over een moeilijk onderwerp. 6
Vóór de Romeinse tijd telden de mensen de dagen, maar we weten niet precies of en hoe zij dagen verdeelden over maanden of jaren. Wel zeker hielden zij rekening met de seizoenen. De Romeinen gebruikten wel een kalender. Voordat ze naar onze streken kwamen, telden ze 10 maanden in een jaar waarvan maart de eerste was. Ze kenden ook zeven dagen in een week en ze kenden ook de sterrenbeelden, zoals afgebeeld in deze replica-kalender. De maanden begonnen oorspronkelijk telkens bij het daadwerkelijk waarnemen van de nieuwe maansikkel en in de winterperiode lag alles als het ware even stil, waarna men in het voorjaar weer bij maart begon.
1. Maart, genoemd naar de oorlogsgod Mars 2. April, genoemd naar mogelijk Aphrodite, de Griekse godin van de liefde, maar kan ook afkomstig zijn van aperire = openen 3. Mei, genoemd naar de godin Maia, De Romeinen vereerden deze Griekse moedergodin opdat zij de dingen van de natuur zou laten groeien. 4. Juni, genoemd naar godin Juno, godin van het zuivere licht, echtgenoot van Jupiter 5. Juli, genoemd naar veldheer Julius Caesar 6. Augustus, genoemd naar keizer Augustus 7. September, genoemd als zevende maand 7
8. Oktober, genoemd als achtste maand 9. November, genoemd als negende maand 10.December, genoemd als tiende maand Sinds Julius Caesar en keizer Augustus is deze kalender verbeterd naar 12 maanden met toevoeging van hun eigen naam. Aan het eind van het Romeinse jaar werden de wintermaanden Ianuarius en Februarius toegevoegd, waarmee Februarius dus de laatste maand van het jaar werd. Ianuarius is genoemd naar de god Janus en Februarius waarschijnlijk naar februa wat reiniging/ of verzoeningsmiddelen betekent. De dagen van de week te beginnen met zaterdag: a. b. c. d. e. f. g.
Saturnus, god van landbouw Sol, god van de zon Luna, godin van de maan Mercurius, god van de handel Mars god van de oorlog Jupiter, hoofdgod Venus, godin van de liefde
VVV – Toeristisch Ontmoetingspunt – Cuijk
8
Het team van de VVV Cuijk is met frisse zin aan een nieuw jaar als zelfstandig toeristisch ontmoetingspunt begonnen. Organisatorisch zijn veel zaken nu geregeld, met name op het financiële vlak. We zijn erg blij met onze penningmeester Wil van Iersel, een pinautomaat is aangevraagd en de gemeente heeft voor 2015 subsidie toegezegd. Daarmee kunnen we de aandacht weer richten op onze belangrijkste taak: het gastvrij ontvangen en informeren van bezoekers. Nu ons voortbestaan voorlopig verzekerd lijkt, kunnen we ook uitkijken naar een uitbreiding van ons team. De sollicitatieprocedure loopt via de vrijwilligerscentrale van Actieradius; voor meer informatie zie de vacaturebank op hun site en de advertentie in het Cuijks Weekblad van 29 april. Er bleek enige verwarring te bestaan of er nog wel een VVV in Cuijk is en daarom hebben we o.a. contact gezocht met de redacties van de dorpskranten. Via onze persberichten, die gemiddeld 1x per maand verschijnen, hopen we zo meer mensen te bereiken en enthousiast te maken voor onze mooie streek. In 2014 hebben we bijna 5100 bezoekers en 470 telefoontjes gehad en we doen ons best om deze aantallen op te krikken door een ruimere bekendheid. In de afgelopen tijd hebben we werkbezoeken gebracht aan Hotel Taurus (naast de schouwburg), streekmuseum de Locht in Horst en de Barendonk in Beers. Het is immers wel zo prettig als je bezoekers uit eigen ervaring kunt informeren. Over ervaring gesproken: wist u dat twee leden van ons team komend jaar al 25 jaar vrijwilliger zijn bij de VVV Cuijk? Samen met de werkgroep Recreatie en Toerisme zijn in de winterperiode alle wandel- en fietsroutes op thema bijgewerkt. Tip: ter gelegenheid van 70 jaar bevrijding is de route ‘Merck toch hoe Sterck’ uitgebracht. Op woensdagmiddag 13 mei a.s. vindt de eerste gratis wandeling o.l.v. een deskundige gids van de werkgroep plaats (Claar Moers of Pierre Haan). Startpunt is de VVV/TOP Maasstraat 17 in Cuijk.
9
Op zondag 26 april is de luisterkei van de Liberation Route, die voor het museum ligt, onthuld door Erik van den Dungen van het Oorlogsmuseum Overloon en wethouder Rob Poel van de gemeente Cuijk. Voor meer informatie over het verhaal, de app en de fietsroute bent u van harte welkom in ons pand aan de Maasstraat 17. Onze openingstijden zijn: maandag dinsdag t/m vrijdag zaterdag
13.15 - 16.30 uur 10.00 - 16.30 uur 10.00 - 14.00 uur
Graag tot ziens!
VVV - Toeristisch Ontmoetingspunt - Cuijk Maasstraat 17, 5431 EB Cuijk |T: +31(0)485-31 76 44 | E:
[email protected] |
Excursie Limburgs Museum Venlo Op 12 mei is een klein groepje naar het Limburgs Museum in Venlo gegaan. In het Museum werd de rondleiding gegeven door niemand minder dan onze eigen Harrie Vens. Het Museum beslaat de gehele geschiedenis van Limburg van de Oudheid tot het Heden, maar onze rondleiding was gefocust op de Oudheid en de Romeinse tijd. De inrichting van het museum is uniek. In de zaal over de Oudheid is de hele muur behangen met het Limburg van vroeger. De landschappen en situaties van die tijd zijn erop te zien. Daarnaast verandert ook het weer en de tijd gedurende het verblijf in de zaal. De lampen dimmen en het wordt nacht; ook is er onweer en regen te horen.
10
Bijzonder aan het museum is dat het depot onderdeel is van het museum. Niet alles kan worden uitgestald, dus is het depot verwerkt in het museum. Alles is zo toch te bezichtigen. Hoogtepunt van het bezoek was de maquette van de Romeinse brug in Cuijk. De maquette laat niet zien hoe de brug er uitzag, maar hoe de brug was opgebouwd. Verschillende fases van de bouw waren erop uitgebeeld. Het is iedereen aan te raden dit museum een keer te bezoeken.
Opgraving Maasoever Oeffelt Eind april heeft een aantal leden van de WAC meegeholpen met een noodopgraving op de Maasoever in Oeffelt samen met de Historische Vereniging Nepomuk Boxmeer en het Museum Gemeente Boxmeer. De opgraving werd begeleid door de Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) uit Amersfoort en Godfried Scheijvens, provinciaal archeoloog van de Provincie Noord-Brabant. 11
Het gaat om een bijzondere opgraving van een nederzetting van de neolithische Michelsbergcultuur uit ongeveer 4400 voor Chr. Het is de tot nu toe meest noordelijke vindplaats van deze cultuur, waarvan vooral vindplaatsen bekend zijn in Zuid-Limburg, België en West-Duitsland. Op de opgravingslocatie, een verhoging c.q. duin in het rivierenlandschap, zijn naast waterputten, paalgaten en kuilen (stukken) van (vuur)stenen werktuigen gevonden, zoals bijlen, klop-, slijp- en maalstenen, maar ook kleinere werktuigen als messen, schrabbers en pijlpunten. Tevens is aardewerk gevonden, waaronder een urn en stukken van een zogenaamde ‘tulpbeker’. De opgraving moest op korte termijn plaatsvinden omdat op deze locatie momenteel klei wordt gewonnen. Na de winning zal een retentiebekken worden aangelegd ten behoeve van de opvang van hoogwater in de Maas, waardoor de vindplaats in zijn geheel vernietigd wordt.
Vuursteenwerkplaats aan de Maas Begin mei 2015 wandelde Peter Beelen, lid van de Werkgroep Archeologie Cuijk, in het Maasheggengebied ergens tussen St. Agatha en Oeffelt en zijn oog viel op een gedeelte van een afgraving waar ten behoeve van de baksteenindustrie klei gewonnen wordt. (N.B. het betreft hier niet dezelfde afgraving als bovengenoemde in Oeffelt.) Ter plaatse was het kleipakket afgegraven tot op een diepte van plm. 2 meter beneden het maaiveld en daar kwam een afzetting te voorschijn van fijn stuifof rivierzand, dat overigens geen grind bevatte. De put lag zo te zien al een tijdje open en door nogal wat regen in de voorgaande weken was het oppervlak enigszins uitgespoeld. Daardoor waren op een oppervlakte van ongeveer een vijftiental vierkante meters gemakkelijk een flink aantal vuursteenafslagen en ook veel kleinere splinters te vinden, alsmede wat mooie kernstukken. Een kernstuk is het gedeelte vuursteen dat overblijft nadat daarvan met bijv. een klopsteen stukjes zijn afgeslagen om als gereedschap, zoals mesjes, schrabbers, stekers en pijlpunten te dienen. Ook zo’n klopsteen vond hij daar. Hij is van witte kwarts en waar hij het prettigst in 12
de hand ligt is aan de onderzijde een ruw oppervlakje, aan deze overigens mooi gladde steen. Zo te zien werd de vuursteen niet van elders aangevoerd en werd gebruik gemaakt van ter plaatse in de rivierbedding gevonden stukken vuursteen. Dat doet vermoeden dat het hier mogelijk een tijdelijk kampement betrof van waaruit werd gevist of gejaagd en dat de vuursteen werd gebruikt om bijv. vis of wild mee te bewerken. De afslagen hebben op ’t eerste gezicht geen sporen van gebruik, wat erop kan duiden dat het allemaal min of meer mislukte afslagen zijn, die men na de bewerking liet liggen. Vermoedelijk zijn de meer bruikbare artefacten meegenomen en elders gebruikt en terecht gekomen. Omdat de afslagen nog vlijmscherp zijn en geen zgn. “windlak” hebben, is aan te nemen dat de bewerkingsplaats vrij snel na de bewerking is overspoeld of overstoven, waarna in een rustiger stroomperiode het kleipakket hierover werd afgezet. Vermoedelijk betreft het hier laat-neolithisch materiaal zoals dat in deze regio vaker wordt aangetroffen. Nader onderzoek door deskundigen zal dat echter nog moeten uitwijzen. Onderzoek ter plaatse zal echter worden bemoeilijkt doordat de vindplaats meer recentelijk ernstig is verstoord door zeer ruw graafwerk van vermoedelijk schatzoekers (naar urnen?).
13
